Sheki Belediyyesi, No 9 (143) sentyabr 2016

ØßÊÈ ÁßËßÄÈÉÉßÑÈÍÈÍ ÎÐÃÀÍÛ

ÌßÍ ÉÀÍÌÀÑÀÌ, ÑßÍ ÉÀÍÌÀÑÀÍ, ÍÅÚß ×ÛÕÀÐ ÃÀÐÀÍËÛÃËÀÐ ÀÉÄÛÍËÛÜÀ?!

g

Ш ШЯ ЯК КИ И БЯЛЯДИЙЙЯСИ Нewspaper № 9 (143), Сентйабр 2016

оф

SHEKI

MUNICIPALITY

www.belediyye.sheki.org

Гязет 2005-ъи илдян няшр едилир

ВЯТЯНИМИЗИН ГАНЛЫ ТАРИХИ И Ш Т О

Ь А Л Е Д И Л М И Ш Р П А Г Л А Р Ы М Ы З

ГЯРБИ АЗЯРБАЙЪАН ХАНКЯНДИ ХОЪАЛЫ ШУША ЛАЧЫН ХОЪАВЯНД КЯЛБЯЪЯР АЬДЯРЯ АЬДАМ ФЦЗУЛИ ЪЯБРАЙЫЛ ГУБАДЛЫ ЗЯНЭИЛАН

декабр, 1988 26.12.1991 26.02.1992 08.05.1992 18.05.1992 02.10.1992 02.04.1993 07.07.1993 23.07.1993 23.08.1993 23.08.1993 31.08.1993 29.10.1993

УНУТМАЙАГ! ФЦЗУЛИНИН, ЪЯБРАЙЫЛЫН вя ГУБАДЛЫНЫН ИШЬАЛЫНДАН 23 ИЛ КЕЧДИ

Шяки, Йухары Карвансара

"Шяki dцnya шяhяrlяrinin шяkяridir."

Яdalяt Tahirzadя “Mяn deyяndя ki Шяki dцnya шяhяrlяrinin шяkяridir, шяkililяrinsя tayыbяrabяri yoxdur, mяni шovinizmdя suчlayыrlar... Axы, qardaш, gercяkdяn belяdir!”

Защид Яфяндийев

Bu sюzlяri elmi axtarышlarla яlaqяdar бу йахынларда qardaш Tatarыstan Respublikasыnda ezamiyyяtdя olan professor Яdalяt Tahirzadя юzцnцn Facebook sяhifяsindя yazыb. O, qeyd edir ki, Qazan шяhяrindя iki tarixi шяxsiyyяt iki шяkili haqqыnda mяlumatlar яldя edib.

Hюrmяtli professorumuzun yazdыqlarыnы olduьu kimi oxucularыmыzыn diqqяtinя чatdыrыrыq: - Bu gцn Qazan шяhяrindя iki mюhtяшяm шяkili haqqыnda iki mюhtяшяm qaynaq яldя etdim.

Tatar Ensiklopediyasы Иnstitutunuun direktoru, prof. Иsgяndяr Qыylяcov (Ыskander Gilyazov) mяnя Almaniyda Azяrbaycan siyasi mцhacirяtinin gюrkяmli nцmayяndяsi olmuш Zahid Яfяndiyevin

шяklini vя onun haqqыnda bilgilяr verdi. O, Z.Яfяndiyevdяn dя danышdыьы kitabыnы da mяnя baьышladы. Иkinci qaynaqsa шяkili, чar zabiti, Osmanlы sarayыnda qulluq etmiш, Buxara яmirinin яn yaxыn adamlarыndan olmuш, Prjevalskinin sяyahяtini tяшkil etmiш...

Zaman bяy Шыxяlibяyov haqqыnda da sюz edilяn "Tяvarixi-xяmseyi-шяrqi" (Qazan, 1910) kitabыdыr. Yazarы qazax Qurbanqali Xalidoьludur. Bu kitabы 2012-ci ildяn bяri axtarыrdыm. Tatarыstan Milli Kitabxanasыnы vя Qazan Universiteti Lobaчevski adыna Elmi Kitabxanasыnы araшdыrdыqdan sonra Elmi Kitabxananыn nadir kitablar vя яlyazmalar bюlцmцndя tapdыm. Gюzlяyin, tezliklя Azяrbaycan tarixinя daha iki bюyцk шяkili gяlir!

Заман бяй Шыхялибяйов

"Sizя hamыdan yaxыnыq" Бу ил сентйабрын 19-дан Шякинин телевыизийа каналы “КАНАЛ С”-ин ады дяйишдириляряк “АРБ ШЯКИ” олмушдур. Азярбайъанын Шimalqяrb bюlgяsini яhatя edяn "Kanal-S" Televiziya Шirkяti 2008-ci il dekabrын 29-дан fяaliyyяt gюstяrir. Иnzibati binasы Шяki шящяринин 20 Йанвар кцчясиндя yerlяшян тelekanal 24 saat yayыmlanmaqla region televiziyalarы arasыnda ilkя imza atанлардан биридир. Kanal 3 fяrqli rayonda юtцrцcцsц olmaqla 51, 54 vя 21-ci kanallardan юlkяnin 70%-dяn чox яrazisinя yayыmlanыr. Hяmчinin internet vasitяsilя dцnyanыn istяnilяn юlkяsindя telekanalы izlяmяk мцмкцндцр. Яn yцksяk, mцasir standartlara cavab verяn texniki avadanlыqlarla vя rяqяmsal sistemlя tяchiz olunмуш телеканалын йахын zamanlarda yayыm яhatяsinin даща да geniшlяndirilяcяyi gюzlяnilir. Respublika telekanallarы arasыnda яn gцclц vя keyfiyyяtli studiya kameralarы, яn son montaj proqramlarы da mяhz "ARB Шяki"dяdir. Телеканал 7 departamentdяn ibarяtdir: Xяbяrlяr, Bяdii vя Yaradыcыlыq departamenti, Proqram departamenti, Texniki departament, Tяsяrrц-

fat vя Nяqliyyat departamenti, Maliyyя vя Kadrlar departamenti, Mцhafizя departamenti.

Televiziyada 135 nяfяr чalышыr.

"ARB Шяki"-нин кollektivи televiziya sahяsindя юz sюzцnц demiш tяcrцbяli vя peшяkar kadrlarla yanaшы, istedadlы gяnclяrdяn tяшkil edilib.

"ARB Шяki" Hяmidя Юmяrova, Nadir Bяdяlov , Anar Aьakiшiyev, Yusif Cяfяrov, Сянубяр Исэяндярли kimi mяшhurlarla яmяkdaшlыq edir. Ону да хатырладаг ки, “АРБ Шяки” АРБ Медиа Групуна дахил олан каналлардан биридир вя 2011-ъи илдян канала Ряшад Мяммядов рящбярлик едир.

Telekanalыn hяftяlik yayыm hяcmi 168 saatdыr. Yayыmыn 75%-ni televiziyanыn юz istehsalы olan proqramlar, 5%-ni юlkя яrazisindя, 20%-ni isя xaricdя istehsal olunan proqramlar, filmlяr tяшkil edir.

"Sizя hamыdan yaxыnыq" devizini яsas gюtцrяn шirkяtin prioriteti operativlik vя obyektivlikdir.

сящ. 2

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

№ 9 (143), Сентйабр 2016

ШЯКИДЯ... ...Прокурорлуг ишчиляринин пешя байрамы гейд олунду

...gюrkяmli jurnalist Teymur Xяlilovun xatirяsi анылды Шяki Шяhяr Mяdяniyyяt Mяrkяzindя gюrkяmli jurnalist yazar, AYB - nыn Шяki bюlgя filialыnыn ilk sяdri olmuш Teymur Xяlilovun xatirяsinя hяsr olunmuш tяdbir keчirilmiшdir.

Октйабрын 1-дя Шяki шяhяrindя Prokurorluq iшчilяrinin peшя bayramы gцnц mцnasibяtilя tяdbir keчirilib. Иlk olaraq шяhяr rяhbяrliyi, hцquq-mцhafizя orqanlarыnыn rяhbяrlяri vя prokurorluьun яmяkdaшlarы Шяki Шяhяr Иcra Hakimyyяtinin binasыnыn qarшыsыnda ulu юndяr Heydяr Яliyevin abidяsi юnцnя gцl dяstяlяri qoyaraq юz ehtiramlarыnы bildiriblяr.

Daha sonra prokurorluьun binasыnda tяdbirin rяsmi hissяsi keчirilib. Tяdbirя respublikanыn baш prokuroru Zakir Qaralovun tяbrik mяktubunun oxunmasы ilя start verilib.

Tяdbirdя Azяrbaycan prokurorluьunun keчdiyi inkiшaf yolundan, яldя olunan nailiyyяtlяrdяn danышыlыb.

...tяhsil iшчilяrinin konfransы keчirilib Sentyabrыn 8-dя кечирилян яняняви кonfransda Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin baшчыsы Elxan Usubov чыxыш edяrяk bildirmiшdir ki, son illяr юlkяmizdя bцtцn sahяlяrdя olduьu kimi tяhsil sahяsindя dя kюklц islahatlar hяyata keчirilmiшdir. Юlkяmizin demяk olar hяr yerindя mцasir standartlara cavab verяn tяhsil mцяssisяlяri inшa olunmuш, onlarыn maddi texniki bazasы mюhkяmlяnmiшdir. Yeni, mцasir mяktяblяr tяhsil шяraitini tamamilя dяyiшir, tяdrisin sяviyyяsini yцksяldir.

Bцtцn bu tяdbirlяr Prezident Иlham Яliyevin "Uшaqlar yaxшы mяktяblяrdя oxumalы, mцяllimlяr dя yaxшы mяktяblяrdя iшlяmяlidirlяr" fikrini reallыьa чevirir.

Sevindirici hal bir dя odur ki, bu proses paytaxtla yanaшы, bцtцn bюlgяlяri dя яhatя edir. Son illяr Шяki шяhяrindя dя mяktяblяrin tikintisi vя tяmiri geniш vцsяt almыш, son 5 ildя Шяkidя 25-dяn чox mяktяb tikilmiш vя ya яsaslы tяmir olunmuшdur.

Konfransda Шяki Шяhяr Tяhsil Шюbяsinin mцdiri Sцdabяr Иsmayыlova "2015-2016cы tяdris ilinin yekunlarы vя qarшыda duran vяzifяlяr" mюvzusunda mяruzя ilя чыxыш edib.

Diqqяtя чatdыrыlыb ki, юtяn tяdris ilindя Шяkinin цmumtяhsil mяktяblяrini bitirяn 1773

Tяdbiri giriш sюzц ilя AYB Шяki bюlmяsinin sяdri шair Vaqif Aslan aчdы.

Sonra Teymur Xяlilovun hяyat yolunu юzцndя яks etdirяn sцjet nцmayiш olundu. Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяti baшчыsыnыn mцavini, ictimai-siyasi vя humanitar mяsяlяlяr шюbяsinin mцdiri Zяrinя Cavadova чыxыш edяrяk Teymur Xяlilovun gюzяl insan, bacarыqlы jurnalist, istedadlы yazычы olduьunu deyяrяk onu da diqqяtя чatdыrdы ki, o 21 il "Bakinskiy Raboчiy"

qяzetinin bюlgя mцxbiri kimi чalышmышdыr. Tяdbirdя чыxыш edяn Sevil Иsmayыlova, BDU - nun professoru Fяrman Иsmayыlov, AYB Шяki bюlmяsinin цzvlяri Иradя Gцlfir, Mayis Sяlim, Aьa Ramazan, Ramiz Orsяr vя baшqalarы cыxыш edяrяk Teymur Xяlilov haqqыnda xoш xatirяlяrini sюylяmiшlяr.

Tяdbirin sonunda чыxыш edяn Kяmalя Яzimzadя mяrhumun ailя цzvlяri adыndan Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinя vя tяdbirin tяшkilatчыlarыna dяrin minnяtdarlыьыnы bildirmiшdir.

...“Бир” Кюнцллцлцк Академийасы

mяzundan 1090 nяfяri ali mяktяblяrя daxil olmaq цчцn sяnяd vermiш onlarыn 674-ц tяlяbя adыnы qazanыb. Qяbul imtahanlarыnda mяzunlardan 157 nяfяri 500dяn, 61 nяfяri isя 600-dяn yuxarы bal toplamышdыr. Hяmчinin 160 nяfяrя yaxыn mяzun orta ixtisas mяktяblяrinя daxil olmuшdur.

Konfransda чыxыш edяnlяr юlkяmizdя tяhsilя gюstяrilяn yцksяk dюvlяt qayьыsыndan bяhs edяrяk яldя olunan uьurlardan sюhbяt aчmышdыlar.

Tяhsil Nazirliyinin nцmayяndяsi Яsgяr Quliyev чыxыш edяrяk son illяr tяhsil

sahяsindя hяyata keчirilяn islahatlardan danышmыш, яldя edilяn uьurlara gюrя Шяkinin tяhsil iшчilяrini tяbrik etmiшdir.

Tяdbirdя ali mяktяblяrя qяbul zamanы 600-dяn yuxarы bal toplamыш tяlяbяlяrя Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяti vя Шяki Шяhяr Tяhsil Шюbяsi adыndan qiymяtli hяdiyyяlяr verilmiш, hяmчinin юtяn ilin yekunlarыna gюrя fяrqlяnяn bir qrup tяhsil iшчisinя mцkafatlar tяqdim edilimiшdir.

Konfransыn sonunda Шяkinin tяhsil iшчilяri adыndan Azяrbaycan Respublikasыnыn Prezidenti cяnab Иlham Яliyevя mцraciяt qяbul olunmuшdur.

Azяrbaycan Respublikasы Tяhsil Nazirliyinin tяшяbbцsц ilя yaradыlan "Bir" Tяlяbя-Kюnцllц Proqramы чяrчivяsindя sentyabrыn 2-dя Шяki шяhяrindяki "Cяn-

Proqramыn tяmsilчilяri indiyяdяk 35 irimiqyaslы tяdbirdя kюnцllцlцk fяaliyyяti gюstяriblяr.

Qeyd olunub ki, Kюnцllцlцk Akademiyasы tяlяbяlяr arasыn-

nяt baьы" Иstirahяt Mяrkяzindя tяlяbяlяr цчцn "Bir" Kюnцllцlцk Akademiyasы tяшkil olunub.

Tяdbirdя Bakы, Sumqayыt, Gяncя, Шяki vя Lяnkяran шяhяrlяrindя fяaliyyяt gюstяrяn 18 ali tяhsil mцяssisяsindяn mцsahibя vя xцsusi mяntiq testi yolu ilя seчilmiш 60 tяlяbя iшtirak ediб.

Akademiyanыn baшlanmasы mцnasibяtilя keчirilяn tяdbirdя Шяki шяhяr Gяnclяr vя Иdman Иdarяsinin rяisi Vцqar Иskяndяrov, proqramыn яlaqяlяndiricilяri Tural Abdullazadя vя Цlviyyя Babazadя чыxыш edяrяk layihяnin mяqsяdi barяdя mяlumat veriblяr. Bildirilib ki, "Bir" TяlяbяKюnцllц Proqramы tяlяbяlяrin kюnцllц fяaliyyяtя stimullaшdыrыlmasы mяqsяdi ilя davamlы olaraq mцxtяlif layihяlяr hяyata keчirir.

da kюnцllцlцk fяlsяfяsi vя dяyяrlяrinin tяbliьi, kюnцllцlцk standartlarыnыn tяtbiqi vя lider kюnцllцlяrin yetiшdirilmяsi mяqsяdi daшыyыr.

Akademiyanыn proqramы tяlim-tяdris vя mяdяni-idman sahяlяrini яhatя edir. Tяlim-tяdris proqramы чяrчivяsindя tяlяbяlяr "Azяrbaycan menecmenti", "Karyera inkiшafы", "Цnsiyyяt vя tяqdimat bacarыqlarы", "Иnternet-kommunikasiya", "Layihя idarяetmяsi" tяlimlяrindя iшtirak edяcяklяr.

Mяdяni-idman proqramы чяrчivяsindя isя tяlяbяlяr qazandыqlarы biliklяri bacarыqlara чevirmяk цчцn "Breyn-rinq" vя "Code Tusi" adlы intellektual komanda oyunlarыnda qцvvяlяrini sыnayacaqlar.

"Bir" Kюnцllцlцk Akademiyasы sentyabrыn 7-dяk davam edяcяk.

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

№ 9 (143), сентйабр 2016

сящ.3

ШЯКИДЯ... ...цч yaшayыш mяntяqяsinин 1050 abonentиня tяbii qaz вerilди

dыrыlmasы iшi sцrяtlя davam etdirilir. 10 il яvvяl Azяrbaycanыn yaшayыш mяntяqяlяrinin cяmi 40 faizinin qazlaшdыrыldыьыnы diqqяtя чatdыran SOCAR-ыn prezidenti artыq яhali abonentlяri цzrя bu gюstяricinin 92 faiz tяшkil etdiyini дейib. Qeyd olunub ki, hazыrda Шяkinin daha 6 kяndinin qazlaшdыrыlmasы istiqamяtindя iшlяr davam etdirilir. Bu iшlяr baшa чatdыqdan sonra Шяki rayonu цzrя qazlaшma 85 faiz

..."Qarabaь uьrunda dюyцшlяrin qяhrяmanlarыnы tanыyaq vя tanыdaq!" мювзусунда семинар-мцшавиря кечирилиб Respublika Veteranlar Tяшkilatы gяnclяrin vяtяnpяrvяrlik tяrbiyяsi iшinя xцsusi diqqяt ayыrыr.

Respublika Veteranlar Tяшkilatы veteran hяrяkatыnda, yeniyetmя vя gяnclяrin milli vяtяnpяrvяrlik ruhunda tяrbiyяsi iшindя цzяrinя dцшяn vяzifяlяri layiqincя yerinя yetirir.

Sentyabrыn 10-da Шяки rayonunун Birinci Bilяcik, Шorsu vя Qudula kяndlяrindя 1050 abonentя tяbii qaz verilib.

Bu mцnasibяtlя Birinci Bilяcik kяndindя keчirilяn tяdbirdя SOCAR-ыn prezidenti Rюvnяq Abdullayev, "Azяriqaz" Иstehsalat Birliyinin vя Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin rяsmilяri, kяnd sakinlяri iшtirak ediblяr.

421 abonenti olan Birinci Bilяcik kяndinin qaz-laшdыrыlmasы цчцn birpillяli sistem яsasыnda 9 min 758 metr polietilen vя 22 min 596 metr metal borularla daшыyыcы vя mяhяllяdaxili qaz xяtlяri чяkilib, mяnzillяrя sayьac vя fяrdi tяnzimlяyicilяr quraшdыrыlыb.

Tяdbirdя SOCAR-ыn prezidenti Rюvnяq Abdullayev чыxыш edяrяk, юlkя яhalisinin tяbii qazla tяminatыnыn yaxшыlaшdыrыlmasы istiqamяtindя hяyata keчirilяn geniшmiqyaslы tяdbirlяr barяdя mяlumat verib. О, бildirib ki, regionlarыn 20142018-ci illяrdя sosial-iqtisadi inkiшafыna dair Dюvlяt Proqramыna uyьun olaraq, юlkяnin yaшayыш mяntяqяlяrinin qazlaш-

tяшkil edяcяk. Bu, daьlыq яrazidя yerlяшяn rayonlar цчцn яn yцksяk gюstяrici hesab olunur. Шяhяr icra hakimiyyяtinin baшчыsы Elxan Usubov vя kяnd aьsaqqalы Hяшim Mяmmяdov чыxыш edяrяk, яhalinin sosial problemlяrinin hяllinя gюstяrdiyi diqqяtя, Qurban bayramы яrяfяsindя gerчяklяшdirilяn belя dяyяrli hяdiyyяyя gюrя sakinlяr adыndan Prezident Иlham Яliyevя minnяtdarlыqlarыnы bildiriblяr.

Sonra qaz xяttinin aчыlышыnы bildirяn mяшяl alovlandыrыlыb.

***

Hяmin gцn rayonun Шorsu vя Qudula kяndlяrinя dя "mavi yanacaq" verilib. 432 abonenti olan Шorsu kяndinin qazlaшdыrыlmasы цчцn birpillяli sistem яsasыnda 29 min metr polietilen vя metal borularla daшыyыcы vя mяhяllяdaxili qaz xяtlяri чяkilib, mяnzillяrя sayьac vя fяrdi tяnzimlяyicilяr quraшdыrыlыb.

Qudula kяndindя isя 22 min 509 metr qaz xяtti чяkilib, mяnzillяrя 197 sayьac vя fяrdi tяnzimlяyici qoyulub.

...Баш Кцтэцт кянди ися 25 илдир газ цзцня щясрят галыб Шякинин Баш Кцтэцт kяndиня mavi yanacaq 1987-cы ildя verilib. Kяnd sakinlяrinin sюzlяrinя gюrя, bu xoшbяxtlik cяmi 4 il чяkib. O vaxtdan da bцtцn kяnd qышыn шaxtasыnda qыzыnmaq цчцn odundan istifadя edir. Сakinlяrin sюzlяrinя gюrя, mavi yanacaq olmadыьы цчцn onlar da mяcbur olub цz tuturlar meшяlяrя.

Dцzdцr, meшя tяsяrrцfatы idarяsi qaz olmayan kяndlяrя, ailя baшыna mцяyyяn qяdяr odun verir, ancaq bu da onlarыn ehtiyacыnы юdяmir. Mяcbur olub icazяsiz яrazilяrdя meшяlяri qыrыrlar. Шяki meшя tяsяrrцfatы idarяsindяn dя bildirildi ki, qaz verilmяyяn kяndlяrdя sakinlяrя mцяyyяn miqdarda quru aьaclarыn kяsintisinя icazя verilir.

Ancaq, bяzяn insanlar yaш, qadaьan olunmuш aьaclarы da kяsirlяr. Bunun da юz cяrimяsi var.

Odunun tцstцsц bir tяrяfя, bir dя meшяlяri icazяsiz qыrdыqlarыna gюrя kяnddя чox sakin cяrimя olunub. Bu da onlarыn ailя bцdcяlяrinя tяsir edir.

Sakinlяrin sюzlяrinя gюrя, qazыn kяndя verilmяsindя heч bir texniki problem yoxdur. Яsas qaz xяtti vя orta tяzyiqli xяtlяrinin hamыsы yerindяdir.

1990-cы ildя чяkilmяsinя baxmayaraq bцtцn xяtlяri bir gцn qaz gяlяcяk цmidi ilя qoruyub saxlayыblar.

“Azяriqaz”dan da bildirilib ki, bцtцn rayonlarda mavi yanacaьыn чяkiliшi vя bяrpasы mяrhяlяli шяkildя davam edir.

Baш Kцngцt kяndi dя yaxыn vaxtlarda mavi yanacaqla tяmin olunacaq.

ARB Шяki

Bu fikir sentyabrыn 2dя Шяki шяhяrindя keчirilяn seminar-mцшavirяdя sяslяndirilib.

Seminar-mцшavirя Azяrbaycan Respublikasы Mцharibя, Яmяk vя Silahlы Qцvvяlяr Veteranlarы Tяшkilatы tяrяfindяn Azяrbaycan Respublikasы Prezidenti yanыnda Qeyri-Hюkumяt Tяшkilatlarыna Dюvlяt Dяstяyi Шurasыnыn maliyyя dяstяyi ilя reallaшdыrыlan "Qarabaь uьrunda dюyцшlяrin qяhrяmanlarыnы tanыyaq vя tanыdaq!" adlы layihя чяrчivяsindя keчirilib.

M.F.Axundzadя adыna Шяhяr Mяdяniyyяt Mяrkяzindя keчirilяn tяdbirdя Шяki vя Mingячevir шяhяr, Balakяn, Zaqatala, Qax, Oьuz vя Qяbяlя rayon veteran tяшkilatlarыnыn sяdrlяri, fяal gяnclяr, veteranlar, mцvafiq dюvlяt orqanlarы vя ictimai tяшkilatlarыn nцmayяndяlяri iшtirak ediblяr.

Seminar-mцшavirяni Respublika Veteranlar Tяшkilatы sяdrinin mцavini Cяlil Xяlilov aчaraq, layihя barяdя mяlumat verib. Bildirilib ki, "Qarabaь uьrunda dюyцшlяrin qяhrяmanlarыnы tanыyaq vя tanыdaq!" layihяsi Qarabaь uьrunda mцharibяdя шцcaяt

gюstяrяrяk Azяrbaycanыn Milli qяhrяmanlarы adыna layiq gюrцlяn, eyni zamanda, 2016-cы ilin aprelindя tяmas xяttindя dцшmяn tяxribatыnыn qarшыsыnы alarkяn шяhid olan hяrbчilяrimizin hяyatыndan vя dюyцш yolundan bяhs edir. Layihя xalqыmыzыn qяhrяmanlыq tarixindя mцhцm xidmяtlяri olan Azяrbaycan юvladlarыnыn keчdiyi шяrяfli hяyat yolunun yeniyetmя vя gяnclяrя daha yaxыndan tanыdыlmasы, onlarda vяtяnpяrvяrlik, xalqыna, dюvlяtinя sяdaqяt, tarixinя hюrmяt ruhunun gцclяndirilmяsi mяqsяdi daшыyыr.

Diqqяtя чatdыrыlыb ki, layihяnin hяyata keчirilmяsindя mяqsяd, eyni zamanda, юlkяdя yeniyetmя vя gяnclяrin vяtяnpяrvяrlik tяrbiyяsi sahяsindя gюrцlяn iшlяrdя yaxыndan iшtirak etmяk, gяnc nяslя hяrb tariximiz, dюyцш

ВЯТЯНДАШЛАРЫН Шяки Бялядиййяси сакинлярин нязяриня чатдырыр ки, Азярбайъан Республикасынын верэи мяъяллясинин 206.3-ъц маддяляриня ясасян Шяки шящяриндя йашайан Физики шяхсляря бялядиййя верэиси олараг щяр ил цчцн мцлкиййятиндя олан щяйятйаны торпаг сащяляриня эюря щяр 100 м2 цчцн 0,3 манат, коммерсийа вя хидмят мягсядли торпаг сащяляриня эюря ися щяр 100м2 цчцн 4 манат щяъминдя торпаг верэиси щесабланыр. Ямлак верэиси цзря Верэи мяъяллясинин 198.1, 199.4.3, 201.1 вя 200.2 маддяляриня едилмиш дяйишикликляря ясасян физики шяхсляря 01.01.2015-ъи ил тарихдян етибарян биналарын инвентар дяйярляриня эюря дейил, хцсуси мцлкиййятиндя олан цмуми йашайыш сащясинин (30 м2 эцзяшт едилмякля) щяр м2-ня эюря 0,20 манат щяъминдя ямлак верэиси щесабланыр. Мялумат цчцн ону да билдиририк ки, йашайыш сащяси 30 м2-дян ашаьы олдугда ямлак верэиси щесабланмыр. Коммерсийа вя хидмят обйектляриня эюря ися цмуми сащянин щяр м2-я эюря 0,20 манат щяъминдя ямлак верэиси щесабланыр. Верэи мя-ъяллясинин 201.3, 208.5 вя 208.6-ъы маддяляриня ясасян физики шяхсляр бялядиййя верэилярини тягдим едилмиш ТЯДИЙЙЯ БИЛДИРИШИ ясасында 16 октйабр 2016-ъи ил тарихядяк бялядиййянин ашаьыда эюстярилмиш банк щесабларына юдянилмясини тямин етмялидирляр. ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИНИН (ВЮЕН: 3000086531) БАНК РЕКВИЗИТЛЯРИ: Банк: Капитал Банкынын Шяки филиалы

яnяnяlяrimiz, milli qяhrяmanlarыmыz haqqыnda geniш bilgilяr vermяk, onlarы яn aьrыlы problemimiz olan Daьlыq Qarabaь mцnaqiшяsinin яdalяtli hяlli ilя baьlы Azяrbaycan dюvlяtinin mюvqeyi barяdя mяlumatlandыrmaqdan ibarяtdir.

Cяlil Xяlilov sonra Respublika Veteranlar Tяшkilatыnыn bu istiqamяtdя hяyata keчirdiyi tяdbirlяrdяn danышыb.

Seminar-mцшavirяdя daha sonra "Aprel dюyцшlяri xalqыmыzыn qяhrяmanlыq salnamяsinin parlaq sяhifяsidir", "Qяhrяmanlar unudulmur!", "Xalqы qяhrяmanlar ucaldыr", "Шяki qяhrяmanlar diyarыdыr" mюvzularыnda mяruzяlяr dinlяnilib, чыxышlar olub.

Tяdbirin sonunda Azяrbaycanыn Milli qяhrяmanlarыna hяsr olunan film nцmayiш etdirilib.

НЯЗЯРИНЯ!

Коду 200703 ВЮЕН 9900003611 Мцхбир щесаб: АЗ37НАБЗ01350100000000001944 С.W.И.Ф.Т. БИК АИИБАЗ 2Х Щесаб №: АЗ92 АИИБ 33080019447001679170 ВЮЕН 3000086531

***

АЗЕРПОЪТ ММЪ, Шяки Реэионал почт филиалы Коду 690551 ВЮЕН 9900037711 Мцхбир щесаб: АЗ6НАБЗ01350100000000094944 Щесаб №: АЗ44 АЗПО 90555461200420100044 ВЮЕН 3000086531 16 октйабр 2016-ъи ил тарихядяк верэи боръуну юдямяйян верэи юдяйиъиляриня 31 октйабр 2016-ъи ил тарихядяк верэи ющдяликлярини йериня йетирмялярини хащиш едирик. Якс тягдирдя Азярбайъан Республикасы Верэиляр Назирлийинин 13 май 2015-ъи ил тарихли 1517040100655900 нюмряли ямри иля тясдиг едилмиш йерли (бялядиййя) верэи вя юдянишлярин щесабланмасы, юдянилмяси вя учоту иля баьлы метотики вясаитин 8.13.2 вя 8.13.3 маддяляриня уйьун олараг юдямя мцддятиндян сонракы эеъикдирилмиш щяр эцн цчцн (бир илдян чох олмамагла) галыг мябляьин 0,1% щяъминдя фаиз щесабланаъагдыр. ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.4 AMEA H.Я.Яliyev adыna Coьrafiya Иnstitutu, Azяrbaycan Respublikasыnыn Prezidenti Yanыnda Bilik Fondu, Шяki Rayon Иcra Hakimiyyяti vя Шяki Regional Elmi Mяrkяzinin tяшkilatчыlыьы ilя keчirilяn tяdbirin яsas mяqsяdi юlkяdя demoqrafik inkiшaf problemlяri, яhali mяskunlaшmasыnыn sяmяrяli яrazi tяшkili, яhalinin milli-etnik tяrkibinin formalaшmasы, multikulturalizm vя tolerantlыq, turizm-rekresiya ehtiyatlarыndan istifadя vя digяr mяsяlяlяrdяn irяli gяlяn problemlяrin hяlli yollarыnыn iшlяnib hazыrlanmasы, mцzakirяsi vя uyьun qяrarlarыn qяbuludur.

Hяsяn Hяsяnov,

Шяki Шящяр Иcra Hakimiyyяti baшчыsыnыn mцavini Konfransы giriш sюzц ilя aчan Шяki Шящяр Иcra Hakimiyyяti baшчыsыnыn mцavini Hяsяn Hяsяnov qonaqlarы salamlayaraq demoqrafiya mяsяlяlяrinя hяsr olunan tяdbirin яhяmiyyяtindяn danышыb, konfransыn iшinя uьurlar arzulayыb.

Sonra AMEA Coьrafiya Иnstitutunun direktoru, akademik Ramiz Mяmmяdov чыxыш edяrяk gцndяlikdя duran mяsяlяlяr - Azяrbaycanыn mцasir demoqrafiq vяziyyяti, яhali mяskunlaшmasыnda olan problemlяr, onlarыn hяlli yollarыnыn mцzakirя olunacaьы haqqыnda mяlumat verib. Alim respublikamыzda ilk mцstяqillik illяrindяn baшlayaraq mцшahi-

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

Дemoqrafik inkiшaf 2016-cы il sentyabrын 12-си вя 13-цндя Шяki шяhяrindя "Azяrbaycan Respublikasыnda demoqrafik inkiшaf: яhali mяskunlaшmasыnыn perspektivlяri vя regional problemlяri" mюvzusunda beynяlxalq konfrans keчirilib. dя olunan iqtisadi dяyiшikliklяrin demoqrafik inkiшafa da mяnfi tяsirini gюstяrdiyini bildirib: "Nяticяdя tяbii artыm azalmыш, miqrasiya intensivliyi artmыш vя яhalinin regional paylanmasыnda disproposiya xeyli gцclяnmiшdir. Regionlarda mяskunlaшma sistemindя, яhalinin iш yerlяri ilя tяminatыnda, xцsusяn hяyat шяraitindя olan чяtinliklяr nяticяsindя miqrasiya artmыш vя яhalinin bюyцk hissяsi Abшeronda cяmlяшmiшdir".

R.Mяmmяdov bildirib ki, юlkя Prezidenti Иlham Яliyev AMEA-nыn 70 illik yubileyinя hяsr olunmuш iclasda юlkяdя demoqrafiq inkiшafыn nizamlanmasыna xцsusi diqqяt yetirilmяsini alimlяr qarшыsыnda xцsusi vяzifя qoymuшdur. Bu da demoqrafik islahatыn nizamlanmasы цчцn onun elmi cяhяtdяn mцzakirя olunmasыnы zяruri edir.

Qeyd olunub ki, regionlarыn sosial-iqtisadi inkiшafыna dair dюvlяt proqramlarыnыn icrasы nяticяsindя яhalinin demoqrafik inkiшafыnda vя mяskunlaшmasыnыn яrazi strukturunda mцяyyяn irяlilяyiшlяr olsa da, paytaxtla daьlыq vя dцzяnlik яrazilяrdя yerlяшяn regionlar arasыnda fяrqlяr qalmaqdadыr. Яhalinin sыx mяskunlaшdыьы, ekoloji шяraitin gяrgin olduьu Bakы-Sumqayыt sяnaye qovшaьыna regionlardan яhali axыnы davam edir, daь kяndlяri boшalыr, geniш meшяlяr tяsяrrцfat dюvriyyяsindяn чыxыr. Яhalinin yцksяklik qurшaqlarы цzrя yerlяшmяsindя dцzяnlik vя daьяtяyi яrazilяrin payы artыr, orta vя yцksяk daьlыq яrazilяrin xцsusi чяkisi isя azalыr.

Sonra AR Prezidenti

yanыnda Bilik Fondunun Aparat rяhbяri, hцquq elmlяri doktoru, professor Иsaxan Vяliyev чxыш edяrяk яhalinin demoqrafiyasыnda mцxtяlif millяtlяrin multikulturalizm mцhitindя yaшamasыnыn xцsusi яhяmiyyяt daшыdыьыnы bildirib. Qeyd edib ki, Шяki-Zaqatala bюlgяsindя mцxtяlif millяtlяrin yaшamasыna baxmayaraq, onlarыn hamыsы цчцn eyni шяrait yaradыldыьыndan яhalinin mexaniki yerdяyiшmяsi mцшahidя edilmir. Bu sahяdя 2016-cы ilin юlkя baшчыsы tяrяfindяn mцltikulturalizm ili elan edilmяsi tяqdirяlayiqdir.

Tяdbirdя чыxыш edяn AMEA Шяki Regional Elmi Mяrkяzinin direktoru, fizikariyaziyyat цzrя fяlsяfя doktoru, professor Yusif Шцkцrlц Azяrbaycanda elmin inkiшafы mяsяlяlяrinя toxunub. O, tяdbirin mяhz Шяkidя keчirilmяsini re-

paq fondu vя яrazinin millimяkan шяraiti" mюvzusunda mяruzя edяn Яmlak Mяsяlяlяri Dюvlяt Komitяsinin Xidmяt rяisi, professor Ramiz Quliyev Azяrbaycan torpaqlarыnыn яrazi цzrя elektron kadastr uчotu iшinin icrasы barяdя mяlumat ve-

gionun strateji яhяmiyyяt daшыmasы ilя яlaqяlяndirяrяk, burada mцzakirя olunan mяsяlяlяrin geniш ictimaiyyяtя чatdыrыlmasыnы yцksяk qiymяtlяndirib. "Шяki rayonunun tor-

rib. O, Шяki rayonu цzrя torpaq bюlgцsцnцn mцxtяlif aspektlяrdяn - kяnd-tяsяrrцfat torpaqlarыnыn kяmiyyяt, keyfiyyяt, mцlkiyyяt nюvlяri vя s. цzrя tяhlilini aparыb.

Шimal-qяrb regionunun fяal gяnclяri Шяkidя Mustafa DАДАШОВ, AZЯRTAC

Azяrbaycan gяncliyi ictimai hяyatыn bцtцn sferalarыnda aktiv fяaliyyяti ilя seчilir, siyasi, iqtisadi, humanitar vя sosial tяdbirlяrin hяyata keчirilmяsindя mцhцm rol oynayыr. Йухарыдакы fikir Gяnclяr vя Иdman Nazirliyinin tяшkilatчыlыьы ilя sentyabrыn 29da Шяkidя keчirilяn "Gяnclik vя dюvlяt mцstяqilliyi: gяlяcяyя baxыш" mюvzusunda regional forumda sяslяndirilib. "Шяki-Palas" otelinin konfrans zalыnda keчirilяn tяdbirdя Шяki-Zaqatala iqtisadi rayonunu tяmsil edяn fяal gяnclяr iшtirak ediblяr.

Tяdbir iшtirakчыlarы яvvяlcя цmummilli lider Heydяr Яliyevin шяhяr icra hakimiyyяtinin binasы qarшыsыnda ucaldыlmыш abidяsi юnцnя gцl-чiчяk dцzяrяk, xatirяsini ehtiramla anыblar. Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяti baшчыsыnыn birinci mцavini Hяsяn Hяsяnov tяdbiri aчaraq яsasы цmummilli lider Heydяr Яliyev tяrяfindяn qoyulan vя hazыrda Prezident Иl-

№ 8 (143), Сентйабр 2016

ham Яliyev tяrяfindяn uьurla davam etdirilяn gяnclяr siyasяtinin bu gцn Azяrbaycanыn dюvlяt siyasяtinin mцhцm tяrkib hissяsi olduьunu bildirib, forumun iшinя uьurlar arzulayыb.

Forumda чыxыш edяn gяnclяr vя idman nazirinin mцavini Иntiqam Babayev Azяrbaycanыn dюvlяt mцstяqilliyinin bяrpasыnыn 25 illiyi ilя яlaqяdar юlkяnin regionlarыnda keчirilяn regional forumlarыn яsas mяqsяdinin fяal gяnclяrlя fikir mцbadilяsi aparmaq, mцstяqillik illяrindя юlkяmizdя dюvlяtчilik vя quruculuq sahяsindя яldя olunan nailiyyяtlяri gяnclяrя daha canlы шяkildя чatdыrmaq olduьunu bildirib.

Qeyd olunub ki, bu gцn gяnclяrin Vяtяnя mяhяbbяt, Azяrbaycan xalqыnыn tarixinя, mяdяni irsinя, milli mяnяvi dяyяrlяrinя hюrmяt ruhunda tяrbiyя olunmasы vacib mяsяlяlяrdяn biridir.

Forumda Gяnclяr vя Иdman Nazirliyi yanыnda Иctimai Шuranыn sяdri Nurяddin Mehdiyev vя Gяnclяr Tяшkilatlarы Milli Шurasыnыn sяdri Seymur Hцseynov чыxыш edяrяk, gяnclяrя tюvsiyяlяrini bildiriblяr.

Dюvlяt gяnclяr siyasяtinin hяyata keчirilmяsindя

gюstяrdiklяri fяallыьa gюrя bir qrup region gяncinя Gяnclяr vя Иdman Nazirliyinin fяxri fяrmanlarы tяqdim edilib.

Nazirliyin sektor mцdiri Elшяn Hцseynovun moderatorluьu ilя davam edяn tяdbirdя gяnclяr arasыnda azяrbaycanчыlыq, dюvlяtчilik, dцnyяvilik ideyalarыnыn tяbliьi, vяtяndaш cяmiyyяtinin inkiшafыnda gяnclяrin iшtirakы vя digяr mюvzular яtrafыnda mцzakirяlяr aparыlыb, iшtirakчыlarы maraqlandыran mяsяlяlяrя aydыnlыq gяtirilib.

Sonra konfrans iшini bюlmя iclaslarыnda davam etdirib.

Konfransыn birinci gцnцnцn bюlmя iclaslarы "ШяkiZaqatala iqtisadi rayonunun demoqrafik vяziyyяti vя sosialiqtisadi inkiшaf problemlяri" vя "Шяki-Zaqatala iqtisadi rayonunda tяbii-daьыdыcы hadisяlяr vя onlardan mцhafizя tяdbir-

lяri" mюvzularы цzrя keчirilib. Иclasda "Azяrbaycanda demoqrafik inkiшafыn regional problemlяri vя demoqrafik siyasяt (Шяki-Zaqatala iqtisadi rayonunun timsalыnda)", "Шяki inzibati rayonunda яhalinin mяskunlaшmasы vя demoqrafik inkiшafыn nizamlanmasы yollarы", "Azяrbaycan regionlarыnыn davamlы inkiшafыnda turizm tяsяrrцfatыnыn rolu vя яmяk ehtiyatlarыnыn formalaшmasыna tяsiri", "Шяki-Zaqatala iqtisadi rayonunda tяhlцkяli tяbii-daьыdыcы hadisяlяrin tяbii-tяsяrrцfat sisteminя tяsiri" vя digяr mюvzularda mяruzяlяr dinlяnilib, чыxышlar olub.

Konfransыn ikinci gцnцnцn bюlmя iclasыnda "ШяkiZaqatala iqtisadi rayonunda tяbii-iqtisadi vя landшaft-ekoloji potensialdan sяmяrяli istifadя edilmяsi" mюvzusu цzrя mцzakirяlяr aparыlыb.

Sonra iшtirakчыlarыn suallarы cavablandыrыlыb.

Geniш mцzakirяlяrdяn sonra konfransda sяslяnmiш tяkliflяr яsasыnda qяrar layihяsi qяbul olunub.

№ 9 (143), Сентйабр 2016

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

Яmяkdar memar Nяrgiz Яsgяrzadя Biliyi mяnimsяmяyin яn qыsa yolu mцdrik mцяllimя sяmimi mяhяbbяtdir.

Ирадя РЮВШЯН,

АМЕА Шяки Реэионал Елми Мяркязинин сабиг елми катиби, мемарлыг намизяди, Азярбайъан Мемарлар Иттифагынын цзвц Azяrbaycan Milli Elmlяr Akademiyasы Шяki Regional Mяrkяzi gяlяn ay 35 illik yubileyini qeyd etmяyя hazыrlaшыr (Эялян ил мцяссися 45 йашыны гейд едяъяк. - Ред.). Юtяn bu mцddяt яrzindя Elmi Mяrkяzin fяaliyyяti Akademiyanin Rяyasяt Heyяtinin tяsdiq etdiyi elmi-tяdqiqat iшlяrinin planlarыna uyьun hяyata keчirilmiш, gюrцlяn iшlяrin nяticяlяri Rяyasяt Heyяtinin geniш iclasыnda mцzakirя edilmiш vя qяbul olunmuшdur.

Baшlanьыcda Fizika Иnstitutunun bir laboratoriyasы kimi fяaliyyяtя baшlayan Elmi Baza artыq 20 ilя yaxыndыr ki, Elmi Mяrkяz kimi fяaliyyяt gюstяrir. Bu gцn yeddi laboratoriya vя 70 nяfяrя qяdяr iшчi чalышыr.

Bu yazыda biz hяmin laboratoriyalardan yalnыz biri "Фolklorшцnaslыq vя el sяnяtlяri" laboratoriyasыnыn fяaliyyяtindяn vя bu laboratoriyadan юtrц яlindяn gяlяni яsirgяmяyяn bir иnsandaн sюhbяt aчmaq istяyirik.

"Folklorшцnaslыq vя el sяnяtlяri" laboratoriyasынын fяaliyyяti Elmi Mяrkяzin чox hюrmяtli, aьbirчяk qadыnы olan, hamыnыn hюrmяtini qazanmыш, respublikamыzыn яmяkdar memarы Nяrgiz xanыm Ясэярзадянин adы ilя baьlыdыr desяk yanыlmarыq.

Nяrgiz xanыm Elmi Mяrkяzin Elmi Ишlяr цzrя direktor mцavini iшlяdiyi vaxtlarda hяmin laboratoriyanыn ixtisaslы mцtяxяssislяrlя tяmin olunmasыnda mцstяsna rol oynamышdыr. Xatыrladaq ki, bu laboratoriyaya bir mцddяt tanыnmыш pedaqoq filologiya elmlяri namizяdi, mяrhum шair Nurpaшa Hцmmяtli rяhbяrlik etmiш, sonralar onu filologiya elmlяri namizяdi Ulduz Mцrшцdova яvяz etmiшdir.

Nяrgiz xanыmыn bir tяcrцbяli mцtяxяssis kimi bu laboratoriyanыn fяaliyyяtindя geniш, яhatяli, iшgцzar tяkliflяri sayяsindя, bir чox sahяlяrdяn -kяlaьayычыlыq, yun corablarыn nюvlяri, adlarы, Шяki memarlыьыnыn milli xцsusiyyяtlяri vя s. haqqыnda xeyli mяqalяlяr dяrc olunmuшdur. Nяrgiz xanыm Elmi Mяrkяzdя aparыlan iшlяrlя yanaшы шяhяriмизиn ictimai щяйатында да yaxыndan iшtirak etmiш, uшaq evinin kollektivi ilя uzun mцddяt sыx яlaqя saxlamыш, diqqяt vя qayьыsыnы kimsяsiz balalardan яsirgяmяmiшdir.

Onun 2007 il avqustun 1-dя sяhhяti ilя яlaqяdar яrizя yazыb iшdяn чыxmasыna mяrkяzin kollektivi чox tяяssцflяndi. Elmi Mяrkяzdя 17 illik fяaliyyяtindяn

sonra onun yoxluьunu hiss etmяmяk mцmkцn deyil. Azяrbaycanыn Яmяkdar memarы, hяmyerlimiz Nяrgiz Saleh qыzы Яsgяrzadя hazыrda Bakыda yaшasa da, kollektivimiz onunla daim яlaqя saxlayыr.

N.Ясэярзадя 1929-ъу ил августун 15-дя Bakыda mцяllim ailяsindя dцnyaya gюz aчыb. Atasыnыn Bakыya kючmяsinin чox qяribя tarixчяsi var. Gяnc yaшlarыnda Salehin yaxшы tцtяk чalmaьы varmыш. Mцsavat hюkцmяti yenicя qurulan vaxtlar idi. Dahi bяstяkar Цzeyir Hacыbяyov gяnc respublikanы qarыш-qarыш gяzir, yeni yaratdыьы orkestr цчцn ifaчыlar toplayыrdы. Шяkidя bir dяmirчi dцkanыnыn qabaьыndan keчяndя tцtяk sяsinя ayaq saxlayыr. Bir gяncin чalьыsы onu tutur.

Yaxыnlaшыb oьlandan soruшur ki, klarnetdя dя чala bilяrmi? "Hя" cavabыnы aldыqdan sonra dahi bяstяkar, gяnc Salehi vя onun yaxыn qohumu, tarы gюzяl ifa edяn, gяlяcяyin bюyцk aktyoru Иsmayыl Osmanlыnы da юzц ilя Bakыya aparыr. Lakin onlarыn orkestrdяki fяaliyyяtinя Mцsavat hюkumяtinin sцqutu ilя son qoyulur, ifaчыlar pяrяn-pяrяn dцшцr.

Nяrgiz xanыmыn atasы Saleh яvvяlcя fяhlя fakultяsinя yazыlыb oranы bitirir, sonra isя universitetin riyaziyyat шюbяsinя daxil olur. O, indiki Neft Akademiyasыnыn (o vaxtlar Texniki Universitet adlanыrdы) ilk ali riyaziyyat mцяllimlяrindяn idi. 36 il hяmin ali mяktяbdя dяrs deyen Saleh mцяllim, Azяrbaycanda ilk riyaziyyat dяrsliklяrini hazыrlasa da, onlarыn iшыq цzц gюrmяsinя nail ola bilmir. Buna da sяbяb 1937ci il represiyasы idi. O illяrin qara kюlgяsi Saleh mцяllimgilin ailяsinin цzяrinя dя чюkцr: Nяrgiz xanыmыn яmisi Mюvsцm Яsgяr oьlunun nahaqdan gцnahlandыraraq tutulmasы yaxыnlarыn, doьmalarыn arzularыnыn qarшыsыna sяdd чяkir.

Nяrgiz xanыm hяmiшя юz anasы vя ailяsi haqqыnda hяyяcanla danышыr. Hяmidя xanыm (Nяrgiz xanыmыn anasы) bacarыqlы яdяbiyyat mцяllimi kimi Bakы kяndlяrindя qadыn savadsыzlыьыnыn lяьv olunmasыnda fяal iшtirak edib. Bir чox gюrkяmli ziyalыnыn, o cцmlяdяn, xalq yazычыsы Иlyas Яfяndiyevin mцяllimi olub.

Hяmidя xanыm ailяsindя beш юvlad bюyцdцb tяrbiyя edib: Чingiz, Nяrgiz, Ruhяngiz, Firяn-giz, Pяrviz (яfsuslar olsun ki, ailяnin sonuncu юvladы Pяrviz чox erkяn yaшlarыnda, hяlя aspiranturada tяhsil alarkяn dцnyasыnы dяyiшib). Nяrgiz xanыm kюvrяlmяmiш kiчik qardaшыnы xatыrlaya bilmir: "Pяrviz чox istedadlы idi. Onun bюyцk gяlяcяyi vardы. Tяяssцf ki, bяzяn hяyat чox amansыz rяftar edir insanlarla. Qardaшыmы чox tez itirdik. Amma hяyat dяrd verdiyi kimi, hiss etditmяdяn onun цstцnя sыьal da чяkir. Yaxшы ki, Tanrы bizя yaradыcыlыq qabiliyyяti bяxш edib".

Nяrgiz xanыmыn hяlя uшaq yaшlarыndan rяssamlыьa bюyцk meyli olub. Cцrbяcцr шяkillяr чяkib, toxuma, tikmя kimi яl iшlяri ilя mяшьul olub. Bu qabiliyyяti dя onu gяtirib memarlыq fakцltяsinя. Иnstitutu qurtarыb "Gяnc alimlяr" dяrnяyinя цzv olub, laborant iшlяyib vя sonra aspiranturaya daxil olub. O vaxtlar elmi шura Tiflisdя olduьu цчцn o, bu шяhяrdя 1961-ci ildя memarlыq naxышlarы цzrя dissertasiya mцdafiя ediб.

Nяrgiz xanыmыn hяyat yoldaшы, Mяmmяd Rяhimov ixtisasca mцhяndis-energetik idi.

Mяmmяd mцяllimin atasы Шяkiнин ilk fabriklяrindяn birinin sahibi olub. Bu ailя lяyaqяtli юvladlar bюyцdцb, onlarыn яsl vяtяndaш kimi yetiшmяlяri цчцn яllяrindяn gяlяni ediblяr. Nigar anasыnыn yolunu seчib - memar olub, Nicat isя gюzяl ingilis dili mцtяxяssisidir, hяm dя yaxшы musiqiчi.

Nяrgiz Яsgяrzadя ictimai iшlяrdяn dя yaxasыnы kяnara чяkmяyib. Komsomol tяшkilatыnыn katibindяn baшlamыш Azяrbaycan SSR EA Partiya komitяsi katibinin mцavini, Azяrbaycan SSR EA Qadыnlar Шurasыnыn sяdri vяzifяlяrinя seчilib. 19711990-cы illяrdя Azяrbaycan MEA Nizami adыna Яdяbiyyat Tarixi Muzeyindя direktor mцavini iшlяyib. Azяrbaycan SSR Ali Sove-

сящ.5

Октйабрын 1-дя Azяrbaycanыn elmi ictimaiyyяtiня aьыr itki цz verди. Щямин эцн юлкямизин tanыnmыш memarы, memarlыq namizяdi, Яmяkdar memar, щямйерлимиз Nяrgiz Яsgяrzadя Bakы шящяриндя 87 yaшыnda dцnyasыны дяйишиб. Нярэиз ханым haqqыnda AMEA Шяki Regional Elmi Mяrkяzinin 35 illik yubileyi яrяfяsindя, о вахт mяrkяzin elmi katibi vяzifяsindя iшlяyяn, Azяrbaycan Memarlar Иttifaqыnыn цzvц, memarlыq namizяdi, Nяrgiz xanыmыn yaxыn dostu Иradя Rюvшяnин гязетимизин архивиндя сахланмыш “Билийи мянимсямяйин ян гыса йолу - мцдрик мцяллимя сямими мящяббятдир” сярлювщяли йазысыны олдуьу кими охуъуларымызын диггятиня чатдырмаьы юзцмцзя боръ билдик. Тяяссцф щисси иля ону да хатырладаг ки, artыq iki ildir Иradя xanыm da aramыzda yoxdur. Allah onuн ruhunu шad elяsin. tяhsili, savadы olmadыьы halda bюyцk bir nяslin idarя olunmasыnda gюstяrdiklяri qabiliyyяt vя bacarыqlarы haqda elя maraqlы faktlar danышdы ki, hamыnыn rяьbяtini qazandы. Bununla yanaшы, Шяki xan sarayыnda bir neчя dяfя aparыlan tяmir iшlяrindя onun bir mцtяxяssis kimi yaxыndan iшtirakы vя eyni zamanda el sяnяtlяri sahяsindя mцkяmmяl biliyя malik olmasы mяni mяcbur etdi ki, чox tяkidlя ona Шяkiyя kючцb юz evlяrindя yaшamaьы vя Elmi Mяrkяzdя Elmi iшlяr цzrя direktor mцavini vяzifяsindя iшlяmяyi tяklif edim. Иki ilя yaxыn aramыzda

Шяki Regional Elmi Mяrkяzinin elmi katibi, geologiya-minerаlogiya elmlяri namizяdi Hцseyin Mustafabяyli Nяrgiz xanыm haqqыnda: Nяrgiz xanыmы mяn 1990-cы il yanvar hadisяlяrindя tanыmышam. Birinci dяfя onun чыxышыnы dinlяyяndяn sonra o, vicdanlы vя sяmimi vяtяndaшlыq mюvqeyi ilя yadыmda qaldы. Sonralar Nяrgiz xanыmla bir kollektivdя iшlяrkяn onun sadяliyi vя zяhmяtkeшliyi mяnя bir юrnяk oldu. Hamыya bюyцk qayьы ilя

Nяrgiz Saleh qыzы Яsgяrzadя tinin 1986-cы il 3 oktyabr tarixli fяrmanыyla ona Azяrbaycan SSR яmяkdar memarы adы verilib.

1990-cы ildяn 2007-ci il avqustun 1-dяk Nяrgiz xanыm Шяki Regional Elmi Mяrkяzindя elmi iшlяr цzrя direktor mцavini vяzifяsindя чalышыb. Hяm dя o, mяrkяzdя "El sяnяtlяri" qrupuna rяhbяrlik edib.

Nяrgiz xanыmыn Шяki Regional Elmi Mяrkяzindя fяaliyyяtя baшlamasыnыn яsas sяbяbkarlarыndan biri, mяrkяzin direktoru, geologiya-minerаlogiya elmlяri doktoru Zяkяriyyя Яlizadяnin dediklяri: Bakыda vя digяr iri шяhяrlяrdя fяaliyyяt gюstяrяn яksяr Шяki ziyalыlarы kimi Nяrgiz xanыm da adяtяn yay istirahяtini doьma yurdunda keчirяr vя hяr dяfя dя Elmi Mяrkяzя baш чяkяr, onun fяaliyyяti ilя maraqlanardы. Onun mяrkяzimizя hяr gяliшini biz яlamяtdar bir hadisя kimi qarшыlayar vя bu gяliш kollektivimizdя ruh yцksяkliyinя sяbяb olardы. O vaxtlar milli oyanыш illяrinin baшlanьыcы kimi respublikada qяdim adяt-яnяnяlяrin qorunub saxlanmasы, mцstяqilliyя doьru ilk addыmlar atыlan vaxtlarda bizim kollektivdя hяr hяftя bir seminar keчirilir, hяrя юz mцzakirя mюvzusuna aid юz fikrini sяrbяst vя чяkinmяdяn sюylяyяrdi. Belя seminarlardan birindя tяsadцfяn Nяrgiz xanыm da iшtirak edirdi. O, bu seminarda mцharibя illяrinin aьыr vaxtыna aid o illяrin yaшlы ailя baшчыlarыnыn davranышыndan, onlarыn heч bir

aparыlan danышыqlardan sonra o, чox чяtinliklя Bakыda Nizami muzeyindя iшlяdiyi direktor mцavini vяzifяsindяn чыxыb, Шяkiyя gяlmяyя razыlыq verdi.

Nяrgiz xanыm Шяkiyя gяlяndяn sonra Elmi Mяrkяzin fяaliyyяtindя xeyli canlanma yarandы, folklorшцnaslыq vя el sяnяtlяri laboratoriyasыnda bir birinin ardыnca xeyli kitablar vя mяqalяlяr чap olunmaьa baшlandы. Шяki folklorunun toplanmasы, regionda yaшayan azsaylы xalqlarыn folklorunun юyrяnilmяsi, elmi kadrlarыn hazыrlanmasы iшlяri gцnцn tяlяblяri sяviyyяsinя qaldыrыldы. Иki nяfяr aspirant namizяdlik dissertasiyasы mцdafiя etdi. Bir nяfяrin elmi iшi mцdafiяyя tяqdim edilib, bir nяfяr dissertant isя юz elmi iшini tamamlamaq цzrяdir. Bu qeyd olunan uьurlarыn hamыsыnda Nяrgiz xanыmыn чox bюyцk xidmяtlяri olub. Нярэиз Ясэярзадя Elmi Mяrkяzя юz zяngin arxivini tяhvil verib. Arxiv materiallarы iчяrisindя чox qiymяtli mяlumatlar vardыr ki, onlar gяlяcяk araшdыrmalarыnы gюzlяyir.

Son aylarda sяhhяti ilя яlaqяli - gюzlяrinin bir qяdяr zяiflяmяsi sяbяbli o, iшdяn bir az aralansa da biz onu daim kollektivin цzvц hesab edir, onun zяngin tяcrцbя vя biliyindяn istifadя etmяk fikrindяyik.

Nяrgiz xanыma uzun юmцr, can saьlыьы arzusuyla bu qыsa sяtirlяri tamamlayыr vя onun haqqыnda bundan sonra da silsilя mяqalяlяr dяrc etmяk цmidi ilя yaшayacaьыq.

yanaшmasы, insanlarы sevindirmяk цчцn чalышmalarыnы gюrцncя bu aьbirчяk xanыmыn xalqыmыz цчцn hяqiqi bir millяt vяkili ola bilяcяyini anladыm. Lakin artыq Nяrgiz xanыmыn 70 illik yubileyi keчirilmiшdi vя onun bu iшя giriшmяsi gec idi. Bununla belя hяr hansы bir deputatlыьa namizяd Шяkidя uzun illяr tюkцlцb qalan problemlяri nece hяll edяcяyi haqda vяdlяr verяndя hяmiшя yadыma Nяrgiz xanыm dцшцr. Dцшцnцrяm ki, яgяr Шяkidяn Nяrgiz xanыm millяt vяkili seчilsяydi - hяr шey юz yerini tapardы. Nяinki Шяkidя, elяcя dя Azяrbaycanыn heч bir yerindя yюndяmsiz binalarыn tikilmяsinя o imkan vermяz, camaatыn xeyrinя olan bцtцn iшlяrdя юn sыrada gedяrdi. Nяrgiz xanыmыn elmi fяaliyyяtinя gяlincя, onun haqda юz yetirmяlяrinin fikirlяri mяnim цчцn dя hяmiшя maraqlыdыr. Daha Nяrgiz xanыm bizimlя iшlяmяsя dя, kollektivimiz hяr gцn onu xatыrlayыr, onun mяslяhяtlяrindяn, tюvsiyяlяrindяn bu gцn dя yararlanыr vя Uca Tanrыdan ona mюhkяm can saьlыьы dilяyir.

Шяки, 2007

*** Шяки Бялядиййясинин коллективи бцтцн Шякилиляр адындан Нярэиз ханым Ясэярзадянин вяфаты мцнасибятиля ону таныйанлыра, гощумларына вя йахынларына дярин щцзнля башсаьлыьы верир вя уъа Танрыдан сябр диляйир. Аллащ рящмят елясин.

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ. 6

Пакизя ЗАКИРОВА,

AMEA Шяki Regional Elmi Мяrkяzinin elmi iшчisi

Ч ox tez-tez yaradыcы шяxsiyyяtlяr, rяssam, bяstяkar, шair vя yazычыlar haqqыnda deyilяn "yaradыcыlыq yolu heч kimя bяnzяmяyяn", "orijinal yazы цslubuna malik", "qeyri-adi, юzцnяmяxsus dяsti-xяtti ilя seчilяn" kimi bir az orijinallыqdan чыxmыш (bяlkя dя bяzяn sadяcя sюz demяk xatirinя iшlяdildiyindяn) ifadяlяrя rast gяlirik.

Bяlkя dя onlarыn bir шablona чevrilmяsi yaradыcы шяxsiyyяtdяki hяqiqi orijinallыьы dяrk etmяmizя яngяl tюrяdir.

H aqqыnda sюz aчmaьa cяhd etdiyimiz, adы yaшamы boyunca birmяnalы шяkildя hamы, hяtta юzц tяrяfindяn dя "qяribя", "fяrqli" tяyinlяri ilя birgя чяkilяn шair, nasir, dramaturq, tяrcцmячi, яdяbiyyatшцnas alim, фilologiya elmlяri doktoru, professor Arif Abdullazadяnin dцnyasы da юzцnяmяxsusluьu ilя seчilir desяk, yanыlmarыq. Чцnki 60cыlarыn цsyankar ruhunun tяmsil vя tяbliьчisi olmaq цчцn bu orijinallыq яsas шяrtlяrdяn bяlkя dя birincisi idi. Bцtцn 60ъыlar kimi o da xorda yox, solo oxumaьы sevmяli idi.

A rif Abdullazadя шair, yaradыcы insan kimi dцnyanы necя gюrцrdцsя elяcя, bяzяkdцzяksiz, soyuq tonlarla, lakin gerчяk яks etdirmяyя чalышmaqla bяrabяr, яdяbiyyatшцnas-alim kimi XX яsr Azяrbaycan poeziyasыnda цslub mяsяlяlяrinin (яslindя fяrqliliklяrin) yorulmaz tяdqiqatчыsыdыr.

Professor Abdullazadяnin "Novatorluq vя цslub", "Шairlяr vя yollar", "Шair Cяfяr Cabbarlы", "Od nя чяkdi" kimi monoqrafiyalarы bu gцn dя яdяbiyyatшцnaslыьыmыzda qiymяtli elmi araшdыrmalar hesab olunur.

Lakin ilk sяtirlяrini oxuduьunuz yazыnыn mюvzusu professor Arif Abdullazadяnin fяrdi цslublar haqqыnda bir-birindяn dяyяrli dцшцncяlяrinin yer aldыьы elmi araшdыrmalarы yox, шair Arif Abdullazadяnin poeziyasыnda чevrilmя yaшayan lirik qяhrяmanыna - Иnsana orijinal yanaшmasыdыr. Я dibin on bir шeir kitabыnы kяlmя-kяlmя varaqladыqdan sonra belя bir qяnaяtя gяlmяk olar ki, onun qяlяmindя insan sюzцn hяqiqi mяnasыnda bir nюv tяdqiq olunur. Arif mцяllimin шeirlяrindя mцяllifi ilя bяrabяr bюyцyяn, dяyiшяn, yaшlanan, mцdriklяшяn lirik qяhrяmanы da gюrцrцk. Bu qяhrяman dцшцnяn, sevяn, inanan, duyan, gцlяn, яylяnяn, hяyatdan zюvq alan, sonra yenя dцшцnяn, dцшцnяn, dцшцnяn Иnsandыr.

H яyat, kainat, yaшam, юmцr, юlцm, arzu, tяklik kimi poeziyanыn яbяdi mюvzularыna mцraciяt edяn шair kitabdan-kitaba Иnsanы yaddan чыxarmыr (axы poeziya insanшцnaslыьыn яlifbasыdыr). Onun "Иnsanlar dцшцnцr", "Иnsan kimi", "Bir gцnцn юmrц", "Yaxшы, yaman insanlar", "Arzulara borcumuz", "Mяnimdir", "Юldцrяn, юlяn", "Hяyat fraqmentlяri", "Son юlцm", "Юmrцmцz", "Hяyat eшqi" , "Dцzlцk юmrц", "Bu юlцm", "Hяr шey gюzяldir hяyatda", "Gцnяш kimi bir юmцr",

№ 9 (143), Сентйабр 2016

"Arzular"dan "Tюvbя dualarы"nadяk keчilяn yol "Dцnyanыn adiliyi", "Bu dцnyanыn iшlяri", "Mяnim dцnyam", "Mяnim bu dцnyada nя iшim vardы" vя daha neчя-neчя шeirlяri mцяllifin "Иnsan tяdqiqatы"nda яvяzsiz nцmunяlяrdяndir.

Bu dцnyaya gяlmiшiksя, Ya az, ya чox Bu dцnyada qalmalыyыq, biz insanыq! ...Bircя sюzlя, Чiynimizdя юmцr adlы bu шяrяfli, aьыr yцkц borcumuzdur, daшыyыrыq, Bu dцnyada yaшamaq da Bu dцnyaya borcumuzdur yaшayыrыq, biz insanыq!

gюrя qalxa bilmяdi". Nяdяnsя, indi Arif mцяllimin misralarыnы oxuyarkяn шair vя alim Arif Abdullazadяnin zaman-zaman az da olsa яlbяyaxa olduьunu gюrцrяm. Belя ki, шair bяzяn aьыl, mяntiq vя dцшцncя cяbhяsinin tяrяfindя durur, "dцшцnmяk azadlыьы"nы tяbiяtin Иnsana bяxш etdiyi yeganя azadlыq kimi qiymяtlяndirir: Иrqinя, millяtinя, Dяrisinin rяnginя, Dilinin ahяnginя Baxmadan, ayыrmadan Tяbiяt insanlara Bir azadlыq bяxш edib: dцшцnmяk azadlыьы!

B u misralar Arif Abdullazadяnin ilk шeirlяr kitabы "Arzular"a daxil etdiyi "Borcumuz" adlы шeirdяndir. Sanki bu misralarla "insanшцnaslыq" sahяsindя ilk qяdяmlяrini atmaьa baшlayan шairin poetik axtarышlarы zaman keчdikcя "bяrkdяn-boшdan чыxыr", dцnyanыn dцz цzц ilя yanaшы min bir tяrs цzцnц dя gюrяn, "gюrя-gюrя" yaшayan vя yaшlanan mцяllifin юzц kimi misralarы da tцndlяшir, aьыrlaшыr, onlar zamanla daha юtkяm sяslяnir:

gцmanыn, dцnya sяnin olar, sяn dя dцnyanыn.

90 -cы illяrin яvvяllяrindя ictimai-siyasi hяyatda baш verяn kюklц dяyiшikliklяr hamы kimi Arif Abdullazadяnin dя yaradыcыlыьыndan yan keчmir.

Qarabaь hadisяlяri, "dost"larыn dцшmяn цzцnцn aчыlmasы, yцz minlяrlя soydaшыmыzыn yurd-yuvasыndan didяrgin salыnmasы, cяbhяdяn hяr gцn gяlяn qara xяbяrlяr шairin misralarыna bir kяdяr, niskil notlarы gяtirir. Яllisi 90-cы ilя tяsadцf edяn, saчlarы чallaшan, tяkliyi yeganя hяmdяmi olan шair hяyatdan getdikcя uzaqlaшыr. Юmrцn qц-

Elя bezmiшяm ki, mяn bu dцnyadan, Ona bir dя dюnцb baшdan-binadan, Keчirib юmrцmц bu lal rюyadan, Sonra hяmiшяlik sюnmяyim gяlir...

O nu baшa dцшmяyя, duymaьa qadir olmayanlarыn iчindя yaшamaьa mяhkum olmuш шair юz dцnyasыndakы orijinallыьы getdikcя daha aydыn hiss edir: Bir divяm sыx meшяdя, Qalmышam bir kюшяdя, Canыm bir boш шцшяdя, Mяzarыm Yurda qalыb. vя yaxud: Suydum, atяшdя yanmышam, Baшdan-ayaьa qanmышam, Dцnyanы indi qanmышam, Qayыt, axшam deyil hяlя...

Bir-bir seчilmяsя юmцrdя qыш, yaz, Bяxtinin dяrsinя adi bir цч yaz, Ulduz tяk yanmasan, iшыьыn uчmaz, Юzцnя nur saчmaq чыraq iшidir.

Hяyatda gюyяrяn daш olmalыsan, юmrцnц sabaha daшыmalыsan, bяxti sona qяdяr yaшamalыsan, dцnyaya baш чяkmяk qonaq iшidir.

M isralardan gюrцnцr ki, шair bu dцnyaya sadяcя gяlib-getmяyi, "baш чяkmяyi" dцnyanыn яbяdi sakini, ev sahibi saydыьы Иnsana yaraшdыrmыr, onu hяyatы hяyat kimi yaшamaьa - gюyяrmяyя, sabah da yaшamaq haqqыnы qazanmaьa чaьыrыr. Bяs gюrяn шairя gюrя Иnsana sabah da yaшamaq haqqыnы verяn nяdir? Bяlkя bu gцnkц яmяllяri? Bяlkя dцnyaya gяtirdiyi, tяrbiyя etdiyi nяsil? Bяlkя dя yazыb-yaratdыqlarы, dцzцb-qoшduqlarы? Hiss olunur ki, bu misralarы yazarkяn шair цчцn hяyatыn anlamы birmяnalы шяkildя "чiyinlяrindя юmцr adlы aьыr yцk"ц чяkmяk cяsarяtidir. Шair bяzяn bu cяsarяti tapmaq цчцn qяhrяmanыna hяyatы duymaьы, bяzяn anlamaьы, bяzяn isя onlarыn hяr ikisini birdяn mяslяhяt bilir.

Tяbii ki, "duymaq"da hissi tяrяf цstцndцrsя, "anlamaq"da idrak, dяrketmя, dцшцncя юnя keчir. Aьыl vя mяntiqlя hiss vя duyьularыn яksliyindяn doьan bir tamlыq poeziyanыn (bяlkя dя insan yaradan hяr шeyin) kamilliyinin gюstяricisidir.

Y adыmdadыr, Universitetdя oxuyarkяn mцяllimlяrimizdяn biri Шah Иsmayыldan danышarkяn belя deyяrdi: "O, шairliyin zirvяsinя чatanda hюkmdarlыьы qarшыsыnы kяsirdi, hюkmdarlыьыn zirvяsinя dя шairliyinя

doьuluшdan dцnyanыn yцkц чiyinlяrinя qoyulmuш bu qяhrяmanыn fяdakarcasыna gюy qцbbяsini чiyinlяrindя saxlayan Atlant kimi onu yerя qoymaьa haqqы yoxdur. Lakin gяncliyindя yaшamaьы insana borc bilяn bu Иnsanыn indi yaшama, юz varlыьыna mцnasibяti artыq чox dяyiшib:

Arif Abdullazadя ...gюrяsяn fikrini dя яllяrindяn alsalar bяs insana nя qalar?!

rubuna чatdыьыnы duyan шair yaшanmыш юmrцnя - Иnsan юmrцnя bir daha baxыr:

Ш air tяbiяt tяrяfindяn "dцшцnmяk azadlыьы" verilяn insana "bircя dяfя yaшadыьы iшыqlы dцnya"dan nя olursa-olsun ikiяlli yapышmaьы tюvsiyyя edir. Ancaq oxucu bir-birini tяkrarlamayan bu poetik nцmunяlяri oxuduqca dцшцnцr ki, hяr halda шair цчцn hiss, duyьu daha цstцndцr. Sanki "dцnyada qonaq" olmamaq, юzцnц gяlяcяyя daшыmaq цчцn "bir zяrrя gюzяllik yaratmaq" qяdяr asan vя eyni zamanda чox чяtin bir yolu tutan шairin dяrindяn-dяrin dцnyasыnda dцnyanы duymaq (Tяsadцfi deyil ki, Arif Abdullazadяnin romanlarыndan biri elя "Duyum" adlanыr) qяdяr vacib heч nя yoxdur. Яdib "Mяnimdir" adlы шeirindя yazыr:

Vuruшlarda kim kimindi, bilmяdim, Dцшmяn, yoxsa dost qяnimdi, bilmяdim, Sяpilяnlяr юz dяnimdi, bilmяdim Bu sяpilяn ilk dяnimdя юlmцшdцm.

Hяr шey insan цчцndцr, insan insan цчцndцr, Bu dцnyada nя varsa, onu duyan цчцndцr. vя yaxud: Zюvqdяn iz tutsa hissin,

Yaxud da: Hяyat deyildi ki, adi qaчышdы, Qayьы yыьыn-yыьыn, sюz qucaq-qucaq...

A rif A bdullazadяnin lirik qяhrяmanы bюyцk dцnyanыn iчindя юzцnц axtaran, lakin heч dя tapa bilmяyяn fяrddir.

O, Mяcnunun, Иskяndяrin, Fяxrяddinin, Aydыnыn sяlяfidir.

Tяkdir, dцnya ilя onun arasыnda bюyцk bir uчurum var vя nяdяnsя bu qяhrяman uчurumun lap kяnarыnda dayanыb var sяsi ilя baьыrыr ki, bяlkя onu kimsя duydu. Sanki o hяlя dя mяhv olmaqda olan dцnyanы xilas edяcяyinя цmid edir, bunu юzцnя borc bilir. Чцnki

H iss olunur ki, bir zamanlar dilindяn dцшmяyяn "mavi axшamlar", "чяhrayы rюyalar", "bяyaz шaxtalar"ыn romantikasы artыq шairi юzцnя чяkmir. "Dцnya dцnya boyda qayьыlarыyla" onu elя yomuшdur ki, son шeirlяrindяki misralar heч dя sцni sяslяnmir, oxucu duyum dolu bir цrяyin bir an belя tяrяddцd etmяdяn dцnyanы tяrk edяcяyinя шцbhя etmir.

"Arzular"dan baшlanan uzun yol nяhayяt mцяllifin son sюzц kimi "Tюvbя dualarы"nda tamamlanыr (яslindя tamamlanmыr, onu bundan sonra da oxuyanlara цnvanlanыr): Haraya baxdыmsa milчяk sцrцsц, Bir-bir adam olur heyvan kцrцsц, Az qalыb dцnyanы tяklik bцrцsцn, Tюvbя bu adada keчяn юmrцmя, Иtяm, hяyat desяm belя юmrя mяn.

Zaman taleyimi iчindяn oydu, Юmцr tabutuma tяrsinя qoydu, Gяliшim matяmdi, gediшim toydu, Tюvbя, Юmцr adlы kяlmяyя tюvbя, Bir dя bu dцnyaya gяlmяyя tюvbя.

***

PS:

Яgяr kiminsя яlindя Arif Abdullazadяnin "Arzular" vя "Tюvbя dualarы" kitablarы varsa, onda шairin dцnyasыnda baш verяn dяyiшikliyi onun ilk vя son iшыq цzц gюrяn kitablarыnda verilmiш fotolarыna baxaraq aydыnca hiss edя bilяr. Gюrяsяn, aprelin 5-dя 76 yaшы tamam olan шair indi yaшasaydы, necя dцшцnяr vя necя gюrцnяrdi?..

№ 9 (143), Сентйабр 2016

Сющбятляшди: Эцнел МАНАФЛЫ, Мусават.ъом Иnsan yaшadыьы mцhitin mяhsuludur deyirlяr. Tяяssцf ki, bu gцn cяmiyyяtimizdя bir aqressiya, gяrginlik hюkm sцrцr, intiharlar baш alыb gedir.

Bцtцn neqativ hadisяlяr isя шцbhяsiz ki, insanыn psixikasы, яsяblяri ilя яlaqяlidir. Иnsanlarыn bu qяdяr gяrgin olmasыnыn sяbяblяri, яsяblяri cilovlamaьыn qaydalarы, mцbahisяlяrdяn qaчmaьыn yollarы barяdя suallarыmыza cavab almaq цчцn Avropa Nevroloji Akademiyasыnыn цzvц, nevropotoloq Qalib Яsяdovla sюhbяtlяшdik.

- Hazыrda insanlarыn hяyat tяrzindя юzцnц gюstяrяn qeyri-adi gяrginlik, яsяbilik nяdяn qaynaqlanыr?

- Son vaxtlar insanlarda aqressiya artыb. Burada яsas gцnah mяhz uшaqlarыn tяrbiyяsindя baш vermiш sяhvlяrdяdir. Иndiki uшaqlar heч bir яziyyяt gюrmцr. Ata-analarы onlarыn hяr istяklяrini hяyata keчirir. Hяtta bu, o hяddя чatыb ki, uшaq gecя yarыsы ayaьыnы yerя dюyцb nяsя istяsя belя, valideynlяri dяrhal gedib onun arzusunu yerinя yetirir. Nяticяdя uшaqda belя bir fikir formalaшыr ki, problemini hяll etmяk цчцn, istяdiyinя nail olmaq цчцn qышqыrmaq, harayhяшir salmaq lazыmdыr. Mяhz onlarыn яrkюyцn bюyцdцlmяsi, hяr istяdiklяrinin yerinя yetirilmяsi nяticяsindя onlar elя formalaшыrlar ki, kiчik bir problemi faciя kimi qяbul edirlяr. Onlarda cяmiyyяtя, problem yaradan insanlara qarшы hiddяt, qяzяb yaranыr vя arzularыna чatmaq цчцn bяzяn tяzyiqя яl atыrlar. Aqressiyanыn artmasыna ikinci sяbяb kimi mяktяblяrdя tяlim-tяrbiyя iшlяrinin dцzgцn tяшkil olunmamasыnы gюstяrmяk olar. Bildiyimiz kimi, bцtцn mяktяblяrdя psixoloq var. Bяs onlar vяzifяlяrini dцzgцn yerinя yetirirlяrmi? Mцxtяlif koнfranslar, tяdbirlяr, tematik iшlяrin keчirilmяsi, чяtin tяrbiyя olunan uшaqlarla, onlarыn valideynlяri ilя fяrdi sюhbяtlяr nя dяrяcяdя aparыlыr? Keчmiшdя pioner, komsomol tяшkilatlarы var idi. Bu tяшkilatlarda uшaqlarla iш aparыlыr, onlara yaxшыlыq, dostluq etmяk, vяtяnpяrvяr olmaq kimi keyfiyyяtlяr tяbliь olunurdu. Amma indi bu iш aparыlmыr vя hяr kяs юz eqosuna xidmяt edяrяk sadяcя, юz hяyatыnы yaшayыr. Cяmiyyяtdяki aqressivliyin digяr sяbяbi dя Kцtlяvi Иnformasiya Vasitяlяri, televiziyalardыr. Иndiki, gяnc nяsildя Rembolar, Rocky Balbolar, Bruslilяr, Polad Alemdarlar vя Mematilяr yetiшir vя onlarыn ideallarы mяhz bu personajlardыr.

Onlar isя problemi ancaq юldцrmяklя, dюymяklя vя mцxtяlif aqressiv цsullarla hяll edirlяr. Buna baxan gяnclяr dя problemlяrini mяhz bu yolla hяll etmяyя чalышыrlar. Dцzdцr, keчmiшdя dя dюyцш filmlяri var idi. Amma orada dцшцncя, mяntiq, intellekt юn planda gюstяrilirdi. Чox tяhlцkяli haldыr ki, yeniyetmяlяr юzlяrini kriminal alяmin avtoritetlяrinя bяnzяdir vя bununla da fяxr edirlяr. Bu gцn idmanыn dюyцш nюvlяri daha чox reklam olunduьu halda elmlя baьlы vя intellektual veriliшlяr efirlяrdя yox dяrяcяsindяdir. Bizim юlkяmizdя 700 bal yыьan vя ya Oksford, Kembric, Harvard kimi universitetlяrdя tяhsil alan tяlяbяlяr var. Иdmanчыlarыmыzы hamы tanыdыьы halda, bu tяlяbяlяri, bu savadlы gяnclяr heч kimя mяlum deyil. Amma mяn deyяrdim ki, hяmin gяnclяr hansыsa olimpiada чempionundan daha цstцn vя юlkя цчцn dя daha gяrяklidir. Bu intellektlяrin lazыmi sяviyyяdя tяbliь olunmasы uшaqlarda oxumaq hяvяsini daha da artыrar, savadlы adam isя heч vaxt aqressiv ola bilmяz. Aqressiyanы yaradan sяbяblяrdяn biri dя dinin radikal qoludur.

- Bu gцn hяtta azyaшlы uшaqlarda belя яsяbilik var, ailя mцhitinin, mяktяbя qяdяr tяhsilin, mяktяbin uшaqlarыn яsяb sisteminя hansыsa sяviyyяdя tяsiri varmы?

- Цmumiyyяtlя, яsяblяшmяk insana xas keyfiyyяtdir. Sadяcя, mцdrik insan яsяblяrini cilovlamaьы bacarыr. Mцdrik olmaq цчцn dя oxumaq lazыmdыr. Tяhsilin sяviyyяsi aшaьыdыrsa, belя cяmiyyяtdя cahil insanlarыn sayы artыr. Bu cцr insanlar da яsяblяrini cilovlaya bilmir. Baxыn, mяsяlяn, toylarda hansыsa bir bяhanя ilя adяtяn kimlяr dalaшыr? Savadsыz, mяdяniyyяti, tяhsili

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.7

"Cяmiyyяtimizdя aqressiya savadsыzlыqdan qaynaqlanыr" Nevropatoloq Qalib Яsяdov: "Zяhяrli ilanlardan vя zяlzяlяdяn necя qaчыrsыnыzsa, mцbahisяlяrdяn dя elя qaчыn." aшaьы olanlar. Ziyalы isя nяyin bahasыna olursa olsun яsяblяrini cilovlaya bilir. Vя yaxud balaca uшaqlar hяmiшя dalaшыrlar. Иnsan yaшa dolduqca, kamillяшdikcя daha aьыllы olur. Mцdrik insanlar isя problemlяrini sakit yolla hяll edirlяr. Cяmiyyяtimizdя aqressiya savadsыzlыqdan qaynaqlanыr.

Eyni zamanda hцquq-mцhafizя orqanlarыnыn bяzяn xuliqanlыq edяn цnsцrlяrя, asayiшi pozan belя aqressiv insanlara loyal mцnasibяti cяmiyyяtdя belя adamlarыn daha da qol-qanad aчmasыna rяvac verir. Mяsяlяn, bu yaxыnda Nяrimanov parkыnda qыza tяpik atan oьlanы dюvlяt tapmalы vя ictimai qыnaьa чevirmяli idi. Oьlan video kameralara dцшцb. Nяdяn hяlя dя bu adam tapыlmayыb vя ictimai qыnaqla цzlяшmяyib? Dцzdцr, sosial шяbяkяlяrdя kifayяt qяdяr mцzakirя olunsa da, operativ reaksiya yoxdur. Axi bu "gяdяlяr" sabah sяnin, mяnim, baшqasыnыn яzizlяrinя qarшы belя hяrяkяt edяcяk vя юzцnя oxшar varlыqlar da onu "qяhrяman" edяcяklяr.

"Bu akшam юlцrцm, beni kimse tutamaz" adlы bir mahnы vardы. Bu mahnыnыn klipi tяzя чыxanda Tцrkiyяdя nя qяdяr insan юzцnц atыb intihar etdi. Yaxud kimsя юzцnц kюrpцdяn atыr, sonra bu hallar tяkrar olmaьa baшlayыr. Elmdя buna "Verter fenomeni" deyilir. KИV-lяrdя, televiziyalarda bunun tяbliь olunmasы zяncirvari reaksiya яmяlя gяtirir. Ona gюrя dя bяzi юlkяlяrdя intiharlarыn televiziya vasitяsi ilя gюstяrilmяsi qadaьandыr.

Mяn reanimasiyada iшlяyяndя intihar etmiш insanlar yaxыnlarы tяrяfindяn xilas edilяrяk xяstяxanaya gяtirilirdi. Onlar deyirdilяr ki, bizi xilas edin, юlmяk istяmirik.

Saьalandan sonra deyirdilяr ki, intihar etmяk kimi axmaq bir fikir haradan aьlыma gяldi bilmirяm. Иntihar etmяk istяyяndя hansыsa psixoloq ona kюmяk etmяyя gяlir.

O, яslindя vaxtы uzadыr. Иntihar etmяk istяyяn insanla 5-10 dяqiqя sюhbяt olunarsa, o adamыn fikri yayыnыr vя intihar etmяkdяn vaz keчir. Bu gцn insanlar problemlяri ilя baш-baшa qalыb. Onlar dяrd-

Галиб Ясядов - Иnsanыn qяbul etdiyi qidalarыn, цmumiyyяtlя qida rejiminin яsяblяrя tяsiri varmы?

- Qidalanmanыn, oturaq iш rejiminin яsяblяrя heч bir tяsiri yoxdur.

Dediyim kimi, яsяbilяшmяk insana xas keyfiyyяtdir. Amma яsяblяшяn insanыn юzцnц necя aparmasы onun яxlaqыndan vя zяkasыndan asыlыdыr. Иnsan nя qяdяr qышqыrыrsa, sяviyyяsini o qяdяr aшaьы salыr. Oxuculara demяk istяyirяm ki, яgяr qышqыrmaq, dalaшmaq istяyirsinizsя, dцшцnцn ki, mяn axы sяviyyяli insanam vя qarшыmdakыnыn sяviyyяsinя dцшmяyяcяm. Mцbahisяdяn, davadan istяnilяn formada qaчmaq mцmkцndцr.

- Иntiharlar чoxalыb. Bu intiharlarы doьuran sяbяblяr sыrasыnda insanыn psixi durumu чox rol oynayыr, yoxsa sosial iqtisadi sяbяblяr?

- Иntiharlarыn bir neчя nюvц var.

Mяsяlяn, aprel dюyцшlяrindя zabitimizin biri юz vцcudu ilя qumbaranыn цstцnц юrtdц vя юz юlцmц bahasыna olsa belя, neчя яsgяrin hяyatыnы xilas etdi. Bu intihar olsa da, qяhrяmanlыqdыr. Belя qяhrяmanlыqlar mяn deyяrdim ki, hяtta tяbliь olunmalыdыr. Sovetlяr vaxtы 2-ci Dцnya mцharibяsindя belя adamlara qяhrяman adы verilirdi. Bir dя var, insan чыxыr "Koroьlu" metrosunun yaxыnlыьыndakы kюrpцyя vя deyir ki, filan problemim hяll olunmasa юzцmц atacam. Bu yalanчы intihardыr. Yalanчы intihar nяzяr diqqяt cяlb etmяk цчцndцr. Bяzяn o adamlar sюzцnц deyяrkяn ayaьы sцrцшцr vя hяqiqi intihar baш verir. Tяbii ki, sюhbяt intihardan gedirsя, insanыn psixoloji vяziyyяtindя olan problemlяr nяzяrя alыnыr. Иntiharlar zяncirvari olur. Xatыrlayыrsыnыzsa, Tцrkiyяdя

lяrini heч kimlя bюlцшmцrlяr, чцnki heч kimя inanmыrlar. Mяsяlяn, xarici юlkяlяrdя etimad telefonu var. Anonimdir, hяmin adam zяng edir vя problemini danышыr mяslяhяt alыr. Иnsanыn baшыna elя bir problem gяlя bilяr ki, onu nя valideynlяrinя, nя dя yaxыnlarыna deyя bilmяz. O, psixoloqun da yanыna gedя bilmir, qorxur ki, onun sirrini yayarlar. Иnsanlar cяmiyyяtin onu anlamamasыndan qorxaraq. чыxыш yolunu intiharda gюrцr. Amma bilmяlidirlяr ki, istяnilяn problemin hяlli, чыxыш yolu var. Иstяnilяn emosional stress 12 dяqiqя davam edir.

12 dяqiqяyя яsяbilяшяn insanыn beynindяn adrenalin чыxыr. Яgяr sonradan siz яzab чяkirsinizsя, demяk, onu юzцnцzя psixoloji tяlqin edirsiniz. Hяtta sevgiliniz sizi atsa belя, ailяniz daьыlsa belя onun stressi 12 dяqiqя чяkir. Tяяssцf ki, Azяrbaycanda nevropatoloqa, psixiatra mцraciяt etmяyi ayыb bir iш bilirlяr. Bizя mentalitet cяhяtdяn yaxыn olan Tцrkiyяdя belя, bu cцr deyil. Biz hяtta psixi xяstяni belя psixiatr yanыna gюndяrя bilmirik. O dяqiqя deyirlяr ki, onu dяli hesab edirsiniz?

- Normal яsяb sisteminя sahib olmaq цчцn яsas шяrt nяdir?

- Иlk nюvbяdя tяhsil, oxumaq, юyrяnmяk. Иnsanlar maariflяndirilmяlidir. Иnsan nя qяdяr чox oxusa, dцnya gюrцшlц olsa, onun яsяb sistemi dя o qяdяr normal olacaq. Elm insanlarы tяbliь olunmalыdыr.

Bizim Azяrbaycan televiziyasыnda bircя dяnя dя olsun elmi-kцtlяvi veriliш deyя bilяrsinizmi? Efirlяrdя ancaq ailя mяiшяt problemlяridir. Dцzdцr, bu cцr sosial veriliшlяr dя lazыmdыr, amma elmi dя unutmaq olmaz. Gяnclяri oxumaьa, tяhsilя hяvяslяndirmяk lazыmdыr. Valideynlяr uшaqlara qarшы daha diqqяtli davranmalыdыr. Heч bir halda uшaьa nяzarяti itirmяmяlidirlяr.

Qalmaqallar, шou xarakterinя tяшkil olunan, insanlarda aqressiv fikirlяr aшыlayan veriliшlяrdяn imtina olunmalыdыr. Bu gцn gяnclяr, cяmiyyяt hansыsa шou-biznes ulduzunu daha yaxшы tanыyыr, nяinki Lцtfи Зadяni. Bu yaxыnda bir toydaydыm. Azяrbaycanыn чox tanыnmыш bir akademikinя sюz verdilяr. O da olduqca mяnalы bir чыxыш etdi.

Sonra isя heч bir tяhsili olmayan шoubiznes ulduzlarыndan biri gяldi. Иnsanlar onu az qala ayaq цstя alqышladыlar. Чцnki KИV akademiki, elm adamыnы yox, mяhz belя savadsыzlarы reklam edir.

- Иnsanlar яsяbilяшяndя hяkim mяslяhяti olmadan bir sыra sakitlяшdirici dяrmanlar qяbul edirlяr. Bu ziyanlыdыrmы?

- Ot tяrkibli sakitlяшdiricilяrin heч bir ziyanы vя faydasы yoxdur. Иnsana psixoloji cяhяtdяn elя gяlir ki, o dяrmanы qяbul edib sakitlяшdi. Bu gцn apteklяrdя satыlan яsl sakitlяшdirici dяrmanlar hяkim resepti, hяtta mюhцrц olmadan verilmir.

Mяn insanlara tюvsiyя edяrdim ki, яsяbilяшяndя yaxшы olar ki, hяmin mцhitdяn uzaqlaшыb, mяsяlяn, alыш-veriшя getsinlяr vя ya stadionda qaчыb enerjilяrini atsыnlar. Qaynananыzla dalaшmыsыnыzsa, maьazaya dцшцb bir чюrяk alыb gяlin, sakitlяшяcяksiniz.

Mцbahisяdяn qaчmaьыn яn rahat yolu sakit durmaqdыr. Sakit dura bilmirsяnsя, mцhitdяn uzaqlaшmalыsan. Zяhяrli ilanlardan vя zяlzяlяdяn necя qaчыrsыnыzsa, mцbahisяlяrdяn dя o cцr qaчыn. Mцbahisя qurtarandan sonra onun iшtirakчыlarыnыn hяr biri on haldan doqquzunda яvvяllяr olduьu kimi юzlяrinin haqlы olduьuna daha mюhkяm inanmыш olurlar. Siz mцbahisяni uda bilmяzsiniz. Bilmяlisiniz ki, qalib gяlяndя belя uduzursunuz. Nяyя gorя? Ehtimal edяk ki, siz юz opponentiniz цzяrindя zяfяr чaldыnыz vя onun bu mяsяlяdя heч bir qiymяt kяsb etmяdiyini sцbuta yetirяrяk юz arqumentlerinizlя onu yыxыb sцrцdцnцz. Bяs o? Siz onun юzцnц alчaldыьыnы hiss elяmяyя mяcbur etdiniz. Siz onun qцrurunu yaraladыnыz vя sizin triumfunuz onda yalnыz qisas yanьыsыnы doьuracaq. Belяcя siz yeni bir dцшmяn qazandыnыz. Sizя bu lazыmdыrmы?

- Filosoflar ruhi sakitliyi xюшbяxtliyin яsas яlamяti hesab edir. Bu fikirlя razыsыnыzmы?

- Bu dцnyada hamы xoшbяxtlik axtarыr vя onu tapmaьыn yalnыz bir цsulu, bir dцzgцn yolu var - юz dцшцncяlяrinin цzяrindя nяzarяtdir. Xoшbяxtlik xarici шяraitdяn asыlы deyil. Bu daxili шяraitdяn asыlыdыr. Sizi xoшbяxt vя ya bяdbяxt edяn sizin kim olduьunuz vя ya harada olmaьыnыz deyil. Sizi bu cцr edяn sizin bu haqda nя dцшцndцyцnцzdцr. Mяsяlяn, iki nяfяr eyni bir yerdя ola bilяr, eyni bir iшlя mяшьul ola bilяr, hяr ikisi bяrabяr kapitala, cяmiyyяtdя bяrabяr чяkiyя malik ola bilяr. Bununla belя onlardan biri xoшbяxtdir, o biri yox. Niyя?

Nюqteyi-nяzяrlяrin fяrqli olmasы sяbяbindяn. Biri deyir nя yaxшы ki, iшim var, шikяst deyilяm, heч kimя mюhtac deyilяm. O biri isя deyir ki, bu nя hяyatdыr mяn yaшayыram, camaat villada yaшayыr, xaricя istirahяtя gedir, mяn bяdbяxtяm vя sairя. Tanыdыьыm bir fяhlя var. Gцnцn altыnda 5-10 manata kцlя dюnяrяk qan-tяr iчindя gцnяmuzd iшlяyir, amma чox xoшbяxt olduьunu deyir. Чцnki чяkяcяyi bir qayьы yoxdur vя o, bunu xoшbяxtlik sanыr. Ona gюrя dя oxuculara mяslяhяt gюrяrdim ki, hяr sяhяr evdяn чыxanda qamяtinizi dikяldin, baшыnыzы elя yцksяk tutun ki, elя bil ona tac qoyulub.

Sinя dolusu nяfяs alыn. Mюvsцmdяn asыlы olmayaraq Gцnяшin iшыьыnы iчin. Dostlarыnыzы tяbяssцmlя salamlayыn vя gюrцшяndя hяr bir яli цrяkdяn sыxыn. Yanlыш baшa dцшцlmяkdяn qorxmayыn. Юz bяdxahlarыnыz, dцшmяnlяriniz, sizя paxыllыq edяnlяr barяdя heч bir an da olsa dцшцnmяyin. Bцtцn fikirlяrinizi nя etmяk istяdiyinizin цzяrindя cяmlяyin. Baшыnыzы aшaьы salыb vicdanla iшinizi gюrцn. Gцnlяrin bir gцnц baшыnыzы qaldыrыb gюrяcяksiniz ki, яtrafыnыzdakы hяr kяs sizя hюrmяt edir vя sяnяtinizin zirvяsindяsiniz.

сящ. 8

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

№ 9 (143), Сентйабр 2016

Sevda As Sonay: “Иllяrdяn bяri bцtцn hяyatыmыzы buna hяsr etmiшik" Юzцndя hяm rяssamlыьы, hяm шairliyi, hяm pianino ifaчыlыьы, hяm dя vokal sяnяtini birlяшdirяn tяbrizli xanыm Sevda As Sonayla mцsahibя: Mцяllif Sevda Mirzя: Юzцndя hяm rяssamlыьы, hяm шairliyi, hяm pianino ifaчыlыьы, hяm dя vokal sяnяtini birlяш-dirяn tяbrizli xanыm. Tяxяllцsц Sevda As Sonay olan Fяridя Яsxяrniya. Щazыrda Ankarada yaшayan bu xanыm doьrularы o qяdяr hяssas notlara basaraq sюylяyir ki, tяsirindяn bir mцddяt чыxmaq olmur. Belяliklя, Sevda xanыmыn Sevda tяxяllцsцndяn sюhbяtя baшlayыrыq: Mцsahib Sevda As Sonay (Fяrdiя Яsxяrniya): - 14 yaшlarыmdan шeir yazmaьa baш-lamышam. Sevda tяxяllцsцnц niyя mяn seчdim? Чцnki mяnim iчimdя olan

dяryalarca sevgi, sevda var, юncяliklя ana dilimя, ana torpaьыma, bir azяrbaycanlы, bir tцrk olduьuma gюrя. Bu sevgi mяndя o qяdяr dяrindir ki, bцtцn yazыlarыmla, duyьularыmla, sяnяtimlя baьlы iчimdя bюyцk bir sevda oyandыrыb. Bu sevda oyandыьыnda mяn baxdыm-gюrdцm шeirlяrimdя sevdadan baшqa bir шey yaza bilmirяm. O anlamda mяn Sevda adыnы юzцmя tяxяllцs seчdim.

- Siz hяm шair, hяm rяssam, hяm dя vokal mцьяnnisisiniz. Bunlarыn цчцnцn dя bir arada - bir qadыn цzяrindя cяmlяnmяsi чox aьыr bir iшdir.

- Bu цч sяnяt uшaqlыqdan mяnimlяdir: anamla baьlыdыr, anamыn nisgillяri ilя baьlыdыr, anamыn oxuduьu bayatыlarla baьlыdыr, чяkdiyi rяsmlяrlя baьlыdыr. O, mяnim яlimdяn yapышыb kiчik bir ev чяkdi, yanыnda da bir aьac. Bu, mяndя gюzяl duyьu oyatdы ki, "Mяn bюyцyяndя rяssam olacaьam". O, bayatыlarы oxuduqca, mяn o шeirlяri dinlяdikcя, yяni юz keчmiшimi duyduqca uшaqlыqda mяndя шair olmaq duyьusunu yaratdы iчimdя.

Vя bununla yanaшы mahnы sюy-lяmяk, oxumaq hяvяsi. Иlk mahnы mяn nяyi oxumuшam? - "Daьlar qыzы Reyhan"ы. Bizim evimizin gюzяl bir baxчasы var idi. Aьaclarfilan var idi. 6-7 yaшыm olardы. O aьaclarыn iчяrisindя mяn "Daьlar qыzы Reyhan"ы oxuyardыm. O zaman Rяшid Behbudov Иrana, Tehrana gяlib konsert vermiшdi. O za-

man sяfя deyirdik, yяni vallarы var idi onun, dinlяmiшdim. Bir onlarы яzbяrlяmiшdim, bir dя "Mяшяdi Иbad"da ("O olmasыn, bu olsun" kinofilmindя) olan ariyalarы, oxumalarы. Bunlar o qяdяr mяndя gюzяl duyьular yaratmышdы ki. Rцbabяnin dя mahnыlarыnы oxuyurdum sevяrяk, Шюvkяtin dя. Bir zaman anladыm ki, mяnim vokal sяsim var, muьam yox. Baxmayaraq ki, hamыsыna ayrы-ayrыlыqda sevgilяrim var idi, hяtta aшыq musiqisinяcяn.

Sonra mяn tяhsilя baшladыm Иranda. Bildiyiniz kimi, orada musiqi akademiyasы yoxdu, amma gюzяl musiqi evlяri var. Mяn solfecioya (musiqi nяzяriyyяsinя) baшladыm. Az-чox Azяrbaycan mahnыsы юyrяndim. Amma bu, mяni qane etmяdi. Rafiq Umrяni ilя Tяbrizdя tanыш oldum. Saь olsun, bunu hяr zaman demiшяm, onlara чox minnяtdaram. Mяnim hяyatыmda юnяmli rollarы oldu. Bir mяktub yazdыlar o zaman Gцlnaz xanыm Abdullazadяyя, Цzeyir Hacыbяyov adыna Konservatoriyaya.

Mяn bu mяktubu gюtцrdцm Gцlnaz xanыma. Onlar da mяni чox gюzяl qarшыladыlar. Heч zaman unutmaram onlarыn mяni belя sevяrяk qarшыlamalarыnы. Mяni professor Elmira xanыm Quliyeva ilя tanыш etdilяr. Bakыda Elmira xanыm mяnimlя dяrsя baшladы, o gцn mяn evя gяldiyimdя sanki цzцmdя baшqa bir hяyat aчыlmышdы, uчurdum gюylяrdя. O qяdяr bu sяnяti sevirdim! Bakыda qalmaq, Цzeyir Hacыbяyov adыna Konservatoriyanыn pillяlяrini чыxmaq mяnimчцn bюyцk bir hяsrяt, bюyцk bir arzu idi, uшaqlыьыmdan yaшatdыьыm. Sanki anamыn hяsrяtini yaшayыrdыm. O pillяlяri чыxanda mяn Цzeyir Hacыbяyovun rяsmini gюrdцmmц, gюz yaшlarыmы saxlaya bilmяdim. Чцnki anamыn duyьularыnы, hяsrяtini yaшadыr onlar mяndя, iчimdя. Mяn oradan elmi musiqi tяhsilini davam etdirmяyя baшladыm.

- Siz sюylяyirsiniz ki, "anamыn hяsrяtini yaшatmaьa baшladыm". Иstяyыrdim soydaшlarыmыza, dinlяyicilяrimizя чatdыraq ki, sizin ananыz Quzey Azяrbaycandandыr (Azяrbaycan Respublikasыndan).

- Mяnim anam 14 yaшыnda Bakыdan gяlmiш Gцneyя. O vaxtdan Bakыnыn hяsrяtini yaшatmыш iчindя, юmrцnцn sonuna qяdяr. Amma Bakыya gedя bilmяdi.

O ki hяsrяt yaшamышdы, ona gюrя deyirяm: "O Bakы hяsrяti, o dяnizi gюrmяk hяsrяti". Bakы musiqisi, Bakы laylalarы, Bakы bayatыlarы, Bakы muьamlarы - bunlar hamыsы iчimizdя yaшamыш. Tяbrizdя bir baьlantы var idi, istяr musiqi, istяrsя dя шeir-sяnяt sahяsindя.

Bizim evdя uшaqlыqdan bir rяsm чяkmя ortamы var idi.

Hяm bюyцk bacыm, hяm dя qardaшыm gюzяl rяssam idilяr. Onlar mяnim яn bюyцk mцяllimlяrim sayыlыr. Bir чox sяrgilяrdя oldum inqilabdan sonra. Birinci qadыn idim ki, mяn rяsmlяrimi sяrgiyя qoymuшdum. Bu yolu biz aчdыq. Gюzяl Sяnяtlяr Akademiyasыnыn qыz tяlяbяlяri yavaш-yavaш baшladыlar orada sяrgiyя qoymaьa iшlяrini, indiyя qяdяr dя davam edir. Amma musiqi mяnim dцnyamы tutdu. O qяdяr aldы ki dцnyamы. Mяn orada hяm dя bir mцяllim kimi чalышmaьa baшladыm. Keчmiш zamanlarda heч dяyяr verilmirdi. Иnqilabdan sonra bizя dяyяr verildi yox, biz bu dяyяri qazandыq юz яmяlimizlя.

- Иranda qadыnыn sяsi varsa belя, onun yalnыz xorda

oxumaq imkanы var, solo yox...

- Иranda qadыn tяbii ki, xorda oxuya bilir. Mяnim Иranda bir neчя xanыm шagirdlяrim olub.

Onlarы hяm xora hazыrlamышam, hяm dя bir solist kimi Tehran yarышmalarыnda olublar, birinci yerlяri qazanыblar. Tehranda mяnim dя bir solist kimi qыzlar yataqxanasыnda aчыq hяyяtdя bir konsertim olub, sadяcя xanыmlar цчцn.

- Tяbrizdяn - Azяrbaycandan yol almыsыnыz Tцrkiyяyя, Ankaradasыnыz...

- Mяn Иranda olan o basqыna rяьmяn elяyя bildim hяm Tehrandakы farslara, hяm dя azяrbaycanlы bacыlarыmыza bir Azяrbaycan qadыnы olaraq Аzяrbaycan sяsini dinlяdim. Neчя ildir bir dartышma, bir sыxыntы var iчimdя. Bu mяsяlяdя heч bir iш gюrя bilmяdim burada. Heч bir yardыm da gюrmяdim heч bir Azяrbaycan dяrnяyindяn... Цz tutub gяlmiшik Tцrkiyя-

yя, Gцney Azяrbaycanыn bir tцrk sяsini dцnyaya чatdыrmaq цчцn ki, "Biz dя varыq. Biz dя bu hяyatda varыq. Biz dя яmяk vermiшik. Иllяrdяn bяri bцtцn hяyatыmыzы buna hяsr etmiшik..." Elя bir qurum yoxdur ki, gяlsin, яn azыndan, Azяrbaycan tamaшaчыsыna bir neчя proqram hazыrlayaq. Tяяssцf. Biz Gцney Azяrbaycandan bu dяstяyi gюrmцrцk. Иrandan, tяbii ki, dяstяk

Севда Ас Сонай olmayacaq. Azяrbaycandan, Tцrkiyяdяn, Tцrkiyяdяki azяrbaycanlыlarы sevяnlяrdяn biz bu dяstяyi gюzlяyirik. Axы, biz ailя sayыlыrыq...

Quzey Azяrbaycan yetяri qяdяr юzцnц tanыtdыrыb, amma bizdя heч zaman o imkanlar olmayыb. Bizim

яlimizdяn tutub bizя yardыm etmяk lazыmdыr. Biz maddi heч nя istяmirik. Hяtta bedava (tяmяnnasыz) konsertlяr verяk. Niyя? - Юz kцltцrцmцzц yaшatmaq, sяsimizi чatdырmaqdan юtrц. Sяs deyяndя sadяcя mahnы oxumaq sяsi deyil, Gцney Azяrbaycanыn sяsini, insanlarыmыzыn sяsini yaшatmaqdan юtrц deyirяm.

- Gцney Azяrbaycan adыnыn sяslяnmяsi elя o demяkdir ki, bцtцn digяr xalqlar, dюvlяtlяr anlasыn ki, Azяrbaycan tяkcя Quzeydяn ibarяt deyil.

Quzey Azяrbaycandan - 8-9 milyondan sayы dяfяrlяrlя чox olan 30-35 milyonluq bir Gцney Azяrbaycan da var. Sizin sюylяmяk istяdiyiniz, tяbii ki, budur.

Sюhbяtimizin mюvzusu geniшdi, amma vaxtыmыz mцяyyяn bir zaman чяrчivяsindяdir. Siz bir ailя olaraq Azяrbaycan mяdяniyyяtinin iчindяsiniz. Sizin bцtцn canыnыz, qanыnыz, xяmiriniz Azяrbaycan mяdяniyyяtindяn, incяsяnяtindяn yoьrulub. Ailяnizdя hяr шey var: sюz - yяni шairlik, rяssamlыq - yяni fыrчa vя bir dя oxu sяsi. Bцtцn bunlar sizdя birlяшib. Ailя sюzцnц niyя iшlяtdim? Чцnki Almaniyada, Berlindя qardaшыnыz, Azяrbaycan Kцltцr Ocaьыnыn aьsaqqalы Яlяsgяr bяy Mяhin qoruyub saxlayыr bu mяdяniyyяti. Biz ona da sizin vasitяnizlя tяшяkkцrцmцzц bildiririk.

- Mяn dя sizя tяшяkkцrцmц bildirirяm. Vя sizdяn чox mяmnunam. Siz davamlы Tяbrizdя olmusunuz, proqramlar hazыrlamыsыnыz, az-чox oranыn kцltцrц ilя, insanlarы ilя tanышsыnыz, oradakы qaynaqlarы bilirsiniz. Buna gюrя sizinlя danышmaq mяnя dя rahatdыr. Чцnki bizi bilяn, duyan, anlayan biri ilя danышыrыq. Mяmnunam vя mutlu oldum bu gюrцшdяn.

***

П.С. Мцсащибя бу ил ийулун 16-да TRT "Tцrkiyяnin sяsi" radiosu ilя Иctimai Radionun ortaq layihяsi олан "Qorqud Ata" proqramыnын "Kюrpц" верилишиндя йайынланыб.

Севда ханымын рясм ясярляри: “Низами Эянъяви”, “Ана вя ушаг”.

№ 9 (143), Сентйабр 2016

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ. 9

Bakыda davam edяn Шяki tяяssцratы Эцлъащан МИРМЯММЯД, Medeniyyet.az

Mяdяniyyяt vя Turizm Nazirliyi, Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяti, Azяrbaycan Teatr Xadimlяri Иttifaqыnыn birgя tяшkilatчыlыьы ilя keчirilяn teatr bayramыnыn tяяssцratlarы hяlя uzun mцddяt yaddaшlardan silinmяyяcяk. Яslindя burada tяяccцblц heч nя yoxdur: gюzяl, sakit vя tяmiz шяhяr, gцlяrцz sakinlяr, yцksяk sяviyyяli tяшkilatчыlыq vя qonaqpяrvяrlik, maraqlы gюrцшlяr, bir-birindяn fяrqli kollektivlяr, dцшцnmяk vя yazmaq цчцn mюvzu verяn tamaшalar, yeni tanышlыqlar, daьlar qoynuna sыьыnmыш hoteldя istirahяt. Bura lяzzяtli vя bol чeшidli mяtbяxi, dadы dillяrdя яzbяr olan Шяki шirniyyatыnы da яlavя edin...

Шяkidя keчirdiyimiz 9 gцn яrzindя qonaqlarыmыzla teatr haqqыnda, onlarыn sяnяt dцшцncяlяri barяdя xeyli sюhbяt etdik.

Qяzetimizin nюvbяti buraxыlышlarыnda onlarы oxucularыmыza tяqdim edяcяyik.

Hяlяliksя...

Yol uzun, sюhbяt шirin... ...Иш elя gяtirdi ki, Bakыdan Шяkiyя TЦRKSOY-un Teatr direktorlarы шurasыnыn цzvlяri ilя birgя yola dцшdцk. Qazaxыstan, Tцrkmяnistan, Qыrьыzыstan vя Moldovanыn Qaqauz Yeri muxtar bюlgяsindяn gяlmiш teatr rяhbяrlяri, Azяrbaycan Mяdяniyyяt vя Turizm Nazirliyinin TЦRKSOYdakы tяmsilчisi Elчin Qafarlы ilя yol yoldaшы olmaq, sюhbяtlяшmяk xoш idi. Tцrk qardaшlarыmыzыn bяzisi яvvяllяr Bakыda olsalar da, Azяrbaycanыn tarix vя mяdяniyyяti barяdя suallarы чox idi. Qonaqlarыmыz avtobusun pяncяrяsindяn gюrцnяn mяnzяrяlяrя maraqla tamaшa edir, yol boyu gюrdцklяri abadlыьa, qяsяbя vя kяndlяrin yenilяшяn gюrkяminя, tяzя salыnan yaшыllыqlara heyranlыqlarыnы gizlяtmirdilяr. Dяnizlяr arxasыndan gяlmiш qonaqlar цчцn bu gюrцntцlяr hяm dя azяrbaycanlыlarыn gцzяranыnыn, mяiшяt mяdяniyyяtinin яksi idi.

Daьlar qoynunda Шяki... Шяkiyя bir neчя dяfя gяlmiшяm. Hяr hansы tяdbiri iшыqlandыrmaq цчцn ezamiyyяt dя olub, elяcя havamыzы dяyiшmяk цчцn istirahяt dя. Hяr dяfя bir

Шякидя "Цч mяkan" ЫЫ Beynяlxalq Teatr Festivalы кечирилиб. mяqam юzцnц daha qabarыq gюstяrib. Шirindilli, bamяzя adamlarы, sяhяr sцbhdяn gecяdяn keчяnяdяk aчыq olan шirniyyat dцkanlarы, restoran vя kafelяri ilя, ildяn-ilя daha da чoxalan turistlяrя hюrmяtcil vя eyni zamanda tяmkinli mцnasibяti ilя Шяki hяm dя яsl turizm шяhяridir. Шяhяrin yaшlы яhalisi Azяrbaycan dilindяn baшqa rus dilindя fikrini ifadя etmяyi bacarыr, gяnclяr isя daha irяli gedяrяk Tцrkiyя tцrkcяsindя vя ingilis dilindя dя danышыrlar. Шяhяrin mяdяni hяyatыnыn sюnцk keчmяmяsi, яn яsasы turizmin inkiшafы Шяki vя яtraf kяndlяrin gяnclяrini doьma yurddan uzaqlaшmaьa qoymur. Bir sыra bюlgяlяrimizя nisbяtяn cavanlarыn daha чox olmasы da bu шяhяrin hяyatыnыn daha canlы vя yenilik-

lяrя daha aчыq olduьunu шяrtlяndirir.

Bayrama hazыrsыnыzmы?

Yяqin ki, festivalыn bayram demяk olduьunu bilirsiniz?

Bayram kяlmяsi insanda шяnlik, istirahяt ovqatы doьurur.

Amma... Bu yerdя nя vaxtsa eшitdiyim bir fikir yadыma dцшцr: "Toya ona gюrя toy dedilяr ki, camaat яziyyяtindяn qorxmasыn..." Elя sяnяt bayramы da toy kimi bir olaydыr. Festival tяшkilatчыlar, xцsusяn dя qonaqlarы qяbul edяn tяrяf цчцn gяrgin iш rejimi vя mяsuliyyяt demяkdir. Ишtirakчыlarыn dяvяti, onlarыn oynayacaqlarы tamaшalarыn videoyazыlышыnыn seyri vя festival proqramы цчцn seчilmяsi, xaricdяn gяlяn qonaqlarыn qarшыlanmasы, yerlяшdirilmяsi, yola salыnmasы, onlarыn gюstяrяcяyi tamaшalarda yarana bilяcяk texniki problemlяr vя bцtцn bunlarыn vaxtыnda hяlli...

Artыq ikinci dяfя Шяkidя beynяlxalq teatr festivalыnыn iшtirakчыsы kimi deyя bilяrяm ki, tяшkilatчыlar bu iшin юhdяsindяn layiqincя gяldilяr. Tamaшalarыn gюstяrildiyi S.Rяhman adыna Шяki Dюvlяt Dram Teatrыnыn, шяhяr Mяdяniyyяt vя Turizm шюbяsinin kollektivi, Иcra Hakimiyyяtinin mяsul nцmayяndяlяri Шяkinin adы ilя baьlы "Цч mяkan" festivalыnыn nizamыnca baш tutmasыndan юtrц bacardыqlarыnы яsirgяmяdilяr.

Qonaqlarыn цrяk sюzlяri ...Birinci festivaldan fяrqli olaraq, tяшkilatчыlar bu dяfя

teatr tяnqidчisi vя teatr tяшkilatчыsы da dяvяt etmiшdilяr. Tяbii ki, biz dя onlarыn Azяrbaycan, Bakы, Шяki vя festival barяdя fikirlяri ilя maraqlandыq. Иbrahim Assiri (Sяudiyyя Яrяbistanы): - Beш gцn яvvяl mяndяn soruшsaydыnыz ki, Azяrbaycan barяdя tяяssцratыnыz necяdir, onda bu suala daha asan cavab verяrdim. Amma bu gцn юzцmц yarы Sяudiyyя яrяbistanlы, yarы azяrbaycanlы hiss edirяm.

Azяrbaycan mяnim цчцn mяdяniyyяt юlkяsi, dostlarыmыn mяkanыdыr.

yяndяlяrindяn biri Sabit Rяhmanы, mцsяlman Шяrqindя opera bяstяlяmiш ilk qadыn bяstяkar Шяfiqя Axundovanы, gюrkяmli aktyorlar Lцtfяli Abdullayevi, Иsmayыl Osmanlыnы vя daha neчя-neчя sяnяt fяdaisini, bюyцk

sюzlяri dedi: "Шяhяrimizdя belя festivallarыn keчirilmяsi gюstяrir ki, Шяki mяdяniyyяt vя incяsяnяt paytaxtыna чevrilmяkdяdir. Чox шadam ki, bu iшdя mяnim dя azacыq яmяyim var. Bu festivalыn keчirilmяsindя яmяyi keчяn hяr

istedad sahibini bizlяrя Шяkinin bяxш etdiyini demяk kifayяtdir.

Bugцnkц Шяki tamaшaчыsы isя tяkcя hяssas, sюzц gюydя tutan arif teatral deyil, o hяm dя kifayяt qяdяr diqqяtli, tolerant шяxsdir. Цstяlik, яn xoшagяlяn hal budur ki, teatrsevяrlяrin gяnc nяsli dя yetiшir.

N.Dumbadze adыna Professional Dюvlяt Gяnclяr Teatrыnыn (Tbilisi) hazыrladыьы "Sevilya bяrbяri" tamaшasыnыn яsas seyrчilяri Шяki mяktяblilяri idi. Onlarыn klassik opera janrыna fяrqli yanaшma tяrzindя hazыrlanmыш, цstяlik, uшaqlarыn Azяr-

kяsя "чox saь olun" deyirяm". Иcra baшчыsы festivalыn яnяnяvi xatirя hяdiyyяsini hяm S.Rяhman adыna Шяki teatrыnыn kollektivinя, hяm "Цч mяkan" festivalыnыn keчirilmяsindя bюyцk яmяyi keчяn Mяdяniyyяt vя Turizm Nazirliyinя tяqdim etdikdяn sonra salondakыlarы bir sцrpriz dя gюzlяyirdi. Xeyli vaxtdыr ki, Yaponiyanыn юlkяmizdяki sяfirliyi шяhяr Иcra Hakimiyyяti ilя яmяkdaшlыq edir. Bu яmяkdaшlыq Шяkidя 17 layihяnin uьurla baшa чatmasы ilя nяticяlяnib. Sяhnяyя dяvяt olunan sяfir T.Takahaшiyя festivalыn fяxri qonaьы kimi vя

baycan dilindя nцmayiш etdirilяn tamaшaya isti mцnasibяti юz yerindя, tamaшaчыlarыn arasыnda яylяшmiш A.Шaiq adыna Azяrbaycan Dюvlяt Kukla Teatrыnыn baш rejissoru, aktyor kimi daha чox populyarlaшmыш Qurban Mяsimovu tanыyaraq, sяrbяstcя ona yaxыnlaшmalarы, avtoqraf almalarы, selfi чяkdirmяlяri elя tamaшadan sonra bir tamaшa idi.

Шяkiyя xцsusi diqqяtinin mцqabilindя festivalыn xatirя hяdiyyяsi tяqdim edildi. Sяfir cavab nitqindя Шяkidя qonaq olduьuna, hяtta festivalda iшtirak etmяdяn hяdiyyя qazandыьыna gюrя minnяtdarlыьыnы bildirdi.

Son tamaшa, son tяltif

Яslindя hяr gцnцmцz, iшtirakчыsы, шahidi olduьumuz hяr hadisя bu gцn yaшanan, yazыlan tarixdir. Belяcя, "Цч mяkan" ЫЫ Шяki Beynяlxalq Teatr Festivalы baшa чatdы vя tarixin sяhifяsinя чevrildi. Altы юlkяnin mцxtяlif teatr kollektivlяri fяrqli tяrzdя vя janrda 11 tamaшa ilя чыxыш etdilяr.

Beynяlxalq яhatя dairяsi xeyli geniшlяnяn festival daimi olacaьыnы sцbuta yetirdi. Hяr hansы festivala aktyorun, teatrшцnasыn, tяшkilatчыnыn fikri, mцnasibяti чox fяrqli olsa da, jurnalistlяrin mцnasibяti bяllidir: davamы gяlsin, biz dя sizin fяaliyyяtinizdяn yazaq.

Valentina Fyodorova (Rusiya): - Юmrцmdя ilk dяfя Azяrbaycana gяlirяm. Tяyyarя-

dяn dцшяndяn Bakыya, paytaxtdan чыxandan bяri isя Azяrbaycana heyran olmuшam. Bu torpaqda insan юzцnц gцvяnli, arxayыn hiss edir. Иnsanlarыnыz чox qonaqpяrvяrdir.

Artyom Vusik (Ukrayna, "Prekrasnыye svetы" teatrы): - Bu шяhяrя heyran olduq. Ona яyalяt шяhяri demяyя dilim gяlmir. Tяшkilatчыlar tamaшamыz цчцn gяrяk olan iri dekorasiyalarы юzцmцzlя Xarkovdan gяtirmяyя qoymadыlar. Юzlяri burada tamaшamыzыn uьurlu keчmяyindяn юtrц heч nяyi яsirgяmяdilяr. Bюyцk mяmnuniyyяtlя Bakыda da, Azяrbaycanыn digяr шяhяrlяrindя dя чыxыш edяrdik.

Biz Kiшdяki alban mяbяdindя olduq, dualar etdik. Oranыn чox qяribя bir aurasы var. Иnanыram ki, hяr шey yaxшы olacaq.

Vyaчeslav Иqnatov (Rusiya, "Tvikster" teatrы): - Elя hey istяyirяm ki, sizin шяhяrinizi, insanlarыnыzы, xцsusяn dя mяtbяxinizi tяriflяyim. Moskvaya qayыdan kimi istirahяt цчцn uzaqlara gedяn dostlarыma sizdяn bяhs edяcяyяm.

Bura hяm tarixi yerlяrlя maraqlananlar, hяm dя daьlarы sevяnlяr цчцn яsl vaxt keчirmяli yerdir.

Teatrsevяr шяkililяr Шяkidя Avropa цslublu klassik teatr яnяnяlяrinin formalaшma tarixinя dair xeyli fakt sadalamaq olar. Amma tяkcя Azяrbaycan dramaturgiyasыnыn banisi Mirzя Fяtяli Axundzadяni, XX яsrin ortalarыnda milli komedioqrafiyanыn bюyцk nцma-

Son tamaшanы festival sahiblяri - Шяki teatrы oynadы.

Tamaшadan яvvяl isя mяlum oldu ki, budяfяki tamaшaya bir qonaq da baxacaq.

Yaponiyanыn Azяrbaycandakы fюvqяladя vя sяlahiyyяtli sяfiri Tsdiho Takahaшi Шяkidя iшgцzar sяfяrdяdir. Bu axшam o da festivalыn bцtцn tamaшalarыnы seyr etmiш Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin baшчыsы Elxan Usubov ilя birlikdя tamam fяrqli "Vaqif" tamaшasыna baxacaq.

Tamaшadan sonra чыxыш edяn Elxan Usubov bu

Bu da bir tarixdir, yaшadыq...

Шяki-Bakы

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.10

“Киш” вя “Шин”

Дилбази ЪЯМИЛОВ, ъoьrafiyaшцnas, Шяki sяhяr 5 saylы orta mяktяbин мцяллими

Bюyцk Qafqazыn cяnub yamacыnыn fiziki-coьrafi шяraitinin mцxtяlifliyi ilя яlaqяdar olaraq, onun ayrы-ayrы шaquli qurшaqlarыnda mцяyyяn qrup relyefяmяlяgяtirici proseslяr mцhцm rol oynayыr.

M цasir intensiv qalxma fonunda nival-buzlaq vя qravitasion proseslяrin цstцnlцk tяшkil etdiyi vя sel materiallarыnыn шiddяtli hazыrlandыьы kяskin parчalamыш uчurum yamaclы yцksяk daьlыq qurшaq Чuxadurmaz, Nohur, Чaxыl vя s. zirvяlяrini vя onlardan ayrыlan silsilяlяrin 2800 m-dяn hцndцrdя yerlяшяn sahяni яhatя edir. Bu qurшaьыn relyefinin formalaшmasыnda Nival buzlaq vя qravitasiya proseslяrin mцhцm rol oynadыьыndan burada qar vя buzlaqlarыn yaratdыьы чюkяkliklяr, шыrыmlar, kar, sirk, tяknя-

Аzяrbaycanыn Шimal-Qяrb bюlgяsinin Kiш vя Шin чaylarы hюvzяsi relyefinin morfogenetik tip vя formalarы. raq чюkmя sцxurlarыn yayыldыьы яrazilяrdя yarьanlar daha чox inkiшaf edir. Oxud, Шin, Шin Baш Gюynцk kяndlяrinin яkin sahяlяrindяn Шin vя Kiш чaylarыna tюkцlяn suvarma sularы чoxlu asыlы gяtirmяlяri ilя fяrqlяnir vя Kiш, Шin чaylarыnda bulanыqlыьыn artmasыna sяbяb olur.

F luvial Relyef: Ekzogen relyefяmяlяgяtirici proseslяr iчяrisindя eroziya яsas yerlяrdяn birini tutur. Bu proses яn чox orta vя alчaq daьlыq qurшaqda inkiшaf etmiшdir. Bu prosesin inkiшafы яrazinin hipsometrik sяviyyяsindяn, yamaclarыn meyilliyi, ekspozisiyasыndan, sцxurlarыn litoloji tяrkibindяn, atmosfer yaьыntыlarыndan, temperatur vя s. asыlыdыr.

E roziya prosesi yamaclarыn meyillilik dяrяcяsinin formasыndan da asыlыdыr. Baш Qafqaz silsilяsinin cяnub yamacыnыn Kiшчay vя Шinчay hюvzяlяri arasыnda yerlяшяn yan silsilяlяrdя inkiшaf edяn dцzяlmя sяthlяrinin pillяlяri vя чay dяrяlяri yamaclarы maksi-

Шин чайы vari dяrяlяr, qayalы чыxыntыlar vя s. яsas amillяrdяndir. И ntensiv vя orta sцrяtlя qalxma fonunda eroziyadenudasiya vя qravitasiya proseslяrinin цstцnlцk tяшkil etdiyi vя sel materiallarыnыn fяal hazыrlandыьы чox parчalanmыш uчurum yamaclы keчid qurшaq 1800-2800 m arasыnda olan yцksяkliklяr vя onlardan ayrыlan tirяlяr яhatя edir. Bu qurшaq daxilindя mцxtяlif quruluшlu чay dяrяlяri, pillяlяri, yarьan, qobu шяbяkяsi vя digяr erozion-denudasion mяnшяli relyef formalarы geniш yayыlmышdыr. И ntensiv vя orta sцrяtli qalxma fonunda eroziya-denudasiya vя qravitasiya (яsasяn sцrцшmя) proseslяrinin цstцnlцk tяшkil etdiyi vя sel materiallarыnыn fяal hazыrlandыьы orta qurшaq 1000-1800 m arasыnda olan yцksяkliklяri vя tirяlяri (B.Tюrя, Ot daьы, Alaшяrdaьы) яhatя edir.

O rta sцrяtli vя nisbяtяn intensiv qalxma fonunda eroziya-denudasiya vя qravitasiya proseslяrinin цstцnlцk tяшkil etdiyi vя sel materiallarыnыn zяif hazыrlandыьы alчaq daьlыq qurшaq 1000 m-я qяdяr olan yцksяkliklяri яhatя edir.

Q eyd etmяk lazыmdыr ki, (prosesin) Kiш vя Шin чayы hюvzяlяri arasыnda vя elяcя dя ona qonшu daьlыq sahяlяrdя prosesin gцclяnmяsi qravitasiya, sцrцшmя, zяlzяlя vя sel hadisяlяrindяn dя asыlыdыr.

M aqmatik vя metamorfik sцxurlardan fяrqli ola-

№ 9 (143), Сентйабр 2016

mum meyilliyя malik olub, 35°75° arasыnda dяyiшir. Яsas чay dяrяlяrinin vя onlarыn bir sыra qollarыnыn ayrы-ayrы hissяlяrindя yamaclarыn meyilliyi 40-45°dяn чox olub, uчurumlar яmяlя gяtirir.

Kiшчay hюvzяsinя daxil olan dяrяlяrdя terraslarыn miqdarы eyni olmayыb, dяrяlяrin or-ta vя qismяn yuxarы hissяlяrindя baшlыca olaraq erozion, erozion-akkumlyativ vя akkumlyativ mяnшяlidirlяr.

Akademik B.Budaqov Kiшчay vя Шinчay hюvzяsindя olan dяrяlяri morfoloji quruluшuna gюrя 5 tipя ayыrыr.

1. Birinci tip dяrяlяrin yamacы son dяrяcя dik, uчurumlu, diblяri isя dar (2-10 m).

Sellяrin яsas qida mяnbяyini bu tip dяrяlяr tяшkil edir.

2. Иkinci tip dяrяlяr yamaclarы dik, diblяri isя nisbяtяn geniшdir (10-20 m).

Dяrяnin dibinin geniшlяnmяsi ilя яlaqяdar olaraq, burada terras vя subasarlarыn яmяlя gяlmяsi цчцn bir qяdяr imkan yaranыr.

3. Цчцncц tip dяrяlяrin yamaclarы dik vя meшя ilя юrtцlц olub, diblяri geniшdir (50-150 m). Dяrяnin dibinin geniшliyi чayыn yataьыnda zяngin sel чюkцntцlяri toplanmasыna vя belяliklя terraslarыn yaranmasыna imkan yaradыr.

4. Dюrdцncц tip dяrяlяrin yamaclarы dik, yataqlarы цчцncц tipя nisbяtяn geniшdir.

(100-200 m) Yataqda sel subasarlarы vя geniш terraslar var-

dыr, onlarыn da цzяrindя sel чюkцntцlяri toplanыr. Bu tip dяrяlяrin yamacыndan sel цчцn чox az material daxil olur.

5. Gяtirmя konuslarы tяdqiq olunan яrazinin QanыxHяftяran vadisinin bir hissяsini яhatя edяn daьяtяyi dцzяnlik sahяnin relyefi Baш Qafqaz vя onun yan silsilяlяrinin cяnub yamacыndan baш gюtцrяn pliosen vя dюrdцncц dюvrdя yaranmыш gяtirmя konuslarы vasitяsilя яmяlя gяlmiшdir.

K iш чayыnыn gяtirmя konusu baшlыca olaraq Kiш kяndi yaxыnlыьыndan 900 m mцtlяq yцksяklikdяn baшlayыb Яyriчaya qяdяr davam edir.

Yarьan vя qobular: Baш Qafqaz silsilяsinin cяnub yamacыnыn Kiшчay vя Шinчay arasы sahяni яhatя edяn daьlыq hissяsindя yarьan vя qobularыn geniш yayыlmasы ilя яlaqяdar olaraq, яrazi mцяyyяn qяdяr parчalanmышdыr.

Q eyd etmяk lazыmdыr ki, яrazidя yarьan-qobu vя dяrя шяbяkяsinin sыxlыьы mцяyyяn yцksяkliyяdяk artыr. Yцksяk daьlыq qurшaьыn yuxarы hissяsindя demяk olar ki, qobu шяbяkяsi чox zяif inkiшaf etmiшdir. Burada erozion шыrыmlar vя yarьanlar daha чox inkiшaf etmiшdir. Yцksяk daьlыq qurшaьыn aшaьы hissяsindя (22003000 m) yamaclar dik olduьundan, dяrя vя yarьan шяbяkяsi nisbяtяn sыxdыr. Alp чяmяnliklяrindя mal-qaranыn sistemsiz otarыlmasы ilя яlaqяdar olaraq, onun bяzi sahяlяrindя cavan yarьanlar formalaшmaьa baшlayыr.

Q ravitasion relyef: Tяdqiq olunan яrazinin yцksяk vя orta daьlыq qurшaьыnыn relyefinin dяyiшib formalaшmasыnda qravitasiya proseslяrinin mцhцm rolu vardыr.

Qravitasiya prosesi nяticяsindя uчqun, daш axыnlarы, ufantы, sяpinti vя sцrцшmя yaranыr. Bu proses relyefin dяyiшmяsindя kяskin rol oynayыr vя ayrы-ayrы sahяlяrdя xarakterik formalar яmяlя gяtirir.

Q ravitasiya prosesi relyefin yцksяkliyi, meyilliliyi, formasы, sцxurlarыn litoloji tяrkibi, чatlыlыq dяrяcяsi vя iqlim шяraitinin bir-biri ilя qarшыlыqlы яlaqяsi nяticяsindя yaranыr.

S цrцшmя: B.Qafqaz silsilяsinin cяnub yamacыnda bir чox amillяr - daьlarыn чox yцksяk, yamaclarыn dik olmasы, яrazidя gil vя gilli чюkцntцlяrin geniш yayыlmasы vя onlarыn dik yatmasы, yaьыntыlarыn illik miqdarы vя paylanmasы rejimi, dяrinlяшdirici eroziyanыn intensivliyi vя digяr amillяr qravitasion relyef formalarыnыn, xцsusilя sцrцшmя vя uчqunlarыn geniш yayыlmasыna яlveriшli шяrait yaratmышdыr.

T яdqiq olunan яrazidя sцrцшmяlяrin daha geniш yayыl-mыш iki tipini qeyd etmяk olar: B irinci - sahяvi sцrцшmяlяr, ikinci - xяtti sцrцшmяlяr yaxud sцrцшmя axыnlarы.

S ahяvi sцrцшmяlяr чay dяrяlяrinin yamaclarыnda, цmumiyyяtlя delцvial чюkцntцlяrin юrtцyц qalыn olan yamaclarda geniш yayыlmышdыr.

Sцrцшmяlяrin bu nюvц yayыlan sahяlяrdя yamaclarыn evolyusiyasыna vя formalaшmasыna bюyцk tяsir gюstяrir.

O nlar pillяvari, yaxud sяthi dalьavarы sцrцшmя relyefi yaradыr.

S ahяvi sцrцшmяlяr

яsasяn Sud, Girintov, Damarчыn, Sarыgцney, Чuxadurmaz чaylarы vя digяr чay dя-rяlяri yamaclarыnda inkiшaf et-miшdir.

D цzяlmя sяthlяri: Baш Qafqaz silsilяsinin cяnub vя onun ayrы-ayrы sahяlяrinin dцzяlmя sяthlяri haqda N.B.Dimitreшkonun, B.Я.Budaqovun tяdqiqat яsяrlяrindя mяlumat verilir.

K iшчay, Шinчay hюvzяlяrinin tutduьu sahяdя Salavat, Qovdaь-Dцbrar, Taxtayaylaq vя Чuxuryurd dцzяlmя sяthlяrinin fraqmentlяri mцasir relyefdя yaxшы saxlanыlmышdыr.

S alavat dцzяlmя sяthi ilk dяfя Я.Ш.Шыxяlibяyli tяrяfindяn юyrяnilmiш vя 23003100 m yцksяklikdя yerlяшяn yan silsilяlяrin suayrыcы hissяsindя vя ayrы-ayrы zirvяlяrin sяthindя mцшahidя olunaraq qяdim чay чюkцntцlяri qalmaqdadыr.

T axtayaylaq dцzяlmя sяthi - 1500-1600 m yцksяklik-

vя Nohur daьlarы яrazisindя, Damarчыn, Sarыtorpaq, Donuzca, Tikячuxur чaylarыnыn yuxarы hissяsindя 2900-3300 m yцksяkliklяrdя mцшahidя edilir.

A dяtяn onlarыn yamaclarы чox dik, sыldыrыm olub, чыlpaq qayalardan, dibi isя чox vaxt Moren чюkцntцlяrindяn tяшkil olunmuш dцz sяthlяr, bяzяn dя qapalы, qar vя yaьыш sularы ilя dolmuш чюkяkliklяrdяn ibarяtdir.

Q eyd etmяk lazыmdыr ki, mяnimsяmя bilяn qaymalы чaqыl daшlы sahяlяr Шinчayыn yataьыnda 5,7 min hektar, Kiш чayыn yataьыnda isя 2,7 min hektаrdыr.

F ikrimizi sona yetirяrяk vurьulayaq ki, Baш Qafqazыn cяnub yamacыnыn Selli чay hюvzяlяrinin geomorfoloji xцsusiyyяtlяri (яsasяn Шinчay vя Kiшчay timsalыnda) Azяrbaycan Milli Elmlяr Akademiyasыnыn Coьrafiya Иnstitutunun tяdqiqatчыlarы tяrяfindяn юyrяnilir.

Киш чайы dя yerlяшяrяk, Kiшчay vя Шinчay hюvzяlяrindя чox kiчik sahяlяrdя saxlanыlmышdыr.

B uzlaq relyef formalarы: Kiшчay vя Шinчay hюvzяlяrinin yцksяk daьlыq qurшaьыnda qяdim buzlaqlarыn fяaliyyяti ilя yaranmыш relyef formalarы geniш yayыlmышdыr. Bu яrazilяrdя relyefin Buzlaq formalarыnы vя qяdim buzlaqlarыn sayыnы, bюyцklцyцnц akademik B.Я.Budaqov daha dяqiq юyrяnmiшdir. Baш Qafqaz silsilяsinin Seyidyurd zirvяsindяn baшlamыш, Чilim zirvяsinя qяdяr olan arada qяdim buzlaq izlяri aчыq tяknяvari dяrяlяr, Kar vя Moren tяpяciklяri шяklindя qalmышdыr.

T roqlar (Tяknяvari dяrяlяr) adяtяn чox uzun olmayыb, яksяriyyяti 2800-3400 m baшlayыb, 2200-2500 m yцksяklikdя qurtarыr.

B uzlaq karlarы bir neчя sяviyyяdя (3000-3200 m vя 3500-3700 m) yцksяkliklяrdя yerlяшir.

T roq dяrяlяri Kiшчay vя Шinчay hюvzяlяrinin yuxarы hissяsindя, Baш Qafqaz silsilяsinin suayrыcыna yaxыn sahяlяrdя inkiшaf edib, яsasяn Nohurlarla Seyidyurd (3685 m) arasыnda, Sarыtorpaq TikяЧuxur, Gюytяpя чaylarыnыn baшlanьыcыnda, Шin чayыnыn sol qolunun baшlanьыc hissяsindя mцшahidя edilir.

B uzlaq sirklяri vя Karlar, Kiшчay vя Шinчay hюvzяlяrinin yuxarы hissяlяrindя Чaxыl, Seyidyurd, Чaylaxan

Xцlasя Kiшчay vя Шinчay hюvzяlяrinin yerlяшdiyi яrazi Bюyцk Qafqazыn cяnub yamacыnыn mцrяkkяb tektonik quruluшa malik olan vя ekzogen proseslяrin intensiv surяtdя tяzahцr etdiyi xarakter sahяlяrindяn biridir.

Baш Qafqazыn cяnub yamacыnыn fiziki-coьrafi шяraiti sellяrin яmяlя gяlmяsinя яlveriшli imkan yaratmышdыr. Bu tяbii шяrait kompleksinя yцksяk daьlыьыn чыlpaq qayalыqlы relyefя malik olmasы, yamaclarыn vя чay dяrяlяrinin bюyцk meyilliyi, relyefin kяskin parчalanmasы, aшыnmaya az davamlы sцxurlarыn geniш yayыlmasы sel ocaqlarыnda bitki vя torpaq юrtцyцnцn zяif inkiшafы, sяthi axыmыn intensivliyi vяы leysan yaьышlarыnыn sяciyyяvi olmasы daxildir.

Denudasiya proseslяri sellяrin яmяlя gяlmяsindя bюyцk rol oynayaraq шaquli qurшaqlыьa tabe olub яrazinin morfoloji xцsusiyyяtlяri ilя sыx surяtdя baьlыdыr.

Kiшчay vя Шinчay hюvzяlяrindя tяngi xarakterli dar dяrяlяrin olmasы, yan qollardan gяtirilяn чюkцntцlяrin birbaшa яsas чay yataьыna toplanmasы, yataьыn bюyцk meyilliyi sellяrin tez-tez tяkrarыna, bюyцk sцrяt vя daьыdыcы qцvvяyя malik olmasыna sяbяb olur.

№ 9 (143), Сентйабр 2016

Вагиф АСЛАН,

Azяrbaycan Yazычыlar Birliyi Шяki bюlmяsinin sяdri, АДПУ Шяki filialыnыn baш mцяllimi (Яввяли ютян сайларымызда)

2. Hun tцrklяrinin dastan yaradыcыlыьы:

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.11

T Tц цr rk k x xa allq qlla ar rыы я яd dя яb biiy yy ya at tыы Mцhazirяlяr Bu dastana gюrя Oьuz яfsanяvi qяhrяmandыr. O, qыrx gцndя bюyцmцш, at minmяyi юyrяnmiш bяnzяrsiz igid olmuшdur.

Onun yaшadыьы чevrяdя bir orman, o ormanda isя bцtцn heyvanlarы

rяflяri fяth etdi.

Tцrk mifik tяfяkkцrцndя qurd sцrцlяrini idarя edяn qurd Gюy (Boz) qurd, maral sцrцlяrini idarя edяn maral isя Gюy (Aь) maral kimi formalaшmышdыr.

Bяzi tцrk xalqlarы soylarыnыn Gюy (Boz)

sяhяrisi gцn altы oьlunu yanыna чaьыrыr, deyir: "Gцn, Ay, Ulduz xan, siz Шяrqя, Gюy, Daь, Dяniz xan siz isя Qяrbя gedin". Шяrqя doьru gedяnlяr bir qыzыl yay tapdыlar, atalarыna gяtirdilяr. Oьuz xaqan bu yayы цч yerя bюldц, hяr

yeyяn bir canavar varmыш. O, bu canavarы юldцrmцш, axыrda tцrklяrin xaqanы olmuшdur. O, Gюytanrыnыn qoruduьu bir igiddir. Oьuz kaьan Ay юvladыdыr. Bu, onun Tanrы oьlu olduьuna bir iшarяdir.

O, Tanrыsal bir qяhrяman olduьuna gюrя buynuzlu tac qoyur. Orta чaь miniatцrlяrindя Oьuz kaьan vя oьullarы buynuzlu tac qoyduqlarы шяkildя tяsvir edilirlяr. Qяdim tцrklяrя gюrя, buьa buynuzlarы ilя Ayы xatыrladыr vя Tanrыnыn simvoludur.

Oьuzlarda Oьuz (o, Bay Ulgenin yaratdыьы ilk insandыr), Yakutlarda Er Soqotox (Soqo-saka яri, adamы), yяhudi, xristian vя mцsяlman alяmindя isя Adяm [Fцzuli Bayat. Oьuz epik яnяnяsi vя

qurddan vя Gюy (Aь) maraldan gяldiyini tяsяvvцr edirlяr. Hяtta, Чingiz xanыn яcdadы яrkяk Gюy (Boz) qurd vя diшi Gюy (Aь) maral olmuшdur. Gюy (Boz) qurd tцrk mifologiyasыnda юnяmli yer tutduьu цчцn tцrkяr dя юzlяrini "Gюy (sяmavi) tцrklяr" adlandыrmышlar.

Altay tцrklяrindя Gюy maral (sыьыn-keyik. Buna Aь maral da deyirlяr.) da Gюy qurd (Boz qurd) kimi sя-

bюlцmц bir oьluna verdi vя dedi: "Alыn, bu yaylar kimi ox atan (ox цzlц) olun!"

Qяrbя gedяn oьlanlarы gцmцш bir yay tapыb gяtirdilяr. Xaqan eyni qayda ilя onu da цч parчa etdi, oьlanlarыna verdi vя dedi: "Gedin, bunlar kimi gюylяrя atыlыn!". Bundan sonra qыrx gцn, qыrx gecя toy elяyib юlkяsini [A.Kabaklы.

a) "Oьuz Kaьan" dastanы.

Torpaq bir dюvlяtin tяmяli vя яsla fяda edilmяyяcяk varlыьыdыr.

Mяtя xaqan.

Tarixdя bir-birini ardыcыl sцrяtdя tяqib edяn цч hun dюvlяti mюvcuddur: Asiya hunlarы, Avropa hunlarы, Ortadoьu hunlarы (Aь hunlar). Biz burada Asiya hunlarыnыn dastan yaradыcыlыьыndan danышacaьыq.

Asiya hunlarы tцrk tarixinin e.я.

204- b.e. 216 illяrini яhatя edяn юnяmli bir dюvrцnц tяшkil edir. Hunalrыn bюyцk xaqanы Mete ilя яfsanяvi Oьuz xaqanыn arasыnda bяnzяrliklяr чoxdur. Asiya hun dюvlяtinin qurucusu Mao-tun vя ya Mo-tun - Mete - Mяtя e.я. 209-174-cц illяrdя xaqan olmuшdur. 26 millяtя qalib gяlmiш, Чin sяddinin чяkilmяsinя sяbяb olmuшdur. O deyirdi: "Torpaq bir dюvlяtin tяmяli vя яsla fяda edilmяyяcяk [A.Kabaklы. Tцrk яdяbiyyatы. ЫЫ c. Иstanbul, 1997. s.

10] varlыьыdыr"

"Oьuz kaьan" dastanы. Bakы, "Sabah", 1993.s.6.]

Onlar tяktanrыlы olub, Gюy Tanrыya inanыrdыlar. Asiya hunlarыnыn yaratdыьы яn bюyцk dastan "Oьuz kaьan" dastanыdыr. Bununla belя, Oьuz dastanlarы шяrq vя qяrb variantlarыna bюlцnцr. Шяrq variantlarы dedikdя Tцrkistanda vя Uzaq Шяrqdя, qяrb variantlarы dedikdя isя Azяrbaycanda vя Юn Asiyada yaranan variantlar nяzяrdя tutulur. Шяrq variantы kimi Чin qaynaqlarыnыn Mяtя haqqыnda verdiklяri yarыtarixi яfsanя, qяrb variantы kimi Fяzlullah Rяшid яd-Dinin (?-1318 miladi.), Yazычыoьlu Яlinin (XV яsr), Hafiz Abrunun (XV яsr), Mahmudoьlu Hяsяn Bayatlыnыn (XV яsr), Яmir Mahmud Xandяmirin (XVЫ яsr), Salыr Baba Qulalы oьlunun (XVЫ яsr), Яbцl Qazinin (XVЫЫ яsr) "Oьuznamя"lяri яsas gюtцrцlцr. Bu "Oьuznamя"lяrdя Oьuz-Mяtя paralelliyi, oxшarlыgы vя ya eyniliyi hiss edilmяkdяdir. Buna bяnzяr bir sыra faktlar sцbut edir ki, "Oьuznamя"lяr, bяlkя dя, skif-saka dюvrцndяn mяlum imiш. Bunu Alp Яr Tonqa haqqыnda verilяn mяlumatlar da tяsdiqlяyir" [Fцzuli Bayat. Oьuz epik яnяnяsi vя "Oьuz kaьan" dastanы. Bakы, "Sabah", 1993.s.6.] deyяnlяr dя mцяyyяn

mяnada haqlыdыrlar.

ilk insandыr.

Oьuz kaьan bir gцn Tanrыnы dцшцnяrkяn gюydяn yerя bir mavi iшыq dцшdц. Bu iшыьыn iчindяn gюzяl bir qыz чыxdы. Bu iшыq Gцnяшdяn vя Aydan daha parlaq idi. Oьuz kaьan bu iшыьa yaxыnlaшdы vя bu iшыьыn ortasыnda oturan bir qыz gюrdц. Bu qыzыn gюzяllikdя mislibяrabяri yox idi. Baшыnыn цstцndя qцtb ulduzu kimi parlayan bir iшыq dяmяti (topasы) var idi. Oьuz kaьan onu gюrцb sevdi vя evlяndi.

Onun bu qыzdan Gцn xan, Ay xan, Ulduz xan adlы oьullarы olur.

Bu hadisяdяn neчя illяr sonra Oьuz kaьan yenidяn ova чыxdы.O, bir gюlцn ortasыnda bir aьac, aьacыn koьuшunda isя bir qыz gюrdц. Qыz mюhtяшяm bir gюzяllikdя idi. Saчlarы axar sular kimi tюkцlцr, gюzlяrinin maviliyi яngin sяmanы xatыrladыr, inci kimi aьappaq diшlяri insanы valeh edirdi. O, insanlarы яridib qыmыz yapacaq gюzяlliyi ilя bяrq vururdu. Oьuz kaьanыn o qыzdan Gюy xan, Daь xan vя Dяniz xan adlы daha цч oьlu oldu.

Oьuz kaьan bundan neчя il sonra da xaqanlыq etdi. Яn sonda isя xalqыn seчmя bяylяrini toplayыb шюlяn verdi vя dedi: "Mяn sizlяrя xaqan oldum. Gяlin yay, qalxan alaq, savaш sяslяri чыxaran Boz qurdun ardыnca gedяk, tale bizя yar olsun, яlimizdя meшя kimi tutduьumuz mыzlaqlarla dяnizlяri, чaylarы aшaq, Gцnяш bayraьыmыz, gюy qцbbяsi [A.Kabaklы. Tцrk яdяbiyyatы. ЫЫ c. Иstanbul, 1997. s. 12] чadыrыmыz olsun."

Uzaqdakы Urum (Roma) xaqanы ona tabe olmaq istяmяdi. Oьuz xaqan ona qalib gяlmяk цчцn sяfяrя чыxdы.

Oьuz xaqan elя ki, gяlib Muz daьыna чatdы, onda onun чadыrыna Tanrыdan bir iшыq dцшdц. O iшыьыn iчindяn "gюy tцklц" bir erkяk qurd чыxdы vя ona dedi: "Ey, ey Oьuz! Sяn Urum (Roma) цstцnя gedirsяn, mяn sяnя yol gюstяrяcяyяm". Bu arada Oьuz bir чox юlkяlяri, o cцmlяdяn, hind, Tanqut vя Шam tя-

mavi hesab edilir. Teleut tцrklяri шaman ruhunu "maral"mяnasыnda iшlяnяn "bura", "bur", "pur" sюzlяri ilя ifadя edirlяr.

Maral buynuzlarы Шaman rяmzlяrinin яn юnяmlilяrindяn sayыlыr. Bяzi versiyalara gюrя, Яrgяnяkona giriшdя vя Batыya kючlяrindя diшi sяmavi bir maral tцrklяrя yol gюstяrmiшdir. Orta Asiya sяnяt nцmunяlяri iчяrisindя yarы insan, yarы maral шяklindя olan tяsvirlяr dя vardыr. Altay tцrk miflяrindя qanadlы vя doqquz budaqlы buynuzu olan marallar da obrazlaшmыш шяkildяdir.

Baшqa bir яsatirdя Boz qurd ilя Aь maral cildinя girяn dяniz tanrычasыnыn birlяшmяsindяn Gюytцrklяrlяrin яmяlя gяlmяsi gюstяrilir. Hun tяsяvvцrцndя dя diшi maral yol gюstяrяndir.

Xallы maralыn xallarы isя ulduzlara iшarяdir.

Oьuz kaьanыn Ulu (q) Tцrk adыnda qoca bir vяziri var idi. Bu qoca vяzir bir gцn yuxuda "bir qыzыl yayыn Шяrqdяn Qяrbя qяdяr чяkildiyini, bir gцmцш oxun isя шimala doьru uzandыьыnы" gюrцr. O, yuxusunu xaqana danышыr, sonra onu belя yozur: "Gюy Tanrы bu dцnyanы sяnin soyuna baьышlayacaqdыr". Oьuz xaqan buna sevinir vя

Tцrk яdяbiyyatы. ЫЫ c. Иstanbul, 1997. s. 12-13.]

oьullarы arasыnda bюlцшdцrdц.

Bu dastanыn Чingiz xandan sonra yazыya alыnmasыnы tarixi bir fakt kimi qяbul etsяk dя, bu dastanыn hunlardan da яvvяlki dюvrlяrdяn tяшяkkцl etdiyini, orada шamanizm vя яn qяdim inanclarыn olduьunu da nяzяrdяn qaчыrmamalыyыq.

Tцrk mifologiyasыnda Ay oьlan (erkяk), Gцnяш isя qыz (diшi) timsalыndadыr. Buna gюrя dя Oьuz xanыn babasы Ay xandыr. Atasы Tuman tanhudur.

Oьuz xaqanыn qadыnlarыndan birinin gюydяn enmяsi vя digяrinin aьac koьuшundan чыxmasы gюyцn vя yerin ona яrmaьanыdыr. "Ox" lar isя elчiliyi, akыnчыlыьы bildirir. Oьuz xaqanыn "цzц gюy", "aьzы atяш", "gюzlяri ala", "saчlarы vя qaшlarы qara" olmasы da tцrklцk яlamяtidir. "Oьuz xaqan" dastanы tarixi bir hadisяdяn daha чox, atlы kючяri mяdяniyyяtini, hяyat fяlsяfяsini vя ideal insan tipini tяmsil edяn bir яsяr kimi чox qiymяtlidir. "Quш qanadы ilя, tцrk atы ilя" fяlsяfяsi bu dastanda daha da qabarыq gюrцnцr. Чцnki bu dastanda hяyat bir at vя ya bir ox sцrяti ilя keчir.

Burada sцrяt vя hяrяkяt hяyatыn яsasыdыr. (Арды вар)

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.12

Hikmяt ЯBDЦLHЯLИMOV Yeniyetmя yaшыmdan hafizяmdя qцrur mяbяdi kimi qalmыш qonшum, hяmyaшыdыm Afяrin яziz xatirяsinя ithaf olunur. (Яввяли ютян сайымызда)

O vaxtdan keчяn illяrdя mяni dцшцndцrяn vя heyrяtя gяtirяn Afяrin - yeniyetmя bir qыz uшaьыnыn шяxsi lяyaqяt, шяrяf vя qцrur hissini belя mяrdliklя qorumasы idi.

Axы o, bu hadisя barяdя atasыna, bюyцk qardaшыna, milis шюbяsindя bюyцk vяzifяdя чalышan, qorxudan hamыnыn "tцk saldыьы" bюyцk bacыsыnыn яrinя xяbяr verяr, yaxud bяzi qыzlar kimi heч kimя demяdяn qыnыna girяrяk aьlamaqla tяsяlli tapardы. Bu hadisя шяxsi lяyaqяt hissinin potensialыndan, insanыn юzцnцmцdafiя instiktinin tцkяnmяz gцcцndяn xяbяr verirdi. Hяmin gцndяn, hяmin andan Afяr mяnim gюzцmdя, hafizяmdя (vя yяqin ki, чoxlarыnыn da!) qцrur mяbяdi, bir zirvя kimi ucaldы vя elя dя qalыr.

B ir-iki kяlmя N-in sonrakы mцqяddяratы barяdя sюz aчsam, yяqin ki, oxucular цчцn maraqlы olar. Yuxarыda qeyd etdiyim kimi o, цmumiyyяtlя xarakteri qabaqcadan proqnozlaшdыrыlan insanlardan deyildi.

Hяr mяsяlя, mюvzu barяdя юz fikrini, юzяl mюvqeyini ortaya qoyar vя opponentinin kimliyindяn, yaш, vяzifя vя maddi durumundan asыlы olmayaraq onu mцdafiя edяrdi. Sюz, fikir vя hяrяkяt sяrbяstliyi sanki яyninя biчilmiшdi. Yuxarыda qeyd etdiyim яhvalatdan bir qяdяr sonra onun daha bir "sяrgцzяшtinin" шahidi olduq.

Mяhяllяdя xяbяr yayыldы ki, bяs N Xoчih qяbiristanlыьыnыn Qurcanaчaya чыxan qaya hissяsini "fяth" etmяyя cяhd edяrkяn yarыda qalmышdыr. Biz - mяhяllя uшaqlarы hadisя yerinя чatanda orada qяlяbяlik idi. Az qala bцtцn шяhяr bu qeyri-adi hadisяni tяшviшlя izlяyirdi. Hadisя yerinя чatanda nя gюrsяk yaxшыdыr.

Xoчih adlanan qяdim vя яn bюyцk daь qяbiristanlыьыnыn (Bюyцk pedaqoq vя yazычы R.Б.Яfяndizadя dя bu qяbiristanlыqda dяfn olunmuшdur) шяhяrin iчяrisindяn keчяn Qurcanaчayыn sol tяrяfinя sюykяnяn, tяxminяn 25 mяrtяbяlik bina hцndцrlцyцndя qaya hissяsinin qurtaracaьыna 4-5 metr qalmыш N-in zirvяyя чatmasы vя

ya aшaьы dцшmяsi mцmkцnsцz olmuшdu. Onun hяyatы tцkdяn asыlы vяziyyяtdя idi. Cцzi bir ehtiyatsыzlыq, ayaьыnыn altыndan xыrda bir daш dцшsяydi faciя ilя qurtara bilяrdi. Milis, yanьыnsюndцrяnlяr, elя hey gюtцr-qoy edir, xilas yollarы axtarыrdыlar.

Tяcili yardыm maшыnlarы tibb iшчilяrilя hazыr dayanmышdыlar.

Bir tяrяfdя dя N-in qohum-qardaшы onun aьыr vяziyyяtdя olan anasыnы sakitlяшdirmяyя чalышыrdыlar. Yanьыnsюndцrяn maшыnы Qurcana шayыna salmaq vя nяrdivanы ilя qayaya qalxmaq da qeyri mцmkцn idi. Шяhяrin mяsul шяxslяri, inzibati orqanlarыn rяhbяrlяri юz aralarыnda mяшvяrяt edir, lakin bir qяrara gяlя bilmirdilяr. Vaxt keчir, эяrginlik artыr, N isя sinяsini qayaya sюykяyяrяk qollarыnы geniш aчыb sanki sonuncu nicat kimi ondan bяrk-bяrk yapышmышdы.

lяr ki, burada qeyri-adi nя var ki? Tяяccцblц vя qeyri-adi olan odur ki, яvvяla, uшaqlar hяrbi sыrada olan kimi dцzцlяrяk (yяqin ki, N-in tяlimatыna uyьun) N-in dalыnca addыmlayыr (bu vaxt onun 56 yaшы var idi) vя яn tяяccцblцsц hamыsыnыn baшыnda gicitkяndяn (yerli dialektdя " cincar") hюrцlmцш чяlяnc var idi. Mяn tяяccцbdяn bir an ayaq saxladыm. Яslindя belя qяribя vяziyyяtdя N-in mяni gюrmяsini istяmяdim.

Lakin hяr halda o da mяni gюrdц, ancaq gюrmяmяzliyя vurdu. Mяn dя eyni hяrяkяti etdim. Onu gюrmяmiш kimi keчib getdim, lakin qeyri-ixtiyari dюnцb yenя baxdыm. Yoldan keчяn maшыnlarыn sцrцcцlяri sцrяtlяrini azaldaraq, piyadalar isя addыmlarыnы lяngidib onlara maraqla baxыrdыlar. Hяr halda gicitkяndяn hюrцlmцш чяlяngin

№ 9 (143), Сентйабр 2016

цrяyindя gяzdirdiy "mяn antiyяm" fikrindяn dюnmяmiш, mюvcud quruluшla barышmamыш, tez-tez atasыnыn reablitasiya (bяraяt alma) mяsяlяsinя baxmaq цчцn mцraciяt qaydasыnы soruшar, sanki bu mяsuliyyяtin, yцkцn onun цstцndя qaldыьыndan чox narahat idi. Lakin nяdяnsя aidiyyatы orqanlar qarшыsыnda mяsяlя qaldыrmaьa cяsarяt etmяdi. Цrяyindяki yara saьalmamышdы... Elя bu yaranы da юzц ilя axirяt dцnyasыna apardы. И llяr юtdц. Qяhrяman dayыnыn ailяsinin vя Afяrin taleyindяn dя xяbяrim olmadы.

Ordu sыralarыnda xidmяt, Bakы шяhяrindя ali tяhsil aldыьыm illяr, nяhayяt, шяhяrdя yaшayыш yerimi dяyiшmяyim doьma mяhяllяmizlя яlaqяmi soyutdu.

Vя gюzlяnilmяdяn, "daь daьa rast gяlmяsя dя, insan insana

bu, o idi. Gюzlяrimя inanmadыm, ani tяrяddцd iчindя qaldыm. Yuxarыda nяql etdiyim hadisяdяn keчяn 30 il mцddяtindя onu gюrmяmiшdim. Ayaqlarыna uzunboьaz payыz чяkmяsi geymiшdi, яvvяlki qяtiyyяtli yeriшilя harasa tяlяsirdi.

Bir anda gюzцmdяn uzaqlaшdы.

Arxasыnca baxa-baxa qaldыm.

Tяrяddцd iчindя gюtцr-qoy edirdim: dalыnca gedяrяk ona чatыb юzцmц tяqdim edim?

Gюrяsяn necя qarшыlayar? Yad шяhяrdя mяni tanыyarmы? Daxilimdяn gяlяn цrяyimin sяsi intuisiyam onunla gюrцшmяyя sяslяyirdi, lakin qяtiyyяtim чatmadы. Deyirlяr uшaьыn yaddaшы mюhkяm olur. Bяlkя onun vaxtilя N-я vurduьu "яшrяfi шillя"nin sяsi qulaьыmdan, xofu canыmdan hяlя dя чыxmamыш, yaddaшыmda mюhkяm hяkk olunmuшdu. Sanki, ovsunlan-

Яшrяfi шillя Gюrяsяn onun яsяblяri tab gяtirяcяkmi? Biz - N-in dostlarы qayanыn dibinя, ona daha yaxыn olan yerя gedяrяk цrяk-dirяk verir, qorxmamaьa чaьыrыrdыq. Bu arada kiminsя tяklifi ilя 5-6 aьac nяrdivan tapыb gяtirяrяk bir-birinя mюhkяm baьlayыb qayaya sюykяmяyi qяrara aldыlar. N hяmin nяrdivanlarla ehtiyatla aшaьы dцшdц... Шяhяrя sяs-kцy salmыш bu hadisяdяn sonra bilmirяm o, юzцndя necя gцc taparaq adamlarыn arasыna чыxa bildi vя hяrяkяtini necя izah etdi... Щ ямин hadisяdяn tяxminяn 40 il keчяrdi. N mцhasibat iшini yцksяk sяviyyяdя bilir vя ixtisasы цzrя iшlяyirdi. Ailя qurmuш, юvladlarы, nяvяlяri vardы. Keчяn яsrin 90-cы illяrinin ortalarы idi. Шяhяrin qazla vя elektrik enejisi ilя tяminatыnda ciddi problemlяr olduьuna gюrя yerli яhali onlara dar macalda hяmiшя daь kimi dayaq durmuш яzяmяtli vя sяdaqяtli doьma daьlarыna цz tutdular.

Mцharibя vя mцharibяdяn sonrakы illяrdя insanlarыn soyuqdan qыrыlmasыnыn qarшыsыnы alan daьlar bu dяfя dя onlarыn imdadыna чatdы. Яli balta, dяhrя tutanlarыn hamыsы daьlara yollanыr, odun, чыrpы vя s. gяtirяrяk "soyuq" adlы qatildяn canlarыnы qurtarыrdыlar. Иndiki M.F.Axundzadя kцчяsilя Яfqanlar kцчяsinin kяsiчdiyi yerdя, Qoчu Abbasыn hamamыndan bir az aшaьыda mebel maьazasыnыn yanыna чatanda qяribя bir mяnzяrяni gюrяrяk donub qaldыm. Mяnim getdiyim yolun яks istiqamяtindя Qurcana чayыnыn saь divarы boyunca daш kюrpцyя tяxminяn 5-6 metr qalmыш N vя arxasыnca 910 yaшlarыnda 4 nяfяr oьlan uшaьы яllяrindя dяhrя vя kяndir daьa gedirdilяr. Sual oluna bi-

Xoчih qяbiristanlыьыnыn Qurcanaчaya чыxan qaya hissяsi mяnasыnы heч cцr anlaya bilmяdim: яgяr bu, gцn vurmasыndan qorunmaq цчцn "kяшf" edilmiшdirsя, belя bir "kяшf"я ilk dяfя rast gяlirdim, hяm dя mяn onlarы gюrяndя artыq gцnцn qыzmar vaxtы юtmцшdц... Nя isя...

Fransыzlar demiшkяn, insan dяyiшmir, bizя elя gяlir ki, o, dяyiшir.

N -lя 96-98-ci illяrdя bir mцddяt eyni mцяssisяdя iшlяdik. Arada gюrцшяrяk sюhbяtlяшяr, olub keчяnlяri xatыrlayardыq. O, uшaqlыq illяrindяn

rast gяlяr" - atalar sюzцnцn yenidяn шahidi oldum. Keчяn яsrin 80-cы illяrinin яvvяllяrindя Шяki Шяhяr Mяdяniyyяt Шюbяsinin mцdiri vяzifяsindя iшlяyяrkяn SSRИ Mяdяniyyяt Nazirliyinin Moskva шяhяrindя tяшkil etdiyi bir aylыq seminara getmiшdim. Nahar etmяk цчцn Qorki kцчяsindяki bir restorana girdim, lakin nюvbя olduьuna gюrя kцчяyя чыxaraq orada gюzlяmяli oldum. Kцчяdяn gяlib-keчяnlяrя baxыrdыm. Birdяn qarшыmdan ...Afяr keчdi. Bяli

mышdыm... Hяr halda mяn bir qяrara gяlяnя qяdяr o gюzdяn itdi... Иndi dя юzцmц baьышlamыr, цrяyimdя tяяssцf hissi gяzdirirяm. Gяrяk bir az qяtiyyяt gюstяrib onunla gюrцшяydim. Nя isя! Qismяt belя imiш!

M oskvadan Шяkiyя qayыtdыqdan bir mцddяt sonra Afяrin qardaшы Fikrяti gюrdцm.

O, ali tяhsil aldыqdan sonra Sumqayыt шяhяrindя mяsul vяzifяlяrdя iшlяmiш, lakin ailяsi daьыldыьыndan юzц tяk Шяkiyя qayыdaraq ahыl чaьыnda yenidяn ailя qurmaq mяcburiyyяtindя qalmышdыr. Yanыx meчiddя (Yanыq mяsciddя.) mцhasiblik edirdi. Xeyli яvvяl Moskvada Afяri gюrdцyцmц sюylяdim vя onun mцqяddяratы ilя maraqlandыm. O, Afяrin Bakы шяhяrindя яrя getdiyini, uшaqlarыnыn ABШ-da yaшadыьыnы vя nяhayяt, bu yaxыnlarda dцnyasыnы dяyiшdiyini sюylяdi. Яlavя etdi ki, юlцmцndяn bir az яvvяl ata evinя gяlmiшdi, vяziyyяtimi gюrцb kяdяrlяndi, aьladы...

A fяr vя dostum N-lя baьlы bu sяnяdli hekayяmя yekun vuraraq onlarыn xatirяsinя iшыq saldыьыma gюrя xeyli yцngцllяшdim. Bюyцk Чin filosofu, bu millяtin mяnяvi atasы sayыlan Konfutsi deyirdi ki, insan onu xatыrlayan sonuncu adam юlяndя юlцr. Demяk, hekayяmizin qяhrяmanlarы da юlmяmiшlяr, biz onlarы xatыrlayaraq bu hekayяni ortaya qoymaьыmыz da buna шahidlik edir.

D ahi Шekspir yazыrdы ki, dцnya bir sяhnяdir, insanlar aktyor. Mяьrur Afяrlя qцrurlu, heч vaxt tanыya bilmяdiyimiz N dя hяyat adlы sяhnяdя rollarыnы oynayaraq яbяdiyyяtя qovuшdular. Mяnя isя onlarыn xatirяsini qяlяmя almaqla ruhlarыnы шad etmяk qaldы.

ПРОБЛЕМ: B ю y ц k D я h n я k я n d i n i n b ю y ц k d я r d i Sadыq FЯТЯЛИЙЕВ Шяkiнин Bюyцk Dяhnя kяndi rayonuмузуn яn bюyцk йашайыш мянтягяляриндян biri olmaqla yanaшы, vaxtilя rayonda яkinчiliyin vя ipяkчiliyin inkiшafыnda яn чox fяrqlяnяn kяndlяrdяn biri olmuшdur. Belя ki, яsasяn tцtцnчцlцk vя baramaчыlыq sahяsindя bu kяnd rayonda яn yцksяk nяticяlяr яldя etmiшdir. Hazыrda isя бу кянддя, xцsusilя dя kяndin yuxarы hissяsindя - Hacыяhmяdli (Иlvaam uшaьы doqqazы) kцчяsi

adlanan яrazidя iчmяli suyun vя suvarma suyunun demяk olar ki, olmamasы sяbяbindяn nяinki яkinчiliyin inkiшaf etdirilmяsi, цmumiyyяtlя yaшamaq belя mцmkцn deyil. Bu baxыmdan hяmin яrazidя tяxminяn 40-a yaxыn ailяnin uшaqlы bюyцklц 200 nяfяrя yaxыn sakinin yaшayышы чox acыnacaqlыdыr.

Hяyat mяnbяyi olan suyun olmamasы adы qeyd olunan яrazidя yerlяшяn Bюyцk Dяhnя kяndинин Шяhidlяr Хiyabanыna baxdыqda daha aydыn gюrцnцr. Hansы ki, bu kяnd rayonda яn чox шяhid vermiш bir kяnddir vя orada

uyuyan soydaшlarыmыz Вяtяn uьrunda Шяhid omuшlar. Шяhidlяr Хiyabanыnыn qarшыsыndakы bulaьыn da suyu qurumaqla yanaшы, Хiyabanda ucaldыlmыш abidяnin яtrafы susuzluqdan tamamilя yanmыш vя яtrafdakы yaшыllыq mяhv olmuшdur. Qeyd olunan яrazi YevlaxZaqatala-Gцrcцstan maqistral yolunun yaxыnlыьыnda yerlяшdiyindяn bu цrяkaьrыdыcы mяnzяrя tamamilя aydыn gюrцnцr.

Rayonumuza gяlib-gedяn qonaqlar da bu mяnzяrяni gюrцr vя Шяhidlяrimizя olan mцnasibяti yяqin ki, qыnayыrlar. Hяmin яrazidя yaxыnlыqda yaшayan kяnd

sakinlяri tяxminяn 4 (dюrd) ildir ki, suvarma suyunun olmamasы sяbяbdяn hяtta hяyяtyanы sahяlяrdя dirrik- tяrяvяz mяhsullarы yetiшdirя bilmяdiklяrini vя бир ilя yaxыn mцddяtdя iчmяli su tяminatыnыn olmamasыndan пул иля su alaraq bir tяhяr yaшadыqlarыnы bildirirlяr.

Redaksiyadan: Цmidvarыq ki, Bюyцk Dяhnяnin sюhbяt aчdыьыmыz bu bюyцk problemindяn aidiyyatы qurumlar agah olduqdan sonra mяsяlя юz hяllini tapacaqdыr.

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

№ 9 (143), сентйабр 2016

сящ.13

Д ДЙ ЙП П э эу уш шя яс си и

ДИГГЯТ, УШАГЛАР! Шяки Dювлят Yол Pолисинин мяктяблиляря вя валидейнляря MЦRACИЯTИ prosesinin effektliyinin yцksяldilmяsinя dюvlяt yol polisinin kюmяyinin artыrыlmasы mяqsяdi ilя Daxili Ишlяr Nazirliyinin 07 sentyabr 2016-cы il tarixli mцvafiq яmrinя яsasяn 2016-cы ilin sentyabr ayыnыn 10-dan, oktyabr ayыnыn 10-dяk respublika яrazisindя "Diqqяt, uшaqlar!" adы altыnda hяrяkяtin tяhlцkяsizliyi aylыьы keчirilяcяkdir.

hяrяkяti tяhlцkяsizliyinin yцksяk sяviyyяdя tяшkilinin tяmin edilmяsi цчцn Dюvlяt Yol Polisinя yaxыndan kюmяklik gюstяrmяlidirlяr.

Daxili Ишlяr Nazirliyinin Baш Dюvlяt Yol Polisi Иdarяsi elяcя dя Шяki Шяhяr-Rayon Polis Шюbяsinin Dюvlяt Yol Polisi Bюlmяsi aylыq яrяfяsindя bцtцn tяhlцkяsizlik tяdbirlяrini hяyata keчirяcяkdir.

Rayon Tяhsil Шюbяsinin vя mяktяbяqяdяr tяhsil mцяssisяlяrinin rяhbяrlяri elяcя dя valideynlяr vя ictimai qurumlarыn nцmayяndяlяri piyadalarыn xцsusilя dя mяktяblilяrin yol

da hяrяkяt edяcяk, avtomobillяrlя rastlaшacaqsыnыz. Ona gюrя dя, YOL HЯRЯKЯT QAYDALARЫNA ciddi яmяl etmяk lazыmdыr ki, avtomobil qяzalarыndan uzaq olasыnыz.

Aparыlmыш tяhlilяrlя mцяyyяn edilmiшdir ki, piyadalarыn vurulmasы ilя nяticяlяnяn yol-nяqliyyat hadisяlяrindя sцrцcцlяrlя yanaшы piyadalarыnda tяqsiri vardыr.

Odur ki, mяktяblilяrя elяcя dя

Яziz mяktяblilяr!

15 sentyabr 2016-cы il tarixdя yeni dяrs ili baшlaды. Siz kцчя vя yollar-

Tural Niftalыyev,

Шяki ШRPШ-nin DYPB-nin Tяbliьat vя Tяшviqat цzrя inspektoru, пolis бaш лeyтenantы Respublikamыzыn цmumtяhsil mяktяblяrindя yeni dяrs ilinin baшlanmasы ilя яlaqяdar kцчя vя yollarda nяqliyyat vasitяlяrinin hяrяkяt intensivliyinin yцksяk olduьu bir шяraitdя mяktяblilяrin tяhlцkяsizliyinin tяmin edilmяsi, xцsusilя uшaq vя yeniyetmяlяrin yol hяrяkяti ilя baьlы hяyat vя saьlamlыqlarыnыn qorunmasы vacib mяsяlя kimi qarшыda durur. Daxili Ишlяr Nazirliyinin rяhbяrliyinin vя yerlяrdяki mцvafiq qurumlarыn bu sahяyя xцsusi diqqяt yetirmяlяri nяticяsindя юlkяdя nяqliyyat vasitяlяri sayыnыn ilbяil artmasы fonunda uшaqlarla baьlы yol-nяqliyyat hadisяlяrinin vя qяzalarda юlяnlяrin sayыnыn azalmasыna baxmayaraq, 2016-cы ilin 8 ayы (yanvar-avqust) яrzindя respublika яrazisindя uшaq vя yeniyetmяlяrin iшtirakы ilя baш vermiш yol-nяqliyyat hadisяlяrindя 34 azyaшlыnыn hяlak olmasы, 119 nяfяrin isя xяsarяt almasы ciddi narahatlыq doьurur.

Bu sяbяbdяn uшaq vя yeniyetmяlяrin iшtirakы ilя yol-nяqliyyat hadisяlяrinin qarшыsыnыn alыnmasы istiqamяtindя profilaktiki tяdbirlяrin gцclяndirilmяsi, habelя цmumtяhsil mяktяblяrindя шagirdlяrя tяhlцkяsiz davranыш vяrdiшlяrinin aшыlanmasы vя tяdris

Шяки DYP-нин район сакинляриня MЦRACИЯTИ Azяrbaycan Respublikasы Nazirlяr Kabinetinin Yol Hяrяkяtinin Tяhlцkяsizliyi Komissiyasыnыn Qяrarыna, Daxili Ишlяr Nazirliyinin mцvafiq gюstяriшinя яsasяn 2016/2017-ci il цчцn yeni dяrs ilinin baшlanmasы ilя яlaqяdar olaraq 15 sentyabr 2016-cы il tarixdяn hяrяkяt intensivliyinin yцksяlяcяyini nяzяrя alaraq paytaxtda nяqliyyat sыxlыьыnыn aradan qaldыrыlmasы mяqsяdi ilя rayon qeydiyyatы olan avtomobillяrin Bakы шяhяrinя giriшinя mяhdudiyyяtlяrin qoyulmasыna nяzarяt gцclяndirilяcяkdir.

Gюstяriшя яsasяn may ayыnыn 1dяn oktyabr ayыnыn 1-dяk olan mцddяtdя saat 07:30-dan 21:00-dяk, oktyabr ayыnыn 1-dяn may ayыnыn 1-dяk olan mцddяtdя isя 07:30-dan 20:00-dяk rayon qeydiyyatы olan fяrdi minik avtomobillяrinin Bakы шяhяrinя giriшinя icazя verilmяyяcяkdir.

Rayon sakinlяrinя mцraciяt edirik ki, paytaxtda getmяk istяyяnlяr ictimai nяqliyyat vasitяlяrindяn istifadя etsinlяr.

Шяки DYP-нин гыш мювсцмцнцн йахынлашмасы иля ялагядар сцрцъцляря MЦRACИЯTИ Artыq qыш mюvsцmц tam yaxыnlaшmышdыr.

Sцrцcцlяr yol vя meteoroloji шяraiti nяzяrя almaqla nяqliyyat vasitяlяrini mцяyyяn olunmuш sцrяt mяhdudiyyяtindяn чox olmayan sцrяtlя sцrmяlidirlяr ki, hяrяkяt цчцn tяhlцkя yarandыьыnы gюrdцkdя, nяqliyyat vasitяsinin sцrяtini tam dayanma hяddinя qяdяr azaltmaq цчцn mцmkцn olan tяdbirlяri gюrя bilsinlяr.

Hava шяraiti ilя (yollarыn buzlu, sцrцшkяn olmasы) baьlы, sцrцcцlяr avtomobillяrinin texniki cяhяtdяn sazlыьыna daha чox fikir vermяlidirlяr. Qыш mюvsцmцndя xцsusilя tяkяrlяri vя шinlяri nasaz olan avtomobillяrin istismarы qadaьandыr.

Шяkidя... ...yol qяza hadisяsi baш verib. Августун 29-да sяhяr saat 9 radяlяrindя Qaramяryяm-Иsmayыllы-Шяki magistral yolunun 138-ci km-dя Шяkinin Kцngцt kяndi яrazisindя iki nяfяrin xяsarяt almasы ilя nяticяlяnяn yol qяzasы baш verib. Hadisя zamanы Шяki sakini Яliyev Cavanшirin idarя etdyi 55-BX-806 dюvlяt nюmrя niшanlы VAZ-2106 markalы avtomobillя, Шяki sakini Abdullayev Talehin idarя etdiyi 90-CT-109 dюvlяt nюmrя niшanlы Mersedes markalы avtomobil toqquшub. Qяza nяticяsindя VAZ markalы avtomobildя olan iki nяfяr Шяkinin Qыrxbulaq kяnd sakinlяri Яliyeva Yeganя Ciyяrxan qыzы vя Яliyeva Sяfurя Eldar qыzы mцxtяlif dяrяcяli bяdяn xяsarяtlяri alыb. Hadisя yerinя dяrhal hяkim briqadasы cяlb olunub vя xяsarяt alanlar Шяki RMX-yя чatdыrыlыb. Qяzanыn ilkin olaraq VAZ markalы avtomobilin sцrцcцsцnцn hяrяkяt zamanы dцzgцn ara mяsafяsi seчmяmяsi vя qarшы hяrяkяt zolaьыna чыxamasы sяbяbindяn baш

digяr piyadalara mцraciяt edirik ki, aшaьыdakы qaydalara ciddi яmяl etsinlяr: - Kцчяlяrdя sяkilяrlя, yollarda isя ehtiyyat hissя ilя hяrяkяt edin. Яgяr sяki yoxdursa kцчяnin tam kяnarы ilя gedin.

- Piyada keчidlяri ilя kцчяni keчin. Piyada keчidi yoxdursa, kцчяnin dцz xяttli hissяsindяn yяni hяr iki tяrяf yaxшы gюrцnяn yerindяn sola-saьa baxmaqla чox diqqяtlя avtomobilin yaxыnlaшmadыьыnы tam yяqin edяrяk keчin.

- Kцчя vя yolda dayanmыш nяqliyyat vasitяsinin qarшыsыndan keчmяk чox tяhlцkяlidir. Яn чox hadisяlяr bu sяbяbdяn olur. Dayanmыш avtomobilin arxa hissяsindяn keчmяk lazыmdыr.

- Kцчяni svetoforun (nizamlayыcыnыn) iшarяlяrinя riayяt etmяklя keчin.

- Avtobuslarы dayanacaqlarda, dayanacaq yoxdursa sяkilяrdя gюzlяyin. Avtobus tam dayanmamыш ona yaxыnlaшmayыn.

- Kцчя vя yollarы keчяrkяn qaчmaq, tяlяsmяk, diqqяtsizlik etmяk olmaz.

- Kцчя vя yollarda yыьышыb topla oynamaq arabacыqlar, velosiped sцrmяk olmaz.

- Minik avtomobillяrinin saь qapыlarыndan dцшmяk lazыmdыr.

- Yaшы 12-dяn az olan uшaqlarыn minik avtomobilinin qabaq oturacaьыnda uшaьы saxlayan xцsusi qurьu olmadыqda oturmasыna icazя verilmir.

Hюrmяtli valideynlяr!

Azyaшlы uшaqlarы tяk baшыna kцчя vя yollara buraxmayыn, mяktяblяrя gюndяrmяyin. Bununla siz юz uшaqlarыnыzы avtomobil qяzalarыndan qoruyarsыnыz.

Kяnd yerlяrindя mal-qaranыn, ev quшlarыnыn юtцrцlmяsini azyaшlыlara hяvalя etmяyin.

verdiyi ehtimal edilir. Faktla baьlы YolNяqliyyat Hadisяlяrinя Dair Ишlяr цzrя Иstintaq vя Tяhqiqat Шюbяsindя araшdыrmalar aparыlыr.

...аьыр йол-гяза щадисясиндя 1 nяfяr dцnyasыnы dяyiшdi.

Сентйабрын 3-дя saat 13:30 radяlяrindя Шяki яrazisindя aьыr yol qяzasы baш verib. Hadisя Yevlax-ZaqatalaGцrcцstan magistral yolunun 73-cц kmdя Cumakяnd яrazisindя qeydя alыnыb.

Qяza zamanы Bakы sakini Иbrahimov Mяmmяd Aьarяhim oьlu idarя etdiyi 90LA-788 dюvlяt nюmrя niшanlы Hundai markalы avtomobillя hяrяkяtdя olarkяn qяfildяn idarяetmяni itirib. Nяticяdя avtomobil aшыb. Sяrniшin- 1950-ci il tяvяllцdlц Иbrahimova Rяdilя Mяmmяd qыzы elя hadisя yerindяcя dцnyasыnы dяyiшib.

Sцrцcц vя avtomobildя olan sяrniшinlяrИbrahimova Aytяn Nadir qыzы vя Иbrahimov Rяhim Mяmmяd oьlu xoшbяxtlikdяn yцngцl bяdяn xяsarяtlяri alыb. Faktla baьlы araшdыrma aparыlыr.

АРБ ШЯКИ

ЕТИБАРСЫЗ ЩЕСАБ ЕДИЛИР Шяки району, Ъяфярабад кянд сакини Дашдямиров Шакир Гурбан оьлунун адына Шяки ТИБ тяряфиндян верилмиш 01.01.1998-ъи ил тарихли инвентар нюмряси 79 олан Техники Паспорт итдийи цчцн етибарсыз сайылыр.

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.14

№ 9 (143), Сентйабр 2016

ШЯКИЛИ МЯШЩУРЛАР

"O arvada 1 saat dюzя bilmяdin, mяnsя 40 ildir ki, onunla..."

ЪЯВАЩИР ТЯГДИМ ЕДИР

Cяvahir SЯЛИМГЫЗЫ Шяkinin heч yerdя tяkrarы olmayan mяdяniyyяt abidяlяrinя heyran qalan Nazim Hikmяt yazыrdы: "Яgяr Azяrbaycanыn baшqa qяdim tikililяri olmasaydы, bircя Xan sarayыnы dцnyaya gюstяrmяk bяs edяrdi..."

Mяшhur tцrk yazarыnыn Azяrbaycanыn gюzяl tяbiяtli Шяkisi barяdя sюylяdiklяrini tяsadцfяn xatыrladыm. Yolumuz Шяkiyяdir. Шяki tяkcя fцsunkar tяbiяti, qяdim tarixi abidяlяri ilя deyil, шirin lяhcяsi, aьыza dad-tam gяtirяn dadlы paxlavasы, pitisi ilя dя mяшhurdur.

Belяliklя, Publika.az-ыn "Haralыsan" layihяsi bu dяfя Шяkidяn bяhs edяcяk.

Hяlя mяn Шяkinin tanыnmышlarыnы demirяm, bu qяdim torpaq hяm dя mяшhurlarы ilя юyцnцr.

Cavanшir Quliyev Mirzя Fяtяli Axundov, gюrkяmli dramaturq, ictimai xadim; Fяtяli Xan Xoyski, Azяrbaycan xalq cцmhuriyyяti hюkumяtinin baшчыsы; Bяxtiyar Vahabzadя, Xalq шairi; Cюvdяt Hacыyev, Xalq artisti, bяstяkar; Fuad Яbdцrrяhmanov, heykяltяraш, Xalq rяssamы; Hikmяt Ziya, шair, tяrcцmячi; Lцtfяli Abdullayev, Xalq artisti, aktyor; Rasim Ocaqov, Xalq artisti, rejissor; Sabit Rяhman, dramaturq, yazычы; Sяdayя Mustafayeva, Xalq artisti, aktrisa; Yaшar Qarayev, яdяbiyyatшыnas, dюvlяt mцkafatы laureatы; Ziya Yusifzadя, Milli tяhlцkяsizlik nazirliyinin Heydяr Яliyev adыna akademiyasыnыn rяisi, Azяrbaycan SSR dюvlяt tяhlцkяsizlik komitяsinin 7-ci sяdri; Иsmayыl Osmanlы, Xalq artisti, aktyor; Mяmmяd Bцrcяliyev, Xalq artisti; Шяfiqя Axundova, Xalq artisti, Шяrqdя ilk qadыn bяstяkarы; Яbdцlяzяl Dяmirчizadя, Яmяkdar elm xadimi, Azяrbaycan SSR Dюvlяt mцkafatы laureatы...

Gюrяk Шяkinin mяшhurlarы qяdim torpaьы necя vяsf edяcяklяr…

"Mяnя lяtifя qoшmuшdular ki, Cavanшir…"

Cavanшir Quliyev, tanыnmыш bяstяkar, яmяkdar incяsяnяt xadimi: - Шяki camaatы iti zяkasы, yumor hissi ilя hяmiшя fяrqlяnib.

Mяnim dя uшaqlыq illяrindя baшыma gяlяn maraqlы яhvalatlar olub.

Amma hamыsы elя uшaqlыq illяrindя dя qalыb.

Sizя юzцmlя baьlы bir lяtifя danышыm. Qarabaьda dюyцшlяr gedяn zaman mяn "Яsgяr marшы"nы yazmышdыm чox populyar idi. Eшitdik ki, Шяkidя bir lяtifя qoшublar: Cavanшir qaldыrыr, Rяhim (Qazыyev - C.) gюndяrir, Qцdrяt (Яbdцlsяlimov C.) da basdыrыr. Цчцmцz dя шяkiliyik.

Qцdrяt onda Dяfn Komissiyasыnыn

sirayяt edib. Saf, чox qonaqpяrvяr vя xяsislikdяn uzaq adamlardыr.

Yumor hissi onlarda чox gцclцdцr.

Bizim tяrяflяrdя sular yodsuz olduьundan insanlarыn diшi tez xarab olur, hяm dя zob xяstяliyi чox yayыlыb. Elя sюz dцшmцшkяn diш hяkimiylя baьlы bir lяtifя danышыm.

Bir gцn bir шяkili diш hяkiminя gedir. Hяkim onun diшinя baxmamыш xяstя qorxur. Hяkim 50 qram araq verir ki, iч, qorxun keчяcяk.

Amma xяstяnin qorxusu keчmir, iki dяfя dя 50-50 iчяndяn sonra hяkim ona yaxыnlaшыr. Шяkili шirя dюnцr vя deyir ki, hцnяrin var, mяnя yaxыnlaш vurub чяnяni sыndыraram.

Bir lяtifя dя danышыm. Bir шяkili oьlunu evlяndirmяk istяyir, evinя usta чaьыrыr ki, aynabяnd artыrsыn, evini geniшlяndirsin. Ustanы evdя qoyub яt almaq цчцn bazara gedir. Bazardan qayыdanda gюrцr ki, usta alяtlяrini yыьышdыrыb gedir. Soruшur ki, ay usta hara gedirsяn? Usta hirslяnir ki, яшшi, sяnin bu arvadыn baш-beynimi aparыb, sяn necя kiшisяn ki, belя arvada dюzцrsяn. Kiшi dя qayыdыr ki, mяn 40 ildi bu arvada dюzцrяm, sяn necя kiшisяn ki, bir saat dюzя bilmяdin.

qonаqpяrvяrliyi qeyd edяrdim. Gяlяn qonaq цчцn canыnы belя verяr шяkililяr. Sяmimidirlяr. Amma yeri gяlяndы sюzlяrini zarafatla da olsa yiyяsinя чatdыrыrlar. Иlk baxышdan sadяlюvh gюrцnsяlяr dя, яslindя чoxbilmiшdilяr. Tцkц tцkdяn seчirlяr. Лakin onu da deyim ki, шяkililяri gцldцrmяk чяtindir. Чox zяngin bir mяtbяxi var. Tam sяmimi deyim ki, Шяkidя biшirilяn pitini, boz-baшы, plovu vя s. yemяklяri mяn baшqa heч yerdя yemяmiшяm. O dadы ala bilmяmiшяm. Шяkinin tяbiяti, iqlimi, havasы belя tam fяrqlidir. Hяrdяn Шяkiyя gedяndя elя girяcяkdяn, nяfяs aldыьыn havadan belя hiss olunur ki, Шяkidяsяn. Hяtta belя bir lяtifя var.

Demяli bir gцn bir bakыlы Шяkiyя gяlir.

Maшыnыn tяkяrinin havasы boшalыr.

Yaxыnlaшыr tяkяr tяmir edяn sexя vя hava vurdurur. Sonda soruшur ki, borcum nя qяdяr edir, шяkili cavab verir ki, 10 manat. Qonaq яsяbilяшir ki, nя danышыrsan, mяn Bakыda cяmi 1 manata hava vurdururam. Nяdяn belя baha? Шяkili sakitcя: "Ay qardaш canoo yiyim, niyя hirslяnirsяn ki? Sяn Шяkinin havasыynan Bakinin havasыnы bir tutursan? Mяn sяnin tяkяrinя tяmiz Шяki havasы vurmuшam eee."

Играр Саламов

Xanlar Hяшimzadя

Галиб Ясядов

olasan, lяtifя danышmayasan, yяqin mяni qыnayarsыnыz. Шяkililяrdяn vaxtы soruшsan, heч vaxt dяqiq rяqяm demяz. Mяsяlяn saat 10-a 20 dяqiqя iшlяyibsя, deyяcяk ki, 10 tamamdыr, 11-я 20 dяqiqя iшlяyib. Lap 10:59 olsa mцtlяq deyяcяk ki, 10 tamamdыr, yaxud 11-я 59 dяqiqя qalыb. Шяki lяhcяsi чox шirindir, bunu hamы bilir. Шяkililяrя mяxsus яzizlяyici sюzlяr var: canoo yiyim, aьzoo yiyim, gюzoo yiyim. Иnandыrmaьa da чalышanda belя deyirlяr, "юzцm юlцm", "meyitim qabaьыna sяrilsin" filan iш belяdir. Шяkillяrdяn soruшsan ki, necяsяn deyяcяk, saь ol, nя var nя yox, deyяcяk ki, saь ol. Baшqa nя var nя yox? Onda da yalnыz eyni sюzц tяkrarlayacaq ki, saь ol. Hяtta шяkililяrlя baьlы bir lяtifя dя var. Bir gцn kompцter tяzя-tяzя чыxan vaxtlarda bir шяkiliyя yazыrlar ki, salam.

Cavab verir ki, saь ol. Sonra yazыrlar ki, nя var, nя yox, yenя dя yazыr ki, saь ol. Artыq цчцncц dяfя yazmaьa imkan olmur, kompцter tцstцlяyir vя baшlayыr yanmaьa. Bilir ki, шяkili цчцncц, dюrdцncц dяfя dя yenя eyni sюzц tяkrarlayacaq. Шяkililяr dava edяndя dя bamяzяliklя edirlяr. Nяsibя Zeynalovanыn oьlu Cahangir Zeynalov Шяki Teatrыnda yenicя iшя baшlayanda шяkili aktyorlar onunla zarafat etmяk qяrarыna gяliblяr. Cahangir mцяllim gюrцr ki, iki aktyor "hяbilя" deyя-deyя dalaшыr. Soruшur ki, noolub? Deyirlяr ki, hяbilя gюrmцrsяn bunu?

Baшa dцшmцr ki, "hяbilя" nя demяkdir. Aktyorlar da axыra qяdяr "hяbilя" deyя-deyя onu dolamaьa baшlayыrlar. Cahangir mцяllim юzц bunu zarafatla danышыb.

"Mяn sяnin tяkяrinя tяmiz Шяki havasы vurmuшam eee..."

Шяki... Azяrbaycanыn gцlцш paytaxtы!

Yadыmdadыr, Sovetlяr vaxtы hяr il шяhяrimizdя "Gцlцш Bayramы" keчirilяrdi. Dцnyanыn hяr yerindяn qonaqlar gяlяr, чox mюhtяшяm bir шяnlik olardы. Mяn onda orta mяktяbdя oxuyardыm. Hamыmыz aь kюynяk, qara шalvar geyяrяk qonaqlarы qarшыlamaьa чixardыq. Haminыn цzцndя tяbяssцm, bюyцk sevinc olardы.

Tяяssцf ki, indi "Gцlцш Bayramы" keчirilmir, lakin Шяki deyяndя hяlя dя istяr-istяmяz insanlarыn цzцndя tяbяssцm yaranыr. Maraqlы burasыdыr ki, шяhяrimizя gяlяn istяnilяn xarici юlkя vяtяndaшы, hяtta ingilis, fransыz uzaьы belя1 ay Шяkidя qaldыqdan sonra bu lяhcяdя danышыr.

Maraqlы burasыdыr ki, burada lяtifя юz-юzцnя yaranыr, шяkililяrin hazыrcavablыьыna gюrя hяr sюz, hяrяkяt belя lяtifяyя чevrilir. Bu yaxыnda Bakыda iшlяdiyim klinikanыn sцrцcцsц, qardaшы юьlunun sцrцcцlцk vяsiqяsini Шяki Yol Polisindяn almaq цчцn Шяkiyя gedib. Yaxыnlaшыb, bir шяkilidяn soruшur: Qardaш, burda QAИ-yя necя getmяk olar? Hansы tяrяfdяdir? Шяkili cavab verir: - Ay qardaш, canoo yiyim, юzoo daьa-daшa niyя salыrsan? Niyя hяbilя яziyyяt чяkirsяn? O svetoforu gююrsяn? Gюzlя, qыrmыzы iшiq yanan kimi keч. QAИ юzц hardadыrsa gяlib, sяni ora aparacaq.

Bu yaxыnda Шяkiyя gedяndя dostumgilя getmiшяm. Adыnы чяkmirяm, чцnki onu Шяkidя hamы tanыyыr. Dostum oьluna bяzi tapшыrыqlar verib, marketя gюndяrir. Oьlu da tяlяsik getdiyindяn mobil telefonu yaddan чыxыb evdя qalыr. Bir azdan oьlunun telefonuna zяng gяlir. Dostum яvvяl fikir vermяsя dя, sonra zяng sяsindяn bezib, telefonu gюtцrцr. Sяn demя, zяng edяn oьlunun чox yaxыn dostu imiш. Atasы telefonu gюtцrцb "Alo" deyяn kimi dostu qышqыrыr: - Яяяя, it oьlu, bayaqdan zяng edirяm, niyя cavab vermirsяn?

Dostum heч halыnы pozmadan cavab verir: - Иt oьlu marketdяdir, sяnnяn danышan itin юzцdцr. Шяkililяrin dalaшmalarы belя lяtifяdir. Yadыmdadыr hяlя uшaq idim. Mяhяllяmizdя iki qonшu kiшi dalaшыrdы. Bir az danышandan sonra

sяdri vяzifяsini icra edirdi. Mяn heч bu lяtifяdяn incimяdim dя. Tяbii ki, mяn bu marшы insanlarы юldцrmяkdяn юtrц yazmamышdыm. Sюzцmцn canы budur ki, шяkililяr iti zяkaya malik insanlardыr. Bamяzяliklяri dя burdan qaynaqlanыr.

"Meyitim qabaьыna sяrilsin" Иqrar Salamov, Шяki Dюvlяt Dram Teatrыnыn aktyoru: - Biz шяkililяr baшqa bюlgяlяrdяn bir neчя xцsusiyyяtimizя gюrя fяrqlяnirik. Шяkinin insanlarы Шяki halvasы чox yediyindяn чox шirin olurlar. Шirin yumorumuzu da bura яlavя elяsяk, tяsяvvцr edin dя, шяkililяr necя шirin vя bamяzя olur. Цmumiyyяtlя, tarixяn xanlыqdar olan bюlgяlяr zяngin vя юzцnяmяxsus mяtbяxi ilя fяrqlяnib. Шяki dя xanlыq olduьundan mяxsusi mяtbяx mяdяniyyяtinя malik bюlgяdir. Шяki pitisi, Шяki paxlavasы artыq brenddir. Шяkili

"Vurub, чяnяni sыndыraram" Xanlar Hяшimzadя, Шяki Dюvlяt Dram Teatrыnыn aktyoru: - Шяki camaatы hяddяn artыq mehriban, qыlыqlы insanlardы.

Bunun da sяbяbi var. Шяki tarixяn tacirlяrin gяlib-getdiyi yer olub.

Hяtta belя bir deyim dя var ki, шяkilidяn 5 qяpiklik nяyisя 25 qяpiyя almaq olar. Dillяrini iшя salыb, insanы tovlamaьы bacarыrlar. O vaxt tacirlяri dя tovlayыb, ucuz qiymяtя mal alыrlarmыш. Шяkinin tяbiяti insanlarыna da

Qalib Яsяdov, пsixoterapevt, Avropa nevropataloqlar cяmiyyяtinin цzvц: - Шяkiliyяm Шяkili, Sюzцm aьыr чяkili.

Zarafatdan qaчmaram, Sюz hяddini aшmaram.

Gцlцшцm qanadlыdы, Lяzzяtlidi, dadlыdы. Шit sюzя baш qoшmaram, Hяr sюzцm urvatdыdы. Шяki... Azяrbaycanыn sюzцn hяr bir mяnasыnda orijinal olan bir шяhяri. Bu yerlяrя 2700 il qabaq kючцb gяlmiш яn qяdim tцrk tayfalarы olan Saklarыn mяskunlaшdыьы tarixi bir яrazi. Qayьыsыz uшaqlыьыmыn keчdiyi bir шяhяr. Шяki hяm dя mяnim цчцn Bяxtiyar Vahabzadя demяkdir, Mirzя Fяtяli Axundov demяkdir. Sabit Rяhman, Emin Sabitoьlu, Шяfiqя Axundova, Lцtfяli Abdullayev vя digяr dahi sяnяtkarlarыn, korifeylяrin yetiшdiyi bir mяkan demяkdir. Шяki... Hяr daшыnda, kцчяsindя tarixin yaшadыьы mюhtяшяm bir шяhяr. Nazim Hikmяt deyяrdi ki, Azяrbaycanыn digяr abidяlяri olmasaydы belя, tяkcя Xan Sarayыnы gюstяrmяk kifayяtdir ki, bu xalqыn necя bюyцk bir mяdяniyyяtя, incяsяnяtя, zяngin tarixя malik olduьunu sцbut edяsяn. Bяs bizlяr neylяdik? Xan Sarayыnыn яtrafыna asfalt чяkdik, dюшяmяsinя laminat vurduq, otaqlara kondisioner qoyduq, elektriklяшdirdik, Qala divarlarыnыn yanыnda modern bir Yay Konsert Kompleksi tikdik. Vя bцtцn bu mцasir dяbdяbяnin fonunda Xan Sarayы kiчildi, cыlыzlaшdы. Mяgяr italyanlar Kolizeyin яtrafыna asfalt чяkя bilmяzdilяr, ya Pompeyin xarabalыqlarыnы tяmir etmяk bu qяdяr чяtindir? Misir ehramlarыnыn яtrafыnы abadlaшdыrmaq olmazdы? Mяn hяmiшя demiшяm, tarixi abidяlяri tяmir etmяk yox, bяrpa etmяk lazыmdыr. Tarixi olduьu kimi qoruyub saxlamaq lazыmdыr. Tяяssцf...

Biz qoruya bilmirik... Шяki... Юzцnяmяxsus xцsusiyyяtlяri olan insanlarы ilя fяrqlяnяn bir шяhяr. Иlk nюvbяdя mяn

kiшilяrdяn biri dюzmяyib dalaшdыьы adama kяllя vurdu. O da kяnara чяkilib belя dedi. "Sяn naьarыrsan, Bu, nяtяri dalaшmaqdыr? Adam kimi dalaшa bilmirsяn? Sюy mяni, sюyцm sяni. Sюy dяdяmi, sюyцm dяdяni.

Daha baшoo aьzыma niyя soxursan ki?" Шяki haqqыnda чox danышmaq olar. Gцnlяrlя. Mяnim doьma шяhяrim. Azяrbaycanыmыzыn dilbяr guшяlяrindяn biri. Sюzцmц dahi шairimiz Bяxtiyar Vahabzadяnin Шяkiyя hяsr etdiyi bir шerilя tamamlamaq istяyirяm: Bir nяьmя qoшmadыm hяlя mяn sяnя, Daьlar bunu mяnя kяsir sanmasыn.

Mяn dedim, vurьunam Azяrbaycana, Deyirяm, heч zaman xыrdalanmasыn.

Kюnlцmdяn ucalan bu avaz, bu sяs.

Bюyцkdцr, ucadыr mяslяkim mяnim.

Bala anasыna "sevirяm" demяz, Mяn dя demяmiшяm, a Шяkim, mяnim.

Gцlyanaq Mяmmяdova

"Чay daшan kimi bizi barыnыn цstцnя qaldыrыb qoyardыlar" Gцlyanaq Mяmmяdova, Xalq artisti, mцьяnni: - Nяdяnsя yaшa dolduqca doьulduьu elя-oba цчцn burnunun ucu gюynяyir. Vяtяnim Шяki haqqыnda danышmaq mяnя чox xoшdur. Шяkinin Bюyцk Dяhnя kяndindяnяm. Kяndimizlя baьlы o qяdяr xatirяlяrim var ki, indi hamыsы bir-bir yadыma dцшцr. Yadыmdadыr kяndin yuxarы hissяsindяn axan Dяhnя sayы tez-tez daшыrdы vя hяyяtimizi su basыrdы. Atam evimizя su dolmasыn deyя hцndцr, enli daш barы hюrmцшdц.

Amma yenя dя daш barы suyun qarшыsыnы ala bilmirdi. Biz balaca olanda atamgil qorxurdular ki, su bizi aparar. Чay daшan kimi bizi barыnыn цstцnя qaldыrыb qoyardыlar.

Su чяkilяn kimi barыdan dцшяrdik. Bizim yerin camaatы daь havasы udduьundan, gюzяl tяbiяtlя tяmasda olduьundan чox saf, qяlbitяmiz olurlar. Шяki camaatы eyni zamanda zяhmяtkeшliyi ilя fяrqlяnib. Bu zяhmяtsevяrliyi valideynlяrimin timsalыnda gюrmцшяm. Шяki deyяndя orta mяktяb illяrim, uшaqlыьыm gяlib kino lenti kimi gюzlяrimin qarшыsыndan keчir.

Onu da deyim ki, шяkililяri шirin edяn hяm dя onlarыn lяhcяsidir. Шяhяrя yeni gяldiyim vaxtlarda mahnыlarы da Шяki lяhcяsiylя oxuyurdum. Шяkinin gюzяl tяbiяtini, fцsunkar gюzяlliyini sюzlя ifadя etmяk чox чяtindir. Bu gюzяlliyi gяlib gюrmяk lazыmdыr.

Gцlyanaq xanыmыn sюzцnя qцvvяt, Шяki gюzяl tяbiяti ilя яcnяbi mяшhurlarыn da hяr zaman diqqяtini чяkib. Bu gюzяllikdяn duyьulanan fransыz yazычыsы Aleksandr Dцma "Qafqaz sяfяri" яsяrindя yazыr: "Biz Nuxadan uzaqlaшdыqca onun gюrцnцшц daha da gюzяllяшir vя bцtцn fцsunkarlыьы ilя gюzцmцzцn qabaьыnda canlanыrdы".

Mяn dя Шяkinin gюzяlliyini gюzlя gюrяnlяrdяnяm. Шяkidя яn чox xoшuma gяlяn, tarixi mяkanlarы vя koloritli insanlarы olub. Camaatыnыn lяhcяsi onlarыn biшirdiklяri Шяki paxlavasыndan da шirindir. Hяbilя dцzmц dedim, gюzoo yiyim?

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

№ 9 (143), Сентйабр 2016 Эцръцстанда шящяр

Гясд

Йаьынты

Мяшщур футболчу

Дашгын

ы

Алаг

сящ.15

Атлы

Валидейн

Бим

Шющрят

Тяййаря

Сап

Кючцрцлмя Гала

Сяма

Нот

Цнсиййят васитяси

Йаш

Дам юртцйц

Сярмайя

Тцркийядя шящяр

Мейвя

Кимйяви елемент

Суал Евин бир щиссяси Киши ады

Гощум

360-365 Гансоран эцн

Гардаш Бюйцк

Аьаъ

Сцрцнян

Садя

Бязяк

Пул ващиди

Мейвя

Йазычы

Бяли

Мисмар

Зирвя

Алгы-сатгы

Бцръ Дцзбуъаглынын тяряфи

Дцйц

Ич

Бокс мейданы

Йер

Говшаг

Сум... Ал...

Гырмызы

(инэилисъя)

Матям эцнц

Гырьызыстан

Косметик васитя

Олду

(инэилисъя)

Гол

Гыз ады

Мусиги групу

Ярзаг

Чялик

Йахшы

Киши

Тцркийядя вилайят

Сащя Гязет

Ов аляти

(русъа)

Бюйрякцстц

Гиймят

Тяшкилат

Инъя

Йазар

Намус

(русъа)

Тез

Чюряк

Йени

Йетярсай

Хончанын бязяйи

Зяка

Индикатор

Мусиги аляти

Тикинти аляти

Маьара

Мцдрик

Куба

Ешитмяйян

Явязлик

Халча

Шяки Бялядиййясинин коллективи бцтцн мцяллимляри бу мцнасибярля тябрик едир, онлара чятин вя шяряфли ишляриндя даим уьурлар арзулайыр.

Мяшщур физик Баш эейими

Щейван

Газ

Савадсыз инсан мейвясиз аьаъа бянзяр. Вя бу аьаъы йетишдирян мящз мцяллимдир. Бизя йцксяк билик, савад бяхш едян, бяшяриййятин инкишафында дуран мцяллимляримиздир.

Ашаьы температур

Йахшы

Кечял

Гяддар

МЦЯЛЛ ИМЛ ЯРИН ПЕШЯ БАЙРАМ ЫДЫР.

Гатил

Мцгяддяс даь

Щиндистанда даь

ОКТЙАБР

Сай

Чай

Дад

5

Ляйян

Тцрк шаири

Цч

(фарсъа)

Рийази проблем

Миллят

Яр-...

Щейван

Ички

Бу ил

Габ

Баш юртцйц Баьлайыъы

Дювлят

Оба

Сярвахт

Шца

Гаршы

Шиш

Африкада дювлят

Ямяк

Плов

Мяшщур

Йохлама йазы

Метр

Спирт

Ямлак

Истигамят

1000 ил

Ада дювлят

Идман гурьусу

Мусиги нювц

Температур юлчян

Мяишят ъищазы

Стол

(русъа)

Щяндяси фигур

Идман нювц

Нот

Дцлэяр

Африка дювляти

Бостан ъярэяси

Щязрят

Сярянъам Алов Чайыр

ШЯКИ ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ № 9 (143), Сентйабр 2016

ТЯБРИК ЕДИРИК!

ДИГГЯТ! ИНТЕРНЕТ ИСТИФАДЯЧИЛЯРИНИН НЯЗЯРИНЯ: БИЗИМ WEB СЯЩИФЯЛЯРИМИЗ: http://sheki.io.ua http://belediyye.io.ua h t t p : / / b e l e d i y y e . s h e k i . o rg http://sheki-municipality.narod.ru http://issuu.com/shekibelediyyesi http://facebook.com/shekibelediyyesi

“МЦГЯВВА” ИСТАНБУЛДА

Республикамызын танынмыш археологу, щямйерлимиз НЯСИБ МУХТАРОВУН октйабрын 3-дя анадан олмасынын 65 иллик йубилейидир.

Бу йахында qardaш Tцrkiyяnin paytaxtы Иstanbulda tanыnmыш Azяrbaycan yazычы-dramaturqu, filosof Firuz Mustafanыn "Mцqяvva" pyesininin premyerasы olmушdur. Пйесдя гящряманын ролуну щямйерлимиз Кямаля Камал гызы Нябибяйова ифа едиб. Мурад НЯБИБЯЙОВ

чалышыр.

Tamaшanыn rejissoru hazыrda yaradыcыlыq iшlяri ilя baьlы Turan TT vя Иstanbul-Azяrbaycan Kцltцr Evinin dяvяtiylя Иstanbulda olan, Azяrbaycan Musiqili Teatrыnыn aktyoru vя Turan TT-nin rejissoru Elчin Иmanovdur (El Чino).

65

Nяsib Muxtarov 1951-ci il oktyabrыn 3-dя Шяkidя anadan olub.

1974-1979-cц ilляrdя Azяrbaycan Dюvlяt Universitetinin Tarix fakцltяsindя яyani ali tяhsil alыb. Сonra Шяkidяki R.b.Яfяndiyev adыna Diyarшцnaslыq muzeyindя baш fond mцhafizячisi, daha sonra muzeyin direktoru, 1982-ci ildяn isя Шяki rayon Mяdяniyyяt шюbяsindя tarixi abidяlяrin baш mцhafizi vяzifяsindя iшlяyir. Шяki rayon Mяdяniyyяt шюbяsindя iшlяyяrkяn, "Biz diyarы юyrяnirik" adlы kюnцllцlяr qrupunu yaradыб, щямин qrupun bazasыnda ися "Ocaq" яdяbi-ictimai birliyi tяшkil edilиб.

N.Мuxtarov 1981-ci ildяn Yevlax-Balakяn dяmir yolunun чяkiliшi ilя яlaqяdar rayon яrazisindя arxeoloji qazыntы iшlяri aparan ekspedisiyanыn iшini yaxыndan izlяmiш vя bu iш onun цчцn o qяdяr maraqlы gюrцnmцшdцr ki, hяyatыnы arxeologiyaya hяsr etmяyя qяrar vermiшdir. O, 1990-cы ildяn AMEA Arxeoloяiya vя Etnoqrafiya Иnstitutunun Шяki arxeologiya-folklor qrupunun baш elmi iшчisidir. Onun iшtirakы, yaxud rяhbяrliyi altыnda fяaliyyяt gюstяrяn arxeoloji ekspedisiyalar Respublikaмызын шimal-qяrb bюlgяsindя чoxsayлы qazыntы iшlяri hяyata keчirmiш vя keчirmяkdяdirlяr.

2015-ci il aprelин 17-дя Azяrbaycan Xalчa Muzeyindя tяшkil olunmuш "Milli irs-2015" mцkafatыnыn tяqdimat mяrasimindя Nяsib Muxtarov diplom vя pul mцkafatы ilя tяltif olunmuшdur.

Mono tamaшa шяklindя hazыrlanmыш pyesdя baш rolu Turan TT-nin rяhbяri, щямйерлимиз Kяmalя Kamalqыzы (Nяbibяyova) ifa etmiшdir. Tamaшanыn rяssamы Tariyel Яlizadя, musiqi tяrtibatчыsы Elчin Emindir.

Azяrbaycan yazычыsыnыn яsяri Тцркийя tamaшачыlarы tяrяfindяn bюyцk rярbяtlя qarшыlanмыщдыр.

Premyerada bir чox tanыnmыш simalar, o cцmlяdяn Azяr-baycanын Иstaнbuldakы Baш konsulluьunun яmяkdaшы, konsul Yadulla Paшayev, Azяrbaycan Kцltцr evinin Baшkanы Hikmяt Elp, “Tцrk Bir Dev” Tv-nin mцdir mцavini Mahmud Oral вя ясярин мцяллифи, философ Фируз Мустафа iшtirak ediblяr.

Tцrkiyя mяtbuatы tamaшa щаггында яtraflы informasiyalar dяrc etmiш, radio vя televiziya kanallarы чохчайлы reportajlar hazыrlaмышлар.

Psixoloji monodram kimi qяlяmя alыnmыш яsяrdя coшqun bir hяyat yolu keчmiш Qadыnыn keчirdiyi iztirab vя яzablarыndan sюhbяt aчыlыr.

Vaxtilя bir neчя dяfя ailя qursa da юz xoшbяxtliyini tapa bilmяyяn bu Qadыn yaшadыьы hisslяri evindяki mцqяvvaya naьыl etmяli olur. Qadыna elя gяlir ki, onu bu alяmdя canlы insanlardan daha чox, bu hissiz-duyьusuz mцqяvva daha yaxшы anlaya bilяr.

Tamaшada satira, qrotesk notlarы da gцclцdцr.

Tamaшa Иstanbul tamaшaчыlarыna Oda Teatrыnыn sяhnяsindя tяqdim olunmuшdur vя bir neчя gцn oynanыlмышдыр.

Xatыrladaq ki, "Oda" teatrы 1990-cы ildяn fяaliyyяt gюstяrir. Bu sяnяt ocaьыnda Kaan Erkam, Levent Tayman, Niyazi Gezer vя Beste Hoшses kimi tanыnмыш сяняткарлар

Шяки Бялядиййясинин коллективи, бцтцн Шякилиляр адындан Нясиб Мухтарову 65 иллик йубилейи мцнасибятиля тябрик едир, она мющкям ъан саьлыьы, узун юмцр вя эяляъяк фяалиййятинда даща бюйцк уьурлар арзулайыр.

Гязетин щазырланмасында Шяки Шящяр Иъра Щакимиййятинин sheki-ih.gov.az вя АзярТАъ-ын азертаэ.эов-аз сайтларындан истифадя олунмушдур.

Елчин Иманов, Кямаля Камалгызы, Фируз Мустафа вя “Ода” Театрынын актйору Атакан

ЯЗИЗ ОХУЪУЛАРЫМЫЗ! “ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ” гязетиня 2017-ъi ил цчцн абуня кампанийасына башланды. Гязетя абуня олмаг цчцн Шяки Реэионал Почт Шюбясиня, “Азярмятбуатйайым” АСЪ-нин вя “ГАЙА” мятбуатйайымын Шяки шюбяляриня мцраъият едя билярсиниз.

Редаксийайа тягдим олунан ялйазмалары, дискляр, фотолар вя диэяр материаллар эери гайтарылмыр.

Тясисчи: Шяки Бялядиййяси Баш редактор: Мурад Нябибяйов

Редаксийанын цнваны: Шяки шящяри, АЗ5500, М.Я.Рясулзадя пр.182, 2-ъи мяртябя Тел: +(994 24) 244 28 02 Моб: +(994 50) 310 69 57 Е-маил: sheki.belediyye@gmail.com murad.nabibekov@mail.ru

Мцяллифлярин мювгейи иля редаксийанын мювгейи цст-цстя дцшмяйя биляр. Гязетдя дяръ олунан фактлара эюря мцяллифляр вя мялуматын эютцрцлдцйц мянбя мясулиййят дашыйыр. Щесаб нюмряси: Азярбайъан Бейнялхалг Банкынын Шяки филиалы, Код: 805410 ВЮЕН: 9900001881 Мцхбир щесабы: 0137010002944 S.W.И.Ф.Т. БИК ИБАЗАЗ 2Х Шяки Бялядиййяси, Щесаб Но: 33308019449336503266 ВЮЕН 3000086531

www.issuu.com/shekibelediyyesi

Гязет 27 ийул 2005-ъи илдя Азярбайъан Республикасы Ядлиййя Назирлийиндя гейдиййатдан кечиб. Гейдиййат № 1458. Тираж 500. Чапа щазырланыб: 4 октйабр 2016-ъи ил Гязет “АЗЯРМЕДИА” ММЪ мятбяясиндя чап олунуб.