Wszystko o Bożym Miłosierdziu

WYDANIE SPECJALNE Z OKAZJI ROKU ŚWIĘTEGO MIŁOSIERDZIA

+ • GENEZA • ŚWIADKOWIE • QUIZ WIEDZY O MIŁOSIERDZIU • KULT • JUBILEUSZ •

Ks. Jacek Molka

Spis treści ZAMIAST WSTĘPU............................................................................................................5

ROZDZIAŁ I PRZESŁANIE O BOŻYM MIŁOSIERDZIU...............................................................6

BIBLIA O MIŁOSIERDZIU...................................................................................................6 Stary Testament.................................................................................................................6 Terminologia......................................................................................................................6 Charakterystyka Miłosierdzia Boga..........................................................................8 Obrazy miłosiernej obecności Pana Boga............................................................ 10 Nowy Testament............................................................................................................. 12 Osoba Syna Bożego....................................................................................................... 12 Świadectwo tradycji apostolskiej............................................................................ 15 Dwie kluczowe przypowieści................................................................................... 16 Miłosierny ojciec........................................................................................................... 16 Miłosierny Samarytanin.............................................................................................. 22

NAUCZANIE KOŚCIOŁA – MIŁOSIERDZIE A SPRAWIEDLIWOŚĆ.................. 24

ROZDZIAŁ II KULT BOŻEGO MIŁOSIERDZIA............................................................................... 28

ŚWIĘTA SIOSTRA FAUSTYNA KOWALSKA.............................................................. 28 NAJWAŻNIEJSZE FORMY CZCI BOŻEGO MIŁOSIERDZIA.................................. 32 Obraz z napisem „Jezu, ufam Tobie”..................................................................... 32 Koronka do Miłosierdzia Bożego........................................................................... 34 Godzina Miłosierdzia................................................................................................... 36 Litania do Miłosierdzia Bożego.............................................................................. 38 Święto Miłosierdzia Bożego...................................................................................... 42

ROZDZIAŁ III WYBRANE MIEJSCA KULTU MIŁOSIERDZIA BOŻEGO.............................. 44

KRAKOWSKIE ŁAGIEWNIKI.......................................................................................... 44 CZĘSTOCHOWSKA DOLINA MIŁOSIERDZIA.......................................................... 48

WIERUSZOWSKIE SANKTUARIUM PANA JEZUSA MIŁOSIERNEGO PIĘCIORAŃSKIEGO............................................................................................................ 52 KULT MIŁOSIERDZIA BOŻEGO NA ŚWIECIE.......................................................... 56

ROZDZIAŁ IV NADZWYCZAJNY JUBILEUSZ MIŁOSIERDZIA................................................ 58

TEGOROCZNY JUBILEUSZ – „MIŁOSIERNI JAK OJCIEC”.................................... 58 Jubileuszowe ramy........................................................................................................ 58 Maryja – Matka Miłosierdzia.................................................................................... 59 Znaki rocznicowe........................................................................................................... 61 Szczególny czas łaski.................................................................................................... 62 Misjonarze Miłosierdzia............................................................................................. 63 Zaproszenie do nawrócenia...................................................................................... 64 Dialog z innymi religiami........................................................................................... 64 CZYNY MIŁOSIERDZIA..................................................................................................... 66 Nauczanie papieskie..................................................................................................... 67 Uczynki miłosierdzia.................................................................................................... 70 Uczynki miłosierdzia co do ciała............................................................................. 70 Łaknących nakarmić..................................................................................................... 70 Pragnących napoić........................................................................................................ 71 Nagich przyodziać........................................................................................................ 71 Podróżnych w dom przyjąć......................................................................................... 72 Więźniów pocieszać..................................................................................................... 73 Chorych nawiedzać...................................................................................................... 74 Umarłych pogrzebać.................................................................................................... 74

Uczynki miłosierdzia co do duszy.......................................................................... 76 Grzesznych upominać.................................................................................................. 76 Nieumiejętnych pouczać.............................................................................................. 77 Wątpiącym dobrze radzić........................................................................................... 78 Strapionych pocieszać.................................................................................................. 78 Krzywdy cierpliwie znosić.......................................................................................... 80 Urazy chętnie darować................................................................................................ 81 Modlić się za żywych i umarłych............................................................................... 82

JAK W PRAKTYCE BYĆ MIŁOSIERNYM?................................................................... 86

ZAMIAST ZAKOŃCZENIA............................................................................................ 91

ODPOWIEDZI DO QUIZU............................................................................................ 92 ŹRÓDŁA ILUSTRACJI..................................................................................................... 92

Zamiast wstępu Z woli papieża Franciszka przeżywamy Rok Święty Miłosierdzia. Ojciec Święty zapowiedział go 11 kwietnia 2015 r. w wigilię II Niedzieli Wielkanocnej, czyli święta Bożego Miłosierdzia, specjalną bullą „Misericordiae vultus” (Oblicze miłosierdzia). Nigdy przedtem w Kościele katolickim tak bardzo dobitnie nie akcentowano właśnie tego przymiotu Pana Boga, jakim jest Jego miłosierdzie. Dlatego też niniejsza publikacja Wydawnictwa Świętego Filipa Apostoła wpisuje się doskonale w przeżywanie tego Nadzwyczajnego Jubileuszu Miłosierdzia, który rozpoczęła 8 grudnia zeszłoroczna uroczystość Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny, a zakończy 20 listopada 2016 r. uroczystość Jezusa Chrystusa Króla Wszechświata. Hasło jubileuszu to „Miłosierni jak Ojciec”.

Książka „Wszystko o Bożym Miłosierdziu” ma cztery rozdziały. W pierwszym z nich Czytelnik pozna tradycję biblijną i kościelną nt. miłosierdzia i Bożej sprawiedliwości. Zarówno bowiem Stary, jak i Nowy Testament zawierają jasny przekaz, że Pan Bóg jest miłosierną Miłością, której szczytem jest osoba Jezusa Chrystusa, Jego Syna. Drugi ukaże nam formowanie się kultu Miłosierdzia Bożego, postać św. Siostry Faustyny Kowalskiej (1905-1938), przesłanie jej słynnego „Dzienniczka”, a także formy kultu ukierunkowanego na Boże Miłosierdzie. Trzecia część będzie prezentowała wybrane miejsca w Polsce, gdzie ta postać oddawania czci Panu Bogu jest szczególnie praktykowana, m.in. krakowskie Łagiewniki i Dolinę Miłosierdzia w Częstochowie.

Ostatni rozdział wprost traktuje o Roku Świętym Miłosierdzia i praktycznym czynieniu dzieł miłosierdzia, do których zaprasza papież Franciszek we wspomnianej bulli „Misericordiae vultus”. Mają one swoje odzwierciedlenie w katechizmowych uczynkach miłosierdzia co do ciała i co do duszy. „Wszystko o Bożym Miłosierdziu” to książka, która nie tylko wychodzi naprzeciw oczekiwaniom Czytelników. Przede wszystkim to swoisty podręcznik wiary przeżywanej na co dzień we wspólnocie, aktualny nie tylko w czasie trwania Nadzwyczajnego Jubileuszu Miłosierdzia. To kompendium i praktyczny poradnik odnoszący się do czynienia miłosierdzia w naszym życiu. Życzę miłej i owocnej lektury.

Ks. Jacek Molka

5

Rozdział I

Przesłanie o Bożym Miłosierdziu Biblia o miłosierdziu Można powiedzieć, że wszystko, co Pan Bóg czyni dla nas od zarania naszych dziejów, to przejaw Jego miłosiernej miłości. Pojęcie zaś kochającego i miłosiernego Boga było spotykane już w hym­nach do bóstw egipskich, sumeryjskich czy babiloń­skich. Niemniej jednak to Pismo Święte jest księgą Bożego Miłosierdzia, którego szczytem jest osoba Jezusa Chrystusa. Słowo „miłosierdzie” występuje w Biblii prawie 160 razy, „miłosierny” zaś niemal 40.

Stary Testament Wbrew pozorom obraz Boga, jaki malują nam karty Biblii Hebrajskiej, jest portretem miłosiernego Pana. Troszczy się On o tych, którzy Go miłują i są wierni przymierzu z Nim. Nie zostawia ludzi na tzw. pastwę ślepego losu.

Terminologia

6

Starotestamentowy autor Ps 8 odnotował słowa odnoszące się do człowieka w kontekście nieogarnionego Wszechświata, który wyszedł spod ręki Stwórcy: „(…) czym jest człowiek, że o nim pamiętasz, i czym – syn człowieczy, że się nim zajmujesz?” (w. 5). Można zatem napisać, że Pan Bóg od początku troszczy się o człowieka. Dlaczego? Bo „Jego łaska na wieki” (por.

Ps 107, 1; Ps 136). On po prostu kocha ludzkość.

W Starym Testamencie miłość i miłosierdzie Boga do stworzenia określa wiele terminów. Nie wchodząc w zbędne szczegóły, warto zwrócić uwagę przynajmniej na jeden z nich, który chyba najlepiej wyraża idee

miłosierdzia. Jest nim liczba mnoga od hebrajskiego rdzenia rhm – rahamim.

Dosłownie wyraz ten oznacza wnętrzności matki, matczyne łono. Nasuwa zatem, o czym jeszcze będzie mowa dalej, wyobrażenie Pana Boga, którego cechują rysy matczyne. Zresztą w Księdze Izajasza czytamy: „Czyż może niewiasta zapomnieć o swym niemowlęciu, ta, która kocha syna swego łona?

A nawet gdyby ona zapomniała, Ja nie zapomnę o tobie” (49, 15). Dlatego też pojęciu rahamim przypisuje się cechy matczyne, ponieważ akcentuje ono połączenie, jakie bez wątpienia jest mięSłodkich snów dzy matką i dzieckiem. To miłosierna (obraz – Firmin Baes) miłość, całkowicie darmowa i niezasłużona. Można powiedzieć, że to swoisty nakaz serca, jakaś nieodzowność kochania dziecka. Ona rodzi zarazem dobroć, czułość, tkliwość, cierpliwość, odpowiedzialność, wyrozumiałość. Jest też tożsama z gotowością do przebaczania. Inaczej rzecz ujmując, wyraz rahamim odnosi się do wnętrzności jako siedliska najbardziej delikatnych i pięknych uczuć oraz emocji. Podobnie jak inny semicki termin – hesed, oznacza litość, zmiłowanie, serce, umiłowanie, uprzejmość. Słowem – miłosierdzie. trzjako Ten, który jest obecny, bliski, opa Bóg zawsze będzie w ludzkiej historii ie ślen okre iwy i miłosierny» — to podwójne nościowy, święty i miłosierny. «Cierpl jako opis natury Boga. To Jego bycie mispotykamy często w Starym Testamencie nia, w wielorakich dziełach historii zbawie łosiernym znajduje swe potwierdzenie ią kary i zniszczenia. gdzie dobroć Boga zwycięża nad chęc vultus”, Rzym, 11 kwietnia 2015 r.

Papież Franciszek, bulla „Misericordiae

Co znaczy hebrajskie słowo rahamim? a) Niemowlę. b) Matczyne łono. c) Dobre życie.

7

Nowy Testament Na jego kartach Boże Miłosierdzie jawi się przede wszystkim w pełnej krasie w osobie, nauczaniu i czynach Jezusa z Nazaretu. Chrystus jest bowiem odblaskiem chwały Ojca (por. Hbr 1, 3), a kto Jego poznaje, widzi też Boga (por. J 14, 6).

Osoba Syna Bożego

12

Można śmiało stwierdzić, że biblijna idea Bożego Miłosierdzia osiąga swój punkt kulminacyjny w Nowym Testamencie. W Ewangelii według św. Mateusza czytamy: „Nie jest wolą Ojca, żeby zginęło nawet jedno z tych małych” (18, 14). Stąd też Bóg posyła swojego Jedynego Syna po to, by zbawił świat (por.

J 3, 16; 1 Tm 1, 15; 2, 4). Jezus Chrystus zwraca się więc w swojej posłudze właśnie do tych, którzy najbardziej potrzebują miłosierdzia, czyli przede wszystkim do chorych, biednych, ludzi z marginesu społecznego itp. Mało tego – nawet jada z grzesznikami (por. Łk 15, 2). Miłosierdzie Jezusa ukierunkowane jest na grzesznika. I choć wydaje się on gorszy od innych, to jednak tak nie jest, bo Chrystus zapewnia go o całkowitej i bezinteresownej miłości Ojca (por. Łk 15 – przypowieść o synu marnotrawnym, choć tak naprawdę to opowiadanie o miłosiernym ojcu, o czym będzie mowa dalej).

W każdym razie, nie wchodząc w zbędne szczegóły lingwistyczne, które odnoszą się do terminów greckich (w tym języku spisano Nowy Testament) i są związane z pojęciem miłosierdzia, trzeba wyraźnie powiedzieć, że okazywanie miłosierdzia wynika wprost z nakazu naśladowania Boga: „Bądźcie miłosierni, jak Ojciec wasz jest miłosierny” (Łk 6, 36). Dlatego też w słynnym Kazaniu na Górze w wersji Ewangelisty Mateusza Pan Jezus powiedział, że okazywa­nie miłosierdzia to cecha prawdziwych członków królestwa Bożego.

Miłosierni po prostu dostąpią miło­sierdzia ze strony Boga: „Błogosławieni miłosierni, albowiem oni miłosierdzia dostąpią” (5, 7).

W innych miejscach tej Ewangelii Chrystus kieruje do naśladowców wezwanie do okazywania miłosierdzia siostrom i braciom na wzór samego Boga. Można powiedzieć, że Syn Boży jest ucieleśnieniem Bożego Miłosierdzia, szczególnie tego wyrażonego w konkretnym czynie. Widzimy Go zatem jako Tego, który reaguje na potrzeby tłumów oraz pojedynczych ludzi. Jezus lituje się „nad nimi, bo byli znękani i porzuceni, jak owce niemające pasterza” (Mt 9, 36). Owo Chrystusowe współczucie, litowanie się oddane jest greckim splagchnizomai, co trzeba rozumieć jako „wewnętrznie poruszony”. Innymi słowy, los ludzi, szczególnie – używając współczesnych porównań – tych wykluczonych społecznie, nie był Mu nie tylko obojętny, ale szczerze do głębi poruszał Jego serce.

Ze wzrokiem utkwionym w Jezusie i w Jego obliczu miłosiernym możemy zagłębić się w miłość Trójcy Przenajświętszej. Misją, którą Jezus otrzymał od Ojca, było objawienie tajemnicy Bożej miłości w jej pełni. «Bóg jest miłością» (1 J 4, 8.16), ogłasza — po raz pierwszy i jedyny na kartach Pisma Świętego — Jan Ewangelista. Ta miłość jest już wtedy możliwa, widoczna i namacalna w całym życiu Jezusa. Jego osoba jest niczym innym jak tylko miłością. To miłość, która się daje za darmo. Relacje Jezusa z osobami, które Go otaczają, ukazują coś jedynego i niepowtarzalnego. Znaki, które czyni przede wszystkim w stosunku do grzeszników, do biednych, wyłączonych, chorych i cierpiących, są naznaczone miłosierdziem.

Wszystko w Nim mówi o miłosierdziu. Nie ma też w Nim czegoś, co byłoby pozbawione współczucia.

Papież Franciszek, bulla „Misericordiae vultus”, Rzym, 11 kwietnia 2015 r.

Jezus uzdrawia chorych (fragment obrazu – Gebhard Fugel)

Do kogo głównie zwraca się Jezus Chrystus w swej posłudze miłosierdzia? a) Tylko do kobiet. b) Do władców. c) Do chorych, biednych, ludzi z marginesu społecznego.

13

narodzenia przez moc zmartwychwstania (1, 3). Nawróceni poganie, którzy nie dostąpili miłosierdzia, teraz właśnie go doznali (2,10). Na wzór Izraelitów stali się „wybranym plemieniem, królewskim kapłaństwem, świętym narodem, ludem [Bogu] na własność przeznaczonym” (2, 9).

Dwie kluczowe przypowieści MIŁOSIERNY OJCIEC

Powiedział też: «Pewien człowiek miał dwóch synów. Młodszy z nich rzekł do ojca: „Ojcze, daj mi część majątku, która na mnie przypada”. Podzielił więc majątek między nich. Niedługo potem młodszy syn, zabrawszy wszystko, odjechał w dalekie strony i tam roztrwonił swój majątek, żyjąc rozrzutnie. A gdy wszystko wydał, nastał ciężki głód w owej krainie i on sam zaczął cierpieć niedostatek. Poszedł i przystał do jednego z obywateli owej krainy, a ten posłał go na swoje pola żeby pasł świnie. Pragnął on napełnić swój żołądek strąkami, którymi żywiły się świnie, lecz nikt mu ich nie dawał. Wtedy zastanowił się i rzekł: Iluż to najemników mojego ojca ma pod dostatkiem chleba, a ja tu z głodu ginę. Zabiorę się i pójdę do mego ojca, i powiem mu: Ojcze, zgrzeszyłem przeciw Bogu i względem ciebie; już nie jestem godzien nazywać się twoim synem: uczyń mię choćby jednym z najemników. Wybrał się więc i poszedł do swojego ojca.

A gdy był jeszcze daleko, ujrzał go jego ojciec i wzruszył się głęboko; wybiegł naprzeciw niego, rzucił mu się na szyję i ucałował go. A syn rzekł do niego: „Ojcze, zgrzeszyłem przeciw Bogu i względem ciebie, już nie jestem godzien nazywać się twoim synem”. Lecz ojciec rzekł do swoich sług: „Przynieście szybko najlepszą szatę i ubierzcie go; dajcie mu też pierścień na rękę i sandały na nogi! Przyprowadźcie utuczone cielę i zabijcie: będziemy ucztować i bawić się, ponieważ ten mój syn był umarły, a znów ożył; zaginął, a odnalazł się”. I zaczęli się bawić.

Tymczasem starszy jego syn przebywał na polu. Gdy wracał i był blisko domu, usłyszał muzykę i tańce. Przywołał jednego ze sług i pytał go, co to ma znaczyć. Ten mu rzekł: „Twój brat powrócił, a ojciec twój kazał zabić utuczone cielę, ponieważ odzyskał go zdrowego”. Na to rozgniewał się i nie chciał wejść; wtedy ojciec jego wyszedł i tłumaczył mu. Lecz on odpowiedział ojcu: „Oto tyle lat ci służę i nigdy nie przekroczyłem twojego rozkazu; ale mnie nie dałeś nigdy koźlęcia, żebym się zabawił z przyjaciółmi. Skoro jednak wrócił ten syn twój, który roztrwonił twój majątek z nierządnicami, kazałeś zabić dla niego utuczone cielę”. Lecz on mu odpowiedział: „Moje dziecko, ty zawsze jesteś przy mnie i wszystko moje do ciebie należy. A trzeba się weselić i cieszyć z tego, że ten brat twój był umarły, a znów ożył, zaginął, a odnalazł się”» (Łk 15, 11-32).

16

Powrót syna marnotrawnego (obraz – Pompeo Girolamo Batoni)

W której Ewangelii jest przypowieść o miłosiernym ojcu? a) W Ewangelii według św. Łukasza. b) W Ewangelii według św. Jana. c) W Ewangelii według św. Mateusza.

17

Nauczanie Kościoła – miłosierdzie a sprawiedliwość

24

Dywagując nad zagadnieniem Bożego Miłosierdzia, nie sposób pominąć pojęcia Bożej sprawiedliwości. Ogromny zaś wkład w rozwój chrześcijańskiego rozumienia miłosierdzia, również w kontekście sprawiedliwości, miała encyklika św. Jana Pawła II „Dives in misericordia” (Bogaty w miłosierdzie) z 30 listopada 1980 r. oraz przywołana już we wstępie bulla papieża Franciszka o Nadzwyczajnym Jubileuszu Miłosierdzia.

W swoim dokumencie Papież Polak pisze m.in.: „Właściwym i pełnym znaczeniem miłosierdzia nie jest samo choćby najbardziej przenikliwe i najbardziej współczujące spojrzenie na zło moralne, fizyczne i materialne.

W swoim właściwym i pełnym kształcie miłosierdzie objawia się jako dowartościowywanie, jako podnoszenie w górę, jako wydobywanie dobra spod wszelkich nawarstwień zła, które Św. Jan Paweł II wśród dzieci jest w świecie i w człowieku” (nr 6). w Słowenii (fot. Vid Gajšek) Człowiek natomiast dociera „do miłosiernej miłości Boga, do Jego miłosierdzia o tyle, o ile sam przemienia się wewnętrznie w duchu podobnej miłości w stosunku do bliźnich” (nr 14). Święty Jan Paweł II bardzo często używa zwrotu „miłosierna miłość”. W takim sformułowaniu miłosierdzie to jeden z przejawów miłości do człowieka. To miłość łaskawa, cierpliwa, przebaczająca i potężniejsza niż grzech.

Niemniej jednak współcześnie, szczególnie w kulturze europejskiej, miłosierdzie bywa postrzegane jako postawa niekiedy wręcz przeszkadzająca we wprowadzaniu sprawiedliwości. Łatwo wtedy ulec pokusie stosowania w życiu starotestamentowej zasady odwetu – „oko za oko, ząb za ząb”. Miłosierdzie autentycznie chrześcijańskie (będzie o nim więcej powiedziane w końcowej części, która odnosi się uczynków miłosierdzia względem ciała i względem duszy) nie chce zastępować spraŚw. Jan Paweł II błogosławi wiedliwości. Mało tego – domaga się jej. pielgrzymów w Santo Padre (fot. Maria Antonietta Ventre)

Tak naprawdę sprawiedliwość, patrząc choćby z biblijnego punktu widzenia, zakłada poczucie wierności i praworządności, zastosowania się do pewnych reguł wynikających z Dekalogu i ludzkich legislacyjnych ustaleń. Według św. Jana Pawła II, miłosierdzie jest swoistym fundamentem sprawiedliwości.

Stąd też w encyklice „Dives in misericordia” czytamy: „Miłość niejako warunkuje sprawiedliwość, a sprawiedliwość ostatecznie służy miłości. Ów prymat, pierwszeństwo miłości w stosunku do sprawiedliwości ujawnia się właśnie przez miłosierdzie” (nr 4).

Papież Franciszek w bulli „Misericordiae vultus” precyzuje, że miłosierdzie i sprawiedliwość to „dwa wymiary tej samej rzeczywistości, która rozwija się stopniowo, aż do osiągnięcia swego szczytu w pełni miłości”. Sprawiedliwość w społeczeństwie obywatelskim, które panuje we współczesnych demokracjach, „odnosi się do porządku prawnego, poprzez który stosuje się prawo. Przez sprawiedliwość rozumie się również to, że każdemu należy oddać to, co mu się należy”.

Ojciec Święty, odwołując się do Biblii, stwierdza, że na jej kartach „sprawiedliwość jest faktycznie rozumiana jako pełne zaufania zdanie się na wolę Boga”. Doskonałym przykładem jej pełnienia jest właśnie osoba Jezusa Chrystusa. Dlatego papież Franciszek pisze: „W obliczu wizji sprawiedliwości, która jest niczym więcej, jak tylko zwykłym zachowywaniem Prawa, które dzieli osoby na sprawiedliwych i grzeszników, Jezus chce pokazać wielki dar miłosierdzia, które szuka grzeszników, aby zaoferować im przebaczenie i zbawienie.

Stąd też staje się zrozumiałe, Papież Franciszek podczas spotkania z pacjentami Szpitala św. Franciszka dlaczego z powodu tej swojej

z Asyżu (fot. Tomaz Silva)

W którym roku św. Jan Paweł II napisał encyklikę „Dives in misericordia”? a) W roku 1979. b) W roku 1999. c) W roku 1980.

25

Najważniejsze formy czci Bożego Miłosierdzia Dzięki św. Siostrze Faustynie kult Bożego Miłosierdzia został odnowiony i pogłębiony. Niektóre z jego form to: obraz Jezusa Miłosiernego („Jezu, ufam Tobie”), Koronka do Miłosierdzia Bożego, Godzina Miłosierdzia (godz. 15, w której Jezus umarł na krzyżu), litania oraz święto Miłosierdzia Bożego w II Niedzielę Wielkanocną.

Obraz z napisem „Jezu, ufam Tobie”

32

Punktem wyjścia jego powstania była wizja, jakiej doświadczyła św. Siostra Faustyna, kiedy przebywała na placówce w Płocku 22 lutego 1931 r.

Ujrzała wtedy Pana Jezusa ubranego w białą szatę. Jego prawa ręka była wzniesiona w geście błogosławieństwa. Lewa zaś dotykała szaty na piersiach, z których wyłaniały się dwa wielkie promienie w kolorze czerwonym i białym z silnym odcieniem bladości. Chrystus nakazał jej wtedy, by namalowała obraz zgodnie z tym objawieniem, z napisem „Jezu, ufam Tobie”.

Wizerunek ten jest nam powszechnie znany i prezentuje Jezusa ukrzyżowanego i zmartwychwstałego. Jego zaś cechą charakterystyczną są właśnie owe promienie: czerwony i blady. „Te dwa promienie oznaczają krew i wodę; blady promień oznacza wodę, która usprawiedliwia dusze; czerwony promień oznacza krew, która jest życiem dusz”, czytamy w „Dzienniczku” (299).

Symbolizują one, jak się wydaje, sakramenty święte. Pan Jezus precyzuje, że kto będzie żył w ich cieniu, to „nie dosięgnie go sprawiedliwa ręka Boga”.

Naszą odpowiedzią na Boże Miłosierdzie i jego dary ma być postawa ufności.

Dlatego też na dole obrazu widnieje napis: „Jezu, ufam Tobie”. Innymi słowy obrazowi symbolizującemu miłosierdzie Pana Boga – wizerunkowi Jezusa Miłosiernego przypisany jest kult nierozłącznie związany z ufną modlitwą i pełnieniem uczynków miłosierdzia.

Z takim rodzajem oddawania czci Panu Bogu w kontekście tego wizerunku wiążą się niepowtarzalne obietnice. W „Dzienniczku” czytamy m.in.: „Dusza, która czcić będzie ten obraz, nie zginie (48); Chrystus też zapowiada postępy takiej duszy w drodze do doskonałości chrześcijańskiej, zwycięstwo nad nieprzyjaciółmi oraz łaskę szczęśliwej śmierci; „Podaję ludziom naczynie, z którym mają przychodzić po łaski do źródła Miłosierdzia. Tym naczyniem jest ten obraz z podpisem: «Jezu, ufam Tobie»” (327); „Przez obraz ten udzielać będę wiele łask dla dusz” (570). Pierwsze wyobrażenie Jezusa Miłosiernego

zmaterializował pędzlem wspomniany Eugeniusz Kazimirowski w Wilnie w 1934 r.

Warto jeszcze raz przypomnieć, że uczynił to pod okiem św. Siostry Faustyny. Dzisiaj ten obraz czczony jest w kościele pw. Ducha Świętego w Wilnie. Niemniej jednak powszechnie znany jest obraz przywołanego już Adolfa Hyły. Było to jego wotum za ocalenie rodziny podczas II wojny światowej. Zgodnie z wolą Pana Jezusa („Pragnę, aby ten obraz czczono najpierw w kaplicy waszej i na całym świecie” – „Dzienniczek” 47) znajduje się on w kaplicy zakonnej w Krakowie-Łagiewnikach.

Obraz Jezusa Miłosiernego w Sanktuarium Bożego Miłosierdzia w Wilnie (fot. Alma Pater)

Prezbiterium w Sanktuarium Bożego Miłosierdzia w Łagiewnikach (fot. Piotr Drabik)

Pragnę zaufania od swych stworzeń , zachęcaj dusze do wielkiej ufności w niezgłębione miłosierdzie Moje. Nie chaj się nie lęka do Mnie zbliżyć dusza słaba, grzeszna, a choćby miała więcej grzechów niż piasku na ziemi, utonie wszystko w otchłani miłosierdzia Mojego .

Św. Siostra Faustyna Kowalska, „Dzienn

iczek”, nr 1059.

Kto namalował obraz Jezusa Miłosiernego w 1934 r.? a) Św. Siostra Faustyna Kowalska. b) Adolf Hyła. c) Eugeniusz Kazimirowski.

33

Rozdział III

Wybrane miejsca kultu Miłosierdzia Bożego Krakowskie Łagiewniki

Sanktuarium Bożego Miłosierdzia w Łagiewnikach (fot. Przemasban)

44

Bez wątpienia najważniejszym miejscem kultu Miłosierdzia Bożego na całym świecie jest Sanktuarium Bożego Miłosierdzia w Krakowie-Łagiewnikach, które co roku nawiedzane jest przez ponad milionową rzeszę wiernych. Tu znajduje się grób św. Siostry Faustyny. Tu też wierzący zanoszą modły do Boga przed obrazem Jezusa Miłosiernego z napisem „Jezu, ufam Tobie”, o którym już była mowa wcześniej.

Codziennie siostry ze Zgromadzenia Matki Bożej Miłosierdzia otrzymują setki listów i e-maili. To prośby o modlitwę, podziękowania, opisy otrzymanych łask itd. Papież Polak pielgrzymował do Łagiewnik dwa razy (był też tam Benedykt XVI w 2006 r. i z pewnością będzie papież Franciszek podczas tegorocznych lipcowych Światowych Dni Młodzieży, które będą miały miejsce w Krakowie). Pierwszy raz św. Jan Paweł II w Łagiewnikach był w 1997 r., a drugi 17 sierpnia 2002 r., kiedy dokonał uroczystej

konsekracji nowo wybudowanej świątyni i zawierzył cały świat Miłosierdziu Bożemu. Wypowiedział wtedy wiekopomne słowa: „Bracia i siostry! Kiedy konsekrujemy ten nowy kościół, możemy zadawać sobie pytanie, jakie nurtowało króla Salomona, gdy oddawał Bogu na zamieszkanie świątynię jerozolimską: «Czy jednak naprawdę Tablica z wbudowanym kamieniem węgielzamieszka Bóg na ziemi? Przecież nym w Sanktuarium Miłosierdzia Bożego niebo i niebiosa nie mogą Cię objąć, (fot. Harner Blake) a tym mniej ta świątynia, którą zbudowałem» (1 Krl 8, 27). Tak, na pierwszy rzut oka wiązanie obecności Boga z pewnym określonym miejscem może się wydawać niestosowne. A jednak trzeba pamiętać, że czas i miejsce należą całkowicie do Boga. Choć każdy czas i cały świat można uważać za Jego «świątynię», to jednak są czasy i miejsca, które Bóg obiera, aby w nich w sposób szczególny ludzie doświadczali Jego obecności i Jego łaski. I ludzie wiedzeni zmysłem wiary przychodzą do tych miejsc, bo mają pewność, że rzeczywiście stają przed Bogiem, który jest tam obecny. W tym samym duchu wiary przybyłem do Łagiewnik, aby konsekrować tę nową świątynię. Jestem bowiem przekonany, że jest to takie szczególne miejsce, które Bóg obrał sobie, aby tu wylewać łaskę swego miłosierdzia.

Modlę się, by ten kościół był zawsze miejscem głoszenia orędzia o miłosiernej miłości Boga; miejscem nawrócenia i pokuty; miejscem sprawowania ofiary eucharystycznej – źródła miłosierdzia: miejscem modlitwy – wytrwałego błagania o Miłosierdzie Boże dla nas i całego świata (…). «Nadchodzi (...) godzina, owszem już jest, kiedy to prawdziwi czciciele będą oddawać cześć Ojcu w Duchu i prawdzie, a takich to czcicieli chce mieć Ojciec» (J 4, 23). Kiedy odczytujemy te słowa Pana Jezusa w Sanktuarium Miłosierdzia Bożego, w szczególny sposób uświadamiamy sobie, że tu człowiek nie może stanąć inaczej, jak w Duchu i prawdzie. To Duch Święty, Pocieszyciel i Duch prawdy wprowadza nas na drogi Bożego Miłosierdzia. Przekonując świat «o grzechu, o sprawiedliwości i o sądzie» (J 16, 8), równocześnie odsłania pełnię

Gdzie znajduje się grób św. Siostry Faustyny Kowalskiej? a) W Sanktuarium Matki Bożej w Głogowcu. b) W Sanktuarium Bożego Miłosierdzia w Krakowie-Łagiewnikach. c) W Dolinie Miłosierdzia w Częstochowie.

45

Kult Miłosierdzia Bożego na świecie W Polsce, poza wyżej wymienionymi miejscami, kult Miłosierdzia Bożego propagowany jest m.in. w: Myśliborzu, Ożarowie Mazowieckim, Kaliszu, Białymstoku czy Świnicach Warckich.

Trudno wymienić wszystkie jego polskie ośrodki, ponieważ cały czas on się rozszerza, co świadczy o tym, jak bardzo mocno przyjął się on na naszych ziemiach.

Jeśli chodzi o Europę, to np. w Trydencie (wł. Trento) na północy Italii kult Bożego Miłosierdzia jest bardzo prężny. Główny zaś jego ośrodek Kościół pw. Ducha Świętego to Centro della Divina Misericordia w Sassia (fot. Lalupa) (Centrum Bożego Miłosierdzia) przy kościele pw. Santo Spirito in Sassia (Ducha Świętego w Sassia) w Rzymie.

Z tego miejsca wywodzi się np. tradycja peregrynacji obrazu Jezusa Miłosiernego po parafiach i wspólnotach zakonnych, które o to proszą.

56

Sanktuarium Miłosierdzia Bożego w Salwadorze (fot. Bayronnoel)

Archidiecezjalne Sanktuarium Bożego Miłosierdzia w Mandaluyong (fot. Ramon FVelasquez)

W Brilon w zachodnich Niemczech działa np. Schwester Faustine Sekretariat (Sekretariat Siostry Faustyny), który zrzesza czcicieli Miłosierdzia Bożego, wydaje i dystrybuuje różne materiały związane z tą formą kultu, która jest też m.in. propagowana w polskiej parafii w Dortmundzie. We Francji kult Miłosierdzia Bożego szerzą m.in. Księża Pallotyni z ośrodka w Osny pod Paryżem. W Hiszpanii działa np. grupa Miłosierdzia Bożego w Barcelonie.

W Portugalii szerzeniem kultu Miłosierdzia Bożego zajmuje się m.in. Apostolat Miłosierdzia Bożego w Balsamao. Na Wyspach Brytyjskich Księża Marianie propagują kult miłosierdzia.

Również w bliskich nam Czechach, np. w Brnie czy na Węgrzech, w Egerze, albo też na Słowacji, w Spisska Nova Ves, Jezus Miłosierny ma swoich gorliwych czcicieli. Podobnie jest w Holandii, krajach byłej Jugosławii czy byłego Związku Radzieckiego, dawnych naszych Kresach i europejskiej części Rosji.

Obecnie na całym świecie czciciele Bożego Miłosierdzia liczeni są w setkach milionów. W samych Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej jest ich ponad 800 tys. Ta forma kultu oddawanego Panu Bogu jest bardzo popularna również w Ameryce Południowej, Afryce, a także w takich krajach, jak: Filipiny, Korea Południowa czy leżąca na antypodach Nowa Zelandia.

Co to są kościoły stacyjne? a) Świątynie na dworcach kolejowych. b) Kościoły, w których są Bramy Miłosierdzia. c) Kościoły, które dopiero się budują.

57

CHORYCH NAWIEDZAĆ Złośliwi twierdzą, że nie ma ludzi zdrowych.

Są tylko nieprawidłowo przebadani przez lekarzy. Faktem jest, że choroba, cierpienie, ból, zniedołężnienie są wpisane w nasze życie. Nie ma takiej możliwości, by wcześniej czy później nie być chorym. I wtedy nie możemy zostać sami, bo sobie po prostu nie poradzimy.

Dlatego też – dziś będąc w pełni sił – nie wolno nam, zwłaszcza wobec najbliższych, cedować troski o chorych wyłącznie na służbę zdrowia czy jakieś inne instytucje, które niosą pomoc, jak np. hospicja. Mając świadomość tego, że całe życie nie będziemy piękni i zdrowi, widząc cierpiących ludzi w przychodniach zdrowia, na łóżkach w szpitalnych oddziałach itd., nie możemy ich nie odwiedzać. To nasz oczywisty obowiązek.

Również ten religijny. Z jednej strony bowiem chorzy radują się naszą obecnością. Z drugiej zaś być może potrzebują z naszej strony zachęty, by podczas czasu swoich zmagań z cierpieniem przystąpić do sakramentu pokuty i pojednania, przyjąć Komunię św. czy skorzystać z sakramentu namaszczenia chorych.

Chorych nawiedzić (obraz – Mistrz z Alkmaaru)

UMARŁYCH POGRZEBAĆ

74

Niby to takie oczywiste, że trzeba pochować zmarłych. Tak ludzie czynią przecież od zarania swych dziejów. To nasz człowieczy obowiązek. Tyle tylko, że czasem umarłych po prostu zagrzebujemy, a nie grzebiemy. Co to znaczy?

W Polsce, na wzór zachodnich domów pogrzebowych, coraz częściej zostawiamy troskę o pochówek wyłącznie zakładom, które się tym zajmują. Ceremonia zaś pogrzebowa przybiera formę swoistego przedstawienia, którego jednym z elementów jest Msza św. Niejednokrotnie zewnętrznie doskonale to wygląda, choć może takie określenie nie jest adekwatne do pogrzebu.

Potem stypa. Spotkanie. Rozmowa. I koniec.

Umarłych pogrzebać (obraz – Mistrz z Alkmaaru)

Oczywiście, nie wolno uogólniać. Niemniej jednak, z chrześcijańskiego punktu widzenia, w owo grzebanie umarłych wkrada się wiele niepotrzebnych, nawet pogańskich obyczajów.

Najważniejszą zaś rzeczą staje się troska, by na koniec żałobnicy zgodnie stwierdzili: „Ależ to był piękny pogrzeb”. Czy o to chodzi? Raczej – nie.

Nie możemy zatracić świadomości, że przede wszystkim naszym zmarłym zawdzięczamy dar życia i wiary. Potem wychowanie i edukację, a w większości przypadków bardzo wiele dóbr materialnych, które w różnej postaci po nich zostały i które stają się naszą własnością, ułatwiając nam dalszą egzystencję.

Może zatem jako chrześcijanie zadbajmy również o nich po śmierci. Nie tylko zatroszczmy się o ich groby, ale przede wszystkim o ich wieczne zbawienie np. poprzez zamawianie intencji mszalnych właśnie w intencji zmarłych. do nas dzia nieustannie dociera ier łos mi ie dz orę e ow tus Chrys owiekowi. iętych ku cierpiącemu czł w geście Jego rąk wyciągn nizacji wygłoszona podczas kano Św. Jan Paweł II, Homilia kwietnia 2000 r. św. Siostry Faustyny, 30 Miłosierdzie bywa rozumian e i praktykowane w sposób jednostronny: jako dobro czynione dru gim. Tylko wówczas bowiem jest ono naprawdę aktem miłości miłos iernej, gdy świadcząc je, żyw imy głębokie poczucie, iż równocześnie go doznajemy ze strony tyc h, którzy je od nas przyjmują. Jeśli tej dwust ronności, tej wzajemności bra k, wówczas czyny nasze nie są jeszcze pra wdziwymi aktami miłosierdzi a.

Wówczas nie dokonało się jeszcze w pełni to nawrócenie, któreg o drogę ukazał nam Chrystus swoim słowe m i przykładem aż po krzyż; wówczas też nie uczestniczymy jeszcze całkowicie we wspaniałym źró dle miłości miłosiernej, które zostało na m przez Niego objawione. Św. Jan Paweł II, encyklika „D

ives in Misericordia”, Rzym, 30 grudnia 1980 r.

Które z poniższych nie zalicza się do uczynków miłosierdzia? a) W każdą niedzielę uczęszczać w Mszy św. b) Wątpiącym dobrze radzić. c) Nauczać dzieci i młodzież.

75

WSZYSTKO

O BOŻYM MIŁOSIERDZIU GENEZA, ŚWIADKOWIE, KULT, JUBILEUSZ

+ QUIZ

• miłosierdzie w Biblii; • historia formowania się kultu Bożego Miłosierdzia; • postać św. Siostry Faustyny Kowalskiej i przesłanie jej „Dzienniczka”; • miejsca kultu Bożego Miłosierdzia w Polsce; • praktyczne informacje dotyczące Roku Świętego Miłosierdzia; • galeria obrazów i zdjęć związanych z miłosierdziem; • quiz wiedzy o miłosierdziu.

WYDANIE SPECJALNE Z OKAZJI ROKU ŚWIĘTEGO MIŁOSIERDZIA Patronat medialny:

www.swietyfilip.pl WYDAWNICTWO ŚWIĘTEGO FILIPA APOSTOŁA

Patronat honorowy:

Cena 14,99 zł (w tym 5% Vat) INDEKS: 509450

www.swietyfilip.pl ISBN 978-83-8077-009-6

Poleca: BLIZEJ

WIARY, RODZINY I OJCZYZNY

wydawnictwo@swietyfilip.pl

9 788380 770096

www.swietyfilip.pl

Archidiecezji Częstochowskiej