29.2.4 MARINIZM Barok pomimo, że nie miał określonego programu poetyckiego odwoływał się do Włoskiego poety Sianbattisty Mariniego. Od jego nazwiska pochodzi nazwa nurtu poetyckiego - marinizmu (konceptualizmu). Cechy: najważniejsza jest forma, która ma zadziwiać i zaskakiwać odwołania do własnej fantazji i natchnienia stosowanie niezwykłych środków stylistycznych każdy utwór miał opierać się na koncepcie, koncept powinien zawierać elementy niespodzianki utwory powinny mieć charakter sensualny (odbierany poprzez zmysły) odbiorcę należy zaszokować
METAFIZYCZNA - śmierć, przemijanie - Bóg (średniowiecze + renesans) - kondycja człowieka w świecie - vanitas - dualizm natury - powaga - refleksyjność
- Sęp Szarzyński - Naborowski
PODZIAŁ POLSKIEJ LITERATURY BAROKOWEJ DWORSKA SARMACKA a) sarmatyzm rubaszny lżejsza, miłość, zabawa, salonowa, poezja kunsztowna pod względem megalomania, ksenofobia (niechęć d artystycznym obcych), dewocja (prymitywna a) dworkowa, ziemiańska religijność), konserwatyzm (niechęć pochwała natury, życia na wsi wobec zmian), prymitywizm b) mieszczańska, plebejska intelektualny, zabawa, prywata, nawiązujące do stosunków tradycjonalizm b) sarmatyzm szlachetny społecznych wyrażających skargę na brak odpowiednich przywilejów dla demokratyzm, tolerancja, otwartość, plebejuszy i mieszczan liberalizm, patriotyzm a) Pasek - Morsztyn a) Potocki b) Potocki b) Jan z Kijan
29.3 TERMINY I OKREŚLENIA STOSOWANYCH W BAROKU
ŚRODKÓW
ARTYSTYCZNYCH
1. Koncept (wiersz musiał być zaskakujący i w miarę możliwości nowatorski; „Do trupa” Morsztyn) 2. Wyliczenie (nagromadzenie kolejnych, podobnych, synonimicznych cech) 3. Anafora (jest to powtórzenie zdania o podobnej konstrukcji zaczynające się od tego samego wyrazu; „Do Anny” Naborowski) 4. Antyteza (zestawienie dwóch opozycyjnych znaczeniowo elementów wypowiedzi, najczęściej zdań) 5. Hiperbolizacja (wyolbrzymienie, przesadne przedstawienie jakiegoś zjawiska; „Do trupa” Morsztyn) 6. Gradacja (jest to stopniowanie, wzrastające napięcie aż do pointy; „Niestatek” Morsztyn) 7. Epitet (określenie) 8. Porównania 9. Przerzutnia (Zdanie nie mieści się w jednym wersie i jego część zostaje przerzucona do następnego; „Do trupa” Morsztyn „Ty masz związane ręce, ja, wolności Zbywszy, mam rozum łańcuchem powity”) 10. Metaforyka 11. Motyw wanitatywny (marnościowy, wykorzystywanie tych wszystkich pojęć, które kojarzą się z przemijaniem i niestałością życia „Dźwięk, cień, dym, wiatr, błysk, głos, punkt” „Krótkość żywota” Naborowski) 12. Kontrast (operowanie przenośniami; „Niestatek” Morsztyn) 13. Oksymoron (zestawienie dwóch wyrazów sprzecznych znaczeniowo, „mróz gorejący, ogień lodowy”)