A
VERSIE 2015-2016 170 105
hartmaten rond 6
R1
5
R15
2
A
Detail
1.5
12
30
3
11,5
A
20
doorsnede AA
A
doorsnede AA
Beugel
J.C. Langeslag
Voorwoord Als docent Bouwen, Wonen en Interieur op een VMBO-school heb ik gemerkt dat leerlingen het leuk vinden om gebruik te maken van de nieuwe mogelijkheden die deze digitale tijd biedt. Leerlingen leren in hun opleiding op papier tekeningen te lezen en te maken. Mijn leerlingen vinden het leuk om deze tekeningen te maken met computerprogramma’s. Het tekenprogramma AutoCAD biedt uitdagende mogelijkheden en is zeer geschikt voor tekenen voor Bouwen, Wonen en Interieur. Bij technische opleidingen wordt tekenen in CAD steeds vaker geÍxamineerd. Ik heb echter gemerkt dat een lesboek met duidelijke en heldere uitleg voor het middelbaar onderwijs nog niet geschreven is. Daarom ben ik aan dit boek begonnen. De VMBO-leerling kan met behulp van dit boek leren hoe AutoCAD te gebruiken is, de oefeningen worden gecombineerd met theorie. Ik heb getracht een boek te schrijven zodat iedereen stap voor stap kan leren met AutoCAD te werken. Dit boek is ook te gebruiken als naslagwerk. Wanneer je, als gebruiker van dit boek, opmerkingen hebt die tot verbetering kunnen leiden dan verneem ik deze graag. Met dank aan alle personen die deel hebben gehad in de totstandkoming van dit boek. Ik wens iedereen veel plezier en succes met het gebruik van AutoCAD. John Langeslag juli 2016
Inhoud Voorwoord
5
Introductie
12
Veranderingen in de iconen 2015-2016 ten opzichte van 2014
13
1
15
AutoCAD starten, verkennen en afsluiten
1.1
Starten van het programma
15
1.2
Opbouw van het beeldscherm van AutoCAD 2015-2016
17
1.3
Starten, openen en bewaren van tekeningen
20
1.4
Afsluiten van het programma
23
2
Instellen van een tekening
24
2.1
Papierformaat en schalen
24
2.2
Instellen van een tekenblad en bladformaat
25
2.3
Instellen tekststijl (Textstyle)
28
2.4
Instellen bemating
29
2.5
Nauwkeurigheid
34
2.6
Ingesteld werkblad als DWG-bestand
35
2.7
Ingesteld werkblad als DWT-bestand
37
3
Tekeningbeheer
39
3.1
Een nieuwe tekening beginnen en/of openen
39
3.2
Een tekening opslaan
42
4
Positioneren van elementen
4.1
Absolute coรถrdinaten
43 43
4.1.1
Oefening 1
44
4.1.2
Oefening 2
44
4.1.3
Oefening 3
45
4.2
Relatieve coรถrdinaten
46
8
Inhoud
4.2.1 4.3 4.3.1 5
Oefening 1
47
Directe invoer
48
Oefening 1
48
Tekenen en wissen van lijnen
49
5.1
Lijnen tekenen (Directe invoer)
49
5.2
Lijnen wissen (Erase)
51
5.3
Lijnen inkorten (Trim)
51
5.4
Lijnen verlengen (Extend)
52
5.5
Werken in lagen (Layers)
54
6
Tekenen van cirkels, veelhoeken, rechthoeken, cirkelbogen en ellipsen
6.1
Tekenen van cirkels (Circle)
58 58
6.1.1
Instellen centerlijnen (Mark)
60
6.1.2
Oefening 1
62
6.2
Tekenen van veelhoeken (Polygon)
69
6.2.1
Oefening 2
73
6.2.2
Oefening 3
79
6.3
Tekenen van rechthoeken (Rectangle)
82
6.4
Tekenen van cirkelbogen (Arc)
84
6.5
Tekenen van ellipsen (Ellipse center)
86
6.6
KopieĂŤn van lijnen en objecten maken (Array)
87
6.6.1
Oefening 4
89
6.6.2
Oefening 5
95
Tekenhulpen
96
7 7.1
Snap en Grid
96
7.2
Ortho en Polar
98
7.3
Vangfuncties (Object Snap)
99
9
8
AutoCADtekenen voor VMBO versie 2015-2016
Plaatsen van tekst
101
8.1
Single Line Tekst (Dtext)
101
8.2
Wijzigen van de tekst
104
8.3
Lettertype en stijl
105
8.4
Multiline Tekst (Mtext)
108
8.5
Bijzondere tekenteksten
109
Andere functies (Modify)
112
9 9.1
KopiĂŤren (Copy)
112
9.2
Draaien (Rotate)
113
9.3
Spiegelen (Mirror)
114
9.4
Instelbare sprong van lijnen en objecten (Offset)
114
9.5
Uitrekken (Stretch)
116
9.6
Afschuinen (Chamfer)
118
9.7
Afronden (Fillet)
119
9.8
Verplaatsen (Move)
121
10 Zoomfuncties
123
10.1
In- en uitzoomen
123
10.2
Zoom All
124
10.3
Zoom Extents
124
11 Bewerkingscommando’s Break en Lenghten
126
11.1
Onderbreken (Break)
126
11.2
Verlengen van een lijn (Lenghten)
127
12 Werken met een lagenstructuur (Layers), lijntype, lijnkleur en lijndikte
129
12.1
Lagenindeling
129
12.2
Lijntype, lijnkleur en lijndikte
130
10
Inhoud
13 Het gebruik van een template
134
13.1
Ingesteld werkblad omzetten naar een template
134
13.2
Beschikbare templates
136
13.3
Dynamisch onderhoek
136
14 Arceren (Hatch)
146
14.1
Arceren (Hatch)
146
14.2
Toolpallets
148
14.3
Aandachtspunten bij het arceren
151
15 Bematen (Dimension)
152
15.1
Bematingsstijl
152
15.2
Instellen bematingsstijl
152
15.3
Lineaire bemating (Dimension)
153
15.4
Diameter- en radiusbemating
154
15.5
Hoekbemating
155
15.6
Tekstverwijzing
156
16 Attributen
157
16.1
Attributen maken
157
16.2
Attributen wijzigen
161
17 Plotten of printen
163
17.1
Layout en Page setup manager
163
17.2
Viewport
169
17.3
Gebruik van Properties
176
17.4
Model
178
11
AutoCADtekenen voor VMBO versie 2015-2016
18 Blocks
179
18.1
Blocks maken
179
18.2
Blocks invoegen
182
18.2.1 Standaard Blocks
182
18.2.2 Blocks in Toolpalette
184
18.2.3 Blocks op internet
184
18.3
Blocks wijzigen
185
18.4
Ontwerp kantoor
187
19 Bijlage Arceringen
188
20 Bijlage Tekenoefeningen bouwgericht
192
21 Bijlage Tekenoefeningen metaalgericht
197
Register
204
Introductie Wat kun je van dit boek verwachten Dit boek bevat een praktische handleiding waarin je leert om te gaan met het programma AutoCAD. Kennis van basisprincipes en vaardigheden van 2D AutoCADtekenen zijn niet nodig om de oefeningen en opdrachten in dit boek te kunnen maken. Het boek beperkt zich tot uitleg van het programma AutoCAD. Oefeningen zijn bedoeld om je vaardigheden met het programma te vergroten.
Geprogrammeerde instructies en oefeningen
Voor een overgroot gedeelte bestaat dit boek uit geprogrammeerde instructies, uitgewerkte voorbeelden en verwerkingsopdrachten. Je verwerft hiermee 2D tekenvaardigheden terwijl je tekent. Naast een praktische handleiding is het ook een naslagwerk.
Versie van AutoCAD
Naast dit boek moet je de beschikking hebben over een volledig geĂŻnstalleerde versie AutoCAD 2015-2016. Er zijn verschillen tussen deze versies maar voor het grootste gedeelte zijn ze gelijk. In het boek is daar waar nodig op de verschillen ingegaan.
13
AutoCADtekenen voor VMBO versie 2015-2016
Veranderingen in de iconen 2015-2016 ten op zichte van 2014
2014
2015-2016
Zoals je ziet is er niet veel veranderd. Het meeste wat opvalt is de grijze kleur. De iconen staan op een iets andere plaats maar doen nog steeds hetzelfde als je er op klikt.
2014
2015
2016
Hier verandert de kleur in 2015. De iconen blijven gelijk. In 2016 verandert de tekst van ‘Linear’ in ‘Dimension’. Het icoontje van ‘Leader’ en ‘Table’ blijft wel staan alleen is de tekst weggelaten. Onder de ribbon zie je nu ook tabbladen staan en kan je makkelijker van de ene naar de ander tekening switchen.
1 AutoCAD starten, verkennen en afsluiten
1.1 Starten van het programma Zet de computer en de monitor aan. Je krijgt het bureaublad van Windows te zien. Er zijn twee mogelijkheden om AutoCAD te starten. 1: Met behulp van deze opstarten.
2: Met behulp van het start
snelkoppeling kun je direct vanaf het bureaublad AutoCAD
menu. Deze is te vinden links onder in de menubalk.
Klik op ‘Start’. Klik op ‘Alle programma’s’.
Klik op de map ‘Autodesk’ met je linkermuisknop.
Kies de voor jou geldende versie. Dit kan versie 2015 of 2016 zijn.
In deze map vindt je het AutoCAD icoontje.
Je kan dit icoontje naar je bureaublad slepen voor een snelstart of dubbelklikken dan opent AutoCAD.
16
1 AutoCAD starten, verkennen en afsluiten
Onderstaand beeld komt op je scherm (dit is bij de versie van 2016 iets anders)
Druk op ‘Close’ indien het scherm niet doorschakelt naar het volgende scherm. In het volgende hoofdstuk wordt uitgelegd wat het zichtbare scherm inhoud.
Bovenstaande afbeelding kan op je scherm komen. Mocht je een pas gemaakte tekening willen openen dan kan je die openen door onder ‘Recent Documents’ op de te openen tekening te klikken. Anders start je een nieuwe tekening op door op dit icoon boven op je scherm te klikken. Ga nu eerst verder met het hoofdstuk 1.2
links
17
AutoCADtekenen voor VMBO versie 2015-2016
1.2 Opbouw van het scherm bij AutoCAD 2015-2016 In de vorige paragraaf heb je AutoCAD opgestart. Je ziet het onderstaande scherm: titelregel Oproepen pulldown menu
Ribbon
Layermenu
Instelling “classic, 3D etc.
UCS Commandoregel Coördinaten
Dradenkruis
Statusregel Hierboven zie je de instellingen die je te zien krijgt zodra AutoCAD opgestart is. De statusregel verandert zodra je van ‘Model’ naar ‘Layout’ wisselt en omgekeerd. De verandering zie verderop in het boek bij Statusregel. Commandoregel In de commandoregel vindt de communicatie plaats tussen gebruiker en AutoCAD. Hier verschijnen de commando’s die via het toetsenbord, een menu of een icoon ingevoerd zijn. Tevens zie je dit bij het ‘Dradenkruis’. Zie onderstaande afbeelding.
Je dient de opdracht uit te voeren of de vraag te beantwoorden om het commando te kunnen uitvoeren.
18
1 AutoCAD starten, verkennen en afsluiten
Pulldown menu In deze regel zijn alle pulldown menu’s gegroepeerd. Een pulldown menu is een menu dat uitklapt zodra je de menunaam met de cursor selecteert. Als het menu geactiveerd is, komt er een overzicht van commando’s of een ander menu dat tot die groep behoort. Dit is een pijltje met een streepje erboven. Als je dit pijltje aanklikt verschijnt er een pulldownmenu. Als je op ‘Show Menu Bar’ klikt verschijnt boven de ribbon een pulldownmenu. Hier staan nog meer mogelijkheden van AutoCAD.
Titelregel Op deze regel staat de naam van de tekening waaraan je werkt. Staat er
dan heb je de tekening nog geen naam gegeven.
Links staat de ‘Control’ icoon. 1.3, Opslaan)
Deze roep je op met de linkermuisknop. (zie hoofdstuk
Rechts op de regel staan de iconen om het scherm vergroten of om AutoCAD af te sluiten.
te verkleinen, te
19
AutoCADtekenen voor VMBO versie 2015-2016
Iconen De ribbon bevat iconen die duiden welke functie ze hebben. De ribbon heeft verschillende tabbladen. Layer (Layermenu) Hierin kun je zien tot welke Layer (tekenlaag) het object behoort. Daarnaast heb je de mogelijkheid om kleur, lijndikte en lijnsoort in te stellen. Hier komen we in hoofdstuk 5 op terug. Cursor Met de cursor kun je punten en elementen in het grafische gedeelte aanwijzen, zoals het begin- en eindpunt van een lijn. Zodra je het grafische gedeelte verlaat zal de cursor veranderen in een pijl. De pijl wordt gebruikt om onderdelen uit het menu te selecteren. De Layoutbalk Deze staat standaard op Model (Modelruimte). Indien je de tekening wil plotten (of printen), kan je deze het best eerst op papierruimte zetten door hierop te klikken met je linkermuisknop(layout). Statusregel De statusregel is de onderste regel van het scherm. Deze staat op ‘Model zodra je AutoCad opgestart hebt. Helemaal links staan de coördinaten van de kruisdraden. Rechts hiervan staan de instellingen voor het exact positioneren.
Zodra je naar ‘layout’ overschakeld veranderd ook je statusregel.
Hoofdstuk 7 gaat dieper in op het gebruik van deze functies.
1 AutoCAD starten, verkennen en afsluiten
20
1.3 Starten, openen en bewaren van tekeningen In AutoCAD heb je een aantal commando’s voor het laden en bewaren van tekeningen. Deze commando’s kun je op verschillende plaatsen vinden. Starten Klik op
Qnew of klik in het pulldownmenu op ‘New’.
Het volgende scherm verschijnt. Klik op het pijltje naast ‘Open’.
Je ziet het onderstaande verschijnen en klikt ‘Open with no Template – Metric’ aan.
Hierna keer je automatisch terug naar het scherm. De verdere instellingen van je tekenblad worden beschreven in hoofdstuk 2.
21
AutoCADtekenen voor VMBO versie 2015-2016
Openen van een tekening Klik op dit icoon
of gebruik het pulldown menu, onderstaand menu is een voorbeeld.
Indien je eerder een map AutoCADtekeningen hebt aangemaakt, zoek je de tekening op die je wilt openen en klikt op ‘Open’. Je tekening komt op het scherm. Opslaan Als je een nieuwe tekening begint geef je deze meteen een nieuwe naam. Bij het openen van een nieuwe tekening zie je dit boven in je scherm staan.
22
1 AutoCAD starten, verkennen en afsluiten
Dit moet veranderd worden in een omschrijving die past bij de tekening zodat je hem later weer makkelijk terug kunt vinden. Hiervoor gebruik je het pulldownmenu en klikt op ‘Save As’.
Het onderstaande scherm verschijnt. Je geeft bij ‘File name’ de naam van de tekening op en klikt op ‘Save’.
Voor tussentijds opslaan gebruik je dit icoon
of de Ctrl+s toets.
23
AutoCADtekenen voor VMBO versie 2015-2016
1.4 Afsluiten van het programma Afsluiten van het programma kun je op twee manieren doen. Mocht je nog Je kunt op het kruisje klikken en het programma sluit af. veranderingen doorgevoerd hebben dan verschijnt het volgende in beeld.
Je drukt op ‘Ja’ en AutoCAD zal afsluiten. Uiteraard heb je de tekening al een eigen naam gegeven.
Een ander mogelijkheid om af te sluiten is: Je klikt op en opent daarmee het pulldown menu. Druk op ‘Close’ en de tekening sluit af, AutoCAD niet.
Als je op ‘Exit Autodesk AutoCAD 2016’ (of 2015) drukt sluit AutoCAD wel af als je geen veranderingen hebt aangebracht. Mocht je dit wel gedaan hebben dan geldt hetzelfde als hierboven omschreven en sla je alsnog je veranderingen op.
VERSIE 2015-2016 Dit boek is speciaal geschreven voor het VMBO, met behulp van dit boek kun je stap voor stap leren om 2D tekeningen te maken met het programma AutoCAD. Theorie komt aan bod maar voor een overgroot gedeelte bestaat dit boek uit geprogrammeerde instructies, uitgewerkte voorbeelden en verwerkingsopdrachten. Je verwerft hiermee vaardigheden terwijl je tekent. Naast een praktisch lesboek is het ook een naslagwerk. Naast dit boek moet je de beschikking hebben over een volledig geïnstalleerde versie AutoCAD 2015 of 2016. Er zijn verschillen tussen deze versies maar voor het grootste gedeelte zijn ze voor dit niveau gelijk. In het boek wordt daar waar nodig op verschillen ingegaan. De onderstaande onderdelen komen uitgebreid aan de orde: › AutoCAD starten, verkennen en afsluiten › Instellen van een tekening › Tekeningbeheer › Positioneren van elementen › Tekenen en wissen van lijnen › Tekenen van cirkels, veelhoeken, rechthoeken, cirkelbogen en ellipsen › Tekenhulpen › Plaatsen van tekst › Andere functies (Modify) › Zoomfuncties › Bewerkingscommando’s Break en Lenghten › Werken met een lagenstructuur (Layers), lijntype, lijnkleur en lijndikte › Het gebruik van een template › Arceren (Hatch) › Bematen (Dimension) › Attributen › Plotten of printen › Blocks Als bijlagen zijn toegevoegd: Voorbeeld arceringen voor verschillend materialen › Tekenoefeningen bouwgericht › Tekenoefeningen metaalgericht ›
Het boek is geschreven door J.C. Langeslag docent VMBO College Den Hulster, hij heeft dit boek geschreven vanuit zijn ruime ervaring in het lesgeven aan VMBO leerlingen Bouwen, Wonen en Interieur. Uitgeverij ELLenEE
ISBN 978-94-92518-00-2