MAĞARA İÇİ KAMPINDA PRATİK UYGULAMALAR: MAĞARACININ DENEYİMİ HANDY PRACTICES FOR IN-CAVE CAMPING: CAVER’S EXPERIENCE KUBİLAY ERDOĞAN, EMRE BATURAY ALTINOK ÖZET: Mağaracılıkta kullanılan tekniklerin malzeme bilimine paralel olarak gelişmesi, mağaracının derine, daha da derine ulaşmasına olanak sağlamıştır. Daha derine gidebilmek ise, mağara giriş sürelerinin uzamasını ve mağara içinde kamp yapmak gerekliliğini beraberinde getirmiştir. Bu çalışmada, mağara içi kampında pratik uygulamaların ortaya çıkartılabilmesi amacıyla Türkiye Mağaracılar Birliği (TMB) üyesi grupların mağara içi kamp tecrübelerinden faydalanılmaya çalışılmış, mağaracıların somut deneyimlerine yer verilmiştir. ANAHTAR KELİMELER: Mağara içi kampı, deneyim, Türkiye Mağaracılar Birliği, TMB, pratik, uygulama
ABSTRACT: Advancement of caving techniques in parallel to material science made it possible for caver reach deeper and deeper in the cave. Going deeper in the cave brought increased caving time and necessity for in-cave camping. This study is intended to benefit from in-cave camping experimentations of member groups of Turkish Cavers Union (TCU), and cavers’ concrete experience, in order to find out handy practices for in-cave camping. KEY WORDS: In-cave camping, experience, Turkish Cavers Union, TCU, practices
yaratacağından tavşan uykusunda yatılması söz konusudur. Mağara kampında kullanılacak olan hamaklar, standart hamakların uçları açılarak veya kalın bir naylon kumaşın kenarlarına perlon dikilerek elde edilebilir. Dört köşesinden gerdirilmiş bir hamak daha düz ve dengeli olacağından konforlu bir şekilde yatılabilir. İki kişilik bir hamak kampı için bir tarafta üç, diğer tarafta da üç olmak üzere altı bağlantı noktası yeterli olacaktır. Hamağın mat ile kullanılması ve uyku tulumunun alt kısımdan yalıtılması gerekmektedir.
GİRİŞ Doğasından olsa gerek insan, daha yükseğe, daha uzağa, daha derine, ama hep zor olana ulaşmak ister. İşte bu sebeple olsa gerek, Mağaracı da daha derinin ve daha uzunun hayalini kurmaktadır. Her yeni başarısı yeni bir hedef koymaktadır Mağaracı’nın önüne... O ise, hayalinin peşinde koşarken katıldığı araştırmaların, yaptığı girişlerin sayısını bile çoktan unutmuştur. İyi bir irtifada bulunacak olan her girişin rekor getirebileceğine inanmış, zamanını ve parasını buna adamıştır. Ancak, mağaranın doğal sınırlarını ararken kendi fiziksel ve zihinsel sınırlarını da zorlamaktadır. Derinlere ulaştıkça mağara süreleri uzamakta, mağarayı ilerletmek zorlaşmaktadır. Ciddi girişler sonrasında ciddi dinlenme ihtiyacı baş gösterir. Mağara girişlerinin geceye sarkması ve vücut ritminin bozulması beraberinde kaza risklerinin artmasını da getirecektir. İşte böyle bir durumda, en uygun seçenek mağara içinde kamp yapmak olacaktır.
Hamağın üzerine bir ip gerilerek aluminyum battaniyeden bir çadır yapmak mümkündür. Aluminyum battaniye yukarıdan gelecek olan damlaları durduracağı gibi, vücut ısısının geri yansımasını da sağlayacaktır. Hamağın altına asılacak veya yerde yakılacak bir kaç mum oldukça sıcak ve konforlu bir uyku sağlayacaktır.
İYİ BİR YEMEK İÇİN Ocak ve Yakıt: Mağara kampında bütan-propan gaz ocakları veya benzin ocağı kullanılabilir. Benzin ocakları, bütan-propan gaz ocaklarına göre daha verimli olup, soğuk ve nemli ortamda performansları daha yüksektir. 1 litre benzin ile 3-4 gün idare etmek mümkün iken, aynı süre için 4-5 bütan-propan kartuşuna ihtiyaç olacaktır. Taşıma sırasında benzini ip ve benzeri malzemelerden ayrı taşımak gereklidir. Mutfak Malzemesi: Mutfak malzemesi dört kişinin aynı anda yemek yemesi için yeterli olmalıdır. 2 adet dört kişilik tencere, 2 adet tabak, 4 adet bardak, 4 çatal ve 4 kaşık yeterli olacaktır. Su kabı olarak 4-5 adet 1,5 litrelik pet şişe en iyi seçim olacaktır.
ORGANİZASYON Mağara kampı kurmaya karar verildiğinde bu, bir tarz olmaktan daha çok bir gereklilikten kaynaklanmalıdır. Kamp olmadan ilerlemenin güçleştiği (hatta imkansızlaştığı) durumlarda kamp kurmak iyi bir karar olacaktır. Aksi halde mağara kampı zaman ve kaynak tüketmekten, mağara ortamını kirletmekten daha öteye gidemeyecektir.
Ne Yenir: Mağara kampında, makarna, patates, ekmek ve tahıllar gibi, karbonhidrat ağırlıklı beslenmek ve hızlı enerji veren (örneğin kurutulmuş meyveler) doğal şekerler tercih edilmelidir. Düzenli olarak (tercihen ılık) sıvı alınmalı, vücudun sıvı kaybına uğraması engellenmelidir. Hazır çorba, çabuk hazırlanması ve sıvı katkısından dolayı, yanında ekmekle birlikte mağara kampının vazgeçilmez besinidir. Mağara kampının en lüks menüsünde ise hindi sucukla hazırlanmış patates püresi ve konserve ananas sayılabilir. Ara sıra iyi bir yemekle kendinizi şımartmak moral ve neşe verecektir.
2 gün
3 gün
EKİP ORGANİZASYONU 1.G: Dibe iniş, araştırma ve uyumak Girişten 5 km için kampa dönüş (15 saat) veya -500 m 2.G: Yüzeye geri dönüş (8 saat) 1.G: 2.Kampa gidiş (12 saat) 1.Kamp-600 m 2.G: Dibe iniş, araştırma ve uyumak 2.Kamp-1000m için 1.Kampa dönüş (15 saat) 3.G: Yüzeye geri dönüş (10 saat)
Kamp yeri; giysilerin ve tulumların kurumasına müsaade edecek kadar hava akımı olan (ama esmeyen); sel tehlikesi bulunmayan; suya, sesinden rahatsızlık duyulmayacak mesafede; kuru bir galeri veya odacık olabilir. Sonraki kısımda iki kişilik iki ekibin dönüşümlü çalışacağı kabul edilerek mağara kampında ihtiyaç duyulacak malzemeler özetlenmeye çalışılmıştır. İYİ BİR UYKU İÇİN Çadır: 2 veya 3 kişilik basit bir çadır fazlasıyla iş görecektir. Çadırın kurulacağı yerin toprak olması tercih edilmeli ve zemin mutlaka düzlenmelidir. Çadırı zeminden yalıtmak için kalınca bir PVC veya naylon kullanılabilir.
Plastik terlik, soğuk çizmeleri giy çıkar derdinden sizi kurtaracaktır.
Çadır tentesi tavandan gelecek damlaları durduracaktır. Ancak, içerideki nemin çıkması için tentenin tamamen kapatılmaması, bir kısmının açık bırakılması iyi olacaktır. Kamp yerinde iç giysi ile dolaşmak, giysilerin mağaracının üzerinde kurumasını sağlayacaktır. Üşüyenler ilave bir kat polar giyebilir. Dış giysi ise asılarak kurutulabilir. Islak çorap ve giysiler kurularıyla değiştirildikten sonra, yatılırken tulumun dip kısmına atılarak da kurutulabilir. Enerji azaldığında uyku tulumunun içinde ısınmak, ıslak giysileri kurutmak zor olabilir. Böyle bir durumda kendinize bir iyilik yapın ve tulumun içine bir “hotfriend” atın.
KAMP YERİ
KAMP YERİ
Kamp malzemeleri indirilirken matların çantanın iç kısmına açık bir şekilde konması ilave bir koruma sağlayacaktır. Uyku tulumlarının, battal boy çöp torbası içinde matlarla birlikte taşınması iyi olacaktır.
Her mağaracının yanında bulunması gereken küçük ilk yardım çantası dışında, atel, bandaj, sargı bezi, ağrı kesici, ve diğer ilaçları da barındıran daha kapsamlı bir ilk yardım çantasının mağara kampında bulunması gerekir.
Döşeme ekiplerinin üç kişiden oluşması uygun görünüyor olsada, iki kişilik ekiplerin daha hızlı ve verimli olduğu gözlenmiştir. Bu nedenle mağara kampının, ikişer kişilik iki ekibin dönüşümlü çalışmasına olanak sağlayacak şekilde planlanması en uygun seçenek olacaktır. Daha kalabalık guruplar veya ikiden fazla sayıda ekip, çalışma ve dinlenme sürelerinde çakışmalar yaşayacak ve çok daha fazla lojistik desteğe ihtiyaç duyacaklardır. KALINAN SÜRE
Birbirinin aynı, ancak sağ ve sol fermuara sahip iki uyku tulumu, gerektiğinde birleştirilerek dört kişinin yatmasına olanak sağlayacaktır.
Mağara kampında bulunulan süre boyunca balaklava takmak baş ve boyundan ısı kaybını azaltacaktır.
Mağara kampının yeri ve organizasyonu araştırılan mağaraya göre farklılık göstermekle birlikte, aşağıdaki tabloda mağara ve araştırma özelliklerine göre mağara kampının hangi derinlikte tercih edilebileceği genel olarak verilmeye çalışılmıştır. Ortalama bir mağaracının iniş hızı 100 m/saat, çıkış hızı 60 m/saat olarak kabul edilmektedir.
ARAŞTIRMA VE MAĞARA TİPİ Haftasonu Araştırması Derin (-700m) veya Uzun (>6 km) Mağara Yaz Araştırması Ekiplerin Dönüşümlü Araştırdığı Mağara (-1000m)
KISA KISA
Uyku tulumundan çıktıktan sonra ağızının büzülmesi nemlenmesini engelleyecek, bir sonraki yatacak olana kuru bir uyku sağlayacaktır. Kampta, kafa lambası veya fener gibi bağımsız bir ışık kaynağı kolaylık sağlayacaktır. HİJYEN VE TUVALET İHTİYACI Mağara kampında en önemli problem hijyendir. İshal, karın ağrısı ve kusma gibi rahatsızlıklara neden olmaması için içme suyunun dezenfeksiyonuna büyük önem verilmelidir. Bunun için klor tablet veya damla, bunların yokluğunda batikon kullanmak gerekir. Su dezenfeksiyonu için su arıtma cihazları da kullanılabilir. Tuvalet ihtiyacı için kamp yerinden, mümkünse, bir kaç yüz metre uzakta bir bölge seçilmelidir. Zeminde toprak var ise tuvaletinizi gömebilirsiniz. Gömülen yerin belli edilmesi için tuvalet kağıdı bırakılması iyi olacaktır. Mağara kampı uzun süreli olacaksa ve toprağa gömülemiyorsa en iyi çözüm tuvaletin plastik torbalar içine yapılması ve dışarı çıkartılması olacaktır. Sağlık açısından, kamp yerinin düzenli tutulması, yemek kaplarının düzenli temizlenmesi ve çöplerin dışarı çıkartılması gerekmektedir.
Mat: Çadırın içinde kullanmak ve uyku tulumlarını zeminden yalıtmak için her uyku tulumu için en az bir mat kullanılmalıdır. Uyku Tulumu: Mağara kampında, nemli ortamlarda daha iyi performans göstermesi sebebiyle, sentetik elyaf dolgulu mumya tipi uyku tulumları kullanılmalıdır. Konforu -10 olan uyku tulumları en iyi seçim olacaktır.
Sıcak bir yerde kamp yapılıyorsa çadır taşımak yerine tulumların üzerine aluminyum folyodan bir tente kurularak yatılabilir. Mağara kampına kitap ve mp3 çalar indirmek mağaracının dışarı ile olan bağını güçlü tutacaktır. Lens kullanıyorsanız, bir kaç gün hiç çıkartmadan idare edebilirsiniz. Ancak bir kez çıkartıldığında, enfeksiyon riski taşıdığından, lensleri tekrar takmak yerine gözlüğe geçmek uygun olacaktır.
TÜRK MAĞARACI GRUPLARIN DİKEY MAĞARA KAMPLARI MAĞARA
DERİNLİK
Çukurpınar
-1190m
KAMP YERİ
Düdenağzı
-520m (Devam Ediyor)
Kamp -420m
Düdenyayla
-416m
Kamp -289m
Peynirlikönü EGMA
-1377m
1.Kamp -412m, 2.Kamp -678m, 3.Kamp -1300m
Subatağı
-640m
Kamp -320m
Sütlük
-643m
Kamp -360m
1.Kamp -515m, 2.Kamp -734m, 3.Kamp -1100m
SONUÇ Ülkemizde mağaracılık gelişiyor... Daha çok grup daha çok araştırma yapıyor ve tecrübeleniyor. Derin sistemlerin bulunması ve araştırılması artık daha da yakın. Bu araştırmaları kolaylaştırmanın yolu bilgi ve tecrübenin paylaşılması ve aktarılmasından geçiyor. Başarı ise önemsiz saydığımız ayrıntılarda gizli. Bu çalışma, bu ayrıntıların ortaya çıkartılmasına adandı. Bu anlamda bir yol gösterici olmasını diliyor, detayların çoğalarak ve katlanarak hafızalardan ortaya çıkmasını ve kaleme alınarak paylaşılmasını umuyoruz.
HAMAK Mağara kampı için uygun bir zemin bulunamadığı durumda hamakta kamp yapmak kaçınılmazdır. Hamağın, çadır kampına göre oldukça rahatsız olduğu düşünülebilir. Ancak, uygun hamak, mat ve tulumla konforlu bir hale getirilebilir. Standart hamaklar, iki ucundan büzüldüğü için, rahatsızdır ve düşme hissi
Katkılarından dolayı Birhan Altay, Tulga Şener, Muharrem Samuk, Hakan Erdemir, Emrah Öztekin, Sencer Çoltu ve Süha Yararbaş’a teşekkür ederiz. REFERANSLAR Marbach, G., & Tourte, B., Alpine Caving Techniques, A Complete Guide to Safe and Efficient Caving, 2002. Warild, A., Vertical, 2007.
4. ULUSAL SPELEOLOJİ SEMPOZYUMU ANKARA 21-24 ŞUBAT 2008