SELECCIÓN DE TEXTOS. CSM E PROSA MEDIEVAL

Page 1

LITERATURA MEDIEVAL CANTIGAS DE SANTA MARÍA. A PROSA MEDIEVAL SELECCIÓN DE TEXTOS

Sofia Rama


LITERATURA MEDIEVAL CANTIGAS DE SANTA MARÍA. A PROSA MEDIEVAL SELECCIÓN DE TEXTOS

CANTIGAS DE SANTA MARÍA PRÓLOGO A

(texto 1)

Don Affonso de Castela, De Toledo, de Leon Rey e ben des Compostela Ta o reyno d’ Aragon, De Cordova, de Jahen, De Sevilla outrossi E de Murça, u gran ben Lle fez Deus, com’ aprendi, Do Algarve, que gaou De mouros e nossa ffe Meteu y, e ar pobrou Badallouz, que reyno é Muit’ antigu’, e que tolleu A mouros Nevl’ e Xerez, Beger, Medina prendeu E Alcala d’ outra vez, E que dos Romaos Rey É per dereit’ e Sennor, Este livro, com’ achei, Fez a onrr’ e a loor Da Virgen Santa Maria, Que este Madre de Deus, En que ele muito fia. Poren dos miragres seus Fezo cantares e soes, Saborosos de cantar, Todos de sennas razoes, Com’ y podedes achar.

_______ 1. O texto respecta a grafía recollida na páxina de

usuarios.multimania.es/aureano Clicando sobre o número accedese á

fonte.

Sofia Rama


LITERATURA MEDIEVAL CANTIGAS DE SANTA MARÍA. A PROSA MEDIEVAL SELECCIÓN DE TEXTOS

CANTIGA 32

(texto 2)

Esta é como Santa Maria amaçou o bispo que descomungou o crerigo que non sabia dizer outra missa senon a sua.

Quen loar podia, com' ela querria, a Madre de quen o mundo fez, seria de bon sen. Dest' un gran miragre vos contarei ora, que santa Maria fez, que por nos ora, du que al, fora a ssa missa, oraçon nunca per ren outra sabia dizer mal nen ben. Quen loar podia... Onde ao Bispo daquele bispado en que el morava foi end' acusado; e ant' el chamado e enpreguntado foy, se era ren o que oya del Respos: «O ben.» Quen loar podia... Poi-lo Bispo soube per el a verdade, mandou-lle tan toste mui sen piedade que a vezindade leixas' da cidade tost' e sen desden, e que ssa via logo sse foss' en. Quen loar podia... Aquela noit' ouve o Bispo veuda

Sofia Rama


LITERATURA MEDIEVAL CANTIGAS DE SANTA MARÍA. A PROSA MEDIEVAL SELECCIÓN DE TEXTOS

a Santa Maria con cara sannuda, dizendo-lle: «Muda a muit' atrevuda sentença, ca ten que gran folia fezist'. E poren Quen loar podia... Te dig' e ti mando que destas perfias te quites; e se non, d' oj' a trinta dias morte prenderias e alá yrias u dem' os seus ten na ssa baylia, ond' ome non ven.» Quen loar podia... O Bispo levou-sse mui de madurgada, e deu ao preste ssa raçon dobrada. «E missa cantada com' acostumada ás,» disse, «manten da que nos guia, ca assi conven.» Quen loar podia... _______ 1.

O texto respecta a grafía recollida na páxina francesa Cantigas de Santa María. Clicando sobre o número accedese á fonte.

Sofia Rama


LITERATURA MEDIEVAL CANTIGAS DE SANTA MARÍA. A PROSA MEDIEVAL SELECCIÓN DE TEXTOS

CANTIGA 10

(texto 3)

Esta é de loor de Santa Maria, com' é fremosa e bõa e á gran poder. Rosas das rosas e Fror das frores, Dona das donas, Sennor das sennores. Rosa de beldad' e de parecer e Fror d'alegria e de prazer, Dona en mui piadosa seer, Sennor en toller coitas e doores. Rosa das rosas e Fror das frores... Atal Sennor dev' ome muit' amar, que de todo mal o pode guardar; e pode-ll' os peccados perdõar, que faz no mundo per maos sabores. Rosa das rosas e Fror das frores... Devemo-la muit' amar e servir, ca punna de nos guardar de falir; des i dos erros nos faz repentir, que nos fazemos come pecadores. Rosa das rosas e Fror das frores... Esta dona que tenno por Sennor e de que quero seer trobador, se eu per ren poss' aver seu amor, dou ao demo os outros amores. Rosa das rosas e Fror das frores... _______ 1.

O texto respecta a grafía recollida na páxina portuguesa Wikisource. Clicando sobre o número accedese á fonte.

CANTIGA

189

(texto 4)

Esta é como un ome que ya a Santa Maria de Salas achou un dragon na carreira e mató-o, e el ficou gafo de poçon, e pois sãou-o Santa Maria.

Sofia Rama


LITERATURA MEDIEVAL CANTIGAS DE SANTA MARÍA. A PROSA MEDIEVAL SELECCIÓN DE TEXTOS

Ben pode Santa Maria guarir de toda poçon, pois madr' é do que trillou o basilisqu' e o dragon. Dest' avo un miragre a un ome de Valença que ya en romaria a Salas soo senlleiro, ca muit' ele confiava na Virgen Santa Maria; mas foi errar o camynno, e anoiteceu-ll' enton per u ya en un monte, e viu d'estranna faiçon Ben pode Santa Maria guarir de toda poçon... A ssi vir ha bescha come dragon toda feita, de que foi muit'espantado; pero non fugiu ant' ela, ca med' ouve se fogisse que seria acalçado; e aa Virgen beita fez logo ssa oraçon que o guardasse de morte e de dan' e d' ocajon. Ben pode Santa Maria guarir de toda poçon... A oraçon acabada, colleu en ssi grand' esforço e foi aa bescha logo e deu-ll' ha espadada con seu espadarron vello, que a tallou per meogo, assi que en duas partes lle fendeu o coraçon; mas ficou enpoçõado dela des essa sazon. Ben pode Santa Maria guarir de toda poçon... Ca o poçon saltou dela e feriu-o eno rosto, e outrossi fez o bafo que lle saya da boca, assi que a poucos dias tornou atal come gafo; e pos en ssa voontade de non fazer al senon yr log' a Santa Maria romeiro con seu bordon. Ben pode Santa Maria guarir de toda poçon... Aquesto fez el muy cedo e meteu-ss' ao camo con seu bordon ena mão; e des que chegou a Salas chorou ant' o altar muito, e tan toste tornou são. E logo os da eigreja loaron con procisson a Virgen, que aquel ome guariu de tan gran lijon. Ben pode Santa Maria guarir de toda poçon... ______ 1.

O texto respecta a grafía recollida na páxina Cantigas de Santa María. Clicando sobre o número accedese á fonte.

Sofia Rama


LITERATURA MEDIEVAL CANTIGAS DE SANTA MARÍA. A PROSA MEDIEVAL SELECCIÓN DE TEXTOS

CANTIGA

(texto 5)

Esta é de loor. Santa Maria, Strela do dia, mostra-nos via pera Deus e nos guia. Ca veer faze-los errados que perder foran per pecados entender de que mui culpados son; mais per ti son perdõados da ousadia que lles fazia fazer folia mais que non deveria. Santa Maria... Amostrar-nos deves carreira por gãar en toda meneira a sen par luz e verdadeira que tu dar-nos podes senlleira; ca Deus a ti a outrorgaria e a querria por ti dar e daria. Santa Maria... Guiar ben pod'o teu siso mais ca ren pera perayso u Deus ten sempre goy'e riso pora quen en el creer quiso; e prazer-m-ia se te prazia que foss'a mia alm'en tal compannia. Santa Maria... _______ 1.

O texto respecta a grafía recollida na páxina Son de poetas. Clicando sobre o número accedese á fonte.

Sofia Rama


LITERATURA MEDIEVAL CANTIGAS DE SANTA MARÍA. A PROSA MEDIEVAL SELECCIÓN DE TEXTOS

FRAGMENTOS DE TEXTOS EN PROSA DA IDADE MEDIA CRÓNICA XERAL

(texto 6)

Como Almãçor destroyo a çidade de Sanctiago et leuou ende as cãpaas para Cordoua Andados xijze ãnos do rreynado daquel rrey dõ Bermudo -et foy esto ena era de M et X ãnos; et o ãno da encarnaçõ do Senor en IX çentos et LXXXta et tres ãnos-, este ãno veeõ Almãçor cõ sua oste muy grande et entrou en Galiza per Portugal, correndo et astragando vilas et çidades. Et, quando chegou aa marisma, astragou a çidade et a jgleia de Sanctiago apostolo et queymoa. Et, nõ catando el, entrou naquel lugar hu iazia o corpo de Sanctiago apostolo para quebrãtar o seu moymento; mays foy y muy mal espãtado per hûu gram rroydo que ferio y çerca del. Pero con todo esto tomou as campaas meores et leuoas cõsigo, por sinal de vençimento que auya feycto, et posoas por lampaas êna mesquita de Cordoua, et esteuerõ y lõgo tempo depoys. Mays, ante que sse el partisse de terra de Sanctiago, foy ferido el con toda sua cõpana de malamento de Deus; et, polo pecado do atreuemento et das suzidades que el fazia êna jgleia de Sanctiago, caeu en el hûa das mays suzi(d)a(de)s enfermidade[s] que poderia seer. Et e aquela a que dizê os fisicos darria. Et darria he door de ventre, que ronpe as entranas et faz ênos omes menaçõ tan forte que morrê os omes ende. Et Almãçor et todollos de sua oste de guisa forõ consumidos et desfeyctos os corpos que todos morrerõ, senõ muy poucos. Et os que escaparõ conta a estoria que morrerõ depoys morte supitanya. Quando esto soube el rey dõ Bermudo enviou muytos omes de pee aas mõtanas, du sse / alçarã aquelles enfermos et os fracos daquella oste d’Almãçor, et matarõnos todos quantos acharõ. Et Almãçor ficou ende s[e] ]lleyro, cõ muy pouca da sua conpaña, et ouuesse de tornar a sua terra a pesar de sy. Delos xijze ãnos do reynado deste rey dõ Bermudo ata os xiiijze nõ achamos que contar cousa que para aqui perteesca. _______ Ramón Lorenzo (ed.) (1975):La traducción gallega de la Crónica General y de la Crónica de Castilla. Ourense: Instituto de Estudios Orensanos "Padre Feijoo", pp. 6-8, 217-218.

MIRAGRES DE SANTIAGO

(texto 7)

Miragre de Santiago scripto por Papa Calisto Êno ãno da Encarnaçõ de Nostro Señor, de mîll et çento et dous ãnos, hûu bispo viindo da casa santa de Iherusalem en hûa naue, seendo cabo do bordo leendo en hûu liuro, vêo hûa moy grãde onda et lançoo êno mar cõ outros que y andauã; et arredada a naue deles saseenta couedos, et eles aperigoados

Sofia Rama


LITERATURA MEDIEVAL CANTIGAS DE SANTA MARÍA. A PROSA MEDIEVAL SELECCIÓN DE TEXTOS

sobre las agoas do mar, chamarõ Santiago que lles acorrese a moy grã voz. Et Santiago foy logo y, et esteue sobre las ondas cabo deles en gisa que se lle nõ mollauã os pees. Et disolles: —Meus fillos, nõ ajades medo. Et entõ tornou ao mar et mãdou que os tornase aa naue aqueles que ende leuara; et chamou os marineiros, deteuerõ a barcha, et a onda do mar, por la ajuda de Santiago, volueos aa barcha os que ende leuara et o bispo cõ seu liuro aberto êna maão et sem dano nîhûu. Et entõ desapareçeulles o benaventurado apostolo. Et o bispo moyto onrrado que Deus et Santiago liurou por lo seu rrogo de tã grã perigoo, fui en rromaria a Galiza onde jaz o seu corpo, et fez aa onrra de[l] esta oraçon: —O ajutor omnium seculorum, o decus apostollorum, o lus clara galiçianorum, o auocate perigrinorum, Jacobe, suplantatur viciorum solue nostrorum cathenes delitorum e duc a salutum portum. Qui subuienis periglinatibus a te clamantibus tam in mare quan yn terra, sucur[r]e nobis nunc et in periculo mortis. Rrusum rrepletunt dicens: "Duc nos a salutis portum". Quod ipse prestare dignentur Ihesus Christus Dominus nostrus qui com Patre et Spiritu Sancto rreynas in secula seculorum. Amen. Que quer dizer: —Ay ajudador de todo o mûdo, onrra dos apostolos, lus clara et noble dos galegos, avogado dos rromeus, señor Santiago, destroydor dos pecados, solta as cadeas das nosas maldades et tragenos a porto de soude. Et amerçeate agora de nos êno p[e]rigo da morte tu que socorres aos que te chamã nos perigos do mar et da terra, amerçeate de nos êno perigoo da morte amê. ________________ José Luis Pensado (ed.) (1958). Miragres de Santiago. Anexo 68 da R.F.E. Madrid, pp. 186-8

LIVRO DE TRISTAN

(texto 8)

Como o home bóó rrogou a Dom Lãçalot que lle nõ metesse mão em seu fillo Lançarote foy a marauilla muy ledo em seu coraçõ de como rrespondera ao que lle enuyara diser Dom Tristan et de quan sisuda resposta dera ao que lle mãdara dizer por ssua carta. Todo aquel dia penssara Lançarote em Dom Tristan que nõ pensou em al. Aa noyte lle auêo que sseu camîo o leuou a casa do home bóó hu a[nte?] d’aquela noyte youuera o da Ssaya Mal Tallada et a Donzela Maldizête.(Aly soube as nouas dele. En outro dia manãa, quando quis caualgar, dissolle seu os[p]ede et rrogóó bê, como rrogara ao da Saya Mal Tallada et a Donzela Maldisête.) Et aly soubo el nouas deles. En outro dia manaa quando quis caual[gar] dissolle seu ospede et rrogoo bê assy como rrogara o da Ssaya Mal Tallada. Et Lãçarote disso que em seu fillo nõ meteria mão sse lle ante non fezesse desonrra conoçuda.

Sofia Rama


LITERATURA MEDIEVAL CANTIGAS DE SANTA MARÍA. A PROSA MEDIEVAL SELECCIÓN DE TEXTOS

—¡Ay!, por Deus, disse o padre, el he hûu caualeyro muy menino et nõ he tã sisudo como lle sería mester, et nõ catedes uos a el, mays catade uos, se uos prouguer, ao uosso bóó ssem et ao meu rrogo. —Ora sabede por uerdade que em uosso fillo nõ meterey mão saluo se m’o cuyta nõ fas faser. Et o ospede llo graçiu muyto. Desy comêdóó a Deus et mostroulle a carreyra para Seraloys, assy como a amostrara ao da Ssaya Mal Tallada. ______________ José Luis Pensado (ed.) (1962). Fragmento de un "Livro de Tristán" galaico-portugués. Santiago de Compostela. Anexo XIV de Cuadernos de Estudios Gallegos, pp. 44-48.

CRÓNICA TROIANA

(texto 9)

Cõmo Troya ffuy destroýda a primeyra vegada Depoys que a lyde foy partyda, que foy tã ben lidada, entrarõ todos êna çibdade, et nõ acharõ nj~hû que lles dissesse por ende nada. Mays moços et molleres ýan chorãdo et carpindo et fogíã todos aos têplos por goreçer alý, se podessen. Moytas donas et moytas donzelas et moytas burzesas moy fremosas / andauã fogindo perlas cales, assý cõmo mortas. Et outras donas moytas tragíã seus fillos pequenos ênos braços, buscando hu sse asconderíã cõ elles et hu poderíã goreçer. Nõ coydo que en njhû lugar foy tã grã doo, nê tã grã coyta, nê por quanto eu entêdo n[õ] creo que nehû home soubesse retraher este feyto cõmo foy, nê per qual gisa se fezo. Tódalas casas da vila ficarõ desanparadas; mays pero nõ dos de Greçia, que sabede que morarõ y hû mes todo entrego. Et acharõ êna çibdade moy grãdes thesoyros, de moyto oyro et de moyta prata et moytas pedras preçiosas et moytos caualos et de moytas dõas. ¿Que uos dyrey? Tamaño foy o auer que y acharõ que nõ ha léngoa de home que uoslo cõtar podesse. Et adussérõno todo aa rribeyra et metérõno ênas naos. Et depoys que todo esto ouueron feyto, destroýrõ tódaslas fortelezas et os têplos et os muros da vila, et astragarõ tódaslas outras cousas, en tal maneyra et en tal gisa que njhûa cousa nõ ficou que y derrubada nõ fosse. Et fazíã seu prazer ênas molleres da vila, cada hû cõmo se pagaua. Et poys assý ouueron deytada toda a vila, leixárõna destroýda, et leuarõ cõsygo as molleres de que sse pagarõ. ______________ Ramón Lorenzo (ed.) (1985): Crónica Troiana. A Coruña: Fundación Pedro Barrié de la Maza, pp. 226-227.

Sofia Rama


LITERATURA MEDIEVAL CANTIGAS DE SANTA MARÍA. A PROSA MEDIEVAL SELECCIÓN DE TEXTOS

MIRAGRES DE SANTIAGO (A morte de Roland) (texto 10) Da batalla de Rroçauales et da morte de Rrulã et dos outros lidadores (...) Et desi tomou o corno et começou de tãger se viinria algûus dos seus cristiãos que jaziã ascondudo[s] cõ medo dos mouros que jaziã êno monte; ou se volueriã ali onde el jazia, algûus d’aqueles que ja pasarã os portos, para estar êna sua morte, et para tomar a sua espada et o seu caualo et yr depos os mouros se poderia algûus matar. Et moy rregeo tãgeo o corno, que pero que era de marfil que o fendeu cõ o bafo, et a el quebrantouselle as veas do pescoço et os nerueos. Et Calrros oyo a voz do corno hu siia cõ sua osten et era d’ali onde estaua Rrulan oyto milias en que chamã o "Val de Calrros". Et quando o oyo Calrros mãdou gisar os seus et quisera yr alo mais Galarõ que sabia a treyçõ, diso: —Señor, nõ vaas alo ca nõ he nada, ca por ligeira cousa acustumaua Rrulã de tãger o corno, ca el nõ ha mester agora tua ajuda, que el anda agora apos hûu veado tangendo o corno.Ay que mao cõsello et que enganoso de Galarõ treeydor! Et que semellauele treeyçõ de Judas! Et en jazêdo asi Rrulã êno prado sobre la erua, avia tã grã sede que mayor nõ podia, et nõ podia auer agoa. Et entõ chegara ja Baldouî et el fezera sinal que lle buscase agoa, et Baldouî buscou andando de hûu cabo et do outro et nõ na pode achar et que nõ avia y senõ morte...ergueu a mão et beeyzeo. Cõ medo de o nõ mataren os mouros et caualgou êno caualo de Rrulan et leixoo et foyse a buscar a oste de Calrros et era ja pasada. Et despois que se el foy chegou Trediquo hu jazia Rrulan et começou moyto de chorar sobre el, et disolle que se cõfesase de seus peccados. Et el en ese dia cõfesarase et rreçebera o corpo de Deus ante que entrase êna lide. Et era en aquel tenpo custume que todo los que aviã de lidar que se confesauã a seus bispos et a seus clerigos et deles rreçebiã o corpo de Deus ante que entrasen êna lide. Entõ Rrulan martere de Ihesucristo alçou os ollos ao çeo et diso: —Señor Ihesucristo, por cuja creêça eu leixei a mîa terra et vin a estas terras estrayas por enxaltar a cristianidade, onde eu moytas lides vinçi dos mouros porla tua grraça, et onde eu moytas chagas et deostos et pelejas et escarnos et caenturas et cãsaço et fame et frio et moytos outros traballos padeçin, encomêdoche, Señor, esta mîa alma en esta ora en que jasco, ca asi como por mî et por los peccadores quiseste naçer et morrer en cruz et seer soterrado en moymento, et deçer aos Infernos et quebrantarlos et tirar ende os teus santos, et ao tercer dia rresurgir d’ontre os mortos et despois sobir aos çeos que nûca forõ desanparados da tua presença et da tua santidade; asi a mîa alma, Señor, por la tua misericordia seja liure da morte perdurauele que he o Inferno. _______________ José Luis Pensado (ed.) (1958): Miragres de Santiago. Anejo 68 da R.F.E. Madrid, pp.145-8.

Sofia Rama


Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.