ne nli n o e k O o d e rd n n ho zinge le
Studium Generale H E T P O D I U M VO O R L E Z I N G E N D E B AT VA N D E U N I V E R S I T E I T U T R E C H T
Programma najaar 2014
K ijk L I V E mee via sg . uu. nl
G R AT I S E N TO E G A N K E L I J K VO O R I E D E R E E N
Studium Generale INHOUD voorwoord 0 3 science café utrecht 0 4 DE GROTE OORLOG 05 LUNCH : SNELLER DAN IK HEBBEN K AN 06 IN DE SCHOOLBANKEN 08 CULTURELE ZONDAGEN C OLLEGE S 10 DURF TE LE VEN 11 MOVIE S : SCIENCE AND THE CIT Y 12 DE A AP IN ONS 14 FILOSOFISCH CAFÉ 15 MONE Y, MONE Y, MONE Y 16 VAN KERN TOT KOSMOS 18 DUUR Z AME 100 20 DE KUNST VAN HE T SPREKEN 21 ONT WORTELING 22 C OMEDY TR AIN ON ( C OLLEGE )TOUR 23 HE T CYNISME VOORBIJ 2 4 AGENDA 25 MISSIE 27
Welkom bij Studium Generale van de Universiteit Utrecht! Ontmoet befaamde wetenschappers, debatteer met denkers en luister naar schrijvers die hun drijfveren blootleggen. Studium Generale is het podium voor lezing en debat, waar studenten, docenten en andere geïnteresseerden kennis kunnen maken met alle mogelijke vakgebieden en de samenhang daartussen. De symposia, lezingen en debatten van Studium Generale zijn gratis en zonder reservering toegankelijk. Je kunt ze afzonderlijk of in serie volgen. Iedereen is welkom en er is geen overhoring achteraf! De meeste lezingen worden , s avonds gehouden in het Academiegebouw aan het Domplein 29 te Utrecht. Brochure & NIEUWSBRIEF
Deze brochure verschijnt twee maal per jaar, in januari en augustus. Je kunt je gratis abonneren door inschrijving via de website of een e-mail. Je vindt de gegevens achterop de brochure. Geef je op voor de digitale nieuwsbrief die twee keer per maand verschijnt. Kijk op onze site www.sg.uu.nl voor aanvullingen op en wijzigingen in het programma.
FOTO COVER: luxfon.com
02
VOORWOORD
Dr. ir. Melanie Peters
Drs. Jessie Waalwijk
Rick Berends MA
Laura Mol MSc
Sneller dan ik hebben kan Al weer bijna tien jaar geleden werd
en kunnen we nog makkelijker de juiste
wel: juist de combinatie van online en
YouTube gelanceerd en sinds 2007
vragen stellen. Ook bij het ontwikkelen
offline ontmoeten is zo aantrekkelijk.
nemen wij lezingen op. Terwijl het
van nieuwe programma’s kunnen we
Fast en slow tegelijk. In de zaal de tijd
uitbrengen van een bundel vroeger drie
inspringen op wat leeft en de juiste we-
nemen, omdat wetenschap dat nodig
jaar kon duren, kun je nu online live
tenschappers uitnodigen daarop in te
heeft, maar ook snel kunnen reageren
meekijken en lees je binnen twee dagen
gaan. De open verbinding tussen uni-
via Twitter. Om het makkelijk te maken
op ons weblog hoe de spreker de
versiteit en samenleving wordt steeds
heeft elke serie nu een eigen hashtag
hoofdvraag die we voorlegden beant-
meer werkelijkheid.
woordde. Vanaf 2014 zijn alle lezingen
(#), zodat je ook virtueel andere geĂŻnteresseerden ontmoet en gemakkelijk
ook via een snelle app (Lezing gemist)
Technologie verandert onze wereld.
verder kunt praten. Ik twitter zelf niet,
terug te zien, bijvoorbeeld vanaf je
In de lunchlezingen dit najaar schet-
sorry mij te snel, maar ik lees alles met
telefoon terwijl je in de rij staat voor de
sen we fascinerende ontwikkelingen
plezier.
kassa.
en vragen ons af in hoeverre wij die nog sturen. Welk deel van ons leven is
Op naar een mooi seizoen!
Door onze site, tweets, blogs en
nog voorbehouden aan echt menselijk
Facebookposts kunnen we meerdere
contact? Wat betreft de bijeenkom-
Dr. ir. Melanie Peters
keren per dag inspelen op de actualiteit
sten van Studium Generale weet ik het
Directeur Studium Generale
03
D i s c u s s i e e r m e e v i a # S C U I radio - uitzending
Science Café Utrecht Komt dat zien , komt dat horen Niets zo veelzijdig als de mens. We zijn graag samen: op de werkvloer, thuis en bij sportwedstrijden en concerten. Maar we zien onszelf ook als individuen met eigen passies, verlangens en een uniek verleden. Mensen leven het liefst in vrede en doen aan liefdadigheid, maar kunnen ook wraakzuchtig, jaloers en wreed zijn. In het Science Café leggen we de mens onder de loep. Schuif aan voor interviews & columns, en laat je verrassen door vernieuwende inzichten vanuit verschillende vakgebieden over deze vreemde, maar fascinerende soort. Ga naar www.sg.uu.nl/sciencecafe voor de actuele line-up. NTRs De Kennis van Nu zendt deze avond uit op Radio 5 vanaf 21.00 uur.
WA NNE E R M A A NDAG 1 SE P T E MBE R , 2 0 OK T OBE R E N 8 DEC E MBE R WA A R MUSE UMC A FÉ UNI V E R SI T E I T SMUSE UM, L A NGE NIE U W S T R A AT 10 6 T I JD VA N A F 19.0 0 INLO OP, OP N A ME VA N 19. 4 5 T O T 2 0. 4 5 U UR , DI S C US SIE E N B OR R E L T O T 21. 3 0 U UR foto: loops of fury
04
M aarten van R ossem I D i s c u s s i e e r m e e v i a # s g M v R
De Grote Oorlog Nederland en de E erste Wereldoorlog Onze neutraliteit, de vier jaar durende mobilisatie, de één miljoen Belgische vluchtelingen - hoeveel weten we eigenlijk nog van de Eerste Wereldoorlog die in andere Europese landen de ‘Grote Oorlog’ wordt genoemd? De verschrikkingen van de Tweede Wereldoorlog kennen we, maar kunnen we die wel echt begrijpen zonder iets meer te weten over de Eerste Wereldoorlog? De Grote Oorlog duurde van 1914 tot 1918 en ontwrichtte de bestaande Europese orde, zowel in politiek, economisch als cultureel opzicht. Hoe kon deze oorlog aan Nederland voorbijgaan? Wat betekent ze voor de huidige kaart van Europa? En wat leert kennis van toen ons over de politieke situatie nu, bijvoorbeeld in Oekraïne en op de Krim? Honderd jaar na het begin van de Eerste Wereldoorlog staat Maarten van Rossem (emeritus hoogleraar Geschiedenis, UU) stil bij deze allesbepalende oorlog. WA NNE E R DIN SDAG 2 E N 9 SE P T E MBE R WA A R AUL A VA N HE T AC A DE MIEGE B OU W T I JD 2 0.0 0 T O T 2 2 .0 0 U UR FOTO: Benoit Aubry of Ottawa
05
Let’s do lunch Sneller dan ik hebben kan Technologie komt alsmaar dichterbij. We zetten de omgeving naar onze hand en beïnvloeden ook ons lichaam met nieuwe snufjes. Zo is er een slaap-app om betere nachtrust te krijgen en een stappenteller voor wie wil afslanken. Met Google Glass kun je alles filmen, maar ook virtuele lagen toevoegen aan real life. De zorg experimenteert met een zeehondrobot die ouderen gezelschap houdt, en in het ziekenhuis ‘weet’ technologie beter hoe het met ons is, dan wijzelf en de arts. Door deze innovaties denken we anders over onszelf en over onze relaties. Maar maakt dat ons beter, sterker en gezonder? En hoe afhankelijk willen we eigenlijk zijn van technologie? Tijdens deze lunchlezingen onderzoeken we de kracht en macht van informatie en nieuwe technologie.
WA NNE E R AC H T WOE N SDAGE N VA N A F 3 SE P T E MBE R T I JD VA N 13.0 0 T O T 14 .0 0 U UR WA A R B O O T H Z A A L VA N DE UNI V E R SI T E I T SBIBL IO T HE E K , HE IDE L BE R GL A A N 3 foto: Thomas Hawk / flickr.com
06
VERRUIM JE BLIK EN STIL JE HONGER NA AR KENNIS I Discussieer mee via # sgLunch
WOENSDAG 3 SEPTEMBER
WOENSDAG 24 SEPTEMBER
W O E N S D A G 15 O K T O B E R
Niet té intiem
Heft in eigen hand
Je genen, je toekomst
Dr. ir. Rinie van Est ( Rathenau Instituut
Dr. ir. Robbert Jan Beun ( Interactie-
Prof. dr. Nine Knoers ( Klinische
en TUe) stelde zeven stelregels op voor
technologie, UU ) onderzoekt de
genetica, UMC Utrecht) ziet
onze omgang met technologie. Enige
wisselwerking tussen mens en techniek.
afwijkingen in het DNA, die zich
afstand tot techniek is gezond!
Bepaalt je slaap-app of jij of het bedtijd is?
misschien uiten, maar misschien ook
W O E N S D A G 10 S E P T E M B E R
WOENSDAG 1 OK TOBER
Alles voor de wetenschap
Digitale liefde
Prof. dr. Frank Miedema (Raad van
Dr. Marinka Copier (Nieuwe media en
WOENSDAG 22 OK TOBER
Bestuur, UMC Utrecht) is voor het delen
digitale cultuur, HKU) gaat in op liefde in
Altijd al cyborg
van medische gegevens: het brengt de
de digitale wereld. Kun je verliefd worden
Prof. dr. ir. Peter-Paul Verbeek
wetenschap vooruit. Heb je als patiënt de
op je computer die precies weet wat jij
(Wijsbegeerte, UT) stelt dat mens en
morele plicht mee te werken, of ook het
wil? Of is echte liefde voorbehouden aan
techniek innig ver weven zijn. Bevrijdt
recht niet gemeten te worden?
echte mensen?
techniek ons? Of eisen al die schermpjes
niet. Wat doe je als arts en patiënt met deze informatie?
nu al te veel aandacht op? W O E N S D A G 17 S E P T E M B E R
WOENSDAG 8 OK TOBER
Information overload
Emoties de baas
De lunchlezingen worden
Dr. Lenny Verkooijen (UMC Utrecht)
Dr. Floor Scheepers ( Psychiater, UMC
georganiseerd i.h.k.v. U -Meet: een
analyseert als epidemioloog de
Utrecht) ont wikkelt met haar team een
initiatief waarmee alle Nederlandse
werkzaamheid van kankertherapieën.
game om psychoses te verminderen.
universiteiten publiek betrekken bij
Maar niemand is gemiddeld: wie bepaalt
Een uitkomst? Of ben je dan nog je
wetenschap. Dit najaar is het thema
wat waardevolle informatie is voor jou?
emoties niet de baas?
‘Help! De robots komen’.
Elke week verloten we een luister- cd en zijn er broodjes (op=op), gesponsord door het UMC Utrecht en bar Gutenberg.
07
D i s c u s s i e e r m e e v i a # S g O n d e r w i j s I multidisciplinaire lezingen
PROGR AMMA
WOENSDAG 1 OK TOBER Jongenscrisis of meisjessucces?
WOENSDAG 3 SEPTEMBER
Prof. dr. Greetje Timmerman (Jeugd
Onderwijs, een kunde
als sociaal verschijnsel, RUG)
Prof. dr. Willem Koops (Ontwikkelingspsychologie, UU) en
WOENSDAG 8 OK TOBER
dr. Bas Levering (Pedagogiek, UU)
Onderwijs voor de toekomst Prof. dr. Peter van Lieshout (Theorie
W O E N S D A G 10 S E P T E M B E R
van de zorg, UU en raadslid WRR)
Wie weet het beter? Prof. dr. Paul A. Kirschner
W O E N S D A G 15 O K T O B E R
(Onderwijswetenschappen, OU)
Hoe maakbaar is het onderwijs? Met prof. dr. Micha de Winter
W O E N S D A G 17 S E P T E M B E R
(Pedagogiek, UU) en prof. dr. Gert
Toetsgekte en prestatiedruk
Biesta (Onderwijskunde, Universiteit
Prof. dr. Sieneke Goorhuis-
Luxemburg)
Brouwer (Early Childhood, Stenden
08
University) en prof. dr. ir. Theo Eggen
WOENSDAG 22 OK TOBER
(Psychometrie, UT en Cito)
Instructiecollege voor studenten
WOENSDAG 24 SEPTEMBER
WOENSDAG 29 OK TOBER
Het nieuwe leren
Ook burgerschap moet je leren
Prof. dr. Monique Volman
Prof. dr. Barbara Oomen (Sociologie
(Onderwijskunde, UvA)
van de mensenrechten, UU)
In de schoolbanken vernieu w ing in het onder w ijs Over het onderwijs heeft iedereen wel een mening. Steve Jobsscholen, Iederwijs of de Vrije School; nieuwe methodes worden de hemel in geprezen of verguisd. Het publieke debat kenmerkt zich helaas eerder door emoties dan door steekhoudende argumenten of bewijs. Welke onderwijsvernieuwingen werken wel en wat kan volgens de wetenschap de prullenbak in? Steeds vroeger beginnen we met toetsen en testen van kinderen. Je bent nooit te oud om te leren, maar kan je wel tĂŠ jong zijn? De Cito-toets speelt een grote rol, leidt dit tot meer teaching to the test? Wat moet je kinderen bijbrengen op school, alleen rekenen en taal of is er meer? En hoe verschillen jongens en meisjes? Goed onderwijs met kansen voor ieder kind, dat willen we allemaal. Maar welke taken liggen bij de school, de ouders en breder in de samenleving? Is onderwijs het middel tot een maakbare samenleving? Wetenschappers uit verschillende disciplines onderzoeken onderwijs, in het bijzonder vanuit het perspectief van de opvoeding, en koppelen dit aan de actualiteit. STUDIEWAARDEERBAAR Dit programma, i.s.m. de faculteit Sociale Wetenschappen, is voor alle studenten te volgen als onderdeel van de cursus 200500034 voor 7,5 ECTS. Meer informatie zie www.sg.uu.nl. WA N N E E R N E G E N W O E N S D A G E N VA N A F 3 S E P T E M B E R WA A R A U L A VA N H E T A C A D E M I E G E B O U W T I J D 2 0 . 0 0 T O T 2 1. 3 0 U U R
09
D i s c u s s i e e r m e e v i a # c z n l I Wetenschap & cultuur
Culturele Zondagen Colleges K ennis voor U trecht Dit najaar kan je op twee zondagen je kennis bijspijkeren bij het Culturele Zondagen College – een samenwerking tussen Culturele Zondagen en de Universiteit Utrecht. Media- en communicatiewetenschapper prof. dr. Eggo Müller spreekt over de rol van media in de maatschappij en het transformerende medialandschap. Kan je nog wel ontkomen aan de digitale wereld? En gedragsbiologe prof. dr. Liesbeth Sterck keert het fenomeen ‘man’ binnenstebuiten. Van kippenhok tot apenrots, hoe maken mannetjes indruk op vrouwtjes? ZONDAG 7 SEPTEMBER
UITFEEST: Niet te missen Prof. dr. Eggo Müller (Media en Communicatie, UU) Z O N D A G 12 O K T O B E R
IN DE BAN VAN DE MAN: Alfamannetjes Prof. dr. Liesbeth Sterck (Animale Ecologie, UU) Zie www.sg.uu.nl voor tijd en locatie. foto: Akileb / photocase.com
10
L evensangst en levenskunst I D i s c u s s i e e r m e e v i a # s g M o v i e s
Durf te leven O ver vragen van levensbelang Alles meehebben en toch bang zijn om te falen? Dat is het levensgevoel van de twintigers in de documentaire Kinderen van het succes. Terwijl hun ouders nog hard moesten werken om iets te bereiken, kunnen zij studeren en krijgen ze van thuis hoge verwachtingen mee. Dat veroorzaakt het gevoel alleen nog maar teleur te kunnen stellen. Wanneer is goed, goed genoeg? Vier jonge filmmakers portretteerden denkers van hun eigen generatie. Ze laten zien hoe zij, gewapend met ideeën uit duizenden jaren filosofie, er achter proberen te komen wat belangrijk is in het leven. Na de film gaat hoofdrolspeelster en jonge denker Naomi Jacobs in gesprek met prof. dr. Joep Dohmen (Wijsgerige en Praktische Ethiek, UvH). Heeft elke generatie zijn eigen ervaringen? Of is dit een universeel ‘twintigersdilemma’? I.s.m. ’t Hoogt, omroep HUMAN en Brandstof. Vanaf 17.00 uur is het mogelijk om in Filmcafé OSKAR een hapje te eten. Voor de actuele kaart zie www.hoogt.nl. WA N N E E R M A A N D A G 8 S E P T E M B E R WA A R F I L M T H E AT E R ’ T H O O G T, H O O G T 4 T I J D 19. 0 0 T O T 2 1. 0 0 U U R , Z A A L O P E N 18 . 4 5 U U R T O E G A N G G R AT I S kaar ten via w w w.hoogt.nl of aan de filmkassa FOTO: AllzweckJack / photocase.com
11
Movies: Science and the City U itdagingen voor de stad Hoe zou de stad van de toekomst eruit kunnen zien? In de bioscoop komen gedachte-experimenten tot leven. Veel films en documentaires schetsen utopische beelden of juist angstscenario’s over technologische vooruitgang, politieke ideeën of sociale ontwikkelingen. Kunnen we inspiratie opdoen voor Utrecht om de stad gezonder, slimmer en eerlijker te maken? Duik samen met Utrechtse politici en wetenschappers het filmtheater in en praat mee n.a.v. drie spraakmakende, internationale documentaires. Deze filmavonden worden georganiseerd i.s.m. ‘t Hoogt, de gemeente Utrecht en de Rabobank Utrecht. Vanaf 17.00 uur is het mogelijk om in Filmcafé OSKAR een hapje te eten. Voor de actuele kaart zie www.hoogt.nl. WA N N E E R 6 O K T O B E R , 3 N O V E M B E R , 1 D E C E M B E R WA A R F I L M T H E AT E R ’ T H O O G T, H O O G T 4 T I J D 19. 0 0 T O T 2 1. 0 0 U U R , Z A A L O P E N 18 . 4 5 U U R T O E G A N G G R AT I S kaar ten via w w w.hoogt.nl of aan de filmkassa FOTO: stockwerk23 / photocase.com
12
S tadsdebatten : documentaires met nagesprek I D i s c u s s i e e r m e e v i a # s g M o v i e s
MA ANDAG 6 OK TOBER Healthy city: Forks Over Knives De meeste welvaartsziekten, zoals obesitas, komen voort uit ons dieet vol dierlijke en bewerkte voedingsmiddelen. Zo betoogt deze documentaire. Ongezonde voeding veroorzaakt een epidemie en een plantaardig dieet lijkt het beste medicijn. Maar in de stad wemelt het van de snacktentjes en moet je voor gezond eten je best doen. Is stadslandbouw de oplossing? Nagesprek met dr. ir. Hetty Linden (directeur Volksgezondheid, gemeente Utrecht), prof. dr. Frans Kok (Humane Voeding, WUR) en Youth Food Movement. MA ANDAG 3 NOVEMBER Smart city: Ecopolis Camera’s behoeden ons voor diefstal, smart grids stemmen de elektriciteitsproductie af op onze behoeften en in de file staan hoeft niet meer dankzij slimme apps. Wordt een stad door technologie leefbaarder? In deze documentaire droomt een Finse ingenieur van grootschalige schone technologie. Hij ziet kansen in China. Maar smart en duurzaam in de polderdemocratie kan dat? Nagesprek met prof. dr. Albert Meijer (Bestuur en Organisatie, UU), Lot van Hooijdonk (wethouder Milieu, Utrecht) en Rotslab. MA ANDAG 1 DECEMBER Fair city: Inequality for All Een eerlijke verdeling van welvaart in de stad? Deze documentaire laat zien dat armoede en honger ook voorkomen in de westerse wereld. Hoe zit dat in Utrecht? Wie is verantwoordelijk voor het waarborgen van deze mensenrechten? Hoe pakt de gemeente ongelijkheid aan, zeker nu ze steeds meer taken krijgt uit Den Haag en van burgers wordt verwacht dat ze elkaar opvangen? Met o.a. prof. dr. Jan Luiten van Zanden (Geschiedenis, UU) en Victor Everhardt (wethouder Werk en inkomen, Utrecht).
13
D i s c u s s i e e r m e e v i a # n a A p e n I P ro f. dr . Frans de Waal
De aap in ons NIE TS MENSELIJK S IS DE A AP VREEMD Kapucijnaapjes die solidair zijn, olifanten die rouwen en ratten die elkaars pijn voelen. Mee kunnen leven is dus niet alleen iets van ons. Is sociaal gedrag een voorbeeld van dierlijk gedrag bij de mens? Lange tijd was de opvatting dat dieren een vorm van moreel gedrag vertonen ondenkbaar. Primatoloog en gedragswetenschapper prof. dr. Frans de Waal (UU en Emory Univ.) laat zich niet tegenhouden door taboes en vindt opmerkelijke overeenkomsten in zijn onderzoek. Meerdere alfamannetjes op één apenrots leidt tot conflict. Is dat ook zo in een operatiekamer, waar samenwerken door chirurgen van levensbelang is? Bioloog De Waal neemt ons mee op avontuur binnen en buiten zijn vakgebied. Ter gelegenheid van het tweede lustrum van de studierichting Liberal Arts and Sciences. WA NNEER M A A NDAG 2 9 SEP T EMBER WA A R AUL A VA N HE T AC A DEMIEGEBOU W T I JD 2 0.0 0 TOT 21.30 UUR foto: spacejunkie / photocase.com
14
Filoso f isch denken I D i s c u s s i e e r m e e v i a # F i l c a f e
Filosofisch Café D enken over nu Filosofie helpt bij het denken en biedt de mogelijkheid vragen te stellen die niet in de taal van voor- of tegenstanders zijn geformuleerd. Studium Generale organiseert daarom het Filosofisch Café samen met het departement Filosofie en Religiewetenschappen en studievereniging FUF. Leer denken als een filosoof, over radicale rechtvaardigheid, sekseverschillen en meer. Hoe zou je een samenleving inrichten als je niet weet of je arm of rijk ter wereld komt, intelligent, blind, donker of blank? Wat is rechtvaardig? En ondanks drie feministische golven zijn vrouwen in de media nog steeds vaak te zien als verleidelijk object. Toont de hardnekkigheid van de verschillen aan dat deze reëel zijn?
WA NNEER DINSDAG 9 SEP T EMBER , 14 OK TOBER , 11 NOV EMBER EN 9 DEC EMBER WA A R HOF M A N C A FÉ , JA NSK ERK HOF 17 A T I JD 2 0.0 0 TOT 2 2.0 0 UUR foto: FAT ARCHITECTURE
15
foto: coresince84 / photocase.com
16
D I N S D A G 16 S E P T E M B E R
DINSDAG 23 SEPTEMBER
Biljetten en bitcoins
Belasting en bedrijven
Prof. dr. Joost Jonker (Economische
Prof. dr. Oscar Gelderblom
en Sociale Geschiedenis, UU en
(Economische en Sociale
Bedrijfsgeschiedenis, UvA)
Geschiedenis, UU)
interdisciplinaire colleges I D i s c u s s i e e r m e e v i a # s g M o n e y
Money, money, money T oen , nu en in de toekomst
Sinds de crisis hebben we negatieve associaties bij de finan-
konden financieren. Parlementen ontstonden doordat vorsten
ciële wereld. Beurzen zijn gokhallen, bankiers zijn graaiers,
moesten onderhandelen met hun onderdanen over belastin-
beleggers impulsief. Maar is dit terecht? Economisch en soci-
gen. En banken en bankiers maakten de Renaissance mogelijk.
aal geschiedkundigen prof. dr. Joost Jonker en prof. dr. Oscar
Money, money, money: kunnen we ook leven in een wereld
Gelderblom onderzoeken de wereld van het geld.
zonder? Een briefje van 100,- euro is slechts waard wat de ander er voor in ruil geeft. De opkomst van de bitcoin lijkt aan
De financiële sector is niet altijd even doorzichtig, maar heeft
te tonen dat je geld niet per se nodig hebt. Wat betekent dat
enorme invloed. We hebben er veel aan te danken: niet alleen
voor de toekomst?
materiële welvaart, maar ook vrede en stabiliteit. Het VOCaandeel was het eerste waardepapier, vergelijkbaar met het
Deze serie wordt georganiseerd in samenwerking met
huidige aandeel, waardoor burgers samen grote projecten
Home-Academy.
DINSDAG 30 SEPTEMBER
DINSDAG 7 OK TOBER
WA NNE E R 4 DIN SDAGE N VA N A F
Beurzen en beleggers
Banken en crises
16 SE P T E MBE R
Prof. dr. Oscar Gelderblom
Prof. dr. Joost Jonker (Economische
WA A R Aula van het
(Economische en Sociale
en Sociale Geschiedenis, UU en
Academiegebou w
Geschiedenis, UU)
Bedrijfsgeschiedenis, UvA)
T I JD 2 0.0 0 T O T 21. 3 0 U UR
17
foto: manun / photocase.com
D i s c u s s i e e r m e e v i a # N v D I Filoso f ie en natuurkunde
18
MIDDAGPROGR AMMA Een filosofische kijk op de fundamentele natuurkunde. Met dr. Olivia Lombardi, dr. Henk de Regt, dr. Pieter Vermaas en dr. Marijn Versteegh. WA A R S E N A AT S Z A A L VA N H E T A C A D E M I E G E B O U W WA N N E E R M A A N D A G 13 O K T O B E R T I J D 14 . 0 0 T O T 17. 0 0 U U R
Van kern tot kosmos D E W E R E L D V O L G E N S D E N AT U U R K U N D E & F IL O S O F IE Natuurkundige ontdekkingen - van het uitdijende heelal
de natuurkunde in kaart. Zijn we dicht bij een theorie van
tot het bestaan van de allerkleinste deeltjes - veranderen
alles, die belangrijke ideeën in de natuurkunde met elkaar
ons wereldbeeld. Toen de astronoom Copernicus in 1543
verbindt? En als het universum een blauwdruk heeft en
berekende dat de aarde om de zon draait in plaats van
we die begrijpen, welke gevolgen heeft dat dan voor ons
andersom, bracht hij het gevestigde gezag aan het wankelen.
denken?
Einsteins relativiteitstheorie zette ons begrip van de wereld opnieuw op losse schroeven. Volgens natuurkundigen staan
Tijdens de Nacht van Descartes gaan wetenschapshistoricus
we nu weer op een kantelpunt. Wat staat ons te wachten?
prof. dr. Jeroen van Dongen (UvA), filosoof prof. dr. Fred Muller (EUR) en wetenschapsfilosoof prof. dr. Dennis Dieks
Nobelprijswinnaar prof. dr. Gerard ’t Hooft (UU) en prof. dr.
hierover in gesprek met elkaar, de natuurkundigen en het
Erik Verlinde (UvA) brengen de nieuwste ontwikkelingen in
publiek.
AV O N D P R O G R A M M A
N A C H T VA N D E S C A R T E S 2 0 14
Natuurkundige inzichten die ons wereldbeeld
Dit programma wordt elk jaar ontwikkeld i.s.m. het
revolutionair veranderen. Met o.a. prof. dr. Gerard
Descar tes Centre for the Histor y and Philosophy of
't Hooft en prof. dr. Dennis Dieks.
the Sciences and the Humanities. Op deze dag kun
WA A R A U L A VA N H E T A C A D E M I E G E B O U W
je kennismaken met de wetenschapsgeschiedenis
WA N N E E R M A A N D A G 13 O K T O B E R
en –filosofie. De middag en avond zijn onafhanke-
TIJD 20.00 TOT 22.30 UUR
lijk van elkaar te volgen.
19
D i s c u s s i e e r m e e v i a # D Z 10 0 I G roene dilemma’ s
Duurzame 100 E en du w tje in de goede richting Een duurzamere wereld ontstaat niet vanzelf. Naast een omslag in denken, is vooral een omslag in doen belangrijk. De genomineerden voor de jaarlijkse Duurzame 100 van het dagblad Trouw zijn aanjagers op dit gebied. Wie is de nieuwe nummer één? Wie blinkt uit in daadkracht, vernieuwing en visie? Wat drijft hen? Op deze feestelijke avond wordt i.s.m. Trouw de nieuwe ranglijst bekendgemaakt. Kom luisteren naar lezingen & pitches en ga in discussie met o.a. prof. ir. Klaas van Egmond (Utrecht Sustainability Institute, UU) en Lynn Zebeda (Dr. Monk) over de volgende stap naar duurzaamheid. Is nudging de oplossing? Hiermee bedoelen beleidsmakers burgers een duwtje geven in de goede richting: de goede keuze de aantrekkelijkste keuze maken. De Deense nudgewetenschapper dr. Pelle Guldborg Hansen (University of Southern Denmark) zal een introductie verzorgen. SURE-week: de week van 6 okt staat bij de UU in het teken van duurzaamheid in onderwijs, onderzoek en bedrijfsvoering. Meer info zie www.sg.uu.nl. WA N N E E R D O N D E R D A G 9 O K T O B E R WA A R A U L A VA N H E T A C A D E M I E G E B O U W TIJD 20.00 TOT 22.00 UUR
20
I nteractieve lezing I D i s c u s s i e e r m e e v i a # s p r e e k k u n s t
De kunst van het spreken L eer meesterlijk presenteren
Retorica, de kunst van het overtuigen, wordt vaak begrepen als misleiding. Maar de Grieken wisten al dat een goed betoog niet alleen het gevoel (pathos), maar ook de rede (logos) van de luisteraar aanspreekt. Daarnaast is ethos van belang, wat wij street credibility noemen. Dit geldt nog steeds voor elk verhaal, van politici, advocaten én wetenschappers. Tijdens deze interactieve lezing zal Jeroen Heun (Debatrix) de do’s en dont’s bespreken waarmee je de toehoorder kunt meenemen. Wat zijn de ultieme aandachttrekkers waardoor het publiek aan je lippen hangt en je toch de inhoud van je verhaal geen geweld aandoet? Wanneer is je voordracht memorabel? De trucs zijn aan te leren, ongeacht je persoonlijkheid, en zonder dat je je geloofwaardigheid verliest. WA N N E E R M A A N D A G 2 7 O K T O B E R WA A R A U L A VA N H E T A C A D E M I E G E B O U W T I J D 2 0 . 0 0 T O T 2 1. 3 0 U U R
foto: NASA / Bill Ingalls
21
D i s c u s s i e e r m e e v i a # O n t w o r t e l i n g I O V E R O ost en West
Ontworteling D e schrijver als nomade “Leve de ontworteling! Leve de thuisloosheid!” schreef Hafid
len? Hoe kunnen literatuur en wetenschap helpen hier vat
Bouazza. Ontworteling is verwant aan vervreemding, maar
op te krijgen? Onder andere prof. dr. Johan Goud (Religie en
ook aan een ongebonden en nomadisch bestaan. Vaderland
zingeving, UU), dr. Birgit Kaiser (Literatuurwetenschap, UU)
en moedertaal worden verlaten, maar daarmee is het ook een
en de auteurs Benali en Stitou spreken over aanpassing en
nieuw begin. Is ontworteling vrijheid, lot, of beide?
identiteit, tussen Oost en West.
Abdelkader Benali noteerde: “Het is niet erg ontworteld te zijn, zolang je er een verhaal van kan maken.” Mustafa Stitou
Dit symposium wordt georganiseerd i.s.m. het departement
schreef: “Vergeet het verschil en je zult identiteit vinden.”
Filosofie en Religiewetenschap. Aanmelden is verplicht. Stuur
Maar gaat het inderdaad om het vergeten van de verschil-
een mailtje o.v.v. je naam naar W.F.Wagenaar@uu.nl.
foto: Alex- / photocase.com
WA NNEER DINSDAG 18 NOV EMBER WA A R AUL A VA N HE T AC A DEMIEGEBOU W T I JD 10.30 TOT 17.0 0 UUR
22 26
D e top van de N ederlandse stand - up comedy I D i s c u s s i e e r m e e v i a # C o m e d yTr a i n
Comedytrain on (college)tour H umor in de w etenschap Wetenschap kent heel wat heilige huisjes, die deze avond niet
hogescholen. Vanuit de roemruchte comedyclub Toomler in
overeind zullen blijven: de student, die vindt dat hij heel hard
Amsterdam trekken ze het land in. Deze stand-up comedians
werkt, de onderzoeker die resultaten uit zijn duim zuigt of de
bespelen het publiek met improvisatie, snelheid, rake humor
eigenaardige professor komen vast voorbij. Overdrijven maakt
en een kritische blik op de maatschappij. Laat je verrassen
het mogelijk deze clichĂŠs, met misschien wel een kern van
door humor in de wetenschap.
waarheid, te onderzoeken. Humor als vorm van reflectie? Studium Generale organiseert deze avond i.s.m. Parnassos De talenten van Comedytrain durven het aan en maken dit
Cultuurcentrum.
jaar voor het eerst een rondgang langs universiteiten en WA NNEER DINSDAG 25 NOV EMBER WA A R AUL A VA N HE T AC A DEMIEGEBOU W T I JD 2 0.0 0 TOT 21.30 UUR
23 27
D i s c u s s i e e r m e e v i a # N e i m a n I E N G E L S TA L I G E L E Z I N G
Het cynisme voorbij P leidooi voor nieu w idealisme Volwassen worden betekent dat jeugddromen getemperd worden en je slechts een schim overhoudt van het avontuurlijke, belangrijke en plezierige leven dat je ooit verwachtte. Wie neemt daar genoegen mee? Geen wonder dat we in een samenleving leven die onvolwassenheid idealiseert, stelt filosofe Susan Neiman. Hoe wordt volwassenheid weer een aantrekkelijke levensfase waarin verantwoordelijkheid nemen en levenswijsheid het bestaan interessant maken? Neiman spreekt over jeugd, seks en cultuur en wijst op het belang van reizen – letterlijk, maar ook metaforisch – als cruciaal in de ontwikkeling van grote denkers als Kant en Rousseau. Ook Hume en Simone de Beauvoir wezen het idee af dat je jeugd de beste tijd van je leven is. Volwassenheid als ideaal is het waard om naar te streven. Deze lezing wordt georganiseerd i.s.m. het Ethiek Instituut.
WA A R A U L A VA N H E T A C A D E M I E G E B O U W WA N N E E R W O E N S D A G 2 6 N O V E M B E R T I J D 2 0 . 0 0 T O T 2 1. 3 0 U U R foto: Alex- / photocase.com
24
20.00 – 22.00u De Grote Oorlog. Deel I. Prof. Van Rossem (A) 13.00 – 14.00u Lunch: Niet té intiem. Dr. Van Est (B) 20.00 – 21.30u In de schoolbanken. Onderwijs, een kunde. Prof. Koops en dr. Levering (A)
Tijd n.n.b. 19.00 – 21.00u Durf te leven. Film en nagesprek. Prof. Dohmen en Naomi Jacobs (F) 20.00 – 22.00u Filosofisch Café. Radicale rechtvaardigheid. Prof. Robeyns (H) 20.00 – 22.00u De Grote Oorlog. Deel II. Prof. Van Rossem (A)
DI 2 SEP WO 3 SEP WO 3 SEP
ZO 7 SEP MA 8 SEP DI 9 SEP DI 9 SEP
20.00 – 21.30u Money, money, money. Biljetten en bitcoins. Prof. Jonker (A)
KNIP UIT VOOR OP JE KOELK A S T OF PRIKBORD 20.00 – 21.30u Money, money, money. Belasting en bedrijven. Prof. Gelderblom (A)
13.00 – 14.00u Lunch: Digitale liefde. Dr. Copier (B) 20.00 – 21.30u In de schoolbanken. Jongenscrisis of meisjessucces? Prof. Timmerman (A)
19.00 – 21.00u F orks over Knives. Over de gezonde stad. Met o.a. dr. Linden en prof. Kok (F) 20.00 – 21.30u Money, money, money. Banken en crises. Prof. Jonker (A) 13.00 – 14.00u Lunch: Emoties de baas. Dr. Scheepers (B) 20.00 – 21.30u In de schoolbanken. Onderwijs voor de toekomst. Prof. Van Lieshout (A) 20.00 – 22.00u Duurzame 100. Met o.a. prof. Van Egmond en dr. Guldborg Hansen (A)
WO 1 OKT WO 1 OKT
MA 6 OKT DI 7 OKT WO 8 OKT WO 8 OKT DO 9 OKT
Filmtheater ’t Hoogt, Hoogt 4, Utrecht
(X) Locatie en tijd volgen later op www.sg.uu.nl
(M) Museumcafé Universiteitsmuseum, Lange Nieuwsstraat 106, Utrecht
(H) Hofman Café, Janskerkhof 17A, Utrecht
(F)
(B) Boothzaal, Universiteitsbibliotheek, Heidelberglaan 3, Utrecht
(A) Academiegebouw, Domplein 29, Utrecht
20.00 – 21.30u Money, money, money. Beurzen en beleggers. Prof. Gelderblom (A)
DI 30 SEP
MA 29 SEP 20.00 – 21.30u De aap in ons. Niets menselijks is de aap vreemd. Prof. De Waal (A)
WO 24 SEP 20.00 – 21.30u In de schoolbanken. Het nieuwe leren. Prof. Volman (A)
WO 24 SEP 13.00 – 14.00u Lunch: Heft in eigen hand. Dr. Beun (B)
DI 23 SEP
WO 17 SEP 20.00 – 21.30u In de schoolbanken. Over toetsgekte. Prof. Goorhuis-Brouwer en prof. Eggen (A)
WO 17 SEP 13.00 – 14.00u Lunch: Information overload. Dr. Verkooijen (B)
Di 16 SEP
WO 10 SEP 20.00 – 21.30u In de schoolbanken. Ik weet het beter. Prof. Kirschner (A)
WO 10 SEP 13.00 – 14.00u Lunch: Alles voor de wetenschap. Prof. Miedema (B)
Culturele Zondag Uitfeest. Niet te missen. Prof. Müller (X)
19.45 – 21.30u Science Café Utrecht. Met verschillende sprekers (M)
MA 1 SEP
✁
Agenda najaar 2014
25
ZO 12 OKT Tijd volgt later Culturele Zondag In de ban van de man. Alfamannetjes. Prof. Sterck (X)
20.00 – 22.00u Filosofisch Café. Over man- en vrouwzijn. Met verschillende sprekers (H)
MA 13 OKT 20.00 – 22.30u Van kern tot kosmos. Met o.a. prof. Verlinde, prof. Dieks en prof. ’t Hooft (A) DI 14 OKT WO 15 OKT 13.00 – 14.00u Lunch: Je genen, je toekomst. Prof. Knoers (B) WO 15 OKT 20.00 – 21.30u In de schoolbanken. Hoe maakbaar is het onderwijs? Met o.a. prof. De Winter (A)
MA 20 OKT 19.45 – 21.30u Science Café Utrecht. Met verschillende sprekers (M) WO 22 OKT 13.00 – 14.00u Lunch: Altijd al cyborg. Prof. Verbeek (B) WO 22 OKT 20.00 – 21.30u In de schoolbanken. Instructiecollege. Prof. Koops en dr. Levering (A)
MA 27 OKT 20.00 – 21.30u De kunst van het spreken. Leer meesterlijk presenteren. Jeroen Heun (A)
DI 18 NOV
DI 11 NOV
MA 3 NOV
20.00 – 21.30u Comedytrain on (college)tour. Cabaretiers over wetenschap en studentenleven (A)
10.00 – 17.00u Ontworteling. Symposium over literatuur. Met o.a. Abdelkader Benali en prof. Goud (A)
20.00 – 22.00u Filosofisch Café. Over wereldbeschouwingen. Prof. Ziche (H)
19.00 – 21.00u Ecopolis. Over smart cities. Met o.a. prof. Meijer en wethouder Van Hooijdonk (F)
WO 29 OKT 20.00 – 21.30u In de schoolbanken. Ook burgerschap moet je leren. Prof. Oomen (A)
DI 25 NOV
MA 8 DEC
MA 1 DEC
20.00 – 22.00u Filosofisch Café. Over de Islam en het hiernamaals. Prof. Lange (H)
19.45 – 21.30u Science Café Utrecht. Met verschillende sprekers (M)
19.00 – 21.00u Inequality for All. Over arm en rijk in de stad. Met o.a. prof. Luiten van Zanden (F)
WO 26 NOV 20.00 – 21.30u Het cynisme voorbij. Susan Neiman pleit voor nieuw idealisme (A)
DI 9 DEC
(A) Academiegebouw, Domplein 29, Utrecht
Filmtheater ’t Hoogt, Hoogt 4, Utrecht
(B) Boothzaal, Universiteitsbibliotheek, Heidelberglaan 3, Utrecht (F)
(H) Hofman Café, Janskerkhof 17A, Utrecht (M) Museumcafé Universiteitsmuseum, Lange Nieuwsstraat 106, Utrecht (X) Locatie en tijd volgen later op www.sg.uu.nl
KNIP UIT VOOR OP JE KOELK A S T OF PRIKBORD
26
✁
Agenda najaar 2014
M issie & L ezing gemist- app
Pimp your mind Bij Studium Generale zie je wat je zappend niet ziet en hoor je wat Google je niet vertelt. Kennis opdoen, dat doe je tijdens je studie en daarna. Uit boeken, in colleges, via internet, en nu ook – nog gemakkelijker – via de Lezing Gemist-app! Studium Generale biedt een toegankelijk programma op academisch niveau, te volgen zonder voorkennis. Ontmoet wetenschappers en denkers, ga met hen en andere geïnteresseerden in discussie. Academische vorming is meer dan vakinhoudelijke kennis. De wet bepaalt dat de universiteit meer aandacht moet schenken aan de samenhang van wetenschappen en aan de maatschappelijke aspecten ervan. Omdat leren nooit ophoudt en de discussie over kennis iedereen aangaat, is het programma open voor iedereen.
27
Studium Generale H E T P O D I U M VO O R L E Z I N G E N D E B AT VA N D E U N I V E R S I T E I T U T R E C H T
G R AT I S E N TO E G A N K E L I J K VO O R I E D E R E E N w w w. sg . uu. nl | 0 3 0 2 5 3 2 4 3 6 | in f o @ sg . uu. nl