business
De nieuwe missie van Leen Zevenbergen
Profiel
Leen Zevenbergen en het gedachtegoed van Eckart Wintzen
Mensen stimuleren in betekenisvol ondernemerschap TEKST MART RIENSTRA FOTOGRAFIE HANS KOKX
‘Wat in het leven kun je werkelijk beheersen? Niets, en gelukkig maar.’
De ontmoeting vindt plaats op de derde dinsdag van september: Prinsjesdag. Maar als de Koningin op tv de troonrede voorleest, steekt Leen Zevenbergen in zijn kantoor de open haard aan. Zijn aandacht is primair gericht op oude kranten, hout en aanmaakblokjes. De ondernemer heeft geen enkele behoefte om te luisteren naar de plannen van het kabinet. ‘Balkenende doet precies wat ik van hem had verwacht: de kaasschaaf hanteren en rücksichtslos bezuinigen. Helaas volgt hij
II
b u siness nationaa l
daarmee het voorbeeld van duizenden bedrijven die in het afgelopen jaar vooral op de kosten zijn gaan letten, in plaats van te kijken naar mogelijke opbrengsten en groei.’ Dat juist deze houding hem een doorn in het oog is, staat nadrukkelijk vermeld in Zevenbergen’s nieuwste boek: ‘‘t Is groen en groener wordt het niet’. ‘Bezuinigen is het makkelijkste dat er is. Voor schrappen en beknibbelen is geen visie nodig, dat kan iedereen. Daarmee onderscheid je je niet.’
Doorheen slepen
Volgens Zevenbergen is juist deze laatste opmerking kenmerkend voor de gemiddelde Nederlander. ‘Wij willen niet meer opvallen, wij willen niet meer proberen, lef tonen, uniek zijn en dus ondernemen. Wij zijn followers geworden met maar één streven: zekerheid. Maar het is een schijnzekerheid, want wat in het leven kun je werkelijk beheersen? Niets, en gelukkig maar.’ Daarom pleit hij voor een ander Nederland. ‘Met ondernemers aan
De huidige wereldwijde crisis is volgens Leen Zevenbergen een blessing in disguise. Het opent velen de ogen, ontvet talloze organisaties en genereert vooral creativiteit en ondernemerschap. Als het aan de 51-jarige ondernemer ligt, mag de economische dip zelfs nog wel een graadje erger: ‘Dan ontwaken nog meer mensen uit hun slaap.’ Zelf heeft Zevenbergen zijn missie in het leven inmiddels gevonden: betekenisvol ondernemerschap stimuleren, net zoals zijn vriend en collega Eckart Wintzen jarenlang heeft gedaan.
het hoofd, geen managers en bestuurders die naar binnen kijken in plaats van naar buiten. Want daar ligt wel het geld, de omzet. Dat zien managers nauwelijks, omdat ze vooral bezig zijn met beheren. Prima in tijden van economische voorspoed. Maar als het even tegenzit, heb je niets aan deze mensen. Dan heb je shapers nodig, mensen die een oplossing creëren. Ondernemers die out of the box denken, soms een beetje vreemd zijn, maar ons er wel doorheen slepen.’ Dat is volgens Zevenbergen hard nodig, want de vlag hangt in Nederland economisch gesproken bijna halfstok. ‘En dat is weer het gevolg van het niet durven maken van keuzes. Waarop richt je je, waar durf je in te investeren? Wij hebben, in tegenstelling tot andere landen, geen speerpunten geformuleerd: sectoren waarin we internationaal uitblinken en als land onderscheidend zijn. En voor zover we dit wel hebben gedaan, is dat vooral van binnenuit tot stand gekomen: wat vinden wij typisch Nederlands? Terwijl het er juist om gaat welke unique selling points het buitenland bij ons ervaart.’
Weerzinwekkend
Zevenbergen weet waarover hij praat. Het is inmiddels ruim twee jaar geleden dat hij voor zes maanden met zijn vrouw en drie kinderen de wijde wereld introk. Hij wilde eruit, de wereld ontdekken en samen zijn met zijn gezin. Een reis langs de poolcirkel, door Azië en Amerika leverde hem inzicht en inspiratie op. ‘Als gezin hebben we gezien dat Nederland op de wereldkaart nauwelijks bestaat. En het milieu is in ons land weliswaar een hot item, maar speelt daarbuiten nauwelijks. Dat zegt veel zo niet alles over de wel-
vaart van ons land. Mijn kinderen hebben de sloppenwijken gezien in Zuid-Amerika en Azië; de armoede daar is weerzinwekkend. In dat licht bezien is milieu een luxeonderwerp.’ Beide inzichten brachten hem een nieuwe missie: mensen stimuleren in betekenisvol ondernemerschap. Daarvoor zoekt Zevenbergen de komende maanden zo’n 50 inspirerende ondernemers die samen een pool vormen, waarbij de ondersteuning bestaat uit mensen en geld. Het model doet denken aan dat van Eckart Wintzen, die na de verkoop van BSO/Origin allerlei duurzame organisaties en doelen hielp met middelen en mankracht. Zevenbergen knikt instemmend. ‘Al voor zijn dood hadden wij daar dezelfde, concrete ideeën over. Ik voel nu dat dit ook zonder Eckart mijn bestemming is voor de komende jaren. Zijn gedachtegoed voortzetten? Zo zou je het kunnen noemen, ja.’
Succes verzekerd
Dat deze missie ook voortkomt uit een sterk afgrijzen over hoe de samenleving er nu uitziet, beaamt hij. ‘Ik zie veel wat me niet bevalt. Als ik kijk naar hoe het land bestuurd wordt, naar hoe directeuren met hun onderneming omgaan, naar medewerkers die blijven hangen in hun werk terwijl ze ontevreden zijn: het is onbegrijpelijk. Als ik lees dat de helft van de mensen ongelukkig is in hun werk, dan moet daar toch de oorzaak liggen voor onze lage arbeidsproductiviteit? Zet daar als regering dan op in!’ Maar kritiek leveren op de overheid vindt hij weinig inspirerend. ‘Ik creëer liever mijn eigen kansen en mijn eigen tempo; dat vind ik leuker en positiever.’ Daarbij vormen creativiteit, sfeer en energie altijd de basis.
‘Het zijn de voorwaarden om te presteren. Als je dan ook nog een visie hebt en een leider die medewerkers motiveert, is succes bijna verzekerd.’
Lijdzaam toezien
Over leiderschap zijn boeken vol geschreven. Ook Zevenbergen waagt zich regelmatig aan dit onderwerp. ‘De theorie is helder: een leider moet transparant zijn, authentiek, charismatisch en visionair. Helaas bestaan zulke mensen in de praktijk nauwelijks. Persoonlijk kan ik genieten van iemand die zijn medewerkers stimuleert, motiveert en ze voorziet van een flinke portie energie. Wat daar voor nodig is? Een boodschap waar mensen in geloven, zich voor willen inzetten en een bijdrage aan kunnen leveren. ’ Nog één keer verwijst hij naar onze premier. ‘Ik hoor ‘m vanochtend praten over de ernst van de crisis, dat we de broekriem moeten aanhalen en dat het ergste nog moet komen. Aangenomen dat hij de waarheid spreekt, vind ik de manier waarop hij zijn boodschap verpakt zo weinig stimulerend. Ik hoor uitsluitend dat het slechter en slechter gaat en dat mijn bijdrage daar geen enkele verandering in brengt. Ik mag vooral lijdzaam toezien. Moet ik voor dat soort leiders respect hebben? Nee. Maar hij is toch authentiek, hoor ik dan. Absoluut; bij Balkenende is het: what you see, is what you get. Maar what I get, is not what I need!’ �
Wij zijn followers geworden met maar één streven: zekerheid
b u siness nationaa l
III
BEDRIJFSPROFIEL
Securitas
Innovatief en duurzaam beveiligen op maat ten die aan blijven staan, een draaiende airconditioning of de verlichting die nog brandt. Het tegengaan van dergelijke energieverspilling kan goed gecombineerd worden met de beveiligingsactiviteiten van Securitas. Van Haastrecht duidt: ‘Tijdens controlerondes kan ook gekeken worden naar het uitschakelen van apparaten. Duurzaam beveiligen zal de ondernemer kosten besparen. Securitas deelt haar kennis graag met de ondernemer en voorziet deze zo van kostenreducerende beveiliging. In sommige gevallen is de besparing zelfs zo hoog dat van gratis beveiliging wordt gesproken!’
Alarmopvolging Inclusive pakket
Jeroen van Haastrecht: ‘Securitas blijft ontwikkelen en innoveren!’
Het surveilleren op bedrijventerreinen, alarmopvolging bij inbraak of extra controlerondes tijdens de vakantieperiode. Deze verschillende situaties hebben één overeenkomst: Securitas is de beveiligingsspecialist die zorg kan dragen voor de juiste service. Als grootste speler op de markt van mobiele surveillance is Securitas de kennisleider op het gebied van beveiliging. ‘Wij hebben kennis van verschillende klanten met bijbehorend risicoprofiel die wij kunnen afdekken met specifieke beveiligingsoplossingen.’ Aan het woord is Dennis Gähler, algemeen directeur Securitas Mobile. Samen met Jeroen van Haastrecht, commercieel directeur Securitas Mobile, bespreekt hij de innovatieve instelling van Securitas. ‘Voor alle branches leveren wij beveiligingsoplossingen op maat. We zitten daarom ook met 24 vestigingen in Nederland dicht in de buurt bij de opdrachtgevers. Wij gaan graag met ondernemers in gesprek om hun specifieke risico’s in kaart te brengen en vervolgens af te dekken met passende maatregelen. Traditioneel leveren we surveillance, maar Securitas versterkt haar positie door het ontwikkelen van nieuwe concepten voor de ondernemer.’
Green Solutions Eén van de nieuwste ontwikkelingen van Securitas betreft Green Solutions; een duurzame beveiliging die de ondernemer geld zal besparen. Uit onderzoek van Securitas onder diverse energiemaatschappijen blijkt dat vele energieslurpers vergeten worden. Denk dan aan computers of kopieerappara-
IV
b u siness nationaa l
Dat Securitas veel tijd steekt in nieuwe ontwikkelingen blijkt ook uit het klantonderzoek naar loze alarmmeldingen, waardoor veel ondernemingen jaarlijks geconfronteerd worden met hoge kosten. Maandelijks komen ongeveer 16.500 meldingen voor alarmopvolging binnen bij het moderne Dispatch Centre in Badhoevedorp. Deze meldingen worden niet alleen opgevolgd, maar ook geanalyseerd. Zodoende kwam Securitas tot het Alarmopvolging Inclusive pakket, waarbij Securitas nauw samenwerkt met ondernemers om kostenreductie te realiseren bij alarmopvolging. ‘We willen bewerkstelligen dat we alleen bij daadwerkelijke meldingen komen,’ vertelt Van Haastrecht. ‘Zo zijn we bij alle bedrijven sneller aanwezig.’ Met het voordeelpakket zijn de basiskosten voor alarmopvolging van inbraak-, brand- en sabotagealarm inbegrepen en kunnen ondernemers deze onverwachte beveiligingskosten jaarlijks budgetteren tegen een vaste prijs. Alle overige meldingen, zoals te vroege of te late meldingen, kunnen tot een minimum beperkt worden door het nemen van de juiste organisatorische maatregelen. Securitas gaat samen met de ondernemer om tafel zitten om het juiste advies te geven aan de klant. En dat geldt voor iedere klant: van een groot bedrijf tot detaillist. Gähler sluit af: ‘De kern is dat Securitas de verantwoordelijkheid neemt voor alle meldingen. Wij denken graag mee met de beste beveiligingsoplossing voor onze klanten, dat is een proces dat nooit stopt!’ �
Securitas - Mobile Randstad 22-04 1316 BX Almere T 036-5489751 F 036-5489750 I www.securitas.nl
PINC tALK About the seCret LIfe of mAChINes Tim Hunkin / PINC. 11
PINC.11/www.PINC.Nl/18 meI 2010 16 KEYNOTE SPEAKERS 7 ONVERWACHTE INTERMEZZO’S 500 UNIEKE BEZOEKERS DÉ JAARLIJKSE CONFERENCE The PINC.11 Conference is enthusiastically supported by these golden sponsors: Pinc 11 ADV Utrecht Business.indd 1
06-10-2009 14:23:21
THEMA
Nationaal Vastgoed Debat over toekomst van bedrijventerreinen
Sprinkhanengedrag is niet meer van deze tijd Tekst ANKA VAN VOORTHUIJSEN
De locatie van het Vastgoed Debat paste prima bij het thema: een voormalige fabriekshal van Stork. Deze is als Theater Fabriek sinds een paar jaar in gebruik als evenementenlocatie. Waar vroeger de machines stampten en de geur van motorolie overheerste, vinden nu congressen en voorstellingen plaats. Die historie is nog afleesbaar: de omgeving heeft een industrieel en robuust karakter en in de diverse ruimtes zijn nog flink wat indrukwekkende pijpleidingen en machines aanwezig.
Niet vies
Het voormalige Stork- en Werkspoorterrein in Amsterdam (ook mediabedrijf PCM is er gehuisvest) laat goed zien wat er aan de hand is in het bedrijfsonroerend goed: productie heeft plaatsgemaakt voor dienstverlening, en monofunctionaliteit is achterhaald. Dat werken iets ‘vies’ is dat ver van de bewoonde wereld plaats moet vinden, is niet meer aan de orde. De omgeving van het Storkterrein ontwikkelde zich de laatste jaren razendsnel als geliefd woongebied. Functiemenging is een belangrijke voorwaarde voor een geslaagd bedrijventerrein. De eigentijdse werknemer kan z’n werk eigenlijk net zo goed thuis doen, maar zoekt ‘het kantoor’ op voor overleg en ontmoeting. En daar horen horeca, leisure en een prettige groene omgeving bij.
Kaalvreten en wegwezen
Het ‘sprinkhanengedrag’ (kaalvreten en wegwezen) van ondernemers is achterhaald, meent Jacques van Dinteren, aan de universiteit Groningen bijzonder hoogleraar planning, ontwikkeling en beheer van werklocaties, en één van de sprekers
VI
b u siness nationaa l
tijdens het Vastgoed Debat. De gewoonte om ‘steeds een weilandje verder te gaan’ en daar weer een nieuw en hipper bedrijventerrein neer te zetten, heeft ons nu opgezadeld met veel lelijkheid en leegstand. Oude terreinen moeten eerst worden opgeknapt voordat er nieuwe bij mogen komen, stelt hij. Valt gemeenten veel te verwijten, die met de verkoop van die gronden heel wat geld binnen hebben gehaald? Ondernemers konden inderdaad maar ‘aanklooien’ met nieuwe bedrijventerreinen, de uitgifte van grond was geen probleem, aldus Van Dinteren. Maar de verdiensten vielen door de onderlinge concurrentie tussen gemeenten nogal tegen. Het ging de lokale overheden vooral om werkgelegenheid, aldus Friso de Zeeuw, directeur Nieuwe Markten bij Bouwfonds en hoogleraar gebiedsontwikkeling aan de TU Delft. Hij bepleitte aanpassing van de milieunormen, zodat functiemenging beter mogelijk wordt. ‘Al moet je bedrijven uit milieuklasse drie natuurlijk niet in een woonwijk zetten.’
Dorpse denken
De houding van gemeenten moet veranderen, betoogde Elco Brinkman in een videoboodschap aan de aanwezigen: ‘ Het dorpse denken moet stoppen. Elke gemeente wilde de groei binnen zijn eigen grenzen hebben. Het zit bij gemeenten in het bloed om elkaar de pas af te willen snijden. Er moet in de toekomst meer regionaal worden samengewerkt.’ Zet je kaarten beter niet op de overheid in deze crisistijd, betoogde Rudy Stroink (directeur TCN Property Projects) juist. ‘Iedere euro subsidie die nu naar een be-
MEERWAARDE DOOR LEISURE Leisurefuncties zijn bij uitstek voorzieningen die monofunctionele gebieden verlevendigen en een rol kunnen spelen bij de herstructurering van bedrijventerreinen. Dat concludeert de NVM-vakgroep Bedrijfs Onroerend Goed, die opdracht gaf onderzoek te doen naar het economisch belang van leisure bij transformatie van gebieden. Dit werd uitgevoerd door het Bureau Stedelijke Planning Amsterdam. Leisure valt volgens de onderzoekers goed te combineren met werkgerelateerde functies. Bedrijven en werknemers hechten naast factoren als bereikbaarheid en kwaliteit van het pand steeds meer aan de kwaliteit van hun werkomgeving en de aanwezige voorzieningen. Ze wensen bijvoorbeeld horeca of winkels in de directe omgeving van de werkplek. Leisure kan ook van grote economische betekenis zijn voor de omgeving: ‘Een goed voorbeeld hiervan is de positieve invloed die de ontwikkeling van het Westergasfabriekterrein heeft gehad op de vastgoedwaarden in de wijk Westerpark,’ aldus de NVM. De markt voor vrijetijdsbesteding groeit nog steeds en is een belangrijke pijler van onze economie geworden. Hoewel Nederlanders minder tijd hebben voor ontspanning, geven ze er steeds meer geld aan uit. Ongeveer 20% van het huishoudbudget wordt besteed aan vrije tijd. Het onderzoek is downloadbaar vanaf www.nvm.nl.
Leegstand en verloedering: de Verelendung van oude bedrijventerreinen is in bijna elke gemeente zichtbaar. Hoe valt in die branche nog geld te verdienen? Dat is een actuele vraag, die dan ook centraal stond tijdens het Nationale Vastgoed Debat van de NVM, eind september in Amsterdam. De organisatie koos voor het thema ‘Van oude bedrijventerreinen naar het nieuwe werken’.
Nieuwe bedrijventerreinen bouwen is onzin, stelt Rudy Stroink: ‘Eerst de oude opmaken.’
drijventerrein gaat, is er één teveel.’ De branche moet het zelf oplossen, benadrukte Stroink. En een beetje Verelendung kan helemaal geen kwaad. ‘Zo’n versleten terrein kan de basis zijn voor iets moois.’ Leer je potentiële gebruikers kennen, hield Stroink de zaal voor. Als je weet waar behoefte aan is, kan dat informatie bieden voor een geslaagde transformatie van een terrein. ‘Aan verouderde gebieden als het Kematerrein verdien ik momenteel het meest. De vraag van de markt is flexibel en ik kan lage huren bieden.’ Definieer je doelgroep, dan kun je die lokken met een aantrekkelijke mix in een gebied. Wethouders willen graag spic en span glanzende bedrijventerreinen, maar, wisten de sprekers: sommige ondernemers zijn tevreden met een zesje. ‘De recyclingsector heeft helemaal geen
behoefte aan een hoogwaardig terrein.’ Steeds nieuw bouwen is geen optie meer: niet in het kader van duurzaamheid, en het is echt overbodig, laten succesvolle transformaties uit het recente verleden zien. Achterhaalde grindtegelarchitectuur en saaie dozen kunnen met een nieuwe gevel, toevoeging van kleur of een architectonisch sterk element een make-over ondergaan en compleet nieuwe looks krijgen, waardoor ze ineens wél weer populair zijn bij gebruikers. De succesvolle voorbeelden zijn legio: Las Palmas in Rotterdam, Somt in Amersfoort, Ordina in Groningen, Aspa in Houten.
Gedateerd gebouw
En er zijn ook zeker huurders te vinden die juist wél in een gedateerd gebouw willen zitten, benadrukte Stroink meer-
maals. ‘Er vallen echt wel centjes te verdienen in deze markt.’ Nieuwe bedrijventerreinen bouwen is onzin, stelt Stroink: ‘Eerst de oude opmaken.’ Ga niet overhaast en megalomaan te werk, waarschuwde de topman van TCN, een aanpak die hij juist wel signaleert bij grote herstructureringsvisies zoals gepresenteerd door de commissie Noordanus. Stroink bepleit juist slow development: ‘Doe het gefaseerd, pand voor pand. We zitten in een tijd van krimp.’ Bestaat het bedrijventerrein over 20 jaar nog wel? Niet meer in deze vorm, daar waren alle aanwezigen van overtuigd. Wonen, werken, winkelen, leisure: het moet allemaal in een mix, en geclusterd, aanwezig zijn straks. Evert Jan Eggink, voorzitter NVM BOG: ‘Functiemenging doet meer dan parkmanagement.’ � b u siness nationaa l
VII
BUREAU VOOR INTERIM- PROCES- EN PROJECTMANAGEMENT
Z IP2 Bouwmanagement is een bouwkundig adviesbureau dat zich richt op het integraal managen (plannen, bewaken en beheersen) van het bouwproces. Al onze activiteiten zijn erop gericht de werkzaamheden in de verschillende bouwfasen planmatig, volgens afspraak en efficiënt te doen verlopen. Ziekteverzuim, tijdelijk personeelsgebrek door een plotselinge piek aan werk, activiteiten die niet direct tot het takenpakket behoren maar die wel van wezenlijk belang zijn voor de uitvoering van een project, strategische beslissingen.
REGIONALE ONTWIKKELINGSMAATSCHAPPIJ
‘n Sterk groeiend aantal bedrijven/ kantoren kiest voor West-Brabant als vestigingsplaats. Dat gebeurt op basis van sterke argumenten zoals bereikbaarheid - 50 kilometer van Rotterdam en Antwerpen-, een ruime keuze uit nieuwe en bestaande bedrijfsobjecten en lage grond- en huurprijzen. Multinational of éénmansbedrijf, wij zetten die argumenten graag voor u op ‘n rijtje.
BEL GRATIS: 0800 - 022 33 44
WWW.REWIN.NL
Diensten:
Interim management Procesmanagement Bouwprojectmanagement Huisvestingmanagement Vastgoedmanagement Bouwkostenmanagement
De ideale accommodatie
Opdrachtgevers:
Projectontwikkelaars en beleggers Woningbouwverenigingen Zorginstellingen Overheidsinstanties Interim-bureaus
Tenten- en hallenverhuur IP2 BOUWMANAGEMENT B.V.
Röntgenlaan 5 2719 DX Zoetermeer t (079) 361 17 34 f (079) 361 23 74 www.ip 2 bouwmanagement.nl
Voor een geslaagd feest of evenement is een geschikte accommodatie essentieel. Of het nu gaat om een intiem bruiloftsfeest, een swingend muziekevenement of een zakelijke bedrijfspresentatie: De Weerd Tentenverhuur zorgt voor de perfecte entourage.
Bel 0575 - 501 223
of surf naar: www.deweerdtenten.nl
Z A K E N A U T O BMW 5 GT: ANDERS DAN ANDERS
Het is vaker voorgekomen dat BMW ineens met iets heel nieuws komt. Die geschiedenis lijkt zich te herhalen met de 5-serie GT, een heuse hatchback die staat op het onderstel van de nieuwe 7-serie. BMW richt zich met haar nieuwe telg onder meer op eigen klanten die al een aantal exemplaren van de X5 hebben gereden en nu eens wat anders willen. Deze mensen zijn gewend geraakt aan de functionaliteit van een achterklep en een flexibel in te richten interieur. Nieuw is de dubbelwerkende achterklep, waarbij het geheel of alleen de onderzijde geopend kan worden. De 5 GT heeft twee stoelen of een achterbank achterin; deze kunnen in de lengterichting worden verschoven. Daarmee varieert het bagagevolume bijna traploos van 440 tot 590 liter, terwijl na het neerklappen 1.700 liter aan spullen kan worden meegenomen. Surplus Omdat BMW het onderstel van de 7-serie gebruikt, is het rijcomfort fenomenaal. Bovendien zit de bestuurder ook in de 7-serie cockpit en geniet hij of zij van het surplus aan vermogen dat de krachtige motoren leveren. Het zijn stuk voor stuk biturbo’s. Dat geldt voor de zescilinder diesel en benzine en de ‘dikke’ V8 in de 550i. Rijdend met de 245 pk sterke diesel is het genieten van de rust. Daar draagt ook de nieuwe achttraps automaat aan bij, die recent werd voorgesteld in de BMW 760i. BMW levert de nieuwe 5-serie GT, die in feite niets met de volgende generatie 5-serie te maken heeft, vanaf 69.950 euro. En dat is maar 1.500 euro meer dan de huidige 530d Touring.
SUBARU LEGACY
Twintig jaar na het eerste model lanceert Subaru een compleet nieuwe Legacy (de vijfde generatie) en de daarvan afgeleide Outback. De auto is weer een tikkeltje groter dan zijn voorganger, maar Subaru houdt vast aan boxermotoren en standaard vierwielaandrijving. Motorisch zijn er geen veranderingen, al wordt de uitstekende diesel voortaan gekoppeld aan een zesbak. Wel nieuw bij de benzinemotoren is de Lineartronic, een continu variabele transmissie. De Outback is met zijn hogere stand op de wielen en stoere aankleding het meest populair, terwijl de Legacy sedan hier nauwelijks afzet vindt.
LAND ROVER
Zowel de Land Rover Discovery als de Range Rover Sport – modellen die op dezelfde basis staan – kregen een flinke facelift. Daarbij kwamen voor- en achterkant, maar vooral ook het interieur aan de beurt. De twee auto’s zijn qua uitstraling naar een hoger niveau getild. Hiervoor zorgen afgeronde vormen in het interieur, fraaiere materialen en meer delen die in de carrosseriekleur zijn gespoten. Motorisch is er volop nieuws: een 3 liter diesel met twee turbo’s levert meer vermogen en een lager verbruik. De topmotor in de Sport is de 5 liter Supercharged, die ook niet eerder werd gebruikt en gedeeld wordt met Jaguar.
TEKST TONY VOS
b u siness nationaa l
IX
TreNDS
Mens staat centraal in het nieuwe kantoor
Werkplek wordt ontmoetingsplaats TEKST HANS HAJÉE
Fotografie: Peter Lammers
Volgens Van Dale is het kantoor een organisatie waar administratieve handelingen worden verricht. ‘Die definitie is allang achterhaald,’ zegt bernard Drion. ‘Dergelijke werkzaamheden worden in toenemende mate uitgevoerd in India en het voormalige Oostblok. Mede daardoor fungeren kantoorgebouwen nu vooral als ontmoetingsplaats, waarbij gebouw en techniek slechts ondersteunende faciliteiten zijn.’ De mens staat centraal in het nieuwe kantoor. beleving en gastheerschap zijn kernbegrippen.
Bernard Drion: ‘Ik ben ervan overtuigd dat we met de helft van de huidige kantoorruimte toe kunnen.’
Na een studie bouwkunde was Bernard Drion onder meer werkzaam als architect en vervulde leidinggevende functies bij een aantal adviesbureaus. Op dit moment is Drion directeur bij Hospitality Consul-
X
buSINESS NATIONAAl
tants. Hij combineert deze functie sinds begin 2008 met die van lector Facility Management aan de International Academy of Facility Management van NHTV in Breda. ‘Ik ervaar het als een ideaal sa-
menspel. Kennisontwikkeling en onderzoek enerzijds en de praktische advisering van opdrachtgevers anderzijds zorgen voor een kruisbestuiving met meerwaarde.’
UITBESTEDING BORGEN Grote concerns besteden in toenemende mate alle facilitaire diensten inclusief medewerkers uit aan één partij, multi service suppliers als Arcadis, Aqumen, Facilicom, ISS en Sodexo. ‘Kiest een bedrijf voor een dergelijke grootschalige uitbesteding dan is het wel zaak de controle adequaat te regelen. Het gaat hierbij immers om enorme investe-
Anticyclisch investeren
Kostenreductie is op dit moment ook voor facility managers een belangrijk aandachtsveld. ‘Facility management bestaat uit drie elementen: ICT, soft services – ondersteunende diensten als schoonmaak, receptie en beveiliging – en huisvesting. Is minder kantoorruimte nodig dan beïnvloedt dat dus vooral deze laatste component. Door slim om te gaan met vierkante meters is besparing zeker mogelijk.’ Drion tempert echter te hoge verwachtingen. ‘De kosten voor facility management maken slechts een kwart uit van de totale uitgaven. Een besparing van tien procent zorgt dus slechts voor 2,5% lagere bedrijfskosten.’ De lector ziet meer heil in een anticyclische benadering. ‘Optimalisatie van de werkomgeving leidt ertoe dat medewerkers productiever worden, waardoor de output van een organisatie toeneemt. Daarom pleit ik ervoor om het
Heb ik überhaupt een kantoor nodig?
geld dat bespaard wordt door beperking van vierkante meters deels te investeren in het upgraden van het resterende kantooroppervlak.’
Mindset
Samen met NHTV-docenten Geoff Marée en Frans Melissen schreef Drion het boek
‘Workin’ Wonderland’. In deze uitgave, die in december 2009 verschijnt, staan nieuwe manieren van werken en management centraal. Drion constateert dat onze kantooromgeving aan de vooravond staat van een ingrijpende verandering. ‘Werkzaamheden vallen uiteen in twee componenten: geconcentreerd solistisch werk, veelal achter een pc of laptop, en het ontmoeten van collega’s om te komen tot uitwisseling van kennis en ideeën. Voor dit laatste is een gezamenlijke plek nodig, maar de eerste activiteit kan in feite op elke locatie en op elk moment plaatsvinden. En als collega’s elkaar van de tien maal drie keer live ontmoeten, kan de rest heel goed virtueel, per conference call of beeldtelefoon. Ik ben ervan overtuigd dat we met de helft van de huidige vierkante meters kantoorruimte toe kunnen. De mindset van iedere manager zou dus moeten zijn: heb ik überhaupt een kantoor nodig?’ Toch verrijzen nog altijd nieuwe kantoren in het Nederlandse landschap. ‘Dat hangt deels samen met een manco in ons systeem: een nieuw gebouw is meestal goedkoper dan het renoveren van een bestaand pand. Hierdoor is de verleiding groot om telkens opnieuw weilanden vol te bouwen, ook omdat dit gemeenten veel geld oplevert.’
Voortrekkersrol
De veranderende manier van werken heeft tot gevolg dat onze kantoren er anders uit gaat zien. ‘Vaste werkplekken verdwijnen en de nadruk komt te liggen op het faciliteren van ontmoetingen, samenwerking en het delen van kennis.’ Drion ziet hierbij een voortrekkersrol weggelegd voor Nederland. ‘Onderzoek
ringen en complexe contracten. Om de prestaties van multi service suppliers goed te kunnen beoordelen, moeten opdrachtgevers beschikken over voldoende hoogwaardige expertise. Een andere optie is om de controle uit te besteden aan gespecialiseerde bedrijven, zogenaamde facility accountants.’ Het mkb besteedt ondersteunende diensten als catering en schoonmaak vaak afzonderlijk uit. ‘In dergelijke gevallen wordt de kwaliteit bewaakt door brancheorganisaties als VPB en wettelijke richtlijnen als HACCP. Onderzoek je daarnaast als opdrachtgever regelmatig klanttevredenheid en kosten, dan is het proces van uitbesteding voldoende geborgd.’ Drion denkt dat voor het mkb nog veel winst te behalen is. ‘Bundeling van vraag biedt tal van voordelen. Denk bijvoorbeeld aan parkmanagement waarbij diensten gezamenlijk worden ingekocht en aangestuurd. En waarom niet een restaurant exploiteren samen met andere bewoners van een bedrijventerrein of de schoonmaak gezamenlijk uitbesteden?’
buSINESS NATIONAAl
XI
Fotografie Scagliola/Brakkee, Rotterdam
TRENDS
Interpolis: succesvol flexconcept
toont aan dat wij van alle Westerse landen het minste hiërarchiebesef kennen. Leidinggevenden zijn nauwelijks statusgevoelig en staan open voor andere kantoorconcepten als deze helpen om medewerkers aan het bedrijf te binden. Ook het feit dat wij het minst hechten aan het voorkomen van onzekerheid draagt bij aan een positieve grondhouding ten opzichte van alternatieve manieren van werken.’ Tien jaar geleden baarde Interpolis opzien door haar hoofdkantoor geheel in te richten met flexibele werkplekken. Ook directieleden moesten het doen zonder eigen kantoor. Al blijkt het concept bijzonder succesvol – het ziekteverzuim daalde met 20 procent –, navolging op grote schaal bleef uit. ‘Het gemiddelde gebouw is nog altijd vrij conventioneel,’ beaamt Drion. ‘Vastgoedpartijen realiseren maar mondjesmaat vernieuwende kantoorconcepten.’ Jarenlang was er voor projectontwikkelaars en investeerders ook nauwelijks reden tot verandering. ‘Traditionele panden met een vaste maatvoering en een gelikte gevel werden toch wel verhuurd. Ook was veelal geen directe relatie tussen de initiatiefnemer van een gebouw en de uiteindelijke gebruiker.’ In deze situatie komt verandering. ‘Door de recessie worden marktpartijen gedwongen zich te verdiepen in de werkelijke huisvestingsbehoefte van organisaties. Mede hierdoor zal een ander soort kanto-
XII
b u siness nationaa l
ren ontstaan.’ Ook de komst van een nieuwe generatie gebruikers speelt hierbij een rol. ‘Jongeren zijn gewend om overal te werken. Ik geloof dat mijn dochters nog nooit aan een traditioneel bureau hebben gestudeerd. Zij stellen dus andere eisen aan hun werkomgeving. Het kantoor van de toekomst moet daarop inspelen.’
Doordrenkt met DNA
NHTV is voor zover Drion bekend wereldwijd de enige opleiding waar facility management en hotelmanagement onder één dak worden onderwezen. ‘Toch is het een logische combinatie. Immers, gebouw, klimaatvoorziening en ICT zijn commodities, vanzelfsprekende randvoorwaarden die heel goed uitbesteed kunnen worden. In het nieuwe kantoor draait het net als bij hotels om aspecten als gastheerschap en beleving. Dat zorgt voor het onderscheidend vermogen dat nodig is om medewerkers te binden en te boeien. Ook draagt het bij aan het communiceren van de corporate identity; de waarden en missie van een bedrijf. Medewerkers en bezoekers moeten dit als het ware kunnen voelen. Een gebouw moet doordrenkt zijn met het DNA van de organisatie.’ Deze ontwikkeling past in de evolutie van facility management. ‘Eerst ging het alleen om het gebouw. Toen werd ICT de dominante factor en nu staat de mens centraal. Dit past in de tijdgeest; we worden sensitiever, feminiener en spiritueler.
Bij een vergelijking tussen een verouderd pand met vriendelijke, hartelijke medewerkers en een nieuw, prachtig gestyled kantoor waar mensen geen warmte en betrokkenheid uitstralen, krijgt het eerste altijd de voorkeur.’
Snijvlak
In een kantoor dat medewerkers bindt en boeit, wordt duurzaamheid steeds belangrijker. ‘Hierbij snijdt het mes aan twee kanten. Enerzijds bespaar je kosten door minder energieverbruik, anderzijds hechten medewerkers er waarde aan dat hun werkgever maatschappelijk verantwoord onderneemt. De loyaliteit neemt hierdoor toe.’ Drion ziet in dit verband een belangrijke taak voor de facility manager, die opereert op het snijvlak van people, planet en profit. ‘Denk bijvoorbeeld aan het slechte binnenklimaat in veel kantoren. Onderzoek van SenterNovem toont aan dat als gevolg hiervan een kapitaalvernietiging van miljarden euro’s optreedt door onnodig ziekteverzuim en verminderde productiviteit. Bij dit vraagstuk speelt de facility manager een cruciale rol.’ Duurzaamheid krijgt nog onvoldoende aandacht, maar dat gaat onherroepelijk veranderen. ‘Door als aanjager van duurzaamheid te fungeren, neemt de toegevoegde waarde van facility management verder toe.’ �
2.500
ondernemers... 250 tafels...
30 nieuwe
contacten...
Kom 1 december naar Ahoy Rotterdam en ontmoet andere ondernemers en managers die net als u hun zakelijke netwerk willen uitbouwen. Luister naar inspirerende woorden van onderneemster Annemarie van Gaal en de visie op de crisis en verwachtingen voor 2010 door Willem Middelkoop. Reserveer nu alvast uw plaats voor dit netwerkevent via orbizzxl.nl en verzeker uzelf van minimaal 30 nieuwe zakelijke contacten!
OrbizzXL. Het grootste netwerkevent van Nederland Dinsdag 1 december, 14.00 - 20.00 uur Ahoy Rotterdam
Leeuwarden
Landelijk bereik via 25 regionale BUSINESS-edities
Groningen
Assen
Zwolle Almere
Haarlem Amsterdam
Enschede
Leiden
Utrecht Ede Tiel
De totale oplage van BUSINESS
Rotterdam
Dordrecht
Arnhem
Winterswijk
Nijmegen
's Hertogenbosch
Nationaal, het landelijk katern
Breda Middelburg
Tilburg Venlo
van de 25 Business-uitgaven, bedraagt 100.000 exemplaren.
dan 300.000 zakelijke beslissers. Adverteren in BUSINESS Nationaal is werken aan zakelijk succes!
business
De nieuwe missie van Leen Zevenbergen
Business Nationaal: 25x direct bereik in het hart van de regio
van BUSINESS Nationaal meer
Arnhem Business Arnhem Duiven Oosterbeek e.o.
Regio Business Midden-Brabant Tilburg Waalwijk Oisterwijk e.o.
Drechtsteden Business Dordrecht Sliedrecht Gorinchem e.o. Drenthe Business Assen Hoogeveen Meppel e.o. Driesteden Business Apeldoorn Deventer Zutphen e.o.
Door een meeleesfactor van ruim drie personen bereikt elke editie
Oost-Gelderland Business Doetinchem Winterswijk Zevenaar e.o.
Apeldoorn
Amersfoort 's Gravenhage
Amsterdam Business Amsterdam Amstelveen Schiphol Diemen e.o.
Flevoland Business Almere Lelystad Zeewolde e.o. Friesland Business Leeuwarden Heerenveen Drachten Sneek e.o. Gooi en Eemland Business Hilversum Bussum Amersfoort Nijkerk e.o. Groningen Business Groningen Delfzijl Winschoten e.o. Haaglanden Business Den Haag Zoetermeer Leidschendam Wassenaar e.o. Kennemer Business Haarlem Beverwijk IJmond e.o.
Regio Business Noordoost-Brabant ‘s-Hertogenbosch Oss Veghel e.o. Rijnmond Business Rotterdam Spijkenisse Schiedam Vlaardingen e.o. Rijnstreek Business Leiden Alphen aan den Rijn Bodegraven Lisse e.o. Rivierenland Business Tiel Zaltbommel Leerdam e.o. Twente Business Enschede Hengelo Almelo Oldenzaal e.o. Utrecht Business Utrecht Nieuwegein Houten Zeist e.o. Vallei Business Ede Wageningen Veenendaal e.o. West-Brabant Business Breda Roosendaal Etten-Leur Oosterhout Bergen op Zoom e.o.
Nijmegen Business Nijmegen Malden Boxmeer e.o.
Zeeland Business Vlissingen Goes Terneuzen Zierikzee e.o.
Noord-Limburg Business Gennep Venlo Roermond e.o.
Zwolle Business Zwolle Kampen Hardenberg Steenwijk e.o.
www.business-nationaal.nl voor uw zakelijk succes!
L i T e r AT U U r DE KRACHT VAN WIT
CRISISPROOF
Door Fons van Dyck
Door Robert J. Blom
GEVEN & GuNNEN Door Rob van Tol
De vraag die veel mensen bezighoudt, is welke impact de huidige crisis uiteindelijk zal hebben. Gaat het alleen om een heftige economische correctie of is veel meer aan de hand? En zijn er wellicht ook positieve gevolgen? Volgens de Belgische auteur en columnist Fons van Dyck gaat het vooral om een afrekening met een tijdperk van excessen, overdaad en overmoed. In De kracht van wit blikt hij niet achterom, maar kijkt vooral vooruit. Gebaseerd op consumentenonderzoek duidt Van Dyck zowel globale als lokale trends en ontwikkelingen en schetst hoe en in welke mate de crisis ons leven zal veranderen. Hij omschrijft de actuele periode als een moment van zuiverheid en zuivering en ziet het tevens als een goede gelegenheid om weer greep te krijgen op ons leven. Wit is het ultieme symbool voor deze ontwikkeling. Niet voor niets is de kleur populair in de mode en de autobranche.
Economisch analist Robert Jan Blom is een gerenommeerd expert op het gebied van faillissementen. Hij schreef meer dan zestig managementboeken en geeft regelmatig commentaar in het journaal, NOVA en Netwerk. In zijn meest recente boek Crisisproof beschrijft Blom hoe ondernemers een financiële crisis of faillissement kunnen voorkomen. Het boek helpt om potentiële risico’s te onderkennen; zo blijkt slecht debiteurenbeheer de belangrijkste oorzaak van een crisis of faillissement. Verder brengt Blom de stappen in kaart die nodig zijn om het tij te keren. Ook wordt in Crisisproof aandacht besteed aan het starten van een bedrijf in deze economisch onzekere periode: wat zijn de valkuilen, waar liggen kansen?
Rob Tol is oprichter van de NetwerkAcademie en was in 2007 Netwerker van het jaar. Hij omschrijft de kracht van netwerken als het geven van aandacht met als doel informatie, kennis en contacten te delen. De crux is om te weten wat je wilt bereiken en op welke manier je je netwerk opbouwt, inzet, uitbreidt en onderhoudt. In Geven & gunnen biedt Tol een beknopt inzicht in deze en andere aspecten van het netwerken in zakelijke markten. Naast tips & trucs en do’s & dont’s zijn interviews opgenomen met zakelijke netwerkers. 52 pagina’s. ISBN 978-90-8122-331-7. € 12,50.
230 pagina’s. Pearson Education, ISBN 978-90-4301-840-1. € 19,95.
269 pagina’s. Scriptum, ISBN 978-90-7743-233-4. € 24,95.
NOOIT MEER SJOEMElEN Door Rob Fijlstra en Harry Wullings
Het verlies van vertrouwen is misschien wel de meest ingrijpende impact van de recente gebeurtenissen in – vooral – de financiële sector. Organisaties die decennialang werden gezien als onkreukbaar en onaantastbaar bleken door het nemen van onaanvaardbare risico’s en het geven van onjuiste informatie kwetsbaar en onbetrouwbaar. Maar ook de politiek heeft al jarenlang te maken met een gebrek aan vertrouwen. En wat voor organisaties geldt, is evenzeer van toepassing op mensen. Om de realiteit te verzachten, is het verleidelijk problemen met de mantel der liefde te bedekken en confrontaties te vermijden. Toch loopt ook dat vroeg of laat fout. Volgens Rob Fijlstra en Harry Wullings is vertrouwen het belangrijkste vermogen van een samenleving. Zonder vertrouwen worden samenwerken en ondernemen ernstig gefrustreerd. Nooit meer sjoemelen pleit voor de terugkeer van het vertrouwen tussen mensen en organisaties. Zuiverheid is het sleutelwoord, authentiek handelen het enige duurzame antwoord op deze turbulente tijd. 160 pagina’s. Scriptum, ISBN 978-90-5594-699-0. € 17,95. buSINESS NATIONAAl
XV
bpMedia+Design 013-5901529 / info@bpmedia.nl www.bpmedia.nl
Mobiele Surveillance
Unieke oplossingen Als ’s avonds de laatste werknemer vertrokken is, is uw pand het kwetsbaarst. Waardevolle informatie en kostbare apparatuur blijven in een leeg gebouw achter. Met de surveillancediensten van Securitas bent u zeker van deskundig toezicht op uw kapitaal. Dag en nacht, zeven dagen in de week.
Veiligheid bieden: een vak apart Met de mobiele surveillancedienst van Securitas beschikt u over medewerkers die thuis zijn op uw terrein. Zij kennen de omgeving, uw bedrijf en signaleren daardoor onregelmatigheden snel. Gaat uw alarm onverhoopt af? Dan is een surveillant altijd snel ter plaatse. Meer informatie: www.securitas.nl
Securitas is kennisleider op het gebied van beveiliging. Door het leveren van segmentspecifieke beveiligingsoplossingen realiseert Securitas groei en winstgevendheid in meer dan 37 landen in Noord-Amerika, Zuid-Amerika, Europa en AziĂŤ. In alle segmenten maken onze 240.000 medewerkers het verschil. Van logistiek, retail en openbaar vervoer tot banken, ziekenhuizen, industriĂŤle complexen en woonwijken.
www.securitas.nl