ISLAK ORTAMDA İP KESME TEKNİĞİ ROPE CUTTING TECHNIQUES IN WET ENVIRONMENT Emrah SINMAZ, Cem ERSOY MAĞARA ARAŞTIRMA DERNEĞİ BURSA ŞUBESİ / CAVE RESEARCH ASSOCIATION, BURSA BRANCH Özet: Dikey bir mağarada, temel olarak “İniş uzun değil, ip kısa…” mantığından hareket ile uzun ip taşıma eğilimi vardır. Ancak işler umulduğu gibi gitmez ve çok sayıda kısa iniş çıkmaya başlarsa ipin kesilerek kullanılması ihtiyacı ortaya çıkar. İp genellikle ıslaktır ve kesildikten sonra ucu, dış ortamdaki gibi yakılıp bütün halde korunamaz. Sonuçta, uçları kör düğümlü, liflere ayrılmış çok sayıda iple eve dönersiniz.
Abstract: It is very common to carry long ropes in vertical cases in order not to face a situation where “the descent in not too long but the rope is too short...”. In some cases, however, when multiple short descents are encountered, the need to cut the rope into smaller pieces arose. Most of the time, the rope may be wet and the ends can not be protected by burning as commonly done outside. At the end, one comes up with a deadlock or a rope that is separated into its filaments.
Bu çalışmada ateş kullanmadan son ucun düzgün korunmasına çalışılmıştır. İki teknik tarif edilmiştir. Birincisi kablo bağı (cırt kelepçe) ve ikincisinde damar cerrahi dikişinden modifiye edilmiş bağlama tekniği kullanılmıştır. Her iki yöntem de ipin düzgün kesilmesini sağlayacak iyi sonuçlar vermiştir.
This study focuses on protection of cut ends without using fire. Two techniques are explained. The first one is “cable tie” and the second one is based on a “modified surgical stitch”. Both techniques provide good results which give a clear cut rope.
Anahtar Sözcükler: Islak ortam, ip kesme, kablo bağı, damar cerrahi dikişi tekniği
Key Words: Wet environment, cutting rope, cable tie, surgical stitch technique,
Giriş:
Teknik 1 ( Kablo Bağı ):
Aktif dikey mağara araştırması bilinmezliklerle doludur. Önümüze çıkan her yeni iniş, daha önce kimsenin bilmediği, ayak basmadığı, çeşitli değerlendirme yöntemleri olsa da derinliğin önceden kesin hesaplanamadığı yeni bir problemdir. Bu problemin kesin çözümü derinliğin inilmesi ve ölçülmesidir. Kaya tırmanışının aksine dikey mağara araştırmasında döşenen her inişte malzeme bırakılması zorunludur. Derin bir mağarada döşenen ipin uzunluğu km ile ölçülebilir hale gelir. Mağaradan mağaraya değişmekle birlikte temel olarak uzun inişler için uzun iplerin yedekte tutulması ve bekletilmesi gereklidir. Duvara temas eden inişlerde, istasyonda ip birleştirme yapılabilir. Ancak uzun boşluk inişinde ip birleştirme sadece teoriktir ve pratikte tercih edilmez. Bu nedenle uzun ipler ekipten ekibe aktarılarak ve kullanılmadan mağaranın derinliklerine doğru taşınır.
Kablo bağı yan yana geçen çok sayıda kablonun düzenli bir şekilde ve sabit kalmasını sağlamak için tasarlanmış plastik malzemedir. (Fotoğraf 5) Bağ istenen yüzeye sarılır ve kendi içinden geçirilerek kilitlenir. Kilitlenme ancak bağın kesilmesi ile açılabilir. Teknik: Kesilecek ip’in seçilen uygun boyuttaki kablo bağı sarılıp kilitlenir. (Fotoğraf 6) Artık ucu kesilir. Aynı işlem yeterli aralık bırakılarak tekrarlanır. (1.5-2cm) İp ortadan maket bıçağı ile kesilir. (Fotoğraf 7) Dış ortamda ip kuruduktan sonra uçlar yakılır.
Fotoğraf 10: İp'in Tam Çevre Bağlanması
Öyle bir zaman gelir ki uzun inişle karşılaşılmaz ve mağara çok derine kadar döşenmiş olur. Genellikle yeni malzeme getirilmesinin zorluğu vardır ve kampta yedekte bekleyen malzeme de eş zamanlı olarak azalmıştır. Yalnız kullanılabilecek uzun ipler kalır ve küçük inişler için kesilerek kullanılma zorunluluğu ortaya çıkar. Genellikle ipler ıslaktır, dışarıda uygulanan kesme yöntemleri işlemez hale gelir. Son uç kesilir ve düğümlenir. Düğüm sonrası kalan ip ise dağılarak lifler halini alır. (Fotoğraf 1)
Fotoğraf 11: Dikilme Sonrası İp'in Kesilmesi Sonuç: Teknik 1 de son uç sıkı bir şekilde sarılabilmektedir. Ancak kablo bağının çıkıntılı yapısı ve kesilen ip’in içine tutuşu arttıran uzantısı olmaması nedeni ile dış etkenlerle atma riski daha fazladır. Bununla birlikte ip’e uygulama ve kesme işlemi çok kısa sürede tamamlanır. Teknik 2 son ucun korunmasında daha güvenilirdir. Kesilen ucu diğer tekniğe göre daha sıkı tutmaktadır. Naylon bağlamanın sürtünme ve takılma gibi dış etkenlerle atma olasılığı daha azdır. Ancak işlemin uygulaması 2. tekniğe göre oldukça uzun zaman almaktadır.
Etkinlik sonrası malzeme depoya yığıldığında metrelerce ip kaybedilmiş olur. Obsesif malzeme sorumlusu için sıkıntılı bir durum…
Fotoğraf 5: Plastik Kablo Bağı
Her iki yöntem de, kesilen ipin korunmasında başarılı bulunmuştur. (Fotoğraf 12) Bununla birlikte pratikte kablo bağı uygulayarak kesme daha uygun görünmektedir. Kablo bağının atma riskini azalmak için birkaç önlem almak gerekecektir. Bunun için bağ sonrası 1.5 cm gibi daha uzun uç bırakılabilir yada kablo bağı çift olarak kullanılabilir. (Fotoğraf 13)
Fotoğraf 6: İp'e Sarılmış Ve Kesiliş Kablo Bağı Fotoğraf 7: Kablo Bağı Sonrası Kesilmiş İp Teknik 2 ( Dikerek Bağlama ):
Fotoğraf 1: Dağılmış Son Uç
Bu çalışmada mağaranın ıslak ortamına uygun ip kesme teknikleri denenmiştir. Amaç kesilen ipin son ucunun mümkün olan en düzgün şekilde korunmasıdır. Normal Teknik: Mağara Araştırma Derneğinde dış ortamda uygulanan klasik teknikte: ip’in kesilecek bölgeden flaster ile sarılır ve sarılan yerin ortasından maket bıçağı ile kesilir. (Fotoğraf 2, 3) Ortaya çıkan iki uç ateş ile eritilir. Sonrasında flaster sökülerek işlem tamamlanır. (Fotoğraf 4) Bu yöntem uçların en düzgün ve kayıpsız kesilmesini sağlayan tekniktir.
Organ çıkartılması cerrahisinde, organın toplar ve atar damarları kesilerek bağlanır. Özellikle büyük damarlarda (akciğer de olduğu gibi) konulan dikişin (sütür) sağlam olması için özel bir bağlama yapılır. Bu bağlama örnek alınarak, ip bağlama tekniği geliştirildi. Bu teknik için gerekli malzeme; sağlam naylon ip, dikiş iğnesi, tercihe göre yüksük. (Fotoğraf 8) Teknik: Kesilecek ip’in ortasından dikiş geçilir ve yanda bir düğüm atılarak ip çapının yarısı bağlanır. (Fotoğraf 9) Bu sayede dikişi etkileyen basınç azaltılır. Daha sonra dikiş kesilecek ip’in çevresine tamamen sarılarak bağlanır. (Fotoğraf 10) Aynı işlem yeterli aralık bırakılarak tekrarlanır. (1.5-2 cm) Daha sonra ip ortadan maket bıçağı ile kesilir. (Fotoğraf 11) Dış ortamda ip kuruduktan sonra uçlar yakılır.
Fotoğraf 12: Her İki Teknikte Sonuç Görüntü
Fotoğraf 13: Kablo Bağı İle Çift Bağlanıp Kesilmiş Son Uç Fotoğraf 2: Kesilecek İp Bölgesinin Flaster İle Sarılması Fotoğraf 3: Kesim Sonrası İp
Fotoğraf 8: Dikerek İp Kesme İçin Gerekli Malzeme
Fotoğraf 4: Kesildikten Sonra Yakılmış Son Uç
Fotoğraf 9: İp'in Yarı Çapının Bağlanması
Katkılarından dolayı Mağara Araştırma Derneği Genel Merkez ve Bursa Şubesi üyelerine teşekkür ederiz. Fotoğraflar: Emrah SINMAZ
4. ULUSAL SPELEOLOJİ SEMPOZYUMU ANKARA 21-24 ŞUBAT 2008