Moutzoura 1 by Σύλλογος Μεταφραστών Επιμελητών Διορθωτών

Ε νημερωτικο Δ ελτιο του Σ υλλογου Μ εταφραστων Ε πιμελητων Δ ιορθωτων

Τ ευχος 1 ● Α πριλησ 2013

Κουβεντες του Σιναφιου Τ

α «γλωσσικά» επαγγέλματα –ας τα πούμε καταχρηστικά έτσι: δεν υπάρχουν «μη γλωσσικές» δουλειές– έχουν ένα ανησυχητικό γνώρισμα: η διαπλοκή εργασίας και εξουσίας είναι κατά παράδοση τόσο στενή σε αυτά, ώστε υπερβολικά συχνά οι επαγγελματίες/εργαζόμενοι/τεχνίτες να ταυτίζονται, οικειοθελώς ή καταναγκαστικά, με ένα φορέα εξουσίας, είτε εξωτερικό είτε εγγενή (υποτίθεται) στο αντικείμενο της δουλειάς τους, ο οποίος πρώτα τους διαχωρίζει από τους «άλλους», εξασφαλίζοντάς τους ιδιαίτερα προνόμια, και στη συνέχεια υποχρεώνει τους «άλλους» να αποδεχθούν τον διαχωρισμό, να τον εμπεδώσουν και να τον αναπαράγουν σε κάθε ευκαιρία. Οι συγγραφείς, οι διερμηνείς, οι μεταφραστές, οι επιμελητές κειμένων, εξίσου όσο και οι δάσκαλοι ή οι πολιτικοί, διαχειρίζονται (παράγουν, μεταδίδουν, μεσολαβούν, ρετουσάρουν) τη γλώσσα της εξουσίας, τη γλώσσα ως εξουσία, διαμορφώνοντας την κανονικότητα της γλώσσας, δηλαδή τις νόρμες, τις εντολές και τελικά τον «μέσο όρο» της γλώσσας, που δεν είναι παρά οι νόρμες, οι εντολές και ο «μέσος όρος» της εξουσίας (βλ. «Ο Μεταφραστής και οι Άλλοι», http://www.smed.gr/2011/03/blog-post. html). Κάνοντάς το κατ’ επάγγελμα αυτό, μοιραία ταυτίζονται με τη δουλειά τους: γίνονται οι ίδιοι οι νόρμες, οι εντολές και (τελικά) ο «μέσος όρος» της γλώσσας/εξουσίας – διαχωρίζονται από το «κοινό» και του μαθαίνουν ότι αυτός ακριβώς ο διαχωρισμός είναι το δέον, ότι έτσι έχουν τα πράγματα παντού και πάντα, για όλες τις κοινωνικές ομάδες, για όλους τους λαούς, σε όλα τα καθεστώτα του παρελθόντος, του παρόντος και του μέλλοντος. Τα παραδείγματα αφθονούν, χωρίς να χρειάζεται να καταφύγουμε στις πολυάριθμες (και τετριμμένες) περιπτώσεις αυταρχικών –ή «κανονικών»– δασκάλων και πολιτικών, ή ψωνισμένων συγγραφέων. Πριν από πέντε αιώνες, ο Λούθηρος έγραφε για τους παπιστές αντιπάλους του: «είναι φανερό (...) πως μαθαίνουν να μιλάνε και να γράφουν γερμανικά από τις μεταφράσεις μου. Επομένως μου κλέβουν τη γλώσσα μου – μια γλώσσα που ελάχιστα την ήξεραν πριν. Ωστόσο ούτε καν με ευχαριστούν γι’ αυτό, αλλά τη χρησιμοποιούν εναντίον μου. Πρόθυμα όμως τους παραχωρώ αυτό το προνόμιο, γιατί με διασκεδάζει να ξέρω ότι έμαθα στους αγνώμονες μαθητές μου, ακόμα και στους

εχθρούς μου, να μιλάνε» (Εγκύκλιος επιστολή περί μετάφρασης, 1530). Η γλώσσα/εξουσία του Δημιουργού (μέσω του δημιουργού) στην πιο καθαρή και απροκάλυπτη μορφή της. Σήμερα, έχουμε φτάσει στα όρια της φαρσοκωμωδίας. «Πρόσθετα μέτρα 2-4 δισ. μέχρι το 2016 επιβεβαιώνει η... μετάφραση του Μνημονίου», ανήγγειλε πριν από δύο μήνες ένα portal, αφού όμως ένα άλλο, τρία χρόνια νωρίτερα, μας είχε πληροφορήσει ότι: «Περισσότερα μέτρα περιέχει η αγγλική εκδοχή από την ελληνική μετάφραση του Μνημονίου που ψηφίστηκε από τη Βουλή των Ελλήνων». Μηδέν στο πηλίκο, θα σκεφτεί ο μέσος κυνικός· ακόμα κι αυτός όμως θα γουρλώσει για λίγο τα μάτια του διαβάζοντας αλλού ότι «ελεύθεροι επαγγελματίες μεταφραστές» (ίσως και να) διέρρευσαν πληροφορίες για έρευνες της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετικά με τη μαύρη οικονομία στην Κύπρο, προκαλώντας (ίσως, λέμε) τη μεταφορά τραπεζικών κεφαλαίων και την... κατάρρευση της κυπριακής οικονομίας. Από την αυθεντία του Δημιουργού μέχρι τις συγκαλύψεις/αποκαλύψεις (πραγματικές ή φανταστικές) των «γλωσσικών» οργάνων Του, η ζωή του σιναφιού φαντάζει μια αδιάκοπη ιστορία διαπλοκής με την εξουσία και διαχωρισμού από το «κοινό»: η διαιώνιση της αρχέγονης Βαβέλ. Αδιάκοπη είπαμε; Σε μια φημισμένη λογοτεχνική στιγμή (Ζ. Σαραμάγκου, Ιστορία της πολιορκίας της Λισσαβόνας), ένας επιμελητής βιβλίων προσθέτει ένα «δεν» σε ένα κρίσιμο σημείο ενός κειμένου και αλλάζει την ιστορία ενός κόσμου ολόκληρου, αλλάζοντας και την εκτός βιβλίων ζωή του. Ο ήρωας θέλει να γεφυρώσει «το χάσμα ανάμεσα στις διαφορετικές γλώσσες, αναδημιουργώντας τη χαμένη επικοινωνία και αποκαθιστώντας τον κόσμο στην αρχική του ακεραιότητα» («Ο Μεταφραστής και οι Άλλοι», ό.π.). Με όπλο του ένα «δεν», μια πράξη ρήξης, άρνησης και ανεύρεσης του εαυτού του. Μέσα στη συνέχεια του διαχωρισμού, της διαπλοκής γλώσσας/εξουσίας, το «τελευταίο κεφάλαιο της ιστορίας του κόσμου», όπως το είπε ο Κλάιστ, επαναλαμβάνεται διαρκώς: επιστρέφουμε στην αθωότητα τρώγοντας ξανά από το δέντρο της γνώσης. Βλέπετε λοιπόν ότι το επάγγελμά μας δεν γεννήθηκε χτες και ότι έχουμε κι εμείς τη δική μας ιστορία – ή, εν πάση περιπτώσει, τις δικές μας ιστορίες.

Ανορθογραφιες

2 Κρίση και καπιταλιστική αναδιάρθρωση: η υποτίμηση της εργασίας, η κρατική και παρακρατική καταστολή, οι κοινωνικές αντιστάσεις

3 Είμαστε όλοι ύποπτοι!

4 Εργατικοί αγώνες και κοινωνικοί χώροι αντίστασης σε κατάσταση παρανομίας;

5 Ελληνικά Γράμματα - Ελληνική Δικαιοσύνη, σημειώσατε 1

6 Για τις συλλήψεις εργαζομένων σε φωτοτυπικά καταστήματα

8 Μεταλλαγμένα εργασιακά καθεστώτα

και η δυνατότητα κοινών αντιστάσεων

10 Για την κρατική επίθεση στους

συνδικαλιστές του Π.Α.ΜΕ.— Συνδικαλιστής: ο Εβραίος της Ελλάδας του 2013

11 Ή με τους Ρωμαίους ή με τους

Γαλάτες…

12 Παρατηρήσεις για την επιμέλεια του

νεοελληνικού μυθιστορήματος

15 Η αποκάλυψη του πασχαλινού λαγού

ή σύντομο κρυμμένο δίδαγμα

Τα γραφεία του ΣΜΕΔ (Μαυρικίου 8 & Μαυρομιχάλη, Νεάπολη Εξαρχείων) είναι ανοιχτά κάθε Δευτέρα, 7:30-9:30 μ.μ. Διεύθυνση Αλληλογραφίας: Τ.Θ. 21028 | Αθήνα | 11410 Τηλέφωνο: 6980 972580 Email: syl.smed@gmail.com Website: www.smed.gr Forum: http://smed.forumotion.net

Κρίση και καπιταλιστική αναδιάρθρωση Η υποτίμηση της εργασίας, η κρατική και παρακρατική καταστολή, οι κοινωνικές αντιστάσεις

ολοφονικοί ξυλοδαρμοί διαδη- ταλήψεις που έχουν δεχτεί την επίθεση κό δικαίωμα, πληρώνουμε μόνοι μας λωτών, βίαιη καταστολή διαδη- του κράτους, τη Villa Amalias, την κα- την ασφάλισή μας στον ΟΑΕΕ, δεν λώσεων, συλλήψεις συνδικαλιστών, τάληψη Σκαραμαγκά, τη Λέλας Καρα- δικαιούμαστε ποτέ ούτε άδειες, ούτε διασυρμός και συλλήψεις απεργών, γιάννη, τον ραδιοφωνικό σταθμό 98. επιδόματα, ούτε ταμείο ανεργίας, ούτε φασιστικά πογκρόμ, δολοφονίες με- Συνεχίζουμε τον αγώνα βρισκόμενοι αποζημιώσεις. Στα πλαίσια της κρίσης ταναστών, εκκενώσεις καταλήψεων, μαζί με άλλα ταξικά σωματεία και ερ- συνέβη και σε εμάς αυτό που συνέβη εισβολές των μπάτσων στα πανεπι- γατικές συλλογικότητες εδώ, σε μια και σε όλους τους υπόλοιπους εργαστήμια, βασανιστήρια σε αντιφασί- κατάληψη που έχει ήδη δεχτεί τη βίαιη ζόμενους: για να διατηρήσουν την στες στη ΓΑΔΑ, τραμπουκισμοί κερδοφορία τους ή για να αντιεναντίον αγωνιστών που υπεσταθμίσουν την όποια χασούρασπίζονται το φυσικό περιβάλρα, οι μεταφραστικές εταιρείες λον, φυσική και ηθική εξόντωση και οι εκδότες έχουν μετακυλίσει γυναικών με την κατηγορία ότι το κόστος αποκλειστικά σε εμάς. είναι οροθετικές, τραμπουκισμοί Οι εργοδότες, χρησιμοποιώεργολάβων της ΔΕΗ εναντίον ντας ως μόνιμη δικαιολογία Η υποτίμηση της εργασίας, ανθρώπων που δεν έχουν να την κρίση, πιέζουν εκβιαστικά η κρατική και παρακρατική καταστολή, πληρώσουν το ρεύμα. Αυτές τις αμοιβές μας προς τα κάτω οι κοινωνικές αντιστάσεις είναι μερικές μόνο στιγμές του με αποτέλεσμα να έχουν φτάσει δόγματος της «μηδενικής ανοπλέον σε εξευτελιστικά επίπεδα χής» που εφαρμόζεται αυτή τη και καθυστερούν τις πληρωμές στιγμή από το κράτος, το κεφάμας για μήνες ή ακόμα και για λαιο και το πολιτικό τους προχρόνια. Έχουμε επίσης πολλές Κατάληψη Λέλας Καραγιάννη 37 σωπικό σε στενή συνεργασία περιπτώσεις που οι συνάδελμε τα ναζιστικά κατακάθια. Ένας φοι δεν πήραν ποτέ τα δεδουαπό τους βασικούς στόχους της λευμένα τους διότι οι εργοδότες Κυριακή Γενάρη, μ.μ. τρέχουσας καπιταλιστικής στραέκλεισαν τις επιχειρήσεις τους τηγικής είναι η βίαιη υποτίμηση (π.χ. Ελληνικά Γράμματα, Αρτης εργατικής μας δύναμης, χέτυπο). Έχει συγχρόνως ενταώστε να συνεχιστεί απρόσκοθεί το φαινόμενο των άμισθων πτα η αναπαραγωγή αυτού του και ανασφάλιστων νέων συεκμεταλλευτικού συστήματος. ναδέλφων που εργάζονται σε Τα αφεντικά αυτού του κόσμου μεταφραστικές εταιρείες εν είδει ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΥΠΑΛΛΗΛΩΝ ΒΙΒΛΙΟΥ-ΧΑΡΤΟΥ ΑΤΤΙΚΗΣ • ΣΥΛΛΟΓΟΣ γνωρίζουν ότι, για να το πετύπρακτικής άσκησης, η οποία ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΩΝ ΕΠΙΜΕΛΗΤΩΝ ΔΙΟΡΘΩΤΩΝ • ΣΥΝΕΛΕΥΣΗ ΒΑΣΗΣ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ ΟΔΗΓΩΝ ΔΙΚΥΚΛΟΥ • ΣΩΜΑΤΕΙΟ ΣΕΡΒΙΤΟΡΩΝ χουν αυτό, πρέπει να επιβάλουν προωθείται από τα πανεπιστήΜΑΓΕΙΡΩΝ • ΣΩΜΑΤΕΙΟ ΒΑΣΗΣ ΑΝΕΡΓΩΝ ΚΑΙ ΕΠΙΣΦΑΛΩΣ την πειθαρχία, να ανάγουν τον μια και ως Σύλλογος την έχουΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ • «ΤΑΞΙΚΟ ΜΕΤΩΠΟ»-ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ φιλοτομαρισμό και τον κοινωνιμε καταγγείλει. Όλα αυτά, και ΣΤΟ ΜΕΤΡΟ • ΣΥΝΕΛΕΥΣΗ ΣΥΝΔΙΚΑΛΙΣΤΩΝ ΒΑΣΗΣ ΛΟΙΠΩΝ κό κανιβαλισμό σε ύψιστη ηθική σε συνδυασμό με το γεγονός ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΩΝ • ΕΡΓΑΤΙΚΗ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ «ΔΡΑΣΗ» αξία, να καταστείλουν και, ει δυότι ως εργαζόμενοι με μπλονατόν, να εξουθενώσουν υλικά κάκι έχουμε μόνο υποχρεώσεις και ηθικά κάθε κοινότητα αγώνα σε επίθεση του κράτους τόσο μέσω της απέναντι στους εργοδότες και κανένα όποιο πεδίο της παραγωγής ή της εισβολής των μπάτσων όσο και μέσω δικαίωμα, έχουν οδηγήσει τους περισκαθημερινότητας μπορεί αυτή να ξεδι- της χυδαίας μιντιακής και ναζιστικής σότερους συναδέλφους να αποδέπλώνει τη δράση της. προπαγάνδας. χονται άθλιους όρους εργασίας και Σε αυτό το πλαίσιο, είναι πολύ σηΣτον δικό μας κλάδο, των μεταφρα- άθλιες αμοιβές μόνο και μόνο για να μαντικό για εμάς να στηρίξουμε και στών-επιμελητών-διορθωτών, η κατά- μη μείνουν άνεργοι. Ήδη πολλοί συνάνα δείξουμε την έμπρακτη αλληλεγγύη σταση δεν ήταν ρόδινη ούτε πριν την δελφοι αντιμετωπίζουν πρόβλημα επιμας σε όλα τα εγχειρήματα και τις κα- κρίση, πόσω μάλλον τώρα. Θα πρέπει βίωσης, κλείνουν τα βιβλία τους στην εδώ να διευκρινίσουμε ότι ως επί το εφορία, γιατί δεν μπορούν να αντεπεπλείστον εργαζόμαστε με το ειδικό ερ- ξέλθουν στη φορολογία που επιβάλγασιακό καθεστώς των εργαζομένων λεται σε όσους εργάζονται με μπλοκάΕισήγηση του ΣΜΕΔ στην με μπλοκάκι. Αυτό σημαίνει ότι για το κι, με αποτέλεσμα να οδηγούνται στην εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε στην Κατάληψη Λέλας Καραγιάννη, κράτος και τους εργοδότες είμαστε ανεργία και τη μαύρη εργασία. Επίσης στις 27.1.2013. «ελεύθεροι επαγγελματίες» και άρα δεν ήδη υπάρχει πλήθος συναδέλφων που έχουμε κανένα απολύτως εργασια- είναι ανασφάλιστοι διότι δεν μπορούν

ΚΡΙΣΗ ΚΑΙ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΔΙΑΡΘΡΩΣΗ

η μουτζούρα|

Είμαστε όλοι ύποπτοι! Κοινή ανακοίνωση ΣΜΕΔ και ΣΥΒΧ-Α για τις έρευνες της Αντιτρομοκρατικής σε... βιβλιοπωλεία

ετά τη διπλή ληστεία και τις συλλήψεις-κακοποιήσεις στο Βελβεντό Κοζάνης, διαβάσαμε στον ημερήσιο Τύπο αναφορές που έκαναν λόγο για επισκέψεις της Αντιτρομοκρατικής Υπηρεσίας σε βιβλιοπωλεία της Αθήνας (βλ. «Έρευνες για την αγορά των βιβλίων – “Αυτοψία” σε βιβλιοπωλεία», Έθνος, 6/2/2013). Στόχος αυτών των επισκέψεων φαίνεται ότι ήταν ο εντοπισμός των αγοραστών κάποιων βιβλίων που βρέθηκαν σε διαμέρισμα το οποίο νοίκιαζε ένας εκ των συλληφθέντων. Το ρεπορτάζ αναφέρεται σε συγκεκριμένους τίτλους πολιτικού και ιστορικού περιεχομένου, από Νάνι Μπαλεστρίνι μέχρι Action Directe, τους οποίους η ελληνική αστυνομία αναζήτησε στους πάγκους των βιβλιοπωλείων, σε μια κωμικοτραγική προσπάθεια ταυτοποίησης των αγοραστών. Στον βαθμό που τα εν λόγω δημοσιεύματα είναι αξιόπιστα, εκφράζουμε τον έντονο προβληματισμό και την ανησυχία μας για το διαφαινόμενο κυνήγι μαγισσών με κριτήριο τη βιβλιοθήκη κάθε πολίτη. Είναι απαράδεκτο να χρησιμοποιείται το βιβλίο, ένα δημόσιο αγαθό πνευματικής και καλλιτεχνικής έκφρασης, ως μέσο στοχοποίησης και ποινικοποίησης των ιδεών. Εξίσου ανεπίτρεπτη είναι η συλλογή στοιχείων από τις αστυνομικές αρχές για την ταυτότητα των πελατών των βιβλιοπωλείων, με στόχο την κατασκευή του «εσωτερικού εχθρού». Προκαλεί οργή το γεγονός ότι η αστυνομία –που παραδοσιακά σταθμεύει έξω από τα βιβλιοπωλεία– αποφάσισε πλέον να εισέλθει και μέσα, ρωτώντας ποιος αγοράζει τι. Μήπως αναπολούν τις «παλιές καλές μέρες» του ’67, όταν τα φορτηγά του στρατού φόρτωναν τα απαγορευμένα βιβλία που μαζεύονταν από τα ράφια των βιβλιοπωλείων; Και τι θα γίνει με τους επίδοξους αναγνώστες των βιβλίων; «Είμαστε όλοι ύποπτοι / κι εγώ κι εσύ κι η γάτα μου μαζί»; Βιβλία αντίστοιχου περιεχομένου με αυτά που αναζητά η Αντιτρομοκρατική Υπηρεσία έχουν φιλοξενηθεί κατά καιρούς και σε εκδηλώσεις των Συλλόγων μας. Μήπως θα θεωρηθούν και τα γραφεία και οι βιβλιοθήκες μας ως εν δυνάμει «γιάφκες τρομοκρατών»; Μήπως ο τελικός στόχος, εκτός από την τρομοκράτηση του αναγνωστικού κοινού, είναι η προβολή ενός πολιτικά ορθού προτύπου αναγνώστη, που θα στέκεται μακριά από το ριζοσπαστικό πολιτικό βιβλίο; Αν αναζητά τρομοκράτες, η ελληνική αστυνομία καλό θα ήταν να αφήσει τα βιβλία στην ησυχία τους και να ασχοληθεί πρώτα με τα του οίκου της. Σε κάθε διαδήλωση και συλλαλητήριο, πολύ πριν από την καθορισμένη ώρα έναρξης, ορδές αστυνομικών και ασφαλιτών στρατοπεδεύουν έξω από βιβλιοπωλεία στη Σόλωνος, στην Ακαδημίας, στην Πανεπιστημίου. Ουκ ολίγες φορές, απεργιακά μπλοκ και μέλη σωματείων –μεταξύ των οποίων και οι Σύλλογοί μας– έχουν δεχτεί την επίθεση του κατασταλτικού μηχανισμού κατά τη διάρκεια κινητοποιήσεων. Την ίδια στιγμή, ενισχύεται το κλίμα κρατικής τρομοκρατίας και καταστολής, με ασφαλίτες να βρίσκονται σε σχεδόν μόνιμη βάση έξω από τα γραφεία σωματείων. Τελευταίο κρούσμα αποτέλεσε η προκλητική είσοδος ένστολων αστυνομικών σε συνέλευση του Συντονισμού Πρωτοβάθμιων Σωματείων. Ενάντια στην ποινικοποίηση των αγώνων και των ιδεών, θα αγωνιστούμε με πάθος για τα δικαιώματα και τις ελευθερίες. Καλούμε το εργατικό και κοινωνικό κίνημα, καθώς και όλους τους σκεπτόμενους ανθρώπους να αντισταθούμε συλλογικά στον εντεινόμενο αυταρχισμό και στη γενικευμένη καταστολή. Σύλλογος Υπαλλήλων Βιβλίου-Χάρτου Αττικής Σύλλογος Μεταφραστών Επιμελητών Διορθωτών

η μουτζούρα|

να καταβάλλουν τα υπέρογκα ποσά της αυτασφάλισης στον ΟΑΕΕ. Ο Σύλλογος έχει επανειλημμένως παρέμβει δυναμικά, καταφέρνοντας σε πολλές περιπτώσεις να εξαναγκάσει τους εργοδότες να συμμορφωθούν και να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους απέναντι στους συναδέλφους. Σε έναν κλάδο σαν τον δικό μας, όπου λόγω της συνθήκης της εργασίας μας η απομόνωση είναι κοινός τόπος, μόνο μέσω της συλλογικής δράσης μπορούμε να απαντήσουμε αποτελεσματικά στην επίθεση κράτους και εργοδοτών. Ως Σύλλογος αυτό που προτάσσουμε είναι η συλλογική δράση, οι οριζόντιες διαδικασίες, η αλληλεγγύη μεταξύ των εργαζομένων όλων των κλάδων. Σημαντικό στοιχείο της δράσης μας είναι η παρέμβαση και η συμμετοχή σε αγώνες που μπορεί φαινομενικά να μην άπτονται άμεσα στα στενά κλαδικά ζητήματα του Συλλόγου. Αυτό έχει να κάνει με την αντίληψη ότι ο κλαδικός-συντεχνιακός κατακερματισμός αλλά και ο κάθετος και πολλές φορές αξιακός διαχωρισμός μεταξύ εργατικών και κοινωνικών αγώνων οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια στην ήττα, ειδικά σήμερα που το κράτος, στην πιο αυταρχική του μορφή, ποντάρει στην όξυνση των διαχωρισμών μεταξύ μας, στο να στραφεί η μια κοινωνική ομάδα ενάντια στην άλλη, στο να κατασκευάζει αποδιοπομπαίους τράγους προάγοντας τον κοινωνικό κανιβαλισμό. Όσο οι αγώνες μας θα παραμένουν απομονωμένοι και διαχωρισμένοι, τόσο πιο εύκολο θα είναι για τα αφεντικά να συνεχίζουν να λεηλατούν τα σώματά μας, τις ζωές μας, τις συνειδήσεις μας. Το μόνο που θα μπορούσε να ανακόψει και να ανατρέψει αυτή την κατάσταση, χωρίς την ανάθεση σε άνωθεν σωτήρες, είναι να επιδιώξουμε τη δυναμική σύνδεση των επί μέρους αγώνων, των επιμέρους κοινοτήτων αγώνα, των επιμέρους πεδίων αγώνα, να οργανώσουμε εντέλει την αλληλεγγύη στη βάση της συνέχισης και όξυνσης του αγώνα μέχρι την οριστική καταστροφή αυτού του άθλιου κόσμου.

Εργατικοί αγώνες και κοινωνικοί χώροι αντίστασης σε κατάσταση παρανομίας; Πώς οργανώνουμε και συνδέουμε σήμερα τους αγώνες μας ενάντια στην εργοδοτική και κρατική τρομοκρατία; Εκδήλωση - Συζήτηση ΑΣΟΕΕ, Παρασκευή 26 Απρίλη, 19:00

δώ και πολλούς μήνες, με αφετηρία τεργατών, «διερευνητική» αστυνομική Κέρκυρα, ΜΑΤ συνέλαβαν και προπητις εκλογές του περασμένου Ιουνί- εισβολή σε συνάντηση του Συντονι- λάκισαν φοιτητές που διαμαρτύρονταν ου και με ιδιαίτερη ένταση από τα τέλη σμού Πρωτοβάθμιων Σωματείων, κα- στην πρυτανεία του πανεπιστημίου για του 2012 και μετά, η κρατική καταστολή ταδίκες συνδικαλιστών των ΟΤΑ επειδή θέματα σπουδών και υποδομών. Και, ήρθε να συνδράμει και να συντονίσει κατά τη διάρκεια απεργίας «άσκησαν βέβαια στην Α.Σ.Ο.Ε.Ε., το κράτος εξατη βίαιη καπιταλιστική επίθεση των τε- ψυχολογική βία σε αυτούς που ήθε- πέλυσε συντονισμένα την επίθεσή του λευταίων χρόνων, βάζοντας ευθέως λαν να εργαστούν»…), μέχρι τους το- τόσο εναντίον μεταναστών μικροπωστο στόχαστρο όλες τις κοιλητών όσο και εναντίον φοιτητινωνικές αντιστάσεις. Ως απάκών κοινοτήτων αγώνα, όπως Υποτίμηση εργατικής ντηση στη γενίκευση αυτής το αυτοδιαχειριζόμενο στέκι και δύναμης. Κατάργηση συλλογικών της κατασταλτικής εκστρατείτα στέκια των αριστερών φοισυμβάσεων. Ανασφάλιστη και ας, κάποια από τα σωματεία τητικών παρατάξεων, αλλά και απλήρωτη εργασία. «Μαύρες λίστες». και τις εργατικές συλλογικόεναντίον του αυτοοργανωμέΑνεργία. τητες που συνυπογράφουν νου ραδιοφωνικού σταθμού Επίταξη απεργών. Διώξεις και καταδίκες αυτό το κάλεσμα πραγματο98fm. εργαζομένων και συνδικαλιστών. ποιήσαμε στα τέλη Γενάρη μια Στη συγκεκριμένη εκδήλωΚοινωνικός εκφασισμός. εκδήλωση στην Κατάληψη Λέση, θα θέλαμε να πάμε ένα Ναζιστικές συμμορίες λας Καραγιάννη 37. Το σκεπτιβήμα παραπέρα. Εκτός από δολοφονούν. Μετανάστες κό μας ήταν ότι, ειδικά εκείνη την ανταλλαγή εμπειριών και «εσωτερικός εχθρός». Στρατόπέδα την περίοδο που οι εισβολές σκεπτικών, που είναι εξαρχής συγκέντρωσης. Κατάργηση ασύλου. σε καταλήψεις διαδέχονταν η βασικός στόχος της κίνησής Εισβολή κατασταλτικών μία την άλλη, ήταν επιτακτική μας, επιδιώκουμε να αποτελέσει μηχανισμών σε σχολές, καταλήψεις και ανάγκη να δηλώσουμε τόσο αυτή η εκδήλωση την ευκαιρία αυτοοργανωμένους χώρους. την έμπρακτη αλληλεγγύη για να ξεκινήσει μια κουβέντα Λεηλασία της φύσης. μας όσο και την αντίληψή μας σχετικά με τη σύνδεση και την ότι οι καταλήψεις αποτελούν αλληλεπίδραση των επιμέρους Πώς οργανώνουμε και συνδέουμε σήμερα τους αγώνες μας ενάντια ένα κομμάτι του κόσμου του κοινωνικών και εργατικών αγώστην εργοδοτική και κρατική τρομοκρατία; αγώνα στον οποίο ανήκουνων, τις μεθόδους αγώνα που με κι εμείς. Θεωρούσαμε και ακολουθούμε και τα αιτήματα ΕΚΔηΛωΣη – ΣΥζητηΣη θεωρούμε ότι η επίθεση που που θέτουμε. Η συνολική επίθεΑΣοΕΕ, παρασκευή 26 Απρίλη, 7 μ.μ. δέχονταν εκείνη την περίοδο ση που αντιμετωπίζουμε θέτει μας αφορούσε άμεσα, κακρίσιμα ερωτήματα τόσο για ΕργαζομΕνοι μΕ μπλοκακι • ΣυλλογοΣ ΕργαζομΕνων Στα ΦροντιΣτηρια καθηγητων • ΣυλλογοΣ υπαλληλων ΒιΒλιου-Χαρτου αττικηΣ • ΣυλλογοΣ μΕταΦραΣτων ΕπιμΕλητων θώς οι επιθέσεις κράτους και τους τρόπους με τους οποίΔιορθωτων • ΣωματΕιο ΒαΣηΣ ανΕργων και ΕπιΣΦαλωΣ ΕργαζομΕνων • «ταξικο μΕτωπο»-πρωτοΒουλια ΕργαζομΕνων Στο μΕτρο • ΕλΕυθΕριακη ΣυνΔικαλιΣτικη ΕνωΣη κεφαλαίου εναντίον εργατικών ους απαντάμε μέχρι τώρα όσο αθηναΣ • Εργατικη ΕΦημΕριΔα «ΔραΣη» αγώνων, καταλήψεων, αυκαι για το πώς μπορούμε να τοοργανωμένων χώρων και απαντήσουμε με όρους νίκης. πανεπιστημίων αποτελούν στιγμές της πικούς αγώνες κατοίκων ενάντια στη Στο εργασιακό επίπεδο, παραδοσιακές ίδιας στρατηγικής μηδενικής ανοχής λεηλασία της γης τους (Χαλκιδική), πρακτικές αγώνα, όπως η απεργία, ο που εφαρμόζεται εναντίον όλων των καμία εστία αντίστασης δεν έχει μείνει αποκλεισμός επιχειρήσεων, οι συγκεκοινοτήτων αγώνα. στο απυρόβλητο. Επίλεκτο πεδίο της ντρώσεις και οι διαδηλώσεις, φαντάΑποτελεί κοινή παραδοχή ότι οι καταστολής αποτέλεσαν εξαρχής και ζουν όλο και πιο αναποτελεσματικές επιθέσεις έκτοτε όχι μόνο αυξάνονται, τα πανεπιστήμια, στο πλαίσιο της ανα- με τον τρόπο που γίνονται στις περισαλλά και διευρύνουν ολοένα τη στόχευ- διάρθρωσής τους. Ήδη από τον Νοέμ- σότερες περιπτώσεις, δηλαδή υπό τον σή τους: από τους εργατικούς αγώνες βριο του 2012, οι κινητοποιήσεις και η πλήρη έλεγχο του καθεστωτικού συν(επίταξη των απεργών στις αστικές συ- κατάληψη των εργολαβικών εργαζο- δικαλισμού, χωρίς επικοινωνία μεταξύ γκοινωνίες [ΣΤΑ.ΣΥ.], σύλληψη και ποι- μένων στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο των διαφορετικών κέντρων αγώνα, νική δίωξη συνδικαλιστών του Π.Α.ΜΕ. αντιμετωπίστηκαν με εισβολή της αστυ- πάντα εντός των στενών ορίων της στο Υπουργείο Εργασίας, επίταξη ναυ- νομίας, συλλήψεις και καταδίκες. Στην νομιμότητας. Προφανώς, δεν θέλουμε

η μουτζούρα|

ΕργΑτιΚοi ΑγωΝΕΣ ΚΑι ΚοιΝωΝιΚοi χωροι ΑΝτiΣτΑΣηΣ ΣΕ ΚΑτΑΣτΑΣη πΑρΑΝοΜiΑΣ;

Ελληνικά Γράμματα - Ελληνική Δικαιοσύνη, σημειώσατε 1 Απλήρωτοι επί δύο χρόνια τέσσερις «εξωτερικοί συνεργάτες» των Ελληνικών Γραμμάτων

να απαρνηθούμε αυτές τις πρακτικές. Είναι όμως γεγονός ότι πλέον, με την επιδιωκόμενη κατάργηση των συλλογικών συμβάσεων, τη διαρκή μείωση των μισθών μας, τη γενικευμένη επιβολή εργασιακών καθεστώτων που συνδυάζουν την ανεργία με την επισφάλεια σε ένα ενιαίο μοντέλο εξατομικευμένης και πάμφθηνης εργασίας, τη συνεχή καταστολή κάθε είδους κινητοποίησης, φτάνουμε σε ένα σημείο όπου ο συνδικαλισμός αλλά και κάθε μορφή αγώνα ενάντια στις προσταγές των αφεντικών τίθενται συνολικά από το κράτος σε κατάσταση ημιπαρανομίας. Κάποια ερωτήματα που μπαίνουν και πάνω στα οποία θα θέλαμε να κάνουμε μια κουβέντα είναι: Πώς θα μπορέσουμε να δώσουμε στους αγώνες μας και στα αιτήματά μας την απαιτούμενη δυναμική; Πώς θα αντιμετωπίσουμε την ολοένα πιο συχνή παρουσία κατασταλτικών δυνάμεων σε συγκεντρώσεις, απεργιακές φρουρές, παρεμβάσεις κτλ.; Τι περιθώρια κινήσεων έχουμε απέναντι στην αδιαλλαξία των αφεντικών; Εν ολίγοις, πώς θα μπορέσουμε να ριζοσπαστικοποιήσουμε τόσο τις μεθόδους μας όσο και τα αιτήματά μας, ξεπερνώντας τα αδιέξοδα που αντιμετωπίζουμε, στην κατεύθυνση της συνολικής αμφισβήτησης του καπιταλισμού; Σύλλογος Εργαζομένων στα Φροντιστήρια Καθηγητών|Σύλλογος Υπαλλήλων Βιβλίου-Χάρτου Αττικής|Σύλλογος Μεταφραστών Επιμελητών Διορθωτών|Σωματείο Βάσης Ανέργων και Επισφαλώς Εργαζομένων|«Ταξικό Μέτωπο» - Πρωτοβουλία Εργαζομένων στους Χώρους του Μετρό|Ελευθεριακή Συνδικαλιστική Ένωση Αθήνας|Εργαζόμενοι με Μπλοκάκι|Εργατική Εφημερίδα «Δράση»

τις αρχές Οκτωβρίου του 2010, ο εκδοτικός οίκος Ελληνικά Γράμματα, θυγατρική του Δημοσιογραφικού Οργανισμού Λαμπράκη, τίθεται υπό εκκαθάριση. Τέσσερις συνάδελφοί μας έχουν ήδη εκτελέσει και παραδώσει τις μεταφράσεις / επιμέλειες που είχαν αναλάβει από το καλοκαίρι του 2010 βάσει γραπτών συμφωνητικών. Η συνολική αμοιβή για τα συγκεκριμένα έργα προσεγγίζει τις 13.000 ευρώ. Και, ναι, σωστά μαντέψατε, η διοίκηση των Ελληνικών Γραμμάτων αφήνει τους εργαζομένους της απλήρωτους επί μήνες. Οι απόπειρες επικοινωνίας με την οικονομική διεύθυνση και το λογιστήριο της εταιρείας αποβαίνουν άκαρπες, καθώς οι υπεύθυνοι αναβάλλουν την πληρωμή «από βδομάδα», δηλαδή επ’ άπειρον. Εντέλει, οι απλήρωτοι συνάδελφοι αποφασίζουν να κινηθούν δικαστικά και υποβάλλουν αίτηση ασφαλιστικών μέτρων. Η ελληνική δικαιοσύνη, ανταποκρινόμενη τούτη τη φορά στο ρόλο που οφείλει να επιτελεί, δικαιώνει τους εργαζόμενους, καλεί τα Ελληνικά Γράμματα να συμμορφωθούν προς τις υποχρεώσεις τους και διατάσσει τη συντηρητική κατάσχεση της περιουσίας της εταιρείας μέχρι του ποσού της συνολικής αμοιβής, ελαφρά προσαυξημένης. Όμως, παρά τη σχετική απόφαση 1709/2012 του Μονομελούς Πρωτοδικείου Αθηνών, η διοίκηση των Ελληνικών Γραμμάτων αρνείται όχι μόνο να καταβάλει τα χρωστούμενα, αλλά και να συζητήσει έστω το συγκεκριμένο θέμα στο διοικητικό συμβούλιο της εταιρείας, ενημερώνοντας στοιχειωδώς τους εργαζόμενους. Φαίνεται ότι οι πρώην εργαζόμενοι μεταφραστές και επιμελητές των Ελληνικών Γραμμάτων απλώς δεν υπάρχουν για την εταιρεία· είναι αόρατοι! Καταδικάζουμε τη στάση των υπευθύνων των Ελληνικών Γραμμάτων, οι οποίοι με μια αναβλητική πολιτική αρνούνται εδώ και δύο χρόνια να καλύψουν τις υποχρεώσεις τους στους απλήρωτους συναδέλφους μας. Η μη καταβολή αμοιβής για έργο που έχει εκτελεστεί και παραδοθεί είναι απαράδεκτη και καταδικαστέα. Συνιστά ωμή παραβίαση στοιχειωδών εργατικών δικαιωμάτων, επικυρώνοντας την καταβύθιση σε ένα βάρβαρο Μεσαίωνα εκμετάλλευσης. Και βέβαια, η πρόκληση είναι ακόμα μεγαλύτερη καθώς η μητρική εταιρεία (Δημοσιογραφικός Οργανισμός Λαμπράκη) αγνοεί παντελώς τις υποχρεώσεις της θυγατρικής της, ενώ την ίδια στιγμή προβαίνει σε συνεχείς αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου και επέκταση των δραστηριοτήτων της. Παράλληλα, διεκδικεί ρόλο στην προώθηση του βιβλίου και ευρύτερα του πολιτισμού στον τόπο μας. Πολιτισμός με εργαζόμενους-σκλάβους; Να μας λείπει! Από την πρώτη στιγμή που έκλεισαν τα Ελληνικά Γράμματα, ο Σύλλογός μας δημοσιοποίησε το ζήτημα των λεγόμενων «εξωτερικών συνεργατών» της εταιρείας. Σε συνεργασία με τους άμεσα θιγόμενους συναδέλφους μας, προβήκαμε σε μια σειρά ενεργειών (έκδοση ανακοινώσεων, παραστάσεις διαμαρτυρίας, αποστολή εξωδίκου) για την προώθηση των αιτημάτων τους, και προσφέραμε την αμέριστη συνδικαλιστική και νομική-δικαστική συνδρομή μας. Όπως και τότε, έτσι και τώρα απαιτούμε να λήξει η διετής «ομηρεία» της μη καταβολής των δεδουλευμένων τους. Καλούμε τη διοίκηση των Ελληνικών Γραμμάτων να συμμορφωθεί άμεσα με τις αποφάσεις των ελληνικών δικαστηρίων και με το κοινό περί δικαίου αίσθημα. Άμεση καταβολή των δεδουλευμένων στους μεταφραστές & επιμελητές των Ελληνικών Γραμμάτων Αντίσταση στη βαρβαρότητα της απλήρωτης εργασίας Η ενότητα των εργαζομένων μόνη απάντηση στην ασυδοσία των εργοδοτών

η μουτζούρα|

ύμφωνα με ενημέρωση που στάλθηκε στις 19/3/2013 ως Δελτίο Τύπου του Οργανισμού Συλλογικής Διαχείρισης Έργων Λόγου (ΟΣΔΕΛ) σε μέλη του Συλλόγου μας που συμβάλλονται με τον Οργανισμό ως πνευματικοί δημιουργοί (μεταφραστές εκδοθέντων βιβλίων), το Σάββατο 16/3/2013 η Υπηρεσία Οικονομικής Αστυνομίας και Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος συνέλαβε 4 άτομα, υπευθύνους και εργαζόμενους δύο φωτοτυπικών καταστημάτων στο κέντρο της Αθήνας, μετά από έρευνα και καταγγελία-μήνυση του ΟΣΔΕΛ. Το συμβάν αυτό εντάσσεται σε μια σειρά διώξεων που έχουν πραγματοποιηθεί τους τελευταίους μήνες με πρωτοβουλία του ΟΣΔΕΛ, στο πλαίσιο της δράσης του Οργανισμού ενάντια στην παράνομη φωτοτύπηση βιβλίων. Στις 16 Μαρτίου, τα όρια της νομιμότητας κλονίστηκαν σοβαρά: η ποινική δίωξη, με κατηγορίες κακουργηματικού χαρακτήρα, επεκτάθηκε αυτή τη φορά και σε εργαζόμενους, όχι μόνο σε ιδιοκτήτες φωτοτυπικών καταστημάτων. Το Διοικητικό Συμβούλιο του ΣΜΕΔ ζήτησε εξηγήσεις από τον ΟΣΔΕΛ για το περιστατικό και έλαβε, μέσω του Προέδρου του Οργανισμού, εκδότη κ. Δημήτρη Παντελέσκου, τη διαβεβαίωση ότι ο ΟΣΔΕΛ δεν έχει στραφεί ποτέ κατά εργαζομένων φωτοτυπικών επιχειρήσεων και ποτέ δεν έχει ζητήσει την ποι-

νική τους δίωξη. Μάλιστα, σύμφωνα με τον κ. Παντελέσκο, όποτε έχει συμβεί τελικά αυτό, ο ΟΣΔΕΛ έχει δηλώσει στις διωκτικές και δικαστικές αρχές ότι δεν επιθυμεί την ποινική τους δίωξη. Το ίδιο έκανε και για τους εργαζομένους που συνελήφθησαν στην πρόσφατη υπόθεση και σε βάρος των οποίων ο αρμόδιος εισαγγελέας αυτεπαγγέλτως άσκησε ποινική δίωξη. Ο ΟΣΔΕΛ, σύμφωνα με τη διαβεβαίωση του Προέδρου του, δεν πρόκειται να παραστεί στη δίκη ως πολιτικώς ενάγων και ήδη έχει δηλώσει ότι δεν επιθυμεί την ποινική δίωξη ή την καταδίκη των εργαζομένων. Η προστασία της πνευματικής ιδιοκτησίας, στο χώρο του βιβλίου όπως και παντού αλλού, είναι ένα περίπλοκο ζήτημα που σχετίζεται άμεσα με τις τεχνολογικές εξελίξεις αλλά δεν εξαντλείται σε αυτές. Με τις τεχνολογικές εξελίξεις σχετίζεται άμεσα και η λειτουργία του ΟΣΔΕΛ, που διέπεται από το Νόμο 2121/1993 περί πνευματικής ιδιοκτησίας και αφορά την είσπραξη και απόδοση δικαιωμάτων αναπαραγωγής, πρωτίστως μέσω ενός φόρου 4% επί της αξίας των φωτοτυπικών συσκευών, των σαρωτών, του φωτοτυπικού χαρτιού και των αποθηκευτικών μέσων χωρητικότητας κάτω των 100 Mbytes. Ο φόρος αυτός εισπράττεται από τον Οργανισμό και κατανέμεται εξ ημισείας σε πνευματικούς δημιουρ-

Σεμινάρια Αυτομόρφωσης

στην επιμέλεια βιβλίων

18.4.2013

Για τις συλλήψεις εργαζομένων σε φωτοτυπικά καταστήματα

γούς (συγγραφείς και μεταφραστές) και εκδότες εντύπων, βάσει ατομικών συμβάσεων που υπογράφουν δημιουργοί και εκδότες με τον ΟΣΔΕΛ. Η δίωξη της παράνομης φωτοτύπησης βιβλίων (δηλαδή της χωρίς άδεια, μαζικής αναπαραγωγής ολόκληρων βιβλίων για εμπορικούς σκοπούς) ανήκει επίσης στις αρμοδιότητες του Οργανισμού και, όπως μας πληροφόρησε ο Πρόεδρος του ΟΣΔΕΛ, ενθαρρύνεται και από το σύλλογο ιδιοκτητών φωτοτυπικών επιχειρήσεων. Δυστυχώς, η διεξαγωγή της τείνει να πάρει τον χαρακτήρα «εκστρατείας» κατά μιας «μάστιγας», με αποτέλεσμα να στοχοποιεί τελικά ακόμα και εργαζόμενους, ντόπιους και μετανάστες, σε ευθεία αντιστοιχία με την «πάταξη του παρεμπορίου», η οποία έχει αναδειχθεί εδώ και καιρό από το επίσημο κράτος σε ύψιστη αποστολή και φάρμακο για όλα τα δεινά, από την κρίση της αγοράς μέχρι τη… μετανάστευση. Η ιδεολογική αξιοποίηση αυτής της ατζέντας είναι γνωστή: αρκεί να αναφέρουμε, ως τελευταίο και χαρακτηριστικότερο παράδειγμα, τον διαρκή στιγματισμό ενός ολόκληρου πανεπιστημίου (της ΑΣΟΕΕ) σαν «άντρου παρεμπορίου», ένα βολικό πρόσχημα με το οποίο δικαιολογήθηκε πρόσφατα η αστυνομική εισβολή στους χώρους της σχολής, η δίωξη μεταναστών και η εκκένωση φοιτητικών στεκιών – που,

Ο Σύλλογος Μεταφραστών Επιμελητών Διορθωτών διοργανώνει μια σειρά Σεμιναρίων Επιμέλειας που απευθύνονται σε παλιούς και νέους συναδέλφους.

συμβάσεις που υπογράφουν συνάδελφοι-μέλη του Συλλόγου μας με τον ΟΣΔΕΛ δεν ισοδυναμούν με την εν λευκώ αποδοχή καμίας κρατικά συντονισμένης κατασταλτικής εκστρατείας, πόσο μάλλον εναντίον εργαζομένων, ντόπιων ή μεταναστών. Αυτονόητα, επίσης, συντασσόμενοι με την πρόθεση και του ίδιου του ΟΣΔΕΛ, απαιτούμε την παύση κάθε ασκηθείσας δίωξης σε βάρος των εργαζομένων που συνελήφθησαν στις 16/3 και την προστασία όλων των εργαζομένων σε φωτοτυπικές επιχειρήσεις από διώξεις που ασκούνται σε βάρος των εργοδοτών τους. Για το ζήτημα της πνευματικής ιδιοκτησίας των δημιουργών στο χώρο του βιβλίου, επιφυλασσόμαστε να τοποθετηθούμε αναλυτικά στο μέλλον. Αρκεί μόνο να πούμε εδώ ότι τα δικαιώματα αναπαραγωγής είναι μόνο μία

Επόμενες Συναντήσεις

Τα σεμινάρια είναι δωρεάν και πραγματοποιούνται στα γραφεία του Συλλόγου.

Κυριακή 19 Μαΐου: Γραμματικοσυντακτικά ζητήματα Κυριακή 26 Μαΐου: Συγκριτική επιμέλεια μεταφράσεων

Περισσότερες πληροφορίες στο: http://smed-seminaria.blogspot.gr

η μουτζούρα|

παρεμπιπτόντως, στιγματίστηκαν κι αυτά ως «άντρα τρομοκρατίας»… Όπως κάθε κατασταλτική εκστρατεία, έτσι και αυτή ενάντια στην «κλοπή της πνευματικής ιδιοκτησίας» ανάγει το γενικό στο μερικό, παρέχει κάλυψη σε αντιδραστικές και φοβικές ιδεολογίες, προάγει τον κοινωνικό αυτοματισμό ως μέσο άσκησης κρατικής πολιτικής και υποθάλπει μια γενικευμένη ποινικοποίηση της κοινωνικής ζωής. Στην περίπτωση της πρόσφατης δίωξης σε βάρος εργαζομένων σε φωτοτυπικά καταστήματα, συνάδελφοι-μέλη του ΣΜΕΔ, με την ιδιότητά τους ως πνευματικοί δημιουργοί-συμβαλλόμενοι του ΟΣΔΕΛ, στράφηκαν αντικειμενικά ενάντια σε άλλους εργαζόμενους, ενεπλάκησαν σε μια εικονική αντιπαλότητα «συμφερόντων» που αντιβαίνει στις ίδιες τις καταστατικές αρχές του σωματείου μας. Είναι αυτονόητο ότι οι

όψη του, και ούτε καν η σημαντικότερη: κρισιμότερα είναι, προφανώς, τα δικαιώματα των πνευματικών δημιουργών (συμπεριλαμβανομένων των μεταφραστών) επί των πωλήσεων των έργων τους – δικαιώματα που συχνά «παρακρατούνται» από τους εκδότες ή «απορροφούνται» εντός μιας «προκαταβολής» επί αυτών, όπως είθισται να ονομάζεται η (ολοένα πιο πενιχρή) αμοιβή που εισπράττουμε (αν την εισπράττουμε…) για τη δουλειά μας. Πάνω δε στο ίδιο το θέμα των δικαιωμάτων αναπαραγωγής, δεν ωφελεί να κρυβόμαστε πίσω από το δάχτυλό μας: στις συντριπτικά περισσότερες περιπτώσεις, αν όχι αποκλειστικά, η παράνομη φωτοτύπηση αφορά ακριβά εκπαιδευτικά και επιστημονικά βιβλία, έχει δηλαδή άμεση σχέση με όλα τα δεινά της εκπαίδευσης στη χώρα – τον εντεινόμενο ταξικό χαρακτήρα της, την εκτεταμένη ιδιωτικοποίησή της σε όλες τις βαθμίδες της, την παροιμιώδη ανεπάρκεια των εγχώριων βιβλιοθηκών, τα συστηματικά «φέσια» του κράτους σε εκδότες επιστημονικών συγγραμμάτων, και ο κατάλογος δεν έχει τέλος. Προς το παρόν, πρέπει να είμαστε ξεκάθαροι: τη νύφη για όλα αυτά δεν θα την πληρώσουν εργαζόμενοι.

Μεταλλαγμένα εργασιακά καθεστώτα και η δυνατότητα κοινών αντιστάσεων

ψήφιση του τελευταίου (μέχρι το επόμενο) φοροληστρικού νομοσχεδίου στις 11 Γενάρη 2013 και οι διάφορες πράξεις νομοθετικού περιεχομένου, ερμηνευτικές εγκύκλιοι, ΠΟΛ κ.λπ. που ήρθαν από τις αρχές του χρόνου να εξειδικεύσουν και να εφαρμόσουν τα μέτρα του τρίτου Μνημονίου που πέρασαν τον Νοέμβριο του 2012 απέδειξαν ακόμα και στις πέτρες τον μακρόπνοο «αναπτυξιακό» στόχο των κυβερνώντων: να μετατρέψουν τον κόσμο της εργασίας σε ένα όσο γίνεται πιο φθηνό και απροστάτευτο εργατικό δυναμικό, χωρίς δικαιώματα, χωρίς ασφάλιση, χωρίς επιδόματα, χωρίς έστω αυτή την τυπική ιδιότητα του εργαζόμενου ή του ανέργου – μια ανερμάτιστη μάζα εξατομικευμένων «εφέδρων» που άλλοτε θα δουλεύουν, άλλοτε όχι, άλλοτε θα επιβιώνουν, άλλοτε όχι, πάντα όμως σύμφωνα με τις ανάγκες και τις προδιαγραφές των εγχώριων και διεθνών αφεντικών, τις οποίες θα συντονίζουν και θα επιβάλλουν οι εγχώριοι και διεθνείς κυβερνητικοί θεσμοί.

η μουτζούρα|

Η νέα φορολογική νομοθεσία Αξίζει να επαναλάβουμε εδώ τα κεντρικά σημεία του νέου (μέχρι τον νεότερο) φοροληστρικού νόμου, για να δώσουμε μια γενική εικόνα της κατάστασης. Ιδού τι ισχύει πλέον: • Κατάργηση του αφορολόγητου των 5.000 ευρώ και καθιέρωση, στη θέση του, μιας «έκπτωσης φόρου» μέχρι 2.100 ευρώ, που θα αφορά όμως μόνο όσους θα φορολογούνται με την κλίμακα των μισθωτών. • Φορολόγηση με συντελεστή 22% από το πρώτο ευρώ για μισθωτούς και συνταξιούχους και με 26% από το πρώτο ευρώ για τους «ελεύθερους επαγγελματίες». • Κατάργηση μιας σειράς φοροαπαλλαγών, όπως το πρόσθετο αφορολόγητο για τα τέκνα, για τα πρόσωπα που παρουσιάζουν αναπηρία 67%, είναι τυφλοί, νεφροπαθείς, θύματα πολέμου κ.λπ., και κατάργηση της έκπτωσης φόρου για τα μισθώματα κύριας κατοικίας, για τους τόκους στεγαστικών δανείων για απόκτηση πρώτης

κατοικίας και για τα φροντιστήρια των τέκνων. • Αύξηση του τέλους επιτηδεύματος στα 650 ευρώ. • Αύξηση του συντελεστή φορολόγησης των τόκων των καταθέσεων από το 10% στο 15%. • Αυτοτελής φορολόγηση των εισοδημάτων από ενοίκια. • Διατήρηση πλήθους φοροαπαλλαγών για τις επιχειρήσεις. • Συνολική μείωση της φορολόγησης των επιχειρήσεων. • Νέες διατάξεις που εξασφαλίζουν καθεστώς φορολογικής ασυλίας για τις τράπεζες. Για όλους εμάς, τους εργαζόμενους με μπλοκάκι, τα περισσότερα από τα παραπάνω μέτρα σηματοδοτούν ήδη μια αφαίμαξη διαρκείας, η οποία εκ των πραγμάτων θα μας αναγκάσει αργά ή γρήγορα να μπούμε κι εμείς στην ευαγή κατηγορία των «φοροοφειλετών», που τόσο αρέσει στα κανάλια να δείχνουν όταν αυτοί τυγχάνουν μεγαλόσχημοι επιχειρηματίες και συλλαμβάνονται από το επικοινωνιακά ευαίσθητο κράτος μας. Και επειδή ακριβώς το επικοινωνιακά ευαίσθητο κράτος μας δεν θα ήθελε να φανεί ότι ασκεί διώξεις σε βάρος του μεγαλύτερου τμήματος του πληθυσμού της χώρας, ενεργοποιήθηκε ήδη ο εναλλακτικός μηχανισμός. Όπως ενημερωθήκαμε προ ημερών: «Χέρι σε μισθούς, συντάξεις, καταθέσεις, ακίνητα αλλά και απαιτήσεις στα χέρια τρίτων, όπως ενοίκια, επιδοτήσεις ή γενικότερα πληρωμές που δικαιούται να εισπράξει ο οφειλέτης από τρίτους, μπορεί να βάλει το Δημόσιο μέσω των εισπρακτικών του μηχανισμών προκειμένου να ανακτήσει ληξιπρόθεσμες οφειλές οι οποίες δεν έχουν μπει σε ρύθμιση». Σε ό,τι αφορά, μάλιστα, τις καταθέσεις, δεν υπάρχει καν κατώτατο όριο προστασίας από τις κατασχέσεις υπέρ του Δημοσίου… Μεταλλαγμένοι εργαζόμενοι Ωστόσο, το εισπρακτικό αυτό μέρος των πρόσφατων μέτρων δεν είναι (όσο παράξενο κι αν φαίνεται αυτό) το χειρότερο. Η ριζική και βάναυση αναθε-

ώρηση της ίδιας της έννοιας της εργασίας, σύμφωνα με τις προσταγές της μεγάλης καπιταλιστικής αναδιάρθρωσης που βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη, είναι το στοιχείο αυτό που θα έχει τις πιο μακροπρόθεσμες συνέπειες στη ζωή μας και ενάντια στο οποίο θα χρειαστεί να υψώσουμε τις αντιστάσεις μας. Δύο μόνο παραδείγματα για να φανεί καλύτερα τι εννοούμε: (1) Ο νέος φορολογικός νόμος ορίζει για πρώτη φορά το καθεστώς του εργαζόμενου με μπλοκάκι με τρόπο πρωτοφανώς κυνικό: το φορομπηχτικό, ακραιφνώς ταξικό κράτος αναγνωρίζει εμάς, τους εργαζόμενους με μπλοκάκι, ως περίπου μυθικά πλάσματα –μισά «ελεύθερους επαγγελματίες» και μισά μισθωτούς–, χωρίς κανένα από τα δικαιώματα ούτε της μιας ούτε της άλλης από αυτές τις «ξεπερασμένες» κατηγορίες εργαζομένων. Προβλέπεται, λοιπόν, πλέον ότι όσοι από εμάς έχουμε έγγραφη σύμβαση με όχι πάνω από τρεις εργοδότες ή, εφόσον οι εργοδότες είναι περισσότεροι, ότι όσοι από εμάς έχουμε ακαθάριστα έσοδα που προέρχονται σε ποσοστό 75% από έναν εξ αυτών, θα φορολογούμαστε σαν μισθωτοί, δηλαδή με «μειωμένο» συντελεστή 22% αντί 26%, θα «επωφελούμαστε» από την έκπτωση φόρου έως 2.100 ευρώ και θα πληρώνουμε μειωμένο τέλος επιτηδεύματος 500 ευρώ αντί για 650. Σε αυτή την τελευταία περίπτωση, με δυο λόγια, ενώ θα φορολογούμαστε ως μισθωτοί, θα υποχρεούμαστε σε καταβολή τέλους επιτηδεύματος σαν «ελεύθεροι επαγγελματίες». Με τη ρύθμιση αυτή, νομιμοποιείται και αναγνωρίζεται από το κράτος το καθεστώς κάτω από το οποίο εξαναγκαζόμαστε από τα αφεντικά να δουλεύουμε εδώ και χρόνια οι εργαζόμενοι με μπλοκάκι: αναφερόμαστε στη γνωστή πρακτική τους να μη μας προσλαμβάνουν, αλλά να μας υποχρεώνουν να κόβουμε αποδείξεις παροχής υπηρεσιών. Έτσι τα αφεντικά απαλλάσσονται από την υποχρέωση να καταβάλλουν εργοδοτικές ασφαλιστικές εισφορές, να πληρώνουν δώρα και επιδόματα γάμου, αδείας, λοχείας και μητρότη-

ίδιοι τις ασφαλιστικές τους εισφορές) και για να φανεί επιπλέον ότι «συγκρατούνται οι δείκτες της ανεργίας», κάλλιο να παραμεριστεί εντελώς, μέσω των αθεώρητων τιμολογίων προς εταιρείες, ο σκόπελος της ασφάλισης, να πειστούν οι συνάδελφοι να δουλεύουν χωρίς καν υγειονομική περίθαλψη και να καταδικαστούν σε χρεοκοπία τα αντίστοιχα ασφαλιστικά ταμεία – έτσι ώστε, σταδιακά, να οδηγηθούμε σε ένα ενιαίο, «ανταποδοτικό» ασφαλιστικό και συνταξιοδοτικό σύστημα, με την υγειονομική περίθαλψη πλήρως ιδιωτικοποιημένη και διαθέσιμη μόνο

για τους έχοντες, τις δε συντάξεις σε ένα ελάχιστο επίπεδο πείνας για όλους και αυξημένες («ανταποδοτικές») μόνο για λίγους εκλεκτούς. Αν πάλι τα ταμεία προτιμήσουν να μη χρεοκοπήσουν, το κράτος έχει ήδη δείξει τον δρόμο: μπορούν να αρχίσουν κι αυτά τις κατασχέσεις των περιουσιακών στοιχείων των ασφαλισμένων τους… Να ξαναβρούμε όσα μας ενώνουν Τα δύο παραπάνω παραδείγματα δείχνουν ξεκάθαρα το μοντέλο που επιβάλλεται και στο δικό μας εργασιακό καθεστώς: μια πάμφθηνη, απολύτως εξαρτημένη και απολύτως χωρίς δικαιώματα εργασία, με την αποδοχή μάλιστα των ενδιαφερομένων – και είναι αυτή ακριβώς η αποδοχή που κάνει τον εργαζόμενο «ελεύθερο επαγγελματία»: μια ελευθερία απεμπόλησης κάθε δικαιώματος, κάθε ουσιαστικής ανεξαρτησίας, μια ελευθερία πλήρους εξάρτησης. Το ίδιο μοντέλο επικρατεί ολοένα περισσότερο στην «αγορά εργασίας»: τρανταχτά παραδείγματα, οι «ωφελούμενοι» (και ουχί εργαζόμε-

νοι) στα ήδη διαβόητα Προγράμματα Κοινωφελούς Εργασίας ή οι «επιδοτούμενοι» άνεργοι, που όταν πάνε να «επιδοτηθούν» από τα αντίστοιχα προγράμματα, χάνουν αυτομάτως όλα τα δικαιώματα του ανέργου, για να επιστρέψουν μετά την «επιδότηση» σε μια ανεργία απογυμνωμένη από κάθε στοιχειώδη εξασφάλιση. Το ίδιο μοντέλο, άλλωστε, επιχειρείται να επιβληθεί σε όλη την κοινωνική ζωή γενικά: εθελοδουλία, παραίτηση από τα κεκτημένα, εκχώρηση κάθε κατάκτησης, εγκατάλειψη κάθε αντίστασης – ειδάλλως, καταστολή και μόνο καταστολή. Απέναντι σε αυτή τη νέα μεγάλη περίφραξη που προσπαθούν πάση θυσία να στήσουν κράτος και κεφάλαιο, η έξοδος από την εξατομίκευση, η καθημερινή συλλογικοποίηση και η επικοινωνία εμπειριών και αντιστάσεων είναι μονόδρομος. Από κάθε τμήμα της σύγχρονής μας εργατικής τάξης μέχρι κάθε αγωνιζόμενο κομμάτι της κοινωνίας, καλούμαστε όλοι και όλες να πάρουμε τη ζωή μας στα χέρια μας, να αναγνωρίσουμε όλα αυτά που μας ενώνουν ενάντια στην ενιαία επίθεση που δεχόμαστε και να ορθώσουμε από κοινού τις αρνήσεις μας. «Η συλλογική ουσία των κοινωνικών παραγωγών, η πλούσια πολυπλοκότητά τους, πρέπει να αναχθεί σε εργατική δύναμη, διασκορπισμένη στην αγορά, ως απαραίτητη συνθήκη της καπιταλιστικής οργάνωσης»: έτσι περιέγραφε πριν από τριάντα χρόνια ένας Ιταλός φιλόσοφος την κατάσταση που ζούμε εμείς, στο εδώ και το τώρα. Το μεγάλο ζητούμενο, σήμερα όπως και τότε, είναι να ξαναβρούμε τη συλλογική μας ουσία, να προτάξουμε την πλούσια πολυπλοκότητά μας και να κάνουμε τη δύναμή μας πράξη αντίστασης. Δεν έχουμε να χάσουμε παρά μόνο τις αλυσίδες μας. Εργαζόμενοι με Μπλοκάκι mplokakides.blogspot.gr

η μουτζούρα|

τας, καθώς και να αποζημιώνουν σε περίπτωση απόλυσης. Με τη νέα φορολογική νομοθεσία, το κράτος λαμβάνει απροκάλυπτα θέση υπέρ των αφεντικών, καλύπτοντας τις εργοδοτικές αυθαιρεσίες και την εκμετάλλευση, με φτηνό αντάλλαγμα προς εμάς (τα «μυθικά πλάσματα» που λέγαμε) μια «φοροελάφρυνση» της τάξης του 4% (συν άλλα 150 ευρώ ετήσιο δωράκι, από το τέλος επιτηδεύματος). Το μήνυμα για τους εργαζόμενους με μπλοκάκι είναι σαφές: «Αποδέξου ότι δεν είσαι εργαζόμενος για να φορολογείσαι τουλάχιστον σαν εργαζόμενος». (2) Με την ΠΟΛ 1004/4.1.2013 (η οποία εξειδικεύει τη χιλιοτραγουδισμένη κατάργηση του Κώδικα Βιβλίων και Στοιχείων και την αντικατάστασή του από τον Κώδικα Φορολογικής Απεικόνισης Συναλλαγών), τέθηκε σε ισχύ η εξής απροσδόκητη ρύθμιση: τόσο οι «ελεύθεροι επαγγελματίες» όσο και οι εργαζόμενοι με μπλοκάκι θα εκδίδουμε πλέον μόνο αθεώρητα τιμολόγια όταν «συναλλασσόμαστε με» (βλ. δουλεύουμε για) εταιρείες, ενώ θεωρημένη απόδειξη παροχής υπηρεσιών θα εκδίδουμε μόνο σε συναλλαγές με ιδιώτες. Φαίνεται βολικό για όλους όσοι αναγκαζόμαστε κάθε τρεις και λίγο να θεωρούμε μπλοκάκια στην εφορία, ώστε να μπορούμε να πληρωνόμαστε από τους εργοδότες μας (που, όπως είπαμε, λατρεύουν να τους κόβουμε αποδείξεις), στην πραγματικότητα όμως το ζήτημα είναι πολύ βαθύτερο: με τη νέα ρύθμιση, πρακτικά καταργείται η υποχρέωση πολλών χιλιάδων εργαζομένων με μπλοκάκι να πληρώνουν τις δυσβάστακτες εισφορές στα ταμεία τους, ώστε να αποκτούν ασφαλιστική ενημερότητα και να θεωρούν τα παραστατικά τους. Το κράτος, που απαλλάσσει τα αφεντικά συναδέλφων με μπλοκάκι από τις εργοδοτικές ασφαλιστικές τους εισφορές, τώρα «απαλλάσσει» κι εμάς από αυτές, θεσμοποιώντας πλέον και την ανασφάλιστη εργασία με μπλοκάκι: προκειμένου να βρίσκουν οι εργοδότες πρόθυμους εργαζόμενους (εργαζόμενους δηλαδή που δεν θα υποχρεούνται να καταβάλλουν οι

– Ν. Δένδιας, υπουργός Δημόσιας Τάξης

επιστροφή, λοιπόν, της χώρας στα χρόνια πριν από το 1974 επιβεβαιώθηκε ξανά την Τετάρτη, 30 Γενάρη, στο Υπουργείο Εργασίας, όταν πάνοπλες αστυνομικές δυνάμεις επιτέθηκαν βίαια σε συνδικαλιστές του Πανεργατικού Αγωνιστικού Μετώπου, τραυματίζοντας 8 και συλλαμβάνοντας 35. Οι τραυματίες και οι συλληφθέντες («εισβολείς» και «επιδρομείς», κατά τα ανυπόληπτα ΜΜΕ της χώρας), που σύρθηκαν από τα ΜΑΤ μέσα από το ίδιο το υπουργικό γραφείο και παραπέμφθηκαν στο αυτόφωρο με τις στερεοτυπικές πλέον κατηγορίες της «διατάραξης οικιακής ειρήνης» (καθότι το εν λόγω υπουργείο είναι, ως γνωστόν, το «σπίτι της εργασίας»...) και των «απρόκλητων φθορών» (για τις οποίες τόσο το Π.Α.ΜΕ. όσο και δημοσιογραφικές πηγές υποστηρίζουν απερίφραστα ότι ήταν στημένες), διαμαρτύρονταν για δηλώσεις του υπουργού Εργασίας Γ. Βρούτση, σύμφωνα με τις οποίες η κοινωνική ασφάλιση βασίζεται σε «πελατειακές σχέσεις». Σύμφωνα με άλλες πηγές, βέβαια, ο ίδιος ο υπουργός Εργασίας βασίζεται σε πελατειακές

σχέσεις, ενώ η κοινωνική ασφάλιση, την οποία η τρικομματική κυβέρνηση σχεδιάζει τώρα να διαλύσει με συνοπτικές διαδικασίες, βασίζεται στον ιδρώτα και στο αίμα των εργαζομένων. Το ίδιο αίμα που δεν διστάζουν να χύσουν σε κάθε ευκαιρία οι κατασταλτικοί μηχανισμοί του ελληνικού κράτους. Τον ίδιο ιδρώτα που δεν σέβονται, φαίνεται, ούτε οι δικαστικές αρχές, οι οποίες μετέτρεψαν τις αρχικές κατηγορίες σε ποινική δίωξη για «παράνομη παραμονή σε χώρο δημόσιας υπηρεσίας»: καιρός να αρχίσουν να διώκονται ποινικά και οι ουρές στις εφορίες! Η τρικομματική κυβέρνηση που ενέσκηψε στη χώρα τον περασμένο Ιούνιο έδειξε από νωρίς τις προθέσεις της, τερματίζοντας με τα ΜΑΤ την πολύμηνη απεργία στη Χαλυβουργία Ελλάδος (της οποίας ο ιδιοκτήτης έγινε εσχάτως συνοδός του πρωθυπουργού στα ταξίδια του σε σεΐχηδες), στέλνοντας επίσης τα ΜΑΤ να τσακίσουν κατοίκους της βορειοανατολικής Χαλκιδικής που διαμαρτύρονταν ενάντια στην παράδοση της γης τους σε Καναδούς χρυσωρύχους και Έλληνες μεγαλοεργολάβους, και οργανώνοντας ένα πανελλαδικής εμβέλειας πογκρόμ μεταναστών, στο οποίο έδωσε κιόλας την επαίσχυντη επωνυμία «Ξένιος Δίας». Από τα τέλη Δεκεμβρίου και μετά, η κυβέρνηση έβαλε στο στόχαστρο κατά σειρά τις καταλήψεις και τους αυτοοργανωμένους χώρους, τους φοιτητές και τους συνδικα-

Συνδικαλιστής: ο Εβραίος της Ελλάδας του 2013 Αλληλεγγύη στους απεργούς των ΜΜΜ

η μουτζούρα| 10

υβέρνηση και μέσα κυβερνητικής προπαγάνδας έχουν βαλθεί να μας κάνουν να πιστέψουμε ότι δεν είμαστε εργαζόμενοι (ασφαλώς, επισφαλώς ή απλά άνεργοι), αλλά επιβάτες, κάτοικοι και καταναλωτές, με συμφέροντα αντίθετα από εκείνα των άλλων εργαζομένων – όπως αυτών στα μέσα μαζικής μεταφοράς. Η πρωτοτυπία των ημερών: οι εργαζόμενοι στα μέσα μαζικής μεταφοράς δεν είναι –μας λένε– καν εργαζόμενοι, αλλά… συνδικαλιστές! «Δεν μας φτάνει η εξαθλίωσή μας λόγω της κρίσης, έχουμε και αυτούς τους συνδικαλιστές που δεν σκέφτονται την ταλαιπωρία εκατομμυρίων συμπολιτών τους και το μόνο που τους ενδιαφέρει είναι να διατηρήσουν τα προνόμιά τους!» Δεν σκοπεύουμε να πιπιλίσουμε την

καραμέλα τους. Δηλώνουμε έμπρακτα τη στήριξή μας στους εργαζόμενους που δεν φοβούνται να εναντιωθούν συλλογικά στη μνημονιακή πολιτική της ακραίας υποτίμησης της εργατικής δύναμης και της απαξίωσης των δημόσιων υπηρεσιών. Η πολιτική αυτή σκοπό έχει να μας τυλίξει σε συσκευασία δώρου για τους μεγάλους επιχειρηματίες, τις τράπεζες και τους επενδυτές, που θέλουν να μετατρέψουν την κρίση τους σε ευκαιρία νέων κερδών και πιο έντονης εκμετάλλευσης. Όποιος κάνει έκκληση στην «ανθρωπιά» των εργαζομένων του μετρό, ας αναλογιστεί ότι ανθρωπιά δεν σημαίνει σκυφτό κεφάλι σε ένα συρμό όπου θα στοιβάζονται άνεργοι και εξαθλιωμένοι εργαζόμενοι, με ένα μηχανοδηγό χωρίς συλλογική σύμβα-

λιστές, ελπίζοντας φανερά να εκκαθαρίσει το κοινωνικό πεδίο από οτιδήποτε θα μπορούσε να σταθεί εμπόδιο στην αυταρχική καπιταλιστική αναδιάρθρωση που πλασάρεται συστηματικά ως «έξοδος από την κρίση» και «ανάπτυξη της χώρας». Δυστυχώς για την κυβέρνηση και τους πλασιέ της, μπορούμε ακόμα να αναγνωρίζουμε αν «αναπτύσσεται» ή υποτιμάται βαθιά η δουλειά μας, η νοημοσύνη μας, η ζωή μας η ίδια. Η βάναυση κρατική επίθεση στους συνδικαλιστές του Π.Α.ΜΕ. εντάσσεται στο ενιαίο κατασταλτικό σχέδιο που εφαρμόζεται ενάντια σε όλη την εργατική τάξη, ενάντια σε κάθε εστία αντίστασης και υπεράσπισης των εργασιακών και κοινωνικών δικαιωμάτων ολόκληρων δεκαετιών, ολόκληρου αιώνα. Ο Σύλλογος Μεταφραστών Επιμελητών Διορθωτών δηλώνει την αμέριστη αλληλεγγύη του στους συλληφθέντες και απαιτεί την άμεση παύση κάθε δίωξης εναντίον τους. Εκφράζει τη συμπαράστασή του στους τραυματίες και συγχρόνως την περιφρόνησή του για κάθε θλιβερό φερέφωνο που επικροτεί την καταστολή ενάντια σε αγωνιζόμενους ανθρώπους, ποντάροντας στους μηχανισμούς του κοινωνικού αυτοματισμού και του καθημερινού εκφασισμού. Απέναντι σε όλα τα ψευδοδιλήμματα που μας θέτουν καθημερινά, η μόνη επιλογή που έχουμε να κάνουμε είναι απλή: Ή ΑΥΤΟΙ Ή ΕΜΕΙΣ.

25.1.2013

Για την κρατική επίθεση στους συνδικαλιστές του Π.Α.ΜΕ. (30/1)

«Ήρθε η ώρα η χώρα να κλείσει τους λογαριασμούς που μένουν ανοικτοί από το ‘74-‘75 μέχρι σήμερα.»

ση και με πικρό αντίτιμο, που ενδέχεται να φτάνει και το 1/10 του κατώτατου μισθού. Όποιος θυμώνει με τη συλλογική τους δράση, ας αναλογιστεί ότι όσο απομονώνεται και όσο σωπαίνει, η μπότα του κράτους και των εργοδοτών θα τον θάβει κι αυτόν, μαζί με όλους μας, ακόμα πιο βαθιά. Ο Σύλλογος Μεταφραστών Επιμελητών Διορθωτών εκφράζει την αλληλεγγύη του στους απεργούς των μέσων μαζικής μεταφοράς, που, κόντρα στα μνημόνια των περικοπών και του ξεπουλήματος, αψηφώντας την άθλια προπαγάνδα των μισθοφόρων δημοκόπων και την επιστράτευση στην οποία κατέφυγαν οι κρατικοί επιτελάρχες, συνεχίζουν την αντίσταση που οφείλουμε όλοι να ορθώσουμε απέναντι στη λεηλασία της ζωής μας.

Ή με τους Ρωμαίους ή με τους Γαλάτες…

ια την εθνοσωτήρια ανάπτυξη, την ασφάλεια των επενδυτών που θα μας γλιτώσουν από την κρίση και, πάνω απ’ όλα, για την υπεράσπιση του «δικαιώματος στην εργασία», καταβάλλονται το τελευταίο διάστημα ένα σωρό φιλότιμες προσπάθειες στις οποίες πρωταγωνιστούν τα ΕΚΑΜ, τα ΜΑΤ και λοιπές δυνάμεις της ελληνικής αστυνομίας με τον ανάλογο εξοπλισμό (γκλομπ, χημικά, όπλα, λοστούς, τσεκούρια κ.ά.): επέμβαση στο εργοστάσιο της Χαλυβουργίας, καταστολή απεργιακών διαδηλώσεων, πογκρόμ εναντίον ξένων εργατών, εισβολή στο αμαξοστάσιο του μετρό παράλληλα με την επίταξη απεργών, συλλήψεις συνδικαλιστών… Στο ίδιο πνεύμα, οι κάτοικοι των χωριών της βορειοανατολικής Χαλκιδικής που αγωνίζονται για να μη γίνει ο τόπος τους χαβούζα, όπως τους υπόσχεται η πολυεθνική Eldorado Gold και ο «εθνικός ευεργέτης» Μπόμπολας, βρίσκονται αντιμέτωποι με την τρομοκρατία που έχουν εξαπολύσει οι χρυσοθήρες και το κράτος για να τους υποτάξουν. Το όρος Κάκαβος και το αρχέγονο δάσος στις Σκουριές είναι κατεχόμενα από την εταιρεία, η πρόσβαση έχει απαγορευτεί και η καταστροφή τους συνεχίζεται συστηματικά, ώστε να δημιουργηθεί κρατήρας επιφανειακής εξόρυξης (διαμέτρου 700 μ. και βάθους 200 μ. περίπου). Από τους εκατοντάδες τόνους μπάζα της ξεκοιλιασμένης γης προβλέπεται η απόσπαση χρυσού (0,8 γρ./τόνο) και χαλκού (με περιεκτικότητα 0,7% ανά τόνο), με διαδικασίες επεξεργασίας εξαιρετικά βλαβερές για το φυσικό περιβάλλον και την υγεία των ανθρώπων. Για μια περιοχή όπως η ΒΑ Χαλκιδική, ήδη επιβαρημένη από τη συνεχιζόμενη υπόγεια εξόρυξη μεικτών θειούχων μεταλλευμάτων, η υλοποίηση αυτού του εφιαλτικού έργου σε τοποθεσία ανέπαφη έως τώρα από τη μεταλλευτική δραστηριότητα, καθώς και η σχεδιαζόμενη εγκατάσταση μεταλλουργίας χρυσού, σημαίνουν την οριστική μετατροπή της σε κρανίου τόπο, πνίγοντάς τη στα τοξικά απόβλητα, δηλητηριάζοντας το έδαφος, τον αέρα και το νερό. Τον τελευταίο χρόνο, αλλεπάλληλες

μαζικές διαδηλώσεις κατοίκων από τα γειτονικά χωριά και αλληλέγγυων που επιχείρησαν να φτάσουν στο βουνό-εργοτάξιο δέχτηκαν επιθέσεις της αστυνομίας με δακρυγόνα, συλλήψεις και ξυλοδαρμούς. Από τον Φλεβάρη, μετά τις δολιοφθορές που υπέστησαν οι εγκαταστάσεις της εταιρείας στις Σκουριές, βρίσκεται σε εξέλιξη μια κατασταλτική επιχείρηση που περιλαμβάνει αστυνομικές εισβολές στην Ιερισσό, απαγωγές και ανακρίσεις δεκάδων κατοίκων του χωριού, ακόμα και ανήλικων μαθητών μέσα από τα σχολεία τους, υποχρεωτική λήψη DNA, άσκηση κακουργηματικών διώξεων σε είκοσι άτομα και τελικά τη σύλληψη και την προφυλάκιση δύο εξ αυτών, μετά από νυχτερινές εφόδους των ειδικών δυνάμεων στα σπίτια τους. Επειδή όμως η αντίσταση δεν κάμπτεται, ο υπουργός δημόσιας τάξης Ν. Δένδιας φαίνεται πλέον έτοιμος να καταφύγει και στην ανασύσταση ρωμαϊκών λεγεώνων, όπως μαρτυρούν οι δηλώσεις του ότι «εάν οποιαδήποτε κοινότητα έχει την εντύπωση ότι μπορεί να μετατραπεί σε γαλατικό χωριό, αυτό δεν πρόκειται να περάσει» (Mega, 10/4/2013). Ο ίδιος, εκφράζοντας τη γνωστή αγωνία της κυβέρνησης για την τύχη των ανέργων και της εργατικής τάξης εν γένει, είχε εξαγγείλει την κατασταλτική επιδρομή στην Ιερισσό λέγοντας: «Έχουμε όλοι την υποχρέωση να εξασφαλίσουμε τη δυνατότητα ξένων επενδύσεων στη χώρα. Είναι γνωστό ότι αυτή είναι η μόνη λύση για να αντιμετωπίσουμε το τεράστιο, το δραματικό πρόβλημα της ανεργίας» (18/2/2013). Αυτή του την ευαισθησία είχε καταδείξει άλλωστε και με προηγούμενη δήλωσή του σχετικά με τις Σκουριές, στην οποία ανέφερε: «Όπως και στη Χαλυβουργία, έτσι και σε αυτή την περίπτωση θα εφαρμοστεί η νομιμότητα» (Το Βήμα, 6/8/12). Δεν είναι η πρώτη φορά που η λεηλασία της φύσης και η καταστροφή τοπικών κοινωνιών πλασάρονται ως έργα σωτηρίας, ενώ όσοι αντιδρούν βαφτίζονται «τρομοκράτες» ή «προνομιούχοι» που λειτουργούν εις βάρος του «κοινωνικού συνόλου». Το

ίδιο ιδεολογικό οπλοστάσιο, με μικρές παραλλαγές, επιστρατεύεται εξάλλου προκειμένου να απομονωθούν και να συντριβούν όλοι οι κοινωνικοί και ταξικοί αγώνες, οι εργατικές διεκδικήσεις, οι απεργίες. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, αυτή η τακτική επενδύει στο γεγονός ότι ένα μέρος του πληθυσμού της περιοχής βρίσκεται άμεσα εξαρτημένο από τα μεταλλεία. Ο εκβιασμός της ανεργίας και η υπόσχεση θέσεων εργασίας χρησιμοποιούνται για να κρατούν τους εργαζόμενους ομήρους της εταιρείας με σκοπό να τους μετατρέψουν σε πολιορκητικό κριό απέναντι στην αντίσταση της τοπικής κοινωνίας. Το στήσιμο ενός μηχανισμού τραμπούκων κατευθυνόμενων από τα αφεντικά και τοπικούς άρχοντες για την τρομοκράτηση των αγωνιζόμενων και η κρατική προπαγάνδα που αποσκοπεί στο διχασμό της περιοχής δεν αρκούν για να συγκαλύψουν την πραγματικότητα: η σύγκρουση που διεξάγεται είναι ανάμεσα στους κερδοσκόπους, που με σημαία τους την ανάπτυξη καταδικάζουν έναν τόπο στην υποδούλωση και τον αφανισμό, υποθηκεύοντας την υγεία και τη ζωή των κατοίκων του, και εκείνους που αρνούνται να παραδώσουν τη γη, την αξιοπρέπεια και το μέλλον τους βορά στους χρυσοθήρες. Και μόνο σαν μακάβριο χιούμορ μπορεί να εκληφθεί το να συστήνονται ως υπερασπιστές των εργατών οι διαχειριστές της πολιτικής εξουσίας και οι ιδιοκτήτες των πρώην μεταλλείων Μποδοσάκη, στις υπόγειες στοές των οποίων θάφτηκαν αμέτρητοι μεταλλωρύχοι και άλλοι έχασαν τη ζωή τους από ασθένειες όπως η πνευμοκονίαση, ενώ σήμερα, η εντατικοποίηση της παραγωγής και η ανάθεση εργασιών με καθεστώς εργολαβίας σημαίνουν όλο και ελλιπέστερα μέτρα ασφαλείας και περισσότερα εργατικά «ατυχήματα». Ως εργαζόμενοι δεν τρέφουμε καμία αυταπάτη. Αυτοί που ξεπουλούν, λεηλατούν και μολύνουν τη φύση είναι οι ίδιοι που λεηλατούν την εργατική μας δύναμη. Και οι αγώνες που υπονομεύουν την επέλαση της καπιταλιστικής βαρβαρότητας είναι και δικοί μας αγώνες.

η μουτζούρα| 11

Αλληλεγγύη στους αγωνιζόμενους κατοίκους της Χαλκιδικής

Παρατηρήσεις για την επιμέλεια του νεοελληνικού μυθιστορήματος

ε τον όρο νεοελληνικό μυθιστόρημα χαρακτηρίζουμε ένα τεράστιο κομμάτι της σύγχρονης πεζογραφίας, που περιλαμβάνει, εκτός από τα παραδοσιακά νεοελληνικά μυθιστορήματα και τα νεωτερικά, επίσης έργα της αστυνομικής λογοτεχνίας, της λογοτεχνίας του φανταστικού, επανεκδόσεις παλαιότερων μυθιστορημάτων (αναθεωρημένες/διορθωμένες ή μη), καθώς και έργα της επονομαζόμενης «γυναικείας λογοτεχνίας». Αυτό το τεράστιο κομμάτι της εκδοτικής παραγωγής θα προσπαθήσουμε να εξετάσουμε, και συγκεκριμένα να δούμε ποια είναι η μεθοδολογία που ακολουθούμε από πλευράς επιμέλειας σε σχέση με τα χαρακτηριστικά του νεοελληνικού μυθιστορήματος, ανάλογα πάντα με το είδος του. Στο μυθιστόρημα, στις περισσότερες περιπτώσεις, έχουμε να αντιμετωπίσουμε ένα περίπλοκο πλέγμα:

η μουτζούρα| 12

• δράσης • γεγονότων (μυθιστορηματικών,

πραγματικών, ή και τα δύο) • προσώπων και σχέσεων • αφηγηματικών και διαλογικών μερών • αφηγηματικών τεχνικών που ορίζουν το χρόνο, λειτουργούν ως προωθητικός μηχανισμός της δράσης και μπορούν να εναλλάσσονται μεταξύ τους: δηλαδή, πρωτοπρόσωπη ή τριτοπρόσωπη αφήγηση, τεχνικές κολάζ, καθώς και τεχνικές που έχουν μεταφερθεί από τον κινηματογράφο, όπως το μοντάζ ή το φλας μπακ • ψυχολογίας των ηρώων, εξέλιξης, αλλαγής ή μεταστροφής τους ανάλογα και παράλληλα με τη δράση • σκιαγράφησης του κοινωνικού/πολιτικού περιβάλλοντος, στο βαθμό που αφορά τη δράση και την ανέλιξη της ιστορίας (αυτό που οι θεωρίες της λογοτεχνίας ορίζουν ως milieu) • παρουσίασης/αλληλεπίδρασης/αναφοράς διαφόρων τομέων της σύγχρονης ζωής, π.χ. της τέχνης, της επιστήμης, διαφόρων επαγγελμάτων κτλ.

Εισήγηση της Αλέκας Πλακονούρη στα σεμινάρια αυτομόρφωσης στην επιμέλεια βιβλίων του ΣΜΕΔ (25.11.2012).

Ας εξετάσουμε καθένα από τα παραπάνω ζητήματα όσο διεξοδικότερα μπορούμε στον λίγο χρόνο που έχουμε: α. Στο κλασικά δομημένο μυθιστόρημα (τα νεωτερικά μυθιστορήματα ή αυτά που έχουν γραφτεί σύμφωνα με τις τεχνικές που θα εξετάσουμε παρακάτω αποτελούν ξεχωριστές κατηγορίες) η δράση δεν πρέπει να παρουσιάζει άλματα, κενά και παλινωδίες. Άρα πρέπει να μας ενδιαφέρει η ευθύγραμμη εξιστόρηση/περιγραφή των γεγονότων και να υπάρχει νοηματική και χρονική συνέχεια ως προς τα τεκταινόμενα. Για να καταλάβουμε για ποια ακριβώς μυθιστορήματα μιλάμε, ας φέρουμε στο νου μας τα μυθιστορήματα του Νίκου Καζαντζάκη ή του Άγγελου Τερζάκη. Σε ένα τέτοιο μυθιστόρημα, για παράδειγμα, δεν νοείται να ξεσπά ξαφνικά μια εργατική εξέγερση, χωρίς να έχει προηγηθεί η περιγραφή των συνθηκών, π.χ. της καταπίεσης των εργατών, των οικονομικών τους προβλημάτων, των προετοιμασιών μιας τέτοιας εξέγερσης κτλ. β. Τα γεγονότα που περιγράφονται, είτε είναι στη σφαίρα της μυθοπλασίας είτε είναι πραγματικά ιστορικά γεγονότα, πρέπει να συνδέονται λειτουργικά και οργανικά με την εξέλιξη της δράσης και την προσωπική πορεία των ηρώων. Για παράδειγμα, δεν μπορεί ένας ήρωας κάποιου έργου που διαδραματίζεται σήμερα να μιλάει, προφανώς για λόγους μυθοπλαστικής αναγκαιότητας, για την Επανάσταση του ’21 και να καταλαμβάνει δύο κεφάλαια η περιγραφή διαφόρων γεγονότων και συμβάντων από αυτή την περίοδο. Δεν πρέπει δηλαδή να έχουμε αδικαιολόγητες και ανοικονόμητες παρεκβάσεις, κοινώς να κάνει κοιλιά η αφήγηση/δράση. (Εδώ ας βάλουμε έναν αστερίσκο και ας μιλήσουμε για την περίεργη περίπτωση του κ. Φιόντορ Ντοστογιέφσκι.) Επίσης, από τη στιγμή που τα γεγονότα τα οποία περιγράφονται είναι πραγματικά, πρέπει να ελέγξουμε κάθε πληροφορία. γ. Σε κάθε περίπτωση φτιάχνουμε ένα σχεδιάγραμμα με τα μυθιστορηματικά πρόσωπα, τα ονόματά τους, τις ηλικίες τους, τα επαγγέλματά τους, τις σχέσεις με τις οποίες συνδέονται μεταξύ τους. Ειδικά στα πολυπρόσωπα μυθιστορήματα μπορεί πολύ εύκολα να την πατήσουμε και το ίδιο πρόσωπο να εμφανίζεται με δύο ή τρία δια-

φορετικά ονόματα, η ηλικία κάποιου ήρωα να μη συνάδει με τα τεκταινόμενα (π.χ. μια ηρωίδα για να είναι μητέρα του τάδε προσώπου, θα πρέπει να γέννησε στα εφτά της χρόνια) ή να εμφανίζεται ένα πρόσωπο ως διάττων αστέρας, χωρίς να συνδέεται ούτε με τη δράση ούτε με τους ήρωες. δ. Στο μυθιστόρημα που ακολουθεί την παραδοσιακή δομή αφήγησης-διαλογικών μερών πρέπει να υπάρχει αναλογία μεταξύ αυτών των δύο τμημάτων. Δεν νοείται, για παράδειγμα, να μην υπάρχουν σχεδόν καθόλου αφηγηματικά-περιγραφικά μέρη, που αποτελούν το στοιχειώδη κορμό του μυθιστορήματος, έτσι ώστε το έργο να είναι τελικά κατεβατά διαλόγων εν είδει σεναρίων − πράγμα που βεβαίως υποκρύπτει και την τηλεοπτική παιδεία του συγγραφέα και τον ευσεβή του πόθο να γίνει, ει δυνατόν πριν την έκδοσή του, σίριαλ. Σε αυτή την περίπτωση κάνουμε υποδείξεις για την τήρηση κάποιων αναλογιών μεταξύ των μερών. ε. Οι αφηγηματικές τεχνικές που έχουν να κάνουν με το χρόνο ορίζουν εν πολλοίς και το μυθιστορηματικό ύφος και το χαρακτήρα του έργου. Χρειάζεται μεγάλη προσοχή και γνώση ώστε να αναγνωρίζουμε αυτές τις τεχνικές, ώστε να μην τις διορθώνουμε σαν λανθασμένες, αλλά και να εντοπίζουμε τα λάθη μέσα σε αυτές. Όπως αναφέραμε, μπορούμε να έχουμε πρωτοπρόσωπη ή τριτοπρόσωπη αφήγηση. Στην πρώτη περίπτωση συγγραφέας είναι εμφανώς ο αφηγητής, ενώ στη δεύτερη (τριτοπρόσωπη αφήγηση) ο συγγραφέας είναι μια φωνή που διεκδικεί τη δυνατότητα του αντικειμενικού παρατηρητή, είναι ο οφθαλμός ος τα πάνθ’ ορά. Αυτά τα δύο είδη μπορεί να εναλλάσσονται μέσα στο ίδιο έργο. Μια άλλη πολύ γνωστή αφηγηματική τεχνική είναι ο εσωτερικός μονόλογος. Μια παλιά θεατρική τεχνική (το κατ’ ιδίαν) εισάγεται και εξελίσσεται ως στοιχείο μοντερνισμού στο σύγχρονο μυθιστόρημα· αποτελεί μια προσπάθεια αποτύπωσης της συνείδησης, που βρίσκεται σε ένα προ-ομιλητικό στάδιο. Την πιο ένδοξη μορφή του αυτός ο εσωτερικός μονόλογος παίρνει στον Οδυσσέα του Τζέιμς Τζόις, όπου έχουμε τον περίφημο μονόλογο της κ. Μπλουμ, της γυναίκας του κεντρικού ήρωα, που καταλαμβάνει πάνω από σαράντα σελίδες και

τατόπιση, υπάρχει βέβαια το εναρκτήριο παρόν, αλλά στο σύνολό του ο μυθιστορηματικός χρόνος είναι κατακερματισμένος και υπάρχει μια διαρκής μετάβαση ανάμεσα σε δύο ή και πολύ περισσότερα χρονικά επίπεδα εν είδει κινηματογραφικών σεκάνς. Για παράδειγμα, στο μυθιστόρημα της Καρυστιάνη Τα σακιά διακρίνουμε μια τεχνική που μοιάζει να ξεκινάει από μονοπλάνο, εξελίσσεται σε ζουμάρισμα σε πρόσωπα και γεγονότα, και επανέρχεται σε μονοπλάνο. Σε όλες τις παραπάνω περιπτώσεις που έχουμε κάποιες ειδικές έως και εξεζητημένες αφηγηματικές τεχνικές, εκτός από την επισήμανση-διόρθωση των εγγενών λειτουργικών λαθών, χρειάζεται μεγάλη προσοχή σε ζητήματα χωρισμού κεφαλαίων, υποκεφαλαίων, παραγράφων, χρήσης εισαγωγικών, στίξης, χρησιμοποίησης διαφορετικών γραμματοσειρών κτλ., ώστε να εξυπηρετείται τυπογραφικά η διάρθρωση του μυθιστορήματος και να διευκολύνεται η ανάγνωση. Σε αυτή λοιπόν την περίπτωση η όψις του μυθιστορήματος, που εμπίπτει στην τυπογραφική μέριμνα και πολλοί εκδότες θα ήθελαν να την εντάξουν στα πλαίσια μιας απλής τυπογραφικής διόρθωσης, αποτελεί μείζον δομικό θέμα του έργου και είναι σαφώς ζήτημα επιμέλειας, που θέτει πολλά αλληλένδετα πρακτικά προβλήματα. στ. Η ψυχολογία των ηρώων πρέπει να προκύπτει από τη δράση και να συμπορεύεται με αυτή. Επίσης, τυχόν καθοριστικές αλλαγές/μεταστροφές των ηρώων πρέπει να δικαιολογούνται από τα γενικότερα τεκταινόμενα, αλλά και το αντίστροφο. Βεβαίως, οι ήρωες ήταν υπαρκτοί σε επί-

πεδο φαινομενολογίας και πριν την έναρξη του μυθιστορήματος, και γι’ αυτό ακριβώς πρέπει να έχουμε μια αίσθηση αυτής της συνέχειας της ζωής τους, αλλιώς είναι αναληθοφανείς ως χαρακτήρες και το μυθιστόρημα κακό. Για παράδειγμα, περιγράφεται ο θάνατος της μητέρας του κεντρικού ήρωα, με την οποία ήταν πολύ δεμένος, και το γεγονός αυτό μοιάζει να μην έχει κανέναν αντίκτυπο στα γεγονότα και στην ψυχολογία του που περιγράφονται στη συνέχεια. Εδώ θα μπορούσαμε να θέσουμε στο συγγραφέα τα εξής ερωτήματα: Ο ήρωας είναι συντετριμμένος; Αν ναι, πώς φαίνεται αυτό; Μήπως δεν μπορεί να διαχειριστεί το γεγονός, το απωθεί και συνεχίζει τη ζωή του υποτίθεται κανονικά; Αν ναι, πώς το ξέρει αυτό ο αναγνώστης; Συμβαίνει κάτι άλλο; Πώς γίνεται γνωστό στον αναγνώστη, συνάγεται από πουθενά; ζ. Οι ήρωες εκτός από τα ατομικά χαρακτηριστικά τους φέρουν τη σφραγίδα μιας εποχής και είναι εκφραστές της, αλλά και αντιστρόφως οι τεκτονικές αλλαγές που περιγράφονται σε κοινωνικό, οικονομικό, πολιτικό επίπεδο έχουν ανταπόκριση στο παρόν των ηρώων. Εξάλλου το μυθιστόρημα ως είδος μιλάει για το συλλογικό. «Μυθιστόρημα είναι το έπος μιας εποχής», λέει ο Λούκατς στο Η θεωρία του μυθιστορήματος, «μιας εποχής όπου η εγγένεια του νοήματος της ζωής έγινε πρόβλημα κι ωστόσο δεν έπαψε να στοχεύει στην ολότητα». Άρα αυτή η ολότητα πρέπει να είναι αναγνώσιμη πίσω από τις ατομικές ιστορίες των ηρώων. Υπό αυτή την έννοια, αν υπάρχει, για παράδειγμα, σε ένα μυθιστόρημα ή σε κάποιο μέρος του σαν κοινωνικό-ιστορικό μοτίβο ο Δεκέμβρης του

η μουτζούρα| 13

είναι ρέων λόγος, χωρίς σημεία στίξης. Η συγκεκριμένη τεχνική εισάγεται με χρονοκαθυστέρηση στο νεοελληνικό μυθιστόρημα, τη συναντάμε π.χ. στο Μπλε βαθύ σχεδόν μαύρο του Βαλτινού, ψήγματά της βρίσκουμε βέβαια νωρίτερα και στο Κιβώτιο του Άρη Αλεξάνδρου, αλλά και σε παλαιότερα έργα. Μπορεί επίσης να έχουμε δευτεροπρόσωπη αφήγηση, κάποιος απευθύνεται σε ένα άλλο πρόσωπο. Για παράδειγμα, σε αρκετά κεφάλαια της Σχεδίας του Μιχάλη Μοδινού, η αφήγηση γίνεται μέσω της κυρίας Ζεπαρντιέ, που απευθύνεται στο ζωγράφο Τεοντόρ Ζερικό (και βέβαια οι διάλογοι είναι ενσωματωμένοι στην αφήγησή της, χωρίς παραγράφους και εισαγωγικά). Η δευτεροπρόσωπη αφήγηση μπορεί επίσης να είναι κατ’ ουσίαν προς εαυτόν, δηλαδή να μιλάει ένα πρόσωπο απευθυνόμενο σε κάποιον, αλλά να πρόκειται για συγκεκαλυμμένο εσωτερικό μονόλογο. Επίσης, μπορεί να υπάρξει σε κάποια σημεία ταύτιση της κύριας αφηγηματικής φωνής με τις φωνές των άλλων μυθιστορηματικών προσώπων. Ο συγγραφέας μπορεί να κρύβεται πίσω από αυτά και να σχολιάζει ως εσωτερική φωνή το παραλήρημά τους. Οι τεχνικές του κολάζ ενσωματώνουν στο μυθιστόρημα ντοκουμέντα, σελίδες ημερολογίου, γράμματα, υλικό από τον Τύπο, αποσπάσματα από άλλα έργα − μυθιστορήματα, ποιήματα, θεατρικά έργα, τραγούδια κτλ. Πρόκειται για ένα παλιό φαινόμενο στην ευρωπαϊκή λογοτεχνία, πρώτη φορά εισάγεται ως τεχνική στο μυθιστόρημα Μπερλίν Αλεξάντερπλατς του Άλφρεντ Ντέμπλιν, έργο του 1929, όπου για να σκιαγραφηθούν οι ανθρώπινες σχέσεις, η κοινωνική διάρθρωση, ο υπολανθάνων φασισμός, χρησιμοποιείται μη μυθιστορηματικό υλικό, δηλαδή αγγελίες εφημερίδων, ειδησεογραφία της εποχής, άλλα ντοκουμέντα κτλ. Την ίδια περίοδο ακριβώς αυτή τη μέθοδο χρησιμοποιεί ο Μπρεχτ στο επικό του θέατρο. Αυτή η τεχνική έφτασε εξαιρετικά καθυστερημένα εδώ και την αναγνωρίζουμε σε μυθιστορήματα όπως Στοιχεία για τη δεκαετία του ’60 του Βαλτινού, Αυτοβιογραφία ενός βιβλίου του Φάις κ.ά. Συνήθεις είναι επίσης και οι τεχνικές του μοντάζ ή του φλας μπακ. Το φλας μπακ είναι ευκολότερα αναγνώσιμο, εφόσον γίνονται διαρκείς αναφορές/μετατοπίσεις στο παρελθόν είτε μέσα από αυτή καθ’ αυτή την αφήγηση, που τεχνηέντως λοξοδρομεί, είτε μέσα από σελίδες ημερολογίου, επιστολές, αφηγήσεις κάποιου προσώπου, αναμνήσεις κτλ. Στην τεχνική του μοντάζ έχουμε μια διαρκή χρονική με-

η μουτζούρα| 14

2008 και όσα ακολούθησαν μετά τη δολοφονία του Γρηγορόπουλου, εύλογα θα πρέπει να δούμε πώς επηρεάζονται ο ήρωας ή οι ήρωες: Συμμετέχουν στα γεγονότα στο κέντρο της Αθήνας, είναι αδιάφοροι, είναι ενάντιοι, τα κατανοούν, συμπαρίστανται, φοβούνται, είναι περιχαρακωμένοι σε κάποιο μικρόκοσμο; η. Ένα μυθιστόρημα μπορεί να κινείται ή να συνδέεται με έναν ή περισσότερους τομείς της σύγχρονης ζωής, της τέχνης, της επιστήμης κτλ. Για παράδειγμα, μπορεί ο κεντρικός ήρωας να είναι καρδιολόγος, άρα πρέπει να ερευνήσουμε αν ευσταθούν μια σειρά λεπτομέρειες που έχουν να κάνουν με τη συγκεκριμένη επιστήμη, το πρωτόκολλο των νοσοκομείων, την ιατρική ορολογία, την ψυχολογία γιατρών, ασθενών κτλ. Ή μπορεί να είναι μπασκετμπολίστας, όπου αντίστοιχα πρέπει να επιβεβαιώσουμε ποικίλα πραγματολογικά, π.χ. ορολογία και κουλτούρα του αθλήματος, συνήθειες των αθλητών κτλ. Όλα αυτά βέβαια προϋποθέτουν συστηματική και λεπτομερειακή έρευνα. Σε κάθε περίπτωση δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι το μυθιστόρημα προϋποθέτει άρτια δομή και οργάνωση. Μυθιστόρημα χωρίς σκελετό, διάρθρωση που τηρεί κάποιες αρχές, δηλαδή περιπέτεια, υπό την έννοια της διαδικασίας, του προβλήματος και της λύσης, δεν υπάρχει. Ακόμα και τα μεταμοντέρνα ή νεωτερικά μυθιστορήματα έχουν αυστηρή δομή και συνεκτικό ιστό, άλλο αν αυτά συγκαλύπτονται κάτω από τις νέες τεχνικές που αναλύσαμε νωρίτερα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα μυθιστορήματος με εξαιρετική γλώσσα, ποιητικές εικόνες και σπάνια ευαισθησία, αλλά ασπόνδυλου, άνευρου, με μεγάλα προβλήματα πλοκής και εντέλει βαρετού και ανούσιου, είναι Ο καιρός των χρυσανθέμων του Μάνου Ελευθερίου. Αντιθέτως, θα έλεγα υποδειγματικό από άποψη δομής τον Αιώνα των λαβυρίνθων της Ρέας Γαλανάκη, τόσο που θα έπρεπε να διδάσκεται στα σεμινάρια δημιουργικής γραφής και στα τμήματα νεοελληνικής λογοτεχνίας. Ακόμα και ταλαιπωρημένες αρχές από τη μόδα και την κακή χρήση, όπως εκείνη της διακειμενικότητας, βρίσκουν την καλύτερη εφαρμογή τους στο συγκεκριμένο έργο. Ας πούμε επιγραμματικά λίγα πράγματα για το αστυνομικό μυθιστόρημα και την επονομαζόμενη «γυναικεία λογοτεχνία». Το αστυνομικό μυθιστόρημα έχει αναπτυχθεί περισσότερο τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα και οι επιρροές του από το ξένο, κυρίως το αγγλικό και το αμερικάνικο, εί-

ναι ορατές και στις περισσότερες περιπτώσεις αναφομοίωτες. Το πλέον συνηθισμένο πρόβλημα είναι να ακολουθείται μια μεθοδολογία έρευνας και δράσης, όπου και όταν απαιτείται, που είναι κυριολεκτικά αντιγραφή από τα ξένα πρότυπα. Δηλαδή συχνά ο αστυνομικός δείχνει το σήμα του, ο υπαστυνόμος ή ο αξιωματικός της αστυνομίας αναφέρεται ως ντεντέκτιβ, οι δικηγόροι των κατηγορουμένων μιλάνε με τον εισαγγελέα για συμβιβασμό κτλ. Αντίστοιχη είναι και η επιρροή των ξένων προτύπων στην επιστημονική αρτιότητα των εγκληματολογικών αρχών, στην ταχύτητα των ιατροδικαστικών υπηρεσιών και στην πώρωση από το έγκλημα των λειτουργών του νόμου και της τάξης. Ωστόσο υπάρχουν πολλά ενδιαφέροντα παραδείγματα όπου οι συγγραφείς έχουν στρέψει τους προβολείς στα καθ’ ημάς και το αποτέλεσμα είναι πραγματικά ενδιαφέρον και πρωτότυπο. Ας έρθουμε τώρα εν τάχει και στο τεράστιο θέμα της «γυναικείας λογοτεχνίας», όπως είθισται να ονομάζεται τις τελευταίες δεκαετίες από τους εκδότες όλος αυτός ο παχύς σε έκταση και αισθηματικό λίπος ροζ πολτός, που ήρθε, ως λογοτεχνία πλέον, να απενοχοποιήσει τα Άρλεκιν και τα μυθιστορήματα περιπτέρου. Στη συντριπτική πλειοψηφία τους τα γραπτά αυτά δεν διαβάζονται και για να φτάσουν στις προθήκες των βιβλιοπωλείων και να τυπωθούν εν συνεχεία μέχρι και διακόσιες ή τριακόσιες χιλιάδες αντίτυπα, έχει μεσολαβήσει γερό ριράιτινγκ από κάποιον ταλαίπωρο συνάδελφό μας. Όχι μόνο εμπεριέχουν στη συσκευασία ενός όλα τα εγγενή προβλήματα του είδους που έχουμε αναφέρει και όλα όσα μπορούμε να φανταστούμε, αλλά παρέχουν συγχρόνως πλουσιοπάροχα κατεβατά μπουρδολογίας, εμβριθή κοτσανολόγια, γερές δόσεις κοινωνικού συντηρητισμού, που υποκρύπτει την πιο άγρια πορνολαγνεία, τον πιο ακραίο σεξισμό. Τι κάνουμε σ’ αυτές τις περιπτώσεις; Τη δουλειά μας, όπως πάντα. Και υπομονή. Μπορεί να διασκεδάσουμε κιόλας αν θυμηθούμε τον Λούκατς που λέει: «… το μυθιστόρημα είναι το μόνο είδος που έχει την καρικατούρα του – καρικατούρα που, σε ό,τι δεν είναι βασικό στη μορφή του, του μοιάζει σχεδόν ίσαμε το σημείο να μας ξεγελάει: την ψυχαγωγική λογοτεχνία, που έχει όλα τα εξωτερικά χαρακτηριστικά του μυθιστορήματος, αλλά που, στην ουσία της, δεν συνδέεται με τίποτα, δεν στηρίζεται πουθενά, και συνεπώς της λείπει κι η ελαχιστότερη σημασία».

Μεταξύ Γραφής και Ανάγνωσης Κείμενα για την επιμέλεια

Γράφουν για την επιμέλεια οι: Δημοσθένης Κερασίδης Θωμάς Σκάσσης Κωστούλα Σκλαβενίτη Κώστας Σπαθαράκης Γιάννης Χάρης

Την έκδοση επιμελήθηκε η Αλέκα Πλακονούρη • το εξώφυλλο του βιβλίου σχεδίασε η Ευτυχία Κοτίνη.

Μπορείτε να προμηθευτείτε το βιβλίο από τα γραφεία του Συλλόγου και από επιλεγμένα βιβλιοπωλεία στην Αθήνα (Πολιτεία, Πρωτοπορία, Ναυτίλος, Εκτός των Τειχών, Βιβλιοπωλείο της Εστίας, Εναλλακτικό Βιβλιοπωλείο), στη Θεσσαλονίκη και στην υπόλοιπη Ελλάδα

Η αποκάλυψη του πασχαλινού λαγού ή Σύντομο κρυμμένο δίδαγμα

Κρύβω σημαίνει αφήνω ίχνη. Αλλά αόρατα. Είναι η τέχνη του ελαφριού χεριού. Ο Ραστέλλι μπορούσε να κρύψει πράγματα ακόμα και στον αέρα. Όσο πιο ανάλαφρη η κρυψώνα, τόσο πιο έξυπνη. Όσο πιο εκτεθειμένη είναι στο βλέμμα απ’ όλες τις πλευρές, τόσο το καλύτερο. Γι’ αυτό ποτέ μην κρύβετε τίποτα σε συρτάρια, ντουλάπια, κάτω από τα κρεβάτια ή μέσα στο πιάνο. Δίκαιο παιχνίδι το πρωί του Πάσχα: Τα πάντα να είναι κρυμμένα έτσι, ώστε να μπορούν να ανακαλυφθούν χωρίς να πρέπει να μετακινηθεί ούτε ένα αντικείμενο από τη θέση του. Για να γίνει αυτό δεν χρειάζεται να είναι φανερά: μια πτυχή στο τραπεζομάντιλο, μια πιέτα στην κουρτίνα μπορεί κάλλιστα να προδώσει το μέρος όπου θα πρέπει να ψάξουμε. Ξέρετε την ιστορία του Πόε «Το κλεμμένο γράμμα»; Τότε σίγουρα θυμάστε την ερώτηση: «Μα δεν έχετε παρατηρήσει ότι όλοι οι άνθρωποι, όταν κρύβουν ένα γράμμα, το βάζουν, αν όχι στο κούφιο πόδι μιας καρέκλας, τουλάχιστον σε κάποια κρυφή τρύπα ή γωνία;». Ο κύριος Ντυπέν, ο ντετέκτιβ του Πόε, το ξέρει καλά. Και αυτός είναι ο λόγος που βρίσκει το γράμμα εκεί όπου το φυλάει ο πανούργος αντίπαλός του: στη θήκη για τις κάρτες στον τοίχο, μπροστά στα μάτια όλων. Η αναζήτηση δεν πρέπει να γίνεται στο «καλό σαλόνι». Τα πασχαλινά αυγά είναι για το καθιστικό – όσο πιο ακατάστατο, τόσο το καλύτερο. Τον δέκατο όγδοο αιώνα γράφτηκαν επιστημονικές πραγματείες σχετικά με τα πιο παράξενα πράγματα: για έκθετα παιδιά και για στοιχειωμένα σπίτια, για τους τρόπους αυτοκτονίας και για την εγγαστριμυθία. Θα μπορούσα να σκαρώσω μία για το κρύψιμο των αυγών, που θα συναγωνιζόταν σε λογιοσύνη τα παραπάνω. Θα χωριζόταν σε τρία κύρια μέρη ή κεφάλαια. Μέσω αυτών ο αναγνώστης θα γνώριζε τις τρεις πρωταρχικές αρχές ή τα θεμέλια της τέχνης του κρυψίματος. Το πρώτο: Η αρχή τού ανάμεσα. Ήτοι, οδηγίες για την εκμετάλλευση των αρμών και των σχισμών. Η διδασκαλία της τέχνης για να αιωρούνται τα αυγά ανάμεσα σε σύρτες και χερούλια, ανάμεσα στον πίνακα και στον τοίχο, ανάμεσα στην πόρτα και στο μεντεσέ, στη σχισμή ενός κλειδιού, αλλά και ανάμεσα στους σωλήνες της κεντρικής θέρμανσης. Το δεύτερο: Η αρχή τού μέσα. Σε αυτό το κεφάλαιο θα μάθαινε κανείς πώς να εφαρμόζει τα αυγά σαν πώμα στο λαιμό της φιάλης, σαν κεριά στο κηροπήγιο, σαν στήμονα στον κάλυκα του λουλουδιού, σαν λαμπτήρα στην ηλεκτρική λάμπα. Το τρίτο: Η αρχή του ύψους και του βάθους. Ως γνωστόν οι άνθρωποι βλέπουν πρώτα ό,τι βρίσκεται στο ύψος των ματιών, μετά κοιτάζουν προς τα πάνω και μόνο στο τέλος νοιάζονται να κοιτάξουν τι βρίσκεται χαμηλά, στα πόδια τους. Τα μικρά αυγά μπορούν να ισορροπήσουν σε πήχες για κορνίζες, τα μεγαλύτερα στους πολυελαίους – εάν δεν τον έχετε ακόμα καταργήσει. Αλλά όλα αυτά δεν λένε τίποτα σε σχέση με την πληθώρα των πονηρών ασύλων, τα οποία έχουμε στη διάθεσή μας σε ύψος πέντε ή έξι εκατοστών πάνω από το έδαφος. Εκεί, τα πόδια των τραπεζιών, οι βάσεις των επίπλων, τα κρόσσια των χαλιών, τα καλάθια των αχρήστων και τα πεντάλ του πιάνου τιμάνε, θα λέγαμε, μέσα στο διαμέρισμα της μεγαλούπολης, το γρασίδι, όπου τοποθετεί τα αυγά του και ο πραγματικός πασχαλινός λαγός. Και μιας που μιλάμε για μεγαλούπολη, ας πούμε και μια κουβέντα παρηγοριάς γι’ αυτούς που ζουν ανάμεσα σε τοίχους λείους σαν καθρέφτες και σε ατσάλινα έπιπλα και που εξορθολόγησαν την ύπαρξή τους χωρίς καν να λαμβάνουν υπόψη τους το εορτολόγιο. Εάν κοιτάξουν έστω και μια φορά με προσοχή το γραμμόφωνο ή τη γραφομηχανή τους, τότε θα δουν ότι και στον πιο μικρό χώρο υπάρχουν τόσες πολλές τρύπες και κρυψώνες, όσες και σε ένα εφτάρι νεομπαρόκ διαμέρισμα. Και τώρα, να προσέχετε να μην πέσει στα χέρια των παιδιών τούτη η πονηρή λίστα πριν απ’ τη Δευτέρα του Πάσχα. Μετάφραση: Γιούλα Σταθοπούλου Walter Benjamin, Gesammelte Schriften, τόμος 4.1, επιμ. Rolf Tiedemann & Hermann Schweppenhäuser (Suhrkamp: Φρανκφούρτη επί του Μάιν, 1991), σ. 398-400.

η μουτζούρα| 15

του Βάλτερ Μπένγιαμιν

¡Hasta la traducción, siempre! Για τη μετάφραση της λατινοαμερικάνικης λογοτεχνίας

Συζητούν οι μεταφράστριες και μεταφραστές, μέλη του ΣΜΕΔ Κώστας Αθανασίου Κλεοπάτρα Ελαιοτριβιάρη Κρίτων Ηλιόπουλος Τατιάνα Ραπακούλια στον κήπο του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων (Ερμού 136)

Παρασκευή 31 Μαΐου, 19:30

Eλα σε επαφh με τον ΣΜΕΔ

η μουτζούρα| 16

¡Θα ακολουθήσει λάτιν πάρτι για ξέφρενη ενίσχυση του ΣΜΕΔ και οικονομικό χορό!

τέλειωτες ώρες δουλειάς στον υπολογιστή, πάνω από βιβλία και χαρτιά, ο επαναληπτικός ήχος της πληκτρολόγησης σε στοιχειώνει ακόμα και στον ύπνο σου, η πάλη με τις λέξεις και τις προτάσεις δεν σταματά ποτέ…

ν είσαι συνάδελφος μεταφραστής, επιμελητής, διορθωτής ή υποτιτλιστής, τα ξέρεις αυτά καλύτερα απ’ τον καθένα, όπως ξέρεις και πόσο αόρατοι παραμένουμε για πολλούς πίσω από όλα αυτά τα βιβλία, τις ιστοσελίδες, τις εφημερίδες, τα περιοδικά, τα εγχειρίδια, τα φυλλάδια, τους υπότιτλους ταινιών και σει-

ρών. Οι εργαζόμενοι, μισθωτοί και ελεύθεροι επαγγελματίες, στον χώρο της μετάφρασης, της επιμέλειας, της διόρθωσης και του υποτιτλισμού, αντιμετωπίζουμε κοινά προβλήματα που διαρκώς οξύνονται. Απέναντι σε αυτά τα προβλήματα, δεν στέκει ο καθένας μόνος του. Έλα να τα αντιμετωπίσουμε μαζί. Έλα να μοιραστούμε τις εμπειρίες μας και να παλέψουμε για καλύτερους όρους εργασίας.

Ενωμένοι θα καταφέρουμε περισσότερα

Περισσότερες πληροφορίες και αιτήσεις εγγραφής, στο site του Συλλόγου (www.smed.gr) και στις ανοιχτές συνεδριάσεις του ΔΣ, κάθε Δευτέρα, 7:30 μ.μ., στα γραφεία του Συλλόγου