business
Willem Vermeend
Alert en waakzaam aan de zijlijn Business nationaal nov 2010.indd 1
14-10-2010 14:12:26
Profiel
De toekomst volgens Willem Vermeend
‘Europa is onze redding’ TEKST MART RIENSTRA FOTOGRAFIE HANS KOKX
Willem Vermeend volgt de waan van de dag in Den Haag weliswaar nauwlettend, maar van een afstand. ‘Ik ben dankbaar voor wat de politiek mij heeft opgeleverd, maar heb in 2002 bewust afscheid genomen. En wat mij betreft voor altijd. In Den Haag overheerst de tegenstelling, in plaats van de verbinding. Het laatste kabinet, maar ook de moeizame wijze waarop nu een nieuwe regering is gevormd, illustreert de geringe bereidheid tot samenwerking. Bovendien, als je in de politiek actief bent, leef je vooral met de dag van gisteren. Ik ben bij voorkeur bezig met morgen.’
Globalisering Dat bewijst Vermeend met zijn onnavolgbare ijver bij het schrijven van boeken over hoe het anders kan, of beter gezegd: moet. Want volgens de hoogleraar Europees fiscaal recht en fiscale economie verandert de wereld in rap tempo. Nederland en Europa moeten hervormen, anders missen we de boot. ‘De globalisering en de opkomst van nieuwe economische grootheden als China, Brazilië, India en Rusland zorgt voor toenemende onzekerheid bij traditionele machtsblokken als Amerika en – in mindere mate – Europa. Daar komt bij dat de EU nog steeds intern verdeeld is, terwijl juist nu een breed economisch machtsblok gewenst is.’ Volgens de 61-jarige Vermeend doen de individuele Europese landen er straks niet meer toe. ‘Zelfs het bruto binnenlands product van Duitsland is over 10, 15 jaar te klein om internationaal een rol van betekenis te spelen. Laat staan dat van onze vaderlandse economie.’
II
Nederland en de Grieken Toch denken de meeste Europese landen nog nationaal, ook Nederland. ‘Ten onrechte. Juist Nederland is enorm gebaat bij de Europese eenwording. Omdat we zo’n ijzersterke exportnatie zijn, profiteren wij maximaal van de “grenzenloze” samenwerking met tientallen landen. Daardoor houden we ook in deze financiële crisis het hoofd relatief makkelijk boven water. Zonder EU en euro had Nederland het waarschijnlijk niet gered. De gulden was als onbeduidende munteenheid een speelbal geworden van speculaties op de wereldmarkt. Met kwalijke gevolgen zoals een hoge werkloosheid, een flinke achteruitgang in economische groei en een nauwelijks te overbruggen achterstand op andere, welvarende landen. Maar daar hoor ik nooit iemand over.’ Waarmee Vermeend verwijst naar de volgens hem eenzijdige beeldvorming over de EU. Veel mensen denken bij Europa vooral aan zaken als bureaucratie, inefficiëntie en overdreven regelgeving. ‘En dat we ook nog moeten bloeden voor de ellende van andere landen, zoals Griekenland. Het tegendeel is echter waar; Nederland verdient juist aan deze crisis. Als financieel gezond land kunnen wij goedkoper geld lenen op de kapitaalmarkt dan de Grieken: 2% tegen 6%. Dat scheelt vier procent. Wij fungeren daarom als intermediair en bieden de Grieken een garantie aan; een lening waarover zij jaarlijks 5% rente moeten betalen!’ Vermeend zucht over de onwetendheid over deze kwestie. ‘Niemand interesseert zich voor de waarheid, lijkt het…’
Europa is goed voor Nederland, luidt dus de boodschap. En voor de toekomst van ons land zelfs essentieel, stelt Vermeend. ‘Als grondstofarm land hebben wij de wereld weinig te bieden, dus zijn we afhankelijk van onze kennis, creativiteit en ondernemersgeest.’ Volgens de PvdA’er is hierbij het niveau van het onderwijs maatgevend voor onze kans van slagen. ‘Dat niveau moet dus niet alleen omhoog, de insteek moet ook anders worden. Het gaat erom, talent te maximaliseren. Zorg bij scholieren en studenten voor een ultieme uitdaging, zodat ze de wil krijgen om te excelleren.’ In het verlengde van deze gedachte ligt de wens om onderscheidend en ondernemend te zijn. ‘Als je weet dat je goud in handen hebt, wil je dat minstens kunnen verzilveren.’ Daarom is vereenvoudiging van regelgeving en lastendruk voor ondernemers noodzakelijk. In Nederland, maar ook in Europees verband.
Straf op werk Ook op dit gebied heeft Vermeend een fundamentele hervorming voor ogen, gekoppeld aan een nieuw belastingstelsel. ‘De druk uit het buitenland maakt aanpassing onvermijdelijk. Onze bedrijven klagen terecht over flinke concurrentie via andere fiscale stelsels. Wat dat betreft is de Nederlandse belastingwetgeving inderdaad gedateerd, en bovendien gebaseerd op belasting op arbeid. Wij straffen mensen omdat ze werken!’ Dat moet anders: aantrekkelijker en rechtvaardiger. ‘Arbeid moet je juist stimuleren. Daarom reduceren we deze heffing en concentreren ons in dit verband op consumptie, energie en onroerend goed. Als we daar
b u siness nationaa l
Business nationaal nov 2010.indd 2
14-10-2010 14:12:27
Acht jaar lang deelde Willem Vermeend als staatssecretaris van Financiën en minister van Sociale Zaken in Den Haag mede de lakens uit. Nu staat hij alweer acht jaar aan de zijlijn, doceert en schrijft boeken. Over veranderingen in de gezondheidszorg, wijziging van ons belastingstelsel en over een sterk en hervormd Europa. De voormalig politicus gelooft vooral in verandering, noodzakelijk om de ontwikkelingen in de wereld bij te houden. ‘Die wereld ziet er compleet anders uit dan 20, 30 jaar geleden. Waarom bewegen wij niet mee, in plaats van vast te houden aan instituties en afspraken uit de vorige eeuw?’
‘We zijn afhankelijk van onze kennis, creativiteit en ondernemersgeest.’
meer belasting over heffen, schaadt dat de economie het minst, is al eens onderzocht.’ Volgens deze plannen houdt de burger netto meer over om te besteden, maar worden enkele producten een stuk duurder. ‘Klopt, vooral milieuvervuilende producten. En dat leidt uiteindelijk tot een duurzame economie en een groenere wereld.’
Internetgeneratie Zijn (belasting)ideeën hebben inmiddels vaste grond onder de voeten gekregen bij
diverse politieke partijen. ‘Logisch, want de factor arbeid wordt de komende jaren – ook gelet op de vergrijzing – steeds belangrijker. Dus is iedereen hard nodig.’ Daarbij kijkt Vermeend nadrukkelijk naar de jeugd. ‘Dàt is onze toekomst. Zij begrijpen beter dan wie ook hoe onze wereld er over 20 jaar uitziet. Omdat zij opgegroeid zijn met internet hebben jongeren een enorme voorsprong in dit digitale tijdperk. Bovendien denken zij global en grensverleggend. Daarom adviseer ik bedrijven dit soort jonge mensen
serieus te nemen. Geef hen de kans en de macht om veranderingen door te voeren. Daarvoor is het echter wel nodig dat wij babyboomers een stap terugdoen. In feite heb ik dit al gedaan door de politiek – het episch centrum van de macht – te verlaten. Aan de zijlijn blijf ik echter waakzaam en alert.’ �
b u siness nationaa l
Business nationaal nov 2010.indd 3
III
14-10-2010 14:12:28
l i T e r AT U U r DE VENT IS DE TENT
NIEuWE ENERGIE
NIEuWE VOETEN
Door Paul Stamsnijder
Door Anne-Marie Rakhorst
Door Marcel Douma en Henk van der Honing
Door de personalisering van het nieuws krijgen de boegbeelden van organisaties steeds meer aandacht. Dit levert bedreigingen op – door de aandacht voor de persoon verdwijnt het bedrijf naar de achtergrond – maar biedt ook kansen. Paul Stamsnijder (oprichter van de Reputatiegroep) stelt in De vent is de tent dat een direct verband bestaat tussen de reputatie van de top en de waarde van een onderneming. Topbestuurders kunnen dus bijdragen aan die waarde. Een bestuurder die geen voorbeeldgedrag vertoont, is daarom ongeschikt voor zijn functie, aldus Stamsnijder. In zijn boek staat hij kritisch stil bij de reputaties van onder meer ABN AMRO (onder Rijkman Groenink), BP (Tony Hayward), De Nederlandsche Bank (Nout Wellink) en Virgin (Richard Branson). De vent is de tent geeft inzicht in de manier waarop bestuurders het best kunnen omgaan met hun persoonlijk profiel.
Fossiele brandstoffen raken op, grondstoffen worden schaarser. Tegelijkertijd zal de markt voor duurzame energietechnologie fors groeien, tot een bedrag van 800 à 1.200 miljard euro in 2020. Deze constatering is voor ondernemer Anne-Marie Rakhorst aanleiding om zich af te vragen, hoe lang we nog blijven wachten voordat Nederland vol inzet op duurzame oplossingen. In Nieuwe Energie schetst zij een lonkend perspectief. Kiezen wij voluit voor de duurzame weg, dan kan ons land binnen 25 jaar onafhankelijk zijn van fossiele brandstoffen èn een internationale koploper worden op het gebied van duurzaamheid. Het boek bevat een groot aantal voorbeelden en best practices. Om te komen tot een echt duurzame wereld moeten politiek, wetenschap, burgers en bedrijven elk vanuit hun eigen perspectief verantwoordelijkheid nemen. Niet wijzen naar elkaar, maar de handen ineenslaan.
Marcel Douma en Henk Van der Honing zijn actief als mediator, organisatieadviseur en coach. De ruim 100 brieven die zij elkaar gedurende een jaar schreven, zijn gebundeld in Nieuwe Voeten. Voeten Aanleiding voor de brievenreeks en dus het boek was het ontstaan van een nieuwe tijdgeest, met de financiële crisis als eyeopener en startsein. Volgens de auteurs vragen de actuele en toekomstige problemen om een combinatie van waarden en actie. Dit leidt ertoe dat een cruciale rol is weggelegd voor ondernemerschap en ondernemende mensen. In Nieuwe Voeten komen onderwerpen aan de orde als authentiek leiderschap, het overschot aan managers en kleinschalig ondernemen. Met hun boek willen Douma en Van der Honing helpen om de weg te wijzen naar en in de nieuwe tijd.
232 pagina’s. ISBN 978-90-5594-769-0. Scriptum, € 29,90.
255 pagina’s. ISBN 978-90-6523-238-0. Van Brug, € 19,95.
200 pagina’s. ISBN 978-90-5261-795-4. Academic Service, € 27,95.
KlIMAATOORlOGEN Door Gwynne Dyer De mate waarin ons klimaat verandert, zal ook de komende jaren zorgen voor ernstige verdeeldheid onder wetenschappers en politici. Gwynne Dyer gooit nog wat olie op het vuur. De Britse geopolitieke expert komt met een doemscenario in het geval een wereldwijde temperatuurstijging van maar twee graden werkelijkheid wordt. Grote groepen vluchtelingen, gewapende conflicten over het schaarse water en voedsel, landen die ineenstorten: in Klimaatoorlogen schetst Dyer hoe de wereldpolitiek door de klimaatverandering tot een kookpunt wordt gebracht. Het is volgens hem zeer de vraag of we de schade nog kunnen beperken. Dreigende werkelijkheid of waanidee? Wie het weet, mag het zeggen. 309 pagina’s. ISBN 978-90-4910-425-2. Spectrum, € 19,99.
IV
buSINESS NATIONAAl
Business nationaal nov 2010.indd 4
14-10-2010 14:12:30
Lekker weekendje richting de landelijke Achterhoek....
West-Brabant logistieke hotspot!
w w w. t a v e r n e - t w e l l o . n l
Het landelijke leven ontdekken vanuit Twello. Genieten van de natuur, de weldadige rust in het oosten van Nederland en de bijna vanzelfsprekende gastvrijheid. Fietsen, wandelen, toeren en daarna heerlijk aan tafel, gevolgd door een ontspannen nachtrust. Bel of mail vandaag nog voor onze aantrekkelijke (weekend) aanbiedingen!
HOTEL RESTAURANT EST TAVERNE T
W
E
L
L
O
H.W. Iordensweg 3, 7391 KA Twello Telefoon 0571 - 27 15 14 welkom@taverne-twello.nl West-Brabant is de ideale vestigingsplaats, van éénmanszaak tot multinational. Uitstekend bereikbaar en gelegen tussen Rotterdam en Antwerpen. Een breed aanbod geschikte vestigingslocaties. Wij helpen u bij het nemen van gefundeerde beslissingen.
BEL GRATIS: 0900 - 6000 600
MAAK ‘T IN WEST-BRABANT!
NV REWIN West-Brabant | Postbus 3182 | 4800 DD Breda | www.rewin.nl
3200146_Alg advertentie 190x277_1.indd 1
TR S M A K E L II JJ KK EETTEENN EENN ‘ ‘NN GGOOE EDDE E NNA AC C HH TR UU S TS !T !
20-07-10 10:56
Mobiele Surveillance
Unieke oplossingen Als ’s avonds de laatste werknemer vertrokken is, is uw pand het kwetsbaarst. Waardevolle informatie en kostbare apparatuur blijven in een leeg gebouw achter. Met de surveillancediensten van Securitas bent u zeker van deskundig toezicht op uw kapitaal. Dag en nacht, zeven dagen in de week.
Veiligheid bieden: een vak apart Met de mobiele surveillancedienst van Securitas beschikt u over medewerkers die thuis zijn op uw terrein. Zij kennen de omgeving, uw bedrijf en signaleren daardoor onregelmatigheden snel. Gaat uw alarm onverhoopt af? Dan is een surveillant altijd snel ter plaatse. Meer informatie: www.securitas.nl
Securitas is kennisleider op het gebied van beveiliging. Door het leveren van segmentspecifieke beveiligingsoplossingen realiseert Securitas groei en winstgevendheid in meer dan 37 landen in Noord-Amerika, Zuid-Amerika, Europa en Azië. In alle segmenten maken onze 240.000 medewerkers het verschil. Van logistiek, retail en openbaar vervoer tot banken, ziekenhuizen, industriële complexen en woonwijken.
www.securitas.nl
Business nationaal nov 2010.indd 5
14-10-2010 14:12:35
TreNDS
Doorbraak duurzaam bouwen vereist fusie van belangen
‘De oude weg loopt dood’ TEKST HANS HAjÉE
Anke van Hal is als praktijkhoogleraar Sustainable Housing Transformation verbonden aan de TU Delft. Op Nyenrode is ze hoogleraar Sustainable Building and Development bij het Center for Sustainability. ‘In Delft houd ik me bezig met verduurzaming van de bestaande voorraad. In Nyenrode gaat het er vooral om, het bedrijfsleven te helpen om van duurzaamheid een business case te maken.’ Bij Van Hal’s activiteiten in Delft ligt de nadruk op onderwijs en begeleiding van promovendi, terwijl in Nyenrode veel korter lopend praktijkonderzoek wordt gedaan. ‘Dit levert een vruchtbare kruisbestuiving op. Ervaringen uit de praktijk kan ik overbrengen aan de studenten in Delft, de bouwers van de toekomst.’
Wal en schip
Anke van Hal: ‘In tijden van crisis staat alles ter discussie.’
VI
Van Hal stelt dat het dreigende tekort aan grondstoffen en fossiele brandstof een zegen is voor de toekomst van duurzaam bouwen. ‘De wal keert het schip. Door de ecologische crisis wordt duidelijk dat we niet op de huidige voet door kunnen gaan. Dit plaveit de weg voor duurzame huisvesting.’ Maar ook de economische crisis kan een impuls betekenen. ‘Uiteraard is financiering van vastgoed op dit moment erg lastig; dat raakt ook de ontwikkeling van duurzame objecten. Maar in een breder perspectief heeft de economische tegenwind wel degelijk positieve gevolgen. Om te overleven in de sterke concurrentiestrijd moeten bedrijven zich onderscheiden op kwaliteit. Duurzaamheid vormt daarbij een steeds belangrijker aspect. In tijden van crisis staat alles ter discussie. Bedrijven die een deel van hun markt zien verdwijnen, gaan op zoek naar
buSINESS NATIONAAl
Business nationaal nov 2010.indd 6
14-10-2010 14:12:35
bouw en duurzaamheid, het werkgebied van hoogleraar Anke van Hal, kenmerkt zich door een enorme dynamiek. ‘Het gaat over oplossingen voor cruciale huisvestingsvraagstukken. De ecologische en economische crisis maken duidelijk dat de oude weg doodloopt. De nieuwe weg die we nu inslaan, moet een duurzame zijn.’
alternatieven. Duurzaamheid is dan een kans. Verder spelen de stimulerende maatregelen van de overheid een rol, net als de Europese regelgeving waar we onherroepelijk in toenemende mate mee te maken krijgen. Als je al deze ontwikkelingen beziet, is de keuze voor meer duurzaamheid vanzelfsprekend.’
Gezamenlijke opgave Bij een brede toepassing van duurzame bouw spelen veel partijen een rol: overheid, opdrachtgevers, ontwikkelaars, adviseurs, bouwers, installateurs en uiteraard gebruikers. Wie heeft de sleutel in handen? ‘Het is een gezamenlijke opgave. Alleen als sprake is van een fusie van belangen zal duurzame bouw substantieel doorbreken. Daarbij moet nadrukkelijk rekening worden gehouden met de financiele component. Een overheid die energiebesparingsprogramma’s wil initiëren waar bouwers negatieve gevolgen van ondervinden, kan op weerstand rekenen. Ook is het niet reëel rigide duurzaamheidseisen te stellen waarbij alleen projectontwikkelaars opdraaien voor de financiële consequenties. Het is zaak te zoeken naar oplossingen waar alle betrokkenen baat bij hebben. Alleen dan kan duurzame bouw een grote vlucht nemen.’
Niet ingraven Van Hal benadrukt het belang van procesinnovatie. ‘Blijf je de bouw traditioneel benaderen en voeg je daar duurzaamheidsmaatregelen aan toe, dan klopt het vooroordeel dat duurzaam duur is. Pas als je anders gaat denken en werken, ontstaan echte voordelen. Daarvoor moeten bestaande patronen worden doorbroken.
Wezenlijk is dat partijen zich niet ingraPRIMA PRIKKEL ven, maar bereid zijn buiten de vertrouwde Gevraagd naar maatregelen die kaders te opereren.’ Samenwerking is daarduurzaam bouwen bevorderen, bij het toverwoord, om tal van redenen. ‘In wijst Anke van Hal op de stimude bouw zijn projecten waarbij alle betroklerende rol van de overheid. ‘Als kenen in een vroeg stadium samenwerken die bij haar eigen huisvesting vaak zeer succesvol. Het proces verloopt duurzaamheid prioriteit geeft, efficiënter met als gevolg dat meer financiheeft dat een belangrijke voorele ruimte ontstaat voor kwaliteit en duurbeeldfunctie. Maar ook facilitezaamheid. Goed voorbeeld is de Coöperarend kan de overheid veel doen. tieve Vereniging Q. Dit initiatief wil In Amerika zijn er steden waar duurzaam bouwen stimuleren door partijen procedures sneller gaan als het in de keten te verbinden. Bij projecten een aanvraag betreft voor een wordt gewerkt met open begrotingen die duurzaam gebouw. Tijd is geld, ontdaan zijn van alle ruis. Mede hierdoor dus dit is een prima prikkel. Derblijkt het mogelijk om financieel aantrekgelijke regelingen kosten de kelijk duurzame woningen te realiseren.’ overheid niets maar zijn wel een Van Hal wijst ook op het toenemende aanstimulans; ik zou ze graag in Netal aanbestedingen dat via een publiekderland zien.’ Ook helpt het als private samenwerking gegund wordt. ‘Bij het rendement van energiebedeze projecten nemen marktpartijen niet sparende maatregelen beter inalleen ontwerp en bouw voor hun rekezichtelijk wordt gemaakt. ‘Dat ning, maar dragen ook de verantwoordekan bijvoorbeeld door met de lijkheid voor de langjarige exploitatie en besparing de benodigde inveshet onderhoud. Hierdoor krijgt niet de tering (deels) terug te betalen. goedkoopste maar de op termijn meest Zo worden kosten en rendement economische oplossing de voorkeur. Als je van duurzame oplossingen divoor een periode van 20 of 30 jaar verantrect gekoppeld.’ woordelijk bent voor de exploitatie van een gebouw dan zijn zaken als een laag energieverbruik en een lange levensduur van installaties van cruciaal belang. Dit leidt tot meer aandacht voor integrale meer prijzen en erkenningen duurzame kwaliteit en tot meer duurzame gebouwen.’ initiatieven voor het voetlicht brengen, hoe beter.’ Organisaties maken in toenemende mate een statement door duurzaamheid Voor het voetlicht Voor Van Hal kunnen succesvolle duurza- voorop te stellen. Neem TNT, dat haar huisvesting wil laten voldoen aan de hoogme bouwprojecten niet genoeg aandacht ste eisen op het gebied van duurzaamheid. krijgen. ‘Het helpt enorm als partijen die Een in 2008 gerealiseerd distributiecenhun nek uitsteken publieke waardering trum in Veenendaal was enige tijd het krijgen voor hun inspanningen. Dus hoe buSINESS NATIONAAl
Business nationaal nov 2010.indd 7
VII
14-10-2010 14:12:35
TreNDS
Het duurzame distributiecentrum van TNT in Veenendaal
duurzaamste gebouw van Nederland, terwijl TNT met een kantoor in aanbouw in Hoofddorp dezelfde kwalificatie op Europees niveau claimt. ‘Goed voorbeeld doet goed volgen. Zeker als wordt aangetoond dat duurzaam bouwen ook uit puur zakelijke overwegingen aantrekkelijk is. Kijk naar het farmaceutische bedrijf Genzyme, dat bij de bouw van haar hoofdkantoor nabij Boston de nadruk legde op duurzaamheid. Vervolgens zijn wereldwijd nieuwe vestigingen volgens dit principe gebouwd. Deze keuze heeft Genzyme veel positieve naamsbekendheid opgeleverd. En omdat steeds meer ervaring wordt opgedaan, lukt het om duurzaam te bouwen tegen investeringen die vergelijkbaar zijn met de “traditionele” werkwijze. Belangrijk bijkomend voordeel is dat deze gebouwen aantoonbaar leiden tot minder ziekteverzuim.’ Het is volgens Van Hal overigens allesbehalve vanzelfsprekend dat dergelijke aspecten worden meegewogen. ‘Het verbaast me telkens weer hoe hardnekkig iedereen kijkt naar de aanvangsinvestering, terwijl de effecten op langere termijn niet of nauwelijks gemeten worden. Wordt sec uitgegaan van de initiële kosten dan leidt meer aandacht voor kwaliteit en duurzaamheid tot een hogere prijs. Beschouw je een project echter integraal en over een langere periode, dan blijkt dat duurzame oplossingen simpelweg winst opleveren.’
VIII
Weerbarstig Ook al heeft een duurzame benadering aantoonbaar veel voordelen, de praktijk is weerbarstig. ‘De afgelopen decennia is veel ten goede veranderd. Toch blijft het jammer dat kansrijke vernieuwingen nog te vaak sneuvelen.’ Er zijn tal van redenen waardoor oplossingen die technisch superieur en economisch rendabel zijn in de praktijk toch niet op grote schaal worden toegepast. ‘Denk aan het stringent hanteren van regels en richtlijnen, gebrekkige voorlichting of slechte communicatie. Maar bedenkers moeten de hand ook in eigen boezem steken. Zij verdiepen zich vaak onvoldoende in de drijfveren van gebruikers. Consumenten maar ook bedrijven maken lang niet altijd een puur rationele afweging. Een warmtepomp is uit oogpunt van energiebesparing een per-
Pas als je anders gaat denken en werken, ontstaan echte voordelen fect systeem. Vraag je gebruikers naar hun ervaringen dan blijkt echter dat ze vooral waarderen dat er geen radiatoren zijn en dat de installatie ook zorgt voor koeling. De belangrijkste eigenschap van
warmtepompen – energiebesparing – is dus van ondergeschikt belang. Bij het “vermarkten” van oplossingen moet je hier terdege rekening mee houden.’
Onorthodoxe oplossingen De bouw- en huisvestingssector ziet zich gesteld voor omvangrijke opgaven. ‘Woningen neerzetten op een Vinexlocatie is relatief eenvoudig. Maar het realiseren van projecten met hoge duurzaamheidseisen in een bebouwde omgeving is dermate gecompliceerd dat samenwerking onontkoombaar is. Datzelfde geldt bij vraagstukken als de grote voorraad leegstaande kantoren en het dalende inwoneraantal in sommige regio’s.’ Het is zaak om oplossingen te vinden voor al deze problemen. Daarbij blijkt het wonderwel te werken als mensen en disciplines samen worden gebracht die normaal gesproken niet met elkaar in aanraking komen. ‘Dan ontstaat vaak echte innovatie en worden onorthodoxe oplossingen bedacht.’ Dat duurzaamheid daarbij een sleutelrol speelt, staat voor Van Hal buiten kijf. ‘De ecologische en economische crisis maken duidelijk dat de oude weg doodloopt. De nieuwe weg die we nu inslaan, moet een duurzame zijn. Daar is geen ontkomen aan.’ �
buSINESS NATIONAAl
Business nationaal nov 2010.indd 8
14-10-2010 14:12:37
hele_pa
Your global translation partner www.companytranslations.nl
Business nationaal nov 2010.indd 9 hele_pag _adv.indd 1
14-10-2010 14:12:37 19-02-2010 13:56:58
THeMA
intensiever en efficiënter gebruik van vierkante meters
Kosten werkplek en faciliteiten kunnen fors omlaag TEKST WIllIAM TEN bRINK
Door efficiënter en vooral intensiever gebruik te maken van kantoorruimte valt op de kosten van werkplekken en andere facilitaire voorzieningen nog fors te besparen, zonder dat dit ten koste gaat van de kwaliteit. Sterker nog: die kwaliteit kan zelfs behoorlijk toenemen. Dat vinden Pieter buis van het adviesbureau voor strategisch facility management Fier.fm en Rinus Vader, voorzitter van het bestuur van de Netherlands Facility Costs Index-coöperatie (NFC Index) en directeur business Development bij DHV Real Estate.
Volgens Buis en Vader kan het afstoten van vierkante meters kantoorruimte bedrijven en organisaties grote besparingen opleveren. Juist nu het Nieuwe Werken en andere vormen van flexibel werken terrein winnen, zijn daar volop mogelijkheden voor.
Andere rol De veranderende manier van werken zorgt dat kantoren een andere rol en functie krijgen. Vaste werkplekken verdwijnen, het accent ligt meer en meer op het faciliteren van ontmoetingen, samenwerking en kennisdeling. Een andere rol, met veel minder vierkante meters. ‘Ik ben ervan overtuigd dat Nederland de komende jaren geen nieuwe kantoorruimte nodig heeft,’ zegt Rinus Vader van NFC Index. Deze organisatie brengt jaarlijks de kostenontwikkeling van werkplekken en facilitaire voorzieningen van kantoren in Nederland in beeld. ‘De bezettingsgraad van werkplekken kan dankzij flexibel werken namelijk substantieel omhoog. Door die plekken intensiever te benutten, tot ruim 2 fte per werkplek, ontstaan aantrekkelijke mogelijkheden om te besparen op vierkante meters.’ Afstoten van vierkante meters is ook volgens Pieter Buis van Fier.fm de belangrijkste mo-
X
Pieter Buis (Fier.fm): ‘Juist nu vergt het grote inventiviteit en creativiteit om met zo weinig mogelijk middelen toch zo goed mogelijk voor de dag te komen.
gelijkheid tot besparingen op de kosten van werkplekken en facilitaire voorzieningen. ‘Maar die besparingen moeten vervolgens voor een belangrijk deel óók aangewend worden voor extra investeringen in de kwaliteit. De behoefte aan hoogwaardige werkplekken in een aantrekkelijke omgeving neemt vooral bij jongere werknemers snel toe.’
Ondergrens bereikt? Facility management als onderdeel van de totale bedrijfskosten bestaat uit drie elementen: huisvesting, ICT en de zogenoemde ‘soft services’, ondersteunende diensten als schoonmaak, catering, receptie en beveiliging. Vooral door economische omstandigheden staan al die kosten onder druk. Maar de dringende wens om
buSINESS NATIONAAl
Business nationaal nov 2010.indd 10
14-10-2010 14:12:38
MINDER KOSTEN, MEER KWALITEIT
n
te besparen, botst met de behoefte van mensen om te werken in een aantrekkelijke en kwalitatief hoogwaardige werkomgeving. Is de ondergrens van de kwaliteit in zicht of wellicht zelfs al bereikt? ‘Nee,’ vinden Buis en Vader. Natuurlijk, er is hier en daar zeker sprake van bezuinigingsdrift en de kaasschaaf wordt zo nu en dan ook met verve gehanteerd, soms zelfs behoor-
nog acceptabel is op het gebied van kwaliteit. ‘Ondernemers en organisaties staan wat dat betreft in een bijna onmogelijke spagaat: zo veel mogelijk besparen, maar óók de toenemende behoefte om als werkgever heel aantrekkelijk te blijven.’ Die aantrekkelijkheid zit hem volgens Buis ‘in honderdduizend dingen’, maar de cultuur van een onderneming of orga-
Rinus Vader (NFC Index): ‘Ik ben ervan overtuigd dat Nederland de komende jaren geen nieuwe kantoorruimte nodig heeft.’
lijk rigoureus. Buis: ‘Een groot deel van de kosten voor werkplekken en facilitaire voorzieningen ligt door bijvoorbeeld huurof eigendomsovereenkomsten en contracten voor langere tijd vast. Die zijn niet zo makkelijk te beïnvloeden. Dan zoek je het dus al gauw in quick wins.’ Maar elke organisatie vraagt zich tegelijkertijd natuurlijk ook af wat in eigen huis
nisatie bepaalt wél in belangrijke mate de beleving van het personeel. ‘In economisch voorspoedige tijden, als de bomen tot in de hemel groeien, is het niet zo moeilijk om een aantrekkelijke werkgever te zijn. Maar juist nu vergt het grote inventiviteit en creativiteit om met zo weinig mogelijk middelen toch zo goed mogelijk voor de dag te komen.’
NFC Index onderzoekt en indexeert sinds 2002 jaarlijks de kosten per werkplek, als maat voor de kostenontwikkeling van facilitaire voorzieningen van kantoren in Nederland. Die index is gebaseerd op 5% van de totale omvang van de Nederlandse kantorenmarkt en wordt gebruikt door bedrijven, instellingen en overheden die willen sturen op kosten van ondersteunende processen. In 2009 daalden de kosten van de rubriek Diensten en Middelen (goed voor bijna een kwart van de index) volgens NFC Index het meest, met ruim vijf procent. De kosten van de rubriek ICT (ruim een kwart van de index) daalden met bijna drie procent. De kosten voor huisvesting bleven nagenoeg gelijk. De totale kosten per werkplek bedroegen in 2009 € 10.280. Ook Fier.fm onderzocht de facilitaire kosten bij kantoorhoudende organisaties. Volgens Fier.fm zijn deze vorig jaar met zo’n vier procent gedaald tot gemiddeld 13.550 euro per werkplek. Maar de kwaliteit steeg, aldus het onderzoek, dat wordt uitgevoerd onder 35 grotere organisaties. De verschillen in de uitkomsten van beide organisaties zit hem vooral in de wijze van berekenen. Belangrijk is dat NFC Index en Fier.fm via onderzoek en index een vinger aan de pols houden en kijken naar ontwikkelingen waarbij met name de verhouding tussen de kosten en de kwaliteit aandacht krijgt. Heeft het MKB ook iets aan de bevindingen? Jazeker, zie deze quick wins: - Niet de kaasschaaf levert besparingen op, verantwoord besparen op vierkante meters wel. Maar niet ‘proppen’! - Denk goed na over en krijg inzicht in de kosten per werkplek en de facilitaire kosten. Daarop kan elke ondernemer al heel goed sturen. - Prioriteit 1 moet zijn: zorg voor een leuke en prettige werkomgeving. Daarin is besparen op bijvoorbeeld schoonmaak of tijdschriftabonnementen lang niet altijd een goede keuze. - Betrek je medewerkers! Zij kunnen aangeven wat optimale ondersteuning is. - Zorg dat je je als bedrijf of organisatie juist wat betreft die ondersteuning na drukkelijk onderscheidt: dát is de toegevoegde waarde.
buSINESS NATIONAAl
Business nationaal nov 2010.indd 11
XI
14-10-2010 14:12:40
foto aboutpixel/schwald-werbegestaltung.de
THEMA
Besparen op kantoorartikelen, schoonmaak of catering zet weinig zoden aan de dijk
Scherper ingekocht Definieer wat je als bedrijf of organisatie onder kwaliteit verstaat, is het advies van Buis en Vader. Dat met lagere kosten een hogere kwaliteit kan worden bewerkstelligd, zoals blijkt uit het onderzoek van Fier.fm, klinkt aantrekkelijk. Buis: ‘Zeker, er wordt steeds scherper ingekocht, ondernemers en organisaties willen waar voor hun geld. Maar dat kan alleen als je aanbieders daarmee stimuleert om ook naar kwaliteit te blijven streven.’ Minder slimme facility managers spelen dat spel niet en houden zich – om toch maar iets te besparen – hoofdzakelijk bezig met het uitfaseren van bijvoorbeeld schoonmaak of catering. Vader: ‘Iets minder vaak stofzuigen, wat minder variaties in beleg op de broodjes in het restaurant, dat soort dingen. Maar dat levert erg weinig op. De echte winst zit hem toch in het beter benutten van werkplekken en het afstoten van daardoor overbodig geworden vierkante meters.’
Thuis of onderweg Kan heel goed, vindt Vader, want het karakter van het kantoor verandert. Mensen werken niet langer van 9 tot 5 achter hun eigen bureau met een vaste pc, een vast telefoontoestel, een eigen kast, een verga-
XII
Toegevoegde waarde
Ondernemers en organisaties staan in een bijna onmogelijke spagaat derzaal aan het eind van de gang en hun eigen naam op de deur. ‘Werkplekken zijn in toenemende mate thuis of onderweg; het kantoor wordt steeds meer een lounge, een plek waar mensen elkaar ontmoeten. Dit geldt niet alleen voor het eigen personeel, maar ook voor ingehuurde zzp’ers en gedetacheerden.’ Zo’n informele ontmoetingsplek, waar nodig met wat ‘opgepluste’ werkplekken voor snelle gezamenlijke klussen, kan en mag volgens Vader heel luxe zijn en zo bijdragen aan een meer dan uitstekende werksfeer. ‘Bottom line is dat vele vierkante meters kantoorruimte bespaard worden. Dat weegt zeker op tegen extra investeringen in bijvoorbeeld “relaxmeubilair”, een exclusieve koffiecorner of andere aantrekkelijke voorzieningen.’
Past hier dan nog wel nog de klassieke manier van faciliteren? Nee, vinden Buis en Vader. ‘Je houdt altijd componenten als ICT, schoonmaak, catering, beveiliging en receptie,’ zegt Vader. ‘Maar de manier waarop je die inzet, moet niet langer standaard zijn. In ICT moet je, met vooral thuis- en flexwerkers, zelfs fors extra investeren, net als bijvoorbeeld in de digitalisering van je archief.’ Twee uitgangspunten moeten volgens Buis in elk geval leidend zijn: je wilt je medewerkers op een optimale manier ondersteunen en je wilt als ondernemer of als organisatie boven anderen uitstijgen. ‘Want dát is je toegevoegde waarde.’ �
b u siness nationaa l
Business nationaal nov 2010.indd 12
14-10-2010 14:12:40
Leeuwarden
Landelijk bereik via 25 regionale BUSINESS-edities
Groningen
Assen
Zwolle Almere
Haarlem Amsterdam
Enschede
Leiden
Utrecht Ede Tiel
De totale oplage van BUSINESS
Rotterdam
Dordrecht
Arnhem
Winterswijk
Nijmegen
's Hertogenbosch
Nationaal, het landelijk katern
Breda Middelburg
Tilburg Venlo
van de 25 Business-uitgaven, bedraagt 100.000 exemplaren.
dan 300.000 zakelijke beslissers. Adverteren in BUSINESS Nationaal is werken aan zakelijk succes!
business
Business Nationaal: 25x direct bereik in het hart van de regio
van BUSINESS Nationaal meer
Arnhem Business Arnhem Duiven Oosterbeek e.o.
Regio Business Midden-Brabant Tilburg Waalwijk Oisterwijk e.o.
Drechtsteden Business Dordrecht Sliedrecht Gorinchem e.o. Drenthe Business Assen Hoogeveen Meppel e.o. Driesteden Business Apeldoorn Deventer Zutphen e.o.
Door een meeleesfactor van ruim drie personen bereikt elke editie
Oost-Gelderland Business Doetinchem Winterswijk Zevenaar e.o.
Apeldoorn
Amersfoort 's Gravenhage
Amsterdam Business Amsterdam Amstelveen Schiphol Diemen e.o.
Flevoland Business Almere Lelystad Zeewolde Noordoostpolder e.o. Friesland Business Leeuwarden Heerenveen Drachten Sneek e.o. Gooi en Eemland Business Hilversum Bussum Amersfoort Nijkerk e.o. Groningen Business Groningen Delfzijl Winschoten e.o. Haaglanden Business Den Haag Zoetermeer Leidschendam Wassenaar e.o. Kennemer Business Haarlem Beverwijk IJmond e.o. Nijmegen Business Nijmegen Malden Boxmeer e.o. Noord-Limburg Business Gennep Venlo Roermond e.o.
Regio Business Noordoost-Brabant ‘s-Hertogenbosch Oss Veghel e.o. Rijnmond Business Rotterdam Spijkenisse Schiedam Vlaardingen e.o. Rijnstreek Business Leiden Alphen aan den Rijn Bodegraven Lisse e.o. Rivierenland Business Tiel Zaltbommel Leerdam e.o. Twente Business Enschede Hengelo Almelo Oldenzaal e.o. Utrecht Business Utrecht Nieuwegein Houten Zeist e.o. Vallei Business Ede Wageningen Veenendaal e.o. West-Brabant Business Breda Roosendaal Etten-Leur Oosterhout Bergen op Zoom e.o. Zeeland Business Vlissingen Goes Terneuzen Zierikzee e.o. Zwolle Business Zwolle Kampen Hardenberg Steenwijk e.o.
Willem Vermeend
Alert en waakzaam aan de zijlijn Business nationaal nov 2010.indd 1
Business nationaal nov 2010.indd 13
12-10-2010 14:17:05
www.business-nationaal.nl voor uw zakelijk succes!
14-10-2010 14:12:44
BEDRIJFSPROFIEL
‘Wij weten waar veiligheid om draait’ Verantwoord ondernemen betekent ook: zorgen voor een goede beveiliging van je bedrijf en je bedrijfsruimten. Het inhuren van een gespecialiseerd beveiligingsbedrijf hoort er dus gewoon bij. Maar hoe selecteer je een goede partner op dit gebied en – minstens zo belangrijk – hoe weet je of deze leverancier doet wat gedaan moet worden? Het blijkt allemaal te draaien om mensen die het verschil maken en innovatieve technologie. ‘Veel ondernemers betalen maandelijks een bepaald bedrag voor hun beveiliging,’ stelt Jeroen van Haastrecht, regio directeur bij Securitas Mobile in zijn Rotterdamse kantoor. ‘En dan moeten ze er maar op vertrouwen dat de surveillance volgens de afspraken wordt uitgevoerd. Wij zochten naar een manier om onze inzet zichtbaar én inzichtelijk te maken.’
PDA met bedrijfsinformatie Dat gebeurde al geruime tijd met de boordcomputer, de zogenaamde Carcube, en natuurlijk met uitgebreide rapportage. ‘Maar binnenkort worden al onze mensen uitgerust met een PDA. Dat heeft allerlei voordelen. Zo hebben ze alle informatie over het bedrijf waar ze een controle uitvoeren direct bij de hand. Ze kunnen veel sneller en adequater handelen. Door het GPS-systeem kan exact worden vastgesteld waar ze zijn en hoe laat. Dat is uiteraard ook voor hun eigen veiligheid van belang. En, niet onbelangrijk, het is een fluitje van een cent om onze klanten te laten zien wat we precies gedaan hebben!’ Ook dat laatste draagt bij aan een veilig gevoel. Securitas, onderdeel van het wereldwijd actieve Securitas, gaat als eerste het PDA-systeem invoeren. ‘Onze IT-afdeling is toonaangevend,’ vertelt Frans Wagenaar, commercieel directeur van Securitas Mobile. ‘Van onze ervaringen profiteren dan ook de vestigingen in andere landen. Kennisdeling is het sleutelwoord bij Securitas.’
Eigen initiatief De combinatie van technologie en gemotiveerde, goed opgeleide medewerkers biedt belangrijke voordelen. ‘Wij weten waar veiligheid om draait en natuurlijk investeren we heel veel in onze mensen,’ vertelt Van Haastrecht. ‘Tegelijk blijft hun enthousiasme je toch verrassen. Medewerkers komen vaak zelf met suggesties om de beveiliging te verbeteren.
XIV
BEVEILIGEN IS MENSENWERK Securitas-directeur Dennis Gähler: ‘Ik wilde erachter komen of onze aanpak – people before profit – in de praktijk werkt. Dat blijkt gelukkig zo te zijn.’ Dennis deed mee aan het Veronica-programma Undercover Boss. Het werd een mooie uitzending, maar bovenal een goede ervaring, waarop veel enthousiaste reacties kwamen van zowel medewerkers als klanten. Nemen initiatieven, bijvoorbeeld door de omgeving in kaart te brengen. Je kunt als ondernemer je zaakjes natuurlijk prima voor elkaar hebben, maar als je buurman stapels pallets los heeft liggen of ladders heeft staan, dan schiet dat niet op.’ Hoewel wereldwijd actief, hebben de Securitas-vestigingen stevige banden met de regio waarin ze opereren. ‘We kennen onze klanten en hun klanten,’ aldus Wagenaar. ‘We onderhouden het contact met (digitale) nieuwsbrieven en regelmatige kwaliteitsmetingen. Klanten doen enthousiast mee. Zo kunnen we onze dienstverlening steeds verbeteren.’ �
OVER SECURITAS Securitas is met ruim 260.000 medewerkers in 40 landen wereldwijd kennisleider in beveiliging. In Nederland bieden ruim 5.600 Securitas-medewerkers in elk segment specifieke beveiligingsoplossingen. Er zijn vestigingen in elke regio. Voor meer informatie: T 0800-8998668 of info@securitas.nl
b u siness nationaa l
Business nationaal nov 2010.indd 14
14-10-2010 14:12:45
BUSINESS FLITSEN COGEN Projects WINT ENERGIE INNOVATIEPRIJS
COMMISSARISSEN ZIEN WEER RUIMTE VOOR OFFENSIEF
De Energie Innovatieprijs is onderdeel van de vakbeurs Energie en wordt jaarlijks toegekend aan oplossingen die een bijzondere bijdrage leveren aan energiebesparing en vernieuwing. Inzendingen worden beoordeeld op innovativiteit, besparing, marketingwaarde en het vermogen om voor een domino-effect te zorgen. De actuele Energie Innovatieprijs is op 12 oktober uitgereikt aan Cogen Projects. Het bedrijf werd bekroond voor het Tribronsysteem, waarmee gebouwen op basis van biomassa worden verwarmd en gekoeld. Dit concept betekent een radicale vernieuwing op het gebied van warmte/koude-opslag. In plaats van gebruik te maken van een koude en een lauwwarme bron voor ondergrondse energieopslag werkt het systeem met drie bronnen: een koude, lauwe en een warme bron. Door de extra bron kan water vanuit de bodemopslag direct worden gebruikt voor verwarming van huizen en bedrijven. Naverwarming met een warmtepomp is niet meer nodig, met als resultaat een forse besparing op energie. ‘Met deze technologie is een energieneutrale wijk mogelijk tegen concurrerende kosten,’ aldus de jury.
Mede onder externe druk treden verschuivingen op in de samenstelling en houding van de raad van commissarissen van Nederlandse bedrijven en organisaties. Dit blijkt uit een onderzoek van Grant Thornton onder 93 commissarissen naar hun huidige en toekomstige rol en positie. Namens onderzoekspartner Grant Thornton reikte Bart Jonker het eerste exemplaar van het rapport uit aan Peter Elverding, commissaris bij een aantal grote ondernemingen en instellingen. Collega-commissarissen wezen hem aan als meest gerespecteerde commissaris.
Peter Elverding (links) en Bart Jonker
Er is een flinke professionaliseringsslag gaande, zowel bij genoteerde als niet-genoteerde ondernemingen. De commissaris wordt in toenemende mate ter verantwoording geroepen of aansprakelijk gehouden door aandeelhouders en maatschappij. De RvC’s van niet-genoteerde organisaties willen op een vergelijkbaar niveau komen als hun evenknie bij beursgenoteerde bedrijven. Benoeming van commissarissen die beschikken over ervaring bij genoteerde ondernemingen zal dit proces bespoedigen. Waarschijnlijk neemt de mutatiegraad bij niet-genoteerde bedrijven en organisaties hierdoor de komende jaren sterk toe. Adequate informatievoorziening is cruciaal om de taak als toezichthoudend orgaan uit te kunnen oefenen. Commissarissen gaan vaker buiten de raad van bestuur om op zoek naar bedrijfsinformatie, zo blijkt uit het onderzoek. Nu de crisis langzaam wegebt, willen commissarissen de focus weer meer leggen op de strategie. Er is daarbij vooral aandacht voor fusies en overnames. De respondenten uiten ook de wens om meer betrokken te worden bij doelstellingen en strategie.
PRIX DE MAZARS VOOR DSM EN SLIGRO DSM en Sligro Food Group zijn winnaars van de Prix de Mazars 2010, een publieksprijs voor het beste jaarverslag van beursgenoteerde ondernemingen. Beide bedrijven scoorden het hoogst in het door Mazars gesponsorde internationale onderzoek onder gebruikers van jaarverslaginformatie. In de derde jaargang van de prijs reageerden bijna 900 respondenten; 37% daarvan was afkomstig uit het buitenland. Naast winnaar DSM waren in de categorie ‘AEX’ Akzo Nobel, Corio, Heineken en Randstad Holding genomineerd. In de categorie ‘overige genoteerde bedrijven’ liet Sligro Imtech, Mediq, Nutreco en Vopak achter zich.
Joeri Galas (links) reikt namens Mazars de prijs uit aan Huub van Rozendaal, financieel directeur van Sligro Food Group
b u siness nationaa l
Business nationaal nov 2010.indd 15
XV
14-10-2010 14:12:47
Gaat u voor de 1000 euro vraag? Women on Wings is een Nederlandse organisatie die ondernemende vrouwen in India een vliegende start geeft. Women on Wings werkt zonder subsidies. Ze bereikt haar resultaten omdat vrienden en bedrijven het werk van Women on Wings omarmen. De 1000 euro vraag: Geeft u ook met duizend euro in geld of diensten Women on Wings vleugels? Kijk op womenonwings.nl/ getinvolved hoe u dat kunt doen. En wat Women on Wings ervoor terugdoet.
Business nationaal nov 2010.indd 16
14-10-2010 14:12:49