ADITIVI.POZITIVNA LISTA.MLEKARSTVO by PECE CVETKOSKI

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

PECE CVETKOSKI, Dpl.ing. ADITIVITE I NIVNATA PRIMENA VO MLE^NATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL

Bitola,2009

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

ADITIVITE I NIVNATA PRIMENA VO MLE^NATA INDUSTRIJA I ZDRAVSTVEN ASPEKT NA ADITIVITE KOI SE DOZVOLENI DA SE UPOTREBUVAAT VO PROIZVODSTVOTO NA HRANATA Aditivi koi se upotrebuvaat vo mle~nata industrija: 1. PREHRAMBENI BOI Od grupata na prehrambeni boi naj~esto se upotrebuvaat slednive supstancii- aditivi koi se nao|aat na Pozitivnata lista vo Pravilnikot za aditivite koi mo`at da se upotrebuvaat za proizvodstvo na hrana Sl.V. na RM br. 118/05:

1.1. E100 Kurkuma-Kurkumin

Prirodna òlta boja, poteknuva od vid na |umbir, koj e redoven za~in vo indiskata kujna. Se smeta deka e bezopasen, osven kaj lica so problemi vo òl~kata ili so òl~en kamen. Vo nekoi slu~ai moè da predizvika alergii, a se istraùva negovata upotreba vo prevenirawe na nekoi karcinomni zaboluvawa.

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

Vo mle~nata industrija dozvolena e upotrebata: • • •

Pri proizvodstvoto na topenoto sirewe i podgotovki od topeni sirewa kako iv o aromatizirani mle~ni proizvodi vo koli~ina od 150 mg/kg. Kako iv o pra{oci za pudding kremi, desert ii nim srodni proizvodi vo koli~ina od 150 mg/kg, poedine~no ili vkupno. Vo medicinski hrani…50mg/kg.

Prifatliv dneven vnes ne e odreden.

1.2. 101 Riboflavin (I)

E Prirodna `olta boja od rastitelno poteklo, poznat e kako vitamnin B2 koj e va`en za di{eweto, tkivata i rasteweto na kletkite, vklu~en e vo razgraduvaweto na mastite, proteinite i jaglenohidratite. Se smeta za bezopasen. Vo mle~nata industrija dozvolena e upotrebata: •

• • •

Sladoled i krem sladoled, pra{ok za sladoled, pudding osven na baza na ovo{je, kakao prah, ~okoladi i jajca se koristi so koli~ini koi se propi{ni so Dobrata Proizvodna praksa (DPP), Ovo{en jogurt, kiselo mleko so ovo{je, aromatizirani mle~ni proizvodi do 150 mg/kg, Topeno sirewe i prerabotki od topeno sirewe po DPP, Pra{ok za pudding, kremovi, desert i srodni proizvodi po DPP.

PDV ne e odreden.

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

1.3. E101a Riboflavin-5'-fosfat (II)

Se upotrebuva isto kako i E101, toa e materija so pomala to~ka na topewe, zatoa e i poskap, se upotrebuva isto kako i E101.

1.4. E102 Tartrazin

Toa e sintetska azo-boja. Moè da predizvika alergija kaj li~nosti koi se osetlivi na aspirin ili benzoeva kiselina (E210), kako i kaj onie koi boleduvaat od astma. Mo`ni se problemi pri di{eweto, osip na koàta kako i problemi na vidot. Vo kombinacija so benzoevata kiselina (E210) moè da predizvika sindrom na hiperaktivnost kaj decata. Zabraneta e upotrebata vo Norve{ka. Vo mle~nata industrija kaj nas e dozvolen da se upotrebuva vo: â&#x20AC;˘

Sladoled i krem sladoled, pra{ok za sladoled, puding osven na baza na ovo{je, kakao prah, ~okoladi i jajca se koristi so koli~ini od 150mg/kg,

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

•

Pra{ok za puding, kremovi, desert i srodni proizvodi, so koli~ina od 50mg/kg,

Prifatliv dneven vnes (PDV) iznesuva 7,5 mg/kg telesna masa.

1.5. E104 Kinolinsko `olto

Natriumova sol na disulfonskata kiselina. Sinteti~ka òlta boja. Se upotrebuva vo prehrambenata industrija no i vo preparati za kosa, kolonski vodi i sl. Moè da predizvika alergija i dermatitis, eksperimentite na ìvotnite dokaàle na kancerogeno dejstvo na ~istiot kinolin. Zabraneta e upotrebata vo SAD i Japonija. Vo mle~nata industrija kaj nas e dozvolen da se upotrebuva vo: • • •

Vo sladoled, krem sladoled, pra{ok za sladoled i pudding, osven sladoled na baza na ovo{je, kakao prav, ~okolado i jajca vo koli~ina od 150mg/kg, Masi za polnewe, prelivi(kakao proizvodi, ~okoladni prelivi, krem proizvodi) vo koli~ina do 30mg/kg, Pra{ak za pudding, krem, desert ii srodni proizvodi do 50mg/kg poedine~no ili vkupno,

PDV do 10mg/kg telesna masa.

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

1.6. E110 Sunset @olta FCF, Portokalovo `olta S

Sinteti~ka portokalova azo-boja. Se upotrebuva vo hrana koja mora da se zagreva, no i vo drugi produkti, proizvodi i lekovi. Moè da predizvika hiperkineti~en sindrom i alergiski reakcii (urtikarija, rinitis), posebno kaj lica koi se osetlivi na aspirin ili benzoeva kiselina (E210). Vo eksperimenti na laboratoriski ìvotni dokaàno e deka moè da predizvika rak na bubrezite. Upotrebata e zabraneta vo Skandinavskite zemji. Vo mle~nata industrija dozvolena e upotrebata: • • •

Vo sladoled, krem sladoled, pra{ok za sladoled i pudding, osven sladoled na baza na ovo{je, kakao prav, ~okolado i jajca vo koli~ina od 50mg/kg, Pra{ak za pudding, krem, desert ii srodni proizvodi do 50mg/kg poedine~no ili vkupno. Xemovi, `ele, marmeladi, ovo{ni namazi, kako i niskokalori~ni proizvodi do 50mg/kg,

PDV e 2,5mg/kg telesna masa

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

1.7. E120 Karmini, Ko{inil, Karminska kiselina

Prirodna crvena boja od `ivotinsko poteklo. Vo poedini slu~aevi mo`e da predizvika alergija, posebno kaj lica osetlivi na aspirin ili benzoeva kiselina (E210). Retko se upotrebuva bidej}i e mnogu skap. Vo mle~nata industrija dozvolena e upotrebata vo: • • • •

Crveno mramorirano sirewe, topeno sirewe, podgotovki od topeno sirewe, ovo{ni jogurti, kiselo mleko so ovo{je, sladoled od jagodi vo koli~ini od 50mg/kg do 125mg/kg Site xemovi, marmeladi i podgotovki od ovo{ja koi mo`at da se upotrebat vo ovo{nite jogurti i toa do 100mg/kg poedine~no ili vkupno, Masi za polnewe i prelivi do 30mg/kg, Pra{ak za puding, kremovi desert ii srodni proizvodi do 150mg/kg…

PDV e 5,0mg/kg telesna masa.

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

1.8. E122 Azorubin, karmoizin

Sinteti~ka crvena azo-boja. Kaj licata osetlivi na aspirtin ili benzoeva kiselina (E210) mo`e da predizvika alergii, urtikarija i rinitis. Se pretpostavuva deka mo`e da predizvika nevrodermitis i astma. Vo mle~nata industrija dozvoleno e da se upotrebuva vo: • Vo sladoled, krem sladoled, pra{ok za sladoled i pudding, osven sladoled na baza na ovo{je, kakao prav, ~okolado i jajca vo koli~ina od 50mg/kg, • Masi za polnewe i prelivi do 30mg/kg, • Pra{ak za puding, kremovi desert ii srodni proizvodi do 50mg/kg… PDV e 4,0mg/kg telesna masa.

1.9. E123 Amarant

E sinteti~ka crvena boja od grupata na azo-boi. Vo eksperimenti so ìvotnite dokaàno e deka predizvikuva taloèwe na bubre`ni kamen~iwa i predizvikuva nesakani abortusi. Se pretpostavuva deka

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

mo`e da predizvika i nevrodermitis, astma i sindrom na hiperaktivnost. Poradi somne` od karcinomnost vo SAD, Rusija i Francija i Italija e zabraneta, dozvolena e upotrebata samo vo proizvodstvoto na kavijar. Vo mle~nata industrija se upotrebuva pri proizvodstvoto na: • Sladoled i krem sladoled, pra{oci za sladoled i pudding, osven na baza na ovo{nje, kakao prav, ~okoladi i jajca vo koli~ina od 150mg/kg. Prepora~an (Prifatliv) dneven vnes e na 0,8mg/kg telesna masa.

1.10. E124 Ponso 4R, Ko{inil crvena A

Sinteti~ka crvena azo-boja. Na osnov na hemiskata srodnost so azoboite se pretpostavuva deka moè da predizvika alergija i hiperkineti~ki sindrom, posebno kaj licata osetlivi na aspirin i benzoeva kiselina. Istraùvawata imaat pokaàno deka moè da predizvika rak kaj laboratoriskite ìvotni. Upotrebata e zabraneta vo SAD i Norve{ka. Vo mle~nata industrija dozvolena e upotrebata: • • • •

Sladoled, krem sladoled, pra{ok za sladoled, osven sladoled na baza na ovo{je, kakao, ~okolado ili jajca do 50mg/kg, Preku xemovite marmaladite, namazite ili niskokalori~nite proizvodi od ovo{je mo`e da se sretne kaj ovo{nite jogurti do 50mg/kg, kako prenos na aditivite, Masi za polnewe, prelivi i sli~no do 30mg/kg, Pra{ak za pudding, kremovi desert ii srodni proizvodi…do 50mg/kg, poedine~no ili vkupno,

PDV e 4,0mg/kg na telesna masa. 9

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

1.11. E127 Eritrozin

E sinteti~ka crvena boja. Se upotrebuva vo proizvodi so cre{i i toa vo sirup i kokteli, kandirani cre{i, ovo{ni salati so cre{i. Poradi sodrìnata na jod moè da vlijae na rabotata na {titnata `lezda. Kaj del od laboratoriskite ìvotni do{lo do pojava na kancerozni promeni na {titnata `lezda. Kaj lica so problemi vo rabotata na {titnata `lezda treba da gi izbegnuvaat proizvodite oboeni so ovaa boja. Vo mle~nata industrija dozvolena e upotrebata: • • •

Sladoled i krem sladoled, pra{ak za sladoled i pudding, osven sladoled na baza na ovo{je, kakao prav, ~okolada i jajca do 150mg/kg. Cre{iv o sirup, kandirani i kokteli od cre{i od 150mg/kg do 200mg/kg, Masi za polnewe, prelivi, kakao proizvodi sli~ni na ~okolada i sl. Do 30mg/kg.

PDV do 0,1mg/kg telesna masa.

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

1.12. E129 Alura crvena AS

E sinteti~ka crvena azo-boja. Toa e nedovolno ispitana boja. Vo eksperimenti so laboratoriski ìvotni se zabeleàni promeni vo odnesuvaweto, hiperaktivnost. Na osnov na hemiskata struktura, (azoboja), se pretpostavuva deka moè da predizvika alergija i hiperkineti~en sindrom, kaj licata osetlivi na aspirin i benzoeva kiselina, (E210). Isto taka se pretpostavuva deka moè da vlijae vrz predizvikuvaweto na nevrodermitis i astma. Vo mle~nata industrija dozvolena e upotrebata: â&#x20AC;˘

Sladoled i krem sladoled, pra{ak za sladoled i pudding, osven sladoled na baza na ovo{je, kakao prav, ~okolada i jajca do 50mg/kg.

PDV e 7,0mg/kg telesna masa.

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

1.13. E131 Patent sina V

Toa e sinteti~ka boja. Retko se upotrebuva, Mo`no e da predizvika rak, Zabraneta e upotrebata vo SAD i Norve{ka. Vo mle~nata industrija dozvolena e upotrebata: â&#x20AC;˘ â&#x20AC;˘

Sladoled i krem sladoled i pudding, osven za sladoled na baza na ovo{je, kakao prav, ~okolada i jajca, do 150mg/kg. Pra{ak za pudding, kremi i deserti, kako i srodni proizvodi do 150mg/kg, poedine~no i vkupno.

PDV 15,0mg/kg telesna masa.

1.14. E132 Indigotin Sinteti~ka plava boja. Istraùvawata pokaàle deka zaedni~ko konzumirawe na Natrium nitrit i ovaa boja moè da predizvika o{tetuvawe na genite na laboratoriskite ìvotni. Edna od mo`nite nepovolni kombinacii e konzumirawe na suvomesnati proizvodi i oboeni kola~i ili likeri so ovaa boja. Moè da predizvika alergiski reakcii, zgolemuvawe na krvniot pritisok, povra}awe i problemi so di{eweto. Vo mle~nata industrija dozvolena e upotrebata za:

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

• • •

Sladoled, krem sladoled, pra{ak za sladoled i pudding… do 150 mg/kg, Masi za polnewe, prelivi…do 30mg/kg, Pra{ak za puding, kremi i deserti do 150mg/kg, poedine~no ili vkupno.

PDV 5,0mg/kg telesna te`ina.

1.15. E133 Brilijant sina FCF

Toa e sinteti~ka plava boja. ^esto se koristi vo kombinacija so tartrazin (E102) za da se postignat razli~ni nijansi na zelena boja. Postoi somne` deka predizvikuva alergiski reakcii i rak. Upotrebata e zabraneta vo mnogu zemji, osven kaj nas i nekoi balkanski zemji, kade seu{te se upotrebuva. Vo mle~nata industrija dozvolena e upotrebata: • •

Sladoled i krem sladoled i pudding, osven… do 200mg/kg, Masi za polnewe i prelivi, kakao proizvodi.. do 30mg/kg,

Prepora~an dneven vnes do 0,1mg/kg telesna masa.

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

1.16. E140 Hlorofil i Hlorofilin

Prirodna zelena boja od rastitelno poteklo, se smeta za bezopasno, se dobiva so ekstrakcija od spana}, treva i koprivi. Vo mle~nata industrija dozvolena e upotrebata za: •

Derby sirewe so `alfija, topeno sirewe, podgotovki i specijaliteti od topeno sirewe, ovo{en jogurt, kiselo mleko so ovo{je, sladoled od kivi, f’staci i sl. Dozvoleno e dodavawe do 150mg/kg,

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

â&#x20AC;˘

Pra{ok za puding, kremi, desert i srodni proizvodi po DPP (Dobra Proizvodna Praksa) ili Quantum satis.

PDV (Prifatliv-(Prepora~an) dneven vnes ne e odreden.

1.17. E141 Bakaren kompleks na Hlorofil i Hlorofilin

Prirodna zelena boja od rastitelno poteklo, obogatena so baker, za postignuvawe pogolema postojanost na bojata. Ne se prepora~uva na licata so Wilsonova bolest, poradi postoewe na opasnost od komulacija na bakar vo organizmot. Vo kombinacija na produkti koi sodr`at pogolema koli~ina na Bakar pr. 0,5mg baker po litar/kilogram, ovaa boja mo`e da predizvika do zgolemuvawe na bakarot vo krvta. Sepak se smeta za bezopasna boja. 15

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

Vo mle~nata industrija dozvolena e upotrebata: •

•

Derby sirewe so `alfija, topeno sirewe, specijaliteti od topeno sirewe, ovo{en jogurt, kiselo mleko so ovo{je, sladoled od kivi i f’staci i sl. Dozvoleno e dodavawe po principot Dobra proizvodna praksa. Pra{ak za puding, kremi i deserti… DPP.

PDV do 15 mg/kg telesna te`ina od vkupen Bakaren kompleks na Hlorofil A ili Hlorofilin B.

1.18. E142 Zelena S

Toa e sinteti~ka zelena boja. Ne e dovolno ispitana, Se veruva deka predizvikuva alergiski reakcii. Upotrebata e zabraneta vo Skandinavskite zemji, Japonija i SAD. Vo mle~nata industrija dozvolena e upotrebata: • Sladoled i krem sladoled i… do 150mg/kg • Kandirano ovo{je…do 200mg/kg, • Masi za polnewe, prelivi…do 200mg/kg, • Masi za polnewe i prelivi do 30mg/kg, • Pra{ak za puding, kremi i deserti…do 150mg/kg. PDV do 5,0mg/kg telesna masa.

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

1.19. E150a Karamel, obi~en Prirodna kafeava boja, koja e poznata so imeto karamel, ima intenzivna boja, no nema naglasen vkus, se dobiva so kontrolirana termi~ka obrabotka na {e}erot. Pripa|a na grupata karamelni boi (E150b, E150c, E150d), koi preku 90% se upotrebuvaat vo proizvodstvoto na hranata. Mo`no e proizvodstvo od genetski modifikuvana p~enka. Vo mle~nata industrija dozvolena e upotrebata: •

•

Sladoled, krem sladoled, pra{ak za sladoled, puding i aromatizirani mle~ni deserti, topeno sirewe, podgotovki od topeno sirewe, ovo{ni jogurti, kiselo mleko so ovo{je…po princip na DPP, Pra{ak za puding, kremi, masi za polnewe, prelivi, xemovi, marmaladi i sl, se dodava po princip na DPP.

PDV ne e odreden.

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

1.20. E151 Brilijant crna BN

Toa e sinteti~ka crna boja. Na osnov na hemiskata struktura, (azoboi), se pretpostavuva deka mo`e da predizvika alergii i hiperkineti~ki sindrom, posebno kaj lica osetlivi na aspirin i benzoeva kiselina. Isto se pretpostavuva deka mo`e da vlijae pri predizvikuvawe na nevrodermitis, urtikarii i astma. Upotrebata mu e zabraneta vo Norve{ka, Finska, Kanada, SAD i japonija. Vo mle~nata industrija dozvolena e upotrebata: • • •

Deserti, topeno sirewe, podgotovki od topeno sirewe, ovo{en jogurt, kiselo mleko so ovo{je, osven sladoled na baza na ovo{je, kakao prav, ~okoladi i jajca, se upotrebuva do 150mg/kg, Masi za polnewe i prelivi do 30mg/kg, Pra{ok za puding…do 150mg/kg.

PDV do 5,0mg/kg telesna te`ina.

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

1.21. E155 Kafeava HT

Sinteti~ka kafeava boja, taa e od grupata na azo-boi i se pretpostavuva deka predizvikuva alergii i hiperkineti~ki sindromi kaj osetlivi lica… Isto se pretpostavuva deka ovaa boja mo`e da predizvika nevrodermitis i astma. Mnogu nadle`ni institucii i organi predlagaat zabrana na ovaa boja vo hranata za deca. Ovaa boja e zabraneta vo SAD i vo Skandinavskite zemji. Vo mle~nata industrija dozvolena e upotrebata: • Deserti, topeno sirewe, podgotovki od topeno sirewe, ovo{en jogurt, kiselo mleko so ovo{je, osven vo sladoled na baza na ovo{je kakao vo prav, ~okolado i jajca, se upotrebuva do 50mg/kg, • Masi za polnewe i prelivi do 30mg/kg. PDV do 3,0mg/kg telesna te`ina.

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

1.22. a. E160a, smesa od Karoteni alfa, beta i gama

Portokalova i òlta boja od rastitelno poteklo od morkovi, zelenite listovi na zelen~ukot, domati i sli~no. Vo crniot drob na organizmot se pretvora vo vitamnin A, koj e vaèn za kontrola na rasteweto i razvojot na epitelnoto tkivo, a i za sozdavawe na vidniot pigment na okoto rodopsin. Karotenite moàt da bidat sintetizirani, no naj~esto se dobivaat so ekstrakcija od morkovite so heksan. Isto taka moàt da se proizvedat i so tehnikata na genetski inìnering, no procenata na rizikot na taka proizvedenite karoteni seu{te ne e zavr{ena. Germanskiot institut za procenka na rizikot, predlaga sega{niot PDV od 5mg/kg da se namali na 2mg/kg telesna teìna, i toa poradi rezultatite od istraùvawata vrz laboratoriskite gluv~iwa, koi pokaàle negativni rezultati od beta karotenite. Vo mle~nata industrija dozvoleno e da se upotrebuvaat pri proizvodstvoto na: • Pripremi na korite na tvrdite i polutvrdite sirewa, kaj topenite sirewa i podgotovkite od topeno sirewe, vo koli~ini od 50mg/kg, • Pra{ak za puding, kremi…po princip na DPP. PDV e 5,0mg/kg telesna teìna.

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

1.22.b. E160b Anato, Biksin, Norbiksin

@olti, portokalovi i crveni boi od rastitelno poteklo. Biksinot se ekstrahira od rastitelni materijali so aceton ili heksan, a so obrabotka so voden bazen rastvor preminuva vo Norbiksin. Moàt da predizvikaat urtikarii. êsto se upotrebuvaat vo kombinacija so kurkumata E100 pri obojuvawe na sirewata, ~ipsi, majonez, margarin i kola~i. Moàt da se proizvedat i od genetski izmeneti surovini, no procenata na rezultatite ne e dovr{ena. Vo mle~nata industrija dozvolena e upotrebata: • Site keksi kola~i i srodni proizvodi do 20mg/kg, • Sladoled, krem sladoled…do 10mg/kg, • Fermentirano sirewe vo par~iwa i nearomatizirano topeno sirewe do 15mg/kg, • Pra{ak za puding, kremi, deserti…do 100mg/kg. Prepora~an dneven vnes do: 1,5mg/kg od telesnata teìna (vkupno za Biksin i Norbiksin) 2,5mg/kg od telesnata teìna za ekstraktite na anato.

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

1.22.v E160c Ekstrakt od crven piperka, Kapsantin i kapsorubin

Prirodna portokalova-crvena boja, se dobiva od crvena piperka (Capsicum annum), se smeta za bezopasen. Vo mle~nata industrija dozvolena e upotrebata: • Topeno sirewe, podgotovki od topeno sirewe, ovo{ni jogurti, kiselo mleko so ovo{je, sirewe so za~ini se upotrebuva po principot na DPP, • Zameni za mle~ni proizvodi ili mle~ni proizvodi sli~ni proizvodi so mle~ni delovi ili bez niv, se upotrebuva po princip na DPP, • Pra{ok za puding…DPP, PDV ne e odreden.

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

1.22.g. E160d Likopin

Toa e prirodna crvena boja (likopen) koja se dobiva od patlixani, no se proizveduva i sinteti~ki likopin, retko se upotrebuva. Vo mle~nata industrija dozvolena e upotrebata: • Topeno sirewe i specijaliteti od topeno sirewe, ovo{ni jogurti, kiselo mleko so ovo{je po princip na DPP, • Pra{ak za puding, kremi deserti…do 150mg/kg, poedine~no ili vkupno. PDV ne e odreden.

1.22. d. E160e β-apo-8'-carotenal

Ova e prirodna portokalova-crvena boja, se dobiva od portokali i mandarini, no vo glavno se dobiva sinteti~ki, seu{te e nedovolno ispitan. Vo mle~nata industrija dozvolena e upotrebata: • • •

Topeno sirewe, podgotovki od topeno sirewe, ovo{ni jogurti, kiselo mleko so ovo{je po princip na DPP, Kompoti od crveni ovo{ja do 200mg/kg, poedine~no ili vkupno, Masi za polnewe, prelivi, po princip na DPP,

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

•

Pra{ak za puding, kremovi, deserti …do 150mg/kg, poedine~no ili vkupno.

PDV 5,0mg/kg telesna te`ina.

1.22.|. E160f β-apo-8'- carotenal ethylester

Ova e etil-ester na prirodno portokalovata-crvena boja (E160e), seu{te ne e dovolno ispitan. Vo mle~nata industrija dozvolena e upotrebata: • Topeno sirewe i podgotovki, ovo{en jogurt, kiselo mleko so ovo{je, po princip na DPP, • Masi za polnewe, prelivi, kakao proizvodi, proizvodi sli~ni na ~okoladi, krem proizvodi i bombonski proizvodi do 300mg/kg, • Pra{ak za puding, kremi, deserti…do 150mg/kg poedine~no i vkupno. PDV 5,0mg/kg telesna te`ina.

1.23.a. E161 Lutein

Ova e prirodna boja, pripa|a vo grupata `olti pigmenti (ksantofil) koj se nao|a vo `ol~kata na jajceto, ne e dovolno ispitan.

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

Vo mle~nata industrija dozvolena e upotrebata: • • •

Topeno sirewe i specijaliteti od topeno sirewe, ovo{ni jogurti, kiselo mleko so ovo{je, se upotrebuva po princip na DPP, Masi za polnewe i prelivi do 300mg/kg, Pra{ak za puding, kremovi i deserti…do 150mg/kg.

PDV ne e odreden.

1.23.b. E161g Kantaksantin

Prirodna òlto-portokalova do crvena boja. Se dobiva od ìvotinski materijali. Se dodava vo hranata za ìvotnite so dopu{tena koli~ina do 25mg/kg kako bi se spre~ila komulacijata na Kantaksantinot. Zabraneta e upotrebata vo oblik na tableti so cel postigawe na temen ten na koàta, predizvikuva promeni na mre`nicata. Vo istraùvawata so laboratoriskite ìvotni vo kombinacija so beta-karotenite, zabeleàni se o{tetuvawe na vidot. Vo mle~nata industrija dozvolena e upotrebata kaj: •

Topenoto sirewe i specijaliteti od topeno sirewe, ovo{en jogurt i kiselo mleko so ovo{je po princip na dobra proizvodna praksa.

PDV e 0,05mg/kg telesna te`ina.

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

1.24. E162 Cveklo crvena, Betain

Prirodna crvena boja od rastitelno poteklo, se dobiva kako ekstrakt od cvekloto, se smeta deka e bezopasna, osven za malite deca, zaradi zgolemenata sodr`ina na nitrati. Vo mle~nata industrija dozvolena e upotrebata: • Topeno sirewe, ovo{en jogurt…po princip na DPP; •

Pra{ak za puding, deserti…isto po DPP.

PDV seu{te ne e odreden.

1.25. E163 Antociani

Ova se prirodni boi (Antocijanini) vo tonovi od svetlo `olto do rozevo pa do temnoplavo, {to zavisi od pH na sredinata. Se dobivaat so vodna ekstrakcija od ovo{jeto i zelen~ukot, se smetaat za bezopasni. 26

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

Vo mle~nata industrija se upotrebuvaat pri proizvodstvoto na: • • • •

Crveno mramorirano sirewe, topeno sirewe, ovo{ni jogurti i kiselo mleko so ovo{je po princip na DPP, Kandirano ovo{je i zelen~uk…DPP, Bombonski proizvodi i masi za polnewe…DPP, Pra{ak za puding, kremi i deserti..DPP.

PDV ne e odreden.

1.26. E170 Kalcium karbonat (I), Kalcium hidrogenkarbonat (II)

E prirodna bela boja, dozvolena e upotrebata vo ekolo{kite proizvodi. Problemi mo`e da predizvika duri kaj prekumernata upotreba. Vo mle~nata industrija dozvolena e upotrebata: • Mleko vo prav, pra{ok za sladoled, jogurt vo prav, pavlaka vo prav, ostanati pra{kasti proizvodi, sirewe vo par~iwa, topeno sirewe vo par~iwa (porcii) do 10000mg/kg; • Pra{ak za puding, deserti kremi i ostanati srodni proizvodi po principot na DPP. PDV ne e odreden.

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

1.27. E180 Litol rubin BK

Ova e sinteti~ka crvena boja. Na osnova na hemiskata struktura (azoboja) se pretpostavuva deka vo poedine~ni slu~aevi mo`e da predizvika alergija i hiperkineti~ki sindrom, posebno kaj licata osetlivi na aspirin i benzoeva kiselina, kako i toa deka mo`e da predizvika nevrodermitis i astma. Ne e prepora~liva ~esta upotreba. Vo mle~nata industrija se upotrebuva: â&#x20AC;˘

Samo za korata kaj tvrdite sirewa i toa po principot na DPP.

PDV iznesuva 1,5mg/kg telesna te`ina.

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

2. KONZERVANSI

Od grupata na Supstancii koi se koristat za eliminirawe ili usporuvawe na razvivaweto na mikroorganizmite - konzervansi, voedno grupa na supstancii koi se najozboruvani i ispituvani supstancii koi mo`at direktno da povlijaat na zdravjeto na konzumentite, naj~esto upotrebuvani vo mle~nata industrija se slednive preparati:

2.1.E200 Sorbinska kiselina

Ova e najpoznatoto sredstvo za konzervirawe, go spre~uva rasteweto na gabite i muvlite, no ne go spre~uva rastot na bakteriite pr. Vo sirewata. Ima blago-kisel vkus, se dobiva so ekstrakcija od ovo{je ili so sinteti~ki pat od ketoni. Vo poedine~ni izolirani slu~ai mo`e da predizvika alergija i iritacija na ko`ata. Kaj licata koi boleduvaat od pseudoalergii, astma ili nevrodesrmitis treba da gi izbegavaat produktite koi se konzervirani so sorbinska kiselina. Vo mle~nata industrija naj~esto se koristi pri: â&#x20AC;˘

Povr{inska obrabotka na sirewata i podgotovki od sirewa i toa vo koli~ini po principot na Dobra proizvodna praksa (DPP).

Prepora~niot dneven vnes e 25mg/kg telesna te`ina (vkupno sorbinska kiselina ili site sorbati).

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

2.2. E202 Kalium sorbat

E sredstvo za konzervirawe. Se dobiva so neutralizacija na sorbinskata kiselina so kaliumova baza. Ova sredstvo e so poniska to~ka na topewe od sorbinskata kiselina, vo izolirani slu~ai mo`e da predizvika alergija kako i kaj E200. Vo mle~nata industrija se upotrebuva pri: •

Topeno sirewe i proizvodi od topeno sirewe vo koli~ina od 2000mg/kg.

PDV e 25mg/kg telesna te`ina (vkupno sorbinska kiselina i sorbati).

2.3. E 203 Kalcium sorbat

Sredstvo za konzervirawe, sli~ni manifestacii i kako kaj E200 i E202. Vo mle~nata industrija se upotrebuva pri: •

• •

Sirewe vo listovi (na sloevi), sirewe vo par~iwa, sirewe za rendawe, sirewe dodadeno vo hranata ili pakovano sirewe, sirewa bez zreewe, mle~ni namazi i namaz so mle~na masnotija do 1000mg/kg. Masi za polnewe i prelivi vo koli~ina od 150mg/kg; Smrznati proizvodi do 1000mg/kg

PDV e 25mg/kg telesna te`ina (vkupna sorbinska kiselina ili sorbati).

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

BENZOEVA KISELINA I SOLI NA BENZOEVATA KISELINA

2.4. E210 Benzoeva kiselina

Sredstvo za konzervirawe. Ima antibakterisko i antifugalno svojstvo, od telata se izla~uva kako hipurna kiselina. Moè da predizvika alergiski reakcii kaj lica koi boleduvaat od astma i ko`ni alergii. Ne e prepora~ana ~esta upotreba. Benzoevata kiselina i nejzinite soli moàt mnogu da na{kodat na zdravjeto na licata osetlivi na acetilsalicilnata kiselina-aspirin, koja ~esto e prisutna vo lekovi protiv bolki. Postoi somne` deka vo kombinacija so tartrazinot (E102) moè da predizvika hiperkineti~ki sindrom kaj decata. Dokaàno e deka so interakcija na benzoevata kiselina i nejzinite soli benzoati E211, E212, E213 so askorbinskata kiselina E300 vo osveùva~kite pijaloci se sintetizira karcinomen benzen i toa vo koncentracii nad 1 ppb koja e maksimalnata dozvolena granica za benzenot vo vodata za piewe. Poradi toa treba da se izbegavaat sokovite i osveìtelnite pijaloci vo koi askorbinskata kiselina se nao|a vo kombinacija so benzoevata kiselina ili benzoatite. Vo mle~nata industrija Benzoevata kiselina se upotrebuva: â&#x20AC;˘ â&#x20AC;˘

Vo termi~ki neobraboteni mle~ni desert ii toa vo koli~ina od 300mg/kg vkupno kako sorbinska ili benzoeva kiselina; Vo xemovi i marmeladi i istite so namalen procent na {e}er, koi mo`at da bidat upotrebeni vo ovo{nite mle~ni deserti, pa mo`e da se najde benzoevata kiselina po principot na premin vo koli~ini od 500mg/kg, poedine~no ili vkupno izrazeno kako benzoeva kiselina;

PDv e 5mg/kg telesna te`ina (vkupno benzoeva kiselina ili site benzoati).

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

2.5. E211 Natrium benzoat

Sredstvo za konzervirawe. Natriumova sol na benzoevata kiselina E210. Kaj licata koi boleduvaat od astma, urtikarii ili se osetlivi na aspirin moè da predizvika alergiska reakcija. Postojat somneì deka vo kombinacija so tartrazinot E102 moè da predizvika hiperkineti~ki sindrom kaj decata. Ne e prepora~liva ~esta upotreba. Vo mle~nata industrija se upotrebuva: â&#x20AC;˘

Termi~ki neobraboteni mle~ni deserti vo koli~ina od 300mg/kg, vkupno kako sorbinska ili benzoeva kiselina.

PDV e 5mg/kg telesna te`ina vkupno benzoeva kiselina ili benzoati.

2.6. E212 Kalium benzoat

Ova e sinteti~ko sredstvo za konzervirawe. Toa e kalieva sol na benzoevata kiselina E210, E211 i E213. Kaj lica koi boleduvaat od astma, urtikarii ili se osetlivi na aspirin mo`e da predizvika alergija. Postoi somne` deka vo kombinacija so tartrazinot E102 mo`e da predizvika hiperkineti~ki sindrom kaj decata. Ne e prepora~liva ~esta upotreba. Vo mle~nata industrija se upotrebuva: â&#x20AC;˘

Termi~ki ne obraboteni mle~ni deserti do 300mg/kg kako sorbinska ili benzoeva kiselina;

PDV 5mg/kg telesna te`ina (vkupna benzoeva k-na i site benzoati).

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

2.7.E213 Kalcium benzoat

Sredstvo za konzervirawe, toa e kalciumova sol na benzoevata kiselina E210, E211 i E212. Kaj lica so problemi kako astma, urtikarii ili se osetlivi na aspirin mo`e da predizvika alergiski reakcii. Postoi somne` deka vo kombinacija so tartrazin E102 mo`e da predizvika hiperkineti~ki sindrom kaj decata. Ne e prepora~liva ~esta upotreba. Vo mle~nata industrija se upotrebuva: â&#x20AC;˘

Termi~ki neobraboteni mle~ni deserti vo koli~ina od 300mg/kg vkupno sorbinska i benzoeva kiselina.

PDV e 5mg/kg telesna te`ina vkupno benzoeva k-na i site benzoati.

ESTERSKI DERIVATI NA p-HIDROKSI BENZOEVATA KISELINA, GRUPA PARABENI 2.8. E214 Etil p-hidroksibenzoat

Sredstvo za konzervirawe. Toa e esterski derivate na p-hidroksi benzoevata kiselina. Pripa|a na grupata t.n. parabeni. Moè nepovolno da vlijae na vkusot na proizvodot. Vo istraùvawa so laboratoriski ìvotni utvrdeno e deka dejstvuva omamuva~ki i predizvikuva {irewe na krvnite sadovi i gr~evi. Vo izolirani slu~aevi moè da predizvika alergija. Ne e prepora~liva ~esta upotreba.

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

Vo mle~nata industrija se upotrebuva: •

Kaj toplinski neobraboteni mle~ni deserti do 300mg/kg vkupno kako sorbinska ili benzoeva kiselina.

PDV e 10mg/kg telesna te`ina (vkupno etil p-hidroksibenzoat i natrium etil p-hidroksibenzoat).

2.9. E 215 Natrium etil p-hidroksibenzoat

Sredstvo za konzervirawe. Esterski derivate na p-hidroksi benzoevata kiselina. Pripa|a na grupata t.n. parabeni. Vo izolirani slu~evi mo`e da predizvika alergija. Ne se prepora~uva ~esta upotreba. Vo mle~nata industrija se upotrebuva: •

Kaj toplinski neobraboteni mle~ni deserti vo koli~ina od 300mg/kg vkupna sorbinska i benzoeva kiselina.

PDV e 10mg/kg telesna te`ina (vkupno etil p-hidroksibenzoat i natrium etil p-hidroksibenzoat).

2.10. E216 Propil p-hidroksibenzoat

Sredstvo za konzervirawe. Toa e esterski derivate na p-hidroksi benzoevata kiselina. Pripa|a na grupata parabeni. Moè da dejstvuva kako kontakten allergen. Evropskata institucija za sigurnost na hranata (EFSA) nema odredeno prifatliv dneven vnes zatoa {to vrz ispitnite laboratoriski ìvotni nemoèla da odredi doza koja nema {tetni dejstva (EFSA –W-2004-063). Zatoa Evropskata komisija predloìla ovoj aditiv da se ukine od listata na dozvolenite aditivi.

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

Vo eksperimenti so laboratoriski `ivotni, uviden e negativno vlijanie na seksualnite hormone i o{tetuvawe na ma{kite polni kletki. Vo mle~nata industrija se upotrebuva pri: •

Termi~ki neobraboteni mle~ni deserti do 300mg/kg kako vkupna sorbinska i benzoeva kiselina.

PDV ne e odreden.

2.11. e217 Natrium propil-p-hidroksibenzoat

Sinteti~ko sredstvo za konzervirawe. Esterski derivat na p-hidroksi benzoevata kiselina. Pripa|a na grupata parabeni. Vo poedine~ni slu~ai moè da predizvika alergii. Evropskata agencija za sigurnost na hranata (EFSA) nema odredeno koj e prifatliviot dneven vnes (PDV – ADI) zatoa {to vo istraùvawata so laboratoriski ìvotni nema vostanoveno {tetni vlijanija, opis vo (EFSA-Q-2004-063). Poradi toa Evropskata komisija predloìla ovoj aditiv da se izbri{e od listata na dozvoleni aditivi. Vo istraùvawata so laboratoriskite gluvci primeteno e vlijanie i negativen rezultat na seksualnite hormoni i {teti na ma{kite polovi kletki. Vo mle~nata industrija se upotrebuva za: •

Termi~ki neobraboteni mle~ni deserti, dozvolena koli~ina do 300mg/kg vkupno kako sorbinska i benzoeva kiselina.

PDV-ADI ne e odreden.

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

2.12. E218 Metil p-hidroksibenzoat

Sredstvo za konzervirawe, Esterski derivat na p-hidroksi benzoevata kiselina, pripa|a na grupata parabeni. Vo izolirani situacii mo`e da predizvika alergii. Ne e prepora~liva ~esta upotreba. Vo mle~nata industrija se upotrebuva za: â&#x20AC;˘

Termi~ki ne obraboteni mle~ni deserti, dozvolena koli~ina do 300mg/kg, vkupno sorbinska i benzoeva kiselina.

PDV do 10mg/kg telesna te`ina.

2.13. E219 Natrium metil-p-hidroksibenzoat

Sredstvo za konzervirawe, isto Esterski desrivat na p-hidroksi benzoevata kiselina, isto pripa|a na grupata parabeni, vo izolirani slu~aevi mo`e da predizvika alergija, ne e prepora~liva ~esta upotreba, svojstvata mu se sli~ni kako E210, E214, E215, E216, E217 i E218. Vo mle~nata industrija se upotrebuva: â&#x20AC;˘

Termi~ki ne tretirani mle~ni proizvodi, do 300mg/kg, vkupno sorbinska i benzoeva kiselina.

PDv do 10mg/kg telesna te`ina.

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

2.14. E234 Nizin

Nizinot e policikli~en peptid so antibakterisko dejstvo, antibiotik, se upotrebuva za konzervirawe na hranata. Se sozdava so fermentacija na sp.Lactococcus lactis, kako i so sinteza na podlogi od mleko ili dekstroza na kultivirani soevi od sp.Lactococcus lactis, Najefikasen e protiv gram pozitivnite bakterii kako sp. Listeria monocytogenes. Vo GIT brzo se razgraduva. Ne se prepora~uva ~esta upotreba poradi pojava na rezistenten vid na bakterii vo GIT na konzumentite. Vo mle~nata industrija se upotrebuva: â&#x20AC;˘ â&#x20AC;˘

Vo sirewata koi zreat do 12,5mg/kg Topeno sirewe, pavlaka dobiena so varewe, Maskarpone do 10mg/kg

PDV do 0,3mg/kg telesna te`ina.

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

2.15. E235 Matamicin

Toa e sredstvo za konzervirawe so antibioti~ko dejstvo, vo namirnicata nesmee da prodre podlaboko od 5mm. Se upotrebuva kako lek, pr. Protiv gabi~ni infekscii pri ko`ni bolesti. Poradi ~esto vnesuvawe vo organizmot, natamicinot kako lek moè da ja izgubi svojata terapiska vrednost. Moè da predizvika ma~nina, povra}awe, anoreksija, dijarea i iritacii na koàta. Vo mle~nata industrija se upotrebuva: â&#x20AC;˘

Tvrdi, polutvrdi i polumeki sirewa i toa samo za povr{inska obrabotka do 1mg/dm povr{ina i do 5mm dlabo~ina.

PDV e 0,3mg/kg telesna te`ina.

2.16. E249 Kalium nitrit

Sredstvo za konzervirawe. Ne e dozvolena upotrebata vo hrana za deca. Mo`e da predizvika glavobolka i ma~nina. Vo organizmot go popre~uva transportot na kislorodot vo krvta. Postojat studija koi uka`uvaat na negovata kancerogenost poradi negovoto sozdavawe na nitrozamin. Ne e prepora~liva ~esta upotreba kako i E250. Vo mle~nata industrija se upotrebuva:

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

•

Tvrdi, polutvrdi i polumeki sirewa vo koli~ini do 50mg/kg kako NaNO 3

PDV e 0,06mg/kg telesna te`ina.

2.16. E250 Natrium nitrit

Sredstvo za konzervirawe. Go poremetuva transportot na kislorodot vo krvta. Pri temperaturi povisoki od 130°C moè da sozdade kancerogen nitrozamin. Zatoa se prepora~uva namaluvawe na upotrebata vo fermentiranite proizvodi i izbegnuvawe termi~ka obrabotka na tie proizvodi. Site nitriti se problemati~ni aditivi. Niz eksperimenti e dokaàno deka predizvikuvaat dilatacii na krvnite sadovi i namaluvawe na krvniot pritisok. Vo visoki koncentracii moè da predizvikaat i akutno truewe, posebno se osetlivi doen~iwata i malite deca, kaj koi e mo`na pojavata na hiperaktivnost. Vitaminot C E300 go spre~uva sozdavaweto na nitrozaminot. Ne e prepora~liva ~esta upotreba. Vo mle~nata industrija se upotrebuva: •

Kaj tvrdite, polutvrdite i polumekite sirewa vo koli~ini do 50mg/kg kako NaNO 3 . PDV e do 0,06mg/kg telesna te`ina.

2.17. E251 Natrium nitrat

Sredstvo za konzervirawe. Kaj doen~iwata mo`e da predizvika poremetuvawe vo transportot na kislorodot vo krvta. Postoi i opasnost od sozdavawe na nitriti. Ne e prepora~liva ~esta upotreba. Vo mle~nata industrija se upotrebuva kaj:

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

•

Tvrdi, polutvrdi i polumeki sirewa do 50mg/kg kako NaNO 3 .

PDV e 5mg/kg telesna te`ina.

2.18 E252 Kalium nitrat

Sredstvo za konzervirawe. Kaj doen~iwata mo`e da predizvika problemi vo transportot na kislorodot vo krvta. Opasnost od sozdavawe na nitriti. Ne e prepora~liva ~esta upotreba. Vo mle~nata industrija se upotrebuva kaj: •

Tvrdi, polutvrdi i polumeki sirewa do 50mg/kg kako NaNO 3 .

PDV e do 5mg/kg telesna te`ina.

2.19. E260 Ocetna kiselina

E prirodno sredstvo za konzervirawe i regulator na kiselosta, Vo proizvodite se upotrebuva vo koncentracii koi ne se opasni i {tetni. Se smeta za bezopasno sredstvo. Vo mle~nata industrija se upotrebuva: •

Puding, kremi, vareni sirewa, skuta do 2000mg/kg, a kaj drugi proizvodi po principot na DPP.

PDV ne e odreden.

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

2.20 E261 Kalum acetat (I), Kalium hidrogenacetat (II)

Sredstvo za konzervirawe i regulator na kiselosta, se smeta deka e bezopasno, osven za konzumenti koi imaat problemi so funkcijata na bubrezite sli~no kako i E260. Vo mle~nata industrija se upotrebuva: • • •

Puding, kremi, vareni sirewa, skuta, vo koli~ini do 2000mg/kg, a za drugite proizvodi po principot na DPP. Masi za polnewe i prelivi do 1000mg/kg. Hrani za doen~iwa i mali deca po princip na DPP, samo za regulirawe na pH na sredinata.

PDV ne e odreden.

2.21 E262 Natrium acetat, Natrium hidrogenacetat (II)

Sredstvo za konzervirawe i regulirawe na kiselosta, se smeta za bezopasno sredstvo, sli~no kako E260. Vo mle~nata industrija se upotrebuva: • • •

Puding, kremi, vareni sirewa, skuta, do 2000mg/kg, a drugi proizvodi po princip na DPP. Masi za polnewe i prelivi do 1000mg/kg; Hrana za doen~iwa i mali deca, po princip na DPP, za regulirawe na pH na sredinata.

PDV ne e odreden.

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

2.22. E263 Kalcium acetat

Sredstvo za konzervirawe i regulirawe na kiselosta, se smeta za bezopasno kako i E260. Vo mle~nata industrija se upotrebuva isto kako i E260 Ocetnata kiselina.

2.23 E270 Mle~na kiselina

Ova e priroden regulator na kiselosta. Moè da bide i od ìvotinsko poteklo. Dozvolena e upotreba vo ekolo{ki proizvedeni proizvodi. Poradi nedovolno razvieniot digestiven sistem kaj doen~iwata, D(-) mle~nata kiselina moè da predizvika problemi vo promenata na materijata. Vo hranite za doen~iwata dozvolena e samo upotrebata na L(+) mle~nata kiselina. Moè da se proizvede i so tehnika na genetsko inènerstvo, no procenata na efektot na taka dobiena mle~na kiselina seu{te ne e dovr{ena. Vo mle~nata industrija se upotrebuva pri: • Pra{ok za sladoled, salamura za sirewata, sirewa, po princip na DPP. • Masi za polnewe do 1000mg/kg; • Pra{ok za puding, kremi, deserti i srodni proizvodi, po princip na DPP. • Hrani za doen~iwa i mali deca, samo vo L(+) oblik, po princip na DPP. PDV ne e odreden.

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

2.24 E280 Propionska kiselina

Sredstvo za konzervirawe. Vo nekoi vidovi na sirewe se sozdava na priroden na~in. Se smeta deka propionskata kiselina E280 i nejzinite soli od E281 do E283 predizvikuvaat glavobolki (migreni). Propionskata kiselina mo`e da se proizvede i so tehnika na genetsko in`enerstvo, no procenata na efektite na taka dobienata kiselina seu{te ne e dovr{ena. Vo mle~nata kiselina se upotrebuva: â&#x20AC;˘ Sirewe i proizvodi od sirewe (samo za povr{inska obrabotka) vo koli~ini po princip na DPP; â&#x20AC;˘ Puding, gotovi proizvodi do 1000mg/kg. PDV ne e odreden.

2.25. E281 Natrium propionat

Sredstvo za konzervirawe, Natriumova sol na propionskata kiselina. Upotrebata sli~na kako i kaj Propionskata kiselina E280.

2.26. E282 Kalcium propionat

Sredstvo za konzervirawe, kalciumova sol na propionskata kiselina. Dozvolena e upotreba isto kako i E280.

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

2.27. E283 Kalium propionat

Kaliumova sol na propionskata kiselina, upotreba ista kako i kaj E280.

2.28. E296 Jabolkova kiselina

Jabolkovata kiselina e sredstvo za regulirawe na kiselosta. Djabolkovata kiselina e sostaven del na ~ove~kite kletki. Dozvoleno e koristewe vo ekolo{ki proizvedenite proizvodi. Poradi nerazvienost na digestivniot sistem kaj doen~iwata, jabolkovata kiselina moè da predizvika problemi pri razmenata na materiite. L-jabolkovata kiselina moè da se proizvede i so tehnika na genetski inènering, no krajna procena na efektite na taka proizvedenata jabolkova kiselina seu{te ne e zavr{ena, se smeta za bezopasna. Vo mle~nata industrija se upotrebuva: • • •

Pra{aka za sladoled, salamuri za sirewata i sirewe, po princip na DPP; Masi za polnewe do 1000mg/kg; Hrana za doen~iwa i mali deca samo vo L(+) oblik i toa po principot na DPP i toa samo za regulirawe na pH na sredinata.

PDV ne e odreden.

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

2.29 E297 Fumarna kiselina

Sredstvo za regulirawe na kiselosta. Se nao|a vo sekoja ìva kletka. Im se dava na mladite ìvotni koi cicaat, so cel podobro iskoristuvawe na sto~nata hrana. Seu{te nemoè da se dade krajna ocena na vlijanieto na fumarnata kiselina dobiena so tehnikata na genetski inènering. Se smeta za bezopasna. Vo mle~nata industrija se upotrebuva: â&#x20AC;˘ â&#x20AC;˘

Masi za polnewe i prelivi do 2500mg/kg; Pra{ok za puding, kremi, deserti i srodni proizvodi do 4000mg/kg.

PDV do 6,0mg/kg telesna te`ina.

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

3.ANTIOKSIDANSI, REGULATORI NA KISELOSTA

3.1. E300 Askorbinska kiselina

Askorbinskata kiselina e priroden antioksidans (vitamin C). Vitaminot C e neophoden za pravilno rastewe i razvoj, za zdravi zabi i nepca, koski, koàta i krvnite sadovi, potoa za apsorpcijata na èlezoto vo krvta. Sluì kako antioksidans, stabilizator na bojata i sredstvo za tretirawe na bra{noto. Go spre~uva sozdavaweto na nitrozoamin (objasneto kaj E249 i E252). Poradi tehnolo{ki pri~ini se po~esto se dodava vo proizvodite, pr. Pouspe{no vrzuvawe na vodata, olesnuvawe na ma{inskata obrabotka, go podobruva dejstvoto na solite kaj salamurenite proizvodi, stabilizacija i sl. Dozvolena e upotrebata vo ekolo{ki proizvedenite proizvodi, moè da se proizvede i so tehnikata na genetski inènering, no procenata na vlijanijata seu{te ne e dovr{ena. Vo mle~nata industrija se upotrebuva: • • • • •

Instant proizvodi na baza na mleko i proizvodi koi sodr`at masti, po princip na Dobra proizvodna praksa. Masi za polnewe, prelivi, po princip na DPP i dozvoleno do 1000mg/kg; Puter i podgotovki od puterot po principot na DPP; Pra{ok za puding, kremi, deserti i srodni proizvodi po DPP; Hrani za doen~iwa i mali deca, hrani za deca koi sodr`at masti i sl. do 200mg/kg – 300mg/kg, poedine~no ili vkupno, izrazeno kako askorbinska kiselina.

Prifatliv dneven vnes ne e odreden.

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

3.2. E301 Natrium askorbat

Ova e priroden antioksidans, Natriumova sol na askorbinskata kiselina. Osobini isti kako i kaj askorbinskata kiselina. Dozvolena upotreba isto kako askorbinskata kiselina E300.

3.3. E302 Kalcium askorbat

Priroden antioksidans, kalciumova sol na askorbinskata kiselina. Vitaminot C e neophoden za pravilen rast i razvoj, za zdravi zabi i nepca, koski, ko`a i krvni sadovi, a i za apsorpcijata na `elezoto vo krvta. Go spre~uva sozdavaweto na nitrozaminot (opi{ano E249 â&#x20AC;&#x201C; E252). Dozvolen e vo ekolo{ko proizvodstvo na hranata. Dozvolena upotreba i PDV isto kako kaj E300.

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

3.4. E304 Masni estri na askorbinskata kiselina, Askorbil palmitat, Askorbil stearat

Ova se sinteti~ki antioksidansi. Isto go spre~uvaat sozdavaweto na nitrozaminot, se smetaat kako bezopasni po zdravjeto na konzumentite. Vo mle~nata industrija se upotrebuvaat kaj: • • •

Puterot po principot na DPP; Sirewa po principot na DPP; Hrani za doen~iwa i mali deca do 10mg/kg poedine~no ili vo kombinacija.

PDV ne e odreden.

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

3.5. E306 Smesa tokoferol-koncentriran

Priroden vitamin E od rastitelni masla, slu`i kako antioksidans i stabilizator na boite vo proizvodite. Dozvolena e upotrebata vo ekolo{ki proizvodenite proizvodi. Vo mle~nata industrija se upotrebuva: • • •

Kaj puterot po DPP; Za vitaminizirawe na vitaminiziranite konzumni mleka po DPP; Hrani za doen~iwa i mali deca do 10mg/kg, podine~no ili vkupno.

PDV od 0,15 do 0,20mg/kg telesna te`ina( se odnesuva na tokoferolot koj ima vitaminsko vlijanie).

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

3.6. E307 α-tokoferol

Sinteti~ki proizveden vitamin E, antioksidans i stabilizator… Upotreba i PDV isto kako i E306.

3.7. E308 γ-tokoferol

Sinteti~ki proizveden vitamin E, antioksidans i stabilizator na boite… Upotreba i PDV isto kako kaj E306.

3.8. E309 δ-tokoferol

Sinteti~ki proizveden vitamin E… Upotreba i PDV isto kako kaj E306. 50

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

3.9. E310 Propil galat

Sinteti~ki proizveden antioksidans. Postoi somne` deka ja popre~uva resorpcijata na èlezoto. Site galati (E311, E312) se mo`ni predizvikuva~i na alergii, posebno kaj lica osetlivi na acetsalicilna kiselina-aspirin i kaj astmati~arite. Moè da predizvika iritacija na koàta i èludnikot. Propil galatot e zabraneto da se stava vo hranata na decata i odoen~iwata, zatoa {to moè da predizvika cijanoza-modro obojuvawe na koàta poradi namalenata koncentracija na kislorodot vo krvta. Vo mle~nata industrija se upotrebuva: â&#x20AC;˘

Podgotovki od puter i puter do 100mg/kg;

PDV 0,50mg/kg telesna te`ina (vkupno site galati).

3.10 E311 Oktil galat

Sinteti~ki antioksidans. Upotreba i PDV isto kako E310.

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

3.11. E312 Dodecil galat

Sinteti~ki antioksidans. Upotreba i PDV ista kako i kaj E310.

3.15. E315 Izoaskorbinska kiselina

Sinteti~ki antioksidans i sredstvo za zadrùvawe na bojata. Ima nezna~itelno vitaminsko dejstvo. Postoi somne` deka vo organizmot go popre~uva resorbiraweto na vitsaminot C (300). Poradi minimalniot broj na istraùvawa ne e mo`na potpolna konstatacija za proceni za dejstvoto, a ni za izoaskorbinskata kiselina dobiena so tehnika na genetski inènering. Vo mle~nata industrija se upotrebuva kaj: â&#x20AC;˘

Salamurenite mle~ni proizvodi i konzervirani proizvodi do 500mg/kg.

PDV do 6,0mg/kg telesna te`ina.

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

3.16. E316 Natrium izoaskorbat

Natriumova sol na izoaskorbinskata kiselina. Upotreba i PDV isto kako kaj E315.

3.17. E 320 Butilhidroksianisol (BHA-BHA)

Sinteti~ki antioksidans. êsto se koristi vo kombinacija so BHT (E321) ili so galatite (E310, E311, E312) zatoa {to dejstvoto vzaemno im se zgolemuva. Se upotrebuva vo razli~ni prehrambeni proizvodi koi sodràt masnotii, a dozvolenata koli~ina na aditivite se odnesuva sekoga{ na udelot na masnotiite vo proizvodot i vaì za vkupno koli~estvo na BHA, ili BHT i galatite. Postoi opasnost od akomulirawe vo organizmot. BHA ja zgolemuva koncentracijata na holesterolot i masnite kiselini vo krvta, pa moè da predizvika te{ki posledici po konzumentite.vo smisol na infarkti, arterioskleroza i sl. Istraùvawata upatuvaat na toa deka BHA moè da predizvika alergii. Zabraneto e dodavawe vo hranata za deca. êstata upotreba ne e prepora~liva. Vo mle~nata industrija se upotrebuva kaj: â&#x20AC;˘

Puter i podgotovki od puterot do 200mg/kg;

PDV e do 0,50mg/kg telesna te`ina.

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

3.18. E321 Butilhidroksitoluen (BHT – BHT)

Isto sinteti~ki antioksidans, mo`e da predizvika hemoragija, Ne e prepora~liva ~esta upotreba. Upotrebata i PDV isto kako i kaj BHA (E320).

3.19. E322 Lecitini

Ova se prirodni antioksidansi i emulgatori. Se smeta deka go spre~uvaat kumuliraweto na holesterolot. Se proizveduvaat vo glavno od soja, son~ogled i maslena repica. Isto mo`at da se proizvedat i so tehnikata na genetskiot in`inering, no seu{te ne e mo`no da se dade krajna ocena na dejstvoto i vlijanieto. Dozvolena e upotrebata vo ekolo{ki proizvedenite proizvodi, se smetaat za bezopasni. Vo mle~nata industrija se dozvoleni kaj: • Instant proizvodi na baza na mleko do 5000mg/kg, • Emulgirani i neemulgirani masti po DPP; • Kakao i ~okoladni proizvodi, masi za polnewe i prelivi po princip na DPP; • Pra{ak za puding, kremi, deserti i srodni proizvodi po DPP; PDV ne e odreden.

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

3.20 E325 Natrium laktat

Prirodno sredstvo za regulirawe na kiselosta, emulgatorska sol i zacvrstuva~. Toa e natriumova sol na mle~nata kiselina (E270), moè da bide i od ìvotinsko poteklo. Procenata na dejstvoto na natiumoviot laktat dobien so tehnika na genetsko inènerstvo seu{te ne e zavr{ena. Poradi nedovolno razvien digestiven sistem kaj doen~iwata, natiumoviot laktat D(-) moè da predizvika poremetuvawe vo razmenata na materiite. Detskite hrani moàt da sodràt ne{tetniot oblik na mle~nata kiselina (L+). Go zasiluva dejstvoto na drugite aditivi, se smeta deka e bezopasen. Svojstvata se sli~ni kako i kaj Mle~nata kiselina E270. Vo mle~nata industrija se upotrebuva kaj: • Pavlaka, kajmak, topeno sirewe i specijaliteti, podgotovki od topeno sirewe, ma{tenica do 300mg/kg; • Masi za polnewe do 1000mg/kg; • Pra{ak za puding, kremi, deserti i srodni proizvodi po princip na DPP. • Hrana za doen~iwa i mali deca po DPP, samo za rtegulirawe na pH na sredinata na proizvodot. PDV ne e odreden.

3.21 E326 Kalium laktat

Prirodno sredstvo za regulirawe na kiselosta, emulgatorska sol i zacvrstuva~, kaliumova sol na mle~nata kiselina (E270). Dozvolena upotreba i PDV ista kako kaj E325.

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

3.22. E327 Kalcium laktat

Prirodno sredstvo za regulirawe na kiselosta, emulgatorska sol i zacvrstuva~, kalciumova sol na mle~nata kiselina (E270). Dozvolena upotreba i PDV ista kako kaj E325.

3.23. E 330 Limonska kiselina

Limonskata kiselina e priroden metabolit na ~ove~kiot organizam. Se proizveduva sinteti~ki i se upotrebuva kako sredstvo za kiselewe. Go zasiluva antioksidantskoto dejstvo na drugite aditivi, a smee da se upotrebuva i kaj ekolo{ki proizvedeni proizvodi. Moè da se proizvede i so tehnikata na genetski inènering, no seu{te nema definitivni rezultati za taka proizvedenata kiselina. Licata osetlivi na muvlite-plesni, moàt da imaat problemi so industrisko proizvedenata limonska kiselina, poradi plesnite koi moè da gi sodrì. Vo mle~nata industrija, upotrebata na limonskata kiselina e dozvolena kaj: • Kondenzirano i evaporirano mleko, pavlaka, sladoled, puding, topeno sirewe i proizvodi so topeno sirewe, ma{tenica i kaj drugi mle~ni proizvodi po potreba, pasterizirano i sterilizirano mleko i toa vo koli~ini po principot na Dobrata Proizvodna Praksa; • UHT- obraboteno kozje mleko vo koli~ini do 4000mg/kg; • Preku xemovite, marmeladite, ovo{jeto i sli~no moè da premine vo ovo{nite jogurti i kiseli mleka koj kaj niv se dodava po principot na DPP; • Pra{ak za puding, kremovi, deserti i srodni proizvodi po DPP;

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

â&#x20AC;˘ â&#x20AC;˘

Masi za polnewe, prelivi, kakao i ~okoladni proizvodi do 5000mg/kg; Hrani za doen~iwa i mali deca do 2000mg/kg poedinne~no ili vo kombinacija, po potreba vo soodnos so propisite.

PDV ne e odreden.

3.24. E331 Natrium citrat (I), Dinatrium citrat (II), Trinatrium citrat (III)

Ova se sinteti~ki sredstva za kiselewe, stabilizatori i antioksidansi, toa se Natriumovi soli na limonskata kiselina. Upotrebata i prifatliviot dneven vnes im e ist kako i kaj limonskata kiselina E330.

3.25. E332Kalium citrat (I), Trikalium citrat (III)

Sredstva za regulirawe na kiselosta, stabilizatori i oksidanti na rastitelna osnova. Toa se soedinenija na kaliumot i limonskata kiselina, nemo`e da se dade krajna ocena na dejstvoto na kaliumoviot i trikaliumoviot citrat dobien so tehnika na genetski in`enering, se smetaat za bezopasni. Dozvolena upotreba i PDV isto kako kaj limonskata kiselina E330

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

3.26. E333 Kalcium citrat (I), Dikalcium citrat (II), Trikalcium citrat (III)

Toa se sredstva za regulirawe na kiselosta, stabilizatori i antioksidanti, isto na rastitelna osnova, soli na limonskata kiselina so kalciumot, dozvolena im e upotrebata vo ekolo{ki proizvodenite proizvodi. Mo`at da se proizvedat i so tehnika na genetski in`enering. Se smetaat za bezopasni vo mali koli~ini. Dozvolena upotreba i PDV isto kako i kaj limonskata kiselina E330.

3.27. E334 Vinska kiselina

Prirodno rastitelno sredstvo za regulirawe na kiselosta, sekvestrant i antioksidans. Se dobiva od ovo{je vo koe se nao|a kako slobodna kiselina ili e vrzana za kaliumot, kalciumot ili magneziumot. Vo glavno se dobiva kako nusproizvod vo proizvodstvoto na vino. Osumdeset posto ingestirana vinska kiselina ja uni{tuvaat crevnite bakterii od GIT flora, a preostanatata koli~ina se resorbira vo krvta i se izla~uva niz urinata. Golemi koli~estva moàt da predizvikaat gastroenteritis. Dozvolena e upotrebata kaj ekolo{ki proizvedenata hrana, moè da se dobie i so genetski inènering, no seu{te nema definitivna procena na nejziniot efekt, se smeta za bezopasna. Vo mle~nata industrija e dozvolena upotrebata kaj:

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

• • • • • •

Kondenzirano i evaporirano mleko, pavlaka, sladoled, puding, ma{tenica i drugi proizvodi po potreba i toa vo koli~ini po princip na DPP; Emulgirani masti po DPP; Kakao i ~okoladni proizvodi do 5000mg/kg; Masi za polnewe, prelivi do 1000mg/kg; Pra{ak za puding kremi, deserti i srodni proizvodi po DPP; Hrana za doen~iwa i mali deca do 5000mg/kg no samo L(+) oblik i toa kako ostatok.

PDV 30mg/kg telesna te`ina vkupno site tartarati.

3.28. E335 Natrium tartarat (I), Dinatrium tartarat (II)

Priroden rastitelen antioksidans i sredstvo za regulirawe na kiselosta, toa e sol na vinskata kiselina i natriumot, ima laksativno dejstvo vo pogolemi koli~ini. Dozvolen e vo ekolo{ki podgotveni proizvodi, se proizveduva i so genetski in`enering, no komercijalnata upotreba seu{te e diskutabilna. Dozvolena upotreba i PDV isto kako kaj vinskata kiselina E334.

3.29. E336 Kalium tartarat (I), Dikalium tartarat (II) Priroden rastitelen antioksidans i sredstvo za regulirawe na kiselosta, sekvestrant i pomo{no tehnolo{ko sredstvo, toa e sol na vinskata kiselina so kalciumot. Svojstvata, upotreba i PDV isti kako i kaj vinskata kiselina E334 i natriumovite tartarati E335.

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

3.30. E337 Natriumkalium tartartar

Prirodno rastitelno sredstvo za regulirawe na kiselosta, antioksidans, sekvestrant i stabilizator. Vo pogolemi koli~ini ima laksativno dejstvo, licata so kardiovaskularni poremetuvawa, so visok krven pritisok i onie so o{teteni bubrezi i crn drob treba da go izbegavaat. Dozvolena upotreba i PDV isto kako kaj vinskata kiselina E334

3.31. E338 Fosforna kiselina

Sredstvo za regulirawe na kiselosta i antioksidans. Se dobiva od fosfatnite rudi. Zemaweto golemi koliìni na fosfatite moè da vlijae vrz namaluvawe na koskenata masa vo koskite i sozdavawe na kamen vo urinarniot trakt. Golemite dozi na fosfati moàt da ja poremetat resorpcijata na kalciumot, magneziumot i èlezoto vo organizmot, potoa predizvikuvawe na kalcifikacija na mekite tkiva vo organizmot posebno bubrezite. Fosfatite se doveduvaat vo vrska so hiperaktivnosta i poremetuvaweto, namaluvaweto na koncentracijata kaj decata, ~esta upotreba ne se prepora~uva. Vo mle~nata industrija dozvolena e upotrebata kaj: â&#x20AC;˘

Ovo{ni specijaliteti do 800mg/kg (izrazeno kako P2 O5 );

â&#x20AC;˘

Hrani za doen~iwa i mali deca do 10mg/kg poedine~no ili vo kombinacija, 1000mg/kg samo za regulirawe na kiselosta.

PDV do 70mg/kg telesna te`ina (vkupno fosforna kiselina i site fosfati).

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

3.32. E339 Natrium fosfat (I), Dinatrium fosfat (II), Trinatrium fosfat(III)

Prirodni antioksidansi, emulgatorski soli i sredstva za regulirawe na kiselosta. Toa se soli na fosfornata kiselina so natriumot, moàt da poteknuvaat i od ìvotinsko poteklo, pregolemiot vnes na fosfatite moè da predizvika namalena resorpcija na drugite metali vo organizmot. Ne e prepora~liva ~esta upotreba. Osobini sli~ni kako E338. Vo mle~nata industrija dozvolena e upotrebata kaj: • • • • • • • • • • •

Sterilizirano i UHT mleko, biena pavlaka, evaporizirano i kondenzirano mleko, kondenzirano so pove}e od 28% suvi materii, sladoled…do 1000mg/kg vkupno i poedine~no fosfati; Mle~ni pijaloci, nefermentirani sirewa, osven Mozzarela do 1000mg/kg, vkupno ili poedine~no fgosfati; Mleko i pavlaka vo prav, pasterizirana i sterilizirana pavlaka i UHT obrabotena pavlaka do 2500mg/kg, vkupno ili poedine~no fosfati; Pasterizirana i steriliziranam pavlaka, pavlaka i pavlaka so rastitelni masti do 5000mg/kg vkupno ili poedine~no; Topeni sirewa i podgotovki od topeno sirewe do 20.000mg/kg vkupno ili poedine~no fosfati; Prelivi (sirup za pala~inki, sirup za milk{ejk, sladoled i sli~ni proizvodi) do 3000mg/kg; Zameni za mle~ni proizvodi ili na mle~nite proizvodi sli~ni proizvodi so mle~ni delovi ili bez niv do 20.000mg/kg; Pavlaki i zameni za pijaloci od kafe, topli i ladni pijaloci do 2500mg/kg; Deserti i pudinzi vo prav do 5000mg/kg; Zameni na mle~ni proizvodi ili proizvodi sli~ni na mle~nite proizvodi so mle~ni delovi ili bez niv vo koli~ini od 10.000mg/kg do 50.000mg/kg; Hrani za doen~iwa ili mali deca do 1000mg/kg vo sklad so propisite.

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

PDV do 70mg/kg telesna te`ina vkupno fosforna kiselina i site fosfati.

3.33. E340 Kalium fosfat (I), Dikalium fosfat (II), Trikalium fosfat (III)

Prirodni antioksidansi, emulgatorski soli i sredstva za regulirawe na kiselosta, toa se soli na fosfornata kiselina so kaliumot, ne e prepora~liva ~esta upotreba. E338, E339. Dozvolena upotreba i PDv isto kako kaj E339

3.34. E341 Kalcium fosfat (I), Dikalcium fosfat (II), Trikalcium fosfat (III)

Ova se mineralni materii, soli koi se nao|aat i vo stenite i vo koskite. Slu`at kako prirodni antioksidansi, emulgatorski soli, zacvrstuva~i i sredstva za regulirawe na kiselosta, spre~uvawe na zgrut~uvaweto i slepuvaweto. Vo medicinata se upotrebuvaat kako antacidi i sredstva za polirawe na zabnata gle|. Kalciumoviot fosfat (I) e dozvolen vo proizvodite koi se ekolo{ki prigotveni, ne e prepora~liva ~esta upotreba. Svojstvata im se sli~ni so E338 i E339. Dozvolenata upotreba i PDV im e ista kako i kaj E339.

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

3.35. E343 Magnezium fosfat (I), Dimagnezium fosfat(II), Trimagnezium fosfat (III)

Prirodni antioksidansi, emulgatorski soli i sredstva za regulirawe na kiselosta i spre~uvawe na zgrut~uvaweto. Toa se soli ma fosfornata kiselina i magneziumot. Ne e prepora~liva ~esta upotreba, osobinite im se sli~ni kako kaj E338 i E339. Dozvolena upotreba i PDv ista kako kaj E339.

3.36. E350 Natrium malat (I), Natrium hidrogenmalat (II)

Toa e sredstvo za regulirawe na kiselosta, polirawe i zadr`uvawe na vlagata. Soli na jabolkovata kiselina i natriumot, se smetaat za bezopasni, svojstva kako kaj jabolkovata kiselina E296. Vo mle~nata industrija upotrebata im e dozvolena kaj: • Kondenzirano i evaporirano mleko, pavlaka, sladoled, puding, ma{tenica i drugi proizvodi po princip na DPP; • Masi za polnewe i prelivi do 1000mg/kg; • Pra{ak za puding, kremi, deserti i drugi srodni proizvodi po DPP; PDV ne e odreden.

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

3.37. E351 kalium malat (I), Kalium hidrogenmalat (II)

Sredstvo za regulirawe na kiselosta, sol na jabolkovata kiselina i kaliumot, se smetaat za bezopasni, svojstvata kako kaj Jabolkova kiselina E296. Dozvolena upotreba kako i kaj E350.

3.38. E352 Kalcium malat (I), Kalcium hidrogenmalat (II)

Sredstvo za regulirawe na kiselosta, sol na jabolkovata kiselina i kalciumot, se smetaat za bezopasni, svojstva kako kaj E296. Dozvolena upotreba i PDV kako kaj E350.

3.39. E353 Metavinska kiselina

E sredstvo za regulirawe na kiselosta, vo organizmot mo`e da zasmeta na resorpcijata na kalciumot, drugi {tetni dejstva ne se poznati.

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

3.40. E354 Kalcium tartarat

Sinteti~ko sredstvo za stabilizirawe i regulirawe na kiselosta. Svojstva kako kaj E353. Vo mle~nata industrija dozvolena e upotrebata kaj: • Kondenzirano i evaporirano mleko, pavlaka, sladoled, puding, ma{tenica i drugi mle~ni proizvodi po princip na DPP; • Masi za polnewe do 1000mg/kg; • Hrani za doen~iwa i mali deca samo vo L(+) oblik do 5000mg/kg kako ostatok. PDV 30mg/kg telesna te`ina, vkupno site tartarati.

3.41. E355 Adipinska kiselina

Sredstvo za regulirawe na kiselosta i zasiluva~ na vkusot, lesno mo`e da se dojde do prekora~uvawe na prepora~anata maksimalna dnevna doza. Vo mle~nata industrija dozvolena e upotrebata kaj: • Ovo{ni deserti do 1000mg/kg; • Masi za polnewe i prelivi do 2000mg/kg; • Pra{aci za ku}ni pijaloci do 10.000mg/kg; • Pra{ak za puding, kremi, deserti i srodni proizvodi do 1000mg/kg. PDV do 5,0mg/kg telesna te`ina, vkupno site adipati.

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

3.42. E356 Natrium adipat

Sredstvo za regulirawe na kiselosta i zamena za kujnska sol, toa e sol na adipinskata kiselina i natriumot. Vkusot na ovaj aditiv mu e solen, se smeta za bezopasen, sli~ni svojstva kako i E355. Vo mle~nata industrija dozvolena e upotrebata: • • •

Deserti so ovo{en vkus do 1000mg/kg; Masi za polnewe i prelivi do 2000mg/kg; Pra{ak za puding, kremi deserti…do 1000mg/kg.

PDV e do 5,0mg/kg telesna te`ina (vkupno site adipati).

3.43. E357 Kalium adipat

Sredstvo za regulirawe na kiselosta i zamena za kujnska sol, toa e sol na adipinskata kiselina i kaliumot, so solen vkus, se smeta za bezopasen. Svojstva kako E355. Dozvolena upotreba i PDV isto kako kaj E355 i E356.

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

3.44. E380 Triamonium citrat

Sredstvo za regulirane na kiselosta i stabilizirawe na bojata. Visoka koncentracija na amoniumovite soli vo organizmot za (4-6 gr. Dnevno) moè da ja zgolemat kiselosta na telesnite sokovi i da predizvika èlude~ni i crevni poremetuvawa. Prehrambenite proizvodi ne sodràt tolku visoka koncentracija. Moè da se proizveduva so genetski inènering, no potpolna procena na taka proizvedeniot triamonium citrat seu{te ne e mo`na. Se smeta za bezopasen iako pri golemi vnesovi moè da predizvika posledici na èludnikot i pankreasot. Dosega e nedovolno ispitan. Vo mle~nata industrija e dozvolena upotrebata pri: â&#x20AC;˘

Pra{ok za puding, kremi, deserti i srodni proizvodi po DPP.

PDV ne e odreden.

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

4. STABILIZATORI, EMULGATORI, ZGUSNUVA^I I SREDSTVA ZA ZADR@UVAWE NA VLAGATA

4.1. E400 Alginska kiselina

Ova e priroden zgusnuva~, sredstvo za èlirawe i menuvawe na konzistencijata. Se dobiva od morski trevi. Ja podobruva digestijata. Dozvolena e upotreba vo ekolo{ki prigotvenite proizvodi. Moè da se proizvede i so genetski inènering, no primenata na takvata alginska kiselina e diskutabilna. Vo organizmot moè da ja poremeti resorpcijata na nekoi esencijalni minerali kako kalcium, èlezo, mangan, cink i sl. Pa ~estoto konzumirawe moè da dovede do deficit vo organizmot na ovie metali. Vo mle~nata industrija dozvolena e upotrebata: •

• • • •

Aromatiziran jogurt i kiselo mleko so dodatoci, sladoled i puding,, pavlaka i {lag pena, biena pavlaka, jogurt so dodatoci, mle~ni pijaloci, specijaliteti od sve`o i topeno sirewe, po DPP; Masi za polnewe po DPP Pra{ak za puding, kremi, deserti..po DPP; Hrana za doen~iwa i mali deca, pudinzi i deserti do 500mg/kg, poedine~no i vkupno; Hrana za doen~iwa i mali deca so posebni potrebi do 1000mg/kg.

PDV ne e odreden.

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

4.2. E401 Natrium alginat

Priroden rastitelen zgusnuva~, sredstvo za `elirawe i menuvawe na konzistencijata. Toa e sol na alginskata kiselina so natriumot. Svojstva, dozvolena upotreba i PDV isti kako kaj E400.

4.3. E402 Kalium alginat

Priroden rastitelen zgusnuva~, sredstvo za `elirawe i menuvawe na konzistencijata, stabilizator, sol na alginskata kiselina so kaliumot, svojstva, dozvolena upotreba i PDV isti kako kaj E400.

4.4. E403 Amonium alginat

Priroden rastitelen zgusnuva~, sredstvo za `elirawe i menuvawe na konzistencijata, stabilizator, sol na alginskata kiselina so amonijakot. Svostva, dozvolena upotreba i PDv isti kako kaj E400.

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

4.5. E404 Kalcium alginat

Priroden rastitelen zgusnuva~, sredstvo za `elirawe i menuvawe na konzistencijata, stabilizator, sol na alginskata kiselina so kalciumot. Svojstva, dozvolena upotreba i PDv isti kako i kaj E400.

4.6. E405 Propilenglikol alginat

Priroden rastitelen zgusnuva~, sredstvo za menuvawe na konzistencijata, emulgator, sol na alginskata kiselina so propilenglikol, postojat somneì deka moè da predizvika alergija, ne e prepora~livoa ~esta upotreba, svojstva, dozvolena upotreba kako kaj E400. Razlika samo kaj hrani za doen~iwa i mali deca so posebni potrebi do 200mg/kg. PDV do 25mg/kg telesna teìna.

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

4.7. E406 Agar

Priroden rastitelen zgusnuva~, sredstvo za `elirawe i menuvawe na konzistencijata. Nesvarliva materija koja go potpomaga vareweto na hranata, se dobiva od crveni morski algi, dozvolen e vo ekolo{ki prigotvenite proizvodi, se smeta za ne{teten. Mo`e da ja popre~i resorpcijata na nekoi minerali vo organizmot, a golemite dozi dejstvuvaat laksativno, ne se prepora~uva ~esta upotreba. Vo mle~nata industrija dozvolena e upotrebata: • • •

Pasterizirana pavlaka-obi~na, aromatiziran jogurt i kiselo mleko so dodatoci, sladoled, puding, pavlaka i {lag pena, biena pavlaka, jogurt so dodatoci, mle~ni pijaloci, po DPP; Masi za polnewe po DPP; Pra{ok za puding, kremi, deserti i srodni proizvodi po DPP.

PDV ne e odreden.

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

4.8. E407 Karagenan (pro~istena morska alga eucheuma)

Priroden rastitelen zgusnuva~ koj se dobiva od morski algi. Toa e nesvarliva materija koja go podobruva vareweto na hranata. Golemite dozi moàt da ja popre~at resorpcijata na nekoi minerali, pr. Kalium, i dejstvuva laksativno. Vo izolirani slu~ai moè da predizvika alergii. Otkrieno e deka vo nekoi proizvodi moè da bide kontaminiran so etilenov oksid, pa se sozdavaat etilen hlorhidrini, koi se silno kancerogeni soedinenija. Opasni se i produktite na razgraduvawe na karagenanite koi moàt da se degradiraat vo crevata. Preporaka na SZO e da se izbegnuva! Vo mle~nata industrija dozvolena e upotrebata kaj: • Obi~na pasterizirana pavlaka po DPP; • Masi za polnewe i prelivi isto po DPP; • Pra{ak za puding, kremi, deserti…po DPP; • Mleko za doen~iwa, delumno prilagodeno do 300mg/kg. PDV do 75mg/kg telesna teìna.

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

4.9. E410 Karuba guma

Priroden rastitelen zgusnuva~, sredstvo za èlirawe, emulgator i stabilizator. Se dobiva od vid na me{unka ( Ceratonia siliqua). Isto e nesvarliva materija koja go potpomaga vareweto na hranata. Dozvolena e upotrebata vo ekolo{kite proizvodi. Golemi dozi moàt da imaat laksativno dejstvo, vo poedine~ni slu~aevi moè da predizvika alergii. Moè da sodrì tanin koj go namaluva apetitot, se smeta za bezopasno sredstvo. Vo mle~nata industrija e dozvolena upotrebata pri: • • • • • • •

Obi~na pasterizirana pavlaka po DPP; Zamena za mle~ni proizvodi ili na mle~ni proizvodi sli~ni proizvodi so mle~ni delovi ili bez niv po DPP; Masi za polnewe…po DPP; Pra{ak za puding, kremi…po DPP; Delumno prilagodeno mleko za doen~iwa, do 1000mg/kg; Hrana za doen~iwa i mali deca do 1000mg/kg poedine~no ili vkupno; Hrana za doen~iwa i mali deca so posebni potrebi do 10.000mg/kg.

PDV ne e odreden.

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

4.10. E412 Guar guma

E priroden zgusnuva~, sredstvo za èlirawe, emulgator i stabilizator. Se dobiva od semki na Indiskata bilka Cyamopsis tetragonolobus. Naj~esto sluì kako zasiluva~ na vkusot i sredstvo za spre~uvawe topewe na sladoledot. Toa e nesvarliva materija koja go pomaga vareweto na hranata vo GIT. Dozvolena e upotrebata na ekolo{ki prigotvenata hrana. Vo poedine~ni-izolirani slu~ai moè da predizvika alergii. Vo pogolemi koli~ini moè da predizvika ma~nini, naduenost i gr~evi. Se smeta za bezopasen. Vo mle~nata industrija se upotrebuva kako: • • • • • • •

Podgotovki od sve`o i topeno sirewe po princip na DPP. Zameni za mle~ni proizvodi ili proizvodi sli~ni na mle~nite proizvodi so mle~ni delovi ili bez niv, po DPP; Masi za polnewe i prelivi po DPP; Pra{ok za puding, kremi i deserti po DPP; Mleko za doen~iwa, delumno prilagodeno do 100mg/kg; Hrana za doen~iwa i mali deca do 1000mg/kg poedine~no ili vo kombinacija; Hrana za doen~iwa i mali deca so posebni potrebi do 10.000mg/kg.

PDV ne e odreden.

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

4.10. E413 Tragakant guma E priroden rastitelen zgusnuva~, sredstvo za èlirawe, emulgator i stabilizator. Se dobiva od korata na aziskoto rastenie Astragalus gummifer, toa e nesvarliva materija koja go potpomaga vareweto. Dozvolena e i vo ekolo{ki pripremenata hrana. Golemi dozi moàt da dejstvuvaat laksativno, vo poedine~ni slu~ai moè da predizvika alergii, se somneva deka alergiite gi predizvikuvaat ne~istotiite vo preparatot koj poteknuva od surovinata, vo dopir so koàta moè da predizvika dermatitis, se smeta za bezopasna, toksikolo{kata analiza seu{te ne e zavr{ena. Vo mle~nata industrija se upotrebuva za: • • • •

Podgotovki od sve`o i topeno sirewe po DPP; Zameni za mle~ni proizvodi ili sli~ni proizvodi na mle~nite so mle~ni delovi ili bez niv po DPP; Masi za polnewe, po DPP; Pra{ak za puding, kremi i deserti po DPP.

PDV ne e odreden.

4.11. E414 Guma arabika E priroden rastitelen zgusnuva~, stabilizator i sredstvo za zgolemuvawe na volumenot, se dobiva od rastenieto Acacia Senegal. Se dozvoluva vo ekolo{ki proizvedenata hrana, vo nekoi zemji pr. Francija, Belgija… se obrabotuva so radioaktivno zra~ewe. Vo poedini slu~ai mo`e da predizvika alergii. Se smeta za bezopasno. Vo mle~nata industrija se upotrebuva kaj: • • • • •

PDV ne e odreden.

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

3.12. E415 Ksantan guma

Ova e sinteti~ki zgusnuva~, stabilizator i sredstvo za `elirawe. Se dobiva so fermentacija na p~enkaren {e}er so pomo{ na bakterii. Vo golemi dozi dejstvuva laksativno, dozvolen e vo ekolo{ki prigotvenite proizvodi. Mo`no e proizvodstvo so tehnika na genetski in`enering, no seu{te nema definitivna procena na dejstvoto od taka dobienata Ksantan guma, a i ne e mo`no da se dade. Se smeta deka e bezopasen aditiv. Vo mle~nata industrija se upotrebuva kaj: • • • •

Specijaliteti od topeno sirewe po DPP; Zameni za mle~ni proizvodi ili sli~ni proizvodi na mle~nite so mle~ni delovi ili bez niv po DPP; Masi za polnewe po DPP; Hrani za deca i doen~iwa so posebni potrebi do 1200mg/kg.

PDV ne e odreden.

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

4.13. E416 Karaja guma Priroden rastitelen zgusnuva~, stabilizator, sredstvo za èlirawe i zgolemuvawe na volumenot, se dobiva od drvoto Sterculia urens, toa nesvarliva materija koja go potpomaga vareweto na hranata. Dozvolena e upotrebata vo ekolo{kata hrana. Ja vrzuva vodata vo GIT, so toa ima laksativno dejstvo. Moè da ja popre~uva resorpcijata na mineralot Kalcium. Se upotrebuva kako laksativ, vo kozmetikata i sredstvo za zacvrstuvawe na zabnite protezi. Vo poedine~ni slu~ai moè da predizvika alergii. êsta upotreba ne e prepora~liva. Vo mle~nata industrija se upotrebuva kaj: •

Podgotovki od svewo i topeno sirewe po DPP;

•

Prelivi i masi za polnewe do 5000mg/kg;

•

Pra{ak za puding, kremi, deserti i srodni proizvodi po DPP;

PDV e 12,5mg/kg.

4.14. E417 Tara guma Priroden rastitelen zgusnuva~, stabilizator, sredstvo za `elirawe i zgolemuvawe na volumenot. Go potpomaga vareweto, a ne e svarliva. Se dobiva od rastenieto Caesalpinia Spinosa koja raste vo Ekvador, Kenija i Peru, se smeta za bezopasno. Vo mle~nata industrija se upotrebuva: • • •

Podgotovki od svewo i topeno sirewe po DPP; Masi za polnewe i prelivi po DPP; Pra{ok za puding, kremi i deserti…po DPP.

PDV ne e odreden.

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

4.15. E418 Gelan guma Sinteti~ko sredstvo na rastitelna osnova koi slu`at za zgusnuvawe i `elirawe, stabilizator. Nesvarliva materija koja go potpomaga vareweto, vo pogolemi dozi dejstvuva laksativno, se smeta za bezopasno. Vo mle~nata industrija se upotrebuva: • •

Podgotovki od svewo i topeno sirewe po DPP; Pra{ok za puding, kremi i deserti…po DPP.

PDV ne e odreden.

4.16. E420 Sorbitol (I), Sorbitol sirup (II)

Zamena za {e}er, sredstvo za zadrùvawe na vlaga, emulgator i sekvestrant. Se dobiva so izolacija od ovo{je (vi{ni, slivi, jabolka) ili sinteti~ki od glukozata so procesot na hidrogenirawe pod visok pritisok ili elektrolitska redukcija. Moè da se proizvede i so genetski inènering, no nema ocena na dejstvoto od taka proizvedeniot. Dozvolena e upotreba kaj skoro site proizvodi, bez koli~inski ograni~uvawa, no zabranen e kaj proizvodite za doen~iwata i malite deca. Vnes na pove}e od 20gr. Dnevno moè da predizvika dijarea, smee da se upotrebuva vo hrana za dijabeti~ari, no ~estata upotreba ne e prepora~liva. Vo mle~nata industrija se upotrebuva kaj: • •

Niskokalori~ni proizvodi bez dodaden {e}er, dietalni sladoledi, mle~ni pijaloci i specijaliteti, {lag po DPP; Vo konditorski mle~ni proizvodi po DPP;

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

•

Pra{ak za puding, kremi, deserti i srodni proizvodi, niskokalori~ni proizvodi so {e}er ili bez dodatok od {e}er po DPP.

PDv ne e odreden.

4.17. E421 Manitol

Zamena za {e}er i sredstvo protiv zgrut~uvawe, naj~esto se upotrebuva vo niskokalori~nite proizvodi. Moè da se proizvede i od genetski modificirana p~enka, no seu{te naukata ne e vo mo`nost da dade definitivna ocena za dejstvoto. Vo poedine~ni slu~aevi moè da predizvika alergii. Ne e dozvolena upotrebata vo hrana za doen~iwa i mali deca, zatoa {to moè da predizvika naduenost, dijarea, ma~nini i disfunkcija na bubrezite, Dnevniot vnes netreba da bide pogolem od 50gr. êsta upotreba ne e prepora~liva. Vo mle~nata industrija se upotrebuva kaj: • • •

Niskokalori~ni proizvodi bez dodaden {e}er, dietalni sladoledi, mle~ni pijaloci i specijaliteti, {lag po DPP; Vo konditorski mle~ni proizvodi po DPP; Pra{ak za puding, kremi, deserti i srodni proizvodi, niskokalori~ni proizvodi so {e}er ili bez dodatok od {e}er po DPP.

PDV ne e odreden.

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

4.18. E422 Glicerol

Sredstvo za zadrùvawe na vlagata, zgolemuva~ na volumenot, stabilizator. Vo prirodata se nao|a vo mastite i maslata. Soedinenijata od glicerolot moè da bidat od ìvotinsko poteklo ili od gentski modificirana soja, no seu{te nemoè da se dade potpolna ocena za dejstvoto na takviot glicerol. Dokaàno e deka go spre~uva o{tetuvaweto na DNK molekulite predizvikano od UV i rendgentskite zraci, so neutralizacija na sozdadenite slobodni radikali. Vnes na golemi koli~ini moè da predizvika glavobolka, èd, povra}awe, dijarea i zgolemeno nivi na {e}er vo krvta. Se smeta deka e bezopasno. Vo mle~nata industrija se upotrebuva: â&#x20AC;˘ â&#x20AC;˘

Vo konditorski mle~ni proizvodi po DPP; Pra{ak za puding, kremi, deserti i srodni proizvodi po DPP.

PDV ne e odreden.

4.19. E431 Polioksietilen (40) stearat Sredstvo za zgolemuvawe na volumenot, homogenizacija na mastite i vodata, emulgator. Se dobiva so reakcija na etilen-oksid so stearinska kiselina. Mo`e da e i od `ivotinsko poteklo.

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

4.20. E432 Polioksietilen (20) sorbitan monolaurat (Polisorbat 20)

Sredstvo za zgolemuvawe na volumenot, homogenizacija na mastite i vodata, emulgator i sekvestrant. Vo organizmot mo`e da ja zgolemi resorpcijata na {tetnite materii rastoplivi vo mastite i da ja promeni digestijata na mnogu drugi materii, ne e prepora~liva ~esta upotreba, da se izbegava. Vo mle~nata industrija se upotrebuva kaj: • Sladoled do 100mg/kg; • Pavlaka, puding, ostanati mle~ni proizvodi, mle~ni deserti do 5000mg/kg; • Specijaliteti od sirewe po DPP; • Masi za polnewe do 1000mg/kg; PDV do 10mg/kg telesna te`ina (vkupno polisorbati)

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

4.21. E433Polioksietilen (20) sorbitan monooleat, (Polisorbat 80) Sredstvo za zgolemuvawe na volumenot, homogenizacijata na mastite, emulgator i sekvestrant. Vo organizmot mo`e da ja zgolemi resorpcijata na {tetnite materii rastoplivi vo mastite. Ne e prepora~liva ~esta upotreba. Svojstva kako i kaj E432. Vo mle~nata industrija se upotrebuva kaj: • • • • • •

Sladoled do 100mg/kg; Pavlaka, puding, ostanati mle~ni proizvodi, mle~ni deserti do 5000mg/kg; Podgotovki od sirewe po DPP; Emulgirani masti do 10.000mg/kg; Masi za polnewe i prelivi do 1000mg/kg; Hrani so posebna medicinska primena do 1000mg/kg, poedine~no ili kombinirano.

PDV 10mg/kg telesna te`ina (vkupno polisorbati)

4.22. E434 Polioksietilen (20) sorbitan monopalmitat, (Polisorbat 40)

Sredstvo za zgolemuvawe na volumenot, homogenizacija na mastite i vodata, emulgator i sekvestrant. Dozvolena upotreba i PDV isto kako kaj E432

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

4.23. E435 Polioksietetilen (20) sorbitan monostearat, (Polisorbat 60)

Sredstvo za zgolemuvawe na volumenot, homogenizacija na mastite i vodata, emulgator i sekvestrant. Dozvolena upotreba i PDV isto kako kaj E432.

4.24. E436 Polioksietilen (20) sorbitan tristearat (Polisorbat 65) Sredstvo za homogenizacija na mastite i vodata, emulgator i sekvestrant. Dozvolena upotreba i PDV isto kako kaj E432.

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

4.25. E440 Pektin (I), Amidiran pektin (II)

Sredstvo za zgusnuvawe i `elirawe, od prirodno ili sinteti~ko poteklo. Se nao|a vo ovo{jeto (jabolkata, {e}erna repka, korata od portokalot…) Naj~esto se upotrebuva za proizvodstvo za {e}er i sredstva za `elirawe. Amidiranite pektini se dobivaat so obrabotka na pektinot so amowak. Dozvoleni se vo ekolo{ki proizvedenata hrana. Pektinot ja podobruva digestijata na hranata, se smeta za bezopasen. Vo mle~nata industrija se upotrebuva: • • •

Sladoled, puding, ovo{ni jogurti, aromatizirani jogurti, kiselo mleko so ovo{je i proizvodi od ovo{je do 5000mg/kg, poedine~no ili vkupno; Pra{ok za puding, kremovi, deserti..DPP; Hrana za doen~iwa i deca do 5000mg/kg, samo vo kiseli proizvodi i vo sklad so razvojot na decata;

PDV ne e odreden.

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

4.26. E442 Amonium sol na fosfatidna kiselina Sredstvo za homogenizirawe na mastite i vodata, emulgator i stabilizator, ne e dovolno ispitan. Vo mle~nata industrija se upotrebuva: â&#x20AC;˘

Kanditorski mle~ni proizvodi, kakao, ~okolada i dr. proizvodi do 10.000mg/kg.

PDV do 30mg/kg telesna te`ina.

4.27. E450 Dinatrium difosfat (I), Trinatrium difosfat (II), Tetranatrium difosfat (III), Dikalium difosfat (IV), Tetrakalium difosfat (V), Dikalcium difosfat (VI), Kalcium dihidrogendifosfat (VII)

Sredstva za regulirawe na kiselosta, tretirawe na bra{noto, podma~kuvawe, oblikovawe, emulgatori, stabilizatori i sekvestranti. Fosfatite vo golemi koncentracii moàt da ja popre~t resorpcijata na kalciumot, magneziumot i èlezoto vo organizmot, potoa golem vnes moè da predizvika namaluvawe na koskenata masa, osteoporoza i do taloèwe na kalciumot vo organizmot. Fosforot se doveduva vo vrska so hiperkineti~kiot sindrom, no naukata nema jasno izgraden stav. Ne e prepora~liva ~esta upotreba. \Osobini kako i kaj E339. Vo mle~nata industrija se upotrebuva kaj:

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

• • • • •

Topeno sirewe i specijaliteti od topeno sirewe do 20.000mg/kg; Sladoled do 1000mg/kg; Mle~ni pijaloci do 2000mg/kg; Podgotovki od kafe za topli i ladni pijaloci so mleko vo prav do 2000mg/kg; Deserti i pudinzi vo prav do 7000mg/kg.

PDV e do 70mg/kg telesna te`ina (vkupno fosforna kiselina ili site fosfati).

4.28. E451 Pentanatrium trifosfat (I), Pentakalium trifosfat (II)

Sredstva za regulirawe na kiselosta, sekvestranti i stabilizatori. Vo golemi koncentracii moàt da ja popre~at resorpcijata na Kalciumot, Magneziumot i èlezoto vo organizmot. Pogolem vnes moè da predizvika povra}awe, dijarea, pa|awe na krvniot pritisok, cijanoza i muskulni spazmi. Ne e prepora~liva ~esta upotreba. Osobini isto kako kaj E339. Vo mle~nata industrija se upotrebuva za: • • • • •

Topeno sirewe i podgotovki od topeno sirewe do 20.000mg/kg; Sladoled do 1000mg/kg; Mle~ni napitoci do 2000mg/kg; Podgotovki od kafe za topli i ladni pijaloci so mleko vo prav do 2000mg/kg; Deserti i pudinzi vo prav do 7000mg/kg.

PDV e do 70mg/kg telesna te`ina (vkupno fosforna kiselina ili site fosfati).

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

4.29. E452 Natrium polifosfat (I), Kalium polifosfat (II), MatriumKalcium polifosfat (III), Kalcium polifosfat (IV) Sredstva za regulirawe na kiselosta i narasnuvawe, emulgatori, stabilizatori i sekvestranti, pomo{no tehnolo{ko sredstvo. Vo pogolemi koncentracii mo`e da go popre~uva resorbiraweto na Kalciumot, Magneziumot i @elezoto vo organizmot. Ne e prepora~liva ~esta upotreba. Osobini kako i kaj E339. Dozvolena upotreba i PDV isto kako kaj E451.

4.30. E460 Mikrokristalna celuloza (I), Celuloza vo prav (II) Prirodno sredstvo za zgolemuvawe na volumenot, sredstvo protiv zgrut~uvawe, ja podobruva digestijata, se smeta za bezopasno. Vo mle~nata industrija se upotrebuva kaj: •

Sladoled, puding, ovo{ni jogurti, aromatizirani jogurti, kiselo mleko so ovo{je i proizvodi od ovo{je, do 5000mg/kg

PDV ne e odreden.

4.31. E461 Metil celuloza Sredstvo za zgusnuvawe, emulgator i stabilizator. Mo`e da predizvika naduenost i zapek. Dozi pogolemi od 6gr. Mo`at da imaat laksativno dejstvo. Se smeta za bezopasen aditiv. Vo mle~nata industrija se upotrebuva kaj: • • •

Aromatizirano kiselo mleko, mle~ni deserti, ostanati mle~ni proizvodi, ma{tenica, podgotovki od sirewe, obi~na pasterizirana pavlaka, po principot na DPP; Zameni ili proizvodi sli~ni na mle~nite proizvodi so mle~ni delovi ili bez niv po DPP; Masi za polnewe i prelivi po DPP;

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

• •

Pra{kasti podgotovki od kafe za topli i ladni pijaloci so mleko vo prav do 10.000mg/kg (samo E466) Hrani za doen~iwa i mali deca, so posebni medicinski potrebi do 10.000mg/kg (samo E466).

PDV ne e odreden.

4.32. E463 Hidroksipropil celuloza Sredstvo za zgusnuvawe, emulgator i stabilizator. Doza pogolema od 6gr. Mo`e da ima laksativno dejstvo. Osobini, dozvolena upotreba i PDV isto kako i kaj E461.

4.33. E465 Metiletil celuloza Sredstvo za zgusnuvawe i materija za odr`uvawe na penata, emulgator i stabilizator, se smeta za bezopasno, osobini kako i kaj E460. Dozvolena upotreba i PDV kako kaj E461.

4.34. E466 Natrium karboksimetil celuloza Sredstvo za zgusnuvawe, emulgator i stabilizator, se smeta deka e bezopasno. Osobini kako i kaj E460. Dozvolena upotreba i PDV kako i kaj E461.

4.35. E467 Etil hidroksietil celuloza – Enzimatski hidrolizirana karboksimetil celuloza – EHEC Sredstvo za tretirawe na bra{noto i menuvawe na konzistencijata, se smeta deka e bezopasno. Ova sredstvo ne e dozvolena upotreba vo EU.

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

4.36. E470a Natriumovi, Kaliumovi i Kalciumovi soli na masnite kiselini Sredstvo za homogenizacija na mastite i vodata, materii proitiv zgrut~uvawe, emulgatori i stabilizatori. Moàt da poteknuvaat od rastitelno i ìvotinsko poteklo, a moàt da se proizvedat i od genetski modificirana p~enka, no seu{te ne e mo`na procena na dejstvoto na taka proizvedenite soli na masnite kiselini. Vo mle~nata industrija dozvolena e upotrebata kaj: •

•

Mleko vo prav, pra{ok za sladoled, jogurt vo prav, pavlaka vo prav, ostanati pra{kasti proizvodi, sirewe vo par~iwa, topeno sirewe vo par~iwa (za nare`uvawe) do 10.000mg/kg, poedine~no ili vkupno; Pra{ak za puding, kremi i deserti, masi za polnewe, prelivi po DPP.

PDV ne e odreden.

4.37. E470b Magneziumovi soli na masnite kiselini Sredstvo za homogenizacija na mastite i vodata, materija protiv zgrut~uvawe, emulgator i stabilizator, mo`e da poteknuva od rastitelno i `ivotinsko poteklo. Osobini sli~ni kako kaj E470a. Vo mle~nata industrija se upotrebuva za: •

•

PDV ne e odreden.

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

4.38. E471 Mono- i digliceridi na masnite kiselini Prirodeni emulgatori i stabilizatori, sredstva za homogenizacija na mastite i vodata, materii protiv penewe, moàt da bidat od rastitelno ili ìvotinsko poteklo, a moàt da se proizvedat i od genetski promeneta p~enka ili soja, no seu{te nemoè da se dade definitivna ocena na dejstvo na taka dobienite masni kiselini. Se smetaat deka se bezopasni. Vo mle~nata industrija se upotrebuvaat za: • • • • • • •

Sladoled, pavlaka, obi~na pasterizirana pavlaka, puding, ostanati mle~ni proizvodi, specijaliteti od i so sirewe po DPP; Kaj emulgirani masti do 10.000mg/kg; Mle~ni kanditorski proizvodi do 15.000mg/kg; Pra{akasti sme{i od kafe za topli i ladni pijaloci so mleko vo prav po DPP; Masi za polnewe, ~okoladi, prelivi do 15.000mg/kg; Pra{ak za puding, kremi i deserti po DPP; Hrani za doen~iwa i mali deca do 4000mg/kg.

PDV ne e odreden.

4.39. E472a Ester na ocetnata kiselina mono i digliceridi na masnite kiselini Sredstvo za homogenizacija na mastite i vodata, emulgator, stabilizator, sekvestrant, materija protiv penewe, moè da bide od rastitelno ili ìvotinsko poteklo, a moè da se proizvede i od genetski promeneti p~enka i soja, no nemoè da se dade definitivna ocena na dejstvoto na taka dobieniot ester, se smeta deka e bezopasen. Vo mle~nata industrija se upotrebuva kaj: • • •

Sladoled, pavlaka, obi~na pasterizirana pavlaka, puding, ostanati mle~ni proizvodi, podgotovki od sirewe, se dodava po principot na DPP; Kaj emulgirani masti po DPP; Masi za polnewe, ~okoladi, prelivi po DPP;

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

• •

Pra{akasti sme{i od kafe za topli i ladni pijaloci so mleko vo prav po DPP; Pra{ak za puding, kremi i deserti po DPP;

Pdv ne e odreden.

4.40. E472b Ester na mle~nata kiselina mono i diglicerid na masnite kiselini Sredstvo za homogenizacija na mastite i vodata, emulgator, stabilizator, sekvestrant i materija protiv penewe, se smeta deka e bezopasno, osobini kako i kaj E472a. Vo mle~nata industrija dozvolena e upotrebata kaj: • • • •

Sladoled, pavlaka, obi~na pasterizirana pavlaka, puding, ostanati mle~ni proizvodi, podgotovki od sirewe vo koli~ini po DPP; Masi za polnewe, ~okoladi, prelivi po DPP; Pra{akasti sme{i od kafe za topli i ladni pijaloci so mleko vo prav po DPP; Pra{ak za puding, kremi i deserti po DPP;

PDV ne e odreden.

4.41. E472c Ester na limonskata kiselina mono i digliceridi na masnite kiselini Sredstvo za homogenizacija na mastite i vodata, emulgator, stabilizator, sekvestrant i materija koja go spre~uva peneweto na proizvodite vo tehnolo{kiot proces, se smeta deka e bezopasna supstancija, osobini kako i kaj E472a. Vo mle~nata industrija upotrebata e dozvolena kaj: • •

Sladoled, pavlaka, obi~na pasterizirana pavlaka, puding, ostanati mle~ni proizvodi, podgotovki od sirewe vo koli~ini po DPP; Masi za polnewe, ~okoladi, prelivi po DPP;

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

• •

Pra{akasti sme{i od kafe za topli i ladni pijaloci so mleko vo prav po DPP; Pra{ak za puding, kremi i deserti po DPP;

PDV ne e odreden.

4.42. E472d Ester na vinskata kiselina mono i digliceridi na masnite kiselini Sredstvo za homogenizacija na mastite i vodata, emulgator, stabilizator, sekvestrant i materija koja se upotrebuva protiv peneweto. Se smeta deka e bezopasna supstancija, osobini kako i kaj E472a. Vo mle~nata industrija dozvolena e upotrebata kaj: • • • •

Sladoled, pavlaka, obi~na pasterizirana pavlaka, puding, ostanati mle~ni proizvodi i podgotovki od sirewe, vo koli~ini po princip na DPP; Masi za polnewe, ~okoladi, prelivi po DPP; Pra{akasti sme{i od kafe za topli i ladni pijaloci so mleko vo prav po DPP; Pra{ak za puding, kremi i deserti po DPP;

PDV ne e odreden.

4.43. E472e Mono- i diacetil ester na vinskata kiselina mono- i digliceridi na masnite kiselini Sredstvo za homogenizacija na mastite i vodata, emulgator, stabilizator, sekvestrant i materija koja se upotrebuva protiv peneweto. Se smeta deka e bezopasna supstancija, osobini kako i kaj E472a. Vo mle~nata industrija dozvolena e upotrebata kaj: •

Sladoled, pavlaka, obi~na pasterizirana pavlaka, puding, ostanati mle~ni proizvodi i podgotovki od sirewe, vo koli~ini po princip na DPP;

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

• • •

Masi za polnewe, ~okoladi, prelivi po DPP; Pra{akasti sme{i od kafe za topli i ladni pijaloci so mleko vo prav po DPP; Pra{ak za puding, kremi, deserti i drugi srodni proizvodi se dodava po DPP;

PDV e do 50mg/kg telesna te`ina.

4.44. E472f Smesa na estri na vinskata i ocetnata kiselina mono- i digliceridi na masnite kiselini

Sredstvo za homogenizacija na mastite i vodata, emulgator, stabilizator, sekvestrant i materija koja se upotrebuva protiv peneweto. Se smeta deka e bezopasna supstancija, osobini kako i kaj E472a. Dozvolena upotreba i PDV kako i kaj E472a, E472b, E472c, E472d, E472e.

4.45. E473 Saharozen ester na masnite kiselini

Sredstvo za homogenizacija na mastite i vodata, emulgator. Mo`e da se proizvede od genetski promeneta p~enka ili soja, no seu{te ne e 93

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

mo`no da se dade potpolna ocena na efektot od taka proizvedenite saharozni estri na masnite kiselini. Moè da sodrì mali koli~ini ostatoci od razreduva~, koi vo gotoviot proizvod se zanemarlivi, se smeta za bezopasen. Vo mle~nata industrija dozvolena e upotrebata pri: • Sladoled, proizvodi sli~ni na pavlakata, mle~ni deserti dozvolena e koli~ina do 5000mg/kg; • Pra{oci za podgotvuvawe topli napitoci do 10.000mg/kg, poedine~no ili vkupno; • Pra{kasti smesi od kafe za topli i ladni pijaloci koi sodràt mleko vo prav do 10.000mg/kg; • Zameni za mle~ni proizvodi ili proizvodi sli~ni na mle~nite proizvodi so mle~ni delovi ili bez niv, dozvolena e upotreba do 10.000mg/kg poedine~no ili vkupno; • Pra{aci za deserti i kremi, sterilizirana pavlaka i pavlaka so reducirana koli~ina na masnotii vo prav, dozvoleno e dodavawe do 5000mg/kg poedine~no ili vkupno. • Delumno prilagodeno mleko za doen~iwa, dozvolena e upotreba po posebni propisi. PDV e do 30mg/kg telesna teìna (vkupno saharozni estri i saharogliceridi).

4.46. E474 Saharogliceridi

Sredstva za homogenizacija na mastite i vodata, emulgator. Moè da bidat od rastitelno ili ìvotinsko poteklo, a moàt da se proizvedat od genetski promeneta p~enka ili soja, no seu{te e nevozmo`no da se dade kone~na procenka za efektot od taka dobienite saharogliceridi. Moàt da sodràt mali koli~ini ostatoci od razreduva~. Ovoj aditiv e zabranet vo nekoi zemji. Dozvolenata upotreba i PDV e isto i kaj E473.

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

4.47. E475 Poliglicerol ester na masnite kiselini

Sredstva za homogenizacija na mastite i vodata, emulgator i stabilizator, moàt da se proizvedat i od genetski modificirana p~enka ili soja, no seu{te nemoè da se napravi potpolna procena na efektot od taka dobienite estri. Se smetaat za bezopasni. Vo mle~nata industrija se upotrebuvaat kaj: • Masni emulzii do 5000mg/kg; • Sterilizirana pavlaka i sterilizirana pavlaka so mala sodrìna na masnotii, pavlaka, {lag, sladoled, mle~ni desertyi do 5000mg/kg; • Emulgirani masti, masti za namazi, prelivi od 4000mg/kg do 10.000mg/kg; • Vo udelot na pavlakata vo pra{acite od kafe za topli ili ladni pijaloci od 500mg/kg do 1000mg/kg; • Nemle~na zamena za mleko i pavlaka vo prav, deserti i kremi vo prav od 2000mg/kg do 5000mg/kg. PDV do 25mg/kg telesna teìna.

4.48. E476 Poliglicerolen ester na interesterificirana ricenoleinska kiselina ( poliglicerol poliricinolat)

Sredstvo za homogenizacija na mastite i vodata, emulgator i stabilizator. Prifatliviot dneven vnes lesno moè da se pre~ekori, decata go pre~ekoruvaat i pri konzumirawe na 100gr. ~okolada. Vo eksperimentite vrz laboratoriskite ìvotni, so primena na golemi dozi zabeleàni se rezultati na zgolemuvawe na crniot drob i bubrezite. Mo`no e da predizvikuva i propustlivost na crevnite

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

zidovi, {to nastanuvaat zaboluvawa na crevata i alergii kako posledica na ra{iruvaweto na kletkite na crevniot yid. Ispituvawata se seu{te vo tek. Mo`e da se proizvede od genetski modificirana soja, no seu{te nemo`e da se dade definitivna ocena za efektite na tqaka dobieniot poliglicerolpoliricinolat, ne se prepora~uva ~esta upotreba. Vo mle~nata industrija dozvolena e upotrebata pri proizvodstvoto na: • • • •

Masni emulzii do 5000mg/kg; Sterilizirana pavlaka i sterilizirana pavlaka so namalena koli~ina na masnotii, potoa pavlaka, {lag, sladoled, mle~ni deserti dozvoleno e dodavawe do 5000mg/kg; Emulgirani masti, masti za namazi i prelivi od 4000mg/kg do 10.000mg/kg; Masi za polnewe, prelivi, kakao i ~okoladi i srodni proizvodi do 5000mg/kg;

PDV e do 7,5mg/kg telesna te`ina.

4.49. E477 Propilen-glikol ester na masnite kiselini

Sredstvo za homogenizacija na mastite i vodata, emulgator i stabilizator, moè da poteknuva od rastitelno ili ìvotinsko poteklo, a moè i da se proizvede od genetski promeneta soja, no nemoè seu{te da se dade kone~na ocena na efektite od taka dobienite estri. Seu{te nedovolno ispitan. Vo mle~nata industrija dozvolenba e upotrebata kaj: • •

Masni emulzii do 5000mg/kg; Sterilizirana pavlaka i sterilizirana pavlaka so namalena koli~ina na masnotii, potoa pavlaka, {lag, sladoled, mle~ni deserti dozvoleno e dodavawe do 5000mg/kg;

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

• • • • •

Emulgirani masti, masti za namazi i prelivi od 4000mg/kg do 10.000mg/kg; Nemle~na zamena za mleko i pavlaka vo prav, deserti i kremi vo prav od 2000mg/kg do 5000mg/kg. Penesti kremi i deserti vo prav koi ne se biena pavlaka se dodava od 30.000mg/kg; Masi za polnewe, prelivi, kakao i ~okoladi i srodni proizvodi do 5000mg/kg; Vo udelot na pavlakata vo pra{acite od kafe za topli ili ladni pijaloci od 500mg/kg do 1000mg/kg;

PDV e 25mg/kg telesna te`ina.

4.50. E481 Natriumsteroil-2-laktat

Sredstvo za homogenizacija na mastite i vodata, emulgator i stabilizator, se smeta deka e bezopasen. Vo mle~nata industrija dozvolena e upotrebata kaj: • • • • •

Pavlaka, {lag, sladoled, mle~ni deserti do 5000mg/kg; Emulgirani masti do 10.000mg/kg; Masi za polnewe i prelivi do 5000mg/kg poedine~no ili vkupno; Vo udelot na pavlakata vo pra{acite od kafe za topli ili ladni pijaloci do 5000mg/kg; Zameni za mle~ni proizvodi ili proizvodi sli~ni na mle~nite proizvodi so ili bez mle~ni delovi, nemle~na zamena za mleko i pavlaka vo prav, slatki deserti sosevi (topping) vo prav im se dodava do 5000mg/kg poedine~no ili vkupno;

PDV do 20mg/kg telesna te`ina.

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

4.51. E482 Kalciumsteroil-2-laktat

Sredstvo za homogenizacija na mastite i vodata, emulgator i stabilizator, se smeta deka e bezopasen. Dozvolena upotreba i PDV isto kako i kaj E481.

4.52. E491 Sorbitan monostearat

Sredstvo protiv penewe, emulgator, modifikator na kristalizacijata na mastite. Moè da bide od ìvotinsko ili rastitelno poteklo, a moè i da se proizvede od genetski izmeneta p~enka i soja, no kako i za drugite genetski dobieni aditivi, nemoè da se dade definitivna ocena na efektite na sorbitanmonostearatite koi se na toj na~in dobieni. Prifatliviot dneven vnes lesno moè da se prekora~i, (pr. So vnes na 150gr. ~okolada ili 150gr. Keksi ili 300gr. Drugi kola~i i slatki). Golemite dozi (pove}e od 25% vo hranata) vo istraùvawa so laboratoriski ìvotni predizvikuvaat o{tetuvawa na vnatre{nite organi kako crn drob, bubrezi, òl~niot kanal i sl. Predizvikuva dijarea i sozdavawe na kamewa vo mo~niot meur. Ne e prepora~liva ~esta upotreba. Vo mle~nata industrija dozvolena e upotreba kaj:

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

• • • • • •

Sladoled, pavlaka, mle~ni deserti i ostanati mle~ni proizvodi od 500mg/kg do 5000mg/kg; Emulgirani masti, prelivi od 5000mg/kg do 10.000mg/kg; Masi za polnewe, prelivi do 5000mg/kg poedine~no ili vkupno; ^okoladi i proizvodi do 10.000mg/kg u smesa ili poedine~no; Vo udelot na pavlakata vo pra{acite od kafe za topli ili ladni pijaloci do 5000mg/kg; Zameni za mle~ni proizvodi ili proizvodi sli~ni na mle~nite proizvodi so ili bez mle~ni delovi, nemle~na zamena za mleko i pavlaka vo prav, slatki deserti sosevi (topping) vo prav im se dodava do 5000mg/kg poedine~no ili vkupno;

PDV do 25mg/kg telesna te`ina (vkupno E491 – E495).

4.53. E492 Sorbitan tristearat

Sredstvo protiv penewe, emulgator, modifikator na kristalizacijata na mastite. Moè da poteknuva od ìvotinsko ili rastitelno poteklo, a moè i da se proizvede i od genetski promeneta p~enka ili soja, no seu{te nemoè da se dade definitivna procena na efektite od taka dobieniot sorbitan tristearat. Moè da ja zgolemi apsorpcijata vo masti rastopliviote toksi~ni materii, ne e prepora~liva ~esta upotreba. Dozvolenata upotreba i PDV ista kako i kaj E491.

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

4. 54. E493 Sorbitan monolaureat

Sredstvo protiv penewe, emulgator, modifikator na kristalizacijata na mastite, moè da poteknuva od ìvotinsko i rastitelno poteklo, a moè da se proizvede i od genetski promeneta p~enka i soja, no nemoè da se dade seu{te procenka na efektite od takviot sorbitan monolaureat. Preporaka na SZO e da se izbegnuva, osobini isti kako i kaj E491. Dozvolena upotreba i PDV ista kako kaj E491.

4.55. E494 Sorbitan monooleat

Sredstvo protiv penewe, emulgator, modifikator na kristalizacijata na mastite, moè da poteknuva od ìvotinsko i rastitelno poteklo, a moè da se proizvede i od genetski promeneta p~enka i soja, no nemoè da se dade seu{te procenka na efektite od takviot sorbitan monooleat. Preporaka na SZO e da se izbegnuva, osobini isti kako i kaj E491. Dozvolena upotreba i PDV ista kako kaj E491.

100

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

4.56. E495 Sorbitan monopalmitat

Sredstvo protiv penewe, emulgator, modifikator na kristalizacijata na mastite, moè da poteknuva od ìvotinsko i rastitelno poteklo, a moè da se proizvede i od genetski promeneta p~enka i soja, no nemoè da se dade seu{te procenka na efektite od takviot sorbitan monopalmitat. Vo nekoi zemji e zabranet, preporaka na SZO e da se izbegnuva, osobini isti kako kaj E491. Dozvolena upotreba i PDV isto kako kaj E491.

101

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

5. REGULATORI NA KISELOSTA, MATERII ZA SPRE^UVAWE NA ZGRUT^UVAWETO

5.1. E500 Natrium karbonat (I), Natrium hidrogenkarbonat (II), Natrium seskuikarbonat (III)

Sredstvo za regulirawe na kiselosta, preparat za tretirawe na bra{noto, sredstvo za rastewe na testoto, materija protiv zgrut~uvawe. Poznati se po imeto soda ili natron. Dozvoleni se vo ekolo{ki pripremenata hrana, pogolema doza mo`e da predizvika zgolemeno izla~uvawe na `elude~na kiselina. Se smeta deka se bezopasni. Vo mle~nata industrija se upotrebuvaat kako: â&#x20AC;˘ â&#x20AC;˘

Mleko vo prav, pra{ak za sladoled, jogurt vo prav, ostanati pra{kasti proizvodi, sirewe vo par~iwa, topeno sirewe vo par~iwa do 10.000mg/kg poedine~no ili vkupno; Kanditorski mle~ni proizvodi do 70.000mg/kg na suva materija bez masti, izra~unato kako kalium karbonat;

PDV ne e odreden.

102

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

5.2. E501 Kalium karbonat (I), Kalium hydrogen karbonat (II)

Sredstvo za regulirawe na kiselosta, sredstvo za rastewe na testoto, pomo{no sredstvo, stabilizator, poznato pod komercijalnoto ime kako pota{a. Tradicionalno se upotrebuva vo proizvodstvo na medewaci. Dozvolen e vo ekolo{kata hrana, se smeta deka e bezopasno. Vo mle~nata industrija dozvolena im e upotrebata kaj: â&#x20AC;˘ â&#x20AC;˘

PDV ne e odreden.

5.3. E503 Amonium karbonat (I) Amonium hydrogen karbonat (II)

Sredstvo za regulirawe na kiselosta, pomo{no sredstvo, sredstvo za rastewe na testoto i spre~uvawe na zgrut~uvaweto. Dozvoleni se vo ekolo{ki prigotvenata hrana, ako se vnesat vo golemi dozi i toa od 6gr. do 8gr. Amoniumovite soli mo`at da ja zgolemat kiselosta na krvta i izla~uvawe na esencijalnite mineralni materii, no produktite ne sodr`at tolku golemi koli~estva na amoniumovi soli, se smetaat za bezopasni. Dozvolena upotreba i PDV isto kako kaj E502.

103

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

5.4. E504 Magnezium karbonat (I), Magnezium hidrogenkarbonat (II)

Sredstvo za regulirawe na kiselosta, sredstvo protiv zgrut~uvawe, sredstvo za zadr`uvawe na bojata, stabilizator na bojata, pomo{no sredstvo. Dozvoleni se vo ekolo{ki prigotvenite proizvodi, se smetaat deka se bezopasni. Vo mle~nata industrija dozvoleno e da se upotrebuvaat kaj: • •

Mleko vo prav, pra{ak za sladoled, jogurt vo prav, ostanati pra{kasti proizvodi, sirewe vo par~iwa, topeno sirewe vo par~iwa do 10.000mg/kg poedine~no ili vkupno; Pra{ak za pudding, kremi, desert ii srodni proizvodi po DPP;

•

Sol i zamena za sol, tabletirana sol do 10.000mg/kg poedine~no ili vkupno;

•

Pra{kasti ve{ta~ki zasladuva~i do 10.000mg/kg poedine~no ili vkupno;

PDVne e odreden.

5.5. E507 Hlorovodorodna kiselina

Sredstvo za regulirawe na kiselosta, bezopasna vo mal ii prepora~ani koli~estva, vo kombinacija so formaldehid mo`e da bide kancerogena. Vo mle~nata industrija dozvolena e upotrebata kaj:

104

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

• •

Masi za polnewe i prelivi po DPP; Hrani za doen~iwa i mali deca po DPP, (samo za podesuvawe na pH na sredinata). PDV ne e odreden.

5.6.E508 Kalium hlorid

Sredstvo za zasiluvawe na vkusot i materija za `elirawe. Vnes na pogolemi koli~ini e mnogu retko, no mo`e da predizvika iritacija na GIT, slabost, ma~nina i problemi so cirkulacijata. Opasen e za doen~iwata, ne e prepora~liva ~esta upotreba, osobini kako i E507. Vo mle~nata industrija se upotrebuva za: •

Mleko vo prav, pra{ak za sladoled, jogurt vo prav, ostanati pra{kasti proizvodi, sirewe vo par~iwa, topeno sirewe vo par~iwa (za nare`uvawe) do 10.000mg/kg poedine~no ili vkupno; PDV ne e odreden.

5.7. E509 Kalcium hlorid

Sredstvo za zasiluvawe na vkusot, se smeta za bezopasen. Osobini sli~ni kako i E507. Vo mle~nata industrija se upotrebuva pri: • •

Tvrdi, polutvrdi, meki i sve`i sirewa do 200mg/kg; Masi za polnewe i prelivi po DPP.

PDV ne e odreden.

105

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

5.8. E513 Sulfurna kiselina

Sredstvo za regulirawe na kiselosta. Dozvolena e vo ekolo{ki prigotvenata hrana. Proizvodite sodr`at nezna~itelna koli~ina na sulfurna kiselina, pa se smeta deka e bezopasna. Vo mle~nata industrija dozvolena e upotrebata kaj: â&#x20AC;˘

Kanditorska mle~na industrija, masi za polnewe i prelivi po DPP. PDV ne e odreden.

5.9. E514 Natrium sulfat (I), Natrium hidrogensulfat (II)

Ova se regulatori na kiselosta, materii za stabilizirawe na bojata, zacvrstuva~i. Toa se natriumovi soli na sulfurnata kiselina, poznati se kako gor~livi soli-gorka sol, imaat laksativno dejstvo. Mo`at da ja naru{at ramnote`ata na vodata vo teloto, osobini sli~ni kako kaj E513. Vo mle~nata industrija dozvoleni se da se upotrebuvaat kaj: â&#x20AC;˘

Kanditorski proizvodi, masi za polnewe, prelivi po DPP.

PDV ne e odreden.

106

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

5.10. E515 Kalium sulfat (I), Kalium hidrogensulfat (II)

Regulatori na kiselosta, supstancii za stabilizirawe na bojata, zacvrstuva~i, toa se kaliumovi soli na sulfurnata kiselina, se smetaat deka se bezopasni, osobini sli~ni kako E513. Vo mle~nata industrija se upotrebuvaat kaj: â&#x20AC;˘

Masi za polnewe i prelivi po DPP.

PDV ne e odreden.

5.11.E516 Kalcium sulfat

Sinteti~ki regulator na kiselosta, supstancija protiv zgustuvaweto, zacvrstuva~. Toa e kalciumova sol na sulfurnata kiselina, popoznat e kako gips, dozvolen e vo ekolo{ki proizvodenite proizvodi, se smeta deka e bezopasen, osobini kako i kaj E513.

5.12. E524 Natrium hidroksid Regulator na kiselosta, silna baza. Se upotrebuva vo proizvodstvoto na alkalno pecivo ili za otstranuvawe na gor~liviot vkus na maslinkite. Dozvolen e vo ekolo{ki podgotvenite proizvodi. Koncentriranite bazi mo`at da gi o{tetat telesnite tkiva, no vo proizvodite se sodr`iv o nezna~itelni koli~estva, bezopasen vo mali kolistva. Vo mle~nata industrija se upotrebuva za:

107

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

• • •

Kanditorskata industrija do 5000mg/kg (na suva materija); Emulgirani masti po DPP; Hrani za doen~iwa i mali deca po DPP, samo za regulirawe na pH na sredinata.

PDV ne e odreden.

5.13. E526 Kalcium hidroksid

Regulator na kiselosta, baza. Poznat kako gasena var, koncentriranata baza mo`e da gi o{teti telesnite tkiva, no vo proizvodite se sodr`iv o nezna~itelno koli~estvo pa sse smeta deka e bezopasen vo mali koli~ini. Vo mle~nata industrija dozvolena e upotrebata kaj: • •

Konditorska industrija do 5000mg/kg (na suva materija); Hrana za doen~iwa i mali deca po DPP (samo za regulirawe na pH na sredinata).

PDV ne e odreden.

5.14. E527 Amonium hidroksid

Sinteti~ki regulator na kiselosta, baza. Poznat kako Amowak. Amoniumovite soli mo`at da ja zgolemat kiselosta na krvta id a predizvikaat digestivni te{kotii, no proizvodite po pravilo nesodr`at visoki koncentracii, se smeta deka e bezopasen vo mali koli~estva. Vo mle~nata industrija se upotrebuva; •

Konditorska industrija do 5000mg/kg (na suva materija);

PDV ne e odreden.

108

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

5.15. E528 Magnezium hidroksid

Regulator na kiselosta, baza, se smeta deka e bezopasna. Vo mle~nata industrija se upotrebuva: •

Konditorska industrija po DPP.

PDV ne e odreden.

5.16. E529 Kalcium oksid

Regulator na kiselosta. Poznat kako negasena var, bezopasen vo mali koli~estva. Vo mle~nata industrija se upotrebuva: •

Konditorska industrija po DPP.

PDV ne e odreden.

5.17. E530 Magnezium oksid

Regulator na kiselosta, se smeta deka e bezopasen. Vo mle~nata industrija dozvolena e upotrebata kaj: •

Kanditorska mle~na industrija po DPP.

PDV ne e odreden.

109

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

5.18. E535 Natrium ferocijanid

Se upotrebuva kako stabilizator, sredstvo protiv zgrut~uvawe, dozvolen e samo kako dodatok na kujnskata sol i zameni na kujnska sol. Smee da se upotrebuva vo mnogu mali dozi, ne se poznati propratnite pojavi. Vo mle~nata industrija dozvolena e upotrebata kaj: •

• •

Mleko vo prav, pra{ok za sladoled, jogurt vo prav, ostanati pra{kasti proizvodi, sirewe vo par~iwa, topeno sirewe vo par~iwa, (za nare`uvawe) do 10.000mg/kg, poedine~no ili vkupno; Sol i zamena za sol do 10mg/kg; Hrani za posebni prehrambeni nameni, zameni za sol do 20mg/kg, poedine~no ili vkupno.

PDV do 0,025mg/kg telesna te`ina (vkupno site ferocijanidi).

5.19. E536 Kalium ferocijanid

Se upotrebuva kako stabilizator, sredstvo protiv zgrut~uvawe, ne se poznati propratnite pojavi, osobini sli~ni kako i kaj E535. Dozvolena upotreba i PDv kako kaj E535.

110

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

5.20. E538 Kalcium ferocijanid

Se upotrebuva kako stabilizator i sredstvo protiv zgrut~uvawe, ne se poznati propratnite pojavi. Osobini kako kaj E535 i E536. Dozvolena upotreba isto kako kaj E535.

5.21. E551 Silicium dioksid – amorfen

Prirodno sredstvo za spre~uvawe na zgrut~uvaweto vo oblik e na pra{kasta smesa. Dozvolen e vo ekolo{ki proizvedenata hrana, se smeta deka e bezopasen. Vo mle~nata industrija dozvolena e upotrebata kaj: • •

• • • •

Kanditorski proizvodi do 10.000mg/kg; Mleko vo prav, pra{ok za sladoled, jogurt vo prav, ostanati pra{kasti proizvodi, sirewe vo par~iwa, topeno sirewe vo par~iwa, (za nare`uvawe) do 10.000mg/kg, poedine~no ili vkupno; Zameni za mle~ni proizvodi ili sli~ni proizvodi na mle~nite proizvodi so mle~ni delovi ili bez niv do 10.000mg/kg, poedine~no ili vkupno; Pra{kasti smesi od kafe za topli i ladni pijaloci so delovi od mleko vo prav do 10.000mg/kg poedine~no ili vkupno; Pra{ak za puding, kremi, desert ii sli~ni proizvodi do 10.000mg/kg, poedine~no ili vkupno; Sol i zamena za sol do 10.000mg/kg.

PDV ne e odreden.

111

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

5.22. E552 Kalcium silikat

Prirodno sredstvo za spre~uvawe na zgrut~uvaweto, korisen e kako antacid, se smeta deka e bezopasen. Vo mle~nata industrija se upotrebuva kako: •

• • •

Mleko vo prav, pra{ok za sladoled, jogurt vo prav, ostanati pra{kasti proizvodi, sirewe vo par~iwa, topeno sirewe vo par~iwa, (za nare`uvawe) do 10.000mg/kg, poedine~no ili vkupno; Pra{kasti smesi od kafe za topli i ladni pijaloci so delovi od mleko vo prav do 10.000mg/kg poedine~no ili vkupno; Pra{ak za puding, kremi, desert ii sli~ni proizvodi do 10.000mg/kg, poedine~no ili vkupno; Sol i zamena za sol do 10.000mg/kg.

PDV ne e odreden.

5.23. E553a Magnezium silikat (I), Magnezium trisilikat (II)

Prirodno sredstvo za spre~uvawe na zgrut~uvaweto, se smeta deka e bezopasno. Vo mle~nata industrija se upotrebuva kaj: •

•

112

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

• •

Pra{ak za puding, kremi, desert ii sli~ni proizvodi do 10.000mg/kg, poedine~no ili vkupno; Sol i zamena za sol do 10.000mg/kg.

PDV ne e odreden.

5.24. E553b Talk

Prirodno sredstvo za spre~uvawe na zgrut~uvaweto. Se nao|a vo poliraniot oriz, ~okoladi i kola~i-slatki. Mo`e da predizvika problemi so di{eweto, ne e prepora~liva ~esta upotreba. Vo mle~nata industrija dozvolena e upotrebata kaj: • • •

Pra{kasti smesi od kafe za topli i ladni pijaloci so delovi od mleko vo prav do 10.000mg/kg poedine~no ili vkupno; Pra{ak za puding, kremi, desert i sli~ni proizvodi do 10.000mg/kg, poedine~no ili vkupno; Sol i zamena za sol do 10.000mg/kg.

PDV ne e odreden.

5.25. E554 Natriumaluminium silikat

Prirodno sredstvo za spre~uvawe na zgrut~uvaweto. Poradi opasnost od akumulirawe na aluminiumot vo organizmot, bubre`no bolnite bi trebalo da go izbegavaat. Poradi nevrotoksi~nosta na aluminiumskata komponenta se istra`uva vlijanieto na aluminiumovite soedinenija kaj nastanuvaweto na Alchajmerovata bolest, sli~ni osobini kaj E555 i E556. Vo mle~nata industrija se upotrebuva kaj: • •

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

•

Sol i zamena za sol do 10.000mg/kg.

PDV ne e odreden.

5.26. E555 Kaliumaluminium silikat

Prirodno sredstvo za spre~uvawe na zgrut~uvaweto. Poradi nevrotoksi~nosta na aluminiuskite komponenti se istra`uva vlijanieto na aluminiumot vo soedinenijata koi potpomagaat da nastane zaboluvaweto Alchajmerova bolest, osobini sli~ni kako kaj E554 i E556. Vo mle~nata industrija dozvolena e upotrebata kaj: • •

PDV ne e odreden.

5.27. E556 Kalciumaluminium silikat

114

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

Isto e poznato i toa deka aluminiumot e {teten za placentata za vreme na bremenosta kaj `enite. Vo mle~nata industrija dozvolena e upotrebata kaj: •

• • •

Mleko vo prav, pra{ak za sladoled, jogurt vo prav, pavlaka vo prav, ostanati pra{kasti proizvodi, sirewe vo par~iwa, topeno sirewe vo par~iwa (za nare`uvawe), nare`en ili narendan, tvrdo, polutvrdo i topeno sirewe do 10.000mg/kg poedine~no ili vkupno; Pra{kasti smesi od kafe za topli i ladni pijaloci so delovi od mleko vo prav do 10.000mg/kg poedine~no ili vkupno; Pra{ak za puding, kremi, desert i sli~ni proizvodi do 10.000mg/kg, poedine~no ili vkupno; Sol i zamena za sol do 10.000mg/kg.

PDV ne e odreden.

5.28. E558 Bentonit

Prirodno sredstvo za spre~uvawe na zgrut~uvaweto, ova e sol od vulkanski steni, se smeta za bezopasna. Vo mle~nata industrija dozvolena e upotrebata kaj: •

Pra{kasti smesi od kafe za topli i ladni pijaloci so delovi od mleko vo prav do 10.000mg/kg poedine~no ili vkupno;

PDV ne e odreden.

115

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

5.29. E559 Aluminium silikat (kaolin)

Prirodno sredstvo protiv zgrut~uvawe. Poradi opasnost od akomulirawe na aluminiumot vo organizmot, bubre`nite bolni treba da go izbegavaat. Poradi nevrotoksi~nosta na aluminiuskite komponenti se istra`uva vlijanieto na aluminiumot vo soedinenijata koi potpomagaat da nastane zaboluvaweto Alchajmerova bolest, osobini sli~ni kako i kaj E554 i E556. Vo mle~nata industrija dozvolena e upotrebata kaj: • •

Pra{kasti smesi od kafe za topli i ladni pijaloci so delovi od mleko vo prav do 10.000mg/kg poedine~no ili vkupno; Sol i zamena za sol do 10.000mg/kg.

PDV ne e odreden.

5.30. E574 Glukonska kiselina

Regulator na kiselosta, stabilizator, materija za tretirawe na bra{noto i sekvestrant. Mo`e da se proizvede od genetski promeneta p~enka, no definitivna procena na efektite od taka dobienata glukonska kiselina seu{te ne e mo`no da se dade. Poedine~na doza od 20gr. Mo`e da ima laksativno dejstvo. Osobini kako i kaj E575 do E579. Vo mle~nata industrija dozvolena e upotrebata kaj: •

Specijaliteti od sirewe, podgotovki od topeno sirewe po DPP;

116

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

•

Pra{ok za pudding, kremi, desert ii srodni proizvodi po DPP.

PDV ne e odreden.

5.31. E575 Glukono - δ - lakton

Priroden regulator na kiselosta, stabilizator, sredstvo za tretirawe na bra{noto i sekvestrant, se smeta za bezopasno sredstvo, osobini sli~ni kako kaj E574. Vo mle~nata industrija dozvolena e upotrebata kaj: • •

Specijaliteti od sirewe, podgotovki od topeno sirewe po DPP; Masi za polnewe, prelivi po DPP.

PDV ne e odredeno.

117

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

5.32. E576 Natrium glukonat

Priroden regulator na kiselosta, stabilizator i sekvestrant, natriumova sol na glukonskata kiselina, pravi kompleks so jonite na metalite, osobini kako i kaj E574. Vo mle~nata industrija se dozvoluva upotrebata kaj: • Masi za polnewe i prelivi po DPP; • Pra{ak za pudding, kremi, desert ii srodni proizvodi po DPP. PDV ne e odreden

5.33. E577 Kalium glukonat

Priroden regulator na kiselosta, stabilizator i sekvestrant. Ova e kaliumova sol na glukonskata kiselina, seu{ten e se poznati propratnite pojavi, osobini kako i kaj E574. Vo mle~nata industrija dozvolena e upotrebata kaj: • •

Masi za polnewe i prelivi po DPP; Pra{ak za puding, kremi i deserti po DPP.

PDV ne e odreden.

118

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

5.34. E578 Kalcium glukonat

Proroden regulator na kiselosta, stabilizator i sekvestrant. Toa e kalciumova sol na glukonskata kiselina, ne se poznati propratni pojavi, osobini sli~ni kako i kaj E574. Vo mle~nata industrija dozvolena e upotrebata kaj: • •

Masi za polnewe i prelivi po DPP; Pra{ak za puding, kremi i deserti po DPP.

PDV ne e odreden.

119

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

6. ZASILUVA^I NA VKUSOT

6.1. E620 Glutaminska kiselina

Aminokiselina od rastitelno ili ìvotinsko poteklo (od mleko, ribino meso, ìvina i sl.) Sluì kako poja~uva~ na vkusot i zamena za sol (kako i E621 do E625). Moè da se proizvede i so tehnika na genetsko inènerstvo. Ako hranata sodrì visoka koncentracija od glutaminska kiselina toga{ moè da dojde do predozirawe (pr. Sosovi od soja i sl.) Kaj osetlivi lica vo rok od dva casa moè da dodje oset na zamor vo predelot na zadniot del na glavata i vrataot, grbot, racete, tahikardija, glavobolka i oset na slabost (t.n. sindrom na kineskiot restoran, po supata Wong-Tong, koja e prezasitena so glutaminska kiselina). Decata i lica koi boleduvaat od astma i nevrodermitis bi trebalo da ja izbegavaat ovaa kiselina. Mo`ni se alergiski i psevdoalergiski reakcii. Pri zgolemena koncentracija, poradi preterana aktivacija na receptorite, moè da dojde do o{tetuvawe na mozo~nite kletki, pojavata se povrzuva so nevrodegenerativnite bolesti kako (Alchajmerova, Parkinsonova i Hantingtonova bolest). Vo mle~nata industrija dozvolena e upotrebata pri: â&#x20AC;˘ â&#x20AC;˘

Podgotovki i specijaliteti od sirewe i topeno sirewe do 10.000mg/kg poedine~no ili vkupno; Emulgirani masti do 10.000mg/kg poedine~no ili vkupno;

PDV ne e odreden.

120

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

6.2. E621 Mononatrium glutaminat

Zasiluva~ na vkusot od rastitelno ili ìvotinsko poteklo. Natriumova sol na glutaminskata kiselina. Mononatriumoviot glutaminat se nao|a vo mesoto od riba, mlekoto, domatite, no vo spomenative proizvodi ne pravi problemi bidej}i ne e vo sloboden oblik. Kako aditiv koj moè da ima {tetni posledici se dodava vo konzerviranata hrana iv o mnogu pikantni-luti proizvodi i toa pod razli~ni imiwa, a ~esto e narekuvan kako â&#x20AC;&#x153;prirodna aromaâ&#x20AC;?. Za~estenata upotreba moè da predizvika napadi na glavoibolka, ma~notii, vrtoglavici, tahikardii, depresii, te{kotii, bolki vo gradite, promenlivo raspoloènie, anksioznost, hiperaktivnost, naduenost, èd, ladna pot, crvenilo po liceto itn. Postojat somneì deka predizvikuva alergiski reakcii, naro~ito kaj astmati~arite. Se smeta deka e ekscitotoksin-moè da gi inicira mozo~nite kletki na odumirawe, {to e zabeleàno kaj laboratoriskite ìvotni. Isto se smeta deka golema koli~ina na mononatrium-glutaminat predizvikuva silno budewe na receptorite na nervnite kletki, {to doveduva do nivno uni{tuvawe. Posebno {teten moè da bide vo kombinacija so aditivite E626 do E635. Zabranet e vo de~kata hrana. Osobini kako i kaj E620 do E625. Dozvolena upotreba i PDV isto kako i E620, Glutaminskata kiselina.

121

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

6.3. E622 Monokalium glutaminat

Zasiluva~ na vkusot od rastitelno ili `ivotinsko poteklo, obi~no se upotrebuva kako zamena za sol. Ova e kaliumova sol na glutaminskata kiselina, mo`e da predizvika ma~notii, povra}awe, dijarea i gr~evi, zatoa ne se prepora~uva ~esta upotreba, osobini kako kaj E620 do E625. Dozvolena upotreba isto kako i kaj E620, glutaminska kiselina.

6.4. E623 Kalcium glutaminat

Kalciumova sol na glutaminskata kiselina, se upotrebuva kako zasiluva~ na vkusot, a obi~no se upotrebuva kako zamena za sol. Mo`e da e od rastitelno ili `ivotinsko poteklo. Ne se prepora~uva ~esta upotreba. Krajna ocena na glutaminatite dobieni od genetski promeneti sirovini seu{ten e e mo`na. Osobini kako i kaj E620 do E625. Dozvolena upotreba ista kako i kaj E620, glutaminska kiselina.

122

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

6.5. E624 Monoamonium glutaminat

Zasiluva~ na vkusot od rastitelno ili `ivotinsko poteklo, obi~no se upotrebuva kako zamena za sol, toa e amoniumova sol na glutaminskata kiselina. Ne se prepora~uva ~esta upotreba, osobini isti kako i kaj E620 do E625. Dozvolena upotreba kako i kaj E620.

6.6. E625 Magnezium glutaminat

Zasiluva~ na vkusot od rastitelno ili `ivotinsko poteklo, obi~no se upotrebuva kako zamena za sol, toa e magneziumova sol na glutaminskata kiselina, ne se prepora~uva ~esta upotreba, osobini kako i kaj E620 do E625. Dozvolena upotreba kako i za E620.

123

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

7. VE[TA^KI ZASLADUVAÎ, STABILIZATORI I ZGUSNUVAÎ 7.1. E901 P~elin vosok P~eliniot vosok e sredstvo za polirawe i podma~kuvawe. Toa e prirodno sredstvo protiv slepuvawe i za dobivawe sjajni i mazni povr{ini. Ne e svarliv, no go potpomaga varedweto, se dobiva so topewe na p~elinoto sa}e. Poradi lekovite koi se stavaat vo ko{nicata, se razgleduva mo`nosta od alergiski reakcii od ne~istot vosok. Po pravilo òltiot vosok sodrì pogolemi koli~ini na ostatoci od dodadenite lekovi otkolku od preraboteniot bel vosok. Ekolo{kiot vosok se smeta deka ne e {teten. Osobini sli~ni kako i aditivite pod redden br. E902 do E914. Dozvolena upotreba vo mle~nata industrija: â&#x20AC;˘

Konditorski proizvodi po principot na Dobra Proizvodna Praksa.

Prifatliviot dneven vnes ne e odreden.

7.2. E902 Kandeila vosok Materija za polirawe i podma~kuvawe, prirodno sredstvo protiv slepuvaweto i za postignuvawe na sjajna i mazna povr[ina. Nesvarliva materija od rastitelno poteklo, se smeta za bezopasen, osobini kako i kaj E901 do E914. Dozvolena upotreba vo mle~nata industrija: â&#x20AC;˘

Konditorski proizvodi po DPP.

PDV ne e odreden.

124

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

7.3. E904 [elak Materija za polirawe, prirodno sredstvo protiv slepuvawe i za dobivawe na sjajni i mazni povr{ini. Toa e supstancija koja poteknuva od ìvotinsko poteklo (od insekti), moè da predizvika iritacija na koàta i alergiski reakcii, osobini kako i E901 do E914. Dozvolena upotreba vo mle~nata industrija: â&#x20AC;˘

Konditorski proizvodi, deserti, krem proizvodi i kakao proizvodi po DPP

PDV ne e odreden.

7.4. E905 Mikrokristalen vosok Se upotrebuva za polirawe i podma~kuvawe, se upotrebuva vo slatki, tablet ii suvo ovo{je. Mo`e da ja spre~i apsorpcijata na mastite i vitaminite rastvorlivi vo mastite, ima laksativno dejstvo. Mo`na e povrzanost na mikrokristalniot vosok so rakot na crevata, ne e dovolno ispitan, osobini kako i kaj E901 do E914. Dozvolena upotreba vo mle~nata industrija: â&#x20AC;˘

Kremi, deserti, slatki po DPP.

PDV ne e odreden.

125

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

7.5. E907 Hidrogeniran poli-1-decen

Kristalen vosok. Se upotrebuva za dobivawe na sjajni i mazni povr{ini, za zadr`uvawe na vlagata i kako pomo{na supstancija vo procesot na proizvodstvoto, (za podma~kuvawe, ispu{tawe, protiv slepuvawe, za oblikovawe) Obi~no sodr`i antioksidansi E320 i E321, ne e dovolno ispitan, osobini kako i kaj E901 do E914. Dozvolena upotreba vo mle~nata industrija i PDV kako E901 do E914.

7.6. E938 Argon

Priroden potisen gas, inerten plin za pakovawe, za vreme na pakovaweto so Argonot se istisnuva kislorodot i se spre~uva gubeweto na bojata i rasipuvaweto na proizvodite, dozvolen e vo ekolo{ki prigotvenata hrana, se smeta deka e bezopasen. Dozvolena upotreba za site proizvodi. PDV ne e odreden.

7.8. E939 Helium

Priroden potisen gas, inerten gas za pakovawe, so heliumot vo pakovaweto se istisnuva kislorodot koj mo`e negativno da vlijae na

126

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

bojata na proizvodot id a pridonese vo pobrzo rasipuvawe na hranata, dozvolen e vo ekolo{ki prigotvenata hrana, se smeta deka ne e opasen. Dozvolena upotreba vo site proizvodi. PDV ne e odreden.

7.9. E941 Azot

Priroden potisen gas, gas za pakovawe, sredstvo za razladuvawe. So Azotot, ~esto vo kombinacija so Jaglerodniot dioksid (E290), za vreme na pakovaweto na proizvodite, se istisnuva kislorodot, so {to se spre~uva gubeweto na bojata i aromata na proizvodite, a so toa i spre~uvawe na brzoto rasipuvawe na proizvodot. Dozvolen e vo ekolo{kata hrana, se smeta deka e bezopasen. Dozvolena upotreba vo site proizvodi PDV ne e odreden.

7.10. E948 Kislorod

Priroden gas za potisnuvawe i pakovawe, dozvolen e vo ekolo{kata hrana, se smeta deka e bezopasen. Dozvolen e vo site proizvodi. PDV ne e odreden.

7.11. E949 Vodorod Priroden gas za potisnuvawe, gas za pakovawe, pomo{na materija vo procesot na proizvodstvo. Zapaliv e i eksploziven, no bezopasen za ~ove~koto zdravje. Dozvolena e upotreba vo site proizvodi. PDV ne e odreden. 127

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

7.12. E950 Acesulfam-K

Ve{ta~ki zasladuva~ i zasiluva~ na vkusot, 200 pati posladok od {e}erot. Dnevniot vnes ne bi smeel da bide pogolem od 9mg/kg telesna teìna. Iako ne e odobrena {iroka upotreba, toj e vo {iroka primena za slatki, proizvodi za israna, lekovi, kozmetika, bezalkoholni gazirani pijaloci. “SZO ovoj zasladuva~ go vbrojuva vo grupata na “desette najopasni zasladuva~i-aditivi”, zaedno so acesulfam, aspartame E951 i E954. Za site niv e dokaàno deka predizvikuvaat rak kaj laboratoriskite ìvotni i gi zgolemuvaat {ansite za pojava n arak kaj lu|eto. Postoi mo`nost organizmot na konzumiraweto na zasladuva~i da reagira so zgolemen apetit, a postojat dokazi deka ja zgolemuvaat potrebata za Jagleno hidrati, poradi toa zgolemenata upotreba na zasladuva~i moè da dovede do zdebeluvawe. Dozvolena upotreba vo mle~nata industrija: • • • • •

Sladoled za dijabeti~ari i dietalen sladoled, sladoled do 800mg/kg; Niskokalori~ni mle~ni proizvodi so dodaden {e}er ili bez nego, mleko i mle~ni pijaloci do 350mg/kg; Konditorska ind. od 500mg/kg do 1000mg/kg; Bezalkoholni osve`uva~ki pijaloci so mleko do 350mg/l; Pra{ak za pudding, kremi , desert ii srodni proizvodi, niskokalori~ni proizvodi so dodaden {e}er ili ne do 350mg/kg;

PDV 9,0mg/kg telesna te`ina.

128

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

7.13. E951 Aspartam

Ve{ta~ki zasladuva~ i zasiluva~ na vkusot, 200 pati posladok od {e}erot, dnevnata doza ne bi smeela da e pogolema od 40mg/kg telesna teìna. Upotrebata na Aspartamot e mnogu ra{irena, se nao|a vo pove|e od 6000 proizvodi (i de~ki), vo osveìtelnite pijaloci, vo skoro sekoe jadewe, a glaven problem e toa {to se reklamira kako bezopasen. Ameri~kata uprava za hrana i lekovi (FDA), ja odobrila upotrebata na Aspartamot vo osveìtelnite pijaloci. I pokraj 10.000 àlbi od potro{uva~ite, taa uprabva ne stori ni{to da ja informira javnosta za {tetnite efekti od aspartamot. Istarùvawata pokaùvaat deka aspartamot moè da bide mnogu {teten po zdravjeto na konzumentite. Simptomi na truewe so aspartsmot moàt da bidat, sonlivost, glavobolka, zamor, vrtoglavica, povra}awe, zabrzano biewe na srceto, dobivawe na teìna, razdrazlivost, voznemirenost, gubewe na pamteweto, zamagleno vidno pole, osip, slapilo, bol vo zglobovite, depresija, gr~evi, predvremen abortus, neplodnost, zavisnost…itn.Postoi somne` deka aspartamot ima vrska so nekoi tumori, multipleks skleroza alchajmerova bolest, vo vreme na bremenost aspartamot moè da vlijae na plodot. Lica so retkata bolest fenilketonurija treba da gi izbegnuvaat fenilalaninite koi nastanuvaat od aspartamot. Zatoa proizvodite koi sodràt aspartame mora da imaat deklaracija so dobro voo~liv tekst “sodrì izvor na fenilalanin”. So zagrevawe na proizvodite koi sodràt aspartame moè da dojde do sozdavawe na diketopiperazin, aspartamot moè da ja sodrì do 1%. Postoi i mo`nost organizmot so zgolemen apetit da deluva na zemaweto na zasladuva~i, a isto postojat i dokazi deka se zgolemuva potrebata za jagleno hidrati, poradi toa so zemanje na zasladuva~i moè da dojde do debelewe. Sli~no kako i E950. Dozvolena upotreba vo mle~nata industrija: •

Mleko i pijaloci na baza na mle~ni podgotovki do 600mg/l;

129

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

• • • •

Mle~ni niskokalori~ni proizvodi so dodaden {e}er ili ne, mleko do 1000mg/kg; Sladoled za dijabeti~ari i dietalen sladoled, sladoled do 800mg/kg; Bezalkoholni osve`uva~ki pijaloci so mleko do 600mg/l; Ra{ak za pudding, kremi, desert ii srodni proizvodi, niskokalori~ni mle~ni proizvodi so dodaden {e}er ili ne do 1000mg/kg;

PDV 40mg/kg telesna te`ina.

7.14.E952 Ciklaminska kiselina (I), Natriumova, Kaliumova i Kalciumova sol na ciklaminskata kiselina (II)

Ve{ta~ki zasladuva~i, 30-50 pati poslatki od {e}erot. Vo eksperimenti so laboratoriski ìvotni voo~eno e deka visokata koncentracija predizvikuva rak na mo~niot meur, namaluvawe na plodnosta i predizvikuvaat promeni na kletkite i mu {tetat na embrionot. Poznato e deka predizvikuvaat migreni. Dnevnata doza ne bi smeela da preminuva nad 7mg/kg telesna teìna. Vo Evropskata unija dnevnata doza e namalena od 11mg/kg telesna teìna na 7mg/kg telesna teìna, zatoa {to decata lesno moàt da ja pre~ekorat, (dete od 15kg. so samo edna a{a od nekoj osveìtelen pijalok koj sodrì ciklaminska kiselina dobiva doza pogolema od prifatlivata i prepora~anata). Od isti pri~ini vo Evropskata Unija e zabraneta upotrebata na ciklaminskata kiselina vo bombonite i gummite za xvakawe, a dozvolenata doza vo pijalocite e namalena od 400mg/l na 350mg/l. So tendencija nau~nicite da predloàt namaluvawe na 100mg/l. Ne e prepora~liva ~esta upotreba. Ciklamatite vo SAD i Golema Britani9ja se zabraneti zaradi somneòt deka predizvikuvaat rak. Osobini kako i kaj E950 i E951. Dozvolena upotreba vo mle~nata industrija: 130

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

• • • • • •

Mleko i pijaloci na baza na mleko do 400mg/kg; Niskokalori~ni proizvodi i sladoled so dodaden {e}er ili bez dodaden {e}er, sladoled za dijabeti~ari i dietalen sladoled, do 250mg/kg izrazeno kako ciklaminska kiselina; Konditorski proizvodi do 500mg/kg; Bezalkoholni osve`uva~ki pijaloci so mleko do 350mg/l izrazeno kako ciklaminska kiselina; Pra{kasti smesi za kafe za topli ili ladni napivki so mleko vo prav do 400mg/kg; Pra{ak za puding, kremi desert ii srodni proizvodi kako i niskokalori~ni mle~ni proizvodi so dodaden {e}er ili bez {e}er do 250mg/kg izrazeno kako ciklaminska kiselina.

PDV 7mg/kg telesna te`ina.

7.15. E953 Izomalt

Ve{ta~ki zasladuva~, zamena za {e}er. Koli~ini pogolemi od 20 do 30gr. Izomalt dnevno moàt da predizvikaat naduenost i dijarea. Taa koli~ina ja sodrì pr. Pola tabla dietalna ~okolada. Ne se prepora~uva konzumirawe na pove}e od 20 do 30gr naedna{ ili pove}e od 50gr dnevno. Moè da se proizvede od genetski promeneta p~enka, no nema ocean za efektite na taka dobieniot izomalt, ne e prepora~liva ~esta upotreba. Dozvolena upotreba vo mle~nata industrija: • • •

Dietalen sladoled, mle~ni pijaloci i specijaliteti, {lag po DPP; Konditorski proizvodi po DPP; Pra{ak za puding, kremi desert ii srodni proizvodi kako i niskokalori~ni mle~ni proizvodi so dodaden {e}er ili bez {e}er po DPP;

PDV ne e odreden.

131

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

7.16. E954 Saharin (I), Natriumova, Kaliumova i Kalciumova sol na saharinot

Ve{ta~ki zasladuva~i, 500pati poslatki od {e}erot. Se proizveduvaat od toluenot, koja e poznata kancerogena supstancija, od niv hranata moè da dobie gor~liv vkus, se upotrebuva vo mnogu bezalkoholni pijaloci. Vo istraùvawata so laboratoriskite ìvotni e voo~ena pojava n arak na mo~niot meur. Ovie zasladuva~i vo SAD vo 1977 god. Bile zabraneti, no vrateni se vo upotreba pod uslov na ambalaàta mora da bide istaknoto soodvetno predupreduvawe na potro{uva~ite: “Upotrebata na ovaj zasladuva~ moè da bide opasna po zdravjeto, ovaj proizvod sodrì saharin, koj kaj eksperimentalnite laboratoriski ìvotni predizvika rak” Osobini kako i kaj E950, E951, E952, da se izbegava! Vo mle~nata industrija dozvolena e upotrebata kaj: • • • • •

Sladoled, niskokalori~en sladoled so dodaden {e}er ili bez {e}er do 100mg/kg; Kanditorski proizvodi do 500mg/kg; Bezalkoholni osve`itelni pijaloci so mleko do 80mg/l, kako saharin; Pra{ak za pudding, kremi, desert ii sli~ni proizvodi, niskokalori~ni mle~ni proizvodi so dodaden {e}er ili bez {e}er, do 100mg/kg kako saharin, Pra{kasti smesi za kafe so dodadtok na mleko za topli i ladni napivki do 80mg/kg saharin i 100mg/kg saharin soli.

PDV do 2,5 mg/kg telesna te`ina.

132

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

7.17. E957 Taumatin

Ve{ta~ki zasladuva~ i zasiluva~ na vkusot, 2500 pati posladok od {e}erot. Toj e protein dobien od tropskata bilka Thaumococcus Danielli. Mo`e da se proizved i od genetski izmeneti surovini, no krajnata procena na taka proizvedeniot Taumatin ne e zavr{ena. Se smeta deka e bezopasen, a dozvolenata dnevna koli~ina seu{te ne e poznata, kako ni propratnite pojavi. Vo mle~nata industrija dozvolena e upotrebata za: • • • •

Mle~ni deserti do 5mg/kg; Konditorski proizvodi do 50mg/kg; Pra{kasti smesi za kafe so dodatok na mleko vo prav do 50mg/kg; Pra{ak za deserti do 5mg/kg.

PDV ne e odreden.

133

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

7.18. E959 Neohesperidin DC

Ve{ta~ki zasladuva~ i zasiluva~ na vkusot, 340 pati posladok od {e}erot. Vo prirodata se nao|a vo argumite, se smeta deka e bezopasen. Vo mle~nata industrija e dozvolena upotrebata za: • • • • •

Niskokalori~ni proizvodi so dodaden {e}er ili ne, mleko i mle~ni pijaloci do 50mg/kg; Kanditorski proizvodi do 100mg/kg; Bezalkoholni osve`uva~ki pijaloci so mleko ili od proizvodite od mleko, proizvodi so ili bez {e}er do 50mg/kg; Pra{kasti smesi za kafe so mleko vo prav do 50mg/kg; Pra{oci za deserti do 50mg/kg.

PDV do 5mg/kg telesna te`ina.

7.19. E965 Maltitol (I), Maltitol sirup (II)

Sinteti~ka zamena za {e}erpt, stabilizator i emulgator. Zasladuva poslabo od {e}erot. Se dobiva so enzimsko razgraduvawe na skrobot. Vozrasnite lica ne bi smeeli da konzumiraat pove}e od 30gr, a decata ne pove}e od 20gr dnevno. Pogolemi dnevni dozi mo`at da predizvikaat naduenost i dijarea. Obi~no se nao|a vo proizvodi na koi e nazna~eno “bez dodatok na {e}er”.

134

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

Dozvolena e upotrebata vo mle~nata industrija: • • •

Niskokalori~ni proizvodi bez dodaden {e}er, dietalen sladoled, mle~ni pijaloci i specijaliteti, {lag, po princip na DPP; Niskokalori~ni konditorski proizvodi po DPP; Pra{ak za puding, kremi i deserti..niskokalori~ni proizvodi so dodaden ili bez {e}er po DPP;

PDV ne e odreden.

7.20. E966 Laktitol

Sinteti~ki zasladuva~, zamena za {e}er, regulator na vla`nosta. Sladi dvojno poslabo od {e}erot. Mo`e da se proizvede od mle~niot {e}er. Dnevna doza pogolema od 50gr. Mo`at da predizvikaat naduvuvawe i dijarea. Kaj lica so nedostatok na enzimot laktaza predizvikuva digestivni pote{kotii. Ne e prepora~liva ~esta upotreba. Vo mle~nata industrija dozvolena e upotrebata kaj: • • • •

Niskokalori~ni proizvodi bez dodaden {e}er, dietalen sladoled, mle~ni pijaloci i specijaliteti, {lag po DPP; Zamena za mle~ni proizvodi ili proizvodi sli~ni na mle~nite proizvodi so mle~ni delovi ili bez niv po DPP; Konditorski proizvodi po DPP; Pra{ak za puding, kremi, desert ii srodni proizvodi, niskokalori~ni proizvodi so dodaden {e}er ili bez {e}er, po DPP;

PDVne e odreden.

135

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

7.21. E967 Ksilitol

Sinteti~ki zasladuva~, zamena za {e}er, regulator na vla`nosta, zasladuva kolku i {e}erot, moè da predizvika naduenost i dijarea. Ne se prepora~uva da se konzumira pove}e od 20gr. Oddedna{, ili ne pove}e od 50gr. dnevno. Na eksperimentalnite ìvotni predizvikal pojava na bubre`ni kamewa i proliv, no za tie rezultati e re~eno deka nevaàt i na lu|eto, a simptomite kaj laboratoriskite ìvotni, proglaseni se kako posledici od “fiziolo{ki poremetuvawa”. Osobini kako i kaj E950, E951, E952, E954. Vo mle~nata industrija dozvolena e upotrebata: • • • •

Niskokalori~ni proizvodi so i bez {e}er, dietalen sladoled, mle~ni pijaloci i specijaliteti, {lag po DPP; Zamena za mle~ni proizvodi ili proizvodi sli~ni na mle~nite proizvodi so mle~ni delovi ili bez niv po DPP; Konditorski proizvodi po DPP; Pra{ak za puding, kremi, desert ii srodni proizvodi, niskokalori~ni proizvodi so dodaden {e}er ili bez {e}er, po DPP;

PDV ne e odreden.

7.22. E1103 Invertaza Enzim koj dejstvuva na saharozata, vo prirodata se nao|a vo GIT na cica~ite vo rastenijata iv o kvascite. Se upotrebuva naj~esto vo proizvodstvoto na slatki. Mo`e da se proizvede so pomo{ na genetski promeneti kvasni gabi~ki, no krajna procena na taka dobienata invertaza ne e dovr{ena, se smeta deka e bezopasen. Vo mle~nata industrija se upotrebuva: •

Masi za polnewe i prelivi po DPP.

PDV ne e odreden.

136

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

7.23. E1105 Lizozim Konzervans dobien po priroden pat ili so tehnika na genetski inènering. Sluì za konzervirawe na meki i tvrdi sirewa, a kako enzim vo rpoizvodstvo na site proizvodi. Poteknuva od ìvotinsko poteklo ako e dobien od belkata od jajceto. Vo izolirani slu~ai moè da predizvika alergija. Vo mle~nata industrija se upotrebuva za: â&#x20AC;˘

Tvrdi i polutvrdi sirewa po DPP.

PDV ne e odreden.

7.24. E1404 Skrob oksidiran

Priroden zgusnuva~, Mo`e da se proizvede od genetski izmeneta p~enka, no seu{te nemo`e da se dade definitivna procena za takviot skrob, se smeta deka e bezopase. Vo mle~nata industrija dozvolena e upotrebata kaj: â&#x20AC;˘

Sladoled, pra{ok za sladoled, pudding, ovo{en jogurt, aromatizirani jogurti, topeno sirewe, proizvodi od sirewe i topeno sirewe po Dobra Proizvodna Praksa.

Prifatliv dneven vnes ne e odreden.

137

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

7.25.E1410 Monoskrob fosfat

Priroden zgusnuva~, osobini kako i E1404 Skrob oksidiran. Dozvolena e upotrebata vo mle~nata industrija za: â&#x20AC;˘

Sladoled, pra{ok za sladoled, pudding, ovo{en jogurt, aromatiziran jogurt, topeno sirewe, proizvodi od sirewe i topeno sirewe po DPP;

PDV ne e odreden.

7.26.E1413 Diskrob fosfatiziran fosfat Priroden zgusnuva~. Osobini kako i kaj E1404. Dozvolen e vo mle~nata industrija za: â&#x20AC;˘

Sladoled, pra{ok za sladoled, pudding, ovo{en jogurt, aromatiziran jogurt, topeno sirewe, proizvodi od sirewe i topeno sirewe po DPP;

PDV ne e odreden.

138

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

7.27. E1414 Diskrob fosfat acetiliran

Priroden zgusnuva~ i stabilizator, osobini kako i kaj E1404. Dozvolena upotreba vo mle~nata industrija i PDV isto kako i kaj E1404, E1410, E1413.

7.28. E1420 Acetiliran skrob

Priroden zgusnuva~ i stabilizator, ozobini kako i kaj E1404. Dozvolena upotreba vo mle~nata industrija i PDV isto kako i kaj E1404, E1410, E1413, E1414.

139

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

7.29. E1422 Acetiliran diskroben adipat

Priroden zgusnuva~ i stabilizator, osobini kako i E1404. Dozvolena upotreba vo mle~nata industrija isto kako i E1404, E1410, E1413, E1414, E1420.

7.30. E1440 Hidroksipropil skrob

Priroden zgusnuva~ i sredstvo za èlirawe, moè da se proizvede i od genetski modificirana p~enka, no seu{te nemoè da se dade potpolna procena na efektite na taka dobieniot hidroksipropil skrob.

140

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

Sodr`i mali koli~estva na ne~istotii, pr. propilenhlorhidrin i epoksidi. Dozvolena upotreba vo ml;e~nata industrija isto kako i E1404, E1410, E1413, E1414, E1420, E1422.

7.31. E1442 Hidroksipropil diskroben fosfat

Priroden zgusnuva~ i sredstvo za `elirawe, mo`e da se proizvede i od genetski promeneta p~enka, seu{te nema kone~na procena na efektite na taka proizvedeniot hidroksipropil diskroben fosfat, osobini kako i E1440. Dozvolena upotreba vo mle~nata industrija isto kako i E1440.

141

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

7.32. E1518 Glicerintriacetat (Triacetin)

Sinteti~ka supstancija za zadrùvawe na vlagata. Moè da bide od ìvotinsko poteklo ili proizveden od genetski promeneta soja, no seu{ten e e dovr{ena procenata na takva proizvedeniot aditiv. Dozvolena upotreba kaj: •

Konditorski proizvodi, masi za polnewe, prelivi po DPP.

PDV ne e odreden.

7.33. E1520 Propan-1,2-diol (Propilen glikol)

Go spre~uva su{eweto, navalùva~, se nao|a vo supstanciite za polirawe, pomo{na materija vo procesot na proizvodstvo (rastvoruva~ i supstancija za ekstrakcija). Poradi svojot vkus e popularen vo proizvodstvoto na detski lekovi. Se upotrebuva iv o kozmetikata. Postojat somneì deka vnesot na pogolemi koli~ini moè da bide toksi~en i moè da predizvika srcev napad i problemi na CNS, kontakten dermatitis i sl. Dozvolena upotreba vo mle~nata industrija: • •

Sladoled, krem sladoled po DPP; Prirodni aromi dobieni so posebni tehnolo{ki postapki za napivki na baza na jogurt, kiselo mleko i ma{tenica, ovo{ni aromatizirani jogurti, kiselo mleko so ovo{je i aromatizirano kiselo mleko, sladoled, puding i kremi, pra{ak za sladoled, mle~ni deserti, specijaliteti od puter, 142

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

• • • • • •

specijaliteti od sirewe, specijaliteti od topeno sirewe, sromatizirano mleko po Dobra Proizvodna Praksa; Aromi na ~ad za specijaliteti od sirewe, specijaliteti od topeno sirewe po DPP; Etilmaltol vo ma{tenica, mle~ni pijaloci i specijaliteti do 50mg/kg; Etilvanilin vo ma{tenica, mle~ni pijaloci i specijaliteti do 100mg/kg; Ve{ta~ki aromi za pudding i kremi po DPP; Laktaza mle~ni pijaloci, sirewe, sladoled na baza na mleko po DPP; Dozvoleni enzimi za proizvodstvo na fermentirani proizvodi po DPP.

PDV e 25mg/kg telesna te`ina.

7.34. E955 Sukraloza

Ve{ta~ki zasladuva~, se dobiva so reakcija na {e}erot i hlor, se smeta za posiguren od acesulfamot, aspartamot i saharinot (E950, E951, E954). Dozvolena upotreba vo mle~nata industrija: • • • •

Mle~ni speciijaliteti i podgotovki so mleko, (vklu~uvaj}i i takvi pijaloci), energetski reducirani so dodaden {e}er ili bez {e}er do 400mg/kg; Sladoled so dodaden {e}er ili bez {e}er, energetski reduciran do 320mg/kg; Konditorski proizvodi bez {e}er, proizvodi na baza na skrob so ili bez {e}er do 1000mg/kg; Kakao proizvodi do 800mg/kg; 143

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

• • •

Namazi so kakao, mleko, suvo ovo{je i/ili masnotii so dodaden ili bez {e}er do 400mg/kg; Pra{ak za pudding, kremi, deserti…energetski reducirani proizvodi so ili bez {e}er od 300mg/kg do 400mg/kg; Pra{akasti smesi za kafe so dodatok na mleko vo prav, energetski reducirani so ili bez {e}e rod 300mg/kg do 400mg/kg.

PDV do 15mg/kg telesna te`ina.

7.35.E962 Aspartam-acesulfamova sol

Ve{ta~ki zasladuva~, mnogu {tetna kombinacija na soedinenija vo edno soedinenie. Osobini kako E950 i E951. Preporaka na SZO da se izbegnuva. Vo mle~nata industrija e dozvolena upotrebata za: •

• • • •

Mle~ni podgotovki i podgotovki so mleko, energetski reducirani so ili bez {e}er, deserti od tip sorbet i {erbet vo smrznata ili te~na sostojba, energetski reducirani so ili bez {e}er do 796mg/kg; Sladoled so dodaden {e}er ili bez {e}er, energetski reducirani do 1243mg/kg; Konditorski mle~ni proizvodi bez {e}er do 1137mg/kg; Namazi so kakao, melko ili/i suvo ovo{je ili/i masnotii so ili bez {e}er do 1554mg/kg; Pra{ak za pudding, kremi deserti, energetski reducirani so ili bez {e}er, smesi za kafe so dodatok na mleko vo prav energetski reducirani so ili bez {e}er do 796mg/kg;

PDV do 20mg/kg telesna te`ina.

144

P.CVETKOSKI,Dpl.ing ADITIVITE I NIVNATA UPOTREBA VO MLEKARSKATA INDUSTRIJA SPECIJALEN DEL .

145

Attribution-ShareAlike 3.0 Unported You are free: to Share - to copy, distribute and transmit the work to Remix - to adapt the work

Under the following conditions: Attribution. You must attribute the work in the manner specified by the author or licensor (but not in any way that suggests that they endorse you or your use of the work). Share Alike. If you alter, transform, or build upon this work, you may distribute the resulting work only under the same or similar license to this one. For any reuse or distribution, you must make clear to others the license terms of this work. The best way to do this is with a link to this web page. Any of the above conditions can be waived if you get permission from the copyright holder. Nothing in this license impairs or restricts the authorâ&#x20AC;&#x2122;s moral rights.

The document was created by CC PDF Converter