Spis treści
RÓŻNICE W PRZEBIEGU STWARDNIENIA ROZSIANEGO ZWIĄZANE Z PŁCIĄ ........................................................................................... 4 ŻYCIE ZAWODOWE ............................................................................................ 9 AKTYWNOŚĆ SPORTOWA.............................................................................. 12 NEUROGENNA DYSFUNKCJA PĘCHERZA MOCZOWEGO ............... 14 ZABURZENIA FUNKCJI SEKSUALNYCH.................................................. 21 PŁODNOŚĆ I RODZICIELSTWO .................................................................. 33 BÓL ZWIĄZANY ZE SPASTYCZNOŚCIĄ ................................................... 37
2
www.TacyJakJa.pl
Stwardnienie rozsiane (SM) jest schorzeniem diagnozowanym przeważnie u osób młodych, znacznie częściej u kobiet. Według ostatnich badań to jednak u mężczyzn choroba ma cięższy przebieg. Upośledzenie sprawności, konieczność poddania się czyjejś opiece, nierzadko utrata pracy i możliwości utrzymania rodziny, a także zaburzenia ze strony układu moczowo-płciowego przyczyniają się do częstszego u mężczyzn niż u kobiet występowania depresji związanej z chorobą. Mężczyźni w mniejszym stopniu akceptują fakt zachorowania i trudniej dostosowują się do nowych okoliczności. Trzech specjalistów – neurolog, seksuolog i urolog – postanowiło wspólnie odpowiedzieć na pytania najczęściej zadawane przez mężczyzn chorych na stwardnienie rozsiane.
Dr n. med. Lidia Darda-Ledzion – specjalista neurologii i rehabilitacji medycznej. Od lat zajmuje się pacjentami ze stwardnieniem rozsianym, zarówno w warszawskim Instytucie Psychiatrii i Neurologii, jak i obecnie w Centrum Kompleksowej Rehabilitacji w Konstancinie.
Dr n. med. Andrzej Depko – seksuolog, neurolog, prezes Polskiego Towarzystwa Medycyny Seksualnej, członek zarządu Polskiego Towarzystwa Seksuologicznego, znany propagator wiedzy o seksualności.
Dr Janusz Zajda – chirurg urolog. Specjalizuje się w problemach urologicznych osób niepełnosprawnych, jest autorem artykułów i filmów edukacyjnych o samocewnikowaniu. Poradnik dedykujemy wszystkim mężczyznom, którzy zmagają się ze stwardnieniem rozsianym.
www.TacyJakJa.pl
3
Mężczyzna i stwardnienie rozsiane
dr Lidia Darda-Ledzion, neurolog
RÓŻNICE W PRZEBIEGU STWARDNIENIA ROZSIANEGO ZWIĄZANE Z PŁCIĄ
4
www.TacyJakJa.pl
RÓŻNICE W PRZEBIEGU STWARDNIENIA ROZSIANEGO ZWIĄZANE Z PŁCIĄ
„Czy stwardnienie rozsiane przebiega u mężczyzn inaczej niż u kobiet? Są jakieś różnice związane z płcią?” Ryzyko wystąpienia stwardnienia rozsianego (sclerosis multiplex, SM) jest co prawda wyższe u kobiet, ale u mężczyzn przebieg choroby może być cięższy. Wśród różnych czynników, które mogą za to odpowiadać, wymienia się chromosomy i hormony płciowe. Na dwóch chromosomach płciowych (XX u kobiet i XY u mężczyzn) znajdują się geny warunkujące funkcjonowanie układu immunologicznego i mózgu. Hormony płciowe odgrywają kluczową rolę w różnicowaniu płci zdrowych osób. Proporcje chłopców i dziewcząt zachorowujących na SM przed ukończeniem 10 lat są wyrównane. Ryzyko ujawnienia się SM w wieku dziecięcym osiąga najwyższy poziom około 15. roku życia. U nastoletnich dziewcząt ryzyko rozwoju choroby jest dwukrotnie wyższe niż u chłopców w tym samym wieku. Poziom testosteronu u mężczyzn jest najwyższy około 40. roku życia, po czym stopniowo maleje. W piśmiennictwie medycznym znajdujemy informację, że testosteron chroni młodych mężczyzn przed rozwojem SM. Rozpoznanie SM u mężczyzn w średnim wieku jest stawianie w okresie, gdy zaczyna się obniżać poziom tego hormonu. Niektórzy badacze wskazują również, że niski poziom testosteronu zwiększa ryzyko rozwoju SM i wpływa na cięższy przebieg choroby. U kobiet choroba wydaje się mieć charakter bardziej zapalny, z większą liczbą ognisk wzmacniających się po podaniu www.TacyJakJa.pl
5
Mężczyzna i stwardnienie rozsiane
kontrastu w badaniu metodą rezonansu magnetycznego (magnetic resonance imaging, MRI). U mężczyzn w badaniu MRI dostrzec można tendencję do powstawania większej liczby „czarnych dziur”. Także u mężczyzn częściej występują ogniska uszkodzenia móżdżku i pierwotnie postępująca postać choroby. Płeć osób chorych na SM nie ma wpływu na długość życia – mimo różnic w przebiegu choroby. SM wpływa na jakość życia w aspektach zarówno fizycznych, jak i psychicznych. Dotyczy to i mężczyzn, i u kobiet, jednak mężczyźni silniej odczuwają negatywny wpływ stanu zdrowia na swoje funkcjonowanie. Mężczyźni po krótszym czasie od rozpoznania SM muszą korzystać z pomocy przy chodzeniu. Co jest tego powodem? Na to pytanie znajdujemy różne odpowiedzi: • U mężczyzn choroba szybciej postępuje, za co odpowiedzialne są zapis genetyczny i wpływ innych czynników branych pod uwagę w kontekście rozwoju SM. • W iąże się to z późniejszym początkiem choroby, który jest czynnikiem predykcyjnym szybszego jej postępu (niezależnie od płci pacjenta). • W porównaniu z kobietami mężczyźni później zgłaszają się do lekarza i rozpoczynają leczenie. • M ężczyźni rzadziej niż kobiety wiedzą, co robić, gdy wystąpi rzut SM, i częściej nie przestrzegają schematu leczenia.
6
www.TacyJakJa.pl