Filia obozu koncentracyjnego Gross-Rosen w Zielonej Górze
69
było zdobycie władztwa nad światem, eksterminację całych grup ludności (…). Stąd też wywodzą się morderstwa indywidualne i masowe, rabowanie indywidualne i zbiorowe, przyznawanie jednostce nieograniczonej i niekontrolowanej władzy nad ludźmi.
Trybunał podkreślił w tym procesie, że [...] ludobójstwo w obozach koncentracyjnych wymagało organizacji równie masowej, jak samo zjawisko przestępcze, organizacji precyzyjnie działającej9.
Na terenie Ziemi Lubuskiej znajdowały się filie dwóch obozów koncentracyjnych – Sachsenhausen i Gross-Rosen10. W czasie II wojny światowej istniała filia obozu Sachsenhausen w Kostrzynie n. Odrą. Funkcjonowała od 16 maja 1939 r. do lutego 1945 r. Gross-Rosen był kolejnym obozem, który miał kilka filii na terenie obecnej Ziemi Lubuskiej. Obóz macierzysty został zlokalizowany w Rogoźnicy, wsi położonej w województwie dolnośląskim, 60 km na południowy-zachód od Wrocławia. Początkowo obóz był obozem zewnętrznym KL Sachsenhausen. W maju 1941 r. został samodzielnym obozem koncentracyjnym. Więźniowie musieli pracować w pobliskich kamieniołomach. Wówczas znajdowało się tam tylko kilkuset więźniów. Założenie warsztatów na terenie obozu dla znanych niemieckich firm, a także wzrastające zapotrzebowanie na tanią siłę roboczą doprowadziły do rozbudowy obozu. Jesienią 1943 r. na terenie KL Gross-Rosen założono obóz pracowniczo-wychowawczy wrocławskiego gestapo. 9
C. Pilichowski, Hitlerowskie obozy koncentracyjne i ośrodki zagłady na terytorium Polski – organizacją przestępczą, „Zeszyty Gorzowskie” 1979, s. 135. 10 Niektórzy autorzy mylnie podają, że w Zielonej Górze istniała filia obozu w Ravensbrück. Filia taka znajdowała się w zakładach zbrojeniowych w Gruenbergu w północnej części Brandenburgii. Miejscowość ta nie miała nic wspólnego z dzisiejszą Zieloną Górą, której pisownia brzmiała Grünberg in Schlesien.