STYCZEŃ 2016
PR
NIERUCH
O MOŚCI JEKT
MAGAZYN STUDENCKIEGO KOŁA NAUKOWEGO NIERUCHOMOŚCI
Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach
NIERUCHOMOŚCI
GOSPODARKA PRZESTRZENNA
URBANISTYKA
INWESTYCJE
www.facebook.com/sknn.ue.katowice GRIFFIN GROUP | WIZUALIZACJA SUPERSAMU PRZY UL. PIOTRA SKARGI
SPIS TREŚCI
PO CO KOMU CENTRA HANDLOWE? DWA SPOJRZENIA Agata GRZESIK Sandra KAZIMIREK
WITAJCIE
Witajcie
w kolejnym
zimowym
–
Projektu
–
numerze
Nieruchomości!
Ma m y n a d z i e j ę , ż e p i ą t e i noworoczne
wydanie
naszego czasopisma będzie dla Was równie interesujące i inspirujące jak poprzednie! Kolejna z
dawka
rynku
informacji
nieruchomości,
gospodarki
przestrzennej,
urbanistyki
i opinii
o
miejskich
INWESTYCJE w NIERUCHOMOŚCI ZABYTKOWE - BIZNES CZY NIE? [wywiad] Monika ZAJĄC
inwestycjach…
CZAS START!
Zarząd SKN Nieruchomości Anna Kiszel Paulina Nowak Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach
KATOWICKA MODERNA Martyna GRZEGORCZYK
2
NAJPIĘKNIEJSZE PRZESTRZENIE PUBLICZNE w EUROPIE
Sebastian CHOLEWA WIEDEŃ NAJDŁUŻSZA PRZESTRZEŃ WSPÓŁDZIELONA W EUROPIE Martyna POTEMPA
ARCHITEKTURA w PRL – Czy Spodek może być zabytkiem? Teresa MALERCZYK AKTUALIZACJA PROGRAMU RZĄDOWEGO – MDM Anna KISZEL
REDAKTOR NACZELNA Paulina Nowak
CENTRA-BEZ-AUT Monika PIWOWARCZYK
REDAKTORZY Sebastian Cholewa Martyna Grzegorczyk Agata Grzesik Sandra Kazimirek Anna Kiszel Teresa Malerczyk Monika Piwowarczyk Martyna Potempa Agata Wróbel Monika Zając
ZMIENIAJĄCE SIĘ MIASTO Agata WRÓBEL
KOREKTA Agata Grzesik
SKŁAD i OPRACOWANIE GRAFICZNE Paulina Nowak
3
SKN.N IE RUC HOMO ŚC I@GM A IL .COM
Czy nowe kompleksy handlowe to jeszcze centra handlowe czy nowe "hiper miasta" w mieście? Pomysł tworzenia nowoczesnych kompleksów handlowych, w których można kupić różne towary, zjeść coś i skorzystać z rozmaitych usług, sięga XX wieku. Pierwsze centrum handlowe powstało w USA. Pojęciem tożsamym z centrum handlowym jest „galeria handlowa”, znacznie częściej dziś używane. Samo słowo "galeria" poprzez nawiązanie analogii do galerii sztuki, ma sugerować, że jest to miejsce ekskluzywne. Rola galerii handlowych stopniowo wzrasta, pełniąc coraz ważniejszą rolę w życiu społecznym oraz przyczyniając się do zmiany krajobrazu miast i aspektów ich funkcjonowania. Sceptycy centrów handlowych uważają, że stają się one substytutem rynku i centrów miast, doprowadzając do wyludnienia się śródmieść, a co za tym idzie, nieuchronnej degradacji tkanki miejskiej. Zwolennicy sklepów wielkopowierzchniowych także nie dają za wygraną i wymieniają szereg pozytywnych zjawisk, jakie centra handlowe przynoszą miastom. Historycznie Nie tak odległa historia, przypadająca na rok 1989, zmieniła nie tylko panujący w Polsce ustrój, ale także zapewniła nowe możliwości rozwojowe na każdej płaszczyźnie. Handel także zmienił swoją strukturę. Pierwszym etapem przemian była prywatyzacja i konsolidacja sieci handlowych, będących do tej pory w posiadaniu państwa. Otworzenie wolnego rynku spowodowało nagły napływ towarów, które do tej pory były hamowane przez politykę komunistyczną. Rozpoczął się szybki wzrost liczby przedsiębiorstw oraz sklepów. W kolejnym etapie, który rozpoczął się w połowie lat 90. XX wieku, zaczęły powstawać nowoczesne obiekty handlowe. Zwłaszcza w dużych miastach zaczęto budować supermarkety, dyskonty oraz hipermarkety. Lokowano w nich kapitał zachodnioeuropejski (m. in. Francji, Hiszpanii, Niemiec itp.), którego wartość w sektorze spożywczym szacowana była na około 50%. Trzeci, trwający do dziś etap zaczął się na początku lat 2000. Lokowano wówczas nowoczesne centra handlowo-usługowych o powierzchni powyżej 10 tys.m2. Skupiają one w sobie zarówno funkcje handlowe jak i usługowe, rozrywkowe, gastronomiczne i hotelarskie. Mowa tutaj o swoistym mieście w mieście, które jest w stanie zaspokoić większość ludzkich potrzeb. 4
DWA SPOJRZENIA Galeria handlowa – konsumpcyjny raj
Po Śląsku
Współczesne galerie handlowe tworzą przestrzeń XX wiek pozostawił za sobą obraz Śląska alternatywną dla miasta. Ich atrakcyjnie urządzone jako miejsca przykrytego pyłem, kurzem wnętrza przyciągają, ponadto znajdują się w nich i brudem kopalnianego węgla. Tętniący liczne kawiarenki i restauracje, które tworzą warunki życiem
przemysł
ciężki
z rozwiniętym
sprzyjające społecznej integracji. Ich architektura sektorem wydobycia, powoli zastępowano często nawiązuje do architektury ulic miast – są tu handlem i usługami. Przykładami miast, brukowane alejki, place czy bulwary na których które zaczęły już swoją przemianę są znajdują się ławki, tworzy się sztuczna przestrzeń Katowice, Bielsko-Biała, czy Sosnowiec. To miejska
umożliwiająca odbywanie się
interakcji właśnie
nowoczesne
obiekty
społecznych. Zapracowani ludzie coraz częściej wolą wielkopowierzchniowe stały się głównymi robić zakupy w wielkich kompleksach handlowych obiektami wzrostu. nie tylko z powodu szerokiego asortymentu jaki tu znajdą, ale również dlatego, że profesjonalna Z
badań
przeprowadzonych
obsługa pozwala poczuć im się kimś wyjątkowym, dr A. Grzesiuk,
wynika,
że
przez
mieszkańcy
zauważonym i dopieszczonym. Sprzyja to jednak śródmieścia oczekują wysokiej jakości usług powstawaniu negatywnego zjawiska, jakim jest - zarówno handlowych jak i kulturalnych, przenoszenie się „miejskiego życia” właśnie do galerii
czyli tzw. usług rzadkich. Śródmieście
handlowych.
będące "salonem" miasta powinno się wyróżniać.
Jednym
ze
sposobów
Galeria handlowa - odpowiednik miejskiej przestrzeni sprowadzenia firm o wyższym standardzie publicznej?
jest
często
Współcześnie przestrzeń publiczna przestaje być
handlowej.
funkcjonalna i atrakcyjna, dlatego mieszkańcy miast pożądanych udają się tam, gdzie funkcje przestrzeni miejskiej są spełniane.
Ponieważ
centra
handlowe
wybudowanie
galerii
Rozwój handlu detalicznego marek
doprowadzić
niewątpliwie
do
może
podniesienia
oferują funkcjonalnego prestiżu danego miasta, co
bezpieczne i dogodne warunki do spotkań ze niesie za sobą rozwój lokalny. znajomymi oraz posiadają zróżnicowaną ofertę Duży wpływ na rozwój handlu w mieście usług, cieszą się niesłabnącą popularnością. Galeria ma samorząd terytorialny. Posiada on handlowa tworzy przestrzeń alternatywną dla miasta. niezbędne Wewnętrzna przestrzeń galerii symuluje przestrzeń
kompetencje
przyjęcie projektu inwestycji handlowej.
miasta, tworzy miasto w mieście, pewna idyla – Współpraca
między
zawsze jest tu czysto, zimą ciepło, natomiast w lecie
owocuje
a samorządem
klimatyzacja zapewnia chłód. Poza tym nie ma tu zyskiem. 5
umożliwiające inwestorami obustronnym
korków, samochodów i hałasu. Znajdują się tu W przypadku zabytkowych kamienic oraz instytucje dające możliwość realizacji wszelkich form innych obiektów o wartości historycznej, życia społecznego. Pomimo że galeria konkuruje kooperacja pomiędzy sektorem publicznym z przestrzenią publiczną, stanowi jednak przestrzeń
a prywatnym jest niezmiernie ważna. Warto
prywatną i nie jest w stanie całkowicie jej zastąpić. Jej pamiętać,
że
właściciel wprowadza na niej pewne ograniczenia, przedsiębiorstw
wkład
prywatnych
stanowi
duży
odsetek
np. nie można tam protestować lub przeprowadzić przychodów dla miasta. akcji o charakterze politycznym, które odbywać
się
w
„prawdziwych”
mogą Dzięki
tworzeniu
centrów
handlowych
przestrzeniach w śródmieściach miast poprzemysłowych
publicznych, otwartych dla wszystkich.
tzw. brown fieldy (zdegradowane tereny w śródmieściach)
Użytkownicy galerii handlowych
mają
szansę
nabrać
nowego znaczenia. Rewitalizacja takich
Dla najmłodszej kategorii wiekowej przestrzeń galerii obszarów nie byłaby możliwa gdyby nie jest niejako „magiczna” – oferuje mnóstwo atrakcji, (najczęściej) o czym
wiedzą
organizując
różne
zagraniczni
inwestorzy,
menedżerowie,
zwłaszcza których kapitał jest w stanie pozytywnie
imprezy
na
mające
celu wpłynąć na zagospodarowanie miasta.
przyciągnięcie dzieci, młodzież, w związku z tym Dynamiczny rozwój sektora usługowotakże ich rodziców. Również dla ludzi w średnim handlowego pozytywnie wpłynął również wieku, którzy pamiętają niedobory czasów PRL-u, na stolicę województwa śląskiego, gdzie galeria jest swego rodzaju rajem, pozostającym w powstawanie
nowych
wyraźnej opozycji do PRL-owskich ubogich półek powierzchniowych
obiektów
wielkopołączone
sklepowych. Jednak nie dla wszystkich przestrzeń było z napływem zachodniego kapitału galerii jest taka wyjątkowa. Dla młodzieży, która oraz rozbudową infrastruktury. Dodatkowo dorasta w świecie kultury konsumpcyjnej, tego w trakcie budowy jak i po jej zakończeniu rodzaju przestrzenie już wkrótce staną się czymś stworzono nowe miejsca pracy. zwyczajnym,
całkowicie
zastępując
przestrzeń Niewątpliwie, udaną rewitalizacją obszaru
publiczną, świadczy o tym fakt, że to właśnie młodzi poprzemysłowego
w
Katowicach
jest
ludzie najczęściej wybierają galerię handlową na gigant wśród centrów handlowych - Silesia miejsce spotkań z przyjaciółmi i rodziną. Mimo, że City
Center.
Niewykorzystane
obszary,
jest ona przestrzenią prywatną jest ona dla nich będące kiedyś kopalnią, otrzymały "drugie atrakcyjniejsza niż przestrzeń publiczna.
życie" i dziś tętni życiem, nieustannie się rozwijać.
Galerie handlowe a przestrzeń publiczna Galerie handlowe są aktualnie ważnymi ośrodkami Użytkownicy życia gospodarczego i społecznego, stając się Kto
głównie
korzysta
z
handlowych
wizytówkami aglomeracji. Ich rozbudowana oferta gigantów? Zazwyczaj są to młodzi dorośli, przyciąga nie tylko mieszkańców, ale także turystów. mogący w jednym miejscu zaspokoić Tworzą miasta w mieście, zwyciężając „w konkursie o wszystkie potrzeby. Liczba usług w takich konsumenta” z przestrzeniami publicznymi. Z drugiej obiektach strony
śródmieścia
pustoszeją,
gdy
jest
jest
wręcz
niewyobrażalna,
taka można więc powiedzieć, że także lista zalet
możliwość ludzie mieszkający w centrum uciekają na takich obiektów jest nieskończenie długa. 6
przedmieścia
i
rezygnują
nieatrakcyjnych
dla
śródmiejskich,
gdzie
pustostanów,
w
z
coraz
mieszkańców zwiększający kontraście
bardziej W świetle przedstawionych argumentów przestrzeni centra handlowe mogą stać się wizytówką
się
ze
odsetek miasta. Zarówno w Polsce, jak i na świecie, szklanymi, obserwujemy
oświetlonymi galeriami handlowymi i rosnącym handlowych
powstawanie połączonych
tłokiem ulicy tworzą nowy, nieprzyjazny wizerunek komunikacyjnymi; dzielnicy.
galerii
z
dworcami
węzłami kolejowymi
i autobusowymi. Ludność napływająca do
Aby zneutralizować zjawisko obumierania centrów miasta,
zarówno
turyści
jak
i
osoby
miast nasilane przez powstawanie coraz to nowszych codziennie dojeżdżające do pracy, korzysta galerii
należałoby
podjąć
szeroko
zakrojoną z usług oferowanych przez "dworcowe"
współpracę, by pogodzić oczekiwania właścicieli galerie. nieruchomości, mieszkańców, sprzedawców oraz Nie od dziś wiadomo, że życie pędzi coraz turystów, ponieważ bez stworzenia wspólnej oferty szybciej, a czas stał się cenną walutą. dla wszystkich środowisk zainteresowanych życiem Centra
handlowe
pozwalają
nam
w śródmieściu, nie uda się skutecznie konkurować wykorzystać czas w taki sposób, aby nie tracić go na przemieszczanie się w różne
z ofertą galerii handlowych. Według
Anny
Proszowskiej-Sali,
dyrektora części miasta w poszukiwaniu produktów,
programowego Festiwalu Promocji Miast i Regionów, których potrzebujemy, a giganty handlowe szansą
na
rewitalizację
śródmieść
ma
być są w stanie dostarczyć nam wszystkich
propagowanie oferty innej od tej proponowanej potrzebnych artykułów i usług w jednym przez galerie. Powinny się tam znajdować miejsca, miejscu. które zamiast oddziałów banków mają kafejki, ogródki i galerie, zamiast sklepów z bielizną, odzieżą na wagę i tanim ksero - kluby, księgarnie, świetlice, pracownie artystyczne. By ludzie wrócili na ulice śródmieście powinno być połączeniem kultury, biznesu i rozrywki. W świetle wszystkich przytoczonych argumentów za- i przeciw- budowaniu centrów handlowych w centrach Polskich miast nie ma jednoznacznej odpowiedzi. Co więcej, głosy przeciwko galeriom handlowym nie odnajdują odpowiedzi w ciągle rosnącym zainteresowaniu konsumentów robieniem zakupów w tego typu miejscach. Jak się okazuje – zachęca nas do tego przede wszystkim wygoda i oszczędność czasu. Z drugiej strony coraz częściej zdajemy sobie sprawę z tego, że centra handlowe sprowadzają do śródmieść nadmierny ruch samochodowy, niejednokrotnie mają też negatywny wpływ na stan lokalnych przedsiębiorstw i mniejszych sklepów, przez co pustoszeją i obumierają zabytkowe kamienice tętniące niegdyś życiem. Jedno jest pewne, głównym czynnikiem napędowym jest tu zasada wyrównywania popytu i podaży. Czy radykalna zmiana zachowań konsumentów ma szansę wkrótce nastąpić?
SANDRA KAZIMIREK GOSPODARKA PRZESTRZENNA, 2 st.
7
AGATA GRZESIK, GOSPODARKA PRZESTRZENNA, 1 st.
INWESTYCJE w NIERUCHOMOŚCI ZABYTKOWE BIZNES CZY NIE?
Wywiad z właścicielem zamku w Bobolicach Fot.: Archiwum własne Jarosława W. Laseckiego Nasze zainteresowanie budzą obecnie nowoczesne rozwiązania architektoniczne i inżynieryjne, podejmujemy inwestycje w innowacyjne budowle, na miarę XXI wieku. Jednak pośród nas można odnaleźć jednostki, które przeznaczają swe środki na odbudowę nieruchomości z XIV wieku. Czy to szaleństwo? A może pomysł na biznes? Jarosław W. Lasecki – odnowiciel zamku w Bobolicach – najtrafniej potrafi wymienić powody, dla których warto ponosić koszty remontu i utrzymania zamku z czasów Kazimierza Wielkiego.
Dlaczego podjął się Pan tak trudnego zadania,
jakim
jest
odbudowa
średniowiecznego zamku? Każdy
Polak,
o własnych ojczyźnie,
który
chce
korzeniach powinien
pamiętać
i swej
małej
co
może,
robić
aby jego mała ojczyzna była piękna. Aby mógł być z niej dumnym. Ruina nie jest czymś, z czego moglibyśmy być dumni i budować na tym pozytywne wartości. Ruina jest zawsze negatywna. Jest to niejako pomnik wzniesiony w hołdzie najeźdźcy, który piękną budowlę w tę ruinę właśnie obrócił. Dlaczego podjąłem się tego wyzwania? A no właśnie dlatego, aby ci wszyscy, którzy dzisiaj odwiedzają Zamek Bobolice mogli być dumnymi, nie tylko wirtualnie z naszej przeszłości wydarzeń,
i pięknych ale
także
historycznych aby
za
tymi
wspaniałymi historycznymi przekazami stało coś, co dzisiaj możemy zobaczyć, coś czego Rozmówca: właściciel zamku w Bobolicach – Jarosław W. Lasecki 8
dzisiaj możemy dotknąć. […]
A jednak znajdują się przeciwnicy odbudowy.
Proces rekonstrukcji zamku w Bobolicach
Jak Pan odnosi się do takiej postawy?
został poprzedzony prawie 4-letnimi pracami
Rzeczywiście
zdarzają
Malkontentów
się
zawsze
najlepszych
jednostki.
i wszędzie
opracowali
powiedzieli: a nie, bo krzywa wieża, bo to nie ta skała, bo to nie w tym miejscu, a może nie
historycznych, stratygraficznych,
technicznych,
archiwalnych
historycznych,
bardzo
czy obszerną
forma jakiegoś wymysłu, tylko to jest rezultat bardzo
rocznie ponad 150 tys. turystów. Wśród nich
obszernej
pracy
kilkunastu
profesorów, doktorów i inżynierów, którzy
nie spotkałem takiego, który mógłby otwarcie
nad tym tematem się pochylili. Jest to praca
i szczerze stanąć do polemiki na ten temat czy warto, czy nie warto, czy dobrze, czy źle. Są natomiast pseudonaukowcy, którzy cały
ogromnego
zespołu
ludzi,
w Europie
fachowców
najlepszych
jeśli
chodzi
o konserwację zabytków.
swój dorobek naukowy oparli na dawnej naczelnego
badań
uratować. I to, co dzisiaj widzimy to nie jest
z najlepszych
przykładów udanej rekonstrukcji, odwiedza
Sigalina,
podstawie
dokumentacją w jaki sposób ten zamek
tak, a może nie w ten sposób. Dzisiaj Zamek
doktrynie
na
fotogrametrycznych,
Wielkiemu, znajdowali się także tacy, którzy
jeden
archeologów,
archeologicznych,
tych, którzy byli współcześni Kazimierzowi
jako
–
historyków, architektów, inżynierów, którzy
jest
niemało. Podejrzewam, że również wśród
Bobolice,
fachowców
architekta
Zabieg wyspecjalizowany – więc powinien być
Warszawy za czasów Stalina, który twierdził,
przeprowadzony
w sposób fachowy. Czy
że aby zniszczyć naród polski, najlepiej jest
ludzie,
fizycznie
zabrać mu jego przeszłość, najlepiej zabrać
odbudową tego zamku to również specjaliści
mu jego pamiątki przeszłości. W związku
od średniowiecznych budowli?
z czym,
wymyślił
taką
doktrynę
którzy
zajmowali
się
Najlepszym przykładem w jaki sposób można
„konserwatorską”, która miała mówić o tym,
źle
że największym dobrem jest ruina. Im większa
rekonstruować
w Smoleniu
ruina – tym większe dobro! Stąd powstało
koło
mury
jest
zamek
Pilicy.
Został
on
zrekonstruowany w taki sposób, że na zawsze
pojęcie „trwałej ruiny”. Ale niestety nie ma
zostały
trwałych ruin, są tylko ruiny postępujące.
zrujnowane
średniowieczne
wątki
oryginalne
murowe,
ponieważ
W oryginalnym tekście Karty Weneckiej jest
murowano bez znajomości zasad układania
mowa o tym, że rekonstrukcja to coś
kamieni, a do zaprawy użyto betonu. […]
specjalnego. Natomiast w tłumaczeniu na
w dawnych
język polski przeczytamy, że rekonstrukcja jest
miejscowi cieśle, kamieniarze - ludzie, którzy
zabiegiem wyjątkowym, czyli takim, którego
z pokolenia na pokolenie nie robili nic innego.
właściwie nie powinno się przeprowadzać.
Teraz na Zamku Bobolice pracowali tylko tacy
Karta Wenecka została źle przetłumaczona
ludzie i to oni bardzo często korygowali
z języka
architektów
angielskiego
tłumaczeniem
na
posługiwały
polski się
i
tym rzesze
i historyków.
naukowców nie znający języków obcych.
w projekcie
9
czasach
zamki
z tytułami Nie
da
wszystkiego
budowali
profesorskimi się
bowiem
narysować,
co
praktycznie ci dawni budowniczy wiedzieli
Kiedy pojawił się pomysł odbudowy zamku,
i wykonywali.
były
W Polsce mamy generalnie pewien problem
pradziada. Dla przykładu, jeden z profesorów
z ochroną
na podstawie oryginalnych receptur starej w archiwach,
rozmowy
zadowoleni. Dlaczego?
Tak. Najlepsi w swoim zawodzie z dziada
opisanej
prace,
z fachowcami, a urzędnicy nie do końca byli
Wnioskuję, że fachowcy byli z tego regionu?
zaprawy
prowadzone
zabytków
-
na
stanowiskach
bardzo często są ludzie niekompetentni,
mógł
często przypadkowi. Konserwatorzy zabytków
odtworzyć skład zaprawy średniowiecznej
zazwyczaj odsuwają od siebie każdą decyzję,
wówczas stosowanej. Bo nie każdy wie, że
żeby mieć „spokojne życie”. […] w innych
zapis historyczny: wapno dołowane 30 lat
krajach jest to zupełnie inaczej rozwiązane.
w dole składowane, piasek rzeczny płukany,
Otóż tam konserwator jest partnerem. Jeżeli
żeby brudów nie było, skorupki kurzych jaj
ktoś przychodzi i mówi, że chciałby coś zrobić
i krew dziewic jako dodatek - coś oznaczał.
z zabytkiem, to wręcz wręczany mu jest
To nie musiało oznaczać dosłownie krwi
program prac które trzeba wykonać, żeby taki
dziewic, bo do wapna dołowanego wrzucano
zabytek zrewitalizować, łącznie z projektami
padlinę wołu po to, żeby opóźnić albo
i wsparciem finansowym. U nas wsparcia
przyspieszyć proces wiązania zaprawy. A nasi
finansowego
murarze to wiedzieli.
nie
ma
–
na
zamek
w Bobolicach nie dostaliśmy ani złotówki.
Zamek Bobolice to królewski zamek, zbudowany
Na początku powiedział Pan, że to nie jest
w 1352 roku przez Kazimierza Wielkiego. Należy
biznes. Czyli zainwestowany kapitał nie zwróci
do Szlaku Orlich Gniazd, który składał się z 47
się Panu?
zamków królewskich i rycerskich zbudowanych w czasach
średniowiecza.
Szlak
Orlich
Proszę samej to policzyć. Wie Pani przecież
Gniazd
ile kosztuje napisanie jednej opinii przez
rozciągał się od Wawelu aż po Częstochowę.
uniwersytet,
10
w sprawie
np.
posadowienia
fundamentów na skale. Ile kosztuje jedna
Jest Pan zadowolony z efektu rekonstrukcji?
opinia w sprawie zaprawy? Ile kosztuje jedna
Rekonstrukcja i rewitalizacja Zamku Bobolice,
opinia w sprawie gniazd, kamieni, budulca,
została zrobiona według kanonów i zasad
konstrukcji, kształtu, formy, itd.? My zleciliśmy
konserwatorskich - tak jak powinno się to robić.
podczas całych prac ponad 100 różnego
Z tego
rodzaju opinii. w jeden tylko rok byliśmy 182
jestem
zadowolony.
Jestem
też
szczęśliwy że udało się, mimo tej urzędniczej
razy u konserwatora zabytków. To nakład
niemocy i niechęci, niekompetencji i indolencji,
czasu, energii i pieniędzy.
po tylu latach doprowadzić ten proces do końca .
Fachowiec, który dzisiaj ręcznie ciosie kamień, a nie używa do tego pił mechanicznych, nie
Podsumowując,
zarabia tyle, co normalny budowlaniec. 85 osób
w nieruchomości zabytkowe? Nie ze względów
pracowało przy rekonstrukcji przez 15 lat
biznesowych, ale ze względu na wartości poza
w takiej,
materialne. Warto kochać zabytki, warto się nimi
czy
innej
formie.
Proszę
zatem
policzyć. Wyjdzie tego cały majątek! A
jak
uzasadniano
odmowę
warto
inwestować
opiekować, i warto przywracać je do życia. Natomiast jeżeli mówimy o inwestowaniu, to
przyznania
słowo
funduszy publicznych?
inwestować
ma
pewną
kolejność
w odpowiedzi. Mówiąc o inwestycji, zawsze
Nie, bo nie
będziemy mieli gdzieś w głowie kwestię zysku, kwestię
Nie chce Pan mówić o konkretnych sumach?
opłacalności,
kwestie
wymiaru
finansowego. w przypadku Zamku Bobolice
To nie ma sensu. Rewitalizacja zabytku to nie
najbardziej istotną rzeczą był nie zysk a to, że
jest biznes – to jest pewnego rodzaju misja.
my wszyscy przeminiemy, a ten zamek, który
Samo ogrzewanie zamku kosztuje kilkadziesiąt
pamięta czasy Kazimierza Wielkiego, zostanie.
tysięcy złotych rocznie. Do tego czterech stróży,
To jest największa satysfakcja jaką można mieć
światło,
z ratowania zabytków.
ubezpieczenie,
zabezpieczenie
alarmowe, przeciwpożarowe, itd. To są rocznie
Teraz również Pan pozostawia po sobie ślad –
koszty utrzymania liczone w setkach tysięcy
za pomocą tego zamku.
złotych. Jednakże opieka nad zabytkiem to rzecz którą - uważam - każdy, kogo tylko na to
Tak jak każdy, który tego zamku dotknął się
stać, powinien robić dla regionu, z którego się
w przeszłości. i tak jak każdy, który również
wywodzi. Ja jestem dumny z tego, że mogę
dotknie
robić coś dobrego dla ludzi wśród których żyję.
Najważniejsze jest to, aby ten ciąg zdarzeń
Aby mogli się tym zamkiem cieszyć - to tylko
biegł w odpowiednim kierunku,
tyle i aż tyle.
następnym pokoleniom Polaków ich namacalne pamiątki
tego
zamku
z przeszłości.
A
w przyszłości.
taką
zostawiając pamiątką
jest Zamek Bobolice.
Jarosław Wacław Lasecki urodził się 1 czerwca 1961 w Myszkowie. Absolwent Liceum Ogólnokształcącego im. Majora H. Sucharskiego w Myszkowie. Studiował na Politechnice Krakowskiej, a następnie na Uniwersytecie Paderborn oraz na Politechnice RWTH w Akwizgranie. Jako jeden z pierwszych Polaków był stypendystą Fundacji Klöcknera w Duisburgu. W czasie studiów w Polsce, był organizatorem wielu praktyk i wypraw studenckich, m.in. na Syberię, do Japonii i Afryki. Kierował ekstremalną wyprawą na Saharę, w czasie której zagrał również rolę żołnierza Legii Cudzoziemskiej w filmie telewizji WDR o błogosławionym Charles de Foucauld. Źródło: www.jaroslawlasecki.pl
11 MONIKA ZAJĄC FINANSE i RACHUNKOWOŚĆ, 1 st.
Fot. www.katowickamoderna.pl | Gmach Śląskich Zakładów Technicznych | | Parafia Opatrznosci Bozej (Zawodzie) |
MODERNIZM
ale ze względu na ich przeznaczenie. Główną
Po pierwszej wojnie światowej nastąpił rozwój
cechą modernizmu jest zatem funkcjonalizm.
gospodarki przemysłowej, co pociągnęło za
Architekt powinien pełnić funkcję społeczną
sobą problemy w dziedzinie urbanistyki oraz
oraz
potrzebę wznoszenia osiedli
robotniczych.
obiekty, bez zbędnej ornamentyki i dodatków.
Rozpowszechniły się teoretyczne założenia
Modernista powinien mieć pozytywny stosunek
ruchów
do rozwoju przemysłu, jak i do budownictwa
awangardowych,
nastawionych
na
w większości
zmianę
być zaliczony do jednolitych, nie posiada on
inne propozycje, jak futurystyczne projekty reinterpretacji
jednoznacznej
poddano
zgodnie
niedrogie
Nowoczesny ruch w architekturze nie może
kierunków, na przykład kubizmu, natomiast przemysłowego,
funkcjonalne,
mieszkaniowego.2
świata.
w architekturze nastąpił zmierzch niektórych
miasta
projektować
modernizmu
z zasadami
ideologii. wyróżnić
można
w obrębie kilkadziesiąt
prądów, kierunków i szkół architektonicznych.
racjonalizmu.
Rozgraniczenie poszczególnych nurtów jest
Odpowiedzią na taki stan rzeczy był właśnie
prawie nie możliwe ze względu na cechy, które
modernizm – prąd w architekturze rozwijający
się powielają. Jednak cały modernizm ma jedną
się w latach 1918-1975.
wspólną cechę : przejrzystość formy oraz wpisanie budynków w przestrzeń.
Modernizm zakładał nie tylko odejście od stylów historycznych, ale i całkowite odcięcie się
od
stylizacji, 1
z funkcji” .
Budynki
w myśl czy
„forma przedmioty
wynika maja
określony wygląd nie z powodów estetycznych,
1
2
Marco Bussagli; „Architektura. Style, techniki, materiały, budowle, twórcy”; z włoskiego przełożyła Hanna Borkowska; Świat Książki; Warszawa 2007; str. 178-181
Luis Henry Sullivan, ang. „Form follows function”
12
POWOJENNY ROZWÓJ KATOWIC Głównym forum reprezentacyjnym powojennej
katedrę,
Rzeczpospolitej miała być południowa część
Na korpusie osadzona została kopuła na
Katowic. w tym miejscu miał się pojawić gmach
zdwojonym
Urzędu Wojewódzkiego i Sejmu Śląskiego.
portykiem z kolumnadą w fasadzie. Ze względu
w konkursie
zespołu
na braki finansowe i wybuch II Wojny Światowej
Kazimierza Wyczyńskiego. Gmach miał być
jej konsekrację przeniesiono do czasów PRL-u.
czworobocznym budynkiem, w którego środek
Jednak komunistyczne władze sprzeciwiły się
wkomponowano
sejmową,
wybudowaniu zdwojonego bębna kopuły, gdyż
połączoną z segmentem zewnętrznym, krytą
wtedy byłaby ona widoczna z każdego punktu
kopułą, klatką schodową. Budynek został
w mieście. w socjalistycznym mieście miały
wzniesiony w latach 1924-1929. Na zewnętrznej
dominować budynki świeckie. Budowla mimo
elewacji dodano pilastry, które wieńczył fryz
wszystkich przeciwieństw została ukończona.
z rózgami liktorskimi, symbolami RP. Czytelny
Obydwa
w architekturze
architektonicznym bardzo do siebie podobne.
klasycyzm,
zwyciężył
projekt
półkolistą
Urzędu
salę
klasycyzującą
budowlę,
inspirowaną bazyliką św. Piotra w Watykanie.
zmodernizowany
w połączeniu
jako
z artdekowskim
Stylistycznie
bębnie,
budynki
wejście
są
komponują
pod się
poprzedzono
względem z zabudową
wyposażeniem wnętrza, złożyły się na wyraz
miasta. Architektura świecka i sakralna, od
artystyczny tego gmachu.
około 1930 roku, wspólnie wyrażają dążenie do jedności i wypracowują język nowoczesności
Dwa lata po rozpoczęciu budowy Urzędu Wojewódzkiego związany
rozstrzygnięto
z budową
pałacu
we wszystkich dziedzinach sztuki budowania.3
konkurs biskupiego
i archikatedry. Zygmunt Gawlik zaprojektował
3
Zofia Oslislo; „Katowicka moderna 1927-1939; Wydawnictwo M-Studio; Katowice 2012
13
MODERNISTYCZNE BUDYNKI MIESZKALNE W 1927 r. dzięki uchwale Śląskiej Rady Wojewódzkiej przystąpiono do budowy kolonii robotniczych. Zdecydowano się wtedy na budowę małych, związanych z poszczególnymi zakładami przemysłowymi, zespołów domów jedno- lub dwurodzinnych znajdujących się na niewielkich
działkach,
będących
przydomowymi ogródkami. Jedną z pierwszych była kolonia w Załężu, lecz nie spełniała ona standardów światowych. Nie znaczy to, że w Katowicach
brak
jest
innowacyjnych
rozwiązań dotyczących mieszkań. Kolonia urzędnicza przy ulicy Raciborskiej powstała w latach 1927-1928. Bloki składają się z połączonych
szeregowo,
czterokondygnacyjnych segmentów, w których klatka
schodowa
łączy
dwa
Dom mieszkalny Dyrekcji Kolei autorstwa Tadeusza Michejdy / Źródło: www.scdk.pl
przeciwległe
mieszkania z przedpokojem, kuchnią i łazienką
Raciborskiej. Ten pierwszy polski wieżowiec
po wschodniej stronie oraz dwoma pokojami po
zachodniej
Raciborskiej,
stronie.
architekci
Projektem Sikorki
nazwano „drapaczem chmur” .
przy
i Łobos,
Katowiccy Architekci zaczęli eksperymentować
rozpoczęli w Katowicach tendencję zerową,
z formą. Jednym z najważniejszych był Tadeusz
czyli nurt minimalistycznego funkcjonalizmu. Katowice
leżą
na
obszarze
Michejda. Do jego wybitnych realizacji należy willa mecenasa Edmunda Kaźmierczyka, oparta
wyrobisk
na
kopalnianych, więc ich przestrzeń jest znacznie
pomimo
ograniczona. w centrum miasta niemożliwe jest
są
Urząd Wojewódzki podjął decyzję, aby budynki
przy
Wielu
jednoczesnym
podobny
sposób
część
architektów
utrzymywało
zachowaniu ważności funkcji jaką sprawuje. W bardzo
przez
horyzontalnie,
gospodarcza
domu
prywatne gabinety Kaźmierczyka.
Wskazuje on metodę uzyskania interesujących plastycznych
Michejda
znajduje się z zupełnie innej strony, niż
o szkielecie
stalowym z wieloma prostokątnymi oknami. efektów
powierzchni.
akcentowane
podzielone,
jest dom mieszkalny przy ulicy Wojewódzkiej – budowla
małej
konstrukcyjnym
grupowane okna. Wnętrze domu jest wyraźnie
zaczęły piąć się w górę. Przełomową budowlą większa
szkielecie
zrezygnował z ozdób, a estetyczne proporcje
wręcz wybudowanie dodatkowych mieszkań.
pierwsza
stalowym
się
w tamtych
głównie
czasach
z budowy
willi
i kamienic, ze względu na ulgi podatkowe
został
i rzeczywiste potrzeby mieszkańców. Michejda
wybudowany kompleks laboratoryjny Zakładu
zaprojektował również dom mieszkalny dla
Badania Środków Żywnościowych przy ul.
Dyrekcji Kolei. Jest to trójdzielny budynek, 14
w którego
mieszkaniach
wyraźnie
są
PODSUMOWANIE
oddzielone poszczególne funkcje. Kamienica
Katowicka Moderna zostawiła trwały ślad
jest przestronna i przewiewna dzięki balkonom
w tkance miejskiej. Wiele z budynków, mimo
i oszklonym werandom. Inne kamienice z tego okresu
stoją
Korfantego
przy
ulicach
i PCK,
zaprojektowane
te
przez
burzliwych czasów XX w. istnieje do dzisiaj
Dąbrowskiego, z kolei
Karola
zachwycając monumentalizmem i czytelnością
zostały
formy. Pomimo
Schayera.
faktu, iż
zaledwie 150 lat, już dziś mogą pochwalić się
Wyróżniają się one zwartym planem i idealnym
ciekawymi obiektami historycznymi. Posiadają
dopasowaniem do przestrzeni.
one
w swojej
przestrzeni
Miasto powoli nabiera charakteru nowoczesnej
funkcjonalnie
metropolii, w której każdy mieszkaniec, bez
ukazujące istotę modernizmu.
względu na status społeczny czy majątkowy, zaczęły
masowo
pojawiać
zaprojektowane,
budowle idealnie
MARTYNA GRZEGORCZYK GOSPODARKA PRZESTRZENNA, 2 st.
miał prawo korzystać z osiągnięć architektury. w domach
Katowice mają
się
kuchenki na prąd oraz ogrzewanie na gaz. w mieście
zapanowała
innowacyjności.
Każdy
atmosfera
mieszkaniec
chciał
mieszkać w budynku o stalowej konstrukcji, ponieważ lokale w nich były przestrzenne i funkcjonalne. Uciążliwe czynności takie jak palenie w piecach czy pranie, zostały w takich budynkach
zmechanizowane,
co
również
podnosiło komfort życia ludzi. w tym okresie wzrosła ilość zakładanych terenów zielonych w mieście.
Poprawiły
szczególnie
dzieci
w miastach
one
wychowujących
dotkniętych
przemysłowymi.
komfort
życia się
zanieczyszczeniami
4
4
Zofia Oslislo; „Katowicka moderna 1927-1939”; Wydawnictwo M-Studio; Katowice 2012
Willa inz. W. Zagrodzkiego / Źródło: www.katowickamoderna.pl
15
Przestrzeń publiczna - czym tak naprawdę jest? Nie ma jednej definicji przestrzeni publicznej. Jej polisemiczny charakter powoduje, że nie można jej ująć w jednym twierdzeniu i uznać za jedyne słuszne. Dziś pojęcie to nie jest tylko polem działania osób zajmujących się kształtowaniem przestrzeni, coraz częściej staje się ono przedmiotem rozważań i tworzenia się nowych idei.
Funkcjonujemy
we
wciąż
zmieniających
się
się granice pomiędzy obiema sferami. Są one
strukturach czasoprzestrzennych. Jakby to określił
bardzo
Gombrowicz dajemy się “ugębić” (w) przestrzeni.
radykalnym zmianom.
W konsekwencji nieustannego przemieszczania
tworzenia się najlepszych przestrzeni publicznych.
się, użytkujemy przestrzeń publiczną, bądź też
Co dwa lata odbywa się konkurs “Wspólne miasta
prywatną, które wymuszają na nas określone
- Europejska Nagroda dla Publicznej Przestrzeni
zachowania. Jednak czy nie powinno być tak, że
Miejskiej”. W 2014 roku do finału konkursu
z przestrzeni publicznej może skorzystać każda
zakwalifikowało się 25 realizacji - wybrano
osoba, bez żadnych warunków i ograniczeń? Czy
2 laureatów oraz przyznano 4 wyróżnienia.
przestrzeń ta nie należy do wszystkich? A skoro
zróżnicowane
i często
poddawane
Prowadzą
one
do
Pierwszym laureatem jest Stary Port w Marsylii.
należy do ogółu i każdy ma do niej równe prawa
Rewitalizacja
to może użytkujmy ją w dowolny sposób?
tego
miejsca
trwała
2
lata
i kosztowała 45 milionów euro. Vieux-Port of
Odpowiedź jest prosta - podział przestrzeni na
Marseille, pomimo wpisu na Listę Światowego
publiczną i prywatną jest nieistotny. Każda przestrzeń ma bowiem wiele wymiarów, posiada wiele warstw, na które możemy oddziaływać. Użytkowanie przestrzeni przez ludzi sprawiło, że niemal całkowicie rozmyły
16 Stary port w Marsylii, źródło: www.bi.gazeta.pl
Dziedzictwa UNESCO, stawał się coraz bardziej
pomostów i chodników. Krzyżują się one ze sobą
zaniedbany. Przestrzeń ta była zdominowana
lub mijają na różnych wysokościach, jednak celem
przez ruch samochodowy. Po przemianie miejsce
nie było połączenie brzegów w najkrótszy, a w jak
to miało służyć pieszym, mieszkańcom i turystom.
najbardziej atrakcyjny sposób. Realizacja ta jest
Całkowicie zmieniono tutaj system komunikacji,
przykładem, że ciąg komunikacyjny między jedną,
uporządkowano tu zabudowę, otwarto osie
a drugą stroną rzeki nie musi być zrealizowany za
widokowe i przywrócono łatwy dostęp do wody.
pomocą zwykłego mostu, a może stać się perełką
Jednak perełką jest tutaj Grande Ombriere - dach ten liczy 22 metry szerokości i 46 metrów długości. Stanowi nie tylko schronienie przed
architektoniczną
zarówno
pod
względem
estetycznym jak i być przyjaznym miejscem dla użytkownika.
słońcem lub deszczem. Pawilon ten jest świetnym
Pierwsze
miejscem na imprezy, pokazy i koncerty. Jest też
w Ranhaim. Jest to rezerwat przyrody położony
bardzo atrakcyjny, gdyż lustrzana powierzchnia
na terenach podmokłych, które były barierą
polerowanej stali, z której wykonano dach daje
w udostępnieniu tego terenu turystom. Jednak
wyjątkowy efekt.
biuro
Drugą główną nagrodę zdobyła sieć ścieżek w dolinie rzeki Vinalopó. Ta hiszpańska rzeka przez lata skutecznie rozdzielała leżące po jej obu stronach miasto Elche. W 2009 roku podjęto decyzję
o połączeniu
dwóch
brzegów
bez
ingerowania w naturalny bieg rzeki. Pomysł architektów polegał na zbudowaniu sieci ścieżek,
wyróżnienie
Landroo
M
otrzymały
pogodziło
Bagna
chęć
bezpośredniego obcowania z naturą dbając przy tym o jak najmniejszą ingerencję w środowisko. Wybudowano szereg mostów, platform i tarasów widokowych biegnących przez bagna. Co ważne, w budowie wykorzystano naturalne materiały. Powstały też liczne pawilony do uzyskiwania informacji o bogactwie przyrodniczym terenów.
Ścieżki w dolinie rzeki Vinalopó| 17Bagna w Ranhaim | Cmentarz w Altach| źródło: www.bi.gazeta.pl
Muzułmański cmentarz, w austriackim Altach, jest
Przez wiele lat szukano rozwiązania jak go
kolejnym
wykorzystać
wyróżnionym
miejscem.
i choć
i w 2003
podjęto
o przeobrażeniu
część,
ukłonem władz
publiczną. Prace budowlane zakończyły się
publicznych właśnie w ich stronę. Uznano, że
w 2012. w wielofunkcyjnej przestrzeni znalazły się
należy im umożliwić pochowanie swoich bliskich
liczne trasy dla rowerzystów i spacerowiczów,
w miejscu,
Projekt
zbudowano korty tenisowe, place zabaw, miejsca
kompleksu, czyli nie tylko cmentarza, ale i kilku
do siedzenia, czy gry w szachy. Dawniejszy
budynków wchodzących w jego skład, jest bardzo
problem zagłębienia dziś jest atutem tego
minimalistyczny. Jego teren okalają betonowe
miejsca, gdyż będąc tam nie odczujemy, iż
ściany,
znajdujemy
jest
w którym
sale
betonowymi Prostota
to
mieszkają.
modlitw
zostały
powierzchniami
całości
jeszcze
wykończone
oraz
drewnem.
bardziej
podkreśla
się
miejsca
decyzję
muzułmanie w tym kraju stanowią jego niewielką to miejsce
tego
roku
w samym
w przestrzeń
centrum
stolicy
Finlandii. Wymienione miejsca nie tylko pokazują nam chęć
wzniosłość i powagę tego miejsca.
oddziaływania
na
użytkowania
Leżący w samym centrum Helsinek tunel szeroki
zmieniają się nasze potrzeby na przestrzeni lat
na 7 metrów i długi na jeden kilometr pierwotnie
i jak architektura ma nam pomóc w ich realizacji.
był
kolejowa
Nie tylko ma ona łączyć kwestie użyteczne
obsługująca tereny przemysłowe. Gdy tereny te
z estetycznymi, ma przede wszystkim ułatwić
przeniesiono dalej od miasta, linia stała się
życie i wpływać na podwyższenie jego jakości.
gdzie
biegła
linia
całkowicie bezużyteczna, ale wykop pozostał.
Ukazują,
jak
i potrzebę
Trzecie wyróżnienie otrzymał tunel “Baana”.
miejscem,
jej.
przestrzeń
dynamicznie
SEBASTIAN CHOLEWA GOSPODARKA PRZESTRZENNA, 1 st.
Tunel „Baana” | źródło: www.bi.gazeta.pl 18
,
WIEDEN
NAJDŁUŻSZA PRZESTRZEŃ WSPÓŁDZIELONA W EUROPIE
Innowacyjne rozwiązania zakładają, że w przestrzeni publicznej jest miejsce na równoczesne występowanie ludzi i pojazdów. Taka forma kształtowania otoczenia miejskiego jest nazywana przestrzenią współdzieloną. Mimo iż jest młodym trendem, zaczyna pojawiać się w coraz większej liczbie miast na świecie i w Europie. Właśnie w sierpniu 2015 roku nastąpiło oficjalne otwarcie zmodernizowanej ulicy Mariahilfer Strasse w Wiedniu, najdłuższej przestrzeni współdzielonej w Europie.
Przestrzeń współdzielona (ang. shared space)
i wprowadzenie efektywnego ograniczenia
w dużym skrócie jest to koncepcja nowego
prędkości,
ładu
i funkcjonalnego
ograniczenie liczby wypadków. Koncepcja
powierzchni miejskiej. Zmienia się ona nie
Shared Space po raz pierwszy zaistniała jako
tylko wizualnie, ale również pod kątem zasad
projekt europejski w Interreg IIIB - North Sea
dotyczących jej korzystania. Przestrzeń, która
Programme i w latach 2004 – 2008 i była
z założenia
powinna
wdrażana przez takie miasta jak: Holandia,
wszystkich,
znosi
przestrzennego
być
wspólna
tradycyjną
dla
segregację
Niemcy,
ale
przede
Wielka
wszystkim
Brytania
ruchu samochodowego, pieszych i innych
w rzeczywistości,
uczestników, czyli podział na chodnik i ulicę,
koncepcji Shared Space istnieją na całym
poprzez
jak
świecie od parunastu lat, głównie w: Australii,
sygnalizacja
Kanadzie, Holandii, Niemczech i w Krajach
brak
krawężniki,
takich
znaki
elementów
poziome,
elementy
i Dania. i realizacje
świetlna.
Skandynawskich. Realizacja projektu Baltic
Taka forma organizacji przestrzeni została
Shared
wykorzystana na początku lat 70. XX wieku
wprowadzenia
na kilku holenderskich osiedlach. Głównymi
w której nadal nie istnieją czytelne wytyczne
jej celami miały być: zmniejszenie dominacji
do tworzenia i zastosowań modeli Shared
samochodów
Space.
w przestrzeni
publicznej 19
Space
byłaby tej
pierwszą
koncepcji
próbą
w Polsce,
Wśród wielu ulic Wiednia, na których
arterię
znajdują się różnego rodzaju sklepy sieciowe,
dwupasmowymi jezdniami, z wydzielonym
maleńkie butiki, wytworne outlety i sklepy
torowiskiem pomiędzy nimi i parkingami
słynnych marek, najbardziej znaną jest
wzdłuż
Mariahilfer Strasse. Ulica, która jest jedną
związanej z jej przemianą zadecydowano
z głównych
o zwężeniu ulicy do jednej jezdni i usunięcia
w czasach
w Wiedniu, rzymskich,
a
powstała obecny
już kształt
torowiska
komunikacyjną
ulicy.
Na
z dwoma
początku
tramwajowego.
A
działalności
w ostatnich
przyjęła w XIX wieku. w drugiej połowie XX
latach podjęto decyzję o zamianie słynnej
wieku ulica przekształciła się w śródmiejską
Mariahilfer Strasse w śródmiejski deptak. MARTYNA POTEMPA GOSPODARKA PRZESTRZENNA, 1 st.
20
Przestrzeń publiczna, każdego miasta w Polsce zmienia się. W miejsce budynków postawionych za czasów, gdy cukier był sprzedawany na kartki, budujemy nowe biurowce i galerie handlowe. Rzadko zastanawiamy się czy wyburzany budynek na to zasługuje, czy może jego jedynym przewinieniem jest wieloletni brak konserwacji, nieskutecznie ukrywany pod tabunem banerów reklamowych. Dobrze
znanym
przypadkiem
takiego
działania jest niedawno wyburzony dworzec w Katowicach. Nie da się ukryć, że stan owego
obiektu
pozostawiał
wiele
do
życzenia, a sam budynek zapisał się w pamięci wielu Katowiczan jako obiekt brudny i zaniedbany. Sytuacja pogłębiała się do tego stopnia, że każda propozycja, która mogła radykalnie zmienić ten stan, budziła zachwyt. W miejsce starego dworca powstał
zupełnie
nowy
obiekt
wraz
z galerią handlową. Katowicki dworzec jest tylko jednym z wielu przykładów, tak się dzieje z wieloma budynkami w całej Polsce. Najchętniej wyburzane są te obiekty, które stoją na atrakcyjnej komercyjnie działce, nie rzadko
w doskonałej
lokalizacji
w śródmieściu. Większość
z budynków
wybudowanych
w okresie PRL-u jest bardzo zaniedbana i zdegradowana, ich stan się pogarsza, najczęściej są pozbawione jakiejkolwiek opieki.
Obiekty,
które
były
piękne,
funkcjonalne i użyteczne, dzisiaj pozostają bardzo najbardziej
Źródło: Grafika Google – Dworzec Katowice
zaniedbane. atrakcyjną
Tym
alternatywą
oszklone biurowce, galerie i hotele. 21
samym są
Patrzeć głębiej Czasem warto spojrzeć głębiej, inaczej i ujrzeć czystą bryłę wielu
komunistycznych
budynków, nienaganne, proste detale i wyobrazić je sobie, takie jakimi były w przeszłości zadbane,
nadal
efektowne,
użyteczne
zakrywających
czyste,
je
i bez reklam.
Często okazuje się, że niektóre z tych
budynków,
są
niesamowitymi, funkcjonalnymi i pięknymi
projektami,
a
największym
walorem
estetycznym
nowoczesnych
budynków jest jedynie brak
Supersam w Warszawie wybudowany w latach 1960-1962, został wyburzony w roku 2006 / Źródło: www.czarnota.org; www.bi.gazeta.pl
warstwy kurzu i wciąż lśniąca
u góry Supersam niedługo po wybudowaniu na dole: rok 2006
powierzchnia szkła. Majtkowe kolory polską plagą Kolejną
zmorą,
trapiącą
budynki
wzniesione
w poprzednim systemie, jest całkowite
porzucenie
pierwotnej
koncepcji,
podstawą
była
Najgorzej
gdzie
prostota.
w tej
kwestii
prezentują
się
prace
elewacją
bloków,
nad poza
centrum miasta, gdzie podczas renowacji z pomocy Powszechną
rezygnuje
się
urbanistów. praktyką
jest
Dworzec centralny w Warszawie niedługo po wybudowaniu / Źródło: www.bi.gazeta.pl
malowanie wielkiej płyty na pstrokate kolory,
znacznie
które często całkowicie nie komponują się
odpowiadające
z przestrzenią
Katowicka
Superjednostka,
charakterem. W centrum miast jest często
elewacji
dostała
dużo lepiej. Przy remontowaniu PRL-owskich
architektoniczną - zresztą swojego imienia!
i nadanym
w przeszłości
budynków zachowuje się prostotę, stosując 22
bardziej
stonowane
prostemu nawet
kolory
charakterowi. za
remont nagrodę
Osiedle Tysiąclecia w Katowicach (2012) / Źródło: www.fotopolska.eu
Chlubnym przykładem, również z Katowic,
Nie
jest Tauzen czyli Osiedle Tysiąclecia. Przy
architektury
okazji modernizacji zachowano tam biało-
jednak
aktualnie za jedno miejsc
do
uważany
lub ewentualnie przedwojenną kamienicę.
w Katowicach.
Tymczasem w miastach poprzemysłowych, takich jak Katowice, dobrym pomysłem
pomimo dużego zagęszczenia i niekiedy ciasnawych
podkreślają,
że
są
mieszkań bardzo
wydaje się rozważenie objęcia definicją
często
zabytku również tych nieco młodszych
zadowoleni
obiektów.
z miejsca w jakim mieszkają. Jest to wielkie Franty,
którzy
normatyw
będące
reliktami
niejednokrotnie powodem jest odpadający
podołali
tynk i pokrywająca je warstwa brudu oraz
wyzwaniu i pomimo ograniczeń w postaci systemowych
Budynki
komunizmu są często niedoceniane, czego
osiągnięcie architektów - Henryka Buszki i Aleksandra
perłami
renesansowy pałac, średniowieczną katedrę
Mieszka tu ponad 20 tys. ludzi, którzy zbyt
być
o zabytku, zazwyczaj mamy przed oczami
jest
z najatrakcyjniejszych
zamieszkania
mogą
pamiątkami minionych epok. I tak, myśląc
Tauzen jest klasycznym przedstawicielem a
bazyliki
Zabytki obejmujemy ochroną, ponieważ są
szarą kolorystykę budynków mieszkalnych. osiedli-sypialni,
tylko
banerów reklamowych. Być może warto
i restrykcji
zachować dla przyszłych pokoleń choć
ekonomicznych zaprojektowali na małym
trochę z architektury poprzedniego ustroju?
terenie przyjazną i estetyczną przestrzeń do
Momentu
życia.
przełomowego
dla
cywilizacji
wschodnio-europejskiej okresu, kiedy zaczął zatracać się indywidualizm, a ludzie stali się ludem.
23
TERESA MALERCZYK, ANALITYKA GOSPODARCZA, 1 st.
AKTUALIZACJA PROGRAMU RZĄDOWEGO Młodzi
ludzie
odbiorcami
są
obecnie
rządowych
ważnymi
działań
prospołecznych. To do nich kierowane są programy wspierające zakup pierwszego mieszkania.
Dofinansowanie
do
wkładu
własnego czy pomoc w spłacie rat kredytu to jedne z możliwości wsparcia w ramach programu
Mieszkanie
dla
Młodych.
Nowelizacja programu objęła wsparciem również
rynek
wtórny,
wprowadzając
atrakcyjne korzyści dla Rodzin 3+. Czy możemy spodziewać się ożywienia na rynku mieszkań z tzw. “drugiej ręki”?
CZY OŻYWI RYNEK WTÓRNY?
Jakie warunki trzeba spełnić?
domowych, nie mogących sobie pozwolić na
W styczniu 2014r. wszedł w życie rządowy
jego kupno w warunkach rynkowych. Warto
program
jeszcze
wsparcia
własnego
zakupu
pierwszego,
wspomnieć,
że
limity
cenowe
“M” obejmujący młodych ludzi
wyznaczone zostały na podstawie wartości
w wieku do 35 lat, dla których w obecnych
odtworzeniowej 1 m2 mieszkania, mnożąc ją
realiach
własnego
przez odpowiedni współczynnik (1,1 dla rynku
wyzwaniem.
pierwotnego oraz 0,9 dla rynku wtórnego).
Warunkiem przystąpienia do programu jest
Ponieważ w programie nie było kryterium
nieposiadanie praw
dochodowego
rynku
mieszkania
pracy,
jest
kupno
sporym
własności do innego
ograniczającego
dostęp
mieszkania (za wyjątkiem Rodzin 3+) oraz
subsydiów dla rodzin bogatszych, które stać na
zaciągnięcie kredytu na co najmniej 50%
kupno mieszkania bez pomocy
wartości mieszkania, na co najmniej 15 lat. Dla
oznaczało
każdej
limity
programu społecznego w program wspierania
programem.
budownictwa deweloperskiego. [źródło: Raport
cenowe
lokalizacji mieszkań
określone objętych
zostały
Początkowo program miał na celu wspierać
NBP]
zakup tańszego mieszkania dla gospodarstw
24
to
de
facto
państwa,
przekształcenie
Wyższe limity- lepsza dostępność
Od
Niskie poziomy dostępności nowych inwestycji
wtórny
deweloperskich,
Dotychczas,
dla
chętnych
skorzystania
września
również
dofinansowaniem
rynek
w
ramach
z rządowego programu, wymagały zwiększenia
MdM-u objęte były inwestycje deweloperskie.
limitów
objętych
Jednak w wielu polskich miastach, ze względu
programem MdM. Stopniowo limity cenowe
m.in. na niską stopę zwrotu, deweloperzy nie
podlegały aktualizacjom, dochodząc do cen
rozpoczynali nowych inwestycji, ograniczając w
porównywalnych z cenami rynkowymi. Wciąż
ten sposób młodym ludziom dostęp do
jednak wiele miast jest wykluczonych ze
rządowego
wsparcia rządowym programem, a młodzi
przeważnie mniejszych miast, gdzie dominują
ludzie chcący z niego skorzystać muszą szukać
zasoby mieszkaniowe rynku wtórnego.
innej lokalizacji zamieszkania. (Tabela 2, za II
września 2015r. dokonano nowelizacji ustawy
kwartał 2015 ) O ile mieszkań o dopuszczalnej
i do programu rządowego włączone zostały
powierzchni w ramach MdM jest przeważnie
mieszkania
ok. 90% zasobów, to już w odniesieniu do
oferowane przez spółdzielnie mieszkaniowe.
ceny,
tych
Okazało się to strzałem w dziesiątkę, gdyż już
wymogów. Najlepsza sytuacja jest w Olsztynie i
w pierwszym miesiącu po aktualizacji prawnej,
Zielonej
sytuacja
złożonych zostało prawie dwukrotnie więcej
wygląda w Opolu i Rzeszowie. Będzie to miało
wniosków o dofinansowanie wkładu własnego
zapewne wpływ na kształtowanie się i rozwój
niż w miesiącu sierpniu br. (3 744 wniosków na
ośrodków miejskich, a z drugiej strony dalsze
kwotę 94 mln zł).
pogłębianie się kryzysu niektórych regionów,
dotyczyły zakupu lokalu mieszkalnego właśnie
np. województwo opolskie.
na
cenowych
w
większości
Górze,
mieszkań
nie
natomiast
spełniają
słabo
25
rynku
programu.
z
rynku
Dotyczyło
wtórnego,
w
to
Od
tym
Prawie 43% wniosków
wtórnym.
…………………………………
Wciąż jednak małym zainteresowaniem cieszą
mieszkania
czy
domu
się mieszkania oferowane przez spółdzielnie
objętego
mieszkaniowe. Powstaje zatem pytanie o
w przypadku rodzin 3+ to 85 m2 dla lokalu
przyszłość tych struktur, skoro nawet tak
mieszkalnego
korzystny program jak MdM nie jest w stanie
mniejszych rodzin odpowiednio 75 m2 i 100
ożywić rynku mieszkań spółdzielczych.
m2).
wsparciem
i
jednorodzinnego w
110m2
ramach
dla
MdM,
domu
(dla
Dodatkowo możliwe jest uzyskanie
jednorazowego wsparcia w spłacie części Rodzina 3+
kredytu dla Rodzin 3+ lub dla rodzin, w których
Kwota dofinansowania w ramach programu
w ciągu 5 lat od ustanowienia własności
MdM w dużej mierze zależy od struktury
mieszkania
gospodarstwa domowego. W szczególności
przysposobione trzecie lub kolejne dziecko.
różnicę stanowi liczba wychowywanych lub
Być może poziom dopłat do wkładu własnego
przysposobionych dzieci. Nowością w MdM-ie
nie wpłynie znacząco na wzrost przyrostu
jest, zgodnie z tendencją ogólnej polityki
naturalnego,
państwa, wsparcie rodzin wielodzietnych, tj.
wsparciem
z trojgiem lub więcej dzieci. O ile dla rodzin
Dodatkowe korzyści także niekoniecznie będą
z max. dwójką dzieci dopłata obejmowała do
czynnikiem
50m2 mieszkania, to dla Rodzin 3+ limit ten
małżeństw na kolejne dziecko, lecz pozwoli na
wynosi już 65m2. Jest to jednak logiczne
odciążenie finansowe rodzin wielodzietnych.
działanie,
rodzina
Warte zastanowienia są również zastosowane
potrzebuje po prostu większej przestrzeni.
limity cenowe i ich wpływ na rozwój miast
Procentowa dopłata do wkładu własnego
i regionów, gdzie znikomy odsetek stanowią
wynosi w zależności od struktury gospodarstwa
mieszkania spełniające wymagania MdM-u.
domowego: dla samotnych i małżeństw bez
Z programu można skorzystać do końca 2018r.,
dzieci - 10%, dla rodzin wychowujących jedno
co jest dobrą wiadomością dla młodych ludzi,
dziecko-
którzy
ponieważ
większa
15%, dwójkę dzieci już 20%,
również
mieszkania.
powierzchnia
i
rodzin
powodującym
dopiero
rodziny
się
albo
zostało
to jednak będzie konkretnym dla
a Rodziny 3+ to aż 30 %. O 10 m2 wzrasta dopuszczalna
urodziło
planują
kupno
wielodzietnych.
decydowanie
założenie
pierwszego
się
własnej własnego
ANNA KISZEL, GOSPODARKA PRZESTRZENNA, 2 st.
26
W dzisiejszych czasach samochód jest naszym najlepszym przyjacielem. Zawsze zabierze nas tam dokąd chcemy. Nieważne, ile spala, jak długo trwa podróż. I chociaż piesi, którzy zwinnie wymijają nasz pojazd, gdy my tkwimy w korku, trochę nas irytują, to i tak nie wyobrażamy sobie życia bez samochodu. Dotrzeć do centrum komunikacją miejską - nierealne. Pojazdy wiecznie spóźnione, obładowane, nieprzystosowane dla osób z małymi dziećmi, jednym słowem masakra. Z drugiej strony żyjemy w czasach mody na proekologiczny styl życia. Być "eko", to być na topie. Narzekamy na brak tras dla rowerzystów, ubóstwo zielonych terenów, miejsc do zwykłego spacerowania. Powoli zaczyna nas męczyć ten ciągły "ryk" silników, odór spalin i ciągła obawa o zdrowie nas i naszych dzieci. Może w końcu czas, aby ograniczyć ruch samochodów w centrach miast?
Co proponuje Europa?
W Hamburgu władze miasta przygotowały Green Network Plan. Będzie to “zielona sieć” oraz trasy spacerowe i rowerowe. Jej celem jest umożliwienie turystom i mieszkańcom poruszanie się po mieście właśnie bez samochodu. Nietypowym zjawiskiem jest to, że wielu mieszkańców Hamburga gotowych jest całkowicie zrezygnować z korzystania z aut. Taka wizja drugiego co do wielkości miasta w Niemczech ma ziścić się do 2034 roku.
źródło: inhabitat.com / Green Network Plan
27
Źródło: fot. multisanti, lic. CC BY-SA 2.0 / Puerta Sol w Madrycie Niedawno francuski dziennik "Le Monde" przedstawił 10 najbardziej zanieczyszczonych miast w Unii Europejskiej (w nawiasie umieszczono liczbę dni w roku ze stężeniem smogu przekraczającym normę). Madryt znajduje się na szóstym, Warszawa na dziesiątym miejscu. Poniżej lista "Le Monde". 1. Sofia – (320)
6. Madryt – (188)
2. Mediolan – (272)
7. Turyn – (174)
3. Kraków – (210)
8. Wrocław – (166)
4. Marsylia – (200)
9. Rzym – (157)
5. Płowdiw – (189)
10. Warszawa – (152)
Już wkrótce jednak do Madrytu wjedziemy tylko wtedy, kiedy nasz samochód będzie miał zagwarantowane miejsce na jednym z 13 działających tam parkingów. W tej hiszpańskiej stolicy niedawno podwyższono opłaty parkingowe, przy czym co ciekawe, samochody z silnikiem hybrydowym płacą mniej, a te z silnikiem elektrycznym parkują za darmo! W tym przypadku również mieszkańcy popierają działania władz i sami poprosili o poszerzenie strefy "bez samochodu".
28
Źródło: fot. Olga Itenberg, lic. CC BY-SA 2.5 Wikimedia Commons / Kopenhaga - deptak Proekologicznym liderem aktualnie jest Kopenhaga. To duńskie miasto już w 1962 r. utworzyło deptak na ulicy Strøget, liczy on 1,2 km i jest jedną z głównych atrakcji. Miasto zyskało więcej przestrzeni, która przyciągnęła turystów. Ruch na tej ulicy zwiększył się nieprawdopodobnie. Latem korzysta z niej codziennie nawet 250 000 osób.
Czas na zmiany? Wielu sceptyków twierdzi, że zamykanie głównych ulic spowoduje upadek handlu. Jednak efekt jest odwrotny. Ludzie częściej korzystają z miejsc, po których nie poruszają się samochody. W ostatnich latach średnia temperatura rośnie np. w Hamburgu aż o 9 stopni Celsjusza, wzrasta również poziom mórz. Priorytetem stało się zmniejszenie emisji dwutlenku węgla do atmosfery. Zielone szlaki i strefy bez samochodów mają pomóc ochronie środowiska, a także podwyższyć jakość życia. W takim razie jeśli byłyby ścieżki rowerowe, czy bylibyście gotowi jeździć do pracy lub na Uczelnię rowerem albo przesiąść się do komunikacji miejskiej? Pytanie wciąż pozostaje otwarte.
MONIKA PIWOWARCZYK GOSPODARKA PRZESTRZENNA, 1 st. 29
www.en.wikipedia.org / Dworzec Oriente
PARK NARODÓW W LIZBONIE Nie podlega dyskusji, że miasta ulegają ciągłym, wielowymiarowym zmianom. Rozwój działalności usługowej, nowe oczekiwania ludności oraz globalizacja, to tylko niektóre z czynników wpływających na dynamikę przekształceń struktury miejskiej. Społeczność miejska tworzy niepowtarzalny klimat miejsca, kreuje jego styl i kulturę. Dzisiejsi użytkownicy miast są niezwykle wymagający, chcą szybko zaspokajać potrzeby. Świat jest dynamiczny i należy się z tym pogodzić. Czy miasta są w stanie sprostać nowym wyzwaniom? Parque das Nações Niezwykle
IMPULS DO ZMIAN
interesujący
i
godny
Wszystko
zaczęło
się w
kiedy
Portugalia
Parque das
organizatorem EXPO’98. Podjęto wówczas,
położony
we
wschodniej
miasta.
kluczową
Miejscu, w którym kiedyś znajdował się: port,
światowej
zakłady
przewodnim
przemysłowe,
części
zakład
utylizacji
ogłoszona
r.,
zaprezentowania przykład, stanowi lizboński Nações. Park Narodów jest
została
1992
decyzję
dotyczącą
wystawy, był
oficjalnym
okres
której Wielkich
lokalizacji motywem Odkryć
odpadów i wysypisko śmieci. Uprzemysłowiona
Geograficznych. Uznano, że EXPO odbędzie
część stolicy Portugalii nie posiadała ani
się w obrębie strefy industrialnej. Pomysł, który
walorów turystycznych, ani mieszkaniowych.
z pozoru wydawał się szalony, okazał się
Dlaczego więc miejsce to uznawane jest za
sukcesem.
wizytówkę Lizbony?
30
KONSEKWENNE DZIAŁANIA
zlokalizowano
W pierwszej kolejności zajęto się demontażem
dworzec autobusowy, a najniżej stację metra.
zbędnych urządzeń przemysłowych. Konieczne
Oryginalny projekt stworzył hiszpański architekt
okazało się podjęcie działań, mających na celu
Santiago Calatrava. Znakiem rozpoznawczym
oczyszczenie zanieczyszczonego środowiska
dworca jest niezwykłe, szklane zadaszenie.
naturalnego.
budowę
Kolejnym, godnym podziwu budynkiem jest
formą
Pawilon Portugalii, którego dach przypomina
nawiązuje do dawnego charakteru miejsca- jest
kartę papieru. Na terenie Parku znajduje się
surowa, zupełnie odmienna od typowych,
interaktywne
muzeum
nauki
starych uliczek Lizbony. Niezbędna okazała się
Wymieniając
powstałe
wówczas
rozbudowa
należy wspomnieć o jednej z głównych atrakcji
Rozpoczęto
nowoczesnej
infrastruktury,
sieci
dróg.
która
Imponującym
dworzec
budowle,
na Starym Kontynencie, mającego ponad 17
w Europie
kilometrów długości i 150 metrów wysokości
w niezwykłym
mostu Vasco da Gama, który spina brzegi
zewnętrzną formą. W jego wnętrzu znajduje
Tagu.
się wiele gatunków roślin i zwierząt, typowych
Chcąc zapewnić uczestnikom EXPO łatwy
dla
i szybki dostęp do komunikacji publicznej,
charakterystyczna jest także 145 metrowa wieża
wybudowano
Vasco da Gamy.
Oriente.
Na
najwyższym
czyli
techniki.
Parque
dworzec
Nações,
i
poniżej
przedsięwzięciem była budowa najdłuższego
wielopoziomowy
das
kolejowy,
oceanarium. miejscu,
poszczególnych
największym Usytuowane
zachwyca
oceanów.
swą
Niezwykle
poziomie www.skycrapercity.com / Pawilon Oriente
31
www.10best.com / Kolej linowa. W tle wieża i most Vasco da Gama Kolejną atrakcję stanowi mająca ponad 1000
mieszkaniowe, sklepy i hotele. Dominująca
metrów
niegdyś
długości
kolej
linowa,
z
której
funkcja
przemysłowa,
wagoników można podziwiać rzekę Tag oraz
zastąpiona
cały Park. Starannie zaprojektowane miejskie
i kulturalne. Z dużą starannością zadbano o to,
ogrody, doskonale współgrają z nowoczesnymi
aby infrastruktura współgrała z otaczającą
budynkami, ożywiają przestrzeń.
przyrodą.
ZMIANY
potwierdza fakt, iż obecnie Park Narodów
Podjęcie
radykalnych,
działań,
lecz
pozwoliło
przemyślanych
przez
Słuszność
funkcje
została
rekreacyjne
podjętych
działań
uznaje się za miejsce prestiżowe- atrakcyjne
prawidłowo
zarówno dla mieszkańców jak i inwestorów.
zagospodarować zdegradowany niegdyś teren, całkowicie
zmienić
jego
przeznaczenie.
Organizacja EXPO’98 stała się impulsem, który przyczynił
się
opisywanego
do
przeobrażenia
obszaru.
Światowa
funkcji wystawa
sprawiła, że nowa dzielnica Lizbony zyskała uznanie wśród mieszkańców oraz turystów. W Parku
Narodów
powstały
osiedla
32
Źródło: commons.wikimedia.org / Alameda dos Oceanos- jeden z lizbońskich parków miejskich
Lizbona
osiągnęła
zinterpretowała
sukces.
Narodów
jest
jednak
doskonałym
przykładem na to, że rozsądne wydatki
prawidłowej
przynoszą wielowymiarowe korzyści. Lizbona
transformacji funkcjonalnej przestrzeni. Minęło
sprostała nowym wyzwaniom. Udowodniła, że
wiele lat od organizacji słynnej wystawy,
odpowiednie zmiany w zagospodarowaniu
a miejsce to ciągle tętni życiem. Oczywiście,
przestrzeni,
przeprowadzenie
atrakcyjność miasta.
jest
wzorem
opisanych
zmiany.
Park
Park
Narodów
zachodzące
Doskonale
inwestycji
mogą
znacząco
zwiększyć
wymagało ogromnych nakładów finansowych.
AGATA WRÓBEL, EKONOMIA, 1 st.
Chcesz wiecej? ` www.issuu.com/skn.projektnieruchomosci 33