Tea t r For u m
na rzecz poprawy sytuacji kobiet Kwestią kluczową dla Jana Sanskriti, w której szczególnie domagają się oni poprawy sytuacji jest dyskryminacja kobiet. Jest to sprawa najważniejsza już od początków ich działalności, choćby ze względu na to, że na początku role kobiece musiały być odgrywane przez mężczyzn. Wynikało to z niewielkiej liczby kobiet angażujących się w Jana Sanskriti, z powodu braku zgody mężczyzn (mężów, ojców) na ich udział w spektaklach. Obecnie, po wielu latach, liczba kobiet i mężczyzn na widowni i wśród aktorów jest właściwie zrównoważona. Trzeba jednak podkreślić, że nie był to łatwy proces. Twórcy Jana Sanskriti stwierdzili, że dialog nie będzie możliwy bez pełnego w nim udziału kobiet. Ze względu na silny podział genderowy w wioskach postanowiono utworzyć warsztaty jedynie dla kobiet i skupić się na problemach, których one doświadczają. Taka strategia okazała się kluczem do dalszej pracy. W trakcie wielu warsztatów stworzonych zostało ponad sto obrazów przedstawiających sytuacje z życia kobiet. Na tej podstawie został skonstruowany spektakl Teatru Forum Shonar Meye, czyli Złota Dziewczyna. Tytuł ten odwołuje się do posagu, z którym zostaje oddana kobieta w trakcie zaślubin, ale także do bengalskiego powiedzenia wyrażającego pozytywne uczucia do dziewczyny. Od swego powstania spektakl był on wystawiony w różnych regionach Indii przez grupy Jana Sanskriti ponad 3000 razy. Spektakl Shonar Meye opowiada o trzech etapach życia kobiety, w którym kluczowy jest moment zaślubin. Pierwsza część opisuje nierówność w rodzinie między
synem a córką: chłopiec może zdobywać edukację, dziewczyna natomiast karcona jest za chęć uczęszczania do szkoły czy próbę nauki czytania. Druga część skupia się na problemach związanych z okolicznościami zaślubin, w szczególności z posagiem oraz brakiem wpływu przyszłej żony na fakt i okoliczności zawarcia ślubu. Ostatnia część przedstawia monologiczność sytuacji domowej - kobieta nadal nie może o sobie stanowić, ponieważ zarówno dom, w którym mieszka, jak i pole, na którym pracuje, należą do jej męża bądź ojca. Ta część opowiada również o ciężkiej pracy, którą ona codziennie wykonuje i za którą nie jest wynagradzana, oraz o przemocy domowej i braku możliwości uzyskania jakiejkolwiek pomocy z zewnątrz. Spektakl przedstawia stadia życia kobiety z Zachodniego Bengalu w taki sposób, że większość kobiet w tym czy innym momencie może zidentyfikować się z główną bohaterką. Jest on dość fragmentaryczny, przeplatany choreografiami bazującymi na bengalskich tańcach, tak aby swobodnie można było przestawiać poszczególne sceny, w zależności od problemu, który jest dla widowni najistotniejszy. Interwencje spektaktorów są zazwyczaj bardzo emocjonalne i trafiają w samo sedno tego skomplikowanego problemu, niejednokrotnie prowokując oburzenie widowni. Wywołując temat silnych nierówności między kobietami i mężczyznami Jana Sanskriti mocno konfrontuje spektaktorów ze znaną z życia codziennego sytuacją, pytając, czy rzeczywiście tak musi być. Agnieszka Król