ئێمە بۆچی مارکسیتین؟

؟نیتسیسکرام یچۆب ەمێئ دەمحەئ نارەماک ینارێگرەو ،زدو نلاائ زیسکرام ییرگرەب ەل ادم نی) تسیسکرام ( یچۆب ەمێئ ؟ دەمحەئ نارەماک یناڕێگرەو ، زدو نلاائ یسایس و یتەیڵاەمۆک ،یروبائ یکێناریەق .ەیادیۆخ یووژێم یناکەناریەق نیرتڵووق ەل یرادەیامرەس رەه ەک ،ەی ادکێتاک ەل .تادەئ ناشین ادناهیج یرەساترەسەل یتەیانیچ یتابەخ یرەسەنووچ و یسایس یوێشپ ەل یۆخ اتسێئ چیه ادیتساڕ ەل ،تادەئ مزیسکرام ینتشان یڵوەه رادتڵاەسەد ینیچ راددنەویەپ ەکەسرپ ۆڕمەئ واچ ەل ەدنەوەئ تاک ێون یەتەباب ەل .ەووبەن .تاکەئ ەڤاڕ ادۆڕمەل مزیسکرام یڵۆڕ و یگنرگ زدو نلاائ یەوارک یڵاس ەل ١٩٩٢ ییاتۆک" یوان رێژەل یکێکووترەپ امایوکوف سیسنارف اد نیرتشاب ەووب ەک ،"ڤۆرم اود و ووژێم ییاتۆک زرەب یگنەدەب .ەوەدرکوڵاب ادەناتاک وەل کووترەپ ییشۆرف و مزیسکام و مزینۆمۆک ،مزیلایسۆس ینتاه ەوەئ یانام ەب تەیڤۆس یتێکەی ینامڕاد .درک ەشەگناب یزاوژرۆب یتەیسارکومید و ڕازاب یروبائ ییاتۆک ینتوەکرەس اودەب ەرێل رتیچ ووب ییاتۆک ووژێم ،یەیانام وەب ،یرادەیامرەس یڕازاب یروبائ :ەیەه یناکمیئ متسیس کەی اهنەت .تاه یکێڵاس دنەچ ەب ،تێباردێپ ییاینڵد ڕازاب یروبائ یەواچرەب ەنتوەکرەس وەئ یاگێڕ ەل تێچەئێپ ەرزه مەئ اڕچپەناد یروبائ یواچرەب یەشەگ و جنازاق یناشکڵەه ەل کەی یاود یەناووتەکرەس یسایس .تێبارک یراید و ،ناکەی یرادەیامرەس یندنەسەرەپ ییەروەد یشورس یەوەب نووب عناق تیرتس ڵۆ ینارەبەوێڕەب ،ناکەکناب ینارەزێراپ نای .ەووب ادیرادەیامرەس یناهیج ینیرتشاب ەل نیرتشاب یوانێپ ەل کێتش وومەه .ەوودرک ۆمەتسەد کان زابرەدۆخ ووژێم ەل ییاناس ەب اورەه مڵاەب ەب ووژێم یەوەڕوەڕ یەوەتاک وەل .تێر ١٨٠ اهنەت .ەواخرەچرەو ەلپ یاود ١٦ یناریەق امایوکوف یەکەکووترەپ ەل ڵاس ٢٠٠٨ یڵاخ وەووڕ ییناهیج یرادەیامرەس یەناخەڵاب یواوەت ینڵااس ەل ناریەق نیرتڵووق یمقون یناهیج ،ەوانێه سەرەه ١٩٣٠ یندرکراگزڕ یلاەقەت ەل اتسێئرەه .ەوودرک ەوە .نانێهسەرەه یخۆڕ ەل ەیادیۆخ ینیبشێپ ەل کێکەی رەه ینامڕاد شێپ .نووبارکەتخاس ەوەناکەوادووڕ ەب امایوکوف یناکەوارکێپڕەواب ەی ،٢٠٠٨ ییزاوژرۆب ەسانیرووبائ .تاهێپ ییاتۆک ەیەروەد وەئ و ەوەتادانووڕ ناشکاد و ناشکڵەه رتیچ درکەئ ناییزاناش ناکەی ون یکەییرۆیت ەنتشیەگ و ێ ێپ ەب ەک ،"ڕازاب یاناوت ییرەگەئ"یوان ەب شێکاڕجنرەس ی ڕازاب رەگەئ ،ەییرۆیت وەئ ی .تاکەئ رەسەراچ کێتش وومەه اوەئ تێرڵێهبێجەب یۆخ ۆب یاسای ەک ەیەنانۆک ایدیائ وەئ یەوەندرکەرابوود اهنەت .ەیین ادەیایدیائ ەرۆج مەل ەزات یکێتش چیه ادیتساڕ ەل ،یاس تسیتپاب ناژ( یاس ١٧٦٢ ١٨٣٢ اتواه رتکەی ندرکاواد و ووڕەنتسخ ادڕازاب یروبائ ەل ەک ،نووبترگ یۆخەل ) مەئ رەبوەمەل کەیەدەس شێپ سکرام .تێب مەتسەئ نانێهمەهرەب دایز یناریەق ینووبتسورد شەیێپوەب ،ەوەنەکەئ ڕازاب یناکەزێه "ووز نای گنەرد" ەک یەییرگادێپ وەئ رەسەل .ەوودناکشکێت یەییڵوقامان کێڕ کێتش وومەه ."نیوودرم ناموومەه ادەوام ژێرد ەل "دنایەگیاڕ زینیک درانیەم نۆج ،ەوەتاکەئ نیرتڵووق ەل نایناکەسانژیتارتس و ناکەییزاوژرۆب .ەوامەن ەوەکەی رەسەب یکێدرەب چیه ەنۆک ەمهەو مەئ رتیچ ۆڕمەئ ینڵااس ەل .نادنایۆخ یرووبائ ینامڕاد ١٩٣٠ اوژرۆب یتو یکستۆرت ،اد یوارخادواچ ەب" یز تاسەراک وەووڕ ەوەی .نێرسوونب ادێنێود ەل ارناوتەئ .نواجنوگ اتسێئ یخۆدوراب ۆب یواوەت ەب ەناشو مەئ ،"ووچەئۆڕ تەکەش یۆخ یەنازاوخووتوەکشێپ )ڵەییسنێتۆپ(یەزو ەتام یرادەیامرەس ەک ەوەتەووب نووڕ ەناوڵابرەب رۆز و شیپ یندنەسەرەپ یتایج ەل .ەووب وودنام سەک رتیچ .تاکەئ نایڵۆکنب یماوەدرەب ەب ایژۆلەنکەت و ،تسناز ،یزاسە ،نێمڕەئاد نای نوام سیتەق نێهمەهرەب یناکەزێه .نیادیرووبائ یەوەندناژووب یخۆڕ ەل ەمێئ ەوامەن ەوەب یڕەواب .نێرکەئرەد راک رەسەل شاهەنۆیلم و نێرخەئاد ەتراقشەغواق کەو ناکەگراک

؟نیتسیسکرام یچۆب ەمێئ دەمحەئ نارەماک ینارێگرەو ،زدو نلاائ زیسکرام ییرگرەب ەل ادم ەئ یناشین ەنامەئ وومەه یناکەکسەترەب ەروونس ەل رتەواو ناهیج یتسائ رەس ەل نێهمەهرەب یناکەزێه ەک نەد ییەنیچنب ەمەئ .ەووتشیۆڕ ەوەوەتەن یتەڵوەد و یتەبیات یتێرادنەواخ ەک ،اتسێئ یناریەق ەل ەراکۆه نیرت .ووڕ ەنەخەئ ەکەشو یتیپ ەب تیپ یرادەیامرەس یچووپەیام ناریەق یناکەناشین کەیاگێج وومەهەل یسایس و یتەیڵاەمۆک ،یرووبائ یراب ەل .نەکەئ شیامن نایۆخ ەوەی ادیناهیج یناگرزاب و یروبائ یەشەگ یندرکزێهەب ەل اڕێگ یگنرگ یکێڵۆڕ ەک ،نیچ یتڵاو ینزەم یرووبائ یشاوێه تێرتوەئ نایێپ یەناوەئ .ەنامڕادو نووبسیتەق یراچوود نابای ادکێتاکەل .تێنیبەئ ەوۆخەب ەروەگ یکەی ڵاو یتەیڵاەمۆک یکێناریەق ەب اکیرمەئ ،نادناریەق ەل ەلپ وەئ نای ەلپ مەب نایوومەه رەه ووتشیەگێپەزات یرووبائ ینات .تێڕەپەئێت ەیەنێوێب ادخرەچواه یووژێم ەل ەک ادیسایس و ییاینڵد نانۆی یخۆد .ەیادناشێرەپ یکێخۆدوراب ەل یرادەیامرەس کیتنلاتەئ یاپوروەئ یرت یەکلا ەل گ یکەی یکیفار و اسنەرەف .نین رتشاب وەل شایناپسیئ و لاگوتروپ مڵاەب ،ووڕ ەتاخەئ یپوروەئ یرادەیامرەس یغاسان یخۆدوراب کێکەی کەو ەک ،اپوروەئ یتێکەی ەل یەوەناشک یرایڕب یاود ەب ،شایناتیرەب .نین روود ەوەنایاودەل رۆز شایلاتیئ ێپ ،ارکەئێل یواچ اپوروەئ یناتڵاو نیرتریگێج ەل گنیرپسیئ(ڵاریپس یکەیوەنووبژێل ەتەوان ی یناریەق ی)اسائ .ەوەواڕبەن یسایس یریگێجان و دنەواپ یاهەب ینیزەباد ،یروبائ یاود ەب ەناواڕبێلدێموئ ناکەتسیمرۆفیڕ ەوەنایشوومەه وورەس ەل ،ناکەییزاوژرۆب ەسانیرووبائ و رادمتەسایس .نێڕەگەئ ادەناریەق مەل نووبزابرەد یناکەناشین ینارەباڕ .راک یڕووس یەوەندناژووب ەنناوڕەئ کێندرکراگزڕ کەو یتێکەی ینارەباڕ ،راکێرک ینیچ یکێتش ەناریەق مەئ ەیاو نایێپ ناکەتارکومید لایشۆس ینارەباڕ و ناکەییراکێرک ەی یتاک اهنەت ەک یەوەئ ،نەکب یرەسەراچ نناوتەئ اتسێئ یمتسیس یکێندرکیزاسکاچ دنەچەب ەیاو نایێپ .ەی ەوارکاواد یتیرب .رتشێپ یخۆدوراب نامەه ەوەنیێڕەگب نیناوتەئ و ،رتایز ینتسخکێڕ و ڵۆرتنۆک ەل ەی ین ییتاک و ەداس اورەه ەناریەق مەئ مڵاەب یتەڕەنب یناخرەچرەو یکێڵاخ .ەی ەک یەڵاخ وەئ ،ادەکەسۆرپ ەل ەی ەئ ینیرتشاب .ەووتشیەگ یۆخ یووژێم یندرماتۆک ەب ادیایت یرادەیامرەس یتیرب تێرکەئێل یناوڕەواچ یەو ەل ەی یناکەندنازەباد و نیڕب ،نیشوگڵەهکس یژێرد یکەیەوام ،واشێلەب یراکێب ،ڵەگەل مەدواه ،زاولا یکەییزاسکاچ .نایژ یتسائ ییزاوژرۆب یژۆلۆیدیائ یناریەق یناهیج یکێنیناوڕێت وەفەسلەف ادمەکەی یەلپ ەل مزیسکرام یفەسلەف ەوارسوون ەل .ەی ناکەی ادزلگنەئ و سکرام ی نایەرەپ رەگەئ ،ەک ،بایان یەژامائ و ناماڕێت ەل کەیەریجنز وکڵەب ،ەوەنینیبان وارخاد ییفەسلەف یکێمتسیس .نەکەئ رەبەتسەد تسناز یژۆلۆدۆتیم یەناخەبج ۆب راداهەب یرت یکەیەدایز اوەئ ،تێردبێپ یژۆلۆیدیائ یناریەق ەفەسلەف یناهیج یەزادنەئ ەب کێنێوش چیه ەغانۆق ەل .ەیین رتنووڕ ادیایت یزاوژرۆب ینانێهمەهرەب ەل ووب اناوتەب ،ووبترگ یرارەق ادنتوەکشێپ یوانێپ ەل یزاوژرۆب یەناتاک وەئ ،ادیناکاتەرەس ەل ەیاناوتێب یزاوژرۆب ،ادیوافەوارخ ینامڕاد یمەدرەس ەل مڵاەب .ڵگیه و تناک ،کۆل و زبۆه :کەو یناکەدنەمریب یب ینانێهمەهرەب وەل .ادێون یکێرزه رەه ینانێهمەهرەب ەل ەیاناوتێب ییواوەت ەب ادیتساڕ ەل ،ناکەروەگ ەدنەمر دەڕ یژۆلۆیدیائ ینتشیەگێت ییواوەت ەب ،ادەناوارکێلتخەج یکێندرکیریگتشگ ەل ەیاناوتێب یزاوژرۆب یەوەتاک ییاتۆک"یەرابرەد ژێووتو ناکەتسینرێدۆم تسۆپ ەک ەیەراکۆه مەب رەه .ەوەتاکەئ ییەداس ەب .نەکەئ " یژۆلۆیدیائ زلگنەئ .ەمەتسەئ رتایز ینتوەکشێپ ادیرادەیامرەس یەیاس رێژەل یەوەئ رەبەل ەوەنەکەئ دەڕ نتەکشێپ یتپێسنۆک یتسیوەشۆخ و مزینانۆئ ناوێن یدنەویەپ نامەه یکەرەد یناهیج یندرکەڤاڕ وەفەسلەف" :یسوون نایکێراج یسکێس ەفەسلەف ."ەیەه رتکەی ۆب نای ەل .تاکەئ ناکەنیرتاود ەل کەو ناکەرتشێپ ەب زەح ییزاوژرۆب ینرێدۆم ی یناشێرەپ کۆزەن و ،ووچرەسەب ،نۆک یناکەغانۆق نیرتپارخ ۆب نایەفەسلەف ،مزیسکرام یندرکیتەیاژد ۆب نای .ەواشێکاڕ

؟نیتسیسکرام یچۆب ەمێئ دەمحەئ نارەماک ینارێگرەو ،زدو نلاائ زیسکرام ییرگرەب ەل ادم یکیمانید یکێنیناوڕێت کیتکەلاید یمزیلایرتام مۆک ،تشورس یناکەندرکراک ەل نتشیەگێت ۆب ەی ەل روود .رزه و اگڵە یاگێڕ کیتکەلاید .اگڵەمۆک و تشورس ۆب ەنرێدۆم یواچرەب یکێنیناوڕێت ،ەدزۆن یەدەس یووچرەسەب ەدۆم یکێرزه یکیناکیم یەگندنێوخ یناکەوەرەنێسان امیس ەل ەک ،ناکەتش ۆب ینیناوڕ یناکەنایگ ێب و،وویپسەچ ،ووتسەبقەچ شیپ .ان لاەو ،نووب ییکیسڵاک یایزیف ینۆک ەب ناکەتش تێرکەئ ادوارکیراید یکێخۆدوراب ەل ەک تادەئ ینا .نێخرەچب نایناکەناوەچێپ ەب ادقۆلش یکێڵاخ ەل تێرکەئ ناکەکووچب ەییراکنارٶگ یەدرو ەدرو ینووبەکەڵەک ەک ییکیتکەلاید ینتشیەگێت ییاینڵد نێردڕۆگب ەروەگ یکێنادزاب ( ییواوێش یەفەسلەف ەل یواچرەب یکەی Chaos theory) و نرێدۆم ی یکیناکیم یەنارەنێکشاد یتەیمتەح یەکسەترەب ەرۆج وەب ییاتۆک ییواوێش یرۆیت .ەووترگرەو ادیناکەووتوەکنێوش ەل رتایز یەوام ۆب ادتسناز رەسەب یتڵاەسەد ەک انێه ١٠٠ یمزیلایرتام ادەدزۆن یەدەس ەل یتسورد ەب .ووبترگ ڵاس ینێبشێپ کیتکەلاید رۆیت ەک یەوەل ووب کەی :تێڕبەئ یرەد ەناکیتامتام یکەیەوێش ەب اداتسێئ ەل ییواوێش ی .ەناکەزاوایج ەسۆرپ و ەراوەق ناوێن )یوودنیز( یکیناگرۆئ یتشورس ،ناکەتش ناوێن یناکەییرەسوود ەییدنەویەپ ( ناکەسیەف ینیڕۆگ یەوەنادکێل phase transitions) خرەچواه یایزیف یناکەراوب نیرتگنرگ ەرەه ەل کێکەی کێپ (ڕب ینیڕۆگ .نەه ەدراید نامەه رەسەل ەنومن یاتۆکێب یکەیەرامژ .تێنێهەئ quantity) (رۆج ۆب quality) یناهیج یکەیاسای (ناناکوب کرام .ەی Mark Buchanan) ادیەکەکووترەپ ەل رووکاب یاکیرمەئ یاناز (UBIQUITY ) ەمەئ ەل دنەچ یەدراید یزاوایج کەو یەتکەس ،ڵد ینانێهسەرەه ەخاش فەب یرگائ ،ناکەنیر ینیڕۆگ تەنانەت و ،ناکەگنەج ،ەسرۆب یناکەناریەق ،ناکەڵەژائ یەرامژ یناشکاد و ناشکڵەه ،ناکەناتسراد نێرکەئ ەناوادووڕ مەئ ،رترەنێمڕوقاو شەوەل رۆز تەنانەت .تادەئ ناشیپ ناکەییرەنوه ەگندنێوخ و ناکەنۆیشاف ارسان زێه یاسای ەب ەک ییکیتامتام یەلوومرۆف کەو .نێردڕببرەد ەو یەفەسلەف ەک ،نووبوارک ینیبشێپ ەوەزلگنەئ و سکرام نەیلا ەل رتشێپ یکەیەوام رۆز ەناشێکاڕجنرەس ەوەنیزۆد مەئ ادیەکەکووترەپ ەل لگیه .تشڕاد )یتسیلایرتام ،ینای (ینڵاقەئ یکەیامەنب رەسەل نای)لگیه( یکیتکەلاید ١٨١٣(کیژۆل ەب یکەیەتکوون ەتەووب":یتەیویسوون ) ەراکۆه ەل تیەدب ناکەروەگ ەییرەگیراک ەب اگێڕ ادووژێم ەل وڵابر یماجنەئرەد شیناکەشڕۆش ،ناکەزرەل نیمەز و ناکڕگ یەوەنیقەت یەوێشواه ."نەدبڵەهرەس ەوەناکەکووچب ادیایت ەک قۆلش یڵاخ ەتاگەئ ادییاتۆک ەل ەکەسۆرپ .ادەوام روود ەل نناکەکەیەبژد یۆخرەسەل ینووبەکەڵەک یواگنەه .نەدەئووڕ ڕپوتک ییووژێم یمزیلایرتام ەک ،تاکەئ ناکەڤۆرم ینووب یواجنوگ یمرۆف اهنەت یتەیارەنێون ەیادەڕەواب وەل یتەیڵاەمۆک یکێمتسیس رەه ەنیهاک ،ناکەرۆختشۆگ ەمەئ .تێرکب ێپ یەسق ەک ەیەشو نیاود یەکەڵارۆم ،یەکەنییائ ،یناکەکەوارزەماد ەق و تێناوتنەئ یرام،ناکەییرسیم یپ نایڕەواب یڵاۆکین رەسی تێوەیەئ امایوکوف سیسنارف ەشەمەئ رەه و ەووب ی ێپ یەوەئ ،ەنیچنب نیرتەداس ێب ،نیادێپ ییاینڵد کێتاک تادب نامناشین اهنەت "دازائ یەژۆرپ"یمتسیس تێرتوەئ ی ەواجنوگ یمتسیس .نووبمقون ەب تاکەئتسەد ەک کێتاک اهنەت نایووتاهاد و اتسێئ و وودرباڕ یتێرادنەواخ ،نین ریگێج "ناکەرۆج" ەک ەوەتاکەئ ینووڕ نیوراد سلراچ کەورەه وارکیراید یتەیڵاەمۆک یمتسیس ەک ەوەدرک ناینووڕ زلگنەئ و سکرام ەیەوێش مەب ،ننێسەئەرەپ و نێڕۆگەئ ،ەیەه س و اگڵەمۆک ناوێن ییەوێشواه .نین ریگێج ەیاتەه اتەه یکێتش ییاینڵد ەب ،تشور اهنەت ،ەوەی (ەییبیرقەت approximate). ەک تادەئ یناشین شووژێم یەوەندرکیقات نیرتشەکووڕ ەرەه تەنانەت مڵاەب شاوێه یەوامژێرد یراکناڕۆگ یەتوەکنێوش شاگڵەمۆک ،تشورس یەوێشواه .ەیامەنب ێب ەلپ ەب ەلپ یەوەندرکیش هەب ادەرێل اهەورەه مڵاەب ،ەیەلپ ەب ەلپ و تێڕچپەئ ەکەڵێه ەوەناکەویقەت ەندنەسەرەپ یۆ ،ناکەشڕۆش و گنەج یکەرەس یڕۆتۆم ەزێه کەو ەک نەناوادووڕ مەئ .نێرکەئ رتارێخ ەوەرۆز یکەیینزەم ەب یراکناڕۆگ یەسۆرپ ادیایت ەک .نەکەئ راک ییووژێم ینتسخشێپ

؟نیتسیسکرام یچۆب ەمێئ دەمحەئ نارەماک ینارێگرەو ،زدو نلاائ زیسکرام ییرگرەب ەل ادم کێمتسیس ەک ەیەییتساڕ وەئ ناکەییڕێگشڕۆش ەییراکناڕۆگ ییەشیڕ یراکۆه یتەیڵاەمۆک ی وارکیراید یرووبائ مزیسکرام .وودرباڕ کەو نێهمەهرەب یناکەزێه ینتسخشێپ ەل ەیاناوتێب رتیچ و یۆخ یناکەروونس ەتەووتشیەگ ییەریت اگڵەمۆک ەل یتەیاڤۆرم یاگڵەمۆک ینتوەکشێپ تشپ یناکەواراش ەییکەرەس ەواچرەس ییاتەرەس ەی ەوەناکەی شیەگێت .ەوەتادەئکێل ۆڕمەئ ات کەو کەن ،تێشخەبەئێپ نامووژێم ینتشیەگێت یاناوت ووژێم یتسیلایرتام ینت .ووتشیەگێت و واردێرگەوەکێپ یکەیەسۆرپ کەو وکڵەب ،وارکەن ینیبشێپ و واردەنێرگ ەوەکێپ یوادووڕ ەل کەیەریجنز توەکشێپ یرەوێپ مەجرەس و یرووبائ ،یسایس یڵامووڕ ەک نەناوەنادراک و درکراک وەل کەیەریجنز یتەیڵاەمۆک ین .نەکەئ ۆب ندربانەپ یاگێڕ ەل،تاک یەبرۆز .ەزۆڵائ یکیتکەلاید یکەییدنەویەپ ەنادراید مەئ ناوێن یناکەییدنەویەپ ییووژێم یەوەنادکێل ەل یەکەدۆسیم ییرۆتاکیراک یناشێکەنێو یندناوێش .تێردەئ مزیسکرام یندناڕزوان یڵوەه ،اد وومەه" زلگنەئ و سکرام ەک ەیەوەئ واب راجرۆز ەوارنێهاد ەییڵووقامان مەئ ."ەوەتەوودرکتروک ادیرووبائ ەل نایکێتش (خولب ۆب زلگنەئ یەمان یەوەراوخ یەیەتروک مەل کەورەه ،ەوەتەوارد مڵاەو ەوەزلگنەئ و سکرام نەیلا ەل Ernst Bloch):تێەکەئرەد ێپەب " وژێم ەل ندرکیراید یمخوت نیاود ووژێم یمزیلایرتام ینتشیەگێت ی یتیرب و ەرابوود و نانێه مەهرەب ەل ەی کێسەک رەگەئ ،ەوەئرەبەل .ەوەتەوودرکەنێل نامتخەج شینم ەن و سکرام ەن ەمەل رتایز .نایژ یەوەنانێهمەهرەب تێڕۆگەئ ەزاینشێپ مەئ اوەئ ،ەرەکیراید یمخوت اهنەت یرووبائ یمخوت ،یەوەئ ینتو ۆب ەمەئ یندناوێش ەب تێتسەه ییانامێب ەب د ،کەی .راداتاو ێب و تکارتسبەئ یکێنیڕبرە تسینۆمۆک یتسێفینام یتیرب ەوەتێنێوخیب ادۆڕمەل تێناوتب کێسەک کووترەپ نیرتنرێدۆم یڵاس ەل ەک ،تسینۆمۆک یتسێفینام ەل ەی اد١٨٤٨ یناکایدیائ ،ادناکامەنب وومەه ەل مڵاەب ،تیردڕۆگب تێبەئ ییراکەدرو وەئ نای مەئ ،ەتساڕ ەوەئ .ەوارسوون ام ،ەوەناوەچێپ ەب .نارسوون راج مەکەی ەک یەرۆج وەئ نامەه ەب ۆڕمەئ ۆب نتساڕ و واجنوگ تسینۆمۆک یتسێفین ناییووژێم یخەیاب اهنەت ۆڕمەئ نارسوون شێپوەمەل کێوین وەدەس شێپ یەناکووترەپ وەئ یرۆز ەرەه یەنیرۆز ەوەل تێرگنایەئ مرەش نامناکەنرێدۆم "ازەراش" ،ەوەناوەچێپ ەب .ەیەه ادۆڕمەل ەنایویسوون ێنێود یەوەئ اهنەت ەک ی .ەوەننێوخیب یتاک ەل ەک ،تاکەئ ناکەدراید نیرتییەنیچنب ینیبشێپ ەک ەیەیاگێڕ وەئ تسێفینام یەرابرەد نیرتشێکاڕجنرەس زلگنەئ و سکرام یەناتاک وەئ ،کەیەنوومن ەنیناوڕب اب .نەکەئ ریگاد نامجنرەس ادییناهیج یتسائ رەسەل اداتسێئ ەئ ،ادشەوەئ ڵەگەل .نووب روود یکێژۆڕەشاپ یاقیسۆم اتشێه ناکەنزەم ەییزەگەڕەرف ایناپمۆک یناهیج ،یسووننای وەیامرەس یەوەندرکڕچ ەتێبەئ یمتەح یکەیەوێش ەب ییرەباکڕ و "ناکەدازائ ەژۆرپ" نۆچ ەوەدرک ناینووڕ .نێهمەهرەب یناکەزێه یندرکلۆپۆنۆم دێل کێتاک ەنینەکێپ یاگێج یتساڕەب سکرام یەڵەه ەیاوگ ەب دنەویەپ ەل ەوەتێنێوخب "ڕازاب "ینارەزێراپ یناکەناو ینیبشێپ نیرتنیبدرو و نیرتریژ ەرەه ەل کێکەی ییواوەتەب ەب ادیتساڕ ەل ،ادکیتاک ەل ،ادەسرپ مەل .ەووب یناکەی یتساڕ ،ۆڕمەئ مرەس یەوەنووبڕچ یەسۆرپ ەک ەیین ڕموتشم یاگێج رتیچ وەنووچوودنەچێب یکەی نەیلا ەل ەک ەیا ییاینڵد ەب و ،تادەئشووڕ ،ادیووڕ ووبارک ینیبشێپ ەوەسکرام ەتەووتشیەگ ادوودرباڕ یەیەد دنەچاود یەوام ەل ەوەی .ەنیشێپێب یکێتسائ و ەناوەندرکتخەج مەئ یندناملەسەژد ۆب ەواد نایڵوەه ناکەییزاوژرۆب ەژۆلۆیسۆس ەیەد دنەچ ییاژێرد ەب ۆک ەک یەوەئ "یندناملەس" ەراد وڵاۆج یاگزەد کەو ،شەیێپ وەب ،وەووچ یناسکەی وەرەب رتایز اگلەم نساگمڵاەب .نیاگڵەمۆک یجنەوان ینیچ ەل ناموومەهو ەوامەن راکێرک ینیچ نێڵەئ .ەووچرەسەب یتاک شیتەیانیچ یتابەخ "ەناوج شیکووچب " و ەووب کووچب یراک ڵەگەل ژۆڕەشاپ ،ەوەیامرەس یەوەنووبڕچ ەب دنەویەپ ەل .

؟نیتسیسکرام یچۆب ەمێئ دەمحەئ نارەماک ینارێگرەو ،زدو نلاائ زیسکرام ییرگرەب ەل ادم ەل رتمەک یتسەدڵااب رێژەل اداتسێئ ەل ناهیج یروبائ مەجرەس .نیڕاجەتڵاگ یاگێج دنەچ ادۆڕمەل ەناشەگناب مەئ ٢٠٠ ەنیشێپێب یکەیادوەمەب ندرکڵۆپۆنۆم یەسۆرپ .ەیاکیرمەئ ەل نایەنیرۆز یەکنب ەک ،نادنزەم یایناپمۆک تایز رۆز ناکەییناهیج ەروەگ ەرەه ایناپمۆک یناماس .ەووتشیەگ ،ناکەییموەق ەتەڵوەد ەل کەیەرامژ یناماس ەل نر یزاوخرێخ یوارخکێڕ یکەیەوەنیژێوت ەل .ەناکەنزەم ەراک یزێه یندنەسەشەگ ینووڕ رۆز یکەیانێو ەمەئ ەل راک یەرامژ ەووتوەکرەد ادیناهیج یرەوداد ییراژەهەژد ١٠٠ وەرەب یرووبائ یەراوەق ەکتول ٦٩ یڵاس ەل اد٢٠١٥ واچ ەل ٦٣ ادراپ ی .ەواد یزاب اهنەت ١٤٧ یڵۆرتنۆک ەیەه نای"ڵااب یەراوەق" ەک نزەم یایناپمۆک ٤٠ اگێم مەئ .نەکەئ ناهیج یناماس ی% ایناپمۆک .نیناهیج یرووبائ یناکەنیقەتساڕ ەرادتڵاەسەد ەنانزەم ١٠ ادنایوێن ەل ەک ناکایناپمۆک نیرتنزەم ەرەه یەکتول (ترامڵاوWalmart) (ڵپەئ ، Apple) (ڵێش و Shell) ەوەکێپ ناهیج یناتڵاو یەنیرۆز ەل رتایز یکێجنازاق نەه یناماس یاهەب .نەخەئ تسەدەب ١٠ ناکەنزەم ایناپمۆک یەکتول ٢٨٥ ( ووب رلاۆد نۆیلیرت ٢١٥ ەک ،)نەواپ نۆیلیرت یناماس ەل ەرتنزەم ینۆیلیرت٢٨٠ ١٨٠ بمۆلۆک ،لیئارسیئ ،ایسینۆدنیئ ،ادنەلریئ ادنایوێن ەل ەک ،مزن تسائ یتڵاو ،ای .نەه مانتێڤ و قارێع ،اکیرفەئ یرووشاب ،نانۆی یلۆپۆنۆم(یتسیلایرپمیئ یەشەگ یغانۆق ەل ەک ەواد ەوەب یەژامائ نینیل یگنچ ەل یرووبائ یزێه ،)ییرادەیامرەس یرووبائ یناهیج .ەواردێل ییاینڵد اداتسێئ یخۆدوراب ەل یواوەت ەب ەیەوەنادکێل مەئ .ەوەتێبەئ ڕچ ادناکەروەگ ەکناب ییاراد یەیامرەس نەیلا ەل ( سیوس ییڵاردیف یاگنامیەپ .ەواریگادرەسەب یتسەد ەوەی SFI) خیرووز ەل ەک تێنێملەسیەئ ەک ەوەدرکوڵاب "ییناهیج یناکەنزەم اینامۆک ییرێدواچ یڕۆت" یوان رێژ ەل یکەیەوەنیژێوت یتێکەی ناکەنزەم ایناپمۆک یکووچب یەکەی ناکەکناب ناینیرتیکەرەس - هیج .نەبەئ ەوێڕەب نا :نرگەئۆخەل ەوەراوخ یەنامەئ ناکەکناب نیرتزێهەب ەرەه (سیەلکراب

یەج ، (ناگرۆمیپ

،

یکناب ،

یکناب ،

یکلااچ ییاراد اگنامیەپ مەئ یناکەوارنێڵمەخ ەی یناکەتشخ یزۆڵائ یکێڕۆت ەب ەوەکیزن ەل ەک ،ەنازێهەب ەی مەل و یناکەواریگرەوێل و یرازوگەیامرەس .ووب ییناهیج ییاراد ینانێهسەرەه یرەدناه .ەوەتەنوارتسەب ەوەنارۆج ( ەل زۆڵائ یمتسیس یتسیرۆیت ،دڵێفتلاگ سمیەج SFI) ەل رتمەک ،ادیتساڕ ەل ":ەوەتاکەئ ینووڕ ١ ناکایناپمۆک ی% یندرکڵۆرتنۆکەل نووباناوت ەب ٤٠ ."ەکەڕۆت یواوەت ی% ڵەه ڵەگەل تێبەئ مەدواه ەیامرەس یەوەنووبڕچ یکشپ ادناکەتڵاو مەجرەس ەل .ماوەدرەب ییناسکەیان یناشک .نادمزن یکێتسائ ەل ناکەچووم یکشپ ەک ادکێتاک ەل ،ەیادزرەب ییەناوێپ یکێتسائ ەل ییۆخوێن یتاهاد ەل ناکەجنازاق یتسەد ەل اهنەت اداتسێئ ەل ناهیج یناماس یەوین ەک کەیەزادنەئ ەب ،تاکەئ رەسەل ووڕ ییناهیج یناسکەیان ی%١ .ەیادناووتشیناد اگێگ مەئ ،ناکەدنڕد ەرۆخشۆگ یکێمقات کەورەه - (نووبکەی یاگێڕ ەل یماوەدرەب ەب ەنایایناپمۆک mergers)و (ەوەنترگڵەه take overs) ۆب ادشۆجەب یکێنادڵوەه ەل رلاۆد اهەنۆیلب یڕب ەک کەیەوێش ەب ،نشوولەئڵەه رتکەی کەروەگ ەلۆپۆنۆم یجنازاق یەرابەق یندرکدایز یکلااچ مەئ .نەدەئ رەدەهەب نا یدنەسەشەگ یانام ەب ەناشۆجەب ەی ایناپمۆک )یەنادنڕد ەرۆختشۆگ( یەمزیلابیناک ەراتفەڕ مەئ .ەوەناوەچێپ ەب وکڵەب ،ننەیەگان نێهمەهرەب یناکەزێه ەدراکرەسەل و ناکەگراک ینتسخاد ،ناکەلەپولەک ینتشۆرف ،)یمتەح(واردەنلاێلۆخ یکەیەوێش ەب ناکەنزەم یندرکر تێد ادنێوشەب ەب نادینابروق و نانێهمەهرەب یناکەراکۆه یەنادنڕد یندناکشکێت و ڵەمۆکەب ینتشۆرف ،ەیەمەئ ائ .جنازاق )یزێم(یراتڵائ رەسەل راک اهەرازەه

Barclays) (سکاس نامدڵۆگ ، Goldman Sachs)

JPMorgan Chase & Co)

(پورگ دراگناڤ Vanguard Group) یبوی ، ( سێئ UBS) (ینامڵەئ

Deutsche Bank)

(کرۆریوین Bank of New York Mellon Corp) (یلنیەتس ناگرۆم ، Morgan Stanley) (اکیرمەئ یکناب ، Bank of America Corp) (یسنەڕەف یکناب ، Société Générale).

؟نیتسیسکرام یچۆب ەمێئ دەمحەئ نارەماک ینارێگرەو ،زدو نلاائ زیسکرام ییرگرەب ەل ادم یماوەدرەب ەب نارادەیامرەس و ناکەکناب نەواخ ،نەکەئ )نیشوگڵەهکس( ەوەنترگۆخەل یتسیوادێپ یراواه ادکێتاکەل ایۆخ اڕکێت ەب ناراکێرک اکیرمەئ ەل .نشێکەئرەد راکێرک ینیچ ەل اهەبەدێز ەل ییەناوێپ یڕب ،نەکەئ دنەمەڵوەد ن یەدنێه ێس ١٠ یاهەب ەل نای ،)ەریگێج(ەوام سیتەق ەنیقەتساڕ یەچووم ادکێتاک ەل ،ننێد مەهرەب وودرباڕ یڵاس ەرادناماس و نێقۆتەئڵەه ناکەجنازاق .ەواشکاد یۆخ یەنیقەتساڕ رەسەل نبەئ رتناماس ەب رتایز تاک رەهەل ناک .راکێرک ینیچ یباسح ییریگناهیج ەدراید ەل کێکەی ییناهیج یڕازاب ەنارەگیراک ییۆڕتسەد .ییریگناهیج :نیرگبرەو واچرەب یرت یکەیەنوومن اب اهیج ،ادیتساڕ ەل .تێب ناکەزات ەوەنیزۆد ەل کێکەی تێچەئێپ او .ەیەمێئ یمەدرەس یناکەواچرەب ییریگن ەل دایز ١٥٠ ەتنێمویکۆد مەئ یکێپتسەد ەل .ەوارک ەڤاڕ و ینیبشێپ ەوەزلگنەئ و سکرام نەیلا ەل شێپوەمەل ڵاس :ەوەنینێوخەئ ەوەراوخ یەنامەئ )ک.م(ادەشێکاڕجنرەس یناهیج یڕازاب یەوەندناسوەچ یاگێڕ ەل یزاوژرۆب ندربراکەب و نانێهمەهرەب ەب یناهیج یکەیامیس ەوەی رەهەل ێپ رێژەل ەیەوەئ ناکەزێراپەنۆک یەروەگ یرازێب ەتەووب یەوەئ .ەویشخەب ادکێتڵاو یزاسەشیپ ی ییەوەتەن ەییزاسەشیپ وەئ وومەه .ەووتسختسەدەب ووباتسەو یرەسەل ەک ییەوەتەن یەنیمەز ەناوارزەماد ەی ەک نێرڵامەئاڕ ادێون یزاسەشیپ مەدرەبەل .نێرنێکشەدکێت ەناژۆڕ نای نوارنێکشکێت ەتەووب نایندرکشەکشێپ یواخ یەسەرەک رتیچ ەک ،یەناییزاسەشیپ وەئ یاگێڕ ەل ،ناکەییناتسراش ەوەتەن ۆب ندرم و نایژ یکێسرپ ەک یەناییزاسەشیپ وەئ .ناکەتسەدروود ەرەه ەچوان ەل واخ یەسەرەک وکڵەب ،ننێهانراکەب ییۆخوێن ل وکڵەب ،ادۆخوێن ەل اهنەت کەن ،نبەئ فرەس نایناکەمەهرەب یتایج ەل .ادیوەز یۆگ یکەیەچراپ رەهە یتسیوادێپ ،ەوەنینیبەئ رت یەزات یتسیوادێپ ،درکەئ یرێت ەکەتڵاو ییۆخوێن ینانێهمەهرەب ەک ،ناکەنۆک ەی و ییۆخوێن یناڕباد یتایج ەل .ەوەنەکەئ یڕپ ناکەتسەدروود ەمێرەه وەچوان یمەهرەب ناینووبرێت ەک یەپ ،یتاز یافتکیئ و نۆک یینامتشین ییناهیج ینتسەبتشپ ڵەگەل ناکەتسارائ وومەه ەب نامناکەییدنەو ەنانێهاد .ادیدنەمشۆه ینانێهمەهرەب ەل و ەددام ەل کەورەه و .نەه ناکەوەتەن ناوێن یەرەسوود و رتایز ،ییەوەتەن ییکسەترەبۆسائ و ینەیلاکات .یتشگ یکێکڵوم ەنبەئ ناکەکات ەتەڵوەد یناکەییدنەمشۆه ئ رتمەتسەئ رتایز ".ادڵەهیرەس ییناهیج یبەدەئ ،ەوەرۆز ەرف ییۆخوێن و ییەوەتەن یبەدەئ ەل و ،نبە یکیتکارپ ەب ،ارسوونەئ تسێفینام یەناتاک وەئ اتشێه .ەوارنێملەس ەناتەمیلب یکەیەوێش ەب ەیەوەنادکێل مەئ ۆڕمەئ رووبائ اهنەت .ووبەن ەیەنامیرگ ەرۆج مەئ یندرکیریگتشپ ۆب ینوومزەئ یکەیاتاد چیه یوودرکەشەگ یرادەیامرەس ی یزاسەشیپ .ووب ارەتلگنیئ ەنیقەتساڕ یکەیەراوەق کەو تەنانەت ناینیرتاود یەمەئ (اینامڵەئ واسنەڕەف یناکاواس ەی نووبارد انەپ )کرموگ(ەوەناکڵااب ەفیرات یراوید یتشپ ەل اتشێه )ووبەن ینووب شووترگکەی رۆز ەک یەییتساڕ وەئ ریبەل ادۆڕمەل یناسائ ەب ناهیج یقاب یدنوت یەناو اوائژۆڕ یناکەسانیرووبائ و تەموکح ادکێتاکەل ،تێرکەئ .نەدەئاد نایناکەییرووبائ یەوەندرک یتسیوادێپ یەرابرەد ێپ یەوەئ یتیرب ییریگناهیج تێرتوەئ ی ەل رتەواو نانواگنەهۆب ییرادەیامرەس یمتەح یوەڕێڕ یکێنیڕبرەد ەل ەی یڕازاب یناکەکسەترەب ەروونس ەمەئ .راک ییەوەتەنوێن یندرکشەباد یەوەندرکڕچ و نادێپەشەگ و یینامتشین یەیاس رێژ ەل مڵاەب .ەوەتاکەئ ناهیج ینلاەگ ناوێن یراکواه و ژۆڕەشاپ ییرەوەتخەب ۆب رادگنشرپ یەکەیۆسائ تۆک ەب راچان یتەیاڤۆرم یەشەگ ۆب ەشابەرەه ەزوەتام مەئ ،ادیرادەیامرەس ەل نانێهمەهرەب یدنەبو جنازاق یوانێپ ینربنڵااتەب ۆب ییاتۆک یکەیەتەچەڕ ەتەووب ،یتەیڵاەمۆک و یرووبائ ینتسخشێپ یۆسائ یندرککاچ ەل رتەواو .ەوارک و ناکەکەیەب ژد یەوەندرکمەک ەل رتەواو .ادناکەنزەم ایناپمۆک یناکەییدنەوەژرەب وانێپ ەل ەکەراسەه مەجرەس یکۆکان و گنەج یناکەییسرتەم یەوەندرکمەک یناسریگڵەه یراکۆه ەتەووب و ،ەوەتەنوودرک یرتڕچ وکڵەب ،ناکەی .گنەج یاود گنەج

؟نیتسیسکرام یچۆب ەمێئ دەمحەئ نارەماک ینارێگرەو ،زدو نلاائ زیسکرام ییرگرەب ەل ادم ێپ ەب .ەرەنێقۆت "رازاب یرووبائ"ینووبیناهیجەب یناکەماجنەئ ادیناهیج یتسائ رەسەل ەوەتەن یناکەرامائ ی ناکەووترگکەی 1.2 دنایوێن ەل .نەکەئ نایژ ادکێژۆڕ ەل رلاۆد وود ەل رتمەک ەب کڵەخ رایلم نژ ،وایپ نۆیلم تشەه ا ناموومەه .ەیین نایژ ەل ەوەنام ۆب نایواوەت یەراپ چیه یەوەئ رەبەل نەدەئ تسەدەل نایگ ەنڵااس ڵادنم و ،ووب یتەیاڤۆرم ەب ژد ینوەزێق یکێناوات تسۆکۆلۆه ەل کڵەخ نۆیلم شەش ینتشوک ەک یەوەئ رەسەل نیدنەمازەڕ امگنەدێب یکێتسۆکۆلۆه ەمێئ ،ادەرێل مڵاەب شیکێسەک چیه و تێژوکەئ ناواتێب یکڵەخ نۆیلم تشەه ەنڵااس ەک ەیەه ن .ەیین ێپ ەتەباب مەئ یەرابرەد یکێتش ینتسختسەدەب یەناتشوەڕێب وەناتێشرەس یگنەهائ ،ڤۆرم ینتشەچرازائ و کانسرت ییتەماهەن ڵەگەل ناشواه ێپ ەب .ەیەه رادەقیرب یناماس و ەراپ نیرتناماس ەب ،ناکەرێدرایلم یگرێبموولب ینێونێپ ی ٣٠ ناهیج یدنەمەڵوەد $ :نەکەئ ناهیج یرووبائ ینێهماسرەس یکێشەب یڵۆرتنۆک 1.23 ۆیلیرت ییۆخوێن یتاهاد ەل ەرتایز رۆز ەمەئ .رلاۆد ن .ایکروت نای ،کیسکەم ،ایناپسیئ یەنڵااس نەکەئ ەناماس وەئ نامەه یڵۆرتنۆک ناهیج یرێنۆیلب نیرتدنەمەڵوەد تشەه .ناکیرمەئ ەل ەیەتسەد مەل نایەدژەه ن نیرتواچرەب ەرەه ەک ،یوەز یۆگ یناوتشیناد ینیرتراژەهەوین کەو ادنایۆخ وێن ەل و ناشکڵەه یەناشی دنایەگیاڕ ،ەوەدرکوڵاب یناکەرامائ ەک ،مافسکۆئ ییزاوخرێخ یوارخکێڕ .ەناماس یەنارادیسرتەم یەوەنووبڕچ (ستیەگ ڵیب تفۆسۆرکیام یرەنێرزەماد یتەیاکۆرەس ەب دنەمەڵوەد کەیەرامژ یناماس "ەنامڕوسرەس ەل رتەواو" Bill Gates)یاهەب ٤٢٦ اهەبواه ەک ،ەرلاۆد رایلم یناماس ی 3.6 .ەناهیج یکڵەخ نیرتراژەه رایلم (اگێترۆئ ۆیسنامەئ ،ستیەگ ەل ایج Amancio Ortega) و ،اراز ینۆیشاف یناپسیئ یەڵەمۆکەریجنز یرەنێرزەماد، (تێفەب نراو Warren Buffet) (یایناپمۆک یراکێجەبێج یکۆرەس و ەروەگ یرازوگەیامرەس ، Berkshire Hathaway) ننێهەئ کێپ ەکەڵەمۆک . ( ۆلێه ملس سۆلراک ەل نیتیرب ادەکەتسیل ەل رت یناوەئ Carlos Slim Helú) ( یناکایناپمۆک یپورگ ینەواخ Grupo Carso) ( سۆزیب فێج ،نۆکیات ییکیسکەم یمۆکەلەت و Jeff Bezos) کرێبرەکووز کرام ،نۆزامەئ یرەنێرزەماد (نسڵێئ یرلا ،کوبسیەف یرەنێرزەماد Larry Ellison) ەبێج یکۆرەس ڵکارۆئ یکیرمەئ یژۆلەنکەت یایناپمۆک یراکێج (گرێبموولب ڵکیام ، Michael Bloomberg) یاگزەد ینەواخ ورەنێرزەماد و کرۆیوین یووشێپ یناوەراش یکۆرەس .گرێبموولب ییاراد یرایناز یرازوگتەمزخ و ڵاوەه ادنانێهمەهرەب ینڵاقەئ یکێنلاپ وانێپ ەل م ەواچرەس یگنەهائواه ۆب یتسیوادێپ ەتەووب ەوەنانێهمەهرەب ینڵاقەئ یکێنلاپ یاگێڕ ەل نامەکەراسەه یناکەنزە یتسیشرانائ یکێمتسیس یرادەیامرەس یمتسیس .اهەڕ یکەییتسیوادێپ یناڕەگ و ییکۆنچواچ رەسەل ەرادامەنب ،ەی ایز وانێپ ەل نامەکەراسەه رەس ەندرکیژێردتسەد و ەوەندناسوەچ یێون یاگێڕ یەوەنیزۆد ۆب ماوەدرەب ناماس یندرکد یناڕەگ ەل .ەواد ناشیپ ەگنیژ رەبمارەب نایەناتخەسرەس یکەییزێڕێب ناکەروەگ ایناپمۆک .ادکەیەنیمەک یتڵاەسەد و و کەووڕ یرۆج دنەچ ،درک یوارهەژ نایناکایرەد ،ادکێپوکێت نایناکەییواناراب ەناتسراد جنازاق ۆب ادنایشۆجەب ایشەیاوەه وەئ و ،دربوانەل نایناکەڵەژائ وەنیۆخیەئ ەک یەوائ وەئ ڵەگەل،نیەدەئ ێپ یەسانەه ەک درک یوارهەژ ن یەیەراسەه وەئ ۆب ەیەنارەنێهگرەم یکەیەشەڕەه ییرادەیامرەس یمتسیس ییماوەدرەب .نیۆخیەئ ەک یەندراوخ وەئ .یتەیاڤۆرم یداژەن یەناژۆڕەشاپ ینووب و نیژەئ ادیایت یتەباب یرابەل رەسەراچ یناکەجرەم وومەه ەوەی یداژەن .ەیەه ناینووب ەوەنبەئ نامراچوود ەک ناکەتفرگ ی یتسیوادێپ ەزارمائ وەئ وومەه یتەیاڤۆرم یتسناز و یژۆلەنکەت ەی ،یراژەه یندربوانەل ۆب ەیادتسەدرەبەل یەنای ، ییتەماهەن یراکۆه ەنبەئ ەک رت یناکەییزێگناڕەش وومەه و ییەنلاوەناخێب ،یتەیسرب ،یراکێب ،یشۆخەن واتەپ ج ییاتۆک ەییکۆکان و گنە ،تێردب ماجنەئ ەیین اداناوت ەل ەک ەیین ەراکۆه وەب ،تێرکان ەمەئ رەگەئ .ناکەووتاهەن

؟نیتسیسکرام یچۆب ەمێئ دەمحەئ نارەماک ینارێگرەو ،زدو نلاائ زیسکرام ییرگرەب ەل ادم رەسەل ەرادەیاپ اهنەت ەک ەوەنیبەئ یرووبائ یمتسیس یەنادنەوێپوتۆک وەئ یراچوود ەک ەیەراکۆه وەب وکڵەب .یتسرەپجنازاق یتسیوادێپ یرامژەه ەنچان یتەیاڤۆرم یناکەی ەوێڕەب ەکەراسەه ەک ەوەناکەرادەیامرەس و ناکەکناب نەواخ یدج یدنەوان ەرایسرپ ەمەئ .نەبەئ .تاکەئ ناشینتسەد یتەیاڤۆرم یداژەن یژۆڕەشاپ یەوەنادمڵاەو ەک ،ەیەکەی ێون یکێلێدۆم یزاوەگناب مافسکۆئ ییزاوخرێخ یوارخکێڕ یمتەح یتوەڕ یەوەندرکەناوەچێپ ۆب تاکەئ یرووبائ ی وەووڕ .ەیەکەمتسیس ییتەواوەت ینادڵەهڕووت وکڵەب ەیین ییزاسکاچ ەتسیوێپ یەوەئ ،مڵاەب .یناسکەیان یەیاس ەل نێهمەهرەب یناکەزێه یندنەسەرەپ مەدرەب ەل رگێڕ ەنووبەئ یەناتسەبرەب وەئ وومەه ینیڵاماڕ ەتسەبرەب،ناکەوارد،ییۆخوێن یەبیرەز :ووب یزاوژرۆب ییووژێم یکرەئ ادیتەیاگەبەرەد وەئ وومەه ،ییکرموگ یناک وەناکسەترەب ینیناوڕێت ،یناگرزاب یەنادازائ یەشەگ مەدرەبەل تسەبرەب ەنووبەئ ەک یەناییاتۆکێب ەتاموسر وەئ رەسەل ، و یینامتشین یڕازاب یندنارزەماد ەل ووب یتیرب یزاوژرۆب ینزەم یتوەکتسەد .ێدلا ینایژ ییووتەکاود ەب ەوەتەن یتەڵوەد ،ەوەشەیامەنب .ەکەشو ینرێدۆم یانام یڕازاب یناکەکسەترەب ەروونس ەرۆز یکەیەوام ادیرادەیامرەس یەیاس ەل نێهمەهرەب یناکەزێه یەشەگ مڵاەب ەنۆک ەییدنەمتەبیات وەئ نامەهەب ،یرووبائ یەشەگ مەدرەبەل رگێڕ ەتەووب اداتسێئ ەل ەک ،ەوودناڕەپێت یینامتشین .ادوودرباڕ ەل مزیڵادویف یەناییۆخوێن یتساڕ وەئ یکێنیڕبرەد اهنەت ییریگناهیج ینتوەکرەد ەوەتەن یتەڵوەد ەک ەیەی .یتەیاڤۆرم ینتوەکشێپ یوەڕێڕ مەدرەب ەل تسەبرەب ەتەووب و ەوودناڕەپێت یۆخ یناکەدووس یکەرەس وود یتەبیات یتێرادنەواخ ،ەوەکەیلا ەل : ەل نیتیرب یتەیاڤۆرم یداژەن یەشەگ مەدرەبەل تسەبرەب نیرت یۆه یکرەئ .ەوەتەن یتەڵوەد ،مزیرەبرەب یناکەووچرەسەب و نۆک ەوامشاپ ،ەوەرت یکەیلا ەل و ،نانێهمەهرەب

ەب یاگێج یتەبیات یتێرادکڵوم .تێرەب وێنەل یتێناتسراش یەشەگ مەدرەب یەناتسەبرەب مەئ ەیایراتیلۆرپ ییووژێم تەن یتەڵوەد و .ەوەتێریگەئ نانێهمەهرەب یتارکومید یکێنلاپ ەرووژ یتسەداڕ شەوە ەوامشاپ یەناخەزۆم یەنیراد ییووژێم .تێرکەئ ناکەی ییەوەتەن ەتسەبرەب وومەه یتسیلایسۆس یشڕۆش نێهمەهرەب یناکەزێه یەشەگ ینزەم یەزوەتام و تێڵامەئاڕ ناکەی ییناهیج یتیسلایسۆس یکێنۆیساردیف ینانێهکێپ یاگێڕ ەل تاکەئ راگزڕ ناکەروونسێب ەواچرەس ەک ەوەی ی یتەیاڤۆرم مەجرەس یناکەییتسیوادێپ ەب ەوەنادمڵاەو وانێپەل گنەهائواه و وارژێڕادنلاپ یکەیاگێڕ ەب نامەکەراسەه .دنەمەڵوەد ەرەه یرۆخەشم کەیەرامژ یکۆنچواچ کەن ،ەوەتاکەئۆک یتەیانیچ یتابەخ ئ .نەکەئ ناشینتسەد یدنەمشۆه ناکەجرەمولەه ەک تاکەئ نامرێف ییوژێم یمزیلایرتام ەشیمەه شیناکەتسیلایدیا یتەیاڤۆرم یەشەگ وومەه یرەنێوزب یزێه یدنەمشۆه ەک نەکەئ شەکشێپ ەوەئ نیرتشەکووڕ تەنانەت مڵاەب .ەی .ەیەه ناکەوادووڕ ەل نتەکاود ەب یلیەم ەشیمەه یتەیاڤۆرم یدنەمشۆه ەک نەدەئ یناشین ناکەییووژێم ەوەنیژێوت یکامگز ،یەناڕێگشڕۆش ینووب ەل رتەواو ی .ەڤیتاڤرێسنۆک ەزادنەئێب وەنا ینیڕەپاڕ و نووچڵەه ۆب ناییرەگیرەگیراک نیرتمەک و ەیین دنەسەپلا نایناڕۆگ یەکۆریب کڵەخ یرۆز یکەیەرامژ ەوارزەماد ،ناکەوارسان ایدیائ ەب نیساوڵەهۆخەب نایلیەم .تێڕۆگب اتسێئ یخۆدوراب ەک ەیەه ەناژیتودنوت ئ ،قلاخەئ و تیرەنوباد،ناکەوارسان یراب ەل مڵاەب .ەیەه اتسێئ یتەیڵاەمۆک یمتسیس یناکاهەب و نییا یکیتکەلاید رەس ەتێرنێهەئ ەناوویقەت یکەیەوێشەب ،ووز نای گنەرد .نێردڕۆگەئ نایناکەناوەچێپ ەب ناکەتش ،ەوەی یچ شڕۆش ەک ەیەوەئ ییەواوەت ەب ەمەئ .عیقاو یڵیه وەکچێڕ نامەه .ەی ەل ەک ەوەتاکەئ ینووڕ مزیسکرام یتیرب یتەیڵاەمۆک ینتوەکشێپ یلیلک ،ادەوەنادکێل نیاود یناکەزێه ینتوەکشێپ ەل ەی ینتسخشێپ ەل ەیاناوتەب یەیێج وەئ ات ینای ،تێنەئ واگنەه ەوەشێپوەرەب اگڵەمۆک یەیێج وەئ ات .نێهمەهرەب

یناکە

؟نیتسیسکرام یچۆب ەمێئ دەمحەئ نارەماک ینارێگرەو ،زدو نلاائ زیسکرام ییرگرەب ەل ادم اناوت(وودنیز کەو ەوەکڵەخ یەنیرۆز نەیلا ەل ،ایژۆلەنکەت و تسناز ،ڵاکوتشک ،یزاسەشیپ )ەشەگ و نایژ ەب راد ێل ،اتسێئ یاگڵەمۆک ەل نایناموگ یتشگ یکەیەوێش ەب نانژ و ناوایپ ،اداو یکێخۆدوراب یەیاس ەل .تێرناوڕەئ ی ێل یمتەح و یتشورس یکێتش کەو ،ەوەناوەچێپ ەب وکڵەب .ەیین یناکاسای و ڵارۆم یەوێش نامەه ەب نناوڕەئ ی .نووباوائرۆخ و نتاهڵەهرۆخ نزەم ەوادووڕ ووخ ،تیرەنوباد یناکەسروق ەیینارگراب ینانلاەو ۆب کڵەخ یرەەوامەج ەب نادەگێڕ ۆب نتسیوێپ ناکە ەتەواریگ ەوەووژێم یتسیلایرتام یتپێسنۆک نەیلا ەل ەیەیێڕوێج وەئ ەمەئ .ێون یایدیائ ینترگۆخەل و تاینیتۆڕ و ڵاەمۆک ینووب" ەویڕب یرەد ادکێقەد ەل سکرام ڵراک ەناتەمیلب ەک ،رەب ەکەسرپ ."تاکەئ ناشینتسەد یدنەمشۆه یتەی ەب کڵەخ یرەوامەج یندرکعناق و نۆک یمتسیس ینووبتسوردنەتان یووڕەنتسخ ۆب تێزاوخەئ نزەم یوادووڕ .تێنەیاخەئ تاک و ەیین یکیتامتۆئ ەیەسۆرپ مەئ .ییواوەت ەب ەکەمتسیس یندناخووڕ یتسیوادێپ یتابەخ ەک توەکرەد او ادوودرباڕ یەوام ەل وومەه اتسێئ مڵاەب .وودرباڕ ەل کێتش ەتەووب اپوروەئ ەل یتەیانیچ ەل یتەیانیچ یتابەخ یەوەنیقەت ۆب نەکەئ کەیاگێڕ ییەدامائ .ناخرەس ەتەنووتاه ناکەووبەکەڵەک ەکەیەب ژد ناڕۆگ .نێرکەئ ناکاسائنایرز ەوادووڕ ییەدامائ ،اکیرمەئ ادنایوێن ەل ،کەیاگێج وومەه ەل .کەیاگێج وومەه یراک ییاینڵد ەب ڕپەل ودنوت .ەیادیناوڕەواچ ەل ادەکەخۆدوراب ەل ەوەی ادکەی یاود ەب ،نووب جنەگ یولا وود ،یسوون نایتسێفینام زلگنەئ و سکرام ەک یەناتاک وەئ ٢٩ و ٢٧ ناینەمەت ڵاس چرەب یکەیەوێش ەب ادەناتاک وەل راکێرک ینیچ .یسوننایەئ ادشەڕ یەوەنادراک یکێغانۆق ەل .ووب .نووب واوزبەن وا ڵەگەل .نارک یسایس یرەبانەپ کەو نتاهڵەه ەب راچان یناکەرەسوون ،ارسوون لسکۆرب ەل یۆخ تسێفینام یرەویربێف ەل یەوەنووبوڵاب یکشیت نیمەکەی تسینۆمۆک یتسێفینام یەناتاس وەل ،ادشەوەئ ١٨٤٨ ەزات ،ینیب نەچ یاود ەب و ووباسریگڵەه ادسیراپ یناکەماقەش ەل شڕۆش یکیزن ەب وارکەنۆمەتسەد یکێرگائ کەو مەک یکێگنام د .ەوەیینەت یاپوروەئ وومەه یغانۆق یەوێشواه .تێشێکەئ ەژێرد ڵاس دنەچ یەوام ەک ەوەمارائان وریگاماقەسان یکێغانۆق ەنیێنەئ ێپ ەمێئ یڵاس ەل ایناپسیئ ١٩٣٠ یڵاس ۆب ەوە ١٩٣٧ اس ەل مڵاەب ،نەدەئ ووڕ ەشکەشاپ و ناکشکێت دنەچ . مەئ یەی ییاینڵد ەب .نبەئ رێف ییارێخ ەب رۆز کڵەخ یرەوامەج ادەناجرەمولەه :نیەکب یەبەق یۆخ ەل رتایز تێبان ،ەوەی ییهاوەگ ەمێئ ەیارکشائ و نووڕ رۆز ادەرێل مڵاەب .نیادنووبەزیڵاکیداڕ یەسۆرپ یناکاتەرەس ەرەه ەل اتشێه ەمێئ یکڵەخ یرەوامەج یدنەمشۆه یراکنارۆگ یناکاتەرەس رێژ ەنەخەئ یرادەیامرەس کڵەخ یرۆز یکەیەرامژ .ن وەئ ادووتاهاد یغانۆق ەل .ەووبەن ەرۆج وەب رتشێپ ەک مزیسکرام یناکایدیائ ۆب نەوارک کەیەوێش ەب ،ەوەرایسرپ نەیلا ەل ەوەشۆرەپ ەب نووبام سیتەق ادناکەرێگشڕۆش یکووچب یکەیەتسەد دنەچ وێن ەل اهنەت ەک یەنایایدیائ خ اهەنۆیلم .نبەئ یەتوەکنێوش ەوەکڵە ،ادیتساڕ ەل .ەووتاهەن ییاتۆک اتشێه ووژێم :ەوەنیەدب ەیەوێش مەب امایوکوف زێڕەب یمڵاەو نیناوتەئ ەیۆبرەه وەئ نامەه یکیزن ەب ،ناماتسێئ "یتێناتسراش "ەنناوڕەئ ووتاهاد یناکەوەن کێتاک .ەوودرکێپ یتسەد اتسێئ یەرابرەد ەمێئ ەک تێبەئ نایەتسێوڵەه یڵااب یکێتسائ ەب نتشیەگ ۆب یکەشێپ یکێجرەم .رەبەنامترگ ناکەرۆختشۆگ یتیرب یتەیاڤۆرم یەشەگ نانێهمەهرەب ینڵاقەئ یکێنلاپ یندنارزەماد و یرادەیامرەس یشرانائ ەب نانێه ییاتۆک ەل ەی ۆخ یتسەدەب نایۆخ یسونەراچ و نایژ نناوتب ناوایپ و نانژ ەک کەیەوێش ەب ،ەناییتارکومید و .نرگب ەوەنای یعقاوان یواوەت ەب یەوەئ مڵاەب . ! "ەمەتسەئ یکەیایپوتوی ەمەئ" : تێرتوەئ نامێپ ەوەناکەتسیلایڕ نەیلا ەل وەئ ەی یناهیج ەک اتسێئ یمتسیس یامەنب رەس ەل ەوەنبەئ یتەیاڤۆرم یراچوود یەناتفرگ وەئ ەک )ەیەنووباوێپ(ەیەندرکانێو ێج ەخۆدوراب مەب وودنایەگ ەخاد ی یەوەنیزۆد ەل ەیاناوتێب یتەیاڤۆرم یەوەئ ینتو .نێرکب رەسەراچ ە .یتەیاڤۆرم یداژەن ەب ەیەنادنڕد یکێدناکشووڕبائ ناتسراد یناکاسای ۆب رتشاب یکێڤیتانرەتڵەئ ەدنەوێپ و تۆک ەل نایندرکدازائ و ،ەوایژۆلەنکەت و تسناز یناکەنزەم ەزوەتام یندرکوەڵج یاگێڕ ەل یناکەوارکێلتەرفەن ەک نەه ەناتفرگ وومەه یندرکرەسەراچ یناکمیئ ،ەوەوەتەن یتەڵوەد و یتەبیات یتێرادکڵوم

؟نیتسیسکرام یچۆب ەمێئ دەمحەئ نارەماک ینارێگرەو ،زدو نلاائ زیسکرام ییرگرەب ەل ادم تسەد کێتاک یتەیاڤۆرم یەنیقەتساڕ یووژێم .نەکەئێل نامنووچوانەل یەشەڕەه و ەوەننێسوەچەئ نامەکەناهیج اتۆک ناوایپ و نانژ ەک تاکەئێپ کەیی ەواگنەه و نێنباد یرادەیامرەس یتەیلایۆک ۆب وەووڕ نایۆخ یناکاتەرەس .نێنب ییدازائ یتەکەلمەم ،نەدنەل ١٦ ینوج ی ٢٠١٧ ەواچرەس