• LEZEN •
18
PRIKKELS
Apocalyps
JUBILEUM − Ter gelegenheid van 25 jaar Stichting Lezen voorspellen tien prominenten de toekomst. Hoe wordt er over 25 jaar gelezen?
‘De wereld zou in het jaar 1999 om twaalf uur ’s nachts vergaan, omdat de techniek de 2000-telling niet aan zou kunnen. De kalender van de Maya’s hield op 21 december 2012 op, de voorspelling was dat op die datum de aarde dan echt zou vergaan. Sommige mensen timmerden hun huis dicht, anderen gingen nog snel vreemd. En toen werd het de volgende dag 22 december, de dag daarna 23 december, et cetera.
F OTO M I C H I E L VA N N I E U W K E R K
De kranten staan vol met onheilspellende berichten over het leesgedrag van de mens. We kopen geen boeken meer, de taal verloedert. De voorspelling is dat in 2025 niemand meer een boek leest, waarschijnlijk weten de mensen tegen die tijd niet eens meer wat een boek ís. Ik voorspel dat de wereld pas zal vergaan als er geen boeken meer zijn. Zolang er mensen zijn zal er gelezen worden. Waar de taal ophoudt, stopt de mens. Vertrouw geen enkele voorspelling; alles is fictie.’ Maartje Wortel (1982), schrijfster
‘Over 25 jaar wordt er gelezen van het scherm, vanaf alle mogelijke schermen. Meer korte verhalen, meer poëzie, minder romans en meer rotzooi. Literatuur zal veel marginaler zijn dan nu en wegsmelten in een zee van lectuur. Alleen wanneer het onderwijs op dit vlak spectaculair verbetert, zal literatuur in brede kring blijven bestaan en verkrijgbaar blijven. Daarvoor zijn niet veel aanwijzingen. Maar altijd zullen er lezers blijven bestaan die het waardevolle uit een zee van narigheid weten op te vissen. En schrijvers.’ Maarten Doorman (1957), filosoof, criticus, dichter, essayist
F OTO E R N I E E N K E L A A R
‘Over 25 jaar hebben we een opvouwbaar scherm bij ons. Daarop hebben we permanent onze hele bibliotheek tot onze beschikking. We kunnen overal verder lezen aan het boek dat we onderhanden hebben en makkelijk referenties raadplegen. Thuis hebben we onze papieren bibliotheek. Kostbare werken, die we koesteren zoals een boekenbezitter in de achttiende eeuw zijn kalfslederen bandjes koesterde. We lezen meer dan ooit.’ Nelleke Noordervliet (1945), schrijfster
‘Zouden kleitabletten ooit dezelfde vertedering hebben opgewekt als boeken? Het kleitablet verdween, ik ben bang dat het papieren boek ook verdwijnt. Ik voel nu al nostalgie. Maar lezen blijft en wordt niet verdrongen door bewegend beeld. Toen er nog niet gelezen werd, F OTO S T E F V E R S T R A AT E N
luisterde men naar verhalenvertellers. Voor ons gaat dat te langzaam, en toch zijn verhalen even onmisbaar in het leven als eten en lucht. De snelste manier om een verhaal tot je te nemen is lezen. Over 25 jaar lezen we van een flinterdun oprolscherm, Engelse boeken met korte zinnen en snelle wisselingen. Lezen blijft onverminderd een levensbehoefte.’ Marita Mathijsen (1944), emeritus hoogleraar Nederlandse letterkunde aan de Universiteit van Amsterdam, essayist, columnist
F OTO M A A RT E N N AU W
‘Internet en technologische innovaties zoals de smartphone, de e-reader en de tablet hebben het lezen in de afgelopen vijftien jaar grotendeels gedigitaliseerd. Dit razendsnelle proces zal de komende 25 jaar zelfs nog in een stroomversnelling raken – we staan pas aan de vooravond van Het Nieuwe Lezen. Printmedia zullen voorlopig blijven bestaan, al dan niet in afgeslankte vorm, maar het lezen van digitale dragers zal de norm worden.’ Maurice Seleky (1982), schrijver, organisator Jonge Schrijversavond, pr-manager