2015-2016 EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI İSTEK ÖZEL KAŞGARLI MAHMUT İLKOKULU PSİKOLOJİK DANIŞMA VE REHBERLİK BÖLÜMÜ
ANNE BABA TUTUMLARI Ailede anne babanın çocukla nasıl iletişim kurduğu, çocuğa davranışların nasıl kazandırıldığı, çocuğun aile içinde bir birey olarak kabul edilip edilmediği anne baba tutumunun nasıl olduğunu göstermektedir. Anne babanın çocuğa karşı gösterdikleri tutumlar önemlidir çünkü anne-babaların gösterdiği tutumlar ve kullandıkları disiplin yöntemleri çocuğun davranışlarını ve ileride nasıl bir birey olacağını etkilemektedir. Başlıca anne baba tutumları şunlardır: Reddedici anne baba tutumu Aşırı özgürlükçü, serbest bırakan anne baba tutumu Otoriter ve katı anne baba tutumu Dengesiz, kararsız ve tutarsız anne baba tutumu Abartılmış sevgi, aşırı koruyucu anne baba tutumu Mükemmeliyetçi anne baba tutumu İlgisiz anne baba tutumu Kabul edici, güven verici, hoşgörülü ve demokratik anne baba tutumu 1)Reddedici anne baba tutumu Reddedici anne baba tutumu sergileyen ailelerde görülen davranışlardan bazıları şunlardır; Çocuğun yaptığı hiçbir şey beğenilmez.
Çocuğa karşı adeta bir düşmanmış gibi davranılır.
Çocuğa farkında olunmadan sevgi, şefkat verilmez.
Çocuk devamlı olarak eleştirilir.
Çocuğun iyi yönleri değil de kötü yönleri su yüzüne çıkar. Reddedici anne baba tutumu ile büyüyen çocuklarda görülen etkilerin bazıları şunlardır; o
Duygusal olarak kırgınlıklar yaşayabilirler.
o
Kaygılı ve güvensiz olabilirler.
o
Uyum problemleri yaşayabilirler.
o
Sinirli ve agresif bir yapıya sahip olabilirler.
o
İnsanlarla iletişim kurmada zorlanabilirler.
2) Aşırı özgürlükçü, serbest bırakan anne baba tutumu Aşırı özgürlükçü, serbest bırakan anne baba tutumu sergileyen ailelerde görülen davranışlardan bazıları şunlardır; Aile ile çocuk ilişkisinde sınırlar ve kurallar belli değildir.
Çocuğa haklar verilir fakat nerede duracağı öğretilmez.
Çocuk egemendir. Anne-babanın çocuk üzerinde herhangi bir denetimi ya da yaptırımı yoktur.
Çocuk istediği davranışı sergiler. Tüm aile bireylerine istediği her şeyi yaptırabilme gücüne sahiptir. Aile doğruyu ve yanlışı çocuğun yaparak yaşayarak öğrenmesini ister, çocuğa neyi yapıp neyi yapmaması konusunda bilgi vermez. Aşırı özgülükçü, serbest bırakan anne baba tutumu ile büyüyen çocuklarda görülen etkilerin bazıları şunlardır; o
Her isteklerinin yapılmasını isterler.
o
Okulda kurallarla karşı karşıya kaldıklarında hayal kırıklığına uğrayabilirler.
o
Çocuk kural tanımaz hale gelebilir.
o
Eleştiriye açık olmayabilir.
o
Bencil davranışlar sergileyebilir.
o
Kendi ihtiyaçlarını başkalarının ihtiyaçlarından önde tutarlar.
3)Otoriter ve katı anne baba tutumu Otoriter ve katı anne baba tutumu sergileyen ailelerde görülen davranışlardan bazıları şunlardır; Katı bir disiplin anlayışı ve baskıcı bir tutum vardır.
Aile çocukları belirli bir ideal peşinde ve belirli kalıplar içinde, adeta küçük bir yetişkin yapma çabasıyla yetiştirir.
Ceza eğitimde ön plandadır. Çocuktan ailenin kurallarına koşulsuz uyulması beklenir. Otoriter ve katı anne baba tutumu ile büyüyen çocuklarda görülen etkilerin bazıları şunlardır; o
Çocuk benlik saygısı geliştiremeyebilir.
o
Çocukta özgüven eksikliği olabilir.
o
Bu çocuklar sosyal ortamlarda sessiz, çekingen bir tutum sergileyebilir ve hata yapmaktan korkabilirler.
o
Çocuklar uyumsuz davranışlar sergileyebilir.
4) Dengesiz, kararsız ve tutarsız anne baba tutumu Dengesiz, kararsız ve tutarsız anne baba tutumu sergileyen ailelerde görülen davranışlardan bazıları şunlardır; Dengesiz, kararsız ve tutarsız anne baba tutumunda yaşanılan tutarsızlık ebeveyn arasındaki görüş ayrılığında olabildiği gibi, anne veya babanın gösterdikleri değişken davranış biçiminde de görülebilir.
Anne babalar aynı davranışı kimi zaman normal karşılarken kimi zamanda cezalandırabilirler.
Çocuğun belirli bir davranışı anne baba tarafından farklı yorumlanır.
Dengesiz, kararsız ve tutarsız anne baba tutumu ile büyüyen çocuklarda görülen etkilerin bazıları şunlardır;
o
Çocuk ne zaman nerede ne yapacağını bilemeyebilir.
o
Çocuk güven problemi yaşayabilir.
o
Kaygılı ve güvensiz olabilirler.
o
Çocuk tutarsız bir kişilik sergileyebilir.
5)Abartılmış sevgi, aşırı koruyucu anne baba tutumu Abartılmış sevgi, aşırı koruyucu anne baba tutumu sergileyen ailelerde görülen davranışlardan bazıları şunlardır; Anne baba çocuk üzerinde aşırı kaygılıdır. Anne baba çocuğun üzerine titrer ve çocuk cam fanus üzerinde büyütülür. Anne baba çocuğun her davranışına müdahale eder.
Her türlü kararı çocuk yerine aile alır.
Abartılmış sevgi, aşırı koruyucu anne baba tutumu ile büyüyen çocuklarda görülen etkilerin bazıları şunlardır; o
Çocuk kendi ayakları üzerinde durmakta güçlük çekebilir.
o
Çocuk aileye bağımlı olabilir, özgüveni gelişemeyebilir.
o
Çocuk kendi başına karar vermede güçlük çekebilir.
o
Çocuğun doyumsuz olmasına sebep olabilir.
o
Toplum tarafından kabulü zorlaşabilir.
6) Mükemmeliyetçi anne baba tutumu Mükemmeliyetçi anne baba tutumu sergileyen ailelerde görülen davranışlardan bazıları şunlardır; Anne baba her şeyin en iyisini çocuğundan bekler. Kendi gerçekleştiremediği yaşantıları çocuklarının gerçekleştirmesini ister.
Bu tutumda olan anne babalar çocuklarını oldukları gibi kabul etmezler, her alanda çocuklarının kapasitesini zorlarlar.
Mükemmeliyetçi anne baba tutumu ile büyüyen çocuklarda görülen etkilerin bazıları şunlardır; o
Beklenti düzeyi yüksektir.
o
Çocukluğunu yaşayamaz.
o
Aşırı titiz ya da çok dağınık olabilirler.
o
Her işte üstün olmak ister ve bunu başaramadığı noktada hayal kırıklığına uğrar.
o
Yanlış yapmaktan korkarlar.
7) İlgisiz anne baba tutumu İlgisiz anne baba tutumu sergileyen ailelerin gösterdiği davranışlardan bazıları şunlardır; Çocuğun davranışlarına karşı vurdumduymaz olurlar. Çocuk yalnızlığa itilmektedir. Ciddi bir iletişim kopukluğu gözlemlenmektedir. Anne baba ile çocuk arasında paylaşım yok denecek kadar azdır. Ailenin çocuğa tepkileri düşük seviyededir. İlgisiz anne baba tutumu ile büyüyen çocuklarda görülen etkilerin bazıları şunlardır; o
Anne babanın ilgisini çekmek için kötü davranışlar sergileyebilirler.
o
Çocuğun olumlu davranışları motive edilmediği için özgüven eksikliği yaşayabilir.
o
Çocuğun hayattan ve kendinden beklentileri azalabilir.
o
Çocuğun yaşı ilerledikçe aileden uzaklaşabilir.
o
Çocuk çevresiyle iletişim kurma konusunda sorunlar yaşayabilir.
8) Kabul edici, güven verici, hoşgörülü ve demokratik anne baba tutumu Kabul edici, güven verici, hoşgörülü ve demokratik anne baba tutumu sergileyen ailelerde görülen davranışlardan bazıları şunlardır; Anne ve baba çocuğa rehberlik yapar ancak karar çocuğa aittir. Çocuğun ilgilerini, yeteneklerini göz önünde tutarak onlara yeteneklerini gerçekleştirebileceği ortamlar sunar. Bu tip ailelerde çocuklara karşı hoşgörü ve destekleme vardır. Bu yaklaşımla çocuklarına kendilerini ifade etme özgürlüğü verirler. Anne babanın, birbirlerine ve çocuklarına karşı olan duyguları açık ve nettir. Anne ve baba çocuk için iyi bir modeldir. Kabul edici, güven verici, hoşgörülü ve demokratik anne baba tutumu ile büyüyen çocuklarda görülen etkilerin bazıları şunlardır; o
Saygılı, sorumluluklarını bilen ve çevresiyle uyumlu iletişimi
iyi çocuklardır.
o
o
Özgüvenleri yüksektir.
o
Çevreye ve doğaya karşı duyarlıdırlar.
o
Duygusal, sosyal açıdan dengeli ve mutlu bireylerdir.
Kurallara ve otoriteye saygı duyarlar. Her anne baba zaman zaman farklı tutumlar sergileyebilir. Örneğin; yorucu geçen bir günün sonunda
çocuğunuza zaman ayıramayabilir, ya da söylediği bir şeye aşırı tepki verebilirsiniz. Önemli olan gösterilen olumsuz tutumları sürekli hale getirmemektir. Çocuklarınızla sağlıklı bir iletişim kurmanız dileğiyle.. İlkokul Psikolojik Danışmanı Ezgi YURDABAK