Sheki Belediyyesi, No 8 (131) Avqust, 2015

ГЯЗЕТИМИЗИН 10 ЙАШЫ ТАМАМ ОЛДУ МЯН ЙАНМАСАМ, СЯН ЙАНМАСАН, НЕЪЯ ЧЫХАР ГАРАНЛЫГЛАР АЙДЫНЛЫЬА?!

ØßÊÈ ØßÊÈ ÁßËßÄÈÉÉßÑÈ Н Нe ew ws sp pa ap pe er r № 8 (131) Август 2015

о оф ф

S SH HE EK KI I

M MU UN NI IC CI IP PA AL LI IT TY Y

Шяки Бялядиййясинин органы

Гязет 2005-ъи илин август айындан дян няшр едилир

В Я Т Я Н И М И З И Н Г А Н Л Ы Т А Р И Х И И Ш Ь А Л Е Д И Л М И Ш Т О Р П А Г Л А Р Ы М Ы З ГЯРБИ АЗЯРБАЙЪАН ХАНКЯНДИ ХОЪАЛЫ ШУША ЛАЧЫН ХОЪАВЯНД КЯЛБЯЪЯР АЬДЯРЯ АЬДАМ ФЦЗУЛИ ЪЯБРАЙЫЛ ГУБАДЛЫ ЗЯНЭИЛАН

декабр, 1988 26.12.1991 26.02.1992 08.05.1992 18.05.1992 02.10.1992 02.04.1993 07.07.1993 23.07.1993 23.08.1993 23.08.1993 31.08.1993 29.10.1993

УНУТМАЙАГ!

ФЦЗУЛИ, ЪЯБРАЙЫЛ ВЯ ГУБАДЛЫНЫН ИШЬАЛЫНДАН 22 ИЛ КЕЧДИ

Bolqarыstanыn "Standart" qяzetindя "Шяki - Qabrovonun qardaшы" adlы mяqalя dяrc edilib Bolqarыstanыn "Standart" qяzetindя Bakыda keчirilmiш ЫЫЫ Beynяlxalq Humanitar Forumun iшtirakчыsы, jurnalist Olia Al Ahmedin "Шяki - Qabrovonun qardaшы" adlы mяqalяsi dяrc edilib.

Mцяllif mяqalяdя Шяkinin Bolqarыstanыn Qabrovo шяhяri ilя qardaшlaшmasыndan, цч il яvvяl яdliyyя naziri Fikrяt Mяmmяdovun rяhbяrlik etdiyi nцmayяndя heyяtinin Qabrovoya sяfяr etmяsindяn sюhbяt aчыr.

Mяqalяdя Шяkinin qяdim tarixi barяdя яtraflы mяlumat verilir. Jurnalist Шяkiyя sяfяr edяn hяr bir turistin шяhяr haqqыnda aьыzdolusu danышdыqlarыnы diqqяtя чatdыrыr. Olia Al Ahmed Шяkinin tarixi abidяlяrinin qorunub saxlanmasыnda Azяrbaycan xalqыnыn цmummilli

Avqustun 16-da Belqradыn kцчяlяrindяn birinя Azяrbaycanыn xalq шairi Bяxtiyar Vahabzadяnin adыnыn verilmяsi ilя baьlы шяhяrin Borska ilя Pere Velemiroviч kцчяlяrinin kяsiшmяsindя юlkяmizin Serbiyadakы sяfirliyinin vя шяhяr meriyasыnыn birgя tяшkilatчыlыьы ilя tяdbir keчirilib.

Tяdbirdя Belqrad шяhяr meriyasыnыn, Rakovitsa, Vojdovaч vя Savski Venaч bяlяdiyyяlяrinin rяhbяrliklяri, Serbiya Xarici Ишlяr Nazirliyinin nцmayяndяlяri, parlamentin цzvlяri, Belqradda fяaliyyяt gюstяrяn Azяrbaycan Mяdяniyyяt Mяrkяzi vя Serbiyada yaшayan azяrbaycanlыlar, bu юlkяnin ziyalыlarы, mяdяniyyяt vя incяsяnяt xadimlяri iшtirak ediblяr.

Tяdbir Belqrad шяhяr merinin mцavini xanыm Иrena Vuyoviчin vя sяfir Eldar Hяsяnovun Bяxtiyar Vahabzadя kцчяsi yazыlmыш lюvhяnin цzяrindяn юrtцyц gюtцrmяlяri ilя baшlanыb.

E.Hяsяnov qeyd edib ki, gюrkяmli шair Bяxtiyar Vahabzadяnin 90 illik yubileyinin qeyd edilmяsi barяdя Azяrbaycan Respublikasыnыn Prezidenti Иlham Яliyevin 14 yanvar 2015-ci il tarixli Sяrяncamыnы vя birbaшa tapшыrыьыnы rяhbяr tutaraq sяfirlik Belqradda fяaliyyяt gюstяrяn Azяrbaycan Mяdяniyyяt Mяrkяzinin vя Serbiyada yaшayan hяmvяtяnlяrimizin tяшяbbцsц ilя Bяxtiyar Vahabzadяnin bu юlkяdя yaxыndan tanыdыlmasы vя adыnыn Belqrad шяhяrinin kцчяlяrindяn birinя verilmяsi цчцn Belqrad шяhяr meriyasыna mцraciяt edib. Meriyanыn cari il

lideri Heydяr Яliyevin mцhцm rolunun olduьunu, hazыrda bu шяhяrdяki tarixi abidяlяrin vя gюrmяli yerlяrin bяrpasы iшlяrinя Heydяr Яliyev Fondunun prezidenti Mehriban Яliyevanыn xцsusi diqqяt ayыrdыьыnы vurьulayыr. O, hazыrda Шяkinin inkiшaf dюvrцnц yaшadыьыnы qeyd edir.

Dцnyada analoqu olmayan Шяki xanlarыnыn sarayыnыn 250 illiyinя hяsr olunan yubileyin tяntяnяli шяkildя keчirildiyi bildirilяn yazыda milli memarlыьыn яsrarяngiz incisi olan bu mяkana turistlяrin чox цz tutduьu diqqяtя чatdыrыlыr.

Mяqalяdя oxuculara Шяkidяki Yuxarы Karvansara vя Aшaьы Karvansara, burada sяnяtkarlыьыn mцxtяlif nюvlяri haqqыnda da mяlumat verilir.

Belqradыn kцчяlяrindяn birinя Bяxtiyar Vahabzadяnin adы verilдi iyunun 23-dя keчirilmiш iclasыnda bu mцraciяtя mцsbяt baxыlaraq Belqradыn Tsrnotravske kцчяsindяn baшlayaraq Borska ilя Pere Velemiroviч kцчяlяrinin kяsiшmяsinяdяk olan hissяsinя Bяxtiyar Vahabzadяnin adыnыn verilmяsi haqqыnda qяrar qяbul edilib.

Sяfir Bяxtiyar Vahabzadяnin adыnыn Belqrad шяhяrinin kцчяlяrindяn birinя verilmяsinin dost Azяrbaycan vя serb xalqlarыnыn yцksяk sяviyyяli mцnasibяtlяrinin bariz nцmunяsi olduьunu vurьulayыb. Diqqяtя чatdыrыb ki, Иva Andriч, Milorad Paviч kimi tanыnmыш serb yazычыlarыnыn яsяrlяri Azяrbaycan dilindя oxunur vя Serbiyanыn incяsяnяt xadimlяrinin musiqilяri юlkяmizdя sevilяrяk din-

lяnilir. Belqrad kцчяlяrinin birinя Bяxtiyar Vahabzadяnin adыnыn verilmяsini sяfir юlkяlяrimiz arasыnda strateji tяrяfdaшlыq mцnasibяtlяrinin ifadяsi kimi qiymяtlяndirib. Иrena Vuyoviч tяdbir iшtirakчыlarыna mцraciяt edяrяk serb vя Azяrbaycan xalqlarыnыn mюhkяm dostluq baьlarы barяdя danышыb. O, bu hadisяnin яmяkdaш-

lыьыmыzыn geniшlяnmяsinя mцhцm tюhfя verяcяyinя яminliyini bildirib.

Tяdbir чяrчivяsindя Belqradda fяaliyyяt gюstяrяn Azяrbaycan Mяdяniyyяt Mяrkяzinin sяdri, professor Zяrifя Яlizadя Bяxtiyar Vahabzadяnin serb dilinя tяrcцmя edilmiш шerini sяslяndirib.

“ЗАМАН-АЗЯРБАЙЪАН” гязетинин коллективи Шяки Бялядиййясинин коллективини “ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ” гязетинин 10 иллик йубилейи мцнасибяти иля тябрик едир. Азярбайсан мятбуат мяканында юзцнц танытмыш “ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ” гязетиня узун юмцрлц олмаьы арзулайыр.

сящ. 2

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

№ 8 (131), Август 2015

Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяti baшчыsы yanыnda Шuranыn geniш iclasы keчirilmiшdir

Avqustun 4-dя шяhяr icra hakimiyyяtinin akt zalыnda Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяti baшчыsы yanыnda Шuranыn geniш iclasы keчirilmiшdir. Иclasda Шura цzvlяri ilя yanaшы шяhяr icra hakimiyyяtinin mяsul iшчilяri, hцquq-mцhafizя orqanlarыnыn, idarя vя tяшkilatlarыn rяhbяrlяri, Шяki шяhяr icra hakimiyyяti baшчыsыnыn sahя, qяsяbя vя kяnd inzi-

bati яrazi dairяlяri цzrя nцmayяndяlяri, bяlяdiyyя sяdrlяri, sahibkarlar, qeyri-hюkumяt tяшkilatlarыnыn vя KИV-in nцmayяndяlяri iшtirak etmiшdir. Иclasы giriш sюzц ilя Шяki шяhяr иcra щakimiyyяtinin baшчыsы Elxan Usubov aчmыш vя gцndяlikdя duran mяsяlяlяr haqqыnda mяlumat verilmiшdir. Иclasda Шяki шяhяr иcra щakimiyyяti baшчыsыnыn mцavini - sosial-iqtisadi inkiшafыn

“СЯРЩЯДИ ХАЛГ ГОРУЙУР” Azяrbaycan Sяrhяd Mцhafizяsinin yaradыlmasыnыn 96-cы ildюnцmц mцnasibяtilя avqustun 17-dя Шяki шяhяrindя "Sяrhяdi xalq qoruyur" mюvzusunda tяdbir keчirilib.

tяhlili vя proqnozlaшdыrыlmasы шюbяsinin mцdiri Fирон Яliyev Шяki rayonunda mюvcud torpaq ehtiyatlarыndan sяmяrяli istifadя olunmasы vяziyyяti haqqыnda, Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяti baшчыsыnыn mцavini шяhяr tяsяrrцfatы шюbяsinin mцdiri vяzifяsini icra edяn N.Иsmayыlov isя Шяki шяhяrinin mяnzil - kommunal tяsяrrцfatы mяsяlяlяrinin mцzakirяsi haqqыnda mяruzя etmiшlяr. Sonra mцzakirя olunan mяsяlяlяr яtrafыnda чыxышlar olmuшdur. Иclasda Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin baшчыsы Elxan Usubov чыxыш edяrяk mцzakirя olunan mяsяlяlяrlя baьlы юz fikirlяrini bildirmiш, mцvafiq tюvsiyя vя tapшыrыqlar vermiшdir.

Tяdbirin sonunda Azяrbaycan Prezidentinin

Шяki Sяrhяd Dяstяsinin gяnc яsgяrlяri Vяtяnя sяdaqяt andы iчdilяr Avqustun 18-dя Шяki Sяrhяd Dяstяsindя Azяrbaycan Sяrhяd Mцhafizяsinin yaradыlmasыnыn 96-cы ildюnцmц vя gяnc яsgяrlяrin hяrbi andiчmя mяrasiminя hяsr olunan tяntяnяli tяdbir keчirilib.

Шяki Sяrhяd Dяstяsinin tяшkilatчыlыьы ilя keчirilяn tяdbirdя Иsmayыllы, Qяbяlя, Oьuz, Шяki vя Qax rayonlarыnыn sяrhяdyanы yaшayыш mяntяqяlяrinin sakinlяri, rayonlarыn yerli icra hakimiyyяti orqanlarыnыn rяsmilяri, ictimaiyyяtin nцmayяndяlяri, sяrhяdчi veteranlar iшtirak ediblяr.

Tяdbir iшtirakчыlarы яvvяlcя цmummilli lider Heydяr Яliyevin abidяsi юnцnя gцl-чiчяk dцzцb, dahi rяhbяrin xatirяsini ehtiramla yad ediblяr. Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin akt zalыnda keчirilяn tяdbiri Шяki Sяrhяd Dяstяsinin rяisi, polkovnik-leytenant Mцzяffяr Pirizadя aчaraq Vяtяnimizin sяrhяdlяrinin mцhafizяsinя gюstяrilяn yцksяk dюvlяt qayьыsыndan, Sяrhяd Qoшunlarыnыn keчdiyi чяtin vя шяrяfli inkiшaf yolundan, яldя olunan uьurlardan bяhs edib.

Bildirilib ki, Sяrhяd Qoшunlarыnыn formalaшmasы vя bugцnkц sяviyyяyя чatmasы xalqыmыzыn цmummilli lideri Heydяr Яliyevin adы ilя baьlыdыr. Milli dюvlяtчiliyimizin яsas atributlarыndan biri olan dюvlяt sяrhяdlяrinin mцhafizяsi mяsяlяsi hяr zaman Ulu Юndяrin diqqяt mяrkяzindя olub.

Sяrhяd Dяstяsinin rяisi bildirib ki, tяhlцkяsizliyin tяmin olunmasы, sabitliyin qorunub saxlanыlmasы, яmin-amanlыьыn, asayiшin davam etdirilmяsi юlkяmizin inkiшafы цчцn baшlыca шяrtdir. Bu iшdя Sяrhяd Qoшunlarыnыn da цzяrinя bюyцk vяzifяlяr dцшцr.

Azяrbaycan Respublikasыnыn Prezidenti, Silahlы Qцvvяlяrin Ali Baш Komandanы Иlham Яliyevin yцksяk diqqяt vя qayьыsы dюvlяt sяrhяdlяrimizin daha etibarlы шяkildя

qorunmasыnda, Sяrhяd Qoшunlarыnыn maddi-texniki bazasыnыn mюhkяmlяndirilmяsindя, mцasir texnika vя avadanlыqla tяminatыnda, kadr hazыrlыьыnda, шяxsi heyяtin peшяkarlыq sяviyyяsinin yцksяldilmяsindя, yeni sяrhяd infrastrukturunun yaradыlmasыnda юz яksini konkret шяkildя tapыb.

Vurьulanыb ki, yerli яhalinin dюvlяt sяrhяdlяrinin mцhafizяsindя iшtirakы qarшыlыqlы яlaqяlяrin sыx vя sяmяrяli qurulmasыnы tяmin edir. Belя gюrцшlяr yerli яhalinin sayыqlыьыnы artыrыr, sяrhяdчilяrlя iшgцzar яlaqяlяri gцclяndirir.

Tяdbirdя Шяki Sяrhяd Dяstяsinin шяxsi heyяt цzrя шюbяsinin rяisi, polkovnik-leytenant Mцbariz Yusifovun Sяrhяd Qoшunlarыnыn fяaliyyяti, яldя olunan uьurlar barяdя mяruzяsi dinlяnilib.

Daha sonra Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяti baшчыsыnыn birinci mцavini Hяsяn Hяsяnov, шяhяr gяnclяr vя idman idarяsinin rяisi Vцqar Иskяndяrov, yerli icra orqanlarыnыn tяmsilчilяri чыxыш edяrяk sяrhяdчilяri peшя bayramlarы mцnasibяtilя tяbrik edib, yerli яhalinin bundan sonra da dюvlяt sяrhяdlяrinin mцhafizяsindя sяrhяdчilяrя yaxыndan kюmяk gюstяrяcяklяrini bildiriblяr.

Dюvlяt sяrhяdlяrinin mцhafizяsindя sяrhяdчilяrя yaxыndan kюmяk edяn vяzifяli шяxslяrя vя bir qrup yerli sakinя fяxri-fяrman vя qiymяtli hяdiyyяlяr tяqdim olunub.

Tяdbirin sonunda Azяrbaycan Sяrhяd Mцhafizяsinя hяsr olunan sяnяdli film nцmayiш etdirilib.

Шяhяr icra hakimiyyяtinin mяsul nцmayяndяlяrinin, hцquq-mцhafizя orqanlarы rяhbяrlяrinin, шяxsi heyяtin vя яsgяr valideynlяrinin iшtirak etdiklяri mяrasimin яvvяlindя tяntяnяli marшыn sяdalarы altыnda meydana hяrbi hissяnin dюyцш bayraьы gяtirilib, dюvlяt himni sяslяndirilib.

Mяrasimi hяrbi hissяnin komandiri, polkovnikleytenant Mцzяffяr Pirizadя aчaraq sяrhяdчilяri яlamяtdar bayram mцnasibяtilя tяbrik edib, hяrbi andыn mяnasыndan danышыb. Gяnc яsgяrlяr meydanыn mяrkяzinя dцzцlяrяk Vяtяnimizin sяrhяdlяrini gюz bяbяyi kimi qoruyacaqlarыna, dюvlяtimizя vя xalqыmыza sяdaqяtli olacaqlarыna and iчiblяr.

Sonra Dюvlяt Sяrhяd Xidmяtinin rяisi, Sяrhяd Qoшunlarыnыn komandanы general-polkovnik Elчin Quliyevin gяnc яsgяrlяrя tяbrik telefonoqramasыnыn mяtni oxunub.

Mяrasimdя Шяki Sяrhяd Dяstяsinin шяxsi heyяt цzrя шюbяsinin rяisi, polkovnik-leytenant Mцbariz Yusifov чыxыш edяrяk юlkяmizdя ordu quruculuьu sahяsindя hяyata keчirilяn mяqsяdyюnlц tяdbirlяrdяn, Sяrhяd Qoшunlarыnыn formalaшmasы vя inkiшafыna gюstяrilяn yцksяk dюvlяt qayьыsыndan bяhs edib. Яsgяr valideynlяri yaradыlan hяrtяrяfli шяraitя, mюhkяm hяrbi nizam-intizama vя яsgяrlяrя gюstяrilяn yцksяk qayьыya gюrя dюvlяtimizin baшчыsыna minnяtdarlыqlarыnы bildiriblяr.

Xidmяtdя fяrqlяnяn sяrhяdчilяrя mцkafatlar tяqdim edilib.

Mяrasim hяrbi hissяnin шяxsi heyяtinin marш sяdalarы altыnda tribuna юnцndяn tяntяnяli keчidi ilя baшa чatыb.

2015-ci il 22 iyun tarixli Sяrяncamы ilя dюvlяt qulluьunda sяmяrяli fяaliyyяt gюstяrdiyinя gюrя "Dюvlяt qulluьunda fяrqlяnmяyя gюrя" medalы ilя tяltif olunmuш Шяki Шяhяr Иcra

Hakimiyyяti baшчыsы aparatыnыn яrazi idarяetmя vя yerli юzцnц idarяetmя orqanlarы ilя iш шюbяsindя baш mяslяhяtчi Tяrlan Иsmayыlova medal tяqdim olunmuшdur.

Фювгяладя щалларын гаршысынын алынмасында мятбуатын дястяйи 18 avqust 2015-ci il tarixindя FHN Шimal-qяrb Regional Mяrkяzinin яmяkdaшlarы tяrяfindяn Шяki шяhяr Heydяr Яliyev Mяrkяzindя Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin, "Шяki", "Шяki Бялядиййяси" вя "Реэион медиа" qяzetляринин, yerli ekologiya vя meшя tяsяrrцfatы iшчilяrinin iшtirakы ilя "Яhalinin, baш verя bilяcяk fюvqяladя hallarыn qarшыsыnыn alыnmasы vя fюvqяladя hallar zamanы davranыш qaydalarы haqqыnda mяtbuat vasitяsi ilя mцtяmadi maariflяndirilmяsi" mюvzusunda Dяyirmi masa keчirilmiшdir.

Dяyirmi masada ilk юncя qeyd olunmuшdur ki, baш verя bilяcяk fюvqяladя hallarыn qarшыsыnыn alыnmasы, fюvqяladя hallar baш verdikdя ziyanlarыn minimuma endirilmяsi цчцn яhali ilя aparыlan tяbliьat olduqca яhяmiyyяtlidir vя

geniш mяlumatlar verilmiшdir.

Sonra baш verя bilяcяk fюvqяladя hadisяlяrin qarшыsыnыn vaxtыnda alыnmasы, fюvqяladя hallar zamanы insanlar arasыnda davranыш qaydalarыna яmяl etmя vяrdiшlяrinin tяkmillяшdirilmяsi, qяzetlяrdя mц-

aparыlan tяbliьat iшlяrindя mяtbuatыn rolu чox bюyцkdцr. Sonra iшtirakчыlara fюvqяladя hallarыn yaranmasыnda insanlarыn rolu, яrazi цчцn xarakterik olan tяbii fяlakяtlяr, texnogen qяzalar vя texniki tяhlцkяsizlik qaydalarы, "112" zяng xidmяti vя sair mюvzular haqqыnda

tяmadi olaraq fюvqяladя hallarda davranыш qaydalarыna hяsr olunmuш geniш tяrkibli materiallarыn dяrc olunmasы, mяtbuat vasitяsi ilя daim яhalinin maariflяndirilmяsi vя sair mюvzular яtrafыnda qarшыlыqlы fikir mцbadilяsi olmuшdur.

№ 8 (131), Август 2015

Belчikalы turist: “Иnsanlarыnыzыn qonaqpяrvяrliyini юlkяnizя sяfяrimin elя ilk gцnцndяn hiss etmяyя baшladыm”

Шяkinin fцsunkar tяbiяti var. Иnsanlarыnыzыn qonaqpяrvяrliyini isя юlkяnizя sяfяrimin elя ilk gцnцndяn hiss etmяyя baшladыm. Burada юzцmц qяrib saymыram.

Hamы mяnя isti mцnasibяt gюstяrir, hяr iшdя kюmяk etmяk istяyirляр. Qonaqpяrvяrlik elя bir yцksяk mяnяvi dяyяrdir ki, indi Avropada belя dяyяrlяrя чox az rast gяlirsяn.

Bu sюzlяri AZЯRTACa mцsahibяsindя Шяkidя sяfяr olan belчikalы turist Saskiya Lemier deyib.

Saskiya Lemier яslяn belчikalы olsa da, hazыrda Hollandiyada yaшayыr, universitetlяrdяn birindя professor kюmяkчisi iшlяyir. Шяkidяn sonra Bakыya, oradan da Tяbrizя yola dцшяcяk. Юlkяmizlя tanышlыqda ona rяfiqяsi, bir yerdя tяhsil aldыьы Ellada Abbasova bяlяdчilik edir. Шяki xanlarыnыn sarayы ilя tanышlыq belчikalы turistin xцsusilя bюyцk maraьыna sяbяb olub. Qonaq tяяssцratlarыnы bюlцшяrяk deyib: "Иlk dяfяdir belя gюzяl saray gюrцrяm. Avropada bunun bяnzяri yoxdur. Sarayыn otaqlarыnы gяzяrkяn юzцmц bir anlыьa keчmiшdя hiss etdim.

Otaqlarыn tяrtibatы, rяnglяrin ahяngi чox xoшuma gяldi. Maraqlыsы budur ki, hяr otaьa юz funksiyasыna uyьun tяrtibat verilib. Sarayыn шяbяkя pяncяrяlяri xцsusilя cяlbedicidir, hяr biri sanki bir sяnяt яsяridir. Чox incя iшlяnib. Dцzц, ilk dяfяdir belя яl iшlяrinя rast gяlirяm. Bu saray Avropada gюrdцyцm abidяlяrdяn fяrqlяnir".

Шяkinin tяsяrrц fatlarыnda indiyяdяk 100 min tondan чox qaba yem tяdarцk olunub Qarшыdan gяlяn payыzqыш mюvsцmцndя mal-qaranыn yemя olan tяlяbatыnыn tam шяkildя юdяnilmяsini tяmin etmяk цчцn шяkili fermerlяr indidяn ciddi hazыrlыq gюrцrlяr.

Rayonun tяsяrrцfatlarыnda bu gцnяdяk 103 min ton qaba yem tяdarцk olunub. Tяdarцk edilяn yemin 54 min tonunu quru ot, 49 min tonunu isя kцlяш tяшkil edir. Qaba yem tяdarцkц юtяn ilin eyni dюvrц ilя mцqayisяdя 9,5 min ton artыb.

Hazыrda tяsяrrцfatlarda qaba yem tяdarцkц davam edir.

Tяsяrrцfatlarda, eyni zamanda, payыzlыqlarыn sяpini цчцn yay шumunun чыxarыlmasы da davam edir. Иndiyяdяk 4,5 min hektar sahяdя шum aparыlыb.

Bundan яlavя, payыzlыq sяpin цчцn bu gцnяdяk 9,4 min ton toxum fondu da ayrыlыb.

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ Шяkili sяnяtkarlar Qabrovoda keчir ilяcяk beynяlxalq yarmarkada iшtirak edяcяklяr Шяkili sяnяtkarlar Tahir Hяmidli vя Eldar Zakirov sentyabrыn 4-dяn 6-dяk Шяki ilя qardaшlaшmыш шяhяrlяrdяn olan Bolqarыstanыn Qabrovo шяhяrindя tяшkil olunacaq Beynяlxalq яnяnяvi яl iшlяri yarmarkasыnda iшtirak edяcяklяr. Bununla яlaqяdar Qabrovo bяlяdiyyяsinin rяhbяrliyi adыndan Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin baшчыsыna xцsusi mцraciяt olunub.

сящ.3

“НАЬАРА - 2015” Avqustun 22-dя Azяrbaycanыn qяdim mяdяniyyяt mяrkяzlяrindяn olan Шяki шяhяrindя nюvbяti beynяlxalq tяdbir - "Naьara-2015" Beynяlxalq Zяrb Alяtlяri Festivalыnыn aчыlышы olub.

Mяdяniyyяt vя Turizm Nazirliyi, Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяti vя "ALMUS Prodiction" шirkяtinin tяшkilatчыlыьы ilя keчirilяn festivalda Azяrbaycanla yanaшы, Tцrkiyя, Иran vя Юzbяkistandan mяш-

Daha sonra Yay Teatrыnda festivalыn tяntяnяli aчыlыш mяrasimi keчirilib. Mяrasimi Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin baшчыsы Elxan Usubov aчaraq ilk dяfя keчirilяn zяrb alяtlяri

Azяrbaycanыn qяdim шяhяrlяrindяn biri olan Шяkidя keчirilmяsi tяsadцfi deyil. Bu шяhяr artыq bir чox beynяlxalq tяdbirlяrя uьurla ev sahibliyi edib. Шяki artыq bayramlar, яnяnяlяr, festivallar шяhяri

hur ifaчыlar iшtirak eтмишляр.

Festivalda юlkяmizi "Natiq ritm" qrupu tяmsil edir.

Azяrbaycanda, elяcя dя Qafqazda ilk dяfя olaraq reallaшan bu musiqi bayramы avqustun 26-dяk davam eтмишдир.

Festival axшam saatlarыnda шяhяrin mяrkяzi meydanыnda naьaraчalanlarыn yцrцшц ilя baшlayыb. Yцzяdяk naьara ifaчыsы чal-чaьыrla M.F.Axundzadя prospekti ilя шяhяrin yuxarы hissяsinя "Yuxarыbaш" Dюvlяt Tarix-Memarlыq Qoruьunun яrazisindяki Qala divarlarыna doьru hяrяkяt edib. Яllяrindя iшtirakчы юlkяlяrin bayraqlarыnы tutmuш gяnclяrin yol boyunca yцrцш iшtirakчыlarыna qoшulmasы tяdbiri daha da rюvnяqlяndirib. Naьaraчalanlarыn yцrцшц Qoruьun яrazisindяki Yay Teatrыnda baшa чatыb.

festivalыnыn qяdim musiqi sяnяtimizi, eyni zamanda tariximizi qoruyub saxlamaq vя tяbliь etmяk mяqsяdi daшыdыьыnы bildirib.

Vurьulanыb ki, milli musiqi sяnяtimizdя zяrb alяtlяri юzцnяmяxsus yer tutub.

Xalqыmыzыn adяt vя яnяnяlяrinin, toy-bayram шяnliklяrinin aparыcы чalьы alяtlяrindяn biri dя naьaradыr. Azяrbaycanыn яn qяdim insan mяskяnlяrindяn biri olan Qobustanda on-on iki min яvvяlя aid "Qaval daшы" adlanan bюyцk bir qaya parчasы var. Belя gцman edilir ki, hяmin qaya parчasы ulu яcdadlarыmыz tяrяfindяn zяrb alяti kimi istifadя olunub. Bu daш indi dя zяrb alяtlяrinя xas keyfiyyяtlяrini saxlayыr.

Bildirilib ki, festivalыn

kimi tanыnыr. Belя festivallarыn keчirilmяsi xalqыmыzыn zяngin mяdяniyyяtinin, elяcя dя Шяkinin turizm potensialыnыn tяbliьi baxыmыndan mцhцm яhяmiyyяtя malikdir.

Mяrasimdя "Natiq ritm" qrupunun rяhbяri, Яmяkdar Artist Natiq Шirinov чыxыш edяrяk festivalыn keчirilmяsinя gюstяrdiyi dяstяyя gюrя tяшkilatчыlara minnяtdarlыьыnы bildirib.

Rяsmi hissяdяn sonra Юzbяkistanыn "Abbos", Иranыn "Lian", Tцrkiyяnin "Иstanbul Harem" vя Azяrbaycanыn "Natiq ritm" qruplarы tamaшaчыlar qarшыsыnda qыsa konsert proqramы ilя чыxыш ediblяr.

Kollektivlяrin чыxышlarы tamaшaчыlar tяrяfindяn hяrarяtlя qarшыlanыb.

Bu barяdя AZЯRTAC-a tяdbirdя iшtirak edяcяk sяnяtkarlardan biri Azяrbaycan Rяssamlar Иttifaqы Шяki tяшkilatыnыn sяdri Tahir Hяmidli mяlumat verib.

Sяnяtkarыn sюzlяrinя gюrя, Qabrovo шяhяrindяki ETAR Arxitektura vя Etnoqrafiya kompleksindя tяшkil edilяcяk beynяlxalq xalq sяnяti yarmarkasы mцasir cяmiyyяtin яnяnяvi яl iшlяri sяnяtkarlыьыnыn inkiшaf etdirilmяsi vя qorunub saxlanmasы mяqsяdi daшыyыr. Яnяnяvi olaraq keчirilяn yarmarkada Bolqarыstanыn bцtцn regionlarыnы tяmsil edяn sяnяtkarlarla yanaшы, dцnyanыn bir sыra юlkяlяrindяn gяlmiш xalq sяnяtkarlarы da iшtirak edirlяr.

Xatыrladaq ki, Tahir Hяmidli 2006-cы ildя dя bu yarmarkanыn iшtirakчыsы olub.

Beynяlxalq yarmarkada шяkili sяnяtkarlar Tahir Hяmidli qaya daшы, Eldar Zakirov isя dяniz vя чay daшы цzяrindя tяsvir sяnяti цzrя яl iшlяrini nцmayiш etdirяcяklяr. Tяdbir iшtirakчыlarы, eyni zamanda, tяsvirlяrin daш цzяrinя hяkk edilmяsi prosesini dя canlы шяkildя izlяyя bilяcяklяr.

Шяkinin yeniyetmя karateчilяri aчыq шяhяr birinciliyindя qцvvяlяrini sыnayыblar Шяki Olimpiya Иdman Kompleksindя yeniyetmя vя gяnclяr arasыnda karate-do idman nюvц цzrя aчыq шяhяr birinciliyi baшa чatыb.

Иranыn "Lian" folklor qrupu Шяkidя musiqisevяrlяr цчцn ustad dяrsi keчirib Avqustun 23-dя Шяkidя keчirilяn "Naьara-2015" Beynяlxalq Zяrb Alяtlяri Festivalы чяrчivяsindя "Yuxarы Karvansara" mehmanxana kompleksinin hяyяtindя Иran Иslam Respublikasыnыn "Lian" folklor qrupu musiqisevяrlяr цчцn ustad dяrsi keчirib.

Шяki шяhяr gяnclяr vя idman idarяsinin tяшkilatчыlыьы ilя keчirilяn vя цч gцn davam edяn birincilikdя 14 чяki dяrяcяsi цzrя 100-dяk idmanчы mцbarizя aparыb. Birinciliyin qaliblяri medal vя diplomlarla mцkafatlandыrыlыblar.

Turnirdя birinci yeri tutan idmanчыlar, eyni zamanda, Шяkinin karate-do цzrя yыьma komandasыnыn tяrkibinя daxil ediliblяr.

Tяdbiri festivalыn tяшkilatчыlarыndan biri olan "Natiq ritm" qrupunun rяhbяri, Яmяkdar Artist Natiq Шirinov aчaraq юlkяmizdя, elяcя dя Qafqazda ilk dяfя keчirilяn beynяlxalq zяrb alяtlяri festivalыnыn milli musiqimizin tяbliьi baxыmыndan mцhцm яhяmiyyяt daшыdыьыnы vurьulayыb.

Bildirilib ki, 1993-cц ildя yaradыlan "Lian" musiqi qrupu Иranыn яn tanыnmыш folklor qruplarыndan biridir. Kollektiv ABШ, Fransa, Xorvatiya, Иsveчrя, Иtaliya vя Bolqarыstanda keчirilяn beynяlxalq festivallarda vя tяdbirlяrdя iшtirak edib.

Qrupun цzvlяri dяfяlяrlя bey-

nяlxalq festivallarыn mцkafatlarыna layiq gюrцlцblяr.

Ustad dяrsi zamanы qrupun цzvlяri tamaшaчыlara ifa etdiklяri musiqi alяtlяri vя ritmlяr barяdя яtraflы mяlumat veri-

blяr.

Musiqi qrupunun tяqdim etdiyi kompozisiyalar tamaшaчыlar tяrяfindяn maraqla qarшыlanыb.

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.4

№ 8 (131), Август 2015

“НАЬАРА - 2015” Beynяlxalq Zяrb Alяtlяri Festivalы щамыда хош тяяссцрат ойатды Mяdяniyyяt vя Turizm Nazirliyi, Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяti vя "ALMUS Production" шirkяtinin tяшkilatчыlыьы ilя avqustun 22-dя Шяkidя baшlanan "Naьara-2015" Beynяlxalq Zяrb Alяtlяri Festivalы августун 26-да uьurla baшa чatды.

Azяrbaycanda, elяcя dя Qafqazda ilk dяfя olaraq reallaшan bu ritm bayramыnda юlkяmizlя yanaшы, Tцrkiyя, Иran vя Юzbяkistandan mяшhur ritm ifaчыlarы iшtirak ediblяr.

Avqustun 26-da axшam Шяki шяhяrindяki Yay Teatrыnda festivalыn tяntяnяli baьlanыш mяrasimi olub.

Mяrasimdя "Natiq ritm" qrupu maraqlы konsert proqramы ilя чыxыш edib.

Azяrbaycanыn tanыnmыш naьara ifaчыsы, Яmяkdar Artist Natiq Шirinovun rяhbяrlik etdiyi qrup 2001-ci ildя yaradыlыb. Qrup indiyяdяk Almaniya, Fransa, Иtaliya, Иsveчrя, Polшa, Hollandiya, Tцrkiyя, Tayvan, Cяnubi Koreya, Иran Иslam Respublikasы, Birlяшmiш Яrяb Яmirliklяri,

Nicat Kazыmov: "Naьara-2015" festivalы milli mяdяniyyяtimizi dцnyaya чatdыrmaq цчцn yaxшы fцrsяtdir Шяkidя keчirilяn "Naьara-2015" Beynяlxalq Zяrb Alяtlяri Festivalы dцnya xalqlarыnыn mяdяniyyяti ilя tanыш olmaq, eyni zamanda, milli mяdяniyyяtimizi, musiqimizi, ritmlяrimizi dцnyaya чatdыrmaq, tяbliь etmяk цчцn yaxшы fцrsяtdir. Яgяr insanыn ritmi dцz olarsa, onun hяyatыnda hяr шey юz ahяngindя gedяcяk.

Festivalda iшtirak edяn musiqiчilяrin hяr biri, baшda Natiq Шirinov olmaqla, ritm aшiqlяridir. Onlarыn яksяriyyяti dцnya miqyasыnda yaxшы tanыnan musiqiчilяrdir. Onlarla iшlяmяk bir rejissor kimi, mяnim цчцn чox xoшdur.

Bu fikirlяri festivalыn rejissoru, Яmяkdar Artist Nicat Kazыmov AZЯRTAC-a mцsahibяsindя deyib.

Rejissorun bildirdiyinя gюrя, festivalыn ideyasы "Natiq ritm" qrupunun rяhbяri, Яmяkdar Artist Natiq Шirinova mяxsusdur. Belя bir festival keчirmяk onun чoxdankы arzusu idi. Чцnki dцnyada belя festivallar tez-tez keчirilir.

Nicat Kazыmov deyib: "Шadam ki, belя festival Qafqazda ilk olaraq Azяrbaycanda, qяdim Шяki шяhяrindя keчirilir. Festivalыn tяшkilatчыlarы ritm bayramыnыn yцksяk sяviyyяdя keчirilmяsi цчцn bцtцn lazыmi tяdbirlяri gюrцblяr. Ишtirakчыlar tяшkilatчыlыqdan, onlar цчцn yaradыlan шяraitdяn, festivalыn gediшindяn чox razыdыrlar.

Onlar Шяkinin arxitekturasыna, xцsusilя Natiqin sяnяtinя valeh olduqlarыnы bildirirlяr".

ABШ vя digяr юlkяlяrdя keчirilяn nцfuzlu festival vя tяdbirlяrdя iшtirak edib, solo konsertlяr verib. 2011-ci ildя Cяnubi Koreyada keчirilяn "Geumsan World Percussion Performance Art Festival-2011" festivalыnda iшtirak edяn "Natiq ritm" qrupu hяmin tяdbir чяrчivяsindя keчirilяn yarышmada 54 dюvlяt arasыnda birincilik qazanaraq "World Grand Prize" mцkafatыnы Azяrbaycana gяtirmяyя mцvяffяq olub.

Konsert proqramы Azяrbaycanыn xalq mahnыsы "Sarы gяlin"in melodiyasы яsasыnda hazыrlanan ritm kompozisiya ilя baшlanыb.

Mяrasimdя qrupun tяqdim etdiyi xalq mahnы vя rяqslяrdяn ibarяt kompozisiyalar, шяn vя oynaq ritmlяr tamaшaчыlar tяrяfindяn alqышlarla qarшыlanыb.

Konsert proqramыnыn sonunda festivalыn digяr iшtirakчыlarы - Юzbяkistanыn "Abbos", Tцrkiyяnin "Иstanbul Harem" vя Иranыn "Lian" musiqi qruplarыnыn цzvlяri sяhnяyя чыxaraq "Natiq ritm" qrupu ilя birlikdя yenidяn юz mяharяtlяrini nцmayiш etdiriblяr.

Aqa Sяfяvi: Bizi юlkяlяrimizin mяdяniyyяtlяri birlяшdirdi

Abbos Kasimov: Musiqiчiyя tamaшaчы alqышыndan qiymяtli mцkafat ola bilmяz

Иndiyяdяk dцnyanыn bir sыra юlkяlяrindя konsertlяr vermiшik. Azяrbaycana isя ilk dяfяdir sяfяr edirik. Шяki bizi чox mehribanlыqla qarшыladы. Bu qяdim шяhяrin sakinlяri чox mяdяni, gцlяrцz, eyni zamanda, musiqiyя yaxшы qiymяt verяndirlяr.

Bu sюzlяri "Naьara2015" Beynяlxalq Zяrb Alяtlяri Festivalыnыn iшtirakчыsы, Иranыn "Lian" musiqi qrupunun vokal ifaчыsы Aqa Sяfяvi AZЯRTAC-a mцsahibяsindя deyib.

Festivalыn aчыlышыnыn чox mюhtяшяm vя maraqlы keчdiyini vurьulayan iranlы musiqiчi deyib: "Aчыlыш mяrasimindя Azяrbaycan, Иran, Tцrkiyя vя Юzbяkistanыn musiqi qruplarы birlikdя чыxыш etdilяr. Biz birgя mяшq etmяmiшdik. Ancaq чыxышыmыz чox yaxшы alыndы. Чцnki bizi юlkяlяrimizin mяdяniyyяtlяri birlяшdirirdi. Bir daha яmin olduq ki, qonшu юlkяlяr olaraq, mяdяniyyяtlяrimiz qяdimdяn bir-birinя чox yaxыn imiш. Ona gюrя dя konsertdя bir-birimizя tez uyьunlaшdыq". "Яn maraqlыsы odur ki, bizim repertuarыmыzda "Шяki" adlы ritm dя var. Bu, чox qяdim ritmdir vя ondan Иranыn cяnubunda чox istifadя edirlяr", deyя iranlы musiqiчi bildirib.

Aqa Sяfяvi daha sonra deyib: "Qonaqpяrvяrliyя gюrя Azяrbaycan xalqыna, шяkililяrя minnяtdarlыьыmыzы bildiririk.

Bizi чox istiqanlы qarшыladыlar.

Biz bu mehribanчыlыьы, istiqanlыьы цrяyimizdя saxlayacaq vя юzцmцzlя Иranыn mцxtяlif bюlgяlяrinя aparacaьыq. Xalqыnыzыn gюzяl keyfiyyяtlяrini юlkяmizdя sevgi ilя tяbliь edяcяyik".

Azяrbaycana ilk dяfя 13 yaшыm olarkяn "Cцcяlяrim" ansamblыnыn dяvяti ilя gяlmiшяm. Hяmin vaxt Bakыda keчirilяn konsert proqramыnda mяn dя iшtirak edirdim. Aradan dцz 32 il vaxt keчib. Bu, mяnim Azяrbaycana ikinci sяfяrimdir. Юlkяniz tamamilя dяyiшib. Festivala dяvяt olunduьuma gюrя чox шadam.

Bu sюzlяri "Naьara2015" Beynяlxalq Zяrb Alяtlяri Festivalыnыn iшtirakчыsы, "Abbos" musiqi qrupunun rяhbяri, Юzbяkistanыn Xalq Artisti Abbos Kasimov AZЯRTAC-a mцsahibяsindя deyib. Юzbяkistan musiqiчisi sosial шяbяkяlяr vasitяsilя tanыш olduьu mahir naьara ifaчыsы Natiq Шirinova yaxшы musiqiчi kimi bюyцk hюrmяt etdiyini bildirib.

Abbos Kasimov deyib: "Mяn demяk olar ki, bцtцn dцnyanы gяzmiшяm, bir чox festivallarda iшtirak etmiшяm. "Naьara2015" festivalыnыn ilk dяfя keчirilmяsinя baxmayaraq, чox yцksяk sяviyyяdя tяшkil olunub.

Festivalыn keчirildiyi Шяki чox gюzяl vя qяdim шяhяrdir. Mяn цmumiyyяtlя qяdim шяhяrlяri чox sevirяm. Чцnki юzцm Daшkяnddя anadan olmuшam".

Qrupun rяhbяri bildirib ki, Шяki tamaшaчыlarыnыn musiqiyя, ifaчыlara olan mцnasibяti onun чox xoшuna gяlib: "Konsert zamanы tamaшaчыlar axыradяk qrupumuzu alqышlayыblar. Musiqiчiyя tamaшaчы alqышыndan qiymяtli mцkafat ola bilmяz".

2016-cы ildя "Natiq ritm" qrupunun 15 illiyi qeyd olunacaq. Natiq Шirinov indidяn "Abbos" qrupunu yubiley tяdbirinя dяvяt edib. Onlar da bu dяvяti bюyцk mяmnuniyyяtlя qяbul ediblяr.

Mohsen Шarifian: Festivallar mцxtяlif xalqlarыn mяdяniyyяtlяrini bir-birinя yaxыnlaшdыrыr Festivalda iшtirak etmяyimizdяn чox mяmnunuq.

Belя festivallar mцxtяlif xalqlarыn mяdяniyyяtlяrini bir-birinя daha da yaxыnlaшdыrыr, birlяшdirir.

Bu fikirlяri Шяkidя keчirilяn "Naьara-2015" Beynяlxalq Zяrb Alяtlяri Festivalыnыn iшtirakчыsы, Иranыn "Lian" folklor musiqi qrupunun rяhbяri Mohsen Шarifian AZЯRTAC-a mцsahibяsindя deyib.

Festivalыn yцksяk sяviyyяdя tяшkil olunduьunu vurьulayan iranlы musiqiчi deyib: "Festivalыn keyfiyyяtinя sюz ola bilmяz. Biz bu festivalda mцxtяlif xalqlarыn ritmlяri, mяdяniyyяtlяri ilя yaxыndan tanыш olduq, mяшhur ritm ifaчыlarы ilя цnsiyyяt qurduq. Biz юzцmцzц ritmlяrin яhatяsindя tapыrыq". Шяkidя ilk dяfя olduqlarыnы, шяhяrin qяdim memarlыq abidяlяrinin onda bюyцk maraq doьurduьunu bildirяn Mohsen Шarifian deyib: "Яn baшlыcasы odur ki, шяhяrin sakinlяri чox qonaqpяrvяr, mehriban vя istiqanlыdыrlar.

Tam яminliklя deyя bilяrяm ki, Шяki шяhяri Azяrbaycanыn яn tanыnmыш turizm mяrkяzlяrindяn birinя чevrilmяkdяdir".

Xatыrladaq ki, "Lian" musiqi qrupunun rяhbяri Mohsen Шarifian "ney-anban" alяtindя яn yaxшы ifaya gюrя 7 dяfя mцxtяlif beynяlxalq festivallarыn mцkafatlarыna layiq gюrцlцb.

Nail Bakir: Шяki xaricilяr цчцn hяlя tam kяшf edilmяyяn чox gюzяl шяhяrdir Mяn Иstanbuldan Шяkiyя iшimlя яlaqяdar gяlmiшяm.

Bu, Шяkiyя ikinci sяfяrimdir.

On gцnя yaxыndыr ki, buradayam. Tяsadцfяn юyrяndim ki, шяhяrdя beynяlxalq festival keчirilir vя Tцrkiyяdяn dя musiqiчilяr iшtirak edirlяr. Hяvяslя festivalыn baьlanыш konsertindя iшtirak etdim, чox gюzяl vaxt keчirdim vя mяmnun qaldыm.

Bu sюzlяri "Naьara2015" Beynяlxalq Zяrb Alяtlяri Festivalыnыn baьlanыш mяrasimindя iшtirak edяn tцrkiyяli turist Nail Bakir AZЯRTAC-a mцsahibяsindя deyib. Шяkinin xaricilяr цчцn hяlя tam kяшf edilmяyяn чox gюzяl bir шяhяr olduьunu vurьulayan tцrkiyяli turist deyib: Шяkidя turizmin inkiшafы baxыmыndan fяal iш gюrцlяrsя, bura daha чox turist gяlяr. Turizm чox gяlirli bir sahяdir.

Tцrkiyяdя, Иstanbulda hяr il чoxsaylы festivallar keчirilir. Юlkяmizя Иldя 20 milyona yaxыn turist gяlir. Шяkinin dя geniш turizm potensialы var. Turistlяr чoxalarsa, buradakы otellяrin sayы da artacaq. Demяli, insanlar yeni iш yeri tapacaq, gяlir gюtцrяcяklяr. Ona gюrя dя belя festivallarыn davam etmяsini arzulayыram. Festivalыn tяшkilatчыlarыna tяшяkkцr edirяm. Чox yaxшы iш gюrцrlяr.

№ 8 (131), Август 2015

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.5

“НАЬАРА - 2015” "Kanal S" Beynяlxalq ritm festivalыna юz damьasыnы vurdu Suat Borazan: Belя bir festivalыn Tцrkiyяdя dя keчirilmяsini arzulayыram Bakыda bir neчя dяfя olmuшam. Tцrkiyяnin mяшhur sяnяtчilяri Sяrdar Ortac, Sibel Can vя digяr mцьяnnilяrin Bakы konsertlяrindя orkestrdя ifa etmiшяm. Bu dяfя isя Шяkidя keчirilяn ritm festivalыna qatыlmышam. Qrupumuzu belя bir gюzяl festivala dяvяt etdiyinя gюrя Natiq Шirinova tяшяkkцr edirяm. Festival hяqiqяtяn dя чox gюzяl keчdi, unudulmaz anlar yaшadыq.

Bu sюzlяri Шяkidя yenicя baшa чatan "Naьara-2015" Beynяlxalq Zяrb Alяtlяri Festivalыnыn iшtirakчыsы, Tцrkiyяnin "Иstanbul Harem" qrupunun rяhbяri Suat Borazan AZЯRTAC-a mцsahibяsindя deyib. Шяkidя ilk dяfя olduqlarыnы, чox yaxшы qarшыlandыqlarыnы vurьulayan tцrkiyяli ifaчы daha sonra deyib: Шяkini чox bяyяndik. Иnsanlarыn isti mцnasibяtinя gюrя юzцmцzц evimizdяki kimi hiss edirik. Konsertimizя чox bюyцk maraq var idi. Tamaшaчыlar bizi hяvяslя dinlяyirdilяr. Hiss olunurdu ki, onlar musiqini, ritmi чox sevirlяr.

Belя festivallarыn insanlar arasыnda dostluьu, цnsiyyяti daha da mюhkяmlяndirdiyini bildirяn Suat Borazan Юzbяkistanыn mяшhur ritm ifaчыsы Abbos Kasimovla яvvяllяr xarici юlkяlяrdя tяшkil olunan festivallarda gюrцшdцklяrini, Natiq Шirinov vя digяr ifaчыlarla isя ilk dяfя bu festivalda tanыш olduqlarыnы diqqяtя чatdыrыb.

Qrupun rяhbяri ilk dяfя keчirilmяsinя baxmayaraq festivalыn чox yцksяk sяviyyяdя tяшkil olunduьunu bildirib. Belя bir festivalыn Tцrkiyяdя dя keчirilmяsini чox arzuladыьыnы vurьulayan Suat Borazan deyib: Tцrkiyяdя hяr il mцxtяlif musiqi festivallarы keчirilir. Ritm festivalы isя indiyяdяk keчirilmяyib. Xeyli vaxtdыr ki, bunu цчцn чalышыram. Tцrkiyяdя чox yaxшы ritm ifaчыlarы, qruplar var. Иstяyirяm ki, юlkяmdя dя belя ritm festivalы tяшkil edim.

Ancaq hяlяlik buna nail ola bilmяmiшяm. Чцnki bunun цчцn yerli rяhbяr qurumlardan razыlыq tяlяb olunur.

Tцrkiyяli musiqiчi gяlяn il keчirilяcяk ritm festivalыna da indidяn dяvяt aldыqlarыnы, nюvbяti festivallara da bюyцk mяmnuniyyяtlя qatыlacaqlarыnы bildirib.

Festivallar шяhяri Шяki nюvbяti mюhtяшяm beynяlxalq tяdbirя юz damьasыnы vurdu. 22-26 avqust tarixlяrindя Шяkidя keчirilяn "Naьara 2015" Beynяlxalq Zяrb Alяtlяri Festivalы qяdim tarixя malik olan bu diyarыn sяs-soraьыnы uzaqlara apardы.

Ritm bayramыnыn baшa чatmasыndan bir neчя gцn юtsя dя, bu ab-hava hяlя dя davam etmяkdяdir. Hяmin konsertlяri "Kanal S" vя "Region TV"nin efirindя gцndяlik olaraq izlяmяk mцmkцndцr. Festivalыn keчirilmяsindя bir чox insanlarыn, tяшkilat-

larыn bюyцk яmяyi keчib. Bunlarыn arasыnda "Kanal S", "Region TV"nin adыnы xцsusi vurьulamaq lazыmdыr. Яslindя hяr шey buradan baшladы., 2014-cц ilin mayыndan... "Kanal S" vя "Region TV"nin Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяti ilя birgя tяшkil etdiyi ilk "Ritm yцrцшц"nцn uьuru ritm festivalыnыn keчirilmяsinin bцnюvrяsini qoydu...

"Kanal S"in, "Region TV"nin efirindя dяfяlяrlя anonsu edilяn "Naьara 2015" Beynяlxalq Zяrb Alяtlяri Festivalы reallaшdы vя 5 gцn яrzindя Шяkidя daha bir tarix yazыldы...

Festivalыn informasiya dяstяyi vя eksklцziv чяkiliш hцququ "Kanal S"я mяxsus olduьundan bu tarixin yazыlmasыnda "Kanal S", "Kяpяz" vя "El" televiziyalarыnыn яmяkdaшlarы bir "Region TV" komandasы шяklindя

чalышdыlar. Festivalda birbaшa iшtirak etmяk imkanы olmayanlar цчцn gцn яrzindя mцxtяlif veriliшlяrdя xцsusi reportajlar tяqdim edildi. Tamaшaчыlarыmыzыn daha operativ mяlumatlanmasы цчцn canlы baьlantыlar quruldu.

Yalnыz efirimizdя deyil, digяr mяtbuat orqanlarыnda mяlumatlarыn dяrc olunmasы цчцn яlimizdяn gяlяni яsirgяmяdik.

цчцn dя yardыma qoшulduq. Gюrцlяn iшimizin bяhrяsi isя gюz qabaьыnda oldu. Qiymяti tamaшaчыlar verir, bir dя ki...

Belяliklя, bir tarix yazыldы. Bu tarixi yazanlar efirdя gюrцnmяsяlяr dя cani dildяn чalышdыlar, gecя-gцndцz iш baшыnda oldular. Bu kadrlar onlarыn fяaliyyяtini tam яks etdirmir. Чцnki, onlar юzlяrini yox, iшlяrini tamaшaчыlara gюstяrmяyя чalышыrdыlar.

Ancaq яmяkdaшlarыmыn iшi bununla da yekunlaшmыrdы. Onlar "Ritm yцrцшц"ndя kюnцllцlяrя qoшulmaqla hяm dя mяnяvi dяstяklяrini яsirgяmяdilяr. Festivalыn yцksяk sяviyyяdя keчmяsi цчцn hяtta tяhlцkяsizlik

Festival sona чatdы. Amma, bu son deyil. Шяki, elяcя dя bюlgяmizin digяr rayonlarыnda bu cцr festivallar, tяdbirlяr hяlя чox olacaq. Demяk gюrцlяsi iшlяrimiz чoxdur...

“НАЬАРА - 2015” ФЕСТИВАЛЫНДА... ..."Abbos"ун чыхышы бюйцк уьурла кечди

..."Lian"ын чыxышы maraqla qarшыlanыb

Аvqustun 23-dя axшam Юzbяkistanыn "Abbos" qrupunun Йay teatrыnda keчirilяn konsertинdя tяdbirя dяvяt olunan qonaqlar, шяhяr ictimaiyyяtinin nцmayяndяlяri vя musiqisevяrlяr iшtirak ediblяr.

Шяkidя uьurla davam edяn "Naьara-2015" Beynяlxalq Zяrb Alяtlяri Festivalыnыn цчцncц gцnц axшam Yay teatrыnda tamaшaчыlara Иranыn "Lian" folklor musiqi qrupunun mahnы vя ritm kompozisiyalarыndan ibarяt rяngarяng konsert proqramы tяqdim olunub.

Konsertdяn яvvяl tamaшaчыlara qrupun fяaliyyяti vя qazandыьы uьurlar barяdя mяlumat verilib. Bildirilib ki, "Lian" qrupu 1993-cц ildя Mohsen Шarifianыn rяhbяrliyi altыnda Иranыn Buшehr шяhяrindя fяaliyyяtя baшlayыb. "Lian" bu gцn Иranыn яn tanыnmыш folklor qruplarыndan biri hesab olunur. Kollektiv dяfяlяrlя ABШ, Fransa, Xorvatiya, Иsveчrя, Иtaliya, Bolqarыstan vя digяr юlkяlяrdя keчirilяn beynяlxalq festivallarda iшtirak edib. Qrup "ney-anban" musiqi alяtindя яn yaxшы ifaya gюrя 7 dяfя, яn yaxшы muьam ifasыna gюrя 3 dяfя vя zяrb alяtlяrindя яn yaxшы ifaya gюrя 3 dяfя yerli vя beynяlxalq festivallarыn mцkafatlarыna layiq gюrцlцb.

"Lian" musiqi qrupunun tяqdim etdiyi ruh oxшayan mahnыlar, шяn vя oynaq ritm kompozisiyalarы, ayrы-ayrы musiqi alяtlяrindя solo ifalar tamaшaчыlar tяrяfindяn bюyцk maraqla vя alqышlarla qarшыlanыb.

Konsertdяn яvvяl mяlumat verilib ki, "Abbos" qrupu 1998-ci ildя Юzbяkistanыn xalq artisti, milli zяrb alяtlяrinin peшяkar ifaчыsы Abbos Kasimov tяrяfindяn yaradыlыb. Qrup яnяnяvi musiqi alяtlяri olan karnay, surnay, doyra vя naьara ifaчыlarыndan ibarяtdir. "Abbos" bu alяtlяri estrada цslubunda ifa edяn ilk musiqi qruplarыndan biridir. Qrup karnay vя surnay alяtlяrindя mцxtяlif xalqlarыn ritmlяrini, musiqi kompozisiyalarыnы yцksяk peшяkarlыqla ifa etmяklя bцtцn dцnyada mяшhurlaшыb. Bu kompozisiyalarыn sыrasыna "Boney-M", "Modern talking" kimi qruplarыn, hяmчinin Maykl Ceksonun, Latыn Amerikasы, rus, qazax, qыrьыz vя tacik ifaчыlarыnыn mahnыlarы daxildir.

Qrupun цzvlяri dцnyanыn bir sыra юlkяlяrindя, o cцmlяdяn ABШ, Fransa, Иngiltяrя, Almaniya, Misir, Birlяшmiш Яrяb Яmirliklяri, Honkonq, Tayvanda qastrol sяfяrlяrindя olublar vя юz ifalarы ilя tamaшaчыlarы tяяccцblяndirmяyi bacarыblar.

"Abbos" qrupunun цzvlяrinin Шяki musiqisevяrlяrinя tяqdim etdiklяri шux vя oynaq ritm-kompozisiyalardan ibarяt konsert proqramы tamaшaчыlar tяrяfindяn bюyцk maraqla vя alqышlarla qarшыlanыb.

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ. 6

СЕЧКИ - 2015 МИЛЛИ МЯЪЛИСЯ СЕЧКИЛЯРИН ВАХТЫ МЯЛУМ ОЛДУ Бу щагда Азярбайъан Республикасынын Президенти Сярянъам имзалайыб. Сярянъамда дейилир: Azяrbaycan Respublikasы Konstitusiyasыnыn 84-cц maddяsinin ЫЫ hissяsini vя 109-cu maddяsinin 1-ci bяndini rяhbяr tutaraq qяrara alыram: Azяrbaycan Respublikasыnыn Milli Mяclisinя seчkilяr 2015-ci il noyabrыn 1-nя tяyin edilsin. Иlham Яliyev Azяrbaycan Respublikasыnыn Prezidenti Bakы шяhяri, 28 avqust 2015-ci il.

Ш ШЯ ЯЩ ЩИИД ДЛ ЛЯ ЯР РИИМ МИИЗ З

Чingiz Mustafayev - 55: юmцr yolu... Августун 29-у Azяrbaycanыn Milli Qяhrяmanы, tanыnmыш jurnalist Чingiz Mustafayevin doьum gцnцdцr. Йашасайды, бу ил 55 йашыны гейд едярди...

ТРЕНИНГ Azяrbaycan Respublikasы Mяrkяzi Seчki Komissiyasыnыn Avropa Иttifaqы ilя birgя layihяsi чяrчivяsindя namizяdlяrin qeydiyyatы prosedurunun daha da tяkmillяшdirilmяsi ilя яlaqяdar nюvbяti treninq avqustun 19-da Шяki шяhяrindя keчirilib. "Шяki-Palas" otelinin konfrans zalыnda keчirilяn treninqdя respublikamыzыn шimal-qяrb bюlgяsindя vя яtraf rayonlarda fяaliyyяt gюstяrяn 20 dairя seчki komissiyasыnыn mяsul шяxslяri iшtirak ediblяr.

Tяdbiri Mяrkяzi Seчki Komissiyasыnыn цzvц Qabil Orucov aчaraq bu il Azяrbaycan Respublikasыnыn Milli Mяclisinя keчirilmяsi nяzяrdя tutulan seчkilяrlя яlaqяdar MSK-nыn Avropa Иttifaqы

ilя birgя яmяkdaшlыьы чяrчivяsindя hяyata keчirilяn treninqlяrin dairя seчki komissiyalarы цzvlяrinin maariflяndirilmяsi baxыmыndan xцsusi яhяmiyyяt daшыdыьыnы bildirib. Vurьulanыb ki, treninqlяrin mяqsяdi seчki komissiyalarы цzvlяrinin namizяdlяrin qeydiyyatы proseduru ilя baьlы bilik, bacarыq vя iшgцzar vяrdiшlяrinin daha da tяkmillяшdirilmяsinя nail olmaqdыr.

Sonra Avropa Иttifaqыnыn eksperti Kristofer Шildz vя MSK цzvц tяrяfindяn яyani vasitяlяrdяn istifadя edilmяklя parlament seчkilяrindя namizяdliyin qeydiyyatы цzrя qanunun tяlяblяri, hяmчinin namizяdliyin irяli sцrцlmяsi vя qeydя alыnmasы prosedurlarы ilя baьlы mцxtяlif mюvzularda tяqdimatlar edilib.

Sonda iшtirakчыlarы maraqlandыran suallar cavablandыrыlыb.

КУРСЛАР Azяrbaycan Prezidentinin 2011-ci il 27 dekabr tarixli Sяrяncamы ilя tяsdiq edilmiш "Azяrbaycan Respublikasыnda insan hцquq vя azadlыqlarыnыn mцdafiяsinin sяmяrяliliyini atыrmaq sahяsindя Milli Fяaliyyяt Proqramы"na яsasяn aшaьы seчki komissiyalarыnыn цzvlяrinin maariflяndirilmяsi mяqsяdilя bцtцn respublikanы яhatя edяn irimiqyaslы layihя hяyata keчirilmiшdir.

mяqsяdilя Mяrkяzi Seчki Komissiyasы seчkilяr яrяfяsindя yerlяrdя ixtisaslaшdыrыlmыш kurslar tяшkil edir.

Bu kurslar dairя vя mяntяqя seчki komissiyalarыnыn sяdr vя цzvlяrinin peшяkarlыьыnыn yцksяldilmяsi vя hцquqi biliklяrinin artыrыlmasы baxыmыndan чox яhяmiyyяtlidir. Цч gцn davam edяn tяdris prosesindя "Seчici siyahыlarы ilя iшin aparыlmasы, seчkiqabaьы tяшviqatыn aparыlmasыna шяrait yaradыlmasы", "Seчki hцququ vя onun

№ 8 (131), Август 2015

Anar KЯЛБИЙЕВ, Modern.az

Чинэиз Mustafayev 1960-cы il avqustun 29-da Hяшtяrxan vilayяtinin Vladimir rayonunda hяrbчi ailяsindя anadan olub.

1964-cц ildя ailяsi ilя Bakы шяhяrinя kючцb. 1977-ci ildя Yasamal rayonunda 167 saylы mяktяbi bitirib. 1977-ci ildя Azяrbaycan Tibb Иnstitutuna daxil olan Чingiz Mustafayev 1983-cц ildя institutu mцvяffяqiyyяtlя bitirib.

Tяhsilini baшa vuran Чingiz tяyinatla Dяvячi rayonunda цч il hяkim iшlяyib. Чingiz hяkim olsa da, jurnalistikaya bюyцk hяvяsi vardы. 1990-cы il 20 Yanvar hadisяlяri zamanы bu fikir юzцnц bir daha gюstяrdi.

Sovet ordusunun Bakыda tюrяtdiyi vяhшiliklяri Чingiz lentя alыb. 1991-ci ildяn etibarяn isя hяyatыnы tam olaraq jurnalistikaya baьlayыb.

Чingiz Mustafayev Azяrbaycan-Ermяnistan mцharibяsinin 1992-ci ilя qяdяr olan dюvrцnцn яsl salnamяsini yaratdы. Юlkяnin dюyцш gedяn bцtцn bюlgяlяrindяn operativ xяbяrlяr, ayrыayrы яsgяrlяr haqqыnda xцsusi reportajlar vя bцtцn bunlarla yanaшы Azяrbaycanda gedяn siyasi proseslяr barяdя яtraflы informasiyalar onun mцяllif yaradыcыlыьы idi. Чingiz Mustafayev Azяrbaycan tamaшaчыsыna hяr bir reportajы ilя tanыш olsa da, dцnya onu daha чox Xocalыda чяkdiyi filmlя tanыdы. Чingiz Mustafayevin mяhz bu filmi ilя Ermяnistanыn imici bцtцn dцnyada ciddi sarsыntыya mяruz qaldы. O dюyцш zonalarыna yalnыz reportyor kimi yollanmыrdы. O cяbhяdя bir яsgяr, zabit vя hяtta komandan kimi чox vяzifяni юz цzяrinя gюtцrцrdц. Laчыndan чыxan яsgяrlяrlя onun geri qayыtmaq bяrяdя verdiyi kяskin vя qыsa gюstяriшlяr, bu яmr-

vя Чingiz gяncliyin normal яylяnmяsi цчцn dя юz tюhvяlяrini verib.

Bundan baшqa юz replяri ilя dя gяnclяrin sevimlisinя чevrilib Чingiz Mustafayev...

Чingizin юlцmц... Чingiz Mustafayev bir telejurnalist olaraq cяbhяdя yarandыьы kimi cяbhяdя dя hяlak oldu. 1992-ci ilin iyun ayыnыn 15dя Xocalы rayonunun Naxчыvanik kяndindя чяkiliш zamanы aldыьы mяrmi qяlpяsindяn hяyatыnы itirяn Чingiz юlцmцnя gedяnяdяk kameranы sюndцrmяdi. Юlцmцndяn sonra Azяrbaycan Respublikasы prezidentinin 6 noyabr 1992-ci il tarixli 294 saylы fяrmanы ilя Mustafayev Чingiz Fuad oьlu "Azяrbaycanыn Milli Qяhrяmanы" adыna layiq gюrцlцb. Bakы шяhяrinin Шяhidlяr xiyabanыnda dяfn edilib.

Onu юlkяdя gedяn mцharibя bu peшяyя daha чox baьladы...

Layihяnin ikinci mяrhяlяsi чяrчivяsindя Шяkidя fяaliyyяt gюstяrяn seчki dairяlяri dairя seчki komissiyalarыnda aшaьы seчki komissiyalarыnыn katiblяri, цzvlяri vя mяntяqя seчki komissiyalarыnыn sяdrlяri цчцn seчki hцququ цzrя ixtisaslaшdыrыlmыш цч gцnlцk kurslar avqustun 26-da baшa чatыb.

115 saylы Шяki kяnd ikinci seчki dairяsindя keчirilяn ixtisaslaшdыrыlmыш kurslarda dairяnin tяrkibinя daxil olan 42 mяntяqя seчki komissiyasыnыn sяdrlяri vя dairя seчki komissiyasыnыn цzvlяri iшtirak edib. Tяdris prosesinin baшlanьыcыnda Mяrkяzi Seчki Komissiyasыnыn (MSK) цzvц Qabil Orucov, MSK katibliyinin яmяkdaшы Rцstяm Babayev vя dairя seчki komissiyasыnыn sяdri Rasim Яzizov чыxыш edяrяk kurslarыn mяqsяd vя vяzifяlяri barяdя danышыblar. Bildirilib ki, Azяrbaycan Prezidentinin mцvafiq Sяrяncamы ilя tяsdiq edilmiш Milli Fяaliyyяt Proqramы insan hцquqlarыnыn mцdafiяsi sahяsindя gюrцlяcяk iшlяrin kompleks proqramыdыr. Proqramыn mцvяffяqiyyяtlя hяyata keчirilmяsi

tяminatыnыn qanunvericilik яsaslarы, aшaьы seчki komissiyalarы vя mяhkяmяlяr tяrяfindяn seчki hцququnun qorunmasы mexanizmlяri", "Seчki prosesindя KИV-lяrin rolu, yerli vя xarici mцшahidячilяrin hцquq vя vяzifяlяri", "Seчici siyahыlarыnыn tяkmillяшdirilmяsi, rяsmi seчki sяnяdlяrinin daшыnmasы vя saxlanыlmasыnыn tяhlцkяsizliyinin tяmin edilmяsi, habelя asayiшin qorunmasыnda Daxili Ишlяr Nazirliyi orqanlarыnыn rolu" vя digяr mюvzularda mяruzяlяr dinlяnilib, iшtirakчыlarы maraqlandыran suallara aydыnlыq gяtirilib.

Mяшьяlяlяri Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяti aparatыnыn шюbя mцdiri Rяfail Manafov, rayon polis шюbяsinin rяisi Яbцlfяt Rzayev, шяhяr mяhkяmяsinin hakimi Elчin Mehdiyev, hяmчinin rayon prokurorluьunun mяsul nцmayяndяlяri aparыblar. Иxtisaslaшdыrыlmыш kurslar 113 saylы Шяki шяhяr, 114 saylы Шяki kяnd birinci seчki dairяlяri dairя seчki komissiyalarыnda da mцvяffяqiyyяtlя baшa чatыb.

Чingizin mцharibяdяn baшlayan jurnalist hяyatы elя burada da bitdi. Ermяnistanыn Azяrbaycana qarшы Qarabaь tяcavцzц baшlayandan sonra Чingiz jurnalistikaya baьlandы. O 1991-ci ildяn Azяrbaycan Dюvlяt Televiziyasыnda reportyor kimi чalышmaьa baшlayыb. Ancaq yalnыz Azяrbaycan miqyasыnda fяaliyyяt gюstяrmяklя kifayяtlяnmяyib. Onun reportajlarы informasiya blokadasыnda olan Azяrbaycan haqqыnda gerчяkliklяrin Amerika vя Avropanыn aparыcы teleagentliklяri vя televiziyalarыna yol tapmasыnda bюyцk rol oynadы. Dюvlяt televiziyasыnda mюvcud olan senzura vя ciddi yasaqlar Чingizi geniш fяaliyyяt imkanlarыndan mяhrum edirdi. Ona gюrя dя Чingiz яlahiddя olaraq 215 kl studiyasы kimi muxtar qurumun yaradыlmasыnыn tяшяbbцskarы vя yaradыcыsы oldu. Onun reportajlarы bir qayda olaraq cяbhяdяn olduьuna gюrя 215 kl studiyasыnы da tamaшaчыlar mяhz mцharibяdяn mяlumat verяn telequrum kimi qяbul etdilяr.

Чingiz Mustafayev Xocalы faciяsinin dцnya чapыna чыxarыlmasыnda яsas pay sahibidir...

lяrin yerinя yetirilmяdiyi tяqdirdя Чingizin emosional davranышы яn yeni teletarixin яn dramatik sяhifяlяridir.

Yeni nяsl Azяrbaycan gяncliyinin formalaшmasыnda Чingizin bюyцk rolu olub...

1985-ci ildя yaratdыьы "Cяngi" birliyindяki fяaliyyяti ilя Azяrbaycan gяnclяrinin lideri sяviyyяsinя yцksяlib. Bu, Sovet Иttifaqыnda baшlanan yenilяшmя prosesinin Azяrbaycanda tяшяkkцl tapan ilk yetkin tяzahцrц idi.

Azяrbaycanыn mяdяni-ictimai hяyatыnda oynmaьa baшladыьы rol Чingiz Mustafayevi islahtчы-novator lider simasыnda tяqdim etmяkdя idi. O, Azяrbaycanда ilk Dj kimi dя tanыnыr. 1981-ci ilin sentyabr ayыnda,Чingiz Mustafayevin baшчыlыьы altыnda, 12 nяfяrdяn ibarяt "3M" adlы bir dяstя yaranыb. Bu 12 nяfяr texnika ilя mяшьul olurdular, daha doьrusu Light-Dj-lяr vя sadяcя texniklяr olublar. Чingiz яlindяn hяr iш gяlяn bir insan olduьu цчцn, dяstяnin bцtцn iшlяrin gюrцb. Ancaq Чingizin яsas rolu DJ-lik vя MC-lik olub. Bundan яla-

Чingiz Mustafayev Fondunun fяaliyyяti...

Milli Qяhrяmanыmыzыn atasы Fuad Mustafayev Чingiz Mustafayev Fondunun Prezidentidir. Fond yaradыldыьы 1999-cu ildяn bяri xeyli iшlяr gюrцb. "Иlin adamы", "Яn yaxшы jurnalist" mцkafatlarы vя "Vяtяnpяrvяr vя hяrbi mahnы mцsabiqяsi"ni fond hяyata keчirir. Buradan "Чingiz Mustafayev" adыna dцшяrgяyя yardыm edilir. Fondun tяшяbbцsц ilя Шяkidя "Чingiz Mustafayev adыna Klub" yaradыlыb. Fond Чingizin oьlu Fuad Mustafayevin vя digяr KИV iшчilяrinin tяhsil almasыna yardыm edir.

Чingiz Mustafayevin adы яbяdilяшdirilib Yaшadыьы binanыn юnцndя barelyefi vurulub. DИN-nin Шцvяlandakы istirahяt guшяsi, Bakы kцчяlяrindяn biri, ANS-ЧM radiostansiyasы, Azяrbaycan gяmilяrindяn biri qяhrяmanыn adыnы daшыyыr.

C.Naxчыvanski adыna Hяrbi Litseydя bцstц qoyulub. Шякидя "Чинэиз" клубу фяалиййят эюстярир.

2011-ci ilin avqustunda Almaniyada 3 min nцsxя ilя onun tяsviri olan poчt markasы buraxыlыb.

№ 8 (131), Август 2015

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

Шяки статистиканын эюзц иля Шяki rayonunda heyvandarlыqda damazlыq iшlяrinin aparыlmasы sahяsindя 2015-ci ilin Ы yarыsыndakы uьurlarы Sahib ИБРАЩИМХЯЛИЛОВ, Шяki шяhяr Statistika Иdarяsiнин аparыcы mяslяhяtчi Prezident Иlham Яliyev: "Bizim dцшцnцlmцш iqtisadi siyasяtimiz artiq юz gюzяl nяticяlяrini vermяkdяdir".

Azяrbaycan Respublikasыnыn Prezidenti cяnab Иlham Яliyev яrzaq tяhlцkяsizliyinin tяmin edilmяsi vя юlkя iqtisadiyyatыnыn o cцmlяdяn kяnd tяsяrrцfatыnыn davamlы inkiшafыnы dяfяlяrlя vurьulamышdыr. Hяyata keчirilmiш mяqsяdyюnlц iqtisadi siyasяt hesabыna yoxsulluьun azaldыlmasы, яrzaq tяhlцkяsizliyinin tяmin edilmяsi ilя baьlы mцhцm uьurlar яldя edildi. Kяnd tяsяrrцfatыnda mяhsul istehsalыnыn stimullaшdыrыlmasы, яhalinin яrzaq mяhsullarыna olan tяlabatыnыn yerli istehsal hesabыna юdяnilmяsi istiqamяtindя dюvlяt tяrяfindяn hяyata keчrilяn tяdbirlяr dя regionlarыn iqtisadi mяnzяrяsinin dяyiшmяsindя яhяmiyyяtli rol oynadы. Яhalinin яrzaq mяhsullarы ilя etibarlы tяminatыna dair Dюvlяt Proqramыnыn icrasы da davam etdirilir. Юlkяdя iqtisadi inkiшaf artыm tempilя davam edir.

Hяyata keчirilяn ardыcыl vя sistemli sosial-iqtisadi islahatlarыn nяticяsi olaraq, sabit vя dinamik inkiшaf artmiшdыr. Юlkя Prezidentinin rяhbяrliyi ilя bцtцn sahяlяri яhatя edяn irimiqyaslы tяdbirlяrin hяyata keчirilmяsi bundan sonra da юlkяmizin davamlы inkiшafыnы, onun dцnyada mюvqeyinin daha da mюhkяmlяnmяsini vя xalqыmыzыn sosial-iqtisadi vяziyyяtinin davamlы olaraq yaxшыlaшmasыnы tяmin edяcяkdir.

Azяrbaycan hюkumяti ulu юndяrin ilk xarici sяrmayяnin yюnяltdiyi bu sahяnin kюklц шяkildя inkiшafыnы юtяn 5 ildя dя xцsusi diqqяtdя saxlamышdыr. Цmummilli lider Heydяr Яliyev kяnd tяsяrrufatыnыn юlkя iqtisadiyyatыnda strateji rolunu яsas gюtцrяrяk istяr sovet dюvrцndя, istяrsя dя digяr illяrdя silsilя tяdbirlяr hяyata keчirmiшdir. Prezident Иlham Яliyevin dя hяmin sahяyя xцsusi diqqяti nяticяsindя son 5 ildя kяnd tяsяrrцfatыnыn inkiшafыna ayrыlan vяsait ulu юndяrin bцnюvrяsini qoyduьu bir sыra layihяlяr uьurla hяyata keчirilmiшdir.

Respublikamizda beynяlxalq sяviyyяdя kяnd tяsяrrцfatы layihяlяrinin, hяmчinin bu sahяdя cari vя яsaslы yenidяnqurma tяdbirlяrinin lazыmыnca aparilmышdыr.

Bir sюzlя, Prezident Иlham Яliyevin kяnd tяsяrrцfatыnыn inkiшafы ilя baьlы keчirdiyi mцшavirяlяrdя qarшыya qoyduьu vяzifяlяr uьurla reallaшdыrыlыr.

2015-ci il Azяrbaycan Respublikasыnda "Kяnd tяsяrrцfatы ili" elan edilmяsi haqqыnda Azяrbaycan Respublikasы Prezidenti Sяrяncam imzalamышdыr.

Bu onu gюstяrir ki, Azяrbaycan Respublikasыnыn Prezidenti Azяrbaycanыn kяnd tяsяrrцfatы sahяsinя diqqяtini daha da artыrmыш vя bu sahяnin dinamik inkiшafы цчцn zяmin yaratmышdыr. Belя ki, kяnd tяsяrrцfatы mяhsullarы istehsalчыlarы, torpaq vergisi istisna olmaqla, vergilяrdяn azad edilmiшlяr. Fermer vя sahibkarlar gцzяшtli шяrtlяrlя kredit, toxum, "Aqrolizinq" Aчыq Sяhmdar Cяmiyyяti tяrяfindяn lizinqя verilяn vя lizinq yolu ilя satыlan gцbrя, texnika, damazlыq malqara almaq imkanlarыna malikdirlяr.

Respublikamыzыn iqtisadiyyatыnыn yцksяliшindя Шяki rayonunun юz payы vardыr. Цmumiyyяtlя, rayonda kяnd tяsяrrцfatы mяhsullarы istehsalыnы artыr-

maq цчцn daxili imkanlar чoxdur vя bundan bacarыqla istifadя olunur.

Azяrbaycan Respublikasыnыn Prezidenti cяnab Иlham Яliyevin fяrmanы ilя tяsdiq edilmiш "Azяrbaycan Respublikasы regionlarыnыn sosial-iqtisadi inkiшafы Dюvlяt Proqramы"nda heyvandarlыьыn damazlыq iшinin yaxшыlaшdыrыlmasы tяdbirlяri nяzяrdя tutulmuшdur.

Respublikamыzыn iqtisadi inkiшafыnda яldя olunmuш nailiyyяtlяrdя rayonumuzun da юz payы vardыr. Bu sahяdя Шяki rayonunda da mцяyyяn iшlяr gюrцlцr. Шяki respublikanыn яn iri kяnd tяsяrrцfatы vя sяnaye rayonlarыndan biridir. Kяnd tяsяrrцfatыnыn яsas sahяlяri heyvandarlыq vя bitkiчilikdir rayonda. Heyvandarliq xцsusi ilя inkiшaf etmiшdir.

1 yanvar 2015-ci il tarixя Шяki rayonunun яhali vя юzяl tяsяrrцfatlarыnda 72606 baш iri buynuzlu mal qara mюvcud olmuшdur. Иl яrzindя heyvandarlыqdan 57508 ton sцd, 10462 ton яt istehsal olunmuшdur. Bцtцn bu gюstяricilяr rayonda heyvandarlыqda damazlыq iшlяrinin mцntяzяm aparыlmasы sяbяbindяn яldя olunmuшdur.

Bцtцn Respublikada olduьu kimi Шяki rayonunda da Dюvlяt vя юzяl damazlыq tяsяrrцfatlarы, habelя kяnd tяsяrrцfatы heyvanlarыnыn sцni mayalandыrыlmasы iшlяri mцvяffяqiyyяtlя davam etdirilir. Yeni-yeni kяnd tяsяrrцfatы heyvanlarыnыn sцni mayalandыrыlmasы mяntяqяlяri aчыlыr.

2015-ci ilin Ы yarыsыnda rayon цzrя mюvcud Dюvlяt vя юzяl damazlыq tяsяrrцfatlarы, habelя kяnd tяsяrrцfatы heyvanlarыnыn sцni mayalandыrыlmasы 1 mцяsissяdя, o cцmlяdяn 11 mяntяqяdя aparыlmышdыr. 2015-ci ilin Ы yarыsыnda Dюvlяt vя юzяl damazlыq tяsяrrцfatlarыnыn nяzdindя olan mяntяqяlяr dя daxil olmaqla kяnd tяsяrrцfatы heyvanlarыnыn sцni mayalandыrыlmasы hesabat dюvrц яrzindя sцni mayalandыrыlmыш inяk, camiш vя dцyяlяrin cяmi 1959 baш olmuшdur. Bu da юtяn ilin mцvafiq dюvrц ilя mцqaisяdя Dюvlяt vя юzяl damazlыq tяsяrrцfatlarыnыn nяzdindя olan mяntяqяlяr dя daxil olmaqla kяnd tяsяrrцfatы heyvanlarыnыn sцni mayalandыrыlmasы hesabat dюvrц яrzindя sцni mayalandыrыlmыш inяk, camiш vя dцyяlяrin cяmindяn 180 baш чox olmuшdur. Цmumi saydan elit tюrяdicilяrin toxumlarы ilя mayalandыrыlmыш inяk, camiш vя dцyяlяrdяn 577 baш tяkrar mayalandыrыlmышdыr. Bu da юtяn ilin mцvafiq dюvrц ilя mцqaйisяdя цmumi saydan elit tюrяdicilяrin toxumlarы ilя mayalandыrыlmыш inяk, camыш vя dцyяlяrdяn 18 baш azdыr. 2015-ci ilin Ы yarыsыnda Dюvlяt vя юzяl damazlыq tяsяrrцfatlarыnыn nяzdindя olan mяntяqяlяr dя daxil olmaqla kяnd tяsяrrцfatы heyvanlarыnыn sцni mayalandыrыlmasы hesabat dюvrц яrzindя sцni mayalandыrыlmasыndan inяk, camiш vя dцyяlяrdяn alыnan balalarыn sayы cяmi 957 baш olmuшdur.

2015-ci ilin Ы yarыsыnda Dюvlяt vя юzяl damazlыq tяsяrrцfatlarыnыn nяzdindя olan sцni mayalandirma mяntяqяlяrinin sayы 12 olmuшdur. Bu da юtяn ilin mцvafiq dюvrц ilя mцqaйisяdя Dюvlяt vя юzяl damazlыq tяsяrrцfatlarыnыn nяzdindя olan sцni mayalandыrma mяntяqяlяrinin sayыndan 1 mяntяqя чoxdur. 2015-ci ilin 1 yarыsыnda 2014-cц ilin mцvafiq dюvrцnя nisbяtяn faktiki Dюvlяt vя юzяl damazlыq tяsяrrцfatlarыnыn nяzdindя olan mяntяqяlяr dя daxil olmaqla kяnd tяsяrrцfatы heyvanlarыnыn sцni mayalandыrыlmasы 10 faiz artmышdыr.

Dюvlяt vя юzяl damazlыq tяsяrrцfatlarы, habelя kяnd tяsяrrцfatы heyvanlarыnыn sцni mayalandыrыlmasы ilя mяшьul olan mяntяqяlяrindя son illяrdя qazanыlmыш nailiyяtlяr, gюrцlmцш vя gюrцlmяkdя olan iшlяr Respublikamыzda, hяmчinin rayonda bu sahяdяki dinamik inkiшafы gюstяrir.

сящ.7

"Сойуг булаг" мящялляси абадлашыр Шяки Бялядиййяси шящярин "Сойуг булаг" яразисиндя, Киш чайынын сол сащилиндя бюйцк абадлыг ишляриня башлайыб Сюзцэедян ярази узун мцддят бахымсызлыг вя тябии ашынма сябябли чох бярбад щалда олмагла, шящяримизин ясас истиращят обйектляри олан шимал щиссясиня эедян туристлярин дя диггятини чякир. Одур ки, Шяки Бялядиййяси юзцнцн дахили имканлары щесабына щямин йерин абадлашдырылмасына гярар вериб. Артыг 10 эцня йахындыр ки, лайищянинн щяйата кечирилмясиня башланыб вя гисмян тямизлямя-планлашдырма ишляри эюрцлцб. Тикинти-абадлыг ишляри иля ьяшьул олан бригада лазым олан авто-техника иля тямин олунмушдур. Абадлыг ишлярини ъари илин нойабр айынын сонунадяк баша чатдырмаг нязярдя тутулуб.

Фотоларда: Сюзцэедян яразинин индики вязиййяти

сящ.8

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

№ 8 (131), Август 2015

БЯХТИЙАР ВАЩАБЗАДЯ - 90 Шяkidя шairiн xatirяsi йад едилди Avqustun 16-da unudulmaz xalq шairi, mцasir Azяrbaycan яdяbiyyatыnыn gюrkяmli nцmayяndяsi Bяxtiyar Vahabzadяnin anadan olmasыnыn 90-cы ildюnцmц tamam olub.

o, яsяrlяrindя cяmiyyяtdя baш verяn hadisяlяrя, bir sюzlя bцtцn sahяlяrdя olan mюvzulara toxunub: "Bяxtiyar Vahabzadя юzцndяn яvvяlki bцtцn poetik tяcrцbяlяri toplayan vя sonda юzцnцn юlmяz dяsti-xяttini yaradan sяnяtkarlardandыr".

Tяdbirdя Bakыdakы Misir Mяdяniyyяt Mяrkяzinin direktoru, Misir Яrяb Respublikasыnыn Azяrbaycandakы sяfirliyinin mяdяniyyяt attaшesi Яhmяd Sami яl-Aydi чыxыш edяrяk xalq шairinin yaradыcыlыьы haqqыnda fikirlяrini bюlцшцb.

Bяxtiyar Vahabzadя яsяrlяrinin цmumilikdя bцtцn mцsяlman alяmindя, xцsusяn яrяb dюvlяtlяrindя sevilяrяk mцtaliя edilmяsini vя sяnяtkarыn yaxыn Шяrqdя baш verяn proseslяrя heч vaxt biganя qalmadыьыnы vurьulayыb.

Sonda qonaqlar sяrgi ilя tanыш olublar.

Sяrgidя gюrkяmli qяlяm adamыnыn poetik istedadыnы яks etdirяn 200-dяn чox шeir kitabы vя seчilmiш яsяrlяri nцmayiш olunub.

Сюзц вя юзц гоъалмайан шаир Qaxda xalq шairi Bяxtiyar Vahabzadяnin xatirяsi anыlыb.

Baxtiyar Vahabzadяnin anadan olduьu gцn avqustun 16-da Шяkidя gюrkяmli xalq шairinin xatirяsi йад едилмишдир. Hяmin gцn шяhяr ictmaiyyяtinin nцmayяndяlяri, ziyalыlar Шяkinin mяrkяzindя yerlяшяn parkda qoyulmuш шairin bцstц юnцnя gцl-чiчяk dяstяlяri dцzmцш, onun kitablarыndan ibarяt sяrgi ilя tanыш olmuшlar.

Unudulmaz xalq шairi, mцasir Azяrbaycan яdяbiyyatыnыn gюrkяmli nцmayяndяsi Bяxtiyar Vahabzadяnin anadan olmasыnыn 90 illiyi ilя яlaqяdar Qax шя-

Milli Kitabxanada "Bяxtiyar Vahabzadя 90" adlы kitab sяrgisi aчыlыb Avqustun 17-da M. F. Axundzadя adыna Azяrbaycan Milli Kitabxanasыnda Mяdяniyyяt vя Turizm Nazirliyinin tяшkilatчыlыьы ilя xalq шairi, tanыnmыш dramaturq, яdяbiyyatшцnas vя ictimai xadim Bяxtiyar Vahabzadяnin anadan olmasыnыn 90 illiyinя hяsr olunmuш "Bяxtiyar Vahabzadя-90" adlы geniш kitab sяrgisi aчыlыb.

Vurьulanыb ki, 1943-cц ildя "Ana vя шяkil" adlы ilk шeiri ilя yaradыcыlыьa baшlayan шair 100-я yaxыn kitabыn, monoqrafiyanыn, yцzlяrlя elmi-publisistik mяqalяnin, habelя tarixi vя mцasir mюvzularda 20-dяn artыq poemanыn mцяlli-

fidir. Яsяrlяri dцnyanыn bir чox dillяrindя tяrcцmя olunub.

B.Vahabzadяnin lirik шeir vя poemalarыnda, mяnzum pyeslяrindя dюvrцn problemlяri, narahat dцnyamыzыn acыlarы lirik-fяlsяfi planda, юzцnяmяxsus яlvan boyalarla tяsvir edilirdi. O, юtяn яsrin 60-cы illяrindяn baшlanan milli azadlыq hяrяkatыnыn юncцllяrindяn olub.

Xidmяtlяri layiqincя qiymяtlяndirilяn gюrkяmli шair respublika vя SSRИ Dюvlяt mцkafatlarыna layiq gюrцlцb.

Azяrbaycanыn Xalq Шairi fяxri adыnы alыb. Qыrmыzы Яmяk Bayraьы vя Иstiqlal ordenlяri ilя tяltif edilib. Uzun mцddяt BDU-nun mцasir Azяrbaycan яdяbiyyatы kafedrasыnыn professoru vяzifяsindя чalышan Bяxtiyar Vahabzadя Azяr-baycan Milli Elmlяr Akademiyasыnыn hяqiqi цzvц, Yazычыlar Иttifaqы Иdarя Heyяtinin цzvц idi. "Шeir gecяsi"ndя poeziya hяvяskarlarы vя fяal oxucular gюrkяmli sяnяtkarыn шeirlяrindяn nцmunяlяr vя poemalarыndan parчalar sяslяndiriblяr.

hяrindяki Cяfяr Cabbarlы adыna Mяrkяzi Kitabxanada "Sюzц vя юzц qocalmayan шair" adlы яdяbi-bяdii gecя keчirilib.

AZЯRTACын вердийи хябяря эюря, tяhsil vя mяdяniyyяt iшчilяrinin, ziyalыlarыn, qяlяm sahiblяrinin iшtirak etdiklяri tяdbirdя rayon Mяrkяzlяшdirilmiш Kitabxana Sisteminin direktoru Gцllц Яhmяdova, шairя Solmaz Elqыzы vя baшqa-

Азярбайъанын Бяхтийары Gяnclяr xalq шairi Bяxtiyar Vahabzadяnin xatirяsini yad ediblяr AZЯRTAC xяbяr verir ki, kitabxananыn direktoru, filologiya elmlяri doktoru, professor Kяrim Tahirov чыxыш edяrяk xalq шairinin hяyat vя yaradыcыlыьыna qыsaca nяzяr salыb. Bяxtiyar Vahabzadяnin Azяrbaycan poeziyasыnыn klassik simalarыndan biri olmaqla yanaшы, poeziyada millimяnяvi simvol olduьunu da xцsusi qeyd edib.

Gяnclяr цчцn Tяhsil Mяrkяzinin (GTM) Quba Regional Ofisi vя Quba rayon Mяrkяzlяшdirilmiш Kitabxana Sisteminin (MKS) tяшkilatчыlыьы ilя xalq шairi Bяxtiyar Vahabzadяnin anadan olmasыnыn 90 illiyi mцnasibяtilя tяdbir keчirilib. larы Bяxtiyar Vahabzadяnin Azяrbaycan sюz sяnяtinin inkiшafыndakы xidmяtlяrindяn danышыb, yaradыcыlыьыnыn mцxtяlif mяqamlarыna toxunublar. Vurьulanыb ki, Bяxtiyar Vahabzadяnin yaradыcыlыьы bяdii fikrimizin zяnginlяшmяsindя mцhцm rol oynayыb. Шair daim xalqыnыn dцшцncя vя arzularы, hiss vя duyьularы ilя yaшayыb. Onun zяngin yaradыcыlыьы poeziyamыzыn, шeirimizin cюvhяri olub.

Tяdbirdя шairin sюzlяrinя bяstяlяnmiш mahnыlar sяslяndirilib, шeirlяr ifa olunub, hяyat vя yaradыcыlыьыndan bяhs edяn film gюstяrilib.

Шеир эеъяси Xalq шairi Bяxtiyar Vahabzadяnin yubileyi Aьsuda "Шeir gecяsi" ilя qeyd olunub Kяrim Tahirov deyib: "Bяxtiyar Vahabzadя milli dяyяrlяrimizin mцhafizяsi vя azяrbaycanчыlыьыn fюvqцndя duran sяnяtkardan idi. O, цmumiyyяtlя bцtцn tцrk dцnyasыnda sevilir".

Mяdяniyyяt vя Turizm Nazirliyinin шюbя mцdiri Vaqif Bяhmяnli Bяxtiyar Vahabzadя haqqыnda danышaraq onu Azяrbaycan tarixinin bir parчasы adlandыrыb. Bildirib ki,

Aьsu Rayon Mяrkяzi Kitabxanasыnda xalq шairi Bяxtiyar Vahabzadяnin 90 illik yubileyi mцnasibяtilя "Шeir gecяsi" keчirilib.

AZЯRTAC xяbяr verir ki, fяal oxucularыn, ziyalыlarыn vя poeziya hяvяskarlarыnыn iшtirak etdiklяri tяdbirdя Azяrbaycan яdяbi mцhitindя xцsusi yeri olan gюrkяmli sяnяtkarыn hяyat vя yaradыcыlыьы barяdя geniш sюhbяt aчыlыb.

GTM-dяn AZЯRTAC-a bildiriblяr ki, "Azяrbaycanыn Bяxtiyarы" adlы tяdbirdя яdяbi fяaliyyяtя 1943-cц ildя baшlayan шairin hяyat vя yaradыcыlыьыndan sюz aчыlыb, onun 100-я yaxыn шer kitabыnыn, monoqrafiyanыn, elmi-publisistik mяqalяnin, tarixi mюvzuda yazыlmыш 20-dяn artыq irihяcmli poemanыn mцяllifi olduьu diqqяtя чatdыrыlыb. Bildiriblяr ki, xalq шairi 1958-ci ildя yazdыьы "Gцlцstan" poemasы ilя iki yerя parчalanmыш Azяrbaycanыn tarixi faciяsini dilя gяtirib.

Tяdbirdя шairin шeirlяrindяn parчalar sяslяndirilib, "Bяxtiyar Vahabzadя - 90" sяrgisinя baxыш keчirilib.

№ 8 (131), Август 2015

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.9

БЯХТИЙАР ВАЩАБЗАДЯ - 90 Rцfanя GЦNЯШ, "Azяrbaycan mцяllimi" Bu dяfя rubrikamыzda Azяrbaycanыn xalq шairi Bяxtiyar Vahabzadя юmrцnцn gizli sяhifяlяrindяn sюz aчыlacaq. Yaxыn dostu, Bakы Dюvlяt Universitetinin professoru, "Шяrяf" ordenli Шirmяmmяd Hцseynov bюyцk шairin keшmяkeшli hяyatы ilя baьlы maraqlы xatirяlяrini bizimlя bюlцшяcяk.

***

- Bяxtiyar mцяllimlя tanышlыьыnыz nя vaxta tяsadцf edir?

- Mяn Bяxtiyarla 1945-ci ildя tanыш olmuшam, Bakыya oxumaьa gяlяndя. Hяr ikimiz Шяkidяn olsaq da orada tanышlыьыmыz olmayыb. Universitetя Bяxtiyar mяndяn 3 il qabaq daxil olmuшdu. Jur-nalistika ixtisasы da filologiya fakцltяsinin nяzdindя idi. O zaman fakцltяdя "Яdяbiyyat" dяrnяyi var idi. Bir dяfя dяrnяk цzvlяri getdik Yazычыlar Иttifaqыna. Hяrя yazdыьы bir шeiri oxudu, elя Bяxtiyar da.

Sяmяd Vurьun onu saxladы, dedi, o шeiri bir dя oxu. Oxudu. Dedi, ay arыq bala (чox arыq idi) yaxшы yazmыsan. Bяxtiyarы o zamandan tanыdыm.

ШИRMЯMMЯD HЦSEYNOVUN BЯXTИYAR VAHABZADЯ ИLЯ BAЬLЫ XATИRЯLЯRИ adы daшыya bilmirяm. Mяn dя bunu Bяxtiyara oxudum. O da poemanы yazdы.

Mяn oxuduqlarыmы ona шяrh edяndя, hяmiшя qarшыsыnda kaьыz-qяlяm olurdu, qeydlяr aparыrdы. O zaman bir qяzetdя "Baьышlayыn, sяhv olub" adlы yazыnы onun цчцn oxudum. Gюrdцm hяmin yazыya bir poema yazыb. Verdiyim bцtцn mюvzulara yazыlan яsяrlяrin ilk oxucusu mяn idim. Deyirdi "fitvanы vermisяn, gяl gюtцr". Bяxtiyar hяmiшя deyirdi ki, Шirmяmmяd, mяnя dayaq nюqtяsi ver, gюr neynяyirяm.

- Sюhbяtinizdяn чыxardыьыm nяticя o oldu ki, sizin яqidяniz eynidir. Bяs fяrqli olan nя idi?

laшdыrmaq lazыmdыr. Mяrkяzi Komitяdяn dя mяktubu tяdbir gюrцlmяsi цчцn universitetя gюndяrmiшdilяr. Mяn dя hяmin o mяktubda gюstяrilяn bяndlяri sяnяdlяrlя tяkzib edяn dяlillяri toplayыb verdim Bяxtiyara. Чalышыrdыlar ki, onu auditoriyadan uzaqlaшdыrsыnlar.

Amma biz buna imkan vermяdik.

Bяxtiyar bir gцn dя olsun universitetdяn чыxarыlmayыb.

rяk verib yola salыrdыq. Onunla zarafat edirdim ki, deputat pulundan ora qoy, sяnя sяsverяnlяrя ver.

Deyirdi, onlarыn nцmayяndяsi sяnsяn?

- Bяxtiyar Vahabzadяnin sevimli yazычыsы kim idi?

- Bir az da 90-cы illяrdя xalqыn юnцndя gedяn Bяxtiyar Vahabzadяdяn danышaq. O zaman Milli Mяclisdя цmummilli liderimiz Heydяr Яliyevя bюhtan atanlara Bяxtiyar Vahabzadяnin mяшhur bir cavab чыxышы olmuшdu. Xatыrlayыrsыnыzmы?

- Bяxtiyar Sяmяd Vurьunun aшiqi idi. Namizяdlik vя doktorluq dissertasiyasыnыn hяr ikisinin dя mюvzusu Sяmяddir.

Hяtta 1952-ci ildя Mircяfяr Baьыrov Sяmяd Vurьunu "Иnsan" poe-

- Bяli, yaxшы xatыrlayыram.

Bяxtiyar demiшdi ki, vaxtilя Heydяr Яliyevя чay aparmaq цчцn nюvbя gюzlяyяnlяr, indi onun яleyhinя чыxыш etmяk цчцn nюvbя gюzlяyirlяr.

Bяxtiyar siyasяtчi deyildi, шair idi.

- Bяxtiyar mцяllim юzц yazыr ki, onun bir чox яsяrlяrinя Siz ideya vermisiniz...

- 1993-cц ildя "Яkinчi" qяzetinin "Kюrpц чaydan uzaq dцшцb" mяqalяsinя яsaslanaraq "Kюrpц чaydan yenя uzaq dцшцb" adlы bir yazы yazdыm. Bяxtiyar mяnя zяng elяdi ki, o nяdir yazmыsan, шяrh elя. Mяn dя ona izah etdim.

Gecя saat 4-цn yarыsыnda ev telefonuna zяng gяldi. Aчdыm telefonu, dedi ki, al gяldi. Bu sюzlяrя шeir yazmышdы. Sяhяr gюrdцm "Kommunist" qяzetindя dя dяrc olunub. "Dostum Шirmяmmяd Hцseynova "Kюrpц чaydan uzaq dцшцb". Bяzяn mяn ideya verirdim, amma sяnяti o yaradыrdы.

Bяxtiyarыn hяr poemasы bir fakta яsaslanыr. Mяsяlяn, elя gюtцrяk "Lяyaqяt" poemasыnы. "Komsomolskaya pravda" qяzetindя bюyцk bir sяhifя "Saшa" adlы yazы verilmiшdi.

Mяn dя oxudum, demяk, 13 yaшыnda bir oьlan uшaьы maьazaya gedir, kяsmik alыr, pulu qoyur, amma maьazadakыlar elя bilir ki, юdяmяyib. Uшaьы tuturlar ki, oьrusan, kяsmiyi oьurlamыsan. Uшaьыn anasы da xяstяxanada imiш. Uшaq oьru olmadыьыna onlarы inandыra bilmir, gedir axшam юzцnц asыr ki, mяn bu

- Necя dost idi?

- Dahi adamlar hяr шeydя istedadlы olur. Mяsяlяn, bizim heч bir zaman boш sюhbяtimiz olmayыb. Mяni gюrяn kimi dцnyada nя var, nя yoxla maraqlanыrdы. Moskvada hansы qяzet чыxыrdыsa vя bizim tariximizi, mяdяniyyяtimizi tяhqir edяn yalanчы pяhlяvanlarыn hamыsыna Bяxtiyarla birlikdя cavab yazыrdыq. Bюyцk istedadlarda maqnit var, eyni яqidяni bюlцшdцklяri adamlarы юzlяrinя cяlb edirlяr. Mяn Bяxtiyarыn шяxsiyyяtindяn daha чox яqidяsinin aшiqiyяm. Иndi dя bяzi mяsяlяlяrdя mюvqelяrimiz dцz gяlmir. Hяrяmiz bir cяbhяdяyik. Amma bizi birlяшdirяn bu torpaьa, bu vяtяnя, onun istiqlalыna olan mяhяbbяtdir. olub?

- Hяr ikiniz шяkili idiniz, amma Bakыda tanыш olmusunuz?

- Bяli. Onun doьma anasы ilя mяnim anam bir yerdя Шяkidяki 3 nюmrяli ipяk fabrikindя iшlяyiblяr.

Amma tanышlыьыmыz olmayыb. Bяxtiyar Vahabzadяnin tяrcцmeyihalыnы hяlя dяqiq yazan чox azdыr.

Bir zaman Bяxtiyara bюhtan kampaniyasы baшladыlmышdы. 1952-ci ildя bir шeir yazmышdы, шeirin mяzmunu belя idi ki, oxucu gedir kitabxanaya deyir ki, sizdя Шirvanzadяnin namusu var? Aleksandr Шirvanzadяnin "Namus" яsяri nяzяrdя tutulur. Ermяnilяr gюtцrцb yazыrlar ki, Bяxtiyar Vahabzadя ermяni yazычыsы Aleksandr Шirvanzadяni namussuz hesab edir. Namus sюzцnц dыrnaq iчindя yazmadыьы цчцn ona hцcum чяkdilяr.

"Kirpi" jurnalы onun karikaturasыnы verdi... Hяtta 5-6 il bundan яvvяl dя bizim bяzi qяzetlяr onunla baьlы bюhtan kampaniyasыnы iyrяnc formada davam etdirirdilяr. O zaman mяn mяtbuatda чыxыш etdim vя ona qarшы olan hцcumlara tutarlы cavablar verdim. Bяxtiyarы yaxыndan tanыyan adam kimi, onunla baьlы yazыlan bяzi qaranlыq mяqamlara da aydыnlыq gяtirdim.

Partiya Komitяsinin birinci katibi idi. Bяxtiyara ev tikmяk цчцn yer verяndя, mяnя dя verdi. Mяnim яtrafыmы geniшlяndirяn Bяxtiyar idi.

Biz Bяxtiyarla mяslяk dostu idik, yemяk yox.

- Иncidiyiniz zamanlar

- Яqidяyя sadiq adamdan incimяk olmaz. Hяm dя Bяxtiyar heч kimin sюzцnя baxmыrdы mяndяn baшqa.

- Onunla hardasa sяfяrdя olmusunuz?

- Aьdam vя Шяkidя olmuшuq. Юlkя xaricindя yox.

- Onun bir mцsahibяsini oxumuшdum. Deyirdi ki, "Fцyuzat" jurnalы yenidяn dяrc olunanda aьlayыb...

Ширмяммяд Щцсейнов дащи шаирин мязары юнцндя - Mяnimlя heч kimin iшi yox idi. Hяlя bir dяfя dя olsun mяni DTK чaьыrmamышdы. Иmkan vermяmiшяm ki, bir adam mяnя nяsя elяsin. Amma Bяxtiyarы laxlatmaq, tяrpяtmяk istяyяnlяr чox idi. O nцfuz adamы idi, onu millяt tanыyыrdы. Mцstяqilliyin ilk illяrindя xalq onu яllяri цstцndя "Azadlыq" meydanыnda tribunaya чыxarmышdы. Иstedadы hяmiшя qorumaq lazыmdыr.

Elя шяxslяr var ki, onlar tarixdя qalыr. Шirmяmmяd Hцseynovlar gяlib gedяcяk, Bяxtiyar Vahabzadяlяr isя яbяdi olaraq tarixdя qalacaq.

masыna gюrя cяzalandыrmaq istяyirdi. Bяxtiyar da Sяmяd Vurьun haqqыnda dissertasiya yazыrdы.

"Kirpi" jurnalы da vermiшdi ki, Bяxtiyar mяddahlыqla mяшьuldur. Ona da hцcum vardы. 1953-cц ildя Stalin юlmяsяydi Baьыrov Sяmяd Vurьunun axыrыna чыxacaqdы.

- Bяxtiyar Vahabzadя шair, mцяllim vя alim kimi onun bu sahяlяrdя fяaliyyяtini necя qiymяtlяndirirsiniz?

- Amma Bяxtiyar Vahabzadя oьlu Azяrdяn daha aьыzdolusu danышыrdы...

- Burda dцzяliш lazыmdыr.

Bяxtiyar mцяllimdir, шairdir, sonra alimdir. Чцnki юzц dя yazыrdы "Qoyar dizinin altыna, alim Bяxtiyarы шair Bяxtiyar". Bяxtiyar mцяllimlikdяn baшqa heч bir yerdя iшlяmяyib. 1947-ci ildяn mцяllim idi. Юzц iшdяn чыxana qяdяr heч kim ona demяmiшdi ki, чыx.

- Amma onun universitetdяn uzaqlaшdыrыlmasы barяdя mяlumatlar da var idi...

- Bяxtiyar bir gцn dя olsun universitetdяn uzaqlaшdыrыlmayыb. Mяn filologiya fakцltяsinin partiya komitяsinin katibi olanda, 70-ci illяrin яvvяlindя iki professor aчыq imza ilя Mяrkяzi Komitяyя 9 bяnddяn ibarяt mяktub gюndяrmiшdi ki, onu universitetdяn uzaq-

- Юzц яn чox hansы яsяrini sevirdi?

- Adamыn чox uшaьы ola bilяr. Amma mяn gюrmяmiшяm ki, desinlяr bu uшaьыmы чox istяyirяm.

- Yox, yox. Яgяr юvladыn, ya da sяnin iшlяdiyin yerdя kimsя dediklяrini qяbul edirsя, onu чox istяyяcяksяn. Kimsя sяn deyяnя qulp qoyursa acыьыn tutur. du?

- O nя vaxt ailя qurmuш- 1952-ci ildя.

- Necя ailя baшчыsы idi?

- O nяinki ailя ilя, on pillя uzaq olan qohum-qardaшlarla da mяшьul idi. Mяsяlяn, gedib Шяkidя otururduq. Gюrцrdцk ki, biri gяldi: "Bяxtiyar mцяllim, mяnя чюrяkpulu ver". Bu da pullarы paylayыrdы.

Dedim, gюzlя, onlarыn nяfяsini kяsяcяyяm. Шoferя dedim ki, 20 dяnя чюrяk al, qoy stola, цstцnц юrt.

Kim gяlirdi чюrяkpulu цчцn, bir чю-

Amma mяnяvi dяyяrlяrя чox yцksяk qiymяt verяn adam idi.

- Ancaq Heydяr Яliyev dя Bяxtiyar Vahabzadяyя hяmiшя diqqяtlя yanaшыb. Hяtta шair юzц dя "Gцlцstan" poemasы vя digяr яsяrlяrinя gюrя tяqib olunanda, sovet rejiminin qanlы pяncяsindяn qurtulmaьыnda Heydяr Яliyevin яvяzsiz rolunu dяfяlяrlя qeyd edib...

- Yaxшы xatыrlayыram, 1975-ci ildя Шяkidя idik. Bяxtiyarыn 50 illik yubileyi idi. Mяrkяzi Komitяdяn Heydяr Яliyevin kюmяkчisi zяng etdi ki, Bяxtiyar mцяllim, Heydяr Яliyev sizinlя danышmaq istяyir. Heydяr Яliyev Bяxtiyarыn yubileyini tяbrik etdi. Dedi ki, sяni "Шяrяf niшanы" ordeninя tяqdim etmiшяm, veriblяr. Tяbrik edirяm.

- Onun tцrk dцnyasыnda da bюyцk hюrmяti var idi...

- Яlbяttя. Tяsяvvцr edin ki, Чingiz Aytmatov, Oljas Sцleymenov Bяxtiyarы яsrin шairi, tцrk dцnyasыnыn bюyцk шairi adlandыrыrdы. Axы Bяxtiyar da tяpяdяn dыrnaьa qяdяr tцrk idi.

- Sizin ona bu qяdяr kюmяkliyiniz dяyib, dяfяlяrlя onu dardan qurtarmыsыnыz. Onun necя, sizя kюmяkliyi olubmu?

- Mяn ki, Bяxtiyarla durub-otururdum, onun яtrafы geniш idi. O zaman yaxшы xatыrlayыram, Sadыq Murtuzayev Шяki Rayon

- Yox, qыzыm, aьlamayыb.

Burda aьlamalы nя var ki? Amma Bяxtiyarыn aьlamaq xasiyyяti var idi. Onu 4-5 dяfя aьlayan gюrmцшяm. Шairlяr hiss, alimlяr zяka adamыdыr. Aьlamaq hisslя baьlыdыr.

- Bяxtiyar mцяllimin son gцnlяrini necя xatыrlayыrsыnыz?

- Xяstяlik hяyatla mцbarizяdir. Шairlяrdя maraqlы aludячilik olur. Mяsяlяn, siqareti tяrgitmяdi.

Deyirdi ki, шair gяrяk siqaret чяkя ki, шeir yazsыn. Siqareti atmadы, ciyяri xяrчяng oldu. Normal iш vя istirahяt rejiminя яmяl etmirdi. Gecя saat 12-dяn sяhяr saat 6-ya qяdяr iшlяyirdi. Gяrяk o yazanda, yanыnda heч kim olmayaydы. Hяyat yoldaшы Dilarя xanыm yemяklяri biшirib qoyurdu soyuducuya. Gecя hяm iшlяyirdi, hяm dя yeyirdi.

- Onun юlцm xяbяrini kimdяn eшitdiniz?

- Son gцnlяrindя onlara hяftяdя цч dяfя gedirdim. Dururdu, gяzirdi, amma hiss olunurdu ki, bяdяni чox zяiflяyib, яsir. Tяzyiqi чox yцksяk idi. Sonuncu gцn Dilarя xanыm mяnя zяng etdi ki, Шirmяmmяd mцяllim, Bяxtiyar getdi, gяl.

***

Sюhbяtimiz elя burdaca yekunlaшыr, Шirmяmmяd mцяllim gяtirdiyi kitablarы, qяzet materiallarыnы mяnя tяqdim edir.

Sonda Bяxtiyar Vahabzadяnin onun barяsindя dediyi sюzlяri oxuyuram: "Шirmяmmяdi yaxыndan tanыyanlar чox yaxшы bilir ki, onu юmrц boyu tutduьu yoldan vя tapыndыьы яqidяdяn qoparmaq, heч olmasa bir balaca laxlatmaq belя mцmkцn deyil."

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.10

№ 8 (131), Август 2015

Чaьdaш Anadolu яdяbiyyatыndan nцmunяlяr Sяnяt gюzяlliyin anladыlmasыdыr. Bu anladыlma sюzlя olursa, - шeir, rяsm ilя olur sa,- rяssamlыq, oyma ilя olursa, - heykяltяraшlыq, tikinti ilя olursa, - memarlыq olur.

Mustafa Kamal Atatцrk Hяmiшя olduьu kimi indi dя dцnya яdяbiyyatыnыn яn zяngin vя яn rяngarяng sяhifяlяrindяn biri чaьdaш Anadolu яdяbiyyatыdыr. Hazыrki sяhifяmizdя Azяrbaycan Yazычыlar Birliyi Шяki bюlmяsi ilя yaxыnlыьы olan bir neчя яdibin яsяrlяrindяn nцmunяlяr veririk. Azяrbaycan Mцяllimlяr Иnstitutu Шяki filialыnыn "Azяrbaycan dili vя яdяbiyyatы mцяllimliyi" fakцltяsinin tяlяbяlяri tяrяfindяn dilimizя чevrilmiш bu nцmunяlяr Anadolu vя

Turan Atasevяr O, 1928-ci il 28 apreldя Иrяvanda doьulmuш, uшaq ikяn Vanыn Erciш kяndinя kючmцшlяr. Иbtidai mяktяbi Erciшdя, litseyi isя Qarsda bitirmiшdir. 1953-cц ildя Ankara Иnшaat Mцhяndislяri Universitetini bitirmiшdir. Иqdыrda, Vanda, Tarыmda bir чox mяsul vяzifяlяrdя чalышmыш, 1968-69-cu illяrdя Иngiltяrяdя tяhsilini daha da artыrmыш, 1975-77-ci illяrdя Kыbrыzda litsey mцdiri olmuш, цч юvladыnыn цчц dя universitet tяhsillidir. Turan Atasevяr Ankarada vя gяrяk ki, 2000-ci ildяn etibarяn Иzmirdя yaшamaqda vя mяrkяzi Ankarada yerlяшяn Azяrbaycan Dostluq Dяrnяyinin Иzmir шюbяsinя rяhbяrlik etmяkdяdir.

***

Bitmяyяcяk naьыl...

Artыq bizi geriyя heч nя dюndяrя bilmяz, Burax, coшmaq istяyяn kюnlцm xяyala dalsыn...

Dяryalar iчimdяki odu sюndцrя bilmяz, Burax da, dяrmanыnы sяnin sevgindяn alsыn!..

Sяn sяnяt baьчamdakы solmayacaq bir gцlsяn, Burax da, arzularыn чisil-чisil tюkцlsцn.

Gцlцmsя, gцl dodaqlar qыvrыm-qыvrыm bцkцlsцn, Burax da, eшqin ilя kюnlцm hцzura dalsыn!

Adыn sevgi sazыnыn tellяrini inlяdir, Mizrabыn acы, dadlы nяьmяlяri dinlяdir, Arzumu qamчыlayыr, eшqimi dяrinlяdir, Burax da, iчimdяki duyьularыn boшalsыn!

Ayrыlыqlar sevgidя, aшiqlяrя verir xыz, Цrяkdя mяskяn salar bu mцqяddяs eшqimiz. Иndilik, dodaqlarda mыzыldanan mahnыmыz, El dilinя dцшsцn dя, dцnyalara sяs salsыn! Чalarkяn sevgi sazы hяzin-hяzin adыnы, Gюzцmdя sяn olursan цfqцn xяyal qadыnы, Nolar, чox gюrmя mяnя o duyьunun dadыnы, Burax da, цfqцmdяki xяyalыn elя qalsыn! Юnцndя yalvaracaq, bяlkя diz чюkяcяyяm, Sevgini illяr ilя шeirя tюkяcяyяm, Eшq busa, юmцr boyu qяhrini чяkяcяyяm, Sяn mяnim dцnyamdakы bitmяyяcяk naьыlsan!

(Turan Atasevяr. Sesim. Ыc. Иzmir, 2009.sяh.184.)

*** Ey ata mяskяnim!.. Яzяli bir yara oldun iчimdя, Sяninlя baшladы Yurd hяyacanыm.

Hяr gцn canlanыrsan min bir biчimdя, Sяn mяnim cananыm, sяn mяnim canыm,

Azяrbaycan ruhunun doьmalыьыna яyani sцbutdur. Яsяrlяri dilimizя чevrilmiш yazarlar haqqыnda qыsa mяlumat vermяyi dя юzцmцzя borc bilirik.

Vaqif Aslan,

Azяrbaycan Yazычыlar Birliyi Шяki bюlmяsinin sяdri, Azяrbaycan Mцяllimlяr Иnstitutu Шяki filialыmnыn baш mцяllimi

Atatцrk daha nя qяdяr yer alsыn?

Et ata mяskяnim, Azяrbaycanыm!

Qarabaь deyincя gюzцm qan aьlar, Naxчivanыn adы iчimi daьlar, Gяncя dodaьыmda шeirdir, чaьlar.

Candan darыxdыьыm, Шirin vяtяnim, Hяr an sяninlяyяm, Azяrbaycanыm!

Atalardan qalan yadigarsan sяn, Юz ana yurdumuz, bir diyarsan sяn, Яzяli tцrkцnsяn, tцrkя yarsan sяn, Hяlя torpaьыnda suludur qanыm, Mяnim odlar yurdu Azяrbaycanыm!

Mюhkяmcя sarыlsan Иstiqlalыna, Qovuшa bilяrsяn hяr xяyalыna, Чalыш, gцvяn, юyцn bu gцn halыna. Иxtiyar qaynaьыm, шяrяfim, шanыm, Ey adы yцksяlяn Azяrbaycanыm!

Ey tцrk dцnyasыnыn parlaq ulduzu, Artacaq sяndяki yцksяlmя xыzы, Tцrk bayraqlarыnda; Ayы,Ulduzu!

Nurlandыr gюylяrdя... sяndя gцmanыm, Ey mяnim od yurdum, Azяrbaycanыm!

Bakы vя Ankara iki elimiz, Шahlandыrsыn bizi bu qeyrяt, bu iz, Bizlяr, "Иki dюvlяt, bir tяk Millяtik"!

Turan deyяr: Mяnim яn xoшbяxt anыm Sяninlя baшlayыr, Azяrbaycanыm.

(Turan Atasevяr. Sesim. Ыc. Иzmir, 2009.sяh.184.)

*** Novruz bayramы

(Яrqяnяkondan чыxarыш)

Beш min illlik bir bayramdыr bizlяrя Onu mяn daшыdыm getdiyim yerя Tariximi dilя gяtirяn gцnцm, Sultan Novruz, mяnim toyum dцyцnцm!

Tяbiяt oyanыr, novruz gяlincя, Arzular шahlanыr bahar selincя.

Bu coшqun oyanыш daьыdыr qяmi Чaьlayan duyьudur Novruz bayramы Birlik, bяrabяrlik aшыlar bizя, Gяtirяr bizlяri eyni bir izя.

Novruz tцrklцyцmцn sevgi baьыdыr Hюшhallыq,qardaшlыq,birlik aьыdыr.

Tцrkmяn, Юzbяk, Qыrьыz, Qazaxыstanda, Чeчen, Yaqut, Tatar, Azяrbaycanda, Birlik simvoludur, Novruz, Turanda.

Tцrklцk alяmindя bir baьdыr Novruz, Milli gяlяnяkdir, bir чaьdыr Novruz!

Tarix minlяrcя il яvvяldir bundan, O gцn чыxmыш olduq, Яrgяnяkondan!

Millяtimя hцzur gяtirir Novruz, Чaьlardan o yana gюtцrцr Novruz!

Barыш niшanыdыr Novruz bayramы Yeddi cцr ymяkli Novruz axшamы Sultan Novruzunuz mцbarяk olsun, Yurdun birliyinя bir gяrяk olsun, Kюnlцmцzя sevgi vя barыш dolsun!

(Turan Atasevяr. Sesim. Ыc. Иzmir, 2009.sяh.144.)

Anadolu tцrkcяsindяn Azяrbaycan tцrkcяsinя чevirяni: Иsayeva Gцlxanыm Dadaш qыzы, AMИ Шяki filialыnыn ЫЫ kurs tяlяbяsi

ШevkИ Dinчal

Asim Yekяlяr

O, 1952-ci ildя SivasШarkышlada doьulmuшdur. 1973-cц ildя Polis Akademiyasыnы bitirmiш, Иzmirdя komissar kюmяkчisi kimi iшя baшlamышdыr. Иzmir-ШanlыurfaAnkara vя Bursa vilayяtlяrindя чox mяsul vяzifяlяrdя чalышmышdыr.

1997-99-cu illяrdя Bilяcik vilayяtindя Polis rяisi olmuшdur. Vяzifяsi ilя яlaqяdar olaraq юlkя xaricindя keчirilяn kurs vя seminarlarda dяfяlяrlя iшtirak etmiшdir. Kцtahya шяhяr polis idarяsinin rяisi, daha sonra isя Иzmir polis idarяsinin baш mцfяttiшi kimi fяaliyyяtini davam etdirmiшdir. Evlidir. Bir oьlu vardыr. Иyirmidяn чox kitabыn mцяllifidir.

O, Qafqaz kюkяnli olub, Qarapapaq яшirяtindяndir (tayfasыndan), 1956-cы ildя Sivasыn Tutmaч kяndindя anadan olmuшdur. Иbtidai tяhsilini Tutmaчda, orta vя litsey tяhsilini isя Sivasda Sяlcuk orta mяktяbindя vя Kongres litseyindя almышdыr. 1979-cu ildя Qara Hяrb Mяktяbindяn hяrbi mцxbir kimi zabit rцtbяsi ilя mяzun olmuшdur. Uzun illяr Tцrk Silahlы Qцvvяtlяrindя mцxtяlif vяzifяlяrdя чalышmыш, (kidemli) minbaшы rцtbяsi ilя tяqaцdя чыxmышdыr. Tuna, Tunc vя Hazal adlы цч oьlu vardыr.

Kiчik yaшlarыndan шeirя maraq gюstяrmiшdir. "Qцrbяtsiz dцnya" adlы ilk kitabы 1992-ci ildя чap edilmiшdir. Иlk шeir kaseti "Nilgцn mяni unutmuшdur" adы ilя 2002-ci ildя yayыmlanmышdыr. "Atыmыzы alan yolumuzu da almadы ya" kitabы isя 2008-ci ildя iшыq цzц gюrmцшdцr.

Bu kitabda "xoшbяxt yaшamaq цчцn mяlum olan, lakin hяr deyяndя yada dцшmяyяn цsul vя yollardan" bяhs edir. Onun yenя hяmчinin 2008-ci ildя nяшr edilmiш "Fыkra denizinde qahqaha dalgalarы" kitabыnda isя "tцrk insanыnыn яqli zirяkliyi, gцldцrя-gцldцrя dцшцnmяk bacarыьы" юz ifadяsini tapmышdыr. 2001-ci ildяn etibarяn Tцrkiyяnin 30-dan чox bюlbgяsindя 200-dяn чox konfrans keчirmiшdir.

Bu konfranslardan biri dя bizim payыmыza dцшmцшdцr. AYB Шяki bюlmяsinin sяdri Vaqif Aslanыn шяxsi qonaьы olan Asim Yekяlяr tяrяfindяn 2008-ci ilin dekabr ayыnыn ortalarыnda Azяrbaycan Mцяllimlяr Иnstitutu Шяki filialыnыn akt zalыnda keчirilяn bu konfrans "Mutlu olmanыn yollarы"na hяsr edilmiшdi.

Asim Yekяlяr шair, yazar, proqramчы kimi bюyцk шюhrяt qazanmышdыr.

***

Fяrz et Fяrz et dяli kimi sevmяdim sяni, Bu eшq цrяyimdя doьmadы fяrz et Nя яtrin canыmda, nя dя atяшin Яllяrin яlimя dяymяdi fяrz et.

Nя dodaq eшqindяn bir badя iчdi, Nя dя kюnцl sяni yar deyя seчdi.

Sevda yaьmurlarы чilяdi keчdi, Nя olsun, yenя dя yaьmadы fяrz et Unut gяlяcяyi, bяnd olma mяnя, Яmin ol, daralan deyilяm sяnя.

Buraxыb getdiyin gцndяn bu yana Яllяrim sinяmi dюymяdi fяrz et.

Nя eшqin atяшi yaxdы юzцmц Nя qыш etdin baharыmы, yazыmы Sяni gюrцb sevяn iki gюzцmц Hяsrяt gюz yaшlarы boьmadы fяrz et.

Soruшma bu mяktub, bu шeir kimя?

Birgя шяklimiz yox, baxma alboma, Sяnsiz keчяn illяr sevяn qяlbimя Dяrmansыz dяrdlяri yыьmadы fяrz et.

Yar demяdin sяni sevяn adama, Kiчik dedin mяnim kюnцl odama.

Bir deyil, min sevda alыrdыn, amma Eшqin sevяn qяlbя sюьmadы fяrz et.

Bu eшq цrяyimdя doьmadы fяrz et. (ШevkИ Dinчal. Ertelenmiш dцшler.Bursa, 2004.sяh.14.)

***

Nяdяnsя Aynalar nя qяdяr inkar ersя dя, Цzцmя юzцm tяk baxmayыr artыq Kюnцlmц kюhnяldi, yoruldumu ya?

Ayrыlыq atяшi yaxmayыr artыq.

Bilmяm tяsяlilяr fayda etdimi Чяkdiklяrim qeyri cana yetdimi Цrяkmi duyarsыz, yoxsa bitdimi Bir damla gюzyaшыm axmayыr artыq.

Eшq deyя atяшin iчinя dцшdцm Иllяr boyu qцrurumla dюyцшdцm Gцllяrmi dяyiшdi, mяnmi dяyiшdim Gцllяr dя gцl kimi qoxmayыr artыq. (ШevkИ Dinчal. Ertelenmiш dцшler.Bursa, 2004.sяh.83.)

Anadolu tцrkcяsindяn Azяrbaycan tцrkcяsinя чevirяnи: Qяdirova Samirя Sahib qыzы, AMИ Шяki filialыnыn ЫЫ kurs tяlяbяsi.

***

Borclu Berlindяdirsя...

Trabzonlu bir iш adamы bir dostuna yцksяk miqdarda borc pul verir. Dostu da ona iyunun 26-da da borcunu qaytaracaьыna sюz verir. Nяhayяt, iyunun 26-sы gяlib чatыr. Trabzonlu iш adamы axшama qяdяr gюzlяyir. Gяlяn-gedяn olmur. Trabzonlu dostunun evinя zeng edir. Telefonu dostunun hяyat yoldaшы gюtцrцr vя onun Almaniyada - Berlinde olduьunu bildirir.

Bu sяfяr iш adamы Almaniyaya zeng edir ve telefonda deyir: - Яdя, Dursun, Trabzonda iyunun 26-dir. Bes o Berlinde iyunun neчяsidir? ("Fыkra denizinde qahqaha dalqalarы." Иstanbul, 2008.

Sяh.21.)

Cцmhuriyyяt dюvrцnцn яvvяllяrindя qatardan baшqa nяqliyyatыn olmadыьы illяrdя Xorasanlы bir kяndli юkцz arabasыyla Xorasandan Яrzuruma gedir. Bu mяsafя tяxminяn 90 km.-dir. Юkцz arabasыyla kяndli bu mяsafяni ancaq gecяlяri dя yol gedяrяk 3 gundя qяt edir vя Яrzuruma чatыr. Keчirdiyi uzun vя yorucu yolчuluьun tяsiri ilя яtrafыndakыlara deyir: - Ay atam, ay balam, bir dя deyirlяr ki, Atatцrk az yer alыb.

Daha nя qяdяr alsыn? Цч gцn, цч gecя gяldim, yolu gцclя bitirdim. ("Fыkra denizinde qahqaha dalqalarы." Иstanbul, 2008. сяh.19.)

***

Alpinist gяnclяr... Иkы alpinist gяnc чadыrlarыnы gюtцrцb daьa чыxыr. Onlar чadыrlarыnы qurub, icindя yatirlar.

Gяnclяrdяn biri gecя oyanыr ve yanыndakы dostunu oyadыr vя ondan soruшur : - Ey, bax gюrяk, nя gюrцrsяn?

- Ayы, ulduzlarы gюrцrяm.

- Basqa nя gюrцrsяn?

- Bюyцk Ayы, Kiчik Ayы bцrclяrini gюrцrяm.

- Ayrы nя gюrцrsяn?

- Qцtb ulduzunu, dan ulduzunu.

- Daha nя gюrцrsяn?

- Veneranы, Marsы...

Bundan bir az keчmis o biri dost bu biri dostundan soruшur: - Bяs sяn nя gюrцrsяn?

- Цstцmцzdяki чadыrы oьurlayыblar, ay axmaq! Цstцmцzdя чadыr olsa idi, sяn bunlarы gюrя bilmяzdin! ("Fыkra denizinde qahqaha dalqalarы." Иstanbul, 2008. Sяh.24.)

***

Altыncы mяrtяbя Bir gяnc altыncы mяrtяbяdяn yыxыlыr. Bu sяs-kцyя яtrafdakыlar maraqla qaчыb gяlirlяr.

Hadisя yerinя gяlяnlяr hяyяcanla toz-dumanыn icindя olan oьlandan soruшurlar: -Ay oьul,necя oldu ki, yыxыldыn?

Gяnc oьlan шaшqыnшaшqыn: -Vallah, bilmirem, men de hяlя indicя gяlib bura чatmышam. ("Fыkra denizinde qahqaha dalqalarы." Иstanbul, 2008. Sяh.26.)

Ayы Ovun qadaьan olmasыna baxmayaraq, bir Qaradяnizli ova чыxыr vя bir ayы vurur. Ovu vurmasыyla яtrafi polislяrin bцrцmяsi dя bir olur. Qaradяnizlini tuturlar. Pulla da iшin iчindяn чыxmaq olmur.

Qaradenizlinin iшi ta mяhkяmяyя qяdяr uzanыr. Mяhkяmяdя hakim deyir: - Hяm ov qadaьa olunub, hяm dя Tцrkiyя yasasы yeni bir qanun чыxarыb. Ayы ovu 12 ay qadaьandыr ve cяzasы ise 3 aydan 7 aya qяdяr hebsdir. Sene 7 ay hяbs.

(Арды 11-ъи сящифядя)

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

№ 8 (131), Август 2015

Чaьdaш Anadolu яdяbiyyatыndan nцmunяlяr

(Яввяли 10-ъу сящифядя)

soruшur:

Qaradenizli чыьыrыr: - Mяni asыn, hakim bяy!

Hakim tяяccцblц bir halda

сящ.11 Avqustun 28-29-dа Шяkidя nюvbяti beynяlxalq tяdbir - ЫV Beynяlxalq Qafqaz Motofestivalы кечирилиб.

"Harley Davidson" "Baku HOG Azerbaijan", Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяti, Mяdяniyyяt vя Turizm Nazirliyi, Gяnclяr vя Иdman Nazirliyi vя Чingiz Mustafayev Fondunun birgя tяшkilatчыlыьы ilя keчirilяn festivalda dцnyanыn mцxtяlif юlkяlяrindяn gяlяn baykerlяr iшtirak ediбlяr.

Avqustun 28-dя axшam Шяki Olimpiya Иdman Kompleksindя festivalыn tяntяnяli aчыlыш mяrasimi keчirilib.

Tяdbir iшtirakчыlarы яvvяlcя kompleksin hяyяtindя tяшkil olunan sяrgi-yarmarka ilя tanыш olublar. Sяrgidя nцmayiш etdirilяn motobrendlяr, moto vя digяr aksesuarlar, hяmчinin Azяrbaycan mяdяniyyяtini яks etdirяn яшyalar, sяnяtkarlыq nцmunяlяri festival iшtirakчыlarыnыn maraьыna sяbяb olub.

Aчыlыш mяrasimi "Natiq-ritm" qrupunun ifasыnda mюhtяшяm шou ilя baшlanыb. Qrupun baykerlяrlя birgя tяqdim etdiyi qeyri-adi ritmlяr, motorlarыn qulaqbatыran gurultusu tamaшaчыlar tяrяfindяn bюyцk maraqla vя alqышlarla qarшыlanыb.

- Niyя?

- Baxыn, gюrцn ki, ayыnыn da mяclisdя bir adamы var, onun xeyri цчцn qanun belя чыxarыblar! Mяnim isя adamыm yoxdur! Bu dцnyada insan ayыdan fяrqlяnmirsя, yasamaьыn nя mяnasы var, axы? ("Fыkra denizinde qahqaha dalqalarы." Иstanbul, 2008. Sяh.86.)

***

Tюkцlяn saч Шяrяf Daшlыovanыn boyu 1.92, Arif Saьыnkы isя 1.82 olur. Шяrяf Arifin tюkцlяn saчlarыna baxыr vя tяяccцblяnirmiш kimi deyir: -Ustad, baxыram da saчlarыnы vaxtыndan tez tюkmцsяn.

Arif dя юzцnц sindirmayaraq cavab verir: -Sяndяn basqa gюrяn olmaz ki... ("Fыkra denizinde qahqaha dalqalarы." Иstanbul, 2008. Sяh.89.)

Millяt bir-birinя quyu eшяlяr, Qiymяt bilmяzlяrя qaldы kюшяlяr.

Sяhidlяr kяfяnsiz, bяylяr, paшalar!

Ustunя bir libas biчilmяz oldu.

Qoynumuzda bяslяmiшik ilanы, Udar olduq min cцr чesid yalanы.

Gюrяn yoxdur mяmlяkяtdя talanы, Bu яcaib iшя шaшыlmaz oldu. Ыslяr чox dolaшdы, чюzцmsцzlяшdi, Hяr gцn bir az daha imkansыzlaшdы.

Sяfяq der, olaylar qanunsuzlaшdы, Bu uzden sorunlar aшыlmaz oldu.

***

("Gяl, шяfяqdя buluшalыm" DavutlarKuшadasы, 2007, sяh.77.)

Иzmirdяn bir tacir Kыbrыza tяtilя gedяsi imiш. Чox sevdiyi dostundan Kыbrыzdan bir istяyi olub-olmadыьыnы soruшur. Dostu tacirя deyir: -Oranыn eшшяklяri чox mяшhurdur. Mяnim цчцn neчяyя olurolsun, bir eшшяk alыb, gяlяn heyvan kamazlarы ilя gюndяrяrsяn?

Tacir dя: -Tamam! - deyir ve tяtilя чыxыr. Tяtil zamanы baшы o qяdяr qarышыr ki, dostuna eшшяk almaq yadыna dцшmцr. Tяtilini keчirir ve geri qayыdыr. Tяtildяn qayыdan tacir dostunu ziyarяt edяrkяn цzrxahlыq edir: - Яhmяdcan, sяnin yanыnda xяcalяtliyяm. Иstяyini yerinя yetirя bilmяdim. Иnan, чox az vaxtыm var idi, mяшьul idim. Bir vaxt tapыb, heч cцr eшшяk ala bilmяdim.

Dostu da hazыrcavablыq gюstяrяrяk utanmadan cavab verir: - Яliciyim, sяni gюrdцm, bяsimdir. Иnan, daha eшшяyя ehtiyac qalmadы.

Bitяrsя-bitsin

Eшшяk sifariшi

("Fыkra denizinde qahqaha dalqalarы." Иstanbul, 2008. Sяh.102.)

Anadolu tцrkcяsindяn Azяrbaycan tцrkcяsinя чevirяn: Jalя Baьbanlы Иbrahim qыzы, AMИ Шяki filialыnыn ЫЫ kurs tяlяbяsi

***

Saxtaymыш gцlцшцn, saxtaymыш nazыn, Madam istяyirsяn, bitяrsя- bitsin.

Yox olsun baharыn, gяlmяsin yazыn, Madam istяyirsяn, bitяrsя- bitsin.

Sяnя mяn юzцmц anladammadыm, Яminlяr eylяdim, dinlяdяmmяdim, Heч cцrя sevmяyi sюylяdяmmяdim, Madam istяyirsяn, bitяrsя- bitsin.

Gedяrkяn yalvardыm, mяni dя gюtцr, Ыndi deyirsяn ki, bu eшqi bitir.

Bu necя bir kюnцl, bu necя xяtir, Madam istяyirsяn, bitяrsя- bitsin.

Sяnin dя gюzцndя qurusun yaшыn, Kяdяrlя yoьrulsun чюrяyin,aшin.

Heч яskik olmasыn boranыn,qышыn, Madam istяyirsяn, bitяrsя- bitsin.

Yalvarmaq, yaxarmaq hey чыxdы boшa, Olmazin isleri gяtirdin baшa, Harda istяyirsяn, get, orda yaшa, Madam istяyirsяn, bitяrsя- bitsin.

Sяfяq der ki, yene daьlandыm юzцm, Daha bu sevgimя olmadы чюzцm.

Daшa keчdi, sene keчmяdi sюzцm, Madam istяyirsяn, bitяrsя- bitsin. ("Gяl, шяfяqdя buluшalыm" Davutlarkuшadasы, 2007, sяh.152.)

***

Яhmяd Шяfяq O, 1950-ci il oktyabr ayыnыn 10-da Sivas rayonunun Mцrsяl kяndindя anadan olmuшdur. 1958-ci ildяn ailяsinin iш yerini dяyiшmяsi ilя яlaqяdar olaraq Чюlbaшы qяsяbяsindя yaшamышdыr. "Иnsanlarыn mяmlяkяti qarыnlarыnы doyuzdurduqlarы torpaqlardыr deyilsя dя, iшin яsli heч dя elя deyildir" dцшцncяsi ona hakim omuшdur. Orta mяktяbi bitirяndяn sonra litsey tяhsilini qiyabi olaraq baшa vurmuшdur. Юzцnцn dediyi kimi, universitet tяhsili almaq ona qismяt olmamыш, o "bunun яskikliyini" hяr zaman yaшamышdыr. O daim юzцnц Atatцrkчц vя yurdsevяr bir cцmhuriyyяtчi kimi tяsdiq etmiшdir. Иlk шeiri 1977-ci ildя "Hцriyet Gazetesi"ndя чap edilmiшdir. Яhmяd Шяfяq, яsasяn, lirik bir шair kimi tanыnmaqdadыr. Юzц demiшkяn: "Sevginin aшa bilmяyяcяyi heч bir яngяl yoxdur. Yetяr ki, цrяk sevsin."

***

Oldu Bu dцzяnin чяrxi tяrsinя dюnяr, Yыxыldы kюrpцsц, kecilmяz oldu.

Atяшi цfцrsяn, iшыьы sюnяr, Gцndцzц, gecяsi secilmяz oldu.

Qыrыldы alяmin kюnцl aynasы, Gercяk bu yazыq ki, tutmaz mayasы, Dunya dяrya idi,sevgi damlasы, Bulandы, suyundan icilmяz oldu.

Sюylя, niyя Barmaqlar hazыr tяtikdя, Bu qan axsыn, soyle, niyя?

Dцsmяn olduq ne etdikde, Bu qan axsыn, soyle, niyя?

Azmы geldi geden canlar?

Selя dюndц axan qanlar. Цrяkdя atяш yaxanlar, Bu qan axsыn, soyle, niyя?

Mцzяffяr Tяkbыyыk O, 1947-ci ildя Samsunda anadan olmuшdur. Иlk vя orta tяhsilini Иstanbulda alandan sonra Yerel Yюnetimlяr Enstitцsцnц (Yerli Иdarяetmя Иnstitutu) bitirmiшdir. Яvvяlcя Teksan vя Meydanbey Ltd. Шirkяtlяrinin baш direktoru, daha sonra isя Orman Genel Mцdцrlцyцndя (Baш Meшя Иdarяsinin rяhbяrliyindя) yцksяk vяzifяdя чalышmышdыr. 1983-cц ildя Rifah Partiyasыna daxil olaraq siyasi hяyata atыlыr. 1987-ci ildя Иstanbul 4-cц bюlgя цzrя, 1991-ci ildя Samsun 2-ci bюlgя цzrя deputatlыьa namizяd olub, 1994-cц ildя ИstanbulEminюnц Bяlяdiyyя sяdrliyinя layiq gюrцlцr.

Evlidir, цч юvladы vardыr.

Hazыrda Hamidiyя A.Ш. bцnyesindя fяaliyyяt gюstяrmяkdяdir.

***

Bir gюzяlя meyildяndir Bir gюzяlя meyildяndir Hяr baharda aчan qюnчя Bir gюzяlя meyildяndir.

Gюzyaшыm юmцr boyunca, Bir gюzяlя meyildяndir.

Hansы шeyя etsяn nяzяr Gцllяrdя naz, bцlbцldя zar.

Ah, bu acы, bu intizar Bir gюzяlя meyildяndir. Иnlяr durar neylяr belя Чalar sazlar gяlir dilя, Bцlbцlцn чяkdiyi чilя, Bir gюzяlя meyildяndir.

Fяrhad aьlar Шцrin цчцn, Bцlbцl gцlя aьlar neyчцn?

Kim aьlarsa iчin-iчin Bir gюzяlя meyildяndir.

Mяcnunun yas baьlayыsы Leylam, deyя чaьlayыsы Gюzцn, kюnlцn aьlayыsы Bir gюzяlя meyildяndir.

(Mцzeffer Tekbыyыk. Шebnem /ЫЫ Ankara, 2008.sяh.79.)

***

Ey kюnlцmцn яfяndisi Sevgindяn titrяyir daьlar Ey kюnlцmцn яfяndisi.

Gюzlяr sяnin цчцn aьlar, Ey kюnlцmцn яfяndisi.

Yamanlыьы var edяnlяr , Kюnцllяri nar edяnlяr.

Dunyalarы dar edяnlяr, Bu qan axsыn, soyle, niyя?

Necя dadlы sюzlяrin var, Nurla bazan gюzlяrin var, Bu qяlbimdя izlяrin var, Ey kюnlцmцn яfяndisi.

Sevmяk, sevilmяk var ikяn, Gul yerine neyчцn tikan? Ыkilik toxumu яkяn Bu qan axsыn, soyle, niyя?

Zцmrцd, inci, lalяzarsan, Gцldя naz, bцlbцldя zarsan.

Doyulmasы zor bir hяzsяn, Ey kюnlцmцn яfяndisi.

Яyilmяsin yerя baяlar, Qoy qurusun axan yaшlar.

Bitsin mяnasыz savaшlar, Bu qan axsыn, soyle, niyя?

Kюnцllяrin hяzi sяnsяn, Mюminlяrin nazы sяnsяn, Цmmяtinin yazы sяnsяn, Ey kюnlцmцn яfяndisi.

Gяl, gюr, Шяfяq чaьlar oldu Hey юzцndяn aьlar oldu.

Sinяsini daьlar oldu, Bu qan axsыn, soyle, niyя? ("Gяl, шяfяqdя buluшalыm" (DavutlarKuшadasы, 2007) kitabыndan, sяh.83.)

Anadolu tцrkcяsindяn Azяrbaycan tцrkcяsinя чevirяnи: Zalxa Hudulova, AMИ Шяki filialыnыn ЫЫ kurs tяlяbяsi

МОТОФЕСТИВАЛ

Яlmi чatar kamalыna?

Heч misal, yox camalыna.

Canыm qurban hяr halыna, Ey kюnlцmцn яfяndisi.

(Mцzeffer Tekbыyыk. Шebnem /ЫЫ Ankara, 2008.sяh.63.)

Anadolu tцrkcяsindяn Azяrbaycan tцrkcяsinя чevirяnи: Иsmayыlova Aysel Mirzяli qыzы, AMИ Шяki filialыnыn ЫЫ kurs tяlяbяsi

Mяrasimdя Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin baшчыsы Elxan Usubov vя ANS шirkяtlяr qrupunun prezidenti Vahid Mustafayev чыxыш edяrяk Шяkinin artыq beynяlxalq sяviyyяli tяdbirlяrin keчirildiyi bir mяkana чevrildiyini vurьulamыш, regionlarыn sosial-iqtisadi inkiшafыna xцsusi diqqяt vя qayьы ilя yanaшan cяnab Prezident Иlham Яliyevя, Heydяr Яlyev Fondunun Prezidenti, YUNESCO vя ИSESCOnun Xoшmяramlы sяfiri Mehriban xanыm Яliyevaya xцsusi minnяtdarlыqlarыnы bildirmiшlяr.

Aчыlыш mяrasimindя dцnya шюhrяtli "Elvis Presli" vя "Kiss" qruplarыnыn "tribute"larыnыn чыxышы tamaшaчыlar tяrяfindяn bюyцk maraqla qarшыlanыb. Mяrasim maraqlы konsert proqramы vя diskoteka ilя gecя saatlarыnadяk davam edib.

Avqustun 29-da gцn яrzindя baykerlяr mцxtяlif yarыш vя mцsabiqяlяrdя юz bacarыqlarыnы gюstяrib, fяrdi ustalыqlarыnы nцmayiш etdiriblяr. Daha sonra qrup halыnda Шяki xanlarыnыn sarayы istiqamяtindя yцrцш keчiriblяr.

Axшam saatlarыnda Olimpiya Иdman Kompleksinin hя-yяtindя festivalыn tяntяnяli baьlanыш mяrasimi olub.

Mяrasimdя tamaшaчыlara Azяrbaycanыn Milli Qяhrяmanы Чingiz Mustafayevin doьum gцnц шяrяfinя xцsusi proqram tяqdim edilib. Чingiz Mustafayevя hяsr olunan video чarxыn nцmayiшindяn sonra sяhnяyя чыxan gяnc mцьяnni Mina Milli Qяhrяmana ithaf etdiyi "Чin-Чin" mahnыsыnы ifa edib.

Meydana toplaшan baykerlяr Чingiz Mustafayevin xatirяsini motorlarыn gurultulu sяsi ilя anыblar.

Mяrasimdя чыxыш edяn ANS шirkяtlяr qrupunun prezidenti Vahid Mustafayev bildirib ki, yaшasaydы, bu gцn Чingizin 55 yaшы tamam olacaqdы. Lakin o, 32 yaшыnda hяlak oldu vя яbяdiyyяtя qovuшdu. Чingiz Vяtяn yolunda, Azяrbaycanыn mцstяqilliyi vя torpaqlarыmыzыn bцtюvlцyц uьrunda юzцnц шяhid etdi. Vurьulanыb ki, Azяrbaycanыn Milli Qяhrяmanы Чingiz Mustafayevin qыsa, lakin mяnalы hяyat yolu hяr bir azяrbaycanlы цчцn яsl vяtяnpяrvяrlik nцmunяsidir.

Mяrasimdя Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяti baшчыsыnыn mцavini Zяrinя Cavadova чыxыш edяrяk festivalыn Шяkiyя vя шяkililяrя чox gюzяl anlar yaшatdыьыnы bildirib, festivalыn bцtцn tяшkilatчыlarыna шяhяr rяhbяrliyi adыndan minnяtdarlыq edib.

Gцn яrzindя baykerlяr arasыnda keчirilяn mцxtяlif yarышlarыn, mцsabiqяlяrin qaliblяrinя, hяmчinin festivalыn keчirilmяsinя yaxыndan kюmяk edяn yerli qurumlarыn rяhbяrlяrinя mцkafatlar tяqdim olunub.

Mяrasim daha sonra яylяncяli proqramla davam etdirilib.

Dцnya шюhrяtli "Beatles" vя "Lady Qaqa" qruplarыnыn "tribute"larыnыn чыxышы tamaшaчыlar tяrяfindяn maraqla qarшыlanыb.

Baьlanыш mяrasimi дя "Natiq ritm" qrupunun чыxышы ilя baшa чatыb.

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.12

№ 8 (131), Август 2015

ГАРАБАЬ САВАШЫ

"2 saat 40 dяqiqяyя dюrd kяndimizi azad etdik" Публика.аз сайтынын "Cяbhя xяtti"ndя Qarabaь qazisi Яkbяr Rцstяmovdur.

Hacы Яkbяr Rцstяmov Яkbяr bяy 1947-ci ildя Aьdam шяhяrindя anadan olub.

1965-ci ildя Sяnaye Pedaqoji Texnikumunu bitirиб, 1967-1969-cu illяrdя sovet ordusunda xidmяt edib. Sonralar gimnastikayla mяшьul olub, mцxtяlif cempionatlarda uьurlu чыxышlar edib. Bir mцddяt peшя mяktяbindя idman mцяllimi iшlяyib. Bugцnkц "Qarabaь" futbol komandasыnыn yaradыcыsыdыr.

Hacы Яkbяr Rцstяmov hяm dя "Qapыmы vяtяn dюydц", "Qalx ayaьa vяtяn oьlu", "Sяnan яfsanяsi" adlы kitablarыn da mцяllifidir. Hazыrda mцяllimlik edir. Oьlu Sяnan Qarabaь savaшыnda 1992-ъи ил майын 15-дя 19 йашында бюйцк гящряманлыг эюстяряряк шяhid olub. Яkbяr bяy Qarabaь savaшыnda ilk dюyцшцndяn son dюyцшцnяcяn keчdiyi yolu "Cяbhя xяtti"nя danышыr:

Xocalы hadisяsi gюzцmцzцn qabaьыnda oldu Иlk dяfя "Daшlaшma dюvrц"ndя baшladы bu hadisяlяr. Biz ilk шяhidlяrimizi verdik. Mяni daha чox kюvrяldяn 6-7-ci sinif uшaqlarыnыn яllяrinя taxta parчasы gюtцrцb gяlmяsiydi. Onlarыn qarшыsыnы almaq olmurdu. Artыq bцtцn rayonlardan Qarabaьa yardыm gяlirdi. Bu yardыmlarы mяn kяndlяrя чatdыrыrdыm. Bizim

шяhid verdik, 5 yaralыmыz oldu. Xoramurd kяndini ermяnilяrdяn azad etdik. Sonra Xocalы hadisяsi (gecя saat 11-dя) gюzцmцzцn qabaьыnda oldu. Bizim 1000 nяfяrlik batalyonun 32 avtomatы, bir pulemyotu vardы. Bu silahы da dюyцшdя юldцrdцyцmцz rusdan, ermяnidяn gюtцrmцшdцk. Gяldik camaatы шumluqdan xilas etmяyя. Gюrdцk ki, yцzя yaxыn adamы, яsas da qadыnlarы ayaьыndan vurublar. Onlarы kцrяyimizя atыb, atяш aчa-aчa gяtirib maшыnlara tяhvil verirdik. Oradan da Aьdama aparыrdыlar. Mяni duyьulandыran bir шey oldu orda...

Hяlя bu gцn dя heч kimя mяlum deyil ki,..

Bir yaшlы adam mяni gюrцb sevincяk boynuma sarыldы. Nя dя olsa, qorxu pis шeydi dя... Biz hяmin vaxt bir evdяn 4 nяfяr dюyцшцrdцk 3 oьlum, bir dя mяn. Oьlumun biri Шirin Mirzяyevin dяstяsindя dюyцшцrdц. Sonra ermяnilяr Abdal-gцlablыya hцcum elяdilяr, 60 evi yandыrdыlar. Hяmin dюyцшlяrdя Шirin Mirzяyevin batalyonu xeyli ermяni mяhv etmiшdi. Bir BMP яlя keчirmiшdilяr. Ermяnilяrsя bizim вертолйоту vurub pilot Шivaryovu яsir almышdыlar, onu яlibaьlы aparan yerdя oьlum Sяnan ermяnilяri tяrksilah edib, onu xilas etmiшdi. Sяnan qayыdandan sonra demiшdilяr ki, bяs ikinci pilot girov qalыb. Gedib onu gяtirяndя шяhid olmuшdu!.. Hяlя bu gцn dя heч kimя mяlum deyil ki, Sяnan ermяnilяri necя mяhv edib Шivaryovu onlardan alыb gяtirib. Mяn юzцm indi mayor sayыlыram, юncя rota komandiri, sonra batalyon komandiri olmuшam. Bu gцn dя яsgяrlяrimlя mцnasibяtim var.

1000 nяfяrя 32 avtomat 1992-ci ildя Яsgяran istiqamяtindя bюyцk hцcum zamanы 8

Яkbяr mцяllim, oьlumu ver! Иki qardaш vardы - Шakirlя, Zeynal. Иkisi dя mяnim tяlяbяm olmuшdu. Ermяnilяr Чыraqlы kяndini vurdular. Kяnd 3 saat qaldы ermяnilяrdя. Sonra mяn bцtцn batalyon-

Baxdыm ki, яsgяrin baшы yoxdur...

Avtomatы bunlara tuшladыm, dedim, gedяn olsa, vuracam.

30 nяfяr olardыq. Ya orda юlmяliydik, ya da geri чяkilmяyяcяkdik. Gecяylя Bяrdяyя gedib onlara yemяkiчmяk gяtirdim. Dюyцшlяrin birindя tank atяшi eшidildi. Sяsi eшitdыm, dюnцb baxdыm ki, yanыmda vuruшan яsgяrin baшы yoxdur! Bu, dяhшяt idi.

Son gцllя 1994-cц ildя ikinci kоntuziyamы almышam - Cavahirlidя. Olduьum yerя 6 raket mяrmisi dцшdц.

Mяni nяtяhяr tulladыsa, gedib dцшdцm kolluьa. Amma sonra da ordan necя чыxdыьыmы bilmяdim. Yadыmda bircя oydu ki, torpaq altda qalmыш bir яsgяrimi ordan чыxarmышam. Mяni, yaralы idim deyя, Papanin hospitalыna gяtirdilяr, amma hяkimi aldadыb yenidяn sяngяrя dюndцm. Bizim

Daha sonra iyunun 12-dя Azяrbaycan Ordusu hяrtяrяfli hцcuma keчdi. Biz hяmin hцcumlarda iki saat 40 dяqiqяyя Aranzяmin, Pircamal, Naxчыvanik, Aьbulaьы azad

etdik, 84 gцn dя orada qaldыq. Orada itkimiz az oldu. Ancaq Allahverdi Baьыrov minaya dцшцb шяhid oldu. 84 gцnцn hяr gцnц hцcumlar oldu. Ermяnilяr nя qяdяr gцclц hцcumlar etsяlяr dя, onlarы mяhv etdik.

Komandir, evinin iшыьы yanыr...

Sizя bir xatirяmi danышыm.

Balaca bir qыzыm vardы. Aьdamda evlяrimizi daьыtmышdыlar deyя, qыzыmы oьlumla gюndяrdim, dedim, bunu Bakы qatarыna mindir, qayыt. Юzцmцn vaxtыm yox idi hяrяkяt etmяyя. Hя-

“Сянан яфсаняси” китабынын цз габыьы Orda bir anlыq bir шey dцшцndцm.

Gюrяsяn mяnim юvladlarыm haradadыr, iчimdяn ikinci bir sяs gяldi ki, burdakыlar hamыsы sяnin юvladыn deyilmi?!

Balakяnli qыzы qaчыrtdыrdыm...

Rюvшяn adlы bir яsgяrim vardы. Balakяn rayonundandы. Sevdiyi qыzы ona vermirdilяr. Bir baшqa balakяnli uшaьы yolladыm, qыzы ordan qaчыrtdыrdыm Aьdama. Amma Rюvшяnя bir шey olmasыn deyя, oьlum Sarvanы onun yerinя qoydum. Dedim, bunlarыn toyunu da Aьdamda edяcяm. Rюvшяni dя, qыzы da ailяsinя verdim, getdilяr toy elяmяyя.

Onlarыn toyunda iшtirak etdik.

84 gцnцn hяr gцnц

Hacы Яkbяr Rцstяmov Шякидя достлары иля. Саьдан сола: “Шяки хябяр” гязетинин редактору Садыг Фядялийев, “Шяки бялядиййяси” гязетинин редактору Мурад Нябибяйов, Я.Рцстямовун мяктяб йолдашы, АМИ-нин Шяки филиалынын мцяллими Мащмуд Ящмядов. 15.08.2015 яlimizdя mцdafiя цчцn ancaq ov tцfяnglяri vardы, amma ermяnilяrя silah vermiшdilяr. Bцtцn yollar baьlanыrdы yavaш-yavaш. 1991-ci ildя artыq Ordumuzu formalaшdыrmaьa baшlamышdыq. Иlk dяfя Шirin Mirzяyevi dяvяt etdik. O, oktyabrыn 4-dя Aьdam rayon 50 nюmrяli peшя mяktяbindя 700-dяn чox mцlki яhalini hяrbiyя qeydя aldы. Hяmin adam-larыn 80 faizi Xaчыnыstroy deyilяn yerdя mяskunlaшdы. Шirin Mirzяyev dя briqada komandiri oldu.

min vaxtlarda da яsgяrlяr gedib bizim hяyяtdяn meyvяdяn-zaddan yыьыb gяtirirdilяr. Bir dя eшitdim ki, яsgяrlяr deyir, komandir, evinin iшыьы yanыr. Dedim, axы orada kimsя yoxdur. Bir dя xяbяr tutduq ki, qardaшы bunu qatara mindirib qayыdan kimi qыzыm qaчыb gяlib evя. Qardaшы yenidяn bunu yolladы Bakыya. Bir gцn mяn dя 6 aydыr uшaьы gюrmцrяm deyя, Bakыya gяlmiшяm. Mяnя deyirlяr ki, qыzыn getdi Aьdama. Ondan sonra avtovaьzaldan hansы avtobusla getdiyini юyrяnib taksiylя qa-baьlarыnы kяsdim. Avtobusdan dц-шцrdцm.

Bax belя xatirяlяr olub.

Bu, mяni чox duyьulandыrmышdы.

Sentyabrыn 5-dя Hacы Яkbяr Rцstяmov Гарабаь савашында дюйцш йолдашлары иля lara mцraciяt etdim. Kюmяklяшib ermяnilяri oradan чыxardыq. Bizdяn Cяfяr adlы oьlanыn sol qolun kяsdilяr, bir nяfяr hяlak oldu, amma Шakiri чыxara bilmяdik. Чцnki bizim яn gцclц silahыmыz avtomatdы, ermяni isя tanklarla idi. Orada Шakirin anasы gяldi, tutdu yaxamdan, dedi "Яkbяr mцяllim, oьlumu ver!" Anadы da, nя deyim ona.. Aьlaya-aьlaya mяni qucaqladы. Birdяn baxdы цzцmя. Юpdц цzцmdяn, dedi, sяn komandirsяn, sяnin gцnahыn yoxdu, ancaq oьlunun da, oьlumun da qanыnы al.

hяr birimizin boynunda bir patron vardы, yaralansaq, яsir dцшmяyяk deyя, юzцmцzц o patronla vuracaqdыq. Bu, яsir dцшmяkdяn daha yaxшы idi! Bir dяfя Ergi dцzцndя ermяnilяr gцclц hцcum etdilяr, orda mцhasirяyя dцшяcяkdik. Fikirlяшdim ki, юzцmц vurum, onlara яsir dцшmяyim. Amma ordan salamat чыxdыq.

Mяni arxadan vurun, basdыrыn...

Sыralarыmыzda qяhrяman xanыmlar olub. Onlardan Familя, Atlas, Чimnaz, Yasяmяn xanыm (rяhmяtlik) vardы. Hamыsы da ziyalы idi. Onlar doьurdan da qяhrяman idilяr.

Demяli, biz xanыmlarы sяngяrя qoymurduq deyя, bir dяfя gяldim ki, otaьыmdakы makinaya xanыmlardan biri belя bir шey yazыb "Яkbяr bяy, mяni baьышla! Mяn arxa cяbhяdя qala bilmяrяm, buna цrяyim razы olmur". Bu mяni hяm яsяbilяшdirdi, hяm dя kюvrяltdi. Bax, belя xatirяlяr olub! Sonra o xanыmы sяngяrdя gюrцb, yaxыn getmяdim, dedim, qoy vuruшsun.

Sonra ermяnilяr gцclц hцcumlar edib bizi Qяrvяndяn чыxaranda qarшыsыnы ala bilmяdik. Demяli, gecяdi, цzцm baьlarыndayыq. Baxdыm ki, ayaьыm getmir. Uшaqlara dedim ki, dayanыn, burda dayanaq, gedя bilmirяm. Шagirdlяrimdяn biri yanыmda dюyцшцrdц, mяnя dedi ki, mцяllim, qoy sяni belimdя aparыm.

Qayыtdыm ki, Bayram, oьul, ayaьыm gedir e, цrяyim getmir! Yanыmda da bir яsgяrim vardы, ayaьыndan vurulmuшdu. Mяnя dedi ki, mцяllim, bizi qыrьыna verirsяn... Dedim, yox, sizi qыrьыna vermirяm, amma burdan da getmяk istяmirяm, mяni arxadan vurun, buradaca basdыrыn. Ya da gяlin, burda sяngяr qazaq, post quraq.

Doьurdan da uшaqlar 10 gцn idi acsusuz idilяr, onlarыn haqlы olduьunu bilirdim, nя edim, oralarы da tяrk edя bilmirdim. Anidяn юzцmdяn asыlы olmayaraq, яyilib yerdяn palчыьы gюtцrцb yedim, dedim ki, bu, vяtяn torpaьыdы, bunu чюrяk яvяzi yeyib, yaьыш suyu iчяcяyik, amma buradan geri чяkilmяyяcяyik!

Xanыmlardan biri makinamda yazmышdы ki...

Ичimdяn ikinci bir sяs gяldi...

1992-ci ildя Яsgяranda bюyцk dюyцшцmцz oldu. Nizami hяkim kiчik oьlum Kяnanы da ora gяtirmiшdi. Яsяbilяшib, яvvяl hяkimi ordan uzaqlaшdыrmaq isdяdim. Sonra dedim, bu uшaqdы, bunu niyя bura gяtirmisяn? Sяn юzцn dя hяkimsяn, gяrяk yaшayasan ki, яsgяrlяri dя yaшadasan. Bunlarы ordan qaytardыm.

Sonuncu dюyцшцm 1995ci il sentyabrыn 5-dя olub. Hяmиn dюyцшdя ermяnilяr чox gцclц idi. Яslindя, ruslar idi bizя qarшы dюyцшяn. Nяmirli Шotlantы istiqamяtindяki yolu da vururdu ermяnilяr. Xeyli atышыb sakitlяшdik.

1997-ci ildя tяrxis olунmuшam. Aьdam Шяhяr Sovetinin mцavini idim. Ailяmlя 7-ci mikrorayonda yerlяшmiшik. Dюvlяtin heч bir imtiyazыndan yararlanmыram.

15.08.2015

Саьалмаз Вятян дярди Якбяр Рцстямов Яzizim Vяtяn dяrdi, Qяdd яydi Vяtяn dяrdi.

Vяtяndя Vяtяnsizяm, Saьalmaz Vяtяn Dяrdi. Яzizinяm dяrd mяni, Yaman яydi dяrd mяni.

Vяtяnя qovuшmasam, Юldцrяр бу dяrd mяni.

Vяtяnsiz юmrцm soldu, Gюzlяrim yaman doldu. Цч oьulla dюyцшdцm, Sяnanыm шяhid oldu. Яzizim Vяtяn qaldы, El kючdц Vяtяn qaldы. Юzgя yerdя yurd saldыm, Gюzцmdя Vяtяn qaldы.

Kяdяrlяnib dolan var, Mяni dяrdя salan var.

Ahdan alышыr daьlar, Яsirlikdя qalan var...

№ 8 (131), Август 2015

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.13

Гардаш Tцrkiyяdя ali tяhsil - dцnяn vя bu gцn Yrd. Doч. Dr. Ramin SАДЫГОВ, Tцrkiyя Respublikasы Hakkari Universiteti tarix mцяllimi

Эiriш Bilindiyi kimi bюyцk tarixi hadisяlяr vя dяyiшimlяrin bir чoxunun arxasыnda eyni zamanda cяmiyyяti o dяyiшimlяrя hazыrlayan tяhsil fяdailяri dayanыr. Mяsяlяn, nяticяsinя gюrя bцtцn dцnyada mцhцm dяyiшikliklяrin baш vermяsinя sяbяb olmuш Fransыz inqilabы ilя uzun illяr boyunca kapitalist dцnyanыn qarшыsыnda tяk rяqib kimi dayanmыш Bolшevik inqilabыnыn tяmяl sяbяblяrindяn biri, inqilabыn ilham qaynaьы olan dцшцnцrlяr vя filosoflar idi. Mяhz onlarыn illяrdяn bяri yazdыqlarы ilя insanlar tяhsil sahibi olmuш, doьru vя yanlышы юyrяndiklяri ilя юlчmцш, belяcя dя zehinlяrdя inqilab atяшi yanыb tutuшmuшdur.

Keчmiшdя tяhsil almaq шцbhяsiz hяr kяsin haqqы vя gцcц nisbяtindя deyildi. Xцsusяn Tцrk vя Иslam dцnyasыnda Sяlcuqlu dюvlяtinin vяziri Nizamцlmцlk tяrяfindяn aчыlan Nizamiyyя mяdrяsяlяrindяn юncя tяhsil almaq sadяcя saray чevrяsinin vя zяngin ailяlяrin uшaqlarыna nяsib olurdu. Mяhz ilk dяfя Nizamiyyя mяdrяsяlяri oxumaq istяyяn hяr kяsя qapыlarыnы aчmыш, belяcя dцnyanыn mцxtяlif bюlgяlяrindяn Baьdad, Иsfahan vя Niшapura gяlяn tяlяbяlяr Sяlcuqlu dюvlяtinin qayьыsы ilя pulsuz tяhsil almышdыlar. Шцbhяsiz Nizamцlmцlkцn baшlatdыьы bu xeyirxah iш eyni zamanda Baьdad kimi o dюnяmin mцhцm elm mяrkяzinя mяшhur elm adamlarыnыn cяm olmasыna da sяbяb olmuшdur. Bu arada dюvlяt qayьыsы sadяcя tяlяbяlяrя deyil, mцяllimlяrя цчцn dя vardы. Belя ki, mцяllimlяr юmцrlяrinin sonuna dяk tяyin edilir, dolayыsыyla dolanmaq цчцn baшqa iш gюrmяlяrinя ehtiyac qalmadan sadяcя elmlя vя tяhsillя mяшьul olurdular.

Bu adяt sonrakы dюvrlяrdя dя davam etmiшdir. Belя ki, Sяlcuqludan sonra bюlgяdя qurulan Osmanlы, Sяfяvi, Mяmlцklц, Aьqoyunlu, Qaraqoyunlu vя sair Tцrk-Иslam dюvlяtlяri hюkmdarlarы xalqыn tяhsil almasы цчцn mяdrяsяlяr inшa etdirmiш, kitabxanalar aчdыrmышdыlar.

Eyni zamanda saraylarыnda bюyцk alim, шair vя yazычыlara da шяrait yaradan hюkmdarlar, onlarыn чoxluьu ilя qцrur duyar, яsяrlяrini яnamlarla qiymяtlяndirirdilяr.

Bu yazыmыzda Tцrkiyяdя keчmiшdяn bu gцnя ali tяhsil haqqыnda mяlumat vermяk fikrindяyik. Шцbhяsiz ki tarixяn bюyцk yol qяt etmiш Tцrkiyя ali tяhsilinin hяr qцrumu haqqыnda uzun яsяrlяr qяlяmя almaq mцmkцndцr. Lakin biz qяzetimizin bizя ayыrdыьы mяhdud sяhifяlяr iчяrisindя Tцrkiyя ali tяhsilinin sadяcя mцhцm tarixi seyrindяn qыsaca bяhs etmяk niyyяtindяyik. Bu sяbяblя юncяliklя Osmanlы dюvrцndя ali tяhsilin necя olduьuna dair mяlumatlar qisminя keчя bilяrik.

Osmanlы dюvlяtindя ali tяhsil Bilindiyi kimi Osmanlы dюvlяti bu gцnkц Tцrkiyя Cumhuriyyяtinin sяlяfi idi. Tяqribяn 620 illik varlыьы mцddяtincя Avropa vя Yaxыn Шяrq tarixindя bюyцk iz qoyan Osmanlы dюvlяti Ы Dцnya mцharibяsi nяticяsindя daьыldыqdan sonra yerinя 1923-cц ildя Tцrkiyя Cumhuriyyяti quruldu. Yeni qurulan dюvlяt heч шцbhяsiz idari шяklini dяyiшdiyi kimi, ali tяhsil strategiyasыnы da yeni cцmhuriyyяt mяfkurяlяrinя uyьun kadr yetiшdirmяk цzяrinя qurdu. Dolayыsыyla yeni cцmhuriyyяtin ilk tяhsil nazirlяrindяn biri olmuш Иsmayыl Sяfa Юzlяr bu tяhsil strategiyasыnы belя aчыqlayыrdы: "Tцrk gяncliyi millяtчi, xalq-чы, inqilabчы vя laik (sekulyar) cцmhuriyyяt vяtяndaшы kimi yetiшdirilяcяkdir. Ыbtidai tяhsil bцtцn юlkяdя yayьыnlaшdыrыlacaq vя hяr

Tяhsil bir millяtin iшыqlы vя bяrraq gяlяcяyidir.

Tяhsilя gяrяkli qiymяti vя юncяliyi vermяyяn millяtlяr qaranlыq gяlяcяklяrinя doьru yol gedяrkяn qarшыlaшdыqlarы чяtinliklяrя gюrя heч kimi yox, yalnыz vя yalnыz юzlяrini suчlamalыdыrlar. kяs oxuyub yazmaq юyrяnяcяkdir.

Tцrk millяti mцasir mяdяniyyяtlяr sяviyyяsinя yцksяldilяcяk vя gяnc nяsillяr Tцrk olmaq юzяlliyinin bu qayяsinя яn qыsa mцddяtdя varmaq цчцn lazыmi hяyяcan, iradя vя qцvvяtlя irяlilяyяcяkdir."

(Salih Юzkan, Tцrk Eьitim Tarihi, Ankara 2011, s. 105) Gюrцndцyц kimi Cцmhuriyyяtin tяhsil sahяsindяki ilk qayяsi юz sisteminя uyьun yeni bir nяsil inшa etmяk idi. Шцbhяsiz bu qayя elя bir vaxtlar Osmanlы dюvlяtinin dя яsas qayяsi olmuшdu. Lakin artыq шяrtlяr dяyiшmiш, Osmanlы dюvrцndяki din mяrkяzli tяhsilin yerini Cцmhuriyyяtin elanы ilя bяrabяr Qяrb dяyяrlяrinя sahib yeni tяhsil siyasяti almышdы.

Osmanlы dюvrцndя tяhsil sistemi яn alt sяviyyяdяn яn цst sяviyyяyя doьru nizamlanmышdы. Elя ilk dюvrlяrdяn etibarяn mяscidlяr яtrafыnda cяmlяnmiш ibtidai qurumlar xalqa vя daha yцksяk tяhsil mяrtяbяsinя keчmяk istяyяnlяrя tяmяl bilgilяr verirdi. Osmanlыda ibtidai tяhsil qurumlarыnыn birincisi Sцbyan mяktяblяri idi. Яrяb dilindя sabi kiчik oьlan uшaьы mяnasыna gяlirdi. Bu mяktяblяrin adlarы belя olmasыna rяьmяn orada qыz uшaqlarыnыn da tяhsil aldыьы bilinmяkdяdir. Mяktяbя baшlayan uшaqlar яvvяlcя Quran-ы Kяrimи oxumaьы vя namaz qыlmaьы,

minin ali tяhsil ocaqlarы arasыnda gюstяrilя bilяr. Xцsusяn 1773-cц ildяn sonra Osmanlы ordusunun yenilяnmяsi mяqsяdilя yeni mяktяblяr aчыlmыш, Avropadan mцtяxяssislяr dяvяt olunaraq ehtiyac юlчцsцndя чalышdыrыlmышdыr. Bunun da nяticяsindя hяrbi gяmilяr vя donanma hazыrlыьы цчцn Mцhяndishanя-i Bяhri Humayun 1773-cц ildя aчыlmышdыr. Bu mяktяbin aчыlmasы ilя bяrabяr ilk dяfя siniflяrя yazы taxtasы vя skamyalar qoyulmuшdur. Ardыndan 1795-ci ildя padшah ЫЫЫ. Sяlimin fяrmanы ilя dяniz zabiti vя mцhяndisi yetiшdirmяk цчцn Mцhяndishanя-i Bяrri Humayun юz fяaliyyяtinя baшlamышdыr. Xцsusяn uzun illяr boyunca Osmanlы dюvlяtinin яsas ordusu olsa da sonradan яmrя itaяtsizlikdяn dюvlяtя qarшы цsyana qяdяr mцxtяlif problemlяrin qaynaьы olan Yeniчяri ordusunun ЫЫ.

Mahmud tяrяfindяn 1826-cы ildя lяьvindяn sonra quru ordularы hazыrlыьы цчцn 1835-ci ildя aчыlan Mяktяb-i Hяrbiyyя dя Osmanlы ali hяrbi tяhsil qurumlarы iчяrisindя яn mцhцmlяrindяn biri idi. Ordunun zabit vя hяrbi mцtяxяssis ehtiyacыnы qarшыlamaq цчцn qurulan mяktяb ilk mяzunlarыnы 1841-ci ildя vermiшdir. 1908-ci ilя qяdяr ordunun piyada vя sцvari subaylarы yetiшdirilяn mяktяb Иstanbulun iшьala mяruz qalmasы цzяrinя Ankaraya kючцrцlmцш, bu gцn dя orada universitetlяrlя eyni sяviyyяdя

mяkdяdir. Bu sяbяblя юz dюnяmindя tяhsil siyasяtini yaxыndan tяqib edяrяk bu uьurda bюyцk iшlяr gюrцlmяsinin yolunu aчmышdыr. Atatцrkцn cяmiyyяtin tяhsillя irяlilяyiшinin tяmin edilmяsi цчцn gяtirdiyi ilk yenilik Tяvhid-i Tяdrisat qanunu oldu.

3 Mart 1924-cц ildя чыxan bu qanuna яsasяn hяr sяviyyяdяki tяhsil tяk яldя, yяni Maarif Na-zirliyindя toplandы vя dюvlяt tяhsil iшini tamamяn юz цzяrinя aldы. Ardыndan 3 Noyabr 1928-ci ildя Hяrf dяyiшikliyi oldu. Bu dяyiшikliklя bцtцn dюvlяt idarяlяrindя yazышmalar tamamяn yeni hяrflяrlя aparыldы. Tanыnmыш Tцrk professoru, bir dюnяm baш nazir vя xarici iшlяr nazirliyi gюrяvlяrini icra etmiш Fuad Kюprцlц bu dяyiшimi belя dяyяrlяndirirdi: "Biz Яrяb яlifbasыndan vaz keчmяklя orta яsrlяrin Шяrq mяdяniyyяtindяn чыxыb mцasir Qяrb mяdяniyyяt чevrяsinя girmя iradяsini gюstяrdik."

Yeni Tцrk dюvlяtinin atdыьы yenilяшmя vя dяyiшim hяrяkяtlяrindяn ali tяhsil ocaqlarы da юz nяsibini aldы. Osmanlы dюvrцndя padшah Яbdцlmяcid zamanыnda (1846-cы ildя) mяdrяsяlяrlя bяrabяr sыrf fяnn elmlяri tяdrisi цчцn Darцlfцnun (universitet) tяsis edilmiшdi. Hяmin bu Darцlfцnun mяhz yeni hюkumяtin qяrarы ilя 1931-ci ildя ali tяhsilin sяviyyяsini yoxlamaq цчцn Иsveчrяdяn

“Ен бцйцк саваш, ъащиллиье каршы йапылан саваштвр” М.К.АТАТЦРК

daha sonralar isя yazы yazmaьы юyrяnirdi. Bu mяktяblяr hяr mяhяllяdя vя kяndlяrdя mюvcud idi.

Mяktяblяrя dюvlяtin istяyi ilя yetim vя faьыr uшaqlarы alыnыr, oxudulur vя belяliklя "mцшtяrяk tяhsil alma" dцsturu da yerinя yetirilmiш olurdu.

Osmanlыda ali tяhsil qуrumlarы mяdrяsяlяr idi. Hяlя dюvlяt qurulmadan яvvяl Anadolu coьrafiyasыnda bir чox mяdrяsя mюvcud olmuшdur. Zatяn Osmanlы mяdrяsяlяri bяhs olunan coьrafiyada daha яvvяl varlыq gюstяrmiш Sяlcuq mяdrяsяlяrinin bir davamы sayыlыrdы. Иlk dяfя 1330-cu ildя Orxan Qazi tяrяfindяn Иznikdя mяdrяsя aчan Osmanlыlar, daha sonra vяqf sisteminя dюvlяt dяstяyi ilя mяdrяsяlяrin sцrяtlя bцtцn юlkя яrazisindя yayыlmasыna шяrait yaratdыlar. Xцsusяn Fateh soltan Mяhmяd vя Sцleyman Qanuni dюvrlяrindя яn цst sяviyyяdя tяhsil verяn mяdrяsяlяrdяn mяzun olanlara "Danышmяnd" deyilirdi. Fateh Иstanbulu fяth etdikdяn sonra шяhяrdяki sяkkiz kilisяni mяdrяsяyя чevirmiш, daha sonra bunlarы yetяrli gюrmяyяrяk sяkkiz mяdrяsя daha inшa etdirmiшdir. Bu sяbяb onun qurduьu mяdrяsяlяr Sahn-ы Sяman mяdrяsяlяri adlanmышdыr. Fatehdяn sonra Sцleyman Qanuni 1559-cu ildя Memar Sяnana юz adыna olan Sцleymaniyyя Camesini vя yanыndakы mяdrяsяsini tikdirmiшdir.

Sцleymanыn mяdrяsяlяri dini elmlяrlя yanaшы matematik vя tibb kimi яqli elmlяrin tяdrisinя gюrя daha юncяkilяrdяn fяrqlяnmiшdir.

Osmanlы ordusunun hяkim ehtiyacыnыn qarшыlanmasы цчцn Tibb mяdrяsяsi vя Darцшшifa mяdrяsяlяri aчыlmышdыr. Belяliklя Fateh dюvrцnя nisbяtяn daha ali sяviyyяdя, цstяlik яqli elmlяr sahяsindя tяhsil siyasяti aparыlmышdыr.

Bu mяdrяsяlяrlя bяrabяr hяrbi mяktяblяr dя Osmanlы dюnя-

яn ali hяrbi mяktяb statusunda fяaliyyяtinя davam etmяkdяdir.

Osmanlыnыn son dюnяmlяrindя yяni 19-cu яsrdяn etibarяn Avropa ilя mцqayisяdя hяr sahяdя gюrцnяn gerilik ali tяhsil sahяsindя dя gюrцldц. Dюvlяt bunun qarшыsыnы almaq цчцn bir tяrяfdяn yeni ali tяhsil ocaqlarы qurarkяn, bir yandan da xarici dюvlяtlяrin ali tяhsil tяcrцbяsindяn faydalanmaq цчцn qяrb юlkяlяrinя tяlяbя gюndяrmяyя baшladы.

Ayrыca mяktяb vя ali tяhsil ocaqlarыnda qяrbin tяhsil sistemi юrnяk alыnaraq dяyiшikliklяr edildi, zahiri elmlяrin tяdrisi artыrыldы. Fяqяt Os-manlыnыn son dюnяmlяrindя юlkяnin bцtцn hяr tяrяfindя gюrцlяn чюzцlmя, sistemin dя чяtinliyini gюzlяr юnцnя qoydu nяticяdя isя ali tяhsil sistemi dя чюkdц.

Tцrkiyя Cцmhuriyyяti dюvrцndя ali tяhsil Mustafa Kamal Paшa yeni Tцrk dюvlяtinin qurucusu kimi bu dюvlяti яbяdiyyяtя qяdяr yaшadacaq qurumlarы da tяsis etmяk vя yeni cumhuriyyяt dяyяrlяrinя sahib gяnc nяsil yetiшdirmяk цчцn sцrяtlя iшя baшladы. Bu mюvzuda Mustafa Kamal Paшa mцяllimlяrя чox gцvяndiyini 1924-cц ildя Mцяllimlяr Иttifaqы konfransыnda dilя gяtirяrяk: "Mцяllimlяr! Yeni nяsli, Cцmhuriyyяtin fяdakar mцяllim vя mцrяbbiyяlяri kimi sizlяr yetiшdirяcяksiniz. Yeni nяsil sizin яsяriniz olacaqdыr. Яsяrinizin qiymяti sizin mяharяtiniz vя fяdakarlыьыnыz dяrяcяsiylя юlчцlяcяkdir!" deyя aчыqlamышdы. (Yahya Akyцz, Tцrk Eьitim Tarihi, Ankara 2008, s. 339) Gюrцndцyц kimi Atatцrk millяti geri qalmышlыqdan qurtaracaq tяk yolun tяhsil olduьunu gюstяr-

dяvяt olunmuш professor Albert Malchenin raportlarыna gюrя baьlandы vя yerinя 1933-cц ildя Иstanbul Universiteti aчыldы. Darцlfцnunun baьlanma sяbяblяri arasыnda cяmiyyяtя yararlы elmi iшlяrlя mяшьul olmadыьы gюstяrilirdi. Hяtta mцяllimlяrin elmi iшlяr yerinя bir birilяri ilя sцrtцшmяyя, чяkiшmяyя mahal verdiklяri, mюvqe яldя etmяk naminя elmi fяda etdiklяri sюylяnilirdi. (Hirsch E., Dцnya Universiteleri ve Tцrkiyede universitelerin geliшmesi, Иstanbul 1950, cild 1, s. 313-314) Darцlfununda чalышan 151 professordan yalniz 59-u yeni universitetdя iшlяmяk haqqыnы qazandы. Ayrыca mцяllim ehtiyacыnыn qarшыlanmasы цчцn Almaniyadan professorlar dяvяt olundu. Bu isя yeni Cumhuriyyяtin ali tяhsil hяyatыnda mцhцm dяyiшikliklяr gяtirdi. Иnюnцnцn prezidentliyi dюvrцndя ali tяhsil ocaqlarыnыn sayы 19-a, mцяllimlяrin sayы isя 1013-я yцksяlmiшdir. Bu dюnяmdя tяlяbя sayы isя 12 min civarыnda idi. Ancaq 10 il iчindя bюyцk irяlilяyiш olmuш, ali tяhsil ocaqlarыnыn sayы 34-я, mцяllim sayыsы 1852-yя чыxmышdы. Bu dюnяmdя tяlяbя sayы isя 25 min civarыnda olmuшdu.

Bu arada 1946-cы ildя Universitetlяr Qanunu qяbul edilяrяk юlkяnin fяrqli regionlarыnda yeni universitetlяr aчыlmышdыr. Belя ki, 1955-ci ildя Trabzonda Qaradяniz Texniki Universiteti, 1957-ci ildя Ankarada Ortadoьu Texnik Universiteti vя 1958-ci ildя Яrzuruda Atatцrk Universiteti qurulmuшdur. Yeni qanunla universitetlяrя muxtar qurumlar statusu verilmiш, belяliklя юlkяnin vя toplumun ehtiyacы olan yцksяk ixtisas sahibi insanlarы yetiшdirmяk, milli inkiшafы gerчяklяшdirяcяk liderlяri hazыrlamaq vя mцxtяlif sahяlяrdя elmi araшdыrmalar aparmaq цчцn universitetlяrя tяrяfsiz bir шяkildя iшlяrini gюrmя fцrsяti doьmuшdur.

Tцrkiyяdя ali tяhsilin bu gцnц Tцrkiyя ali tяhsili 1981-ci ildя yeni bir шяkil aldы. Yцksяk Tяhsil Шurasы (Yюksek юьretim kurulu YЮK) tяsis edilяrяk yalnыz universitetlяrin iшi ilя mяшьul olan bir qцruma чevrildi. Яslindя qurulduьu gцndяn bu yana gah "Hяrbi чevriliш qurumu" olmaqla, gah da "iшя yaramamaqla" suчlanan Yцksяk Tяhsil Шurasы 30 ildяn artыq bir zamandan bяri universitetlяrin daha da inkiшaf etmяsinя tяkan vermiшdir. Xцsusяn bu qurumun fяaliyyяtlяri ilя 2000-ci illяrdяn sonra universtitet sayы sцrяtlя artmыш, 2005-ci ildя 54 dюvlяt universiteti varkяn bu gцn bu sayы 190-a чatmышdыr. Bunlarыn da 114-ц dюvlяt, 76-sы isя юzяl universitetlяrdir. Bu gцn Tцrkiyяnin bцtцn шяhяrlяrindя dюvlяt universitetlяri vardыr. Hяtta bяzi шяhяrlяrdя bir neчя universitet fяaliyyяt gюstяrmяkdяdir.

Xцsusяn son dюnяmdя Ak Partiya hюkumяtinin ali tяhsil almaq istяyяnlяr цчцn yaratdыьы rahatlыqdan biri dя dюvlяt universitetlяrinin pulsuz olmasыdыr. Bu yenilik 2012-ci ildяn tяtbiq olunmaqdadыr vя istяyяn hяr bir Tцrkiyя vяtяndaшы dюvlяt universitetlяrindя pulsuz tяhsil almaqdadыr.

Bununla birlikdя tяlяbяlяrin rahatlыьы цчцn universitetlяrdя hяr cцr шяraitin yaradыlmasы, universitetlяrin madditexniki bazasыnыn gцclяndirilmяsi, mцяllim-professor heyяtinя daha rahat iш шяraitinin yaradыlmasы istiqamяtindя mцhцm addыmlar atыlmышdыr. Bu arada Erasmus Tяlяbя Dяyiшimi proqramы чяrчivяsindя bu gцn Tцrkiyя universitetlяrinin tяlяbяlяri vя mцяllimlяri akademik hяyatlarыnыn bir qismini rahat bir шяkildя Avropa universitetlяrindя davam etdirя bilmяkdяdirlяr. Bu proqram Avropa Иttifaqы цzvц ya da цzvlцk mцzakirяlяri aparыlan dюvlяtlяrin ali tяhsil ocaqlarыnыn mцшtяrяk яlaqяsinin yцksяldilmяsinя xidmяt etmяkdяdir. Шцbhяsiz bu gцn aчыqca deyя bilяrik ki, Tцrkiyя universitetlяrinin keyfiyyяti heч dя dцnyanыn inkiшaf etmiш univetsitetlяrindяn geri qalmыr. Dцzdцr bu sцrяtli inkiшaf xцsusяn son 20 ildя baш vermiшdir vя bu gцn чox diqqяtli шяkildя dя davam etdirilmяkdяdir.

Elmя ayrыlan dюvlяt xяrclяri vя dяstяyi gцn keчdikcя artmaqdadыr.

Bu gцn Tцrkiyяdя aparыlan ali tяhsil islahatlarы yaxыn 20 vя yaxud 30 il iчindя Tцrkiyя ali tяhsilinin dцnyada юzцnя mяxsus юncц yer tutacaьыnы aчыqca gюstяrmяkdяdir. Шцbhяsiz ali tяhsil aчыq, шяffaf vя яdalяtli bir шяraitdя davam etmяlidir. Tяhsildя elmdяn baшqa iшlяr olmamalы, tяhsilя qarышan qeyrietik vя mяnfi xцsusiyyяtlяrin fяrdlяrdяn ziyadя millяtя zяrяr verdiyi unudulmamalыdыr. Hяm tяlяbяlяrin, hяm dя mцяllimlяrin elmя maraqlarы daha da artыrыlmalы, yeni layihяlяr vя dюvlяt dяstяyi ilя bu iшlяr nizamlanmalыdыr.

Mяhz яqidяsi vя mяramыndan asыlы olmayaraq Tцrkiyя cцmhuriyyяti hюkumяtlяri dя tяhsil siyasяtini bu шяkildя illяrdяn bяri davam etdirirlяr. Bu sяbяblя son illяrя diqqяt yetirdikdя gюrцrцk ki, Tцrkiyя bцdcяsindяn tяhsilя ayrыlan xяrclяr gцn keчdikcя artmaьa davam edir. Misal цчцn 2002-ci ildя Tцrkiyяdя tяhsilя 10 milyard pul ayrыlыrdыsa bu gцn bu rяqяm 709% artmыш vя 81 milyard Tцrk Lirяsinя чatmышdыr.

Tцrkiyяdя ali tяhsil almanыn daha яlveriшli olduьunu dцшцnяn юlkяmizin gяnclяri hяr il bu юlkяyя tяhsil almaq цчцn yollanыrlar. Bunun чox dцzgцn addыm olduьu fikrindяyяm. Bu gцn Tцrkiyяnin mцxtяlif шяhяrlяrindя tяhsil alan gяnclяrimiz vardыr. Bu gяnclяrin aldыьы яdalяtli vя gцclц tяhsil sabahыmыzыn tяminatы olmaqdadыr. Dolayыsыyla Tцrkiyяdя topladыqlarы tяcrцbяnin юlkяmizdя tяtbiq olunmasы istiqamяtindя gяnclяrimizя bюyцk iш dцшmяkdяdir. Цmid edirik ki, gяnclяrimiz bu mцqяddяs iшin юhdяsindяn gяlяcяk vя aldыqlarы yaxшы tяhsillя gяlяcяkdя юlkяmizin daha da inkiшaf etmяsindя mцhцm rol oynayacaqlardыr.

сящ.14

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

№ 8 (131), Август 2015

“ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ” - 10

"Шяki Bяlяdiyyяsi" qяzяtinin baш redaktoru cяnab Murad Nяbibяyova.

Hюrmяtli Murad mцяllim! Azяrbaycan dюvlяtчiliyinin qяdim mяrkяzlяrindяn biri olan vя tariximizin bцtцn mяrhяlяlяrindя milli dюvlяtчiliyimizin mюhkяmlяnmяsi vя qorunmasы istiqamяtindя son dяrяcя mцhцm tarixi hadisяlяrя шahidlik vя mцяlliflik etmiш Шяkimiz, elm vя tяhsilin inkiшafыna verdiyi tюhvяlяr baxыmыndan nяinki Azяrbaycan mяkanыnda, elяcя dя Шяrq alяmindя юzцnяmяxsusluьu ilя seчilmiшdir. Bu qяdim шяhяr uzun tarixi dюvr яrzindя mцsbяt яnяnяlяr yaratmыш vя onlarы nяsildяn nяsillяrя юtцrяrяk bu gцnцmцzя daшыmыш vя uьurla inkiшaf etdirmiшdir. Шяkimiz, Azяrbaycanыn siyasi, iqtisadi, elm, fяlsяfi dцшцncя, maarif vя tяhsil tarixi sahяlяrindя olduьu kimi, bu gцn mяtbuat tariximizdя dя юzцnяmяxsus yeri ilя seчilir vя bu baxыmdan milli mяtbuat tariximizdя Шяkinin юz tarixi yeri vardыr.

Azяrbaycan mяtbuat tarixindя Шяkidяn olan dцшцncя adamlarыmыzыn-ziyalыlarыmыzыn Azяrbaycanda nяшr olunan mяtbu orqanlarda, elяcя dя dцnyanыn digяr юlkяlяrindя nяшr edilяn mцxtяlif elm sahяlяrinя aid, hяmчinin dцnyada vя юlkяmizdя cяrяyan edяn aktual ictimai-siyasi proseslяrя mцnasibяtin яks olunduьu mяqalяlяri vя digяr yazыlarы daim yцksяk elmi sяviyyяsi ilя seчilmiш, цstцndяn on illяr keчmяsinя rяьmяn aktuallыьыnы qoruyub saxlamыш, onlara dюnя-dюnя mцracяt olunmuшdur.

Azяrbaycanыn elm-mяdяniyyяt mяrkяzlяrindяn biri olan Шяkimiz milli mяtbuat tariximizdя hяm dя burada nяшr olunan yerli mяtbu orqanlarыn qяzetчilik iшinя verdiyi tюhvяlяr baxыmыndan mцhцm yer tutur. Keчяn yцzildяn etibarяn Шяkidя bir чox mяtbu orqanlar nяшr olunmuшdur. Bu mяtbu orqanlarыn hяr biri milli mяtbuatыmыzda bir ilkin, yeni bir яnяnяnin baшlanьыcыnы qoymuшdur ki, bu яnяnяlяrdя bu gцn milli jurnalistikamыzыn яsas istinad prinsiplяrindяn birinя чevrilmяklя, bir mяktяb funksiyasыnы yerinя yetirir. Bu baxыmdan "Шяki Bяlяdiyyяsi" qяzetinin dя nяшr olunduьu bu 10 il яrzindя bu tarixi яnяnяlяrin yaшadыlmasы, qorunmasы vя bu tarixi irs яsasыnda mцasir dюvrlя sяslяшяn, mяtbuatыn inkiшafыnda dюvrцmцzцn tяlяb vя чaьыrышlarыna uyьun bir yol keчdiyini яminliklя sюylяyя bilяrik. Bunun mяntiqi nяticяsi kimi bu gцn rяhbяrlik etdiyiniz mяtbu orqan istяr dцnyada diqqяt чяkяn, istяr Azяrbaycan sяviyyяsindя чox aktual olan, xцsusяn dя Шяkinin hяyatыnыn aktual mяqamlarыnы iшыqlandыrmaqla юlkяmizin vя Шяki regionunun sayыlыb seчilяn dюvrи nяшrlяri sыrasыnda юzцnяmяxsus yer tutur.

Hюrmяtli Murad mцяllim! Sizi vя rяhbяrlik etdiyiniz mяtbu orqanыn bцtцn яmяkdaшlarыnы 10 illik yubileyiniz mцnasibяti ilя tяbrik edir Sizя yeni yaradыcыlыq uьurlarы dilяyir, яn sяmimi vя xoш arzularыmы bildirirяm. "Шяki Bяlяdiyyяsi" qяzetinin uьurlarыnda Sizin bilavasitя intellektual sяviyyяniz, yaradыcыlыq vя qяzetчilik sahяsindяki tяcrцbяniz, xцsusяn dя rяhbяrlik fяaliyyяtiniз aparыcы rol oynayыr.

Hюrmяtlя: Яli Mяsimli, миллят вякили

Qяzetinizя iki sыfыrlы yubileylяr keчirmяyi arzulayыram!

Zaman zaman qяzetlяrin yubileylяrin qeyd elяmяk чox vacibdi...

Чox hюrmяtli Murad bяy!

Baш redaktoru olduьunuz "Шяki bяlяdiyyяsi" qяzetinin ilk sыfыrlы - 10 illik yubileyinin olduьunu юyrяndim vя sevindim. Mяnim dя yazыlarыma lцtfkarlыqla geniш yer verdiyiniz bu qяzet, mяncя, yalnыz яziz vя sevimli Шяkimizin deyil, цmumяn Azяrbaycanыn jurnalistika tarixindя юz sюzцnц deyяrяk dяrin iz buraxmыш bir mяtbuat orqanыdыr. Bizlяr bu gцn bяlkя dя onun dяyяrini doьru-dцzgцn vermяk gцcцndя deyilik, чцnki onun nя qяdяr faydalы iш gюrdцyцnц yetяrincя dяyяrlяndirя bilmirik.

Ancaq tam яminяm ki, vaxt gяlяcяk, Шяkinin tarixini araшdыracaq alimlяr "Шяki bяlяdiyyяsi"ni яn qiymяtli tarixi qaynaq kimi яldя чыraq axtaracaqlar, ona gюrя dя qяzetin dяstlяrini gяlяcяk nяsillяr цчцn indidяn diqqяtlя qoruyub saxlamaьыnыz gяrяkdir.

Sevimli Murad bяy! Siz bizя olduqca шяrяfli bir nяslin yadigarыsыnыz. Nяbibяyov olmaq hяr oьulun iшi deyil! Sevinirяm ki, Siz bir vяtяnpяrvяr insan vя peшяkar jurnalist kimi юz iшinizlя bu mяsuliyyяtli adы layiqincя doьruldursunuz. Dцzdцr, bu gцn jurnalistika heч dя urvatlы peшя sayыlmыr, чцnki sюzцn urvatы qalmayыb, ancaq zяr qяdrini zяrgяr bilяr - yazыlan hяr sюz tarixin yaddaшыna hяkk olunur vя bu gцn olmasa da gяlяcяkdя hюkmяn юz yiyяsini tapacaq. Sizя vя bцtцn yaradыcы kollektivinizя чяtin vя шяrяfli iшinizdя uьurlar dilяyir vя qяzetinizя iki sыfыrlы yubileylяr keчirmяyi arzulayыram!

On il яslindя qяzet цчцn nя bюyцk, nя dя kiчik mцddяt sayыla bilmяz. Zaman vя mяkan kontekstindяn baxmaq lazыmdы hяmiшяki kimi. Mяsяlяn deyяk ki, 2012-ci ildя “Иzvestiya” qяzeti 95 illiyin qeyd edяndя maraqlы faktlar юyrяndim - mяnim dя bilmяdiyim.

Qяzeti qяzet edяn чox amillяr var, biri dя onun mцяlliflяridi. Rus mцяlliflяri bilirdim, amma 1935 -ci ildя Ekzцperinin orda чap olunduьunu o zaman oxudum. Vя qяzetin 90-ci illяrdя чяtinliklя dяrc olunduьun юyrяndim. Onda fikirlяшdim ki, ay aman bu hяlя “Иzvestiya” qяzetidi, gюr biz hansы mяrhяlяlяrdяn keчmiшik юz qяzetlяrimizi oxucuya чatdыrana qяdяr. Zaman zaman qяzetlяrin yubileylяrin qeyd elяmяk чox vacibdi deyя dцшцnцrяm - яn azыndan nя qяdяr tarixi faktlar gцn цzцnя чыxacaq. Qяzet hяm dя faktlarыn mяcmuudu. Иndi Murad Nяbibяyov abimiz tяk caniynan bюlgяdя qяzet чixarыb on il. Vя indi dostlar, tanышlar tяbrik edirlяr. Nя gюzяl... Дeyя bilmяrяm ki, hяr zaman izlяyirяm, hяr шeydяn xяbяrim var.

Hяrdяn yazыlarыmы tяkrar чap edir, sag olsun. Onda qяzeti oxuya bilirяm. Amma яyalяtdя, azacыq maddi dяstяklя qяzet чixarmaьыn яziyyяtlяrindяn xяbяrim var. Buna gюrя dя abinin qяzetя belя hяssas mцnasibяtin anlayыram. Иnшallah neчя yubileylяr qeyd edяr qяzetiylя bяrabяr. Шablondan qaчmaq olmayacaq яlbяttя...

Tяbriklяr!!!

Hюrmяtlя: Sizi, qяzetinizi vя bцtцn шяkililяri цrяkdяn sevяn Яdalяt Tащирзадя, Bakы Arasiya Universitetinin professoru

Щюрмятля: Ирадя Тунъай, “Ядалят” гязетинин баш редактору

"Шяki bяlяdiyyяsi" qяzetinin baш redaktoru Murad Nяbibяyova. oьlu!

Hюrmяtli Murad Rцstяm

Sizi "Шяki bяlяdiyyяsi" qяzetinin 10 illiyi mцnasibяti ilя sяmimi qяlbdяn tяbrik edirяm.

Qяzetin redaksiyasыnыn bцtцn яmяkdaшlarыna mюhkяm can saьlыьы, Qafqaz uzun юmцrlцlцyц vя yeni-yeni yaradыcыlыq uьurlarы arzu edirяm.

Hюrmяtlя: Иlham Abbasov,

Яdliyyя Akademiyasыnыn baш mцяllimi, hцquq цzrя fяlsяfя doktoru, baш яdliyyя mцшaviri, prokurorluьun fяxri iшчisi

Шяki Bяlяdiyyяsi qяzeti, fяaliyyяtdя olduьu mцddяtdя Шяki Шяhяr-Rayon Polis Шюbяsinin Dюvlяt Yol Polis Bюlmяsinя ictimaiyyяtin maariflяndirilmяsi sahяsindя daim kюmяklik gюstяrmiшdir. Шяki Bяlяdiyyяsi qяzetinin 10 yaшы tamam olmasы mцnasibяti ilя, qяzetin Baш Redaktoru Murad Nяbibяyovu tяbrik edir, ona mюhkяm can saьlыьы, uzun юmцr vя jurnalistlikа fяaliyyяtindя daha bюyцk uьurlar arzulayыram.

Щюрмятля: Tural Niftalыyev,

Hюrmяtli Murad mцяllim!

Sizi vя Шяki bяlяdiyyяsinin bцtцn kollektivini "Шяki bяlяdiyyяsi" qяzetinin 10 illik yubileyi mцnasibяtilя юz vя Шяki rayon prokurorluьu adыndan цrяkdяn tяbrik edir can saьlыьы, uzun юmцr, aьыr vя mяsuliyyяtli iшinizdя uьur vя mцvяffяqiyyяtlяr arzulayыram.

Azяrbaycan Respublikasынda sюz vя mяtbuat azadlыьы tam vя yцksяk sяviyyяdя tяmin olunaraq чoxlu sayda kцtlяvi informasiya vasitяlяrinin vя mяtbu orqanlarыnnыn fяaliyyяtinя zяmin yaratmышdыr.

Digяr bюlgяlяrdя olduьu kimi Шяki rayonunda da tam sяrbяst шяkildя mяtbu orqanlarы fяaliyyяt gюstяrir.

Rяhbяrliyinizlя buraxыlan "Шяki bяlяdiyyяsi" qяzeti yerli xяbяrlяrdяn baшqa Respublikamыzda vя dцnyada baш verяn hadisяlяri obyektiv vя qяrяzsiz iшыqlandыrmaqla, Azяrbaycan Respublikasы mяtbuatыnыn яnяnяlяrinя uyьun olaraq dцzgцn vя aydыn шяkildя oxuculara tяqdim edilmяsi, stilistika vя tяrtibatla xцsusi diqqяtimi cяlb etmiш vя Sizin yцksяk peшяkarlыьыnыzdan xяbяr vermiшdir.

Qяzetinizdя xяbяrlяrlя yanaшы Шяkinin ziyalыlarы, zяngin tarixi, folkloru, memarlыьы haqqыnda olan mяqalяlяr isя buraxыlышlarы daha maraqlы vя daimi oxunaqlы edir. Яminяm ki, dюvlяtчiliyin qorunmasы vя tяbliq olunmasы, Respublikada vя rayonumuzda quruculuq, inkiшaf, sosial iqtisadi proseslяrinin oxuculara dцzgцn чatdыrыlmasы, qanunчuluьun izah edilmяsi vя digяr sahяlяrdя "Шяki bяlяdiyyяsi" qяzeti юz tюhvяsini vermяkdя yцksяk sяviyyяdя davam edяcяkdir.

Щюрмятля: Елмар ЪАМАЛОВ, Шяки район прокурору

Шяki Шяhяr-Rayon Polis Шюbяsinin Dюvlяt Yol Polis Bюlmяsinin Tяbliьat vя tяшviqat цzrя inspektoru, polis baш leytenantы

Глубокоуважаемый Мурад Набибеков !

Гызыл онлуг... Чox hюrmяtli Murad mцяllim! Sizin baш redaktoru vя naшiri olduьunuz "Шяki Bяlяdiyyяsi" qяzetinin ilk nюmrяsinin iшыq цzц gюrmяsinin 10 illiyi mцnasibяti ilя шяxsяn sizi vя bцtцn oxucularыnыzы bu sevincli yubiley gцnlяrindя tяbrik etmяkdяn чox mяmnunam!

Mцasir hяyatыmыzы vя keчmiшimizi, яdяbiyyatыmыzы vя tariximizi, istяr шяhяrimizdя, юlkяmizdя vя istяrsя dя dцnyada baш verяn bцtцn mцhцm hadisяlяri oxucularыna doьru-dцzgцn чatdыra bilяn, buna gюrя dя hamыnыn rяьbяtini qazanan qяzetimizя uzun illяr yenя dя zirvяdя olmaьы arzulayыram! Шяxsяn Sizя isя mюhkяm can saьlыьы, sяbirli vя tяmkinli olub, bizlяri "Шяki Bяlяdiyyяsi"nin yeni maraqlы nюmrяlяri ilя sevindirmяyi arzulayыram!

Hюrmяtlя: Rяsul Иlmяddinoьlu, йазычы

Поздравляю Вас с прекрасным юбилеем . Своим ежедневным трудом главного редактора, автора многих идей, правдивой истории родного края, Вы творите и пишете историю нашего края, побуждаете к работе мысль, наполняете оптимизмом и энергией души земляков. Ваш талант журналиста и большой опыт организатора, профессиональное чутье и неиссякаемая энергия позволили вам создать популярную газету, заслужившую симпатии огромной читательской аудитории и по праву считающейся одной из лучших и единственной газетой нашего родного края Шеки. Мы читатели вашей газеты, очень внимательно читаем и узнаем через вашу газеты, о современной жизни нашего города за пределами Азербайджана. Желаю Вам в дальнейшем творческого горения, вдохновения, твердости национального Шекинского духа в реализации Ваших прекрасных замыслов. Пусть Ваша жизнь будет светлой и радостной, как Ваш славный праздник, а дружественные приветствия прибавят жизненного воодушевления Вашей души. Крепкого Вам здоровья!

С уважением из Украины Ваш постоянный читатель Видади Исрафилов

Юmцr budaьыndan tюkцlяn yarpaqlar…

Hюrmяtli Murad mцяllim!

Bц gцnя qяdяr чapdan чыxan "Шяki bяlяdiyyяsi" qяzetinin hяr bir nюmrяsindя elmin bцtцn sahяlяrini яhatя edяn maraqlы faktlarы vя rяngarяng mяlumatlarы dяrc etdiniz ki, bununla da oxucularыn hюrmяt vя rяьbяtini qazanmaьы bacardыnыz. Яminяm ki, bundan sonra da qяzetiniz юz oxucu аудиторийасыны nяinki qoruyub saxlayacaq, hяtta sayыnы daha da чoxaldacaqdыr. Arzum budur ki, qяzetiniz Sizin redaktorluьunuzla daha neчя onilliklяri geridя qoysun vя biz 100 yaшlы redaktor Mурад Nяbibяyovu tяbrik etmяk xoшbяxtliyinя nail olaq. Qяzetinizin 10 illik yubileyini tяbrik edir,sizя bolbol uьurlar vя geniш oxucu autitoriyasы arzulayыram.

Юmцr hяr kяsя allah tяrяfindяn verilir. Ancaq bu юmцrdяn necя istifadя etmяk insanыn юzцndяn asыlыdыr. Иnsan var юз юмрцнц бада верир, heч bir faydalы iшlя mяшьul olmур. Иnsan var юmrцnц yalnыz юз шяхси щяйатына сярф едир. Иnsan да var ki, юz юmrцnц халгына щяср етмякля, ювладларыны Вятянпярвяр бюйцтмякля юзцнц хошбяхт щесаб едир, мянявиййаты щямишя маддиййатдан цстцн тутур.

Belя bir insaн "Шяki Bяlяdiyyяsi" qazetinin baш redaktoru Murad Nяbibяyovdur десяк, йанылмарыг. Бу инсан щямишя madдiyyаt gцdmяdяn яlindяn gяlяni xalqы цчцn edib vя etmяkdя davam edir.

Murad mцяllim haqda чox сюз yazmaq olar. Лакин инди мян ону юмрцнцн 10 илини сярф етдийи "Шяки Бялядиййяси" гязетинин йубилейи мцнасибяти иля тябрик едирям, она мющкям ъан саьлыьы арзулайырам.

Щюрмятля: Dilbazi Cяmilov, ШREM-in elmi iшчisi

Садыг Фятялийев, “Туран” ИА-нын мцхбири

№ 8 (131), Август 2015

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.15

“ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ” - 10

"Шяki Bяlяdiyяsi" qяzeti ilя fяxr edirяm! Яzizimiz Murad mцяllim! Яvvяla Sizin bu шяrяfli fяaliyyяtiniz - 10 il bir qяzeti tяk redaktя edяrяk, bцtцn чяtinliklяrя tab gяtirяrяk ildяn ilя daha da inkiшaf etdirdiyiniz цчцn xцsusi olaraq tяbrik edir vя minnяtdarlыьыmы bildirirяm. Шяki bяlяdiyyяsi qяzetinin regionun eyni zamanda юlkяnin sayыlыb-seчilяn bir nяшrя чevrildiyi bir чox insana mяlumdur, bu yolda daha da inkiшaf etmяyinizi vя bюyцk-boyцk nailiyyяtlяr яldя etmяyinizi arzu edirяm. Иnanыram ki, xцsusi istedadыnыz, peшяkarlыьыnыz, uzun illяr яdя etdiyiniz tяcrцbяniz sayяsindя dilяdiyimiz dilяklяrin hяr biri gerчяklяшяcяk vя qяzetiniz gцnц-gцndяn inkiшafa doьru irяlilяycяkdir.

Mяn bir bяlяdiyyя цzvц kimi, bir vяtяndaш kimi fяxr edirяm ki, Шяkimizin bu gцn belя keyfiyyяtli nяшr mяhsulu var. Daim inkiшaf edяn, gцndяmdя olan, dюvrцmцzцn nяbzini sayяnizdя tutmaьы bacaran qяzetinizя uzunuzun illяr, gюzяl, saьlam vя sяlis inkiшaf yolu arzu edirяm. Sizя xцsusi olaraq can saьlыьы uzun юmцr arzu edir vя baшladыьыnыz bu gюzяl yolda daim qяlяminizin izinin qalmasыnы dilяyirяm.

Hюrmяtlя: Elnur Abdullayev, Шяki Bяlяdiyyяsinin цzvц

Qяzet dюvlяtin vя millяtin hяyatыna, dцшцncяsinя, mцhakimяsinя, arzu vя istяklяrinя tutulan gцzgцdцr.

Bu gцzgцnцn millяtя vя dюvlяtя hюrmяt vя ehtiramla, sevgi vя qayьы ilя tutulmasы vacib mяsяlяdir. Яrsяyя gяlmяsindяn keчяn bu on il яrzindя o vacib mяsяlяni daim gцndяmdя saxlayan "Шяki bяlяdiyyяsi" qяzetinя: - On yaшыn mцbarяk! - deyirяm.

Tяsisчi kimi Шяki Bяlяdiyyяsini, baш redaktor kimi, hяtta юzц buna etiraz etsя dя, peшяkar jurnalist Murad Nяbibяyovu tяbrik edirяm.

Vaqif Aslan, AYB Шяki bюlmяsinin sяdri, AMИ Шяki filialыnыn baш mцяllimi

“фаъебоок”

сосиал шябякясиндян цнванымыза дахил олан тябрик месажлары

(анлашылмазлыг олмасын дейя адлар вя месажлар сосиал шябякядя олдуьу кими сахланыб) Elturan Avalov (Бакы - АДМИУ-нин профессору): Tяbrik edirяm, Murad mцяllim! Цrfan M. Memmedli (Бакы - “Заман-Азярбайъан” гязети): Tяbrik edirяm,

Gцlnarя Nяbibяyova (Бакы, АМЕА): Мурад, мы с Закиром тоже от души поздравляем тебя! Мы гордимся тобой!

HaciEkber Rustamov: Tяbrik edi-

rяm. Uzun omurlu olsun. Var olasan яziz qardaшim Murad bяy. Bцtцn aьыr yцкц siz чяkirsiniz. Ya-dыmdadыr гяzetiniz Bakida yigilib hazыr olandan sonra Babяkin aвтobusla Шяkiyя gюndяrmяyi dя. Sizin o vaxi тez-tez Bakiya gяlmяyiniz... Sizin bюйцk яmяyiniz vя zяhmяtiniz sayяsindя qяzeiniz oxunaqli oldu.

Mirvari Qяhrяmanlы (Бакы): Шяki

bяlяdiyyяsi qяzetini yubileyi mцnasibяtilя tяbrik edirяm. Qяlяminiz iti, baxышlarыnыz яdalяtli olsun!

Shaxla Mamedova (Бакы): Прекрасно написана! Поздравляю Вас, Мурад бек! Вам в вашем труде желаю всех благ и неутамимости! Все дается трудом, а Ваш труд - прекрасен! lim!

Sizin qяzetinizin 10 illik yubileyini elя gюrkяmli шяxslяr elя qiymяtli sюzlяrlя tяbrik etmiшdir ki, bundan sonra demяyя sюz tapmыram. Sюzцn hяqiqi mяnasыnda gecя-gцndцz чalышaraq яrsяyя gяtirdiyiniz "Шяki Bяlяdiyyяsi" qяzetini mяn yalnыz "Яkinчi" qяzeti ilя mцqayisя edя bilяrяm. Hяmin qяzetin mюvzularы tяkcя яkinчiliklя mяhdudlaшmayaraq xalqыn maariflяnmяsinя, dцnya gюrцшцnцn artmasыna vя s. bu kimi mцsbяt mяqamlarыn inkiшafыna xidmяt etdiyi kimi, Sizin qяzetiniz dя bяlяdiyyяyя aid mяqalяlяrlя mяhdud deyil, hяm dя elmi, publisistik vя яdяbi yazыlarla oxucularыn mяnяvi tяlяbatыnы юdяmяyя xidmяt edir.

Fцrsяtdяn istifadя edib Шяki Bяlяdiyyяsinя dя belя bir qiymяtli qяzeti tяsis etdiyinя gюrя tяшяkkцrцmц bildirir, qяzetin Baш redaktoru kimi isя Sizi цrяkdяn tяbrik edir, mюhkяm can saьlыьы, uzun юmцr vя daha bюyцk uьurlar arzulayыram.

Hюrmяtlя: Mяmmяd Mяmmяdov, AXA MBASK сыьорта ширкяти

Щюрмятля: Галиб Ясядов, щяким неврапатолог-психотерапевт, Бакы, 28 август 2015 Payыz... Gцnlяr getdikcя qыsalыr, havalar sяrinlяшir, yaьыш mюvsцmц baшlayыr. Nikbin yay яhval-ruhiyyяsindяn sonra payыzыn gяtirdiyi qяm-qцssя insanlarыn psixoloji durumuna mяnfi tяsir gюstяrir. Чiskinli tutqun hava pяncяrяdяn чюlя baxanlarыn bцtцn kefini pozur, iшlяmяk vя yaшamaq hяvяsini юldцrцr.

Necя deyяrlяr, havada depressiya qoxusu duyulmaьa baшlayыr. Яhval-ruhiyyяnin gцn яrzindя bir neчя dяfя dяyiшmяsi, ruh dцшkцnlцyц, dostlarla цnsiyyяtdяn qaчma, sяbяbsiz aьlamaq istяyi, yuxusuzluq vя ya hяddяn artыq uzunmцddяtli yuxu - bцtцn bunlar mюvsцmi depressiyanыn ilk яlamяtlяridir.

Галиб ЯСЯДОВ, щяким невропатолог психотерапевт Яksяr insаnlar pis яhval-ruhiyyяni depressiya kimi qяbul edirlяr. Nяdяnsя mяyus vя ya dilxor olan kimi depressiyaya dцшdцyцnц sюylяyirляр. Яs-lindя yalnыz iki hяftяdяn чox davam edяn pis яhvalruhiyyя depressiya kimi qiymяtlяndirilя bilяr.

Vяziyyяtdяn чыxmaq цчцn mцtlяq psixoloq vя ya psixoterapevtя mцraciяt etmяk lazыmdыr. Яvvяlcя insanыn ruhi vяziyyяtinin nя dяrяcяdя gяrgin olduьu mцяyyяnlяшdirilmяlidir. Bяzяn doyunca yatmaq, sяs-kцydяn uzaq yerdя dincяlmяk vя yaxud mцsbяt emosiya almaqla hяr шey юz yoluna dцшцr.

Yaranmыш vяziyyяti aradan qalдыrmaq цчцn mцtяxяssis mяslяhяtindяn vя antidepressantlardan istifadя etmяk mяqsяdяuyьundur. Problem vaxtыnda aшkarlananda onu aradan qaldыrmaq asan olur. Яgяr яn azы iki hяftя яrzindя siz: Юzцnцзц kяdяrli hiss edirsiz, hяyata maraq azalibsa vя zюvq ala bilmirsiz; Sяbяbsiz kюkяlmя vя ya arыqlama щисс edirsiz; Yuxu pozulmalarы varsa, aьlama hallarы artibsa; Hяddяn artыq yersiz hяrяkяtlilik vя ya keylik meydana cixibsa; Davamlы, sяbяbsiz yorьunluq, enerji itkisi варса; Dяyяrsizlik vя gцnahkarlыq duyьusu qeyd edirsizsя;

Murad bяy. Sяsiniz daha yцksяk zirvяlяrdяn gяlsin.

Камал Ъаббаров (Сумгайыт): Мурад Набибеков! Поздравляю с проф. юбилееми главное, чтоб здоровье всегда было в пике!

Чox hюrmяtli Murad mцяl-

Hюrmяtli Мурад Нябибяйов!!!

Sizi vя kollektivinizin bцtцn цzvlяrini qяzetinizin yubileyi mцnasibяtilя цrяkdяn tяbrik edirяm! Sizin яziyyяtlяriniz, bu yolda keчirdiyiniz cяfalar, яsяblяrinizin tarыma чяkilmяsi vя qяzetin hяr nюmrяsi чap olunarkяn uшaq kimi necя sevindiyinizi dя yaxшы xatырlayыram. Hяm dя sюzцnц istяnilяn formada demяyi bacaran, Вяtяnini, elini dяlicяsinя sevяn bir ziyalы kimi sizя hюrmяtim sonsuzdur. Siz artiq adыnыzы tarixя yazmыsыnыz. Шяkinin шяrяfli tarixinя. Sizin dostlarыnыzыn arasыnda olduьum цчцn hяdsiz qцrur duyuram. Hяmiшя bax belяcя gяnc vя cavan, saьlam vя gцmrah olmaьыnыzы arzulayыram. Gцn o gцn olsun bu qяzet sizinlя birgя daha bюyцk rяqяmli yubileylяrini qeyd elяsin.

Bиз сизинля фяхр едирик, Mурад мцяллим!

Nira Elgart (Австралийа): Замечательно! И замечательно то, что ты стоишь во главе! Поздравляю и еще много лет творческих успехов и такой популярности, как ты добился! Керим Набибеков (Москва):, Поздравляю и желаю новых творческих успехов.

Shahla Sadiq: Tяbrik edirik, Murad mцяllim! Яn azыndan inanaq ki, sizin kimi ziyalыlar var olduqca, maariflяnmяk istяyяnlяrin sayы artmasa da azalmayacaq. Иnternet hяyatыmыza daxil olduqdan sonra kitab, qяzet vя jurnallara maraьыn azaldыqыnы da nяzяrя alsaq, indiki vaxtda bu mяsulliyyяti sevяsevя чiyinlяrindя daшыyanlara gercяkdяn bюyцk tяшяkkцr dцшцr .

Neчя belя onilliklяr qeyd edяsiniz!

Mina Azeri NY (АБШ, Нйу-Йорк):

Tяbriklяr, Murad bяy!

Mцseyif Иsmayыlov: Yцksяk sяviyyяli bir qяzetdir. Saysыz hesabsыz qяzet vя jurnallar buraxыlsa da onlarыn iчяrisindя Azяrbaycan mяtbuatы tarixindя yer alacaq nцmunяlяr чox azdыr. Mяn inanыram ki, gяlяcяkdя bu qяzetin adы milli mяtbuatыmыzыn gюzяl nцmunяlяri sыrasыnda чяkilяcяk. Daha bюyцk uьurlar...

Abdurahmanov Emil: Tяbriklяr Murad mцяllim. Uьurlarыnыz daim bol olsun. O gцn olsun “Шяki Bяlяdiyyяsi” qяzeti ИnшALLAH ilin qяzeti, юlkяnin яn чox oxunan qяzeti adlarыnы alsыn.

Bir daha tяbriklяr.

Пайыз депрессийасы ЩЯКИМ МЯСЛЯЩЯТИ

Diqqяt yetirsяniz gюrяrsiniz ki, payыz vя yaz mюvsцmцndя bir чox xяstяliklяr шiddяtlяnir. Hяtta tibb elmindя "yaz sindromu" deyilяn anlayыш da mюvcuddur. Яgяr qышda depressiya gizli keчirsя, yazda onun yaratdыьы fяsadlar daha ciddi шяkil alыr.

Payыzыn gяliшi ilя orqanizm biokimyяvi stresslя цzlяшir. Hяmin keчid dюvrц hormonal fяallыqla xarakterizя olunur. Tяsadцfi deyil ki, payыz mюvsцmцndя sui-qяsd hallarыnыn sayы чoxalыr.

Payыz depressiyasы яhval-ruhiyyяnin dяyiшmяsi, pessimist fikirlяrin formalaшmasы ilя mцшahidя edilяn psixoemosional vяziyyяtdir. Bu problemlя qarшыlaшan insan hяyatda юzцnя yer tapa bilmir, yaшamaq zюvqцnц itirir. Depressiya bizi hяyatdan hяzz almaqdan mяhrum edяn psixi haldыr.

Hяmin vaxt insan keчirdiyi hisslяrin sяbяblяrini dяqiq anlamыr. Dцшцnцr ki, bu vяziyyяtdяn чыxmaqda heч kim ona kюmяk edя bilmяz. Depressiyada olan adam юzцnц tяnha, яlacsыz, sanki qaranlыq bir boшluqda hiss edir.

Gцnяш шцalarыnыn fяallыьыnыn azalmasы orqanizmdя melanin hormonunun miqdarыnы artыrыr. Araшdыrmalar gюstяrir ki, depressiya vяziyyяtini formalaшdыran baшlыca amil mяhz budur.

Mюvsцmi depressiyanы yaradan sяbяblяrdяn biri dя psixoloji mяqamdыr.

Bildiyiniz kimi, payыz fяsli ilin sonuna tяsadцf edir. Hяr insan yola salmaьa hazыrlaшdыьы il яrzindя baш verяnlяri tяhlil etmяyя baшlayыr.

Mяlum olur ki, il bitmяk цzrяdir, amma o, istяdiklяrinin heч dя hamыsыna nail olmayыb.

Bu zaman insan bir шяxsiyyяt kimi юzцnц hяyatda tяsdiqlяyя bilmяdiyini hiss edir.

Nяticяdя hяmin adamda ruh dцшkцnlцyц yaranыr vя o, hяyatdan kцsцr.

Depressiyanыn yaranmasыnы шяrtlяndirяn amillяr sыrasыnda xroniki stress hallarы, яtrafdakыlarыn tяlяblяrinin yцksяk olmasы, iш vя istirahяt rejiminin pozulmasы vя yuxusuzluq xцsusi yer tutur. Ишdя yaшanыlan gяrginliklяr uzun illяr яrzindя toplanыb sonda ciddi psixoloji problemя yol aчыr. Bцtцn bunlar payыz depressiyasыnыn yaranmasыna sяbяb olan sosial amillяrdir.

Depressiya vяziyyяtindя olan insan mцalicя edilmяdikdя bir aydan sonra ruh dцшkцnlцyц юz-юzцnя yoxa чыxmaьa baшlayыr. Amma bunu gюzlяmя-yя heч dя hamыnыn sяbri чatmыr. Яn dяhшяtlisi dя elя hяmin vaxt baш verir. Uzun mцddяt ciddi qяbul olunmayan bu problem sonradan qlobal xarakter halыna gяlя bilяr.

Cinsi istяyin azalmasы varsa; Dцшцnmя bacarыьыnыn azalmasыны hiss edиrsizся vя Юlцm vя intihar dцшцncяlяri varsa, - demяli sizdя depressiya var.

Vяziyyяtdяn чыxmaq vя aradan qaldыrmaq цчцn mцtlяq mцtяxяssis mяslяhяtindяn vя antidepressantlardan istifadя etmяk lazыmdыr. Bяzяn doyunca yatmaq, sяs-kцydяn uzaq yerdя dincяlmяk vя yaxud mцsbяt emosiya almaqla hяr шey юz yoluna dцшцr. Gцn iшыьыndan mцmkцn olduqca чox faydalanыn. Qыsalmaьa baшlayan gцnlяrdя mцmkцn olduqca gцn iшыьыna чыxыn.

Buludlu gцnlяrdя belя sяhяr vя ya gцnorta 20-30 dяqiqя чюldя keчirmяk чox faydalы olar. Иdman edin. Gцndя 30 dяqiqяlik aktiv yцrцш kifayяtdir.

Saьlam qidalanыn. Bol-bol su ичиn.

Depressiyada olan insanlar yaxыn qohumlarы, sevdiyi dostlarы ilя hisslяrini bюlцшmяli, цmumiyyяtlя onlarla zaman keчirmяli, iчinя qapanmamalыdыr: Belя hallarda цnsiyyяt яsas шяrtdir. Yaxыn insanlarla, sevdiyi dostlarы ilя dяrdlяrini, hisslяrini mцtlяq paylaшmalыdыr. Gяzintiyя чыxmalы, onu narahat edяn mяnfi fikirlяrdяn uzaqlaшmalыdыr.

Stressя qarшы яn yaxшы mцdafiя, юncяdяn stressя dцшmяnin qarшыsыnыn alыnmasыdыr.

Bunun цчцn yuxu rejiminя fikir vermяk lazыmdыr. Яgяr yuxu ilя baьlы problem varsa, axшamlar su vannasы qяbul etmяk, musiqi dinlяmяk yaxшы nяticя verir. Yuxu rejiminin dцzgцn qurulmasы stressя qarшы яn yaxшы vasitяdir. Bundan baшqa gяrgin vяziyyяtlяrdяn uzaq durmaq, rahatladыcы nяfяs mяшqlяri etmяk - meditasiya ilя mяшьul olmaq da stressdяn qorunmaьыmыza kюmяk edя bilяr Яlbяttя ki, insan heч kimin kюmяyi olmadan da depressiya vяziyyяtindяn чыxa bilяr. Bunun цчцn mюhkяm iradяyя malik olmaq lazыmdыr. Hяyatda mяnяvi dяyяrlяri olmayanlar vяziyyяtdяn чыxыш yolu tapmaqda чяtinlik чяkirlяr.

Unutmayыn ki, depressiya яn чox yayыlmыш emosional problemlяrdяn biridir. Amma vaxtыnda mцalicя olunarsa, maneяsiz keчib gedяr.

“ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ”, № 8, август 2012

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.16

№ 8 (131), Август 2015

“ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ” - 10 Иradя RЮVШЯN, мемарлыг цзря фялсяфя доктору, АМЕА ШРЕМ-ин сабиг елми катиби AMEA Шяki Regional Elmi Mяrkяzinin "Folklorшцnaslыq vя el sяnяtlяri" laboratoriyasы vaxtaшыrы Шяkinin vя Azяrbaycanыn digяr rayonlarыnda yerlяшяn tarixi abidяlяri ziyarяt etmяyi iш planыna daxil edib. Tяbii ki, Mяrkяzin digяr яmяkdaшlarы da belя ekskursiyalarы nяzяrdяn qaчыrmыr vя hяvяslя iшtirak edirlяr. Bu yaxыnlarda yeni bяrpa olunmuш mюhtяшяm bir evin aчыlышыnda чoxlarыmыz iшtirak edя bilmяsяk dя, hяmin evi gedib gюrmяk hamыmыzыn arzusu idi. Sюhbяt Шяki шяhяrinin "Otaq eшыyi" mяhяllяsindя yerlяшяn, Mяhяmmяd Hцseyn xan tяrяfindяn tikilmiш Шяkixanovlarыn evindяn gedir. Bu bina юtяn яsrin 70-ci illяrinя qяdяr шяxsi mцlkiyyяtdя olmuшdur. Sonralar dюvlяt burda yaшayan ailяyя onlarы qane edяcяk qяdяr pul verib binanы satыn almышdыr. Юtяn яsrin яvvяllяrindя isя keчmiш sahiblяrdяn biri binanы юzяllяшdirяrяk dюvlяt-

Tarix qarшыsыnda mяsuliyyяt pыlarы gяnc tяdqiqatчы цчцn baьlыdыr. O vaxt mяn hяmin binada nя юlчц iшlяri apara bilmiшdim, nя dя яmяlli baшlы fotoшяkillяr чяkmiшdim. Ona gюrя dя, Шяkixanovlarыn evinя aid stend heч gюzяxoш alыnmamышdы. Bu nцans Elmi suranыn qяrarыna tяsir gюstяrmяsя dя, mяnim qяlbimin dяrinlikяrindя xoшagяlmяz iz qoymuшdu. Шцkцrlяr olsun ki, illяrlя sцrяn mяhkяmя iшi axыr ki, bu evin gяlяcяk nяsillяrimizя bir miras olaraq qalmasы цчцn dцzgцn qяrar verя bildi. Шяkixanovlarыn evi ilk dяfя tяmir olundu. Azяrbaycan Respublikasыnыn Prezidenti Иlham Яliyev bu il avqustun 14-dя Шяkiyя sяfяri чяrчivяsindя Шяkixanovlarыn яsaslы tяmirdяn sonra istifadяyя verilяn evi ilя tanыш oldu.

Xatыrladaq ki, Azяrbaycanыn birinci xanыmы, Heydяr Яliyev Fondunun prezidenti Mehriban Яliyevanыn tяшяbbцsц ilя abidяnin bяrpasы Dюvlяt Proqramыna daxil edilmiш vя bu mяqsяdlя vяsait ayrыlmышdы vя яrazisi 700 kvadratmetr olan binanыn tяmir-bяrpa iшlяri Mяdяniyyяt vя Turizm Nazirliyinin sifariшi яsasыnda yerinя yetirilib baшa чatdыrыldы.

Шякихановларын еви Шяkixanovlarыn evinыn qapыlarы xalqыmыzыn цzцnя hяmiшя aчыq olacaqdыr. Шяkixanovlarыn evi 176566-cы illяrdя Mяhяmmяd Hцseyn

ШРЕМ-ин коллективи Шякихановларын евиндя dяn geri aldы. Bu sюz-sюhbяtlяr barяdя mяn mяqalяmdя яtraflы yazmaьы artыq hesab edirяm. Hяrчяnd o qalmaqallы illяr mяnim dя elmi iшimdя юz izini qoydu. Dissertasiya mцdafiя etdiyim zaman Elmi шura-

Bu abidяnin tarixini tanыnmыш memarlar, tarixчilяr, filoloqlar юz elmi kitab vя mяqalяlяrindя яtraflы iшыqlandыrmышlar. M.Hцseynov, Я.Salamzadя, Я.Tahirzadя, N.Яsgяrova vя digяr alimlяrimizin

Дивар рясми - бярпадан яввял вя сонра nыn iradlarыndan biri o oldu ki, niyя mюvzuda Шяkixanovlarыn evi barяdя geniш mяlumat yoxdur. (Dissertasiyamыn mюvzusu mяhz yaшayыш evlяri ilя baьlы idi). Vя mяn onda deyя bilmяdim ki, o evin qa-

яsяrlяrindя Шяkixanovlarыn evi barяdя geniш mяlumat verilib. Elя bilirяm, onlarыn fikirlяrini qыsa шяkildя sizя чatdыrmaq mяqsяdяuyьun olardы. Бу эцн ися мян, саdяcя bir memar kimi fяxr edirяm ki, artыq

xan tяrяfindяn tikdirilmiшdir. Шяki qalasыndan qismяn uzaqda yerlяшяn bu mюhtяшяm ev юz юlчцsцnя gюrя dя Шяki xanlarыnыn sarayыndan kiчikdir. 20-ci яsrin яvvяllяrindя burada yalnыz bir otaq bяzяdilmiш idi. Чox gцman ki, elя яvvяlcяdяn dя belя olub. Belя ki, Mяhяmmяd Hцseyn xanыn edamdan юncя yazdыьы шeirdя "mцzяyyяn otaьыm qaldы dцшmяnя" ifadяsini iшlяdir. Mяhяmmяdiyyя tяriqяtinя aid bir kitabda isя qeyd olunur ki, Mяhяmmяd Hцseyn xan "Qurьuшunlu otaq"da yaxalanmышdыr. Bu isя o demяkdir ki, binanыn elя яvvяlcяdяn yalnыz 1 otaьы bяzяdilmiш olub vя buna gюrя dя bina "Qurьuшunlu otaq", yaxud "Mцzяyyяn otaq" adlanыbdir. Yяqin ki, elя buna gюrя binanыn yerlяшdiyi mяhяllяyя яvvяlcя "Qurьuшunlu otaq eшiyi", yaxud "Mцzяyyяn otaq eшiyi" deyilmiш, sonra isя bu mяhяllя sadяcя "Otaq eшiyi" kimi adlanmaьa baшlamышdыr.

Dяfяlяrlя aparыlan araшdыrmalar sцbцt etmiшdir ki, bu tikilinin interyerindяki divar naxышlarыnыn vurulmasы Шяki xanlarы saraynыn divar naxышlarыnыn vurulmasыnыn ilkin dюvrцnя tяsadцf edir, daha doьrusu XVЫЫЫ яsrin ikinci yarыsыna. Mяhz buna gюrя dя ornamentlяrin zяngin elementlяrlя bяzяdilmяsindя klassik formalardan istifadя olunmuш, naxышlarы tяшkil edяn fiqurlarin dцzgцnlцyцnя vя onlarыn ortdцyц sяthin hamarlыьыna daha чox diqqяt yetirilmiшdir.

Шяkixanovlarыn evi xalq yaшayыш evlяrinin inkiшaf etmiш formasыndan saray tipli evlяrя keчid formasыdыr. Qabarыq шяkildя irяli uzanmыш ikimяrtяbяli tikili Шяki xalq yaшayыш evlяrinin bцtцn xцsusiyyяtlяrini юzцndя saxlamaqla, eyni zamanda interyerindяki dekorativ elementlяrin zяnginliyinя gюrя saray tipli binalara oxшayыr. Evin kцчяyя чыxan divarlarыnda oyuqlar yoxdur.

Binanыn planыnda vя fasadыnda evin xidmяti, yaшayыш vя qonaq otaqlarыna bюlцndцyu aydыn юzцnц gюstяrir. Evin hяr mяrtяbяsi цч otaqdan vя yan otaqlara birlяшяn bюyцk olmayan iki vestibцldяn dяhlizdяn ibarяtdir. Birinci mяrtяbяdяn ikinci mяrtяbяyя qalxan pillяkanlar vestibцldя yerlяшir.

Birinci mяrtяbяdяki otaqlar qыш yaшayыш mяnzillяri olduьundan burada qыzdыrыcы buxarыlar quraшdыrыlmышdыr. Evin yuxarы mяrtяbяsi bцtюvlцkdя qonaqlar цчцn nяzяrdя tutulmuшdur. Binanыn bir tяrяfdяn divarы qonшu binaya sюykяnir, o biri divarыna isя чardaьa aparan pillяkan birlяшir. Шяkiyя xas olan tikilinin yerlяшdiyi sahя bir az irяli чыxыr, arxa vя yan tяrяflяrdяn чaydaшы vя kяrpiclя hюrцlmцшdцr. Fasadыn hяyяt tяrяfindяki meydanчa da чox sяliqя ilя yonulmuш daш vя kяrpiclя юrtцlmцшdцr. Otaqlarыn zяngin tяrtibatыnы zalыn bцtцn fasadыnы tutmuш чoxrяngli шяbяkяlяr tamamlayыr.

baшqa ritmli pяncяrя vя qapы boшluqlarы чox sяliqя vя dяqiqliklя юz yerini tapmышdыr. Шяkixanovlarыn evinin fasadыnыn aшaьы hissяsinin sadя quruluшu alt mяrtяbяdяki yaшayiш otaqlarыnыn bяzяdilmяsinя чox uyьun gяlir, bu hissяdя ornament vя naxыш demяk olar ki yoxdur, hяtta qыzdыrыcы buxarыlar da heч bяzяdilmяmiшdir. Иkinci mяrtяbяnin salonunun interyerindя яsas yeri eninя yerlяшяn dekorativ buxarы tяшkil edir. Buxarы zяngin vя mцtяnasыb naxышlarla bяzяnmiш vя zalыn iчяrisi ona nisbяtяn simmetrik olaraq xalq yaшayыш evlяrininiн interyerinя uyьun iшlяnmiшdir.

Buxarыnыn kяnalarыnda isя divarda dяrin olmayan, naxышlarla юrtцlmцш taxчalar vardыr. Шяkixanovlarыn evinin digяr diqqяtяlayiq cяhяtindяn biri dя divar naxышlarыnda XЫЫ яsrdя yaшamыш dahi Azяrbycan шairi Nizami Gяncяvinin яsяrlяrinin qяhrяmanlarыnыn tяsviridir. Vя bцtцn bu rяsmlяr XVЫЫЫ-XЫX яsrlяrdяki ancaq heyvan vя quш шяkillяri ilя bяzяdilmiш divar naxышlarы ilя mцqayisяdя nadir nцmunяlяr hesab edilir.

Yazыnыn sonunda onu da vurьulamaq istяyirяm ki, Elmi Mяrkяzin kollektivi gяlяcяkdя dя доьмя Шякимизин digяr tarixi-memarlыq abidяlяrinя analoji ekskursiyalar tяшkil edяcяk, mяdяni irsimizin necя qorunmasы, qяdim

Бинанын шилясяриндян бир щисся Evin baш fasadы gюzoxшayan vя proporsional formasы ilя fяrqlяnir.

Fasadыn mяrkяzi oxu bюyцk vitrajшяbяkя ilя iшlяnmiшdir, buna nisbяtяn ritmik шяkildя xыrda юlcцlц шяbяkя yerlяшir, aшaьы mяrtяbяdя

tikililяrimizin vяziyyяti barяdя oxucularыmыza mяlumat verяcяkdir.

“ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ”, № 8, август 2013

№ 8 (131), Август 2015

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.17

“ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ” - 10

ШЯКИЛИЛЯР ГАБРОВОДА Шяки иля Габрованын цмуми охшар ъящятляри бу ики гардаш шящяр арасындакы фяргляри цстяляйир. Щяр ики шящяр даьлар гойнунда йерляшир. Садяъя олараг бирини Бюйцк Гафгаз, диэярини ися Карпат адландырырлар. Тябияти вя иглими дя ейнидир.

Фестивалын ачылышы

Исмяйыл ИСМАЙЫЛОВ, Шяки шящяр Мядяниййят вя Туризм Шюбясинин мцдир мцавини Мяним дя гисмятимя Шяки Шящяр Иъра Щакимиййятинин нцмайяндяси Сащиб Алшанбяйли, Шяки Бялядиййясинин цзвц Арзу Абдулщямидов вя Ряссамлар Иттифагынын Шяки шюбясинин сядри Тащир Щямидли иля Габровода олмаг йазылыбмыш. Бу ил ийулун 2дян 13-дяк онларла бирликдя мян дя Болгарыстанын бу эюзял эушясиндя кечирилян мющтяшям бир байрамын - Бейнялхалг Эянъляр Фестивалынын иштиракчысы олдум. Яввялъя ону гейд етмяк истяйирям ки, шящяримизя щюрмят яламяти олараг Шякинин нумайяндя щейяти цчцн сяфяр хцсуси програмла щяйата кечирилди. Щямин програма ясасян, биз Габ-

Шякилиляр Габровонун мери ъянаб Белчевин (ортада) гябулунда Шяки нцмайяндя щейятини гябул едиб, бизим шяряфимизя рясми зийафят верди. Бцтцн бунлар да Шякинин тимсалында болгарларын азырбайъанлылара, габроволуларын ися шякилиляря олан бюйцк щормятини ифадя едирди. Щятта Габровода щямйерлиляримизи башга дювлятлярин нумайяндяляринидян

Габрово Бялядиййясинин инзибати бинасы

ящатя едир. Шящярдя тягрибян 100 мин няфяря йахын ящали йашайыр. Ящали ясасян йерли вя йцнэцл сянайе сащяляриндя чалышыр. Шящяр бцдъясинин ящямиййятли бир щиссясини туризмдян дахил олан эялирляр тяшкил едир. Бурада техники университет, орта ихтисас вя цмумтящсил мяктябляри шябякяси фяалиййят эюстярир. Бцтцн дцнйада йе-эаня олан сатира вя йумор музейи дя мящз Габроводадыр. Музей 9000 кв.м сащяни ящатя едян вя эюзял архитектурайа малик олан мющтяшям бир бинада йерляшир. Шящярдяки рясм галерейасы ися бизи садяъя олараг валещ етди. Бцтцн Болгарыстанда мяшщур олан вя салонларында нцмайиш етдирилян тясвири сянят вя щейкялтярашлыг ясярляринин сай чохлуьу вя бядии камиллийи иля инсан аьлыны щейран едян бу естетика мябяди иля танышлыгдан сонракы щисслярими ифадя етмякдя, доьрусу чятинлик чякирям. Галерейада дцнйанын мцхтялиф юлкяляринин фырча вя тишя усталарынын ясярляри нцмайиш етдирилир. Шящяр ящалисинин асудя вахтынын тяшкилиндя сайъа о гядяр дя чох олмайан клуб вя китабхана мцяссисяляри хцсуси рол ойнайыр. Габровода зянэин дийаршцнаслыг музейи вардыр. Юзцнямяхсус спесифик ъящятляри иля фярглянян бу мядяниййят оъаьынын експозисийа залларында 96 мин ващиддян чох експонат мцщафизя олунур. Габровода диггятимизи ян чох ъялб едян ъящятлярдян бири дя демяк олар ки, бцтцн йашайыш евляринин вя инзибати биналарын пянъяряляриндя дцзцлян, узагдан адама эял-эял дейян эцл-чичяк дибчякляри олду. Сонрадан юйряндик ки, бу гейри-ади вя няъиб ишин мюйцф дцзяни шящяр бяля-

Габрово, Драм Театр

Габрово, Мядяниййят Сарайы

ровойа фестивалдан 2 эцн яввял эедиб 2 эцн сонра доьма Шякимизя гайытдыг. Габровода олдуьумуз мцддятдя бу шящярин мери ъянаб Белчев дя хцсуси олараг

фяргли олараг, айры-айры шящяр сакинляри юз евляриня гонаг апарыб щюрмят едирдиляр. Габроволулар да шякилиляр кими шян, зарафатъыл, инъя йумора малик, гонагпярвяр инсанлардыр. Габрово Болгарыстанын ян гядим шящярляриндян биридир. Шякийя нисбятдя ъаван олса да, юз юлкясинин елминя вя мядяниййятиня чохлу сайда эюркямли шяхсиййятляр бяхш етмиш бир дийардыр. Габрово, шящяри ики йеря айыран чайын ахары бойу 20 кмдяк узанан эениш бир яразини

диййяси имиш. Сян демя, йерли бялядиййя щамыйа эцл-чичяк тохуму верир вя явязиндя хащиш едир ки, бунлары дибчяклярдя ъцъяртсинляр. Ъамаат да юз нювбясиндя буна ямял едир. Габрова вя габровалылар щаггында хош вя ширин тяяссцратлар щафизямиздя щяля узун мцддят галаъагдыр.

“ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ”, № 12, август 2007

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.18

№ 8 (131), Август 2015

“ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ” - 10 2015-ъи ил августун 20-дя Азярбайъанын ямякдар инъясянят хадими, танынмыш ряссам, бястякар, профессор Елтуран Аваловун анадан олмасынын 75 иллик йубилейи олмушдур. Бу мцнасибятля щюрмятли Елтуран мцяллими Шяки Бялядиййясинин коллективи бцтцн Шяки иътимаиййяти адындан тябрик едир, она мющкям ъан саьлыьы, узун юмцр, елми вя йарадыъылыг ишляриндя даща бюйцк уьурлар арзулайыр.

Elturan AВАЛОВ

Elturan Avalov 1940-cы ildя Bakы шяhяrindя anadan olub. 1963-cц ildя Azяrbaycan Politexnik Иnstitutunun memarlыq fakцltяsini bitirib. "Шuшanыn memarlыьы" (1977), "Elturan" (1986), "Memarыn gюzц ilя" adlы kitablarыn mцяllifidir. 1991-ci ildя Azяrbaycan Respublikasы яmяkdar Иncяsяnяt Xadimi adыna layiq gюrцlцb. 30-dan чox sяrginin iшtirakчыsыdыr. Bakыda (1985, 1994, 2005), Moskvada (1986), Tцrkiyяdя (1999) fяrdi sяrgilяri keчirilib. 2003-cц ildя professor adы verilib. Hazыrda Azяrbaycan Memarlыq vя Иnшaat Universitetinin "Tяsviri incяsяnяt" kafedrasыnыn mцdiridir. 2005-ci ildяn Azяrbaycan Rяssamlar Иttifaqыnыn, 2006-cы ildяn Azяrbaycan "Karikaturaчы Rяssamlar Birliyi"nin вя FECO-nun Azяrbaycan qrupunun цzvцdцr.

Йухары Карвансара

ШЯКИ РЯССАМЫН ЭЮЗЦ ИЛЯ Юмяр Яфянди мясъиди, ХЫХ яср

Щагвердийев кцчясиндя мящялля мясъидинин минаряси, 1880-ъи ил

Горуг зонасында йашайыш еви

Галанын щяйятиндя Гядим йашыйыш еви

“ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ”, № 3, март 2014

№ 8 (131), Август 2015

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.19

“ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ” - 10

"Biz Bir Millet Иki Devletiz" Azerbaycan Topraьыnы Meram'a Getirdiler Шяки Бялядиййяси коллективинин гардаш Тцркийя Республикасына олан сяфяри щаггында Мярам Бялядиййясинин meram.bel.tr интернет сайдында верилян мялумат

Иki baшkan Azerbaycan'dan getirilen topraьы Meram Belediyesi'nce yaptыrыlan Шeki Parkы'na vatandaшlarыn alkышlarы iчinde bыraktыlar.

Meram Belediyesi'nin kardeш belediyesi olan Azerbaycan'ыn Шeki Belediye Baшkanы Fikret Caferov ve meclis цyelerinden oluшan heyet Konya'ya geldi.

Azeri heyet, iki belediye arasыndaki kardeшliьin pekiшmesi iчin цlkelerinden getirdikleri topraьы Meram Belediyesi tarafыndan yaptыrыlan Шeki Parkы'na bыraktы.

Meram Belediye Baшkanы Dr. Serdar Kalaycы, kыsa bir sцre юnce Alavardы Mahallesi'nde hizmete aчtыklarы Шeki Parkы'nda Azeri heyetle bir araya geldi.

Konya'da kendilerine gюsterilen misafirperverlikten duyduьu memnuniyeti ifade eden Шeki Belediye Baшkanы Fikret Caferov, "Kardeш belediyemiz tarafыndan buraya Шeki'nin ismini taшыyan bir park yapыlmasы bizi чok memnun etti. Sizlere Azerbaycan'dan, Шeki'den kardeшlerinizin selamыnы getirdik. Biz bu muhteшem kardeшliьin daha uzun sцre yaшamasыna vesile olmasы iчin Шeki'den getirdiьimiz topraьы sizin topraьыnыza bыrakmak istiyoruz. Biz bir millet iki devletiz. Tarih boyu kardeш olarak kalacaьыz ve hiч kimse bizim kardeшliьimizi bozamayacak." dedi.

Tцrkiye ve Azerbaycan'ыn tek millet ve iki ayrы devlet olduьunu vurgulayan Meram Belediye Baшkanы Dr. Serdar Kalaycы ise, "Kardeш цlkemiz Azerbaycan'ыn tarihi шehirlerinden biri olan Шeki ile geчtiьimiz yыl iчerisinde kardeш шehir protokolцnц imzaladыk.

Tek millet ve iki ayrы devlet olarak birlik ve beraberliьimizi tцm dцnyaya gюstermenin gayreti iчindeyiz. Belediye olarak ilk kardeш шehir parkыmыzы Alavardы Mahallemizde hizmete aчmышtыk. Kardeш belediye heyeti, Шeki'den getirilen topraьы bu parka bыrakarak kardeшliьimizi daha da pekiшtirmiш olacak. Иnшallah biz de kыsa bir sцre iчinde Meram'ыn topraьыnы Azerbaycan'a gюtцreceьiz." diye konuшtu. Иki baшkan Azerbaycan'dan getirilen topraьы Meram Belediyesi'nce yaptыrыlan Шeki Parkы'na vatandaшlarыn alkышlarы iчinde bыraktыlar. Bu arada parktaki vatandaшlar da kardeш цlke heyetine yakыn ilgi

Шeki Belediye Baшkanы Fikret Caferov, erliьi temsil etmesi amacыyla Azerbaycan'ыn geleneksel papaьыnы Meram Belediye Baшkanы Dr. Serdar Kalaycы'ya hediye etti. gюsterdiler. Шeki Belediye Baшkanы Fikret Caferov, erliьi temsil etmesi amacыyla Azerbaycan'ыn geleneksel papaьыnы Meram Belediye Baшkanы Dr. Serdar Kalaycы'ya hediye etti. Иki belediyenin heyeti daha

sonra parktaki vatandaшlarla sohbet ettiler. www.meram.bel.tr

“ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ”, № 7, ийул 2013

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.20

Шямиистан NЯZИRLИ, полковниклейтенант, щярби журналист, тядгигатчы

“1920-ъи илдя Гарабаь дюйцшляри” китабындан.

Elmi mяslяhяtci: Kяrim VЯLИYEV, general-leytenant Redaktor: Mehman SULEYMANOV, polkovnik, tariх elmlяri doktoru

ГАРАБАЬ 1920-ъи илдя Гарабаьда дашнаклара гаршы дюйцшлярдя Шякили полковник Бящрам бяй Нябибяйовун иэидликляри 69 azяrbaycanlы generalыn hяrb tariхimizdя iшыqlandыrыlmamasы bizi чoхdan duшundururdu. Nяhayяt, zaman юz sюzцnц dedi. Mцхtяlif arхiv materiallarы яsasыnda qяhrяmanlarыmыzыn hяyatыna, igid яmяllяrinя чыraq tuturuq. Vaхtы ilя Azadlыьыmыz uьrunda vuruшub hяlak olan cцmhuriyyяt sяrkяrdяlяrimizi heч vaхt unutmayыn.

Uzunuzя aчыlan yeni kitabы oхuyun, onlarы yaхыndan tanыyыn. Qoy onlar sizя юzцnцz kimi яziz vя doьma olsunlar.

Muяllif

Biz turklяr coх qяribя adamlarыq; bizя gюrя bilmяk baшqalarыnы юyrяnmяk vя bizdяn uzaq olan шeylяri anlamaьa calышmaqdыr. Юzцmцzц юyrяnmяk heч aьlыmыza gяlmяz; юzцmцzц bir varlыq saymыrыq. Bюyцklяrini tanыmaq hяr millяtin borcudur. Kimsя kimsяyя "Sяn atanы tanыma, sяn babalarыnыn dцnyadan necя gяlib keчdiklяrini юyrяnmя, sяn яski atalarыnыn adlarыna, sanlarыna maraq gюstяrmя!" - deyя bilmяz. Deyяrsя, яn tяbii bir haqqa toхunmuш vя яn bюyцk bir haqsыzlыq etmiш olar. Юzцnц vя юz bюyцklяrini tanыmaьa чalышmaq millяtin vяzifяsidir; bunu etmяyяn bir millяt nцmayяndяsi milli vяzifяlяrini yerinя yetirmяmiш hesab olunur.

Bяsim Atalayы, Gюrkяmli tцrk alimi (1882-1966) Сямяд бяй Мещмандаров Gah soldan, gah saьdan чapdыlar bizi, Yadlar чoх ev yыхыb, чoх quyu qazыb. Яfsuslar olsun ki, tariхimizi Юzgяlяr yazanda baшqa cцr yazыb.

Huseyn Arif, Хalq шairi

Щябиб бяй Сялимов Sяrkяrdяlяrimiz zamanыn sяrt abi-havasыnы udublar. Mцdhiш sцrgцnlяr, dюzцlmяz gцllяlяnmяlяr vя qяrяzkar enkevede dindirmяlяri arzu olunmadan onlarыn bяхt kitabыna yazыlыb. Yetmiш ildяn чoх bir zaman kяsiyindя suчlu omцr sцrmцш totalitar sovet rejimi zяr paqonlu oьullarыmыzы bizя unutdurmaьa can atmышdыr. Biz onlara saьlыьыnda qiymяt verib qяdrini bilmяmiшik.

1920-1937-ci illяr яrzindя gцllяlяnяn 19 nяfяr generalыmыzыn hec ziyarяt elяmяyя mяzarы da yoхdur. Bu acы tale ilk Hяrbiyyя nazirimiz tam artilleriya generalы Sяmяd bяy Mehmandarovdan da yan kecmяyib. 1931-ci il fevralыn 12dя vяfat edяn Sяmяd bяy indiki Шяhidlяr хiyabanыnda dяfn olunmuшdur. 1939-cu ildя bolшevik S.M.Kirovun шяrяfinя park salыnыb heykяl qoyulanda generalыn qяbri traktorla yerlя yeksan edilmiшdir. Hяr kяsin юz adы, юz qismяti vя acыlы-шirinli taleyi var. Tariх yaхшыlarы шяrяflя yaшadыr. Bяdхahlar nя qяdяr яngяl torяtsяlяr dя, tariхdя adsыz qяhrяman, izi itяn ziyalы olmamalыdыr.

1920-ci ilя qяdяr yaшamыш

№ 8 (131), Август 2015

Mustяqil Azяrbaycanыn yaшamasы ucun 1920-ci ilin dяhшяtli mart gцnlяrindя mяnfur daшnaklarыn torpaьыmыza tяcavuz etmяsi Milli Azяrbaycan ordusunun hяr bir яsgяrini tяpяdяn dыrnaьacan silahlandыrdы. Qыsa bir muddяtdя (martыn 22-dяn aprelin 3-nя kimi) хяyanяtkar daшnak sцvari dяstяlяrini darmadaьыn edяn Azяrbaycanыn яsgяr vя zabitlяri fцsunkar Qarabaьы dцшmяndяn geri aldы. Иl yarыmlыq fяaliyyяtindя qяhrяman Azяrbaycan ordusunun цcцncц yцrцшц dя zяfяrlя baшa catdы. "Иyirminci ildя Qarabaь doyuшlяri" sяnяdli oчerkindя tam artilleriya generallarы Sяmяd bяy Mehmandarovun, Яliaьa Шыхlinskinin, general-mayor Hяbib bяy Sяlimovun, Qarabaьыn General-qubernatoru Хosrov bяy Sultanovun vя polkovnik Bяhram bяy Nяbibяyovun unudulmaz хidmяtlяri yeni arхiv sяnяdlяri яsasыnda mюhtяrяm oхuculara tяqdim olunur.

ИYИRMИNCИ ИLDЯ QARABAЬ DЮYЦШLЯRИ 1920-ci il martыn iyirmi ikisindя, Novruz bayramы gecяsi Qarabaь vilayяtinin daь yerlяrindя mяskun ermяnilяr qiyam edяrяk "Яskяran kecidi"ni tutdular. Bu sяbяbdяn dя Яskяran cяbhяsinя Hяbib bяy Sяlimovun komandanlыьы ilя qцvvяtli bir ordu yeridildi. Aprelin цчцndя Azяrbaycan ordusu ermяnilяrя qarшы qцvvяtli bir hцcum etdi. Яcяba, hansы azяrbaycanlы o mяsud gцnц хatыrlamыr?! Ordunun qalibiyyяt vя intizamы, mяnяviyyatы tяsvirolunmaz dяrяcяdя fюvqяladя idi. Хarici alяm az bir muddяt яrzindя vяsaitsizlik iчindя bu qяdяr mцntяzяm tяшkilatчыlыьa malik bir яsgяri qцvvя vцcuda gяtirdiyimizя heyran qalmышdы. Яhalidяn bir чoхu duyduьu hяyяcandan aьlayыrdы.

O gun Azяrbaycanыn яn шanlы, яn bяхtiyar gцnц idi.

Polkovnik Иsrafil bяy Иsrafilbяyov (25.01.1893 - iyul 1945), "Milli Azяrbaycan hяrяkatы" kitabыndan.

Hяrbiyyя naziri Sяmяd bяy Mehmandarov Яskяran cяbhяsinя gяlmiшdi. Юn cяbhяdя olцmdirim savaшыnda vuruшan яsgяrlяri tяbrik edir, onlarыn qяlяbяsinя uшaq kimi sevinirdi. Ordu yaranan gцndяn цч bюйцk qяlяbяsi olmuшdu. 1919cu ilin ilk gцnlяrindя Zяngяzur ermяnilяri Иrяvan daшnaklarыnыn kюmяyi ilя qяzanы Azяrbaycandan ayыrыb Ararat respublikasыna birlяшdirmяk цчцn azяrbaycanlыlarы qovur vя kяndlяri yandыrыrdыlar. Цstяlik dя elan elяmiшdilяr ki, Azяrbaycan hюkumяtini tanыmaq istяmirlяr. Yanvar ayыnda general-mayor Cavad bяy Шыхlinskinin komandanlыьы ilя яsgяri qцvvя yeridildi. Onun komandanlыьы ilя piyada diviziyasы bir aydan чoх inadlы dюyцшlяr aparыb ermяnilяrin mюhkяmlяndirilmiш son sыьыnacaьы olan Dыь kяndini dя яlя keчirdilяr.

Zяngяzur qяzasы yenidяn Azяrbaycan яrazisindя qaldы. Иkinci qяlяbя hяmin ilin iyul ayыnda olmuшdu. Muьanda vя Lяnkяranda Azяrbaycan Milli hakimiyyяtini tanыmaq istяmяyяn malakan vя rus-ermяni qцvvяlяri ordumuzun gцcц ilя darmadaьыn edilmiшdi.

Bu gцn nazir Sяmяd bяy Mehmandarovun tяbrikinя gяldiyi цчцncц qяlяbя idi. 1920-ci il martыn iyirmi ikisindя Novruz bayramы gecяsi ermяnilяr qiyam edib Яskяran keчidini zяbt etdilяr. Qiyama Иrяvandan gяlяn daшnak generalы Dro Kanyan baшчыlыq edirdi.

Azяrbaycan Cцmhuriyyяtinin mцdafiя nazirliyi Qarabaьы dцшmяndяn хilas etmяk цчцn fюvqяladя tяdbir hazыrladы. Nazir Sяmяd bяy Mehmandarovun яmrilя Яskяran cяbhяsinя qцvvя ayrыldы. Martыn iyirmi цчцndя Azяrbaycan ordusunun яsas hissяsi, iyirmi minя qяdяr яsgяr vя zabiti cяbhяyя gondяrildi. O cцmlяdяn цчцncц Gяncя, beшinci

Хосров бяй Султанов Bakы, birinci Cavanшir, ikinci Quba polklarы general-mayor Hяbib bяy Sяlimovun komandanlыьы ilя Yuхarы Qarabaьa yola dцшdц. Qыzьыn dюyцшlяr on iki gцn ara vermяdi. Azяrbaycanыn cяsur яsgяr vя zabitlяri ana torpaьыn hяr qarышы uьrunda mяrdliklя vuruшaraq Шuшa qalasыna daхil oldular. Sonuncu iki qяlяbя Milli ordumuzun яn cяsur generallarыndan biri Hяbib bяy Sяlimovun mahir komandanlыьы ilя qazanыlmышdы. Яslindя altmыш dюrd yaшlы hяrbiyyя nazirini hяyяcana gяtirяn vя Qarabaьa tяbrikя aparan da general Hяbib bяyin aprelin 8-я gюndяrdiyi raport idi. Cяmisi bir sяhifяlik raportu dюnя-dюnя oхuyan nazir bir neчя yerdя iшarяlяr qoydu, цrяyindя "afяrin" sюzцnц tяkrar etdi. Sяmяd bяy istяr general, istяrsя dя nazir olanda юzцnц hяmiшя sыravi яsgяr, dюyцшчц sanыrdы. Neчя-neчя muharibяnin iшtirakчыsы kimi o yaхшы bilirdi ki, komandanыn яsgяrlяrini dюyцш meydanыnda tяbrik etmяsi nя demяkdir.

Ona gюrя dя muavini Яliaьa Шыхlinskiyя: - Яmr hazыrlayыn, яvяzindя nazir vяzifяsindя sяn qalыrsan, - de-

di, - mяn sabah tezdяn Qarabaьa dюyцшcцlяri tяbrik etmяyя gedirяm.

Ancaq Яliaьa, bu rabortda Hяbib bяyin "gцnцmцzцn qяhrяmanы" deyя tяriflяdiyi Nяbibяyovu, nяdяnsя, хatыrlaya bilmirяm.

Azacыq eyhamla gцlцmsцnяn Яliaьa Шыхlinski: - Yadыnыzdadыrmы, - dedi, keчяn ilin iyun ayыnda Siz bir neчя gцn Yevlaхda olanda yenя nazir яvяzi mяni tяyin etmiшdiniz. Onda birinci Cavanшir piyada alayыnыn kapitanы Vahid bяy Nяbibяyov raport

Ялиаьа Шыхлински yazыb hяrbi хidmяtdяn azad olunmasыnы хahiш etmiшdi. O, raportunda belя bir cumlя iшlяtmiшdi: "sяhhяtim vя шяrait mяnя respublika hokumяtinя хidmяt etmяyя imkan vermir".

Mяn dя mяhz bu cumlяdяn qяzяblяnib Azяrbaycan zabitinin lяyaqяtini, шяrяf vя шanыnы yцksяk tutmadыьыna gюrя yanыma caьыrыb onu danladыm, хidmяtdяn azad etmяklя hяbs edilmяsi barяdя яmr verdim. Bir neчя gцndяn sonra Siz qayыdыb onun qanыnыn arasыna girdiniz.

Sяmяd bяy Mehmandarov pensinesini silя-silя gцlцmsцndц: - Hя, yadыma duшdu. Яzizim, indi bildim: aьыr tяbiяtli, ucaboy…

- Bяli, sizin nяzяrinizdя aьыr tяbiяtli, mяnim fikrimcя, tяnbяl vя bir az da yaшы otmuш zabit-kapitan Vahid bяy Nяbibяyovdur. Hяbib bяyin "gцnцmцzцn qяhrяmanы" dediyi isя onun kicik qardaшы podpolkovnik Bяhram bяy Nяbibяyovdur. Bяhram bяy Birinci dцnya muharibяsindя dя yaхшы dюyцш yolu keчib. Buyurun. Хidmяt dяftяrчяsini istяmisiniz, gяtirmiшяm. Tanыш ola bilяrsiniz.

- Verin, бaхыm. - Nazir podpolkovnik Bяhram bяy Nяbibяyovun coх da bюyuk olmayan, cяmi sяkkiz sяhifяlik шяхsi хidmяt dяftяrчяsiniн ilk sяhifяsini aчыb dayandы.

- Яliaьa, - dedi, unutmuшam, onu da deyim ki, kapitan Vahid bяy mяnim yanыma gяldi, belя raport yazmaqda sяhv etdiyini boynuna aldы. Hiss elяdim ki, uzun muddяt milis dяstяsindя хidmяt etdiyinя gюrя hяrbi nizamnamяni o qяdяr dя dяrindяn bilmir. Bildirdi ki, iшlяtdiyi cцmlяdя heч bir qяrяzli mяqsяdi olmayыb. Ona inandыm. Mяn dя шяхsяn sяnin - General Шыхlinskinin nцfuzunun qorunmasыna ehtiramla yanaшmaq шяrtilя kapitan Nяbibяyovun raportunun ustunя "mяn ona verdiyim cяzanы baьышlayыram" - cцmlяsini dяrkяnar qoydum. Mяsuliyyяti юz цzяrimя gюtцrцb onu orduya yenidяn qaytardыm. Deyirsяn podpolkovnik Bяhram bяy onun kicik qardaшыdыr, lap yaхшы.

- Sяmяd bяy, bu onun kimi astagяl zabitlяrdяn deyil. Bяhram bяy od parчasыdыr. Vahid bяy, Bяhram bяy, Zahid bяy, Hцseyn bяy... yoх, beш nяfяrdir, bir dя Mяmmяd bяy.

Nazir:

- Яliaьa, nя yaхшы da yadыnda qalыb, яhsяn sяnя vя yaddaшыna, dostum.

- Bilirsяn, 1918-ci ilin noyabr-dekabr aylarыnda Tiflisdя Mцsяlman korpusunu tяшkil edяndя Nяbibяyov qardaшlarыnы orduya mяn qяbul elяmiшdim. Onda qяrargahыm Veriyski korpusunun yanыndakы "London" mehmanхanasыnыn birinci mяrtяbяsindя yerlяшirdi. Dцzц, ona gюrя yadыmda qalыb ki, bunlarыn чoх maraqlы, dцnya gюrцшlu atalarы var.

Oьlanlarы ilя Qasыm bяy Нябибяйов юzц dя gяlmiшdi. Turkmяnistanda general Kurаpatinin qяrargahыnda Шяrq dillяri uzrя tяrcцmячi olub. Иndi istefadadыr. Mirzя Fяtяli Aхundovla dostluьundan danышыrdы.

- Demяk, Bяhram bяy 1884-cu il dekabrыn 6-da Шяkidя bяy ailяsindя anadan olub. Sonra Kutaisi realnы mяktяbini vя 1904-cu ildя, sentyabrыn ikisindя Peterburqdakы Konstantin Artilleriya mяktяbini birinci dяrяcяli diplomla bitirib. - Nazir dayanыb pensnesinin ustundяn mцavininя baхdы, fяхrlя: - Oho, nя yaхшы.. bizim mяktяbi bitirib ki, bir yuvadan pяrvazlanmышыq… Gorursяn, Яliaьa, Konstantin mяktяbinin artilleristlяrini?..

- Sяmяd bяy, яsgяr komandirinя, zabit generalыna oхшamalыdыr. Zяrb-mяsяlя donmuш bu mцdrik kяlamlar sizя mяхsusdur.

Amma хalqыmыzda belя bir mяsяl dя var: alma kюkцndяn gen dцшmяz.

Mяn inanыram ki, podpolkovnik Bяhram bяy sizin layiqli davamчыnыzdыr.

- Demяk istяyirsяn ki, Bяhram bяy хidmяtdя mяnя oхшayыb? - deyяn nazirin sevincdяn gozlяri parыldadы. Яliaьa Шыхlinski ciddi general zяhmilя: - Mяn hяlя 1918-ci ilin iyun-iyul aylarыnda onun hюvsan vя

Гасым бяй Нябибяйов Nobel чяnlяri яtrafыndakы bolшevikdaшnaklara qarшы apardыьы dюyцшlяrin шahidi olmuшam. Bяhram bяy чoх qoчaq vя bilikli zabitdir. Onunla fяхr etmяyя dяyяr. Dяli Qazar kimi generalы mцhasirяyя salыb mяhv etmяsinя шяхsяn mяn шяkk-шцbhя etmirяm. Belя qoчaq, hяrbi iшя bюyцk mяhяbbяti olan zabitin yeri akademiyadыr.

- Mяn dя bu fikirdяyяm.

Ancaq hanы hяrbi akademiya? Rusiyaya yollar baьlы, юzцmцzdя isя yoх, olkяmiz dя мцщaribя vяziyyяtindя deyяn nazir yenidяn Bяhram bяyin sяnяdlяrinя gюz gяzdirdikcя baхышlarы canlanыr, цzцndя sevinc gorunurdu: - Qafqaz Яlahiddя ordusundakы iyirminci Artilleriya briqadasыnda podporucik, 1909-cu il, sentyabrыn yeddisindя poruчik, 1912-ci ildя цчцncц batareyanыn komandiri, sonra Яlahiddя Qafqaz ordusunda artilleriya rяisinin mцavini vяzifяsindя calышыb. Mцharibяni aхыra qяdяr Qafqaz cяbhяsindя kecirib.

(Арды 21-ъи сящифядя)

№ 8 (131), Август 2015

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.21

DЮYЦШLЯRИ Шямиистан NЯZИRLИ (Яввяли 20-ъи сящифядя) - Tяltiflяrini aхtarыrsыnыz? O biri sяhifяnin arхasыndadыr - deyя Яliaьa Шыхlinski шяhadяt barmaьыnы irяli uzadыb gostяrdi.

- Aha. Budur. - deyя Mehmandarovun iti nяzяrlяri kaьыzыn цzяrindя gяzindi. - "Mцqяddяs Stanislav" ordeninin цчцncu dяrяcяsi vя "Muqяddяs Anna" ordeni. Amma sonuncunun dяrяcяsi gюstяrilmяyib.

Eybi yoхdur, hяr шey aydыndыr. Siz doьru buyrursunuz, Яliaьa. Belя peшяkar zabitlяrimiz чoхdur. Onlar akademik hяrbi tяhsil ala bilsяydilяr, ordumuzun gцcц birяbeш artardы. Nя fayda, hяlяlik buna imkan yoхdur.

diyi "Aь qartal" ordeni... O, 1915-ci ildя alman generalы makenzenin sцrяtli dюyцш яmяliyyatы planlarыnы puчa чыхartdыьыna gюrя bu ali ordenlя tяltif olunmuшdu.

QЯHRЯMAN ALAY Avtomobilin шeypuru tяhlцkя gюrmцш qaz kimi hяyяcanlы gяlirdi. Qышlanыn qabaьыnda toplaшmыш zabit vя яsgяrlяr naziri tanыyыb "urra" - deyя qышqыrdыlar.

Bяhram bяy irяli yeridi.

Sяrt sяslя "sыraya duzulun" komandasы verdi. Zabitlяr qabaqda, яsgяrlяr dя onlardan sonra nizami qыvraqlыqla sыraya dцzцldцlяr. Bяhram bяy sыra qabaьыnda vцqarla dayanыb

POLKOVNИK BЯHRAM BЯYИN ИGИDLИYИ Raportun son cцmlяlяri nazir Mehmandarovda хцsusi maraq oyatmышdы. General Hяbib bяy Sяlimov yazыrdы ki, Zati-Aliniz tяrяfindяn yaradыlan шanlы qoшunlarыmыz kюhnя, dюyцшlяrdя bяrkimiш hissяlяrя mяхsus шцcaяtlя vuruшurdular.

Dюyцшцn qяhrяmanlarы bunlar idi: шыьыyaraq Daшkяnd yцksяkliyini яlя keчirяn qubalыlar vя bir neчя ermяni basqыnыna baхmayaraq, bir an da sarsыlmayan vя цzяrinя dцшяn hяr mяrmiyя gюrя dяrhal cavab atяшi aчan podpolkovnik Bяhram bяy Nяbibяyovun dюrdцncц daь batareyasы.

Yol boyu qяlяbяnin havasы ilя юz-юzцnя danышan, ilk baхышdan qaraqabaq nazirin цrяyi iшыqlы arzularla dolu idi. Oьlu qяdяr sevdiyi, istedadlы komandir Щяbib bяy Сяlimovun uьurlarы ona, elя bil, qanad taхmышdы. Цstяlik dя Hяbib bяy kimi qoчaq generalыn Nяbibяyovun haqqыnda gюndяrdiyi raport ona sonsuz sevinc bяхш elяmiшdi. Иniшil (1918-ci il, dekabrыn 5-dя) yenicя tяшkil olunan Azяrbaycan ordusunun hissяlяrinя baхыш keчirяn hяrbiyyя naziri Sяmяd bяy Mehmandarov Tяrtяrdя yerlяшяn Daь batareyasыnыn яsgяr vя zabitlяrindяn tam razы qalmышdы. Nazir sяkkiz saylы яmrindя qeyd edirdi ki, yoхlanыш zamanы batareya komandiri Bяhram bяy Nяbibяyovun яsgяrlяri mяndя хoш tяяssurat yaratdы. Hiss olunur ki, batareya komandiri zabitlяrlя birlikdя qцsurlarы aradan qaldыrmaьы bacarыr.

Komandir Nяbibяyovun qыsa muddяtdя etdiklяri mяnя qяti inam verir ki, яn yaхыn vaхtda bu batareyanы daha yцksяk sяviyyяdя gorяcяyяm. Onun azsaylы zabitlяrinя vя komandir Nяbibяyova yorulmaz zяhmяtlяrinя gorя tяшяkur edirяm.

Demяk, Hяbib bяyin raportundan belя mяlum olur ki, daшnak dяli Qazarыn dяstяsini bizim Dяli Bяhram bяy Nяbibяyovun batareyasы mцhasirяyя salыb mяhv edib. yaхшыdыr, чoх yaхшыdыr, - deyя, юzюzцnя danышan nazir podpolkovniklя generalыn dюyцш dostluьundan qцrrяlяnirdi, - qяlяbя, ancaq vя ancaq, dюyцш vaхtы яmr verяnlя icraчыnыn бири-бирини baшa dцшmяsi sayяsindя qazanыlыr. Nя yaхшы, Nяbibяyov haqqыnda iniшilki raportu yazanda zяnnim mяni aldatmayыb… Elя biri Baш qяrargah rяisi, onda, dolayыsы da olsa, mяnя iшarя verdi ki, Bяhram bяy yaхшы komandirdir. Amma coх чыlьыndыr, bяzi mяsяlяlяrdя юzцnц cilovlaya bilmir...

- Komandir cяld vя чыlьыn olmasa, яvvяla, яsgяrlяr onu saymaz. Иkincisi dя, dюyцш vaхtы юzц zorla yeriyяn komandirin яsgяrlяri yerindяn qalхana kimi dцшmяn onlarы haqlayыb mяhv едяр, - cavabыnы vermiшdi nazir Mehmandarov.

Mehmandarov Milli Orduda hяrbiyyя Naziri vяzifяsindя хidmяtdя olandan ilk dяfя idi ki, tяzя mundirini geyinmiшdi. Tяmtaraqlы geyimin o qяdяr dя aludячisi olmayan nazir bu dяfя akselbant vя venzilli1 dя taхmышdы. Yaхasыnda isя bircя orden vardы: birinci cahan savaшыnda hяr sяrkяrdяnin ala bilmя-

Ващид бяй Нябибяйов ahяngdar sяslя komanda verdi: - Alay, saьa dюn! Dцzlяn, dцzlяn deyirяm, arхada sяs var…

Alay bir nяfяr vцcud kimi saьa dюnцb faraьat dayandы.

Maшыndan цc nяfяr dцшdц.

Ващид бяй Нябибяйов Qarabaьыn general qubernatoru Хosrov bяy Sultanov, Qarabaь яrazi qoшunlarыnыn komandanы general mayor Hяbib bяy Sяlimov vя hяrbiyyя naziri, tam artilleriya generalы Sяmяd bяy Mehmandarov. Nazirin iti qartal baхышlarы nizami qaydada dцzцlяn яsgяrlяrя zillяnmiшdi.

- Cяnab hяrbiyyя naziri, tam artilleriya generalы, sizin gяliшiniz mцnasibяtilя dюyцшяn ordunun цчцncu artilleriya batareyasыnыn zabit vя яsgяr heyяti sыraya dцzцlmцшdцr.

Batareya komandiri, podpolkovnik Bяhram bяy Nяbibяyov.

Nazir Sяmяd bяy Mehmandarov gur vя mяьrur sяslя: - Azad, mяnim vяtяnimin qяhrяman яsgяrlяri, - deyib bir neчя addыm irяli yeridi, Bяhram bяyin яlini sыхdы: - Mяrhaba, alayыna da, юзцnя dя. Sizin dюйцшdя gostяrdiyiniz qeyri-adi qяhrяmanlыqlar artыq Azяrbaycanыn hяr yerindя iftiхarla soylяnilir.

Komandanыnыz general Hяbib bяy Sяlimov da burdadыr. Яmr edirяm! Цчцncц artilleriya batareyasыnыn hяr bir яsgяr vя zabit heyяti dюyцшdя gюstяrdiyi igidliyя gюrя tяltif olunsun.

Komandiriniz Bяhram bяyi isя tяbrik edя bilяrsiniz. O, daha podpolkovnik yoх, polkovnikdir…

Batareya цч dяfя: "urra, urra, urra," deyя komandirini alqышladы. Nazir birdяn sяrt hяrяkяtlя yerindя dikяlib, pяncяlяri ustя qalхdы: - Mяrhяba, yenя mяrhяba, mяnim Vяtяnimin хilaskarlarы!

Batareyanыn яsgяr vя zabitlяrindяn dalьa-dalьa чыхan sяs Qarabaь daьlarыnda яks-sяda verdi.

Onlar bir nяfяr kimi avazla: "Azяrbaycan хalqыna хidmяt edirik!" cavabыnы verdilяr. Hяrbiyyя naziri sыra qarшыsыnda var-gяl edib, tяn ortada dayandы: - Biz bu gцn sяhяr Шuшada bir yыьыncaq keчirdik. Mяn orada da qoшunlarыmыzы tяbrik etdim. Яvvяlcяdяn яmr vermiшdim ki, sizin batareyanы oraya gяtirmяsinlяr. Sonra Bakыdan чыхanda юz-юzlцyцmdя belя qяrara gяldim ki, sizi юz yerinizdя, dюyцш bюlgяnizdя tяbrik edim. Siz buna layiqsiniz, bu hюrmяt vя ehtiramы qяhrяmanlыьыnыzla qazanmыsыnыz. Bяli, Dяli Qazar kimi generalы mяhv edib, sцvarisini dя pяrяnpяrяn salan цчцncu artilleriya batareyasы Azяrbaycan bayraьыnы ilk dяfя Qarabaьda dalьalandыrdы. Martыn iyirmi ikisindяn iyirmi цчцnя keчяn gecя saat цч radяlяrindя dцшmяn ilk dяfя gцclц qцvvя ilя burdan, Яsgяrandan baш qaldыrыb. Bizim яlli nяfяr яsgяrimizin bir neчяsini mяhv edib vя яsir alыb. Siz dя ilk dяfя dцшmяnin burnunu Яsgяranda ovub, юz silahdaшdarыmыzыn qanыnы yerdя qoymadыnыz. Qяhrяman яsgяrlяr, mяn шяхsяn Almaniya cяbhяsindя bir чoх dюyцшlяrdя oldum. Fяqяt sizin qяdяr qяhrяman яsgяrlяrя nadir hallarda tяsaduf etmiшяm. Siz mяnim цmidlяrimi qцvvяtlяndirdiniz. Siz canыnыzla gяnc Azяrbaycan ordusunun namusunu layiqincя mudafiя etdiniz.

Eшq olsun sizя vя sizя dюшlяrindяn sцd verяn analara! Яsgяrlяr sevimli komandalarыnы "yaшasыn Azяrbaycan!" sюzlяrilя alqышladыlar.

ИСМАЙЫЛ ЩЯГГИ ЯФЯНДИ Цrяyini boшaldan nazir хeyli sakitlяшdi. O, юzцnц rahat vя gцmrah hiss edirdi. Sыradakы яsgяr vя zabitlяrя yaхыnlaшыr, hяmsюhbяt olur vя hal-яhval tuturdu. Mehmandarov cavan, sirsifяtdяn gюycяk zabiti gostяrib nяsя soruшdu. General Hяbib bяyin iшarяsilя hяmin zabit addыmlarla qabaьa чыхыb dedi: - Mюhtяrяm Sяmяd paшa, mяn Qafqaz Иslam ordusundan kюnullu olaraq sizdя yardыmчы qaldыm. Чцnki dilimiz bir, inancыmыz bir, tariхimiz dя birdir. Azяrbaycan hяm sizin, hяm dя bizim vяtяndir.

- Иsminiz nяdir? - nazir maraqla soruшdu.

- Яfv edin, gцnahkar bяndяyяm. Unutdum, daha doьrusu, шaшыrdыm. Иsmim: yarbay Иsmayыl Hяqqi яfяndidir.

General Hяbib bяy Sяlimov nazirя bir az yaхыnlaшыb яlavя etdi: - Cяnab nazir, yarbay яfяndi yaхшы шяrqilяr qoшur. Dюyцшlяrarasы fasilяdя яsgяrlяr цчцn tariхdяn, яdяbiyyatdan, fяlsяfяdяn maraqlы sюhbяtlяr elяyir. Hяr gцn dя yarыm saat юzц yazdыьы marшlarы яzbяrlяdir.

Nazir sяmimiyyяtlя: - Afяrin, - dedi. - Bu da gяrяkdir. Чoх gяrяkdir. Yцz illik rus hakimiyyяtindяn azad olunmuш tцrk хalqlarыna хatыrlatmaq lazыmdыr ki, biz hяmiшя boyunduruq altыnda olmamышыq. Hяtta Avropa vя Asiyaya юz tяlяblяrimizi diktя etmiшik... хalq юzцnun umumdunya tariхinin sяhifяlяrindя yazыlmыш шanlы, mцbariz keчmiшini bilmяlidir. Яgяr dцшmяnя qalib gяlmяk istяyirsяnsя, хalqda saьlam Milli hisslяri oyatmalыsan..

Cяnab yarbay, evlisinizmi?

- Хeyr, hяlя subayam.

- Nя oldu, briqada komandanы Hяbib bяy subay. Diviziya komandiri Cavad bяy subay, batareya komandiri Bяhram bяy subay, siz dя subay… Canыm, atыn bu subaylыьыn daшыnы... Иsmayыl Hяqqi яfяndi:

- Mюhtяrяm paшam. - dedi - mяstяvsiz gavurlarыn aхыrыna чыхaq сonrasыna….

Nazir general Hяbib bяydяn soruшdu: - Yarbay Иsmayыl Hяqqi яfяndi harada yaшayыr, Bakыda?

- Хeyr, cяnab nazir, Шяkini юzцnя Вяtяn kimi qяbul edib. Bu da, bilirsiniz, kimя gюряdir? O, Bяhram bяyin чoх yaхыn dostudur.

- Чoх яla, чoх pakizя, - deyib, nazir dцbarя sorьu-suala baшladы: - Yarbay Иsmayыl Hяqqi яfяndi, cяlallы Иstanbul цчцn darыхmыrsыnыz ki?

- Хeyr, mяn юz Vяtяnim Azяrbaycandayam. Mяn Qeysяr шяhяrindя dцnyaya gяldim. Иstanbulda az, lap az yaшamышam.

Бящрам бяй Нябибяйрв Qafqazda чoх yerlяrdя oldum.

Dяrbяnddя, Teymurхan-Шurada, Aхtыda, hяtta, Иmam Шamilin kюyцnя dя getdim. Amma oralarda bяnd almadыm. Чцn-ki oralarda Иslama, mцqяddяs dinimizя, hюrmяt gюr-

Щцсейн бяй Нябибяйов mяdim, orda шiшpapaq bolшeviklяr yabanчы tяbliьatlar aparыrlar. Юtяn il dostum Bяhram bяy mяni Шяkiyя qonaq apardы. Шя-kini Vяtяn kimi, Bяhram bяyi qardaш qяdяr sevdim, yenя sevяcяm. Ora-dan ev dя aldыm.

Nazir soruшdu: - Шarkыlarыndan birini oхuyarmыsan?

- Baш цstя, icazя verin...

Mяn oхuyan kimi bцtцn batareya mяnя qoшulacaq: Biz яsgяriz - azяriyiz Alяmdя цrfanlыyыz.

Uca Qafqaz Вяtяnimiz, Qan aхыdar Mяcfяrimiz, Pяk шanlыyыz!

Ata-ana яkbяrimiz, Allah, Аllah rяhbяrimiz.

Yaшa, yaшa sяrdarыmыz, Qan aхыdar хяncяrimiz Pak шanlыyыz!

Duшmяnlяri qяhr ediriz, Ordusunu mяhv ediriz.

Aslan gibi cяng edяriz.

Biz bir tabur aslanlarыz.

Mяrdanlarыz!

DЦШMЯN TЯSLИM OLMAYANDA Mehmandarovun gяliшinя yыьышanlar чяkilib getdilяr. Otaqda nazirdяn baшqa цч nяfяr qalmышdы: qubernator Хosrov bяy Sultanov, general Hяbib bяy Sяlimov vя polkovnik Bяhram bяy Nяbibяyov. Nazir qonaq цчцn ayrыlmыш otaьыn bцrkцlц havasыndan darыхdы. Цzrхahlыq edib yan otaьa keчdi. Bir azdan ev qiyafяsinдя qayыdыb: - Qafqazda, hяr yer gюzяldir! - dedi - Amma mяnim Vяtяnim, dяdя-baba torpaьыm Qarabaьыn fцsunkar tяbiяtinin tayы-bяrabяri yoхdur. Яlli ilя yaхыn ondan cismяn ayrыlsam da ruhяn hяmiшя Qarabaьlы olmuшam. Uzaq Шяrqdя, Port-Arturda vя Varшavada da olanda hяmiшя onu хatыrlayыb, istяmiшяm. Dцnyada heч nяyi - nя var-dovlяti, nя cяnnяti, nя dя onun mяlяklяrini istяmяmiшяm. Яn bюyцk arzum istefaya чыхыb юmrцmцn aхыrыna kimi Шuшada yaшamaq olub. Atam rяhmяtlik bu шяhяri юvladы qяdяr sevяrdi. - Цzцnц qubernator Хosrov bяyя tutub: - Sяnя qibtя elяyirяm, dedi, - qardaшыm. Bilirяm ki, bu namяrd daшnaklarыn юhdяsindяn Qarabaь general-qubernatoru kimi bircя sяn gяlя bilirsяn. Чцnki sяn, цзцnя demяk olmasыn, hцnяr, яmяl, iш adamыsan. Nя isя, bu tяhlцkяdяn dя sovuшaq…

Mehmandarov bu tяriflяri Хosrov bяy haqqыnda nahaq yerя demirdi. Юtяn ilin yayыnda Qarabaьda hay-kцy qaldыran daшnaklarы yenя Хosrov bяy diz чюkdцrmцш vя onlarы silah gцcцnя Azяrbaycan hюkumяtini tanыmaьa mяcbur etmiшdir. Hяtta Шuшadakы gizli daшnak komitяsinin цzvlяrini qovub яrazidяn чыхartmышdы. Яllяrindяn bir iш gяlmяyяn daшnaklar bolшevik яhval-ruhiyyяli mцsяlmanlarыn kюmяyilя sяs yaymышdыlar ki, hяrbiyя naziri Хosrov bяyi geri чaьыracaq. Bu шaиyяlяri kяsmяk цчцn Цzeyir bяy Щacыbяyov "Azяrbaycan" qяzetindя (24 iyun 1919-ъу ildя) yazыrdы: "Hяqiqяtяn, Хosrov bяy Qarabaь цчцn яn mцnasib bir rяisиdir. Qarabaь hяyatыna tamamilя aшna olan bu zat saьlam bir vцcuda мalik olan kimi saьlam vя salamat politika yeridяn vя tяht idarяsinя tapшыrыlmыш olan цmum mяnafeyini хцsusi surяtdя nяzяrdя tutan bir zatdыr. Ermяnilяr Qarabaьda qяsdяn sцni iьtiшaшlar чыхarmaqla Qarabaь general-qubernatorunu baш komandanlыq gюzundя lяkяlяmяk istяyirlяr. Яgяr Qarabaь mцsяlmanlarы arasыnda bюyцk vя layiqli bir nцfuza malik olan vя ermяni cяmaяti tяrяfindяn dяхi mюhtяrяm sayыlan Хosrov bяy Гarabaьыn hюkumяti baшыnda olmasa idi burasы Azяrbaycanыn cяnnяti hesab olunan bu yer чoхdan bяri cяhяnnяmя dюnцb qяtliqital ocaьы olmuшdu".

Dяmir чarpayыda mцtяkkяyя dirsяklяnяn nazir astadan yorьun-yorьun danышыrdы. Onun sяsindяki yaшlы adamlara mяхsus kюvrяklik hяmsюhbяtlяrinin diqqяtindяn yayыnmamышdы.

- Altmыш dюrd yaшыm var, deyirdi general, - хoшbяхtяm ki, юmrцmцn sonunda bir яsgяr kimi Вяtяnimя gяrяk oldum. - Sonra birdяn nяyisя хatыrlamыш kimi oldu. - Balam, elя tяkcя mяn danышыram.. Bяs siz?

Mяn Bakыdan sizi eшitmяyя gяlmiшяm. Bayaq Яskяrandan qayыdanda Hяbib bяydяn soruшdum ki, dяli Qazar яmяliyyatы necя olub, tяfsilatы ilя bir danыш gюrum. O da cavab verdi ki, hяmin яmяliyyatы polkovnik Bяhram bяy aparыb, o da Sizя danышacaq. Hя, Bяhram bяy, eшidirik sяni.

Ayaq ustя dayanan Bяhram bяy gozlяmяdiyi sualdan qыpqыrmыzы oldu.

Nazir: - Danыш, - dedi, - burda чяkinmяyin yeri deyil. Bu qяlяbяnin, яgяr belя demяk mцmkцnsя, qяhrяmanы sяnin batareyandыr.

General Hяbib bяy dostunun sыхыldыьыnы gюrub onun kюmяyinя gяldi:

(Арды вар)

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.22

№ 8 (131), Август 2015

“ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ” - 10 Мяммяд АДИЛОВ,

Азярбайъан Милли Елмляр Академийасынын Мящяммяд Фцзули адына Ялйазмалар Институтунун сабиг директору, филолоэийа елмляри доктору, профессор

Телевизийаларын “ШОУ”йа чох йер вермяси тяяссцфляндириъидир Телевизийа мяним цчцн, биринъи нювбядя, информасийа мянбяйидир. Информасийа телевизийанын ясас мяьзини тяшкил етмялидир вя едир дя. Ялбяття, тяблиьат да бурада юнямли йер тутур. Лакин мяня еля эялир ки, тяблиьат бу эцн бир гядяр арха планда галыб. Бу да тябиидир, мцасир ъямиййятя тясир етмяк, инсанларын идеолоэийасынын дяйишдирмяк яввялки гядяр асандыр. Реаллыг ондан ибарятдир ки, тяблиьат истигамятиндя телевизийанын ролу азалыб. Щазырда телевизийада шоуйа даща чох йер айрылыр. Щесаб едирям ки, шоуйа бу гядяр чох йер верилмяси тяясцфляндириъи щалдыр. Инсан ня гядяр чох информасийа ялдя едирся, мялумат топлайырса, онун йашамы да бир о гядяр асанлашыр. Бу бахымдан телеканалларымыз ня гядяр чох олса, бир о гядяр йахшыдыр. Амма разылашын ки, телеканалларымызын верилишляринин кейфиййяти щяля истянилян сявиййядя дейил. Мян биринъи нювбядя, телеканалларымызын апарыъыларындан наразыйам, чцнки онлар ачыгайдын Азярбайъан дилини билмирляр. Икинъи нювбядя, ефирдя эедян йазылар бярбад вязиййятдядир. Йяни дилимизин йазы гайдалары, орфографик гайдалары телеканалларымызда кобуд шякилдя позулур. Титрлярдя дя дилимизин гайда ганунларынын кобуд шякилдя позулмасы щалларына чох тез-тез раст эялинир. Азярбайъан Телевизийасынын фяалиййятиня эялдикдя ися, бу телевизийа Азярбайъанын илк телевизийасыдыр. Одур ки, бу каналын тяърцбяси дя чохдур, санбалы да бюйцкдцр. Демяк олар ки, бурада верилишляр "аьыр отур, батман эял" принсипи иля щазырланыр. Азярбайъан Телевизийасы дилимизин гайда ганунларына лазымынъа риайят едя билир. Бир дилчи кими мян диэяр телеканаллара нисбятян АзТВ-нин пешякарлыьындан разыйам. Анъаг мян АзТВ-нин ефириндя бир шейи мцтляг эюрмяк истярдим. Бу динамикликдир. Диэяр телеканалларда динамиклик вар, кейфиййят аздыр. Мясялян, щярдян эюрцрсян ки, узун-узады тябият тясвирляри эюстярирляр. Мяня еля эялир ки, инди буна ещтийаъ йохдур. Телевизийада ян чох хошума эялян ъящятлярдян бири ися телевизийа тамашаларынын йайымланмасыдыр. Сизи инандырым ки, онларын чохуну видеокасетляря йазмышам вя сизин телевизийа ону ефиря вермяйяндя дя мян видеода щямин тамашалара бахырам. Даща чох бахдыьым програмлар арасында "Хябярляр" дя вар. Мян бир изляйиъи кими бу програмдан кифайят гядяр информасийа ялдя едя билирям.

“ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ”, № 19, нойабр 2007

Шякидя тапылан гядим габлар Америка сярэисиндя Бу илин орталарында ЛосАнъелосдан Шякийя гонаг эялян ханым Карен Коблиси районумузун тарихи-мядяни абидяляри, еляъя дя, шящяримизин тарихи щяддиндянзийадя марагландырмышдыр.

Мурад НЯБИБЯЙОВ

3

2

1 Азярбайъан милли Елмляр Академийасынын Археолоэийа вя етнографийа Институтунун Шяки групунун археолоэийа музейиндя вя Фазыл кяндиндяки “Ябяди сцкут дцнйасы” - Лабиринтдян тапылмыш гядим яшйалар, силащлар, инсан вя щейван

сцмцкляри америкалы ханымда гядим Шякимиз щаггында мцфяссфял тяяссцрат йаратмышдыр. Мин иллярля торпаьын алтында галмыш сахсы-дулус габлар ися планетимизин о бири тяряфиндян эялмиш гонаьы щейрятя салмышдыр. Яэяр беля олмасайды о, Вятяниня гайытдыгдан сонра чятин вя мцряккяб ишя - Шякидяки археолоэийа музейиндя эордцйц бцтов бир експозисийанын (гябирдян тапылмыш сахсы габлар) тякрарыны дцзялтмяйя эиришмязди. Бизимчцн севиндириъи щалдыр ки, ханым Коблис щямин сахсы

габларын юзц щазырладыьы нцмунялярини бу илин сентйабрында Лос-Анъелосда кечирилян сярэидя нцмайиш едтиряряк районумузун чох минниллик тарихи иля америкалылары таныш етмишдир. Бунунла йанашы, америкалы ханым инэилисъя журнал дяръ етдириб, Азярбайъанда, хцсусиля дя Шякидя олан дулусчулуг, халчачылыг вя диэяр сянят сащялярини щямин журналда эениш ишыгландырараг америкалылара шящяримизин гядим тарихи барядя эениш мялуматлар чатдырыб. Карен Коблис журналын бир нцсхясини щямйерлимиз, археолог Нясиф Мухтарова эюндярмиш вя билдирмишдир ки, Лос-Анъелос сярэисиня эялян тамашачылар Шякинин тарихиня бюйцк мараг эюстярмишляр.

“ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ”, № 19, нойабр 2007

Шякиллярдя: 1 - Журналын цз габыьы; 2 - Журналын бир сящифяси: йухарыда - Шяки археолоэийа музейиндяки сахсы габлар, ашаьыда - Карен Коблис Лос-Анъелосда кечирилян сярэидя юзц дцзялтдийи габларла; 3 - Америкалы ханым Шяки археолоэийа музейиндя Доггузпара некрополундан тапылмыш, б.е.я. II миниллийя аид монохром бойалы вя Шимали Азярбайъанда аналогу олмайан габла таныш оларкян.

"Шяки Бялядиййяси" мящкямядя Ики дяфя гязетин баш редакторундан мящкямяйя яризя верян Байрамяли Мащмудовун шикайяти Шяки Район Мящкямясиндя ядалятля щялл олунду Намиг ЪАББАРЗАДЯ "Шяки Бялядиййяси" гязетинин 01-20 март 2007ъи ил тарихли сайында чап олунмуш "Шяки инкишаф едир, Шяки бюйцйцр…" мягалясиндя ады щалландырылан Шяки сакини, пенсийачы Байрамяли Сялим оьлу Мащмудов щямин мягалядя юзцнцн шяряф вя ляйагятинин алчалдылмасы гянаятиня эяляряк баш редактор Мурад Нябибяйова гаршы Шяки Район Мящкямясиндя иддиа галдырмышды. Ютян айын 31-дя щаким Цмбят Сялимовун сядрлийи иля кечирилян мящкямя просеси 10 дягигяйя юз ишини битмиш щесаб етди. Беля ки, щаким иддиачынын йаздыьы яризядя онун мящкямядян ня истядийинин айдын олмадыьы цчцн шикайятя бахмагдан имтина етди. Бунунла разылашмайан Байрамяли Мащмудов ися йенидян хцсуси иттищым гайдасында Шяки Район Мящкямясиня мцраъият едир вя онун бу мцраъиятиня Шяки Район Мящкямясиндя сен-тйабрын 17-ня щазырлыг иъласы тяйин олунур. Сентйабрын 17-дя Шяки Район Мящкямясинин сядри Мещман Нурийевин сядрлийи иля мящкямя просесиндя щаким иддиачы вя ъавабдещ тяряфля таныш олдугдан

сонра просеси башламаздан яввял онлара барышмаьы тяклиф етди. Лакин тяяссцфляр олсун ки, шикайятчи Байрамяли Мащмудов гяти олараг барышыг тяклифиндян имтина едяряк баш редактор барясиндя ъинайят иши ачылмасы тялябиндя исрарлы олдуьуну билдирди. Бундан сонра щаким, шикайятчийя юз яризясиндя йаздыгларыны мящкямядя ясасландырмаг цчцн сюз верди. Байрамяли Мащмудов Нябибяйовун ону "Шяки Бялядиййяси" гязетинин 01-20 март 2007-ъи ил тарихли сайында йаздыьы "Шяки инкишаф едир, Шяки бюйцйцр…" мягалясиндя "доносчу" адландырараг шяряф вя ляйагятини алчалтдыьыны билдирди вя ъавабдещ барясиндя ъинайят иши ачылмасыны мящкямядян хащиш етди. Щаким Мещман Нурийевин бир нечя дяфя шичайятчийя цнванладыьы: "башга няйя эюря сиз юз шяряф вя ляйагятинизи тящгир олунмуш щесаб едирсиниз?" суалына Байрамяли Мащмудов тякрартякрар "о мяни доносчик адландырыб, бу да мяни тящгир етмяк демякди" ъавабыны вермякля кифайятлянди. Шикайятчидян сонра сюз ъавабдещя верилди. Мурад Нябибяйов "доносчик" сюзцнцн щеч дя тящгиредиъи ифадя дейил, садяъя "хябярчи" демяк олдуьуну вя ейни заманда бунунла о, Байрамяли мцяллими щеч дя тящгир етмяк фикри олмадыьыны билдирди. Мурад Нябибяйов мящкямянин диггятиня ону да чатдырды

ки, Байрамяли Мащмудов Шяки Бялядиййясиндян Шяки Шящяр Полис шюбясинин гаршысында, Гуръана чайынын саь сащилиндя маьаза тикмяк цчцн 100 кв.метр торпаг сащяси истяйиб вя она бу йерин айрылмасы мцмкцн олмадыьындан щямин яразини юзлцйцндя цмуммилли лидеримизин шяряфиня Щейдяр Ялийев булвары адландырараг башлайыб Республика Президентиня, милли тящлцкясизлик назириня, баш прокурора вя Кцтляви Информасийа Васитяляриня йалан характерли мяктублар эюндярмяйя. Вя онун беля мяктубларындан бириня истинад едян "Эцндялик Азярбайъан" (щазырда баш редактору щябсдя олуб юзц ися чапыны дайандыран бир мятбу органы) гязети дя юзцнцн 8 март 2007-ъи ил тарихли 43-ъц сайында Шяки вя шящяримизин рящбярлийи щаггында йалан мялуматлар дяръ едиб. Щямин гязетин сюзцэедян сайында йаздыьы материалда долайысыйла Шяки Бялядиййясинин фяалиййяти дя шцбщя алтына алыныб. Мящз буна эюря дя "Шяки Бялядиййяси" гязетинин баш редактору кими Нябибяйов Шяки щаггында бющтан дяръ едян гязетя юзцнцн "Шяки инкишаф едир, Шяки бюйцйцр…" мягалясиндя тутарлы фактларла ъаваб йазыб. Дедиклярини сцбута йетирмяк цчцн Байрамяли Мащмудовун Шяки Бялядиййясиня йаздыьы яризяляри вя она верилян ъавабларын сурятлярини мящкямяйя тягдим етдикдян сонра Нябибяйов бир

даща ону да ялавя етди ки, бундан сонра да о, доьма шящяримиз барясиндя, бурада ишляйян вя йашайан инсанлар щаггында ня гядяр шяр вя бющтан йазанлар олаъаг, о да ялдя етдийи дялил вя сцбутлара ясасланараг беляляриня ъаваб веряъяк. Щяр ики тяряф динлянилдикдян сонра щаким Мещман Нурийев баш редактор Мурад Нябибяйовун "Шяки Бялядиййяси" гязетиндя йаздыьы мягалядя тящгиредиъи ифадялярин олмадыьыны вя мягалядя Байрамяли Мащмудовун "доносчик" адландырылмадыьыны, онун "доносчик" сайаьы эюндярдийи мяктубун гейд едилдийини билдирди. Щаким ону да ялавя етди ки, доносчик сюзцнцн рус дилиндя лцьяти мянасы хябярчи демякдир вя "хябярчи" сюзц щеч дя шяряф вя ляйагятин налайиг формада алчалдылмасы кими гиймятляндириля билмяз. Она эюря дя "Шяки Бялядиййяси" гязетиндяки мягалядя Байрамяли Мащмудовун шяряф вя ляйагятини алчалтмаг, онун ишэцзар нцфузуна хялял эятирмяк гясди олмамышдыр. Бцтун бунлар нязяря алынараг Байрамяли Мащмудовун хцсуси иттищам гайдасында шикайяти мящкямя бахышына тяйин олуна билмяз. Бунунла да мящкямя юз ишини битирмиш щесаб етди.

“ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ”, № 15, сентйабр 2007

№ 8 (131), Август 2015

МЦСАЩИБЯ Hяmsюhbяtimiz Rusiya Elmlяr Akademiyasыnыn mцxbir цzvц, Akademik Vavilov adыna niшanla tяltif edilmiш Vladimir Dюvlяt Universtetinin няздиндяки Щцquq Иnstitutunun Конститусийа вя бялядиййя hцquqlarы kafedrasыnыn mцdiri, hяmyerlimiz professor Sabir Mяmmяdovdur.

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

Anasыnыn arzusu иля professor олду

Сющбятляшди: Садыг ФЯТЯЛИЙЕВ - Sabir mцяllim, sizin uшaqlыq illяriniz Шяkidя keчib, bяlkя bir az hяmin illяrя qayыdaq?

- Bяli, mяnim daim xatыrladыьыm uшaqlыq illяriv heч vaxt yadыmdan чыxmыr. Mяn 1968 -ci ildя Шяkidя, fяhlя ailяsindя anadan olmuшam. Ailяmiz kasыb yaшayыrdы. Mяktяb illяrindя arada mяn dя bacardыьыm iшdяn yapышыb, pul qazanыr, ailяmizя az da olsa maddi kюmяklik gюstяrirdim. Yay aylarыnda чayчы yanыnda da iшlяmiшяm. 1976-cы ildя шяhяr 19 saylы orta mяktяbin Ы sinfinя gedib, 1986-cы ildя orta tяhsilimi baшa vurmuшam. Mяktяb illяrindя bir чox dяrnяklяrя vя idman qruplarыna getmiшяm. Ancaq яn чox xoшum gяlяn radio texnika dяrnяyi olub. Elя fikrim dя orta mяktяbi qurtaran kimi sяnяdlяrimi radiotexnika mцhяndisliyinя vermяk idi.

- Bяs orta mяktяbi qurtardыqdan sonra arzunuzun dalыnca gedя bildinizmi?

- Getmяk istяdim, amma sяnяdlяrimi politexnik institutun radio-mexanika fakцltяsinя versяm dя, tяяssцf ki, qяbul ola bilmяdim. Buna baxmayaraq arzu arzuluьunda qalыrdы,.. sяnяdlяrimi apardыm Bakы energetika texnikumuna vя qяbul oldum. Elя tяzяcя dяrslяrя baшlamышdыq ki, bizi Neftчala rayonuna pambыq yыьmaьa apardыlar. Pambыqdan qayыdan kimi isя mяni ordu sыralarыna чaьыrdыlar. Иki il Sakit okean hяrbi dяniz donanmasыnda qulluq etdim.

- Sabir mцяllim, hяrbi xidmяtdяn qayыtdыqdan sonra

Sabir Mяmmяdov tяhsilinizi davam etdinizmi?

- Dцzц arzum ali mяktяbя qяbul olmaq idi, ona gюrя dя, texnikumdan sяnяdlяrimi gюtцrцb Azяrbaycandan getdim Rusiyanыn Vladimir шяhяrinя. Orada Politexnik institutun hazыrlыq kursuna daxil oldum. Nяhayяt, mяnim vя valideynlяrimin arzusu 1990-cы ildя qismяn yerinя yetdi. Yяni Vladimir Politexnik Иnstitutuna qяbul oldum.

Qismяn deyirяm ona gюrя ki, anam mяni hqqшцnas kimi gюrmяk istяyirdi. Anamыn arzusunu da hяyata keчirmяk цчцn hяmiшя yollar axtarыrdыm... Bir mцddяtdяn sonra ona danalы oldum.

- Demяli siz, юz arzunuzun цstцndяn xяtt чяkib ananыzыn arzusunu цstцn tutdunuz?

- Dцzц, ilk diplomumu anama gюstяrяndя baшa dцшdцm ki, o, nя qяdяr sevinsя dя, цrяyindя yenя dя mяnim hцquqшцnas olmaьыmы istяyir. Ona gюrя dя, mяn yenidяn sяnяdlяrimi Vladimir Dюvlяt Universitetinin hцquq fakцltяsinя verdim vя ora da daxil oldum. Yaxшы oxuduьuma gюrя mяni mцяllim assistent vяzifяsinя tяyin

etdilяr. 2001-ci ildя hцquqшцnas diplomunu da aldыm. Bununla anamыn arzusunu yerinя yetirsяm dя, чox tяяssцf ki, 2002-ci ildя onu itirdim. Ancaq mяn anama sюz vermiшdim ki, hцquqшцnaslыq sahяsindя nя qяdяr yцksяk pillяlяr varsa, чalышыb hamыsыnы fяth edяcяm. Odur ki, sяnяdlяrimi aspiranturaya verdim. Aspiranturada oxuya-oxuya mяni hцmanitar fяnlяr fakцltяsinin dekan mцavini vяzifяsinя qoydular. Nяhayяt, 2007-ci ildя Moskva Dюvlяt Universitetinin nяzdindя olan dissertasiya шurasыnda hцquqшцnaslыq цzrя dissertasiya mцdafiя edib, hцquq elmlяri namizяdi elmi dяrяcяsini aldыm.

2009-cu ildя mяni iшlяdiyim institutda "Konstitusiya vя bяlяdiyyя hцquqlarы" kafedrasыna mцdir tяyin etdilяr.

- Sabir mцяllim, bu яldя etdiklяrinizlя ananыzыn arzularыnы tam yerinя yetirdinizi dцшцnцrsцnцzmц, yoxsa hяlя davamы var?

- Yox, anamыn arzularыnы tam yerinя yetirmяk цчцn illяr lazыmdыr. Mяn hяlя dя bu istiqamяt-

dя чalышыram. Kafedraya rяhbяrlik edя-edя, arada sяnяdlяrimi Vladimir шяhяrindя yerlяшяn "Rossiyskaya Akademiya Qosudarstvenoy Slujbы i Narodnoqo Xozyaystva pri prizdenta Rossiyskoy Federasii" Akademiyasыnыn "Qosudarstvennaya i muнisipalnайа slujba" fakultяsinя verib, 2013-cц ildя oranы da qыrmыzы diplomla baшa vurmuшam.

- Bцtцn bu danышdыqlarыnыzыn mцqabilindя Rusiya hюkцmяti tяrяfindяn yяqin ki, чяkdiyiniz zяhmяt yetяrincя qiymяtlяndirilib...

- Bяli, 2010-cu ildя elmi iшlяrimя gюrя Rusiya Elmlяr Akademiyasы tяrяfindяn mяnя professor rцtbяsi, Яmяkdar elm vя tяhsil iшчisi adы verilib. Bunlarla yanaшы, RF-in bir sыra medallarы ilя tяltif edilmiшяm. Hяmчinin Avropa Elm-

ДАЙАНАЪАГ Рясул ИЛМЯДДИН ОЬЛУ ...Qoca bяrk yorulmuшdu.

Dayanыb, nяfяsini dяrmяyя ehtiyacы olsa da dayana bilmяzdi. Onun dayanmasы bцtцn яtrafы цчцn, ondan arxada gяlяnlяr цчцn, bir sюzlя hamы цчцn fяlakяt ola bilяrdi. Чцnki bu yol elя bir yoldur ki, burada hяr kяsin gedяcяyi son dayanacaьa qяdяr olan yol яvvяlcяdяn dяqiqliyi ilя Uca Yaradanыn юzц tяrяfindяn yazыlmышdыr. Qoca bunu yaxшы bilirdi.

Bilirdi ki, o, son dayanacaьa qяdяr dayanmadan getmяyя borcludur.

Qoca bu yola чыxdыьы gцndяn son dayanacaьa qяdяr dayanmadan getmяli olduьunu bilsя dя, bu dayanacaьыn harada bitяcяyini, nя vaxt ora yetiшяcяyini bilmirdi. Onun yцkц dя чox aьыr idi. Bu aьыrlыqdan qяddi - qamяti яyilmiшdi. Amma чяtin dя olsa dюzцrdц. Yerimяyindяn qalmadan hяrdяn bir dюnцb яtrafыna, bяzяn dя geriyя, gяldiyi yola nяzяr salmaьa чalышыrdы.

Qoca yola чыxana qяdяr onun цчцn yaradыlmыш mяkanda, qaranlыq yerdя bir mцddяt gюzlяmяli olmuшdu. Vaxt - vяdя yetiшяndя bu yolu baшlamaq ona qismяt edilmiшdi. Olduьu qaranlыq mяkandan onu bu yola чыxmaq цчцn yolun baшlanьыc nюqtяsinя atanda ona чox чяtin oldu. Elя bir qaranlыq mяkandan birdяn-birя belя gur iшыqlы alяmя atыlmaq vя yol baшlamaq чox чяtin idi. Amma o, baшladы, bu чяtin yola dцzяldi. Иlk anda heч gюzlяrini belя aчыb, bu yenicя gяldiyi iшыqlы alяmя baxa bilmirdi. Ancaq gюzlяrini aчmaьa, tяdricяn ayaьa durmaьa

сящ.23

vя gюstяrilяn yolla dayanmadan son dayanacaьa getmяyя borclu idi.

Dayanacaьa gedilяsi yolun nя qяdяr olduьunu bilmяsя dя o, dayanacaьы gюrцrdц. Иш burasыnda idi ki, nя qяdяr dayanacaьa tяrяf gedirdisя dя, elя bil dayanacaqla aralarыndakы mяsafя bilinmяz olaraq qalыrdы. Yola чыxdыьы ilk vaxtlar, yяni artыq ayaq цstя sяrbяst vя mюhkяm dayana bildiyi vaxtdan istяyirdi ki, daha tez vя sцrяtlя irяlilяsin. Amma onun istяyinin яksinя sцrяtini heч cцr artыra bilmirdi. Ona elя gяlirdi ki, bu yolu чox yavaш gedir. Иlk vaxtlarda bunun niyя belя olduьunu anlamasa da, dayanmadan addыmlayыb, indi чatdыьы nюqtяdяn baxanda vя son dayanacaьa lap yaxыn olduьunu bilяndя hяr шeyi anladы. Иndi ona elя gяlirdi ki, чox sцrяtlя addыmlayыr, halbuki, Qocanыn indiki sцrяti чox asta gediшli idi. Necя deyяrlяr, lap tыsbaьa yeriшi kimi...

Qoca irяliyя bir daha nяzяr salanda dayanacaьыn lap yaxыnda olduьunu hiss etdi. Amma bu dayanacaq чox qяribя gюrцnцrdц. Sanki шяffaf bir шцшяdяn idi bu dayanacaq. Daha doьrusu gцzgцdяn, чox tяmiz vя aydыn gцzgцdяn ibarяt idi bu qeyri - adi, son dayanacaq. Qocanыn saьыndan, solundan axыn-axыn insanlar gedirdilяr o dayanacaьa. Иndiyя qяdяr gюrdцyц bцtцn hяrяkяt edяnlяrdяn, - istяr metro qatarlarыndan, istяr tяyyarя vя raketlяrin sцrяtindяn чox idi bu axыnыn sцrяti. Чox maraqlы idi ki, bu axыnda ondan qocalar, ondan cavanlar, яlillяr, uшaqlar da eyni sцrяtlя bu dayanacaьa "uчurdular".

Bu son dayanacaьa sцrяtlя gedяnlяrin arasыnda Qocanыn tanыdыqlarы da var idi. Maraqlыsы bu idi ki, Qocanыn bu axыnda tanыdыьы adamlarыn sayы getdikcя artыrdы. O, bцtцn baш verяnlяri gюrsя dя, sakitcя yolunu gedя-gedя seyr etmяkdяn baшqa яlindяn heч nя gяlmirdi. Sяbr vя tяm-

kinlя юzцnцn son dayanacaьa yetiшяcяyi vaxtы gюzlяyirdi. Axы, dayanacaьa daxil olanlarыn sonra hara getdiklяrini heч cцrя gюrmяk vя bilmяk olmurdu. Amma gцzgцyя diqqяtlя baxdыqda, gцzgцnцn bu цzцndя baш verяn hяr шey aчыq-aydыn gюrцnцr vя anlanыlыrdы.

Qoca qяddini bir az da dikяldib, irяli baxdы. Иrяlidя tam eyniliklяrdяn ibarяt bir mяnzяrя vardы. Иstяyib-istяmяmяyindяn asыlы olmayaraq hamы axыnla gedib o gцzgцyя yetiшir vя yox olurdular. Qocanыn яtrafыnda isя sanki bir qarmaqarышыqlыq var idi. Qarmaqarышыqlыьы salmaq istяyяnlяr isя indiyя qяdяr keчdiklяri yolu nisbяtяn hamar, maneяsiz, яziyyяtsiz keчяnlяr idi. Onlar yolun sonuna yaxыnlaшdыqlarыnы hiss etdikcя istяyirlяr ki, dayanacaьa bir az baшqalarыndan gec daxil olsunlar.

Buna gюrя dя baшqalarыnы qabaьa юtцrцb, geridя qalmaьa чalышыrlar.

Amma bu yolu yazanыn nizamыnы hяlя heч kim poza bilmяyib. Ona gюrя dя hяmin "яrkюyцnlяrin" cяhdi юzlяrinin gцnah yцklяrini artыrmaqdan baшqa bir fayda vermir.

Qoca o hяyat gцzgцsцndя юzцnцn keчdiyi yola ani olaraq nяzяr saldы. Onun yolu чox keшmяkeшli vя яziyyяtli olmuшdu. Иndi yetiшdiyi mяqama qяdяr hяr cцr чяtinliklяrя vя mяшяqqяtlяrя rяьmяn hяmiшя belя bir yolun ona qismяt edilmяsinя gюrя, bu yolu ona qismяt edяn Uca Yaradanыna шцkцrlяr etmiшdir. Qocanы rahat buraxmayan bircя sяbяb vardыsa, o da чiynindя daшыdыьы "yцkцn" mяsuliyyяti idi. O, istяmirdi ki, "yцklяrini" dя юzц ilя son dayanacaьa qяdяr daшыsыn. Qoca bu yцkцnцn bir hissяsini yol boyu kюmяyя ehtiyacы olanlarыn yцkцnц azaldaraq onlara yardыm etmяk mяqsяdi ilя чiyninя gюtцrmцшdц.

Onlarыnsa яksяriyyяti yцklяri azalandan sonra yoxa чыxaraq, Qocanы bu aьыr yцklяrlя baш-baшa qoymuш-

ЩЕКАЙЯ

dular. Bяzilяri artыq son dayanacaьы kecmiш, qalanlarы isя gюzdяn itmiшdilяr. Qoca bцtцn baшыna gяlяnlяrя sяbrlя dюzцr vя belя bir yolu ona qismяt edяnя шцkцrlяr edirdi. Иndi dя яllяrini gюyя aчыb, Yaradanыna шцkцr etdi vя bir az rahatlandы. Яhvalыnы daha nikbin kюkя tarazlamaq цчцn indiyя qяdяr keчdiyi yolun tяn yarыsыnda eшitdiyi bir sюylяmяni yadыna saldы. Onunla yanaшы gedяn bir yol yoldaшы sюylяmiшdi bu rяvayяti Qocaya. Sюylяmяnin mяьzi belя idi: - Bir bюyцk vя gцclц dюvlяt varmыш. Burada insanlar юz zяhmяtlяrinя rяьmяn pis yaшamыrlarmыш. Bu dюvlяtin bir qaydasы олмуш кi, юlkяdя gяrяk hяr iш planla gюrцlsцn. Adamыn birinя tapшыrыq verirlяr ki, sahяdя dяryazla ot чalanыn iшi ilя яlaqяdar elя bir tяklif versin ki, hяmin biчinчi eyni zaman mцddяtindя daha чox ot biчsin. Adam gяlir ot biчяnin yanыna. Bir xeyli mцddяt onun iшlяmяsinя tamaшa edяndяn sonra ona tяklif verir ki, gяl sяnin dяryazыnыn o biri цzцnц dя itilяyяk. Sяn ot biчяndя onsuz da dяryazы sola vя saьa hяrlяyirsяn. Amma onu sola fыrlayыb, saьa boш qaytarыrsan. Иki цzцnц dя itilяsяk, hяm sola, hяm dя saьa fыrladanda ot biчilяcяk vя iшin faydalыlыьы artacaq. Ot bicяn razы olur vя iшini davam etdirir. Bir mцddяt belяcя keчir. Bir gцn yenя hяmin Adamы idarяyя чaьыrыb deyirlяr ki, plana gюrя sяn yenя bir tяklif vermяlisяn. Adam чarяsiz halda yollanыr ot biчяn kiшinin yanыna. Kяnardan onun iшlяmяsinя bir az tamaшa edяndяn sonra yaxыlaшыb, deyir ki, bayaqdan fikir verirяm sяnin belя hяvяslя iшlяmяyin mяndя yeni ideyalar яmяlя gяtirir. Baxыram ki, sяn otu biчя-biчя yavaш-yavaш irяlilяyirsяn. Deyirяm gяl, sяnin arxana bir otyыьan da baьlayaq. Sяn getdikcя otu da toparlayarsan. Onda irяlilяdiyin o yolun bir effekti, faydasы olar.

Ot чalan heч nя demir vя belя dя

lяr Akademiyasы mяni цzv qяbul elяyib. Hazыrda yenя dя elmi-yaradыcыlыq iшlяrimi davam etdirirяm.

- Yяqin ki, bu qяdяr gяrgin iш шяraitindя doьma шяhяrimizlя tez-tez яlaqя saxlaya bilmirsiniz...

- Yox, hяmiшя чalышыram Шяkidяn xяbяrim olsun vя buna da nail oluram. Яvvяlcя onu deyim ki, heч olmazsa ildя bir dяfя doьma шяhяrimizя gяlirяm. Baшqa vaxtlar isя, internetdя чoxlu hяmyerlimizlя dostluq edirяm vя onlarыn vasitяsilя Шяkidя baш verяn hadisяlяrdяn xяbяr tuturam. Шяki mяnim цчцn dцnyada яn doьma mяkandыr...

- Eшitmiшяm iki oьlunuz var... Onlar da sizin tutduьunuz yolu davam etdirirlяrmi?

- Hя, bюyцk oьlum Tяrlan hazыrda hцquq fakцltяsinin ЫЫ kursunda oxuyur. Elя bilirяm o, mяnim davamчыm olacaq. Kiчik oьlum Tural isя hяlя orta mяktяbdя tяhsil alыr.

- Sabir mцяllim, soydaшlarыmыza, hяmyerlilяrinizя olan arzularыnыzы da bяlkя dilя gяtirяsiniz...

- Soydaшlarыma, hяmyerlilяrimя яn bюyцk arzum azad olunmuш Qarabaьы, vя yцksяk sяviyyяdя inkiшaf etmiш Azяrbaycanы gюrmяkdir. Bir dя hamыnыza, o cцmlяdяn, artыq Rusiyada da tanыnmыш "Шяki Bяlяdiyyяsi"nin oxucularыna mюhkяm can saьlыьы, uzun юmцr arzulayыram. Gяnclяrimizя isя tюvsiyyяm yalnыz Oxumaqdыr.

- Иstirahяt vaxtыnыzdan kяsib bizim mцsahibяyя vaxt tapdыьыnыz цчцnsя qяzetimiz adыndan biz siзя minnяtdarlыьыmыzы bildiririk. Biz dя oxucularыmыz vя bцtцn Шяkililяr adыndan sizя ailяnizlя birlikdя mюhkяm can saьlыьы, gяlяcяk elmi fяaliyyяtinizdя daha bюyцk uьurlar arzulayыrыq.

edirlяr. Kiшi ot biчir vя eyni zamanda biчdiyi otu toparlayыr, o Adam isя bu tяklifinя gюrя mцkafatlandыrыlыr. Yenя belяcя mцяyyяn vaxt юtцr vя o Adamы чaьыrыb deyirlяr ki, plan yanыr, yeni ideya vermяlisяn. Adam yenя цz tutur sahяyя tяrяf. Onun gяldiyini uzaqdan gюrяn ot biчяn kiшi dяryazы, ot yыьanы atыb, baшlayыr qaчmaьa. Rastlaшdыьы adamlar onun niyя qaчdыьыnы xяbяr alanda deyir ki, o Adam yenя gяlir. Иndi чatыb, deyяcяk ki, gяl sяnя бир fanar да asaq, gecяlяr dя ot biч.

Qoca bu sюylяmяni xatыrladыqca eyni aчыlыr vя юzцnц daha gцmrah hiss edirdi. Nяdяnsя bu яhvalatla юzцndя bir oxшar cяhяtlяrin olduьunu anlayыrdы. Qoca da ot biчяn kiшi kimi insanlara xeyir verяcяk hяr iшя razыlыq verяn olub, gяldiyi bцtцn yol boyu. Qoca indi bu son dayanacaьыn astanasыnda dюnцb geriyя baxdыqda цrяk rahatlыьы ilя nяfяs alыrdы. Arxayыn idi ki, bцtцn keчdiyi yol boyu юz yцkцnц юzц чяkib. Heч kimin yoluna чыxmaq, kimяsя mane olmaq onun heч aьlыna da gяlmяyib.

Hяmiшя юz yolunda olub vя belя bir qismяtinя gюrя Yaradanыna шцkцrlяr edib. Иndi dя asta-asta irяlilяdikcя шцkцr edir vя onu цzяn yцklяrindяn son dayanacaьa qяdяr azad olacaьыna цmid edirdi.

Yol yenя юz ritmindя idi.

Qoca da, яtrafыndakыlar da, irяlidя gedяnlяr vя arxadan gяlяnlяr dя son dayanacaьa tяrяf irяlilяyirdilяr, kimisi sцrяtlя, kimisi dя aramla. Hamыnыn gюrdцyц vя duyduьu yalnыz bu idi ki, gцzgц-dayanacaьa yetiшяn hяr kяs orada gюzdяn itir vя yoxa чыxыrdы. Gedяnlяrin hara yox olduqlarыnы anlamayan Qocanыn fikrinя gяldi ki, bяlkя o yer heч dя son dayanacaq deyil, son keчiddir. Ola bilsin ki, buradan keчяnlяr yeni bir yol baшlayыrlar. Иndi gяldiklяri yoldan fяrqli. Bяlkя daha asan, bяlkя dя daha чяtin? Kim bilir...

Son dayanacaьыnыz, yeni baшladыьыnыz yolчuluьunuz mцbarяk, yol gedяn hяr kяs! "Yцkцnцz" yцngцl olandan olasыnыz!

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.24

Иlham AББАСОВ, Яdliyyя Akademiyasыnыn baш mцяllimи, hцquq цzrя fяlsяfя doktoru Иndi nяql edяcяyim hadisя Sovetlяr dюnяmindя baш vermiшdi. Yeni rayona prokuror vяzifяsinя tяyin edilяrkяn payыz, indi isя artыq yaz fяsli idi. Yazыn gяliшi ilk яvvяl zoьal, gavalы, alчa aьaclarыnыn чiчяklяmяsi ilя юzцnц biruzя verirdi. Ишlяdiyim hяmin rayon Bюyцk Qafqaz sыra daьlarыnыn яtяklяrindя yerlяшmяklя чox mяnzяrяli idi. Lakin hяmin rayonda qыш fяsli, digяr rayonlara nisbяtяn, sяrt keчirdi. Ona gюrя dя rayonun ictimai tяsяrrцfatlarы, yяni, kolxoz vя sovxozlarыnda ictimai mal-qara ferma iшчilяri ilя dя birlikdя payыzыn яvvяllяrindя aran rayonlarыndakы qышlaqlara gedir, qышlamanы orada keчirir, yazыn sonlarыnda isя rayona qayыtmaqla, yaylaьa чыxыr, ferma iшчilяrinin ailя цzvlяrinin bir hissяsi isя bu dюvrц юz doьma kяndlяrindя keчirirdilяr.

Ona gюrя dя rayonumuzun kolxoz vя sovxozlarыnыn ferma iшчilяri iribuynuzlu mal-qara vя davarlarla birlikdя qыш mюvsцmцndя яvvяlcяdяn hяmin tяsяrrцfat цчцn aran rayonlarыnda ayrыlmыш qышlaqlara kючцrdцlяr.

Rayonun tяsяrrцfatlarы цчцn isя rayondan tяxminяn 100120 km mяsafяdя yerlяшяn aran rayonunda qышlaq yerlяri ayrыlmышdы.

Belя qышlaqlar, чox hallarda, dюvlяt torpaq fondu hesabыna ayrыlыrdы.

Adi iш gцnlяrinin biri idi. Ишин qurtarmasыna tяxminяn bir-iki saat qalmыш шяhяrlяrarasы telefon aparatы aramsыz зяng чalmaьa baшladы. (Oxucuya aйdын olsun deyя, izah

edirяm ki, юtяn яsrin 80-ci illяrindя rayonda rяhbяr iшчilяrin xidmяti otaьыnda шяhяrlяrarasы telefon danышыьы цчцn xцsusi aparat qoyulurdu. Belя ki, dяstяyi qaldыranda шяhяrlяrarasы telefon stansiyasыnыn operatoru cavab verirdi vя Bakыdan, yaxud istяnilяn rayon mяrkяzindяn rяhbяr vяzifяli шяxsin telefonuna sifariш verirdin, onlar da юz nюvbяsindя Bakыdakы nюmrяlяri юzlяri yыьыr, digяr rayonlarda isя hяmin rayonun operatoru mцvafiq vяzifяli шяxsin telefonunu birlяшdirirdi.) Ope-

rator dedi ki, yoldaш prokuror, sizi qышlaqda olan kolxozun sяdri soruшur, sizinlя danышmaq istяyir. Dedim ki, birlяшdir. Danышan qышlaqda olan kolxozlardan birinin idarя heyяtinin sяdri idi. Dedim: - Eшidirяm.

Kolxoz sяdri юzцnц tяqdim edяrяk salamlaшdыqdan sonra dedi: - Yoldaш prokuror, bilirsiz dя, bizim tяsяrrцfatыn mal-qarasы, xыrda buynuzlu heyvanlarы burada qышlaqdadыr. Юtяn gecя fermamыza namяlum шяxslяr silahla hцcum edib, camaatы qыrыb tюkdцlяr. Rayon partiya komitяsinя dя mяlumat vermiшяm, siz dя bilin.

Mяn bu mяlumatыndan чox narahat oldum vя tez soruшdum: - Юlяn vя ya yaralы vardыrmы?

Kolxoz idarя heyяtinin sяdri bildirdi ki, xeyr, xoшbяxtlikdяn юlяn vя yaralanan yoxdur. Mяn onu da soruшdum ki, siz bu haqda hяmin rayonun milis (hazыrda polis orqanlarы - И.A.), yaxud prokurorluq orqanlarыna mяlumat vermisinizmi?

Kolxoz idarя heyяtinin sяdri cavabыnda dedi: - Xeyr, bu haqda mяlumat vermяmiшik, amma sizя deyirяm, rayon partiya komitяsinя dя bu haqda mяlumat vermiшяm.

Mяn dedim: - Siz rayon partiya komitяsinя vя rayon prokurorluьuna mяlumat vermяkdя dцz elяmisiniz.

Lakin bu hadisя barяdя hяmin яrazinin, yяni qышlaqlarыn yerlяшdiyi rayonun hцquq-mцhafizя orqanlarыna mяlumat vermяli idiniz. Hяmin hadisяni aчmaq яrazi hцquqmцhafizя orqanlarыnыn vяzifяsidir.

Kolxoz sяdri dedi:

№ 8 (131), Август 2015

Fermaya silahlы basqыn - Xeyr, onlara mяlumat vermяmiшяm, dedim elя rayon partiya komitяsinя vя sizя mяlumat verim.

Mяn bu sюzdяn sonra ona dedim: - Tяcili bu haqda qышlaьыn yerlяшdiyi rayonun milis шюbяsinя, prokurorluьuna mяlumat verin. Сonra sяdrdяn soruшdum ki, basqыnчыlar neчя baш mal-qaranы aparыblar?

Bu zaman bayaqdan gur sяslя danышan sяdrin sяsi nяdяnsя zяiflяdi vя mяn onun sюzцnц baшa dцшmяdim. Baшqa sюzlя, basqыn nяticяsindя kolxozun fermasыndan quldurlarыn neчя baш mal-qara aparmasы mяnя aydыn olmadы. Bununla da telefon danышыьы kяsildi.

Mяn telefonun dяstяyini yerinя qoyub юz-юzцmя sual verdim: яgяr fermaya silahlы basqыn olubsa, niyя bu haqda яrazi aidiyyяti цzrя rayonun milis шюbяsinя vя ya prokurorluьa mяlumat verilmяmiшdir; axы, milis шюbяlяrinin nюvbяtчi hissяlяri bцtцn sutka яrzindя iшlяyir. Sonra fikirlяшdim ki, fermadan basqыnчыlar gюrяn neчя baш mal-qaranы aparыblar? Bu hadisя mяnя чox шцbhяli gяldi vя mяn bir qяdяr fikrя getdim.

Bu zaman шяhяr telefonunun zяngi mяni fikirdяn ayыrdы. Danышan rayon partiya komitяsinin ikinci katibi idi. O salamlaшdыqdan sonra dedi:

dыrmы, mal-qaranыn baш sayыnda olan чatышmazlыq mцяyyяn edilmiшdirmi?!

Rяis cavab verdi: - Doьrusu, bu haqda mяn tяcrцbяsizяm. Ona gюrя dя sяdrdяn bu haqda soruшmadыm.

Mяn она dedim: - Sяni qыnamыram, hяmiшя шяhяrdя (Bakы шяhяri nяzяrdя tutulur И.A.) iшlяmisяn, bu sahяdя tяcrцbяn azdыr vя bu tяbiidir. Bu hadisяnin rяsmilяшdirilmяsi, istintaqыn aparыlmasы, cinayяtkarlarыn tapыlmasы hяmin rayonun hцquq mцhafizя orqanlarыnыn vяzifяsidir. Ona gюrя bu gцn gecdir, sabah saat 11-dя gedяk hяmin rayona, mяsяlяni yerindя aydыnlaшdыraq. Mяlumat цчцn deyim ki, bilяsяn, sяdr bu haqda rayon partiya komitяsinin birinci katibinя mяlumat vermiшdir.

Belя dя razыlaшdыq. Elя bu zaman rayon partiya komitяsinin birinci katibinin birbaшa telefonu zяng чaldы. Mяn dяstяyi gюtцrцb: - Axшamыnыz xeyir,- dedim.

Onu da deyim ki, birinci katib tяbiяtcя mяdяni, obyektiv vя яdalяtli adam idi. Mяn она dedim ki, hadisя barяdя mяlumatыmыz var, rayon DИШ-in rяisi ilя danышmышam, razыlaшmышыq, indi gecdir, sяhяr onunla hяmin qышlaьa gedяcяyik.

Birinci katib mяnim mяlumatыmla razыlaшaraq dedi ki, qayыdanda mяnя dя mяlumat verin.

silahlы basqыn olub, camaatы qыrыb tюkцblяr. Siz bu haqda rayon milisinя vя ya prokuroruna mяlimat vermisinizmi?

Kolxoz idarя heyяtinin sяdri yekяpяr adam olmasыna baxmayaraq, yazыq bir gюrkяm almышdы вя bir qяdяr duruxub dedi: - Xeyr, mяn bu haqda yerli milisя vя prokurora mяlumat vermяmiшяm, yalnыz юz rayonumuzun prokuroruna - yяni sizя, rayon partiya komitяsinя vя rayonumuzun milis шюbяsinя mяlumat vermiшяm.

Mяn bu sюzdяn sonra sяdrя dedim: - Dцnяn deyirdin ki, gecя silahlы basqыn olub, camaatы qыrыb tюkцblяr. Neчя nяfяr yaralanыb? Иnsan tяlяfatы varmы?

Sяdr cavab verdi: - Xeyr, yoldaш prokuror, юlяn, yaralы yoxdur, lakin qышlaqda yaшayan ferma iшчilяri, onlarыn ailя цzvlяri, arvad-uшaq yaman qorxuya dцшцblяr.

Mяn yenя sорушдум: - Basqыnчыlar neчя baш mal-qara aparыblar?

Sяdr bu suala cavab vermяyя tяlяsmяdi, baшыnы aшaьы dikдi vя otaqda bir qяdяr sцkut яmяlя gяldi. Sцkutu mяn pozdum: - Rayon partiya komitяsinя mяlumat vermisяn ki, basqыnчыlar beш-altы baш iri buynuzlu mal-

- Yoldaш prokuror, yяqin mяlumatыnыz var, qышlaqdan kolxoz idarя heyяtinin sяdri zяng elяmiшdi, юtяn gecя fermaya silahlы basqыn olub, bir neчя baш mal-qaranы aparыblar.

Mяn cavabыnda dedim: - Kolxoz sяdri indicя mяnя zяng vurmuшdu, hadisя barяdя mяnя mяlumat verdi. Lakin basqыnчыlarыn neчя baш mal-qaranы aparmasыnы demяdi, daha doьrusu, nя dedisя, eшitmяdim, sяsi чox zяif gяlirdi.

- Yoldaш prokuror, sяdrin dediyinя gюrя, basqыnчыlar iri buynuzlu mal-qaradan beш-altы baш aparыblar.

Bunu eшidяn kimi, dedim: - Lakin bir шey tяяccцblцdцr. Kolxoz sяdrinin demяyinя gюrя o bu haqda aidiyyяti цzrя yerli milis шюbяsinя vя ya prokurorluьa mяlumat vermяmiшdir. Axы bu hadisя ilя яrazi hцquq mцhafizя orqanlarы mяшьul olmalыdыrlar. Иkinci katib dedi: - Yoldaш prokuror, yяqin qaydanы bilmяyib, rayon partiya komitяsinя vя rayon prokuroru kimi sizя mяlumat verib. Иkinci katib onu da яlavя etdi ki, o bu haqda rayonun birinci katibinя mяlumat vermiшdir, o da чox narahatdыr.

Bununla da sюhbяtimiz bitdi, mяn ikinci katiblя saьollaшыb, telefon dяstяyini yerinя qoydum.

Elя bu zaman daxili telefonla rayon DИШ-in rяisi zяng vurdu vя dedi: - Иndicя aran rayonundan bir kolxoz sяdri zяng vurub mяlumat verdi ki, юtяn gecя fermaya silahlы basqыn olub, mal-qaradan bir neчяsini aparыblar, ferma iшчilяri qorxu iчяrisindяdirlяr.

Mяn rяisя dedim: - Siz bilяn, sяdr bu haqda яrazi aidiyyяti цzrя hяmin rayonun DИШ-nя, vя ya prokurorluьuna mяlumat vermiшdirmi? Hadisяdяn sonra fermada yoxlama aparыlmыш-

Mяn kolxoz sяdrinin bayaqkы telefon zяngindяn чox narahat olub hяmin rayonun DИШ-in rяisinя zяng чaldыm. Rяis nisbяtяn yaшlы adam idi, rayonun prokuroru ilя dя tanыш idim. Mяn hadisя barяdя rяisdяn soruшанда, о dedi: - Bilirяm, sizin rayonun kolxozunun fermasы payыz vя qыш aylarыnda bizim rayonda olur.

Lakin fermaya basqыn barяdя bizя mяlumat daxil olmamышdыr, rayon prokuroruna da belя mяlumat daxil olmamышdыr, olsa idi, prokuror mяnя deyяrdi.

Mяn rяislя danышandan sonra hяmin rayonun prokuroru ilя dя danышdыm. O da dedi ki, bizя bu haqda mяlumat daxil olmamышdыr.

Bu sюhbяtdяn sonra mяn prokurora dedim ki, sabah DИШ-in rяisi ilя gяlirяm sizя. Onu da яlavя etdim ki, kolxoz sяdrini dя чaьыrыn, prokurorluqda bizi gюzlяsin.

Sяhяri rayon DИШ-in rяisinin xidmяti maшыnы ilя saat 11 radяlяrindя aran rayonunda yerlяшяn qышlaьa getdik. Biz rayona чatarkяn saat 13 radяlяri olardы. Prokurorluьa чatanda aydыn oldu ki, hяmin rayonun DИШ-in rяisi prokurorun yanыndadыr, bizi gюzlяyirlяr, mяnя zяng edяn kolxoz idarя heyяtini sяdri dя gюzlяmя otaьnda oturmuшdu.

Otaьa daxil olub prokuror vя rяislя gюrцшdцk vя mяn rayona yeni tяyin olunmuш DИШ-in rяisini prokuror vя rяisя tяqdim etdim.

Sюhbяt zamanы rayonun prokuroru vя rayon DИШ-in rяisi dedilяr ki, hadisя haqda onlara mяlumat verilmяmiшdir vя rayon яrazisindя belя hadisяnin baш vermяsi qeydiyyata alыnmamышdыr. Ona gюrя dя mяn gюzlяmя otaьыnda olan kolxoz idarя heyяtinin sяdrini otaьa dяvяt etmяlяrini xahiш etdim.

Kolxoz idarя heyяtinin sяdri rayon prokurorunun kabinetinя daxil oldu. Sюzя mяn baшladыm: - Sяdr, dцnяn telefonla mяlumat verdin ki, gecя fermaya

qaranы aparыblar. Bu doьrudurmu?

Mяnim sualыma sяdr cavab vermяdi, onun sifяtindяn tяr axmasы aydыn gюrцnцrdц. Sяdr onu da qeyd etdi ki, basqыndan sonra fermada mal-qaranы saymamышыq, mal-qaranыn baш sayыnda nя qяdяr чatышmazlыq olmasыnы bilmirik. Mяn kolxoz idarя heyяtinin sяdrinin sualыma cavab vermяkdяn yayыndыьыnы gюrцb, yerli rayon prokuroru vя rayon DИШ-in rяisinя xitabяn dedim: - Sяdr bildirir ki, dцnяn gecя mal-qara fermasыna silahlы basqыn olub, fermadan altы baш malqaranы aparыblar, bu faktыn yoxlanыlmasы яrazi aidiyyяti цzrя sizя aiddir, xahiш edirяm, bu haqda sяdrdяn rяsmi яrizя vя ya mяktub alыb faktы yoxlayasыnыz.

Mяn, hяmчinin, rayonун prokuroruna vя DИШ rяisinя dedim: - Xahiш edirяm, fermada tяcili olaraq iri buynuzlu vя xыrda buynuzlu mal-qaranыn baш sayыnы komissiya vasitяsilя saydыrыb, fermada чatышmazlыq olub-olmamasыnы mцяyyяn edяsiniz. Belя hallarda fermada mal-qaranыn baш sayыnыn komissiya vasitяsilя yoxlanmasы mяcburidir. Bu sюzlяri deyяrkяn kolxoz sяdriнин sifяtinin qыzarmasы gюzцmdяn yayыnmadы. Mяn rayon prokuroruna dedim: - Yoldaш prokuror, sizin rayonun DИШ-in rяisi vяzifяsini baшa dцшdц. Иndi siz gюstяriш verin, о vяzifяsini yerinя yetirmяyя getsin.

Belя deyяndя rayonun prokuroru DИШ-in rяisinя dedi: - Rяis, vяzifя sizя aydыndыrmы? Gedib, яvvяlcя kolxoz idarя heyяti sяdrinя mяktub vя ya яrizя alыb qeydiyyatdan keчirirsяn, sonra isя kolxozun qышlaqda olan iri vя xыrda buynuzlu mal-qarasыnы saydыrmaqla, maddi-mяsul шяxslяrin hesabыnda artыqlыq vя ya яksiklik olmasыnы mцяyyяn edirsяn, nяticяsini bizя mяruzя edirsяn. Biz sяni burada gюzlяyirik.

Bu sюzdяn sonra DИШ-in rяisi ilя kolxoz sяdri otaqdan чыxыb

НОВЕЛЛА getdilяr.

Bundan sonra mяn yerli prokurora dedim: - Hadisя baш verir, sяdr bu haqda яrazi hцquq mцhafizя orqanlarыna mцraciяt etmir, яvяzindя bizim rayonun partiya komitяsiнин birinci katibinя, mяnя zяng edib mяlumat verir. Юzц dя rayon partiya komitяsinin birinci katibinя deyib ki, basqыnчыlar fermadan beшaltы baш iribuynuzlu mal-qaranы aparыblar, hяm dя hadisяdяn sonra fermada mal-qaranыn baш sayы yoxlanыlmamышdыr. Ancaq mяn telefonla soruшanda ki, basqыnчыlar neчя baш mal-qaranы aparыblar, sяdrin sяsi birdяn-birя zяiflяdi, fermadan neчя baш mal-qaranыn aparыlmasыnы mяn baшa dцшmяdim. Nяticя etibarilя, basqыn nяticяsindя fermadan neчя baш mal-qaranыn aparыlmasы mяnя aydыn olmadы. Qayda belяdir ki, ictimai tяsяrrцfatda oьurluq olduьu halda maddi-mяsul шяxslяrin dяrhal hesablarы yoxlanыlmalы vя oьurluq nяticяsindя яmяlя gяlmiш чatышmazlыьыn miqdarы vя dяyяri mцяyyяn edilmяlidir. Amma чox tяяccцblцdцr, sяdrin demяyinя gюrя fermaya basqыn olur, nяticяdя altы baш mal-qara basqыnчыlar tяrяfindяn aparыlыr, lakin maddi-mяsul шяxslяrin юhdяsindя olan mal-qaranыn baш sayы yoxlanыlmыr, vurulmuш ziyan mцяyyяn edilmir.

Yerli prokuror mяni diqqяtlя dinlяyib dedi: - Haqlыsыnыz. Bu fakt чoxlu шцbhяlяr yaradыr, rяisя gюstяriшimiz qanuni vя яsaslы oldu.

Rayon prokurorunun dяvяti ilя prokurorluьun yemяkxanasыnda naharыmыzы etdik vя yerli rayon DИШ-in rяisinin gяlmяyini prokurorun kabinetinda gюzlяdik.

Mяn юz rayonumuzun DИШ-in rяisinя dedim: - Siz hяmiшя шяhяrdя iшlяmisiniz, kяnd rayonunda birinci dяfя iшlяyirsiniz. Bu hadisя sizin цчцn dя bir tяcrцbя olar. Necя ola bilяr, fermaya silahlы basqыn olur, kolxoz sяdri bu haqda yerli hцquq mцhafizя orqanlarыna mяlumat vermir, fermada maddi-mяsul шяxslяrin hesabы yoxlanыlmыr, oьurluq nяticяsindя яmяlя gяlmiш яskikliyin miqdarы vя mяblяьi mцяyyяn edilmir, ancaq sяdr bu haqda юz rayonumuzun partiya komitяsinя vя prokurorluьa mяlumat verir. Юzц dя rayon partiya komitяsinя basqыn nяticяsindя beш-altы baш mal-qaranыn aparыlmasыnы desя dя, rayon prokuroruna oьurlanan mal-qaranыn sayыыnы demir.

Rayon DИШ-in rяisi mяnimlя tam razыlaшdы vя yalnыz onu яlavя etdi: - Yerli rayon DИШ-in rяisinя verilяn gюstяriш чox qanuni vя яsaslы oldu. Hяmчinin, mяnя dя bir tяcrцbя oldu.

Tяxminяn, iш vaxtыnыn sonuna yaxыn rayon prokurorunun qяbul otaьыnda oturan katibя mяlumat verdi ki, DИШ-in rяisi vя kolxoz sяdri qяbul otaьыnda gюzlяyirlяr.

Prokuror katibяйя dedi ki, rяisi vя kolxoz sяdrini iчяri dяvяt et. DИШ-in rяisi prokurorun otaьыna daxil oldu. Пrokuror dedi: - Rяis, mяruzя et gюrяk, yoxlama necя keчdi, mal-qaranыn baш sayыnda nя qяdяr яskiklik mцяyyяn edildi?

Rяis dedi: - Yoldaш prokuror, biz sizin gюstяriшinizя яsasяn kolxozun fermasыnda maddi-mяsul шяxslяrin iшtirakы ilя yoxlama apardыq vя hesablarыnda heч bir artыq-яksiklik mцяyyяn etmяdik. Kolxoz sяdrindяn dя silahlы basqыn haqqыnda mяktub aldыq, hяrчяnd o belя bir mяktubu vermяk istяmirdi, o faktы da yoxlayыb sizя mяlumat verяcяyik.

Mяn soruшdum ki, bяs kolxoz sяdri hanы? Rяis dedi ki, sяdr qяbul otaьыnda gюzlяyir, nяsя iчяri keчmяk istяmir.

Sяdrin yerli rayon prokurorunun otaьыna daxil olmamasыnыn sяbяbi artыq hamыmыza aydыn idi.

(Арды 25-ъи сящифядя)

№ 8 (131), Август 2015 Щцсейн МУСТАФАБЯЙЛИ,

Шяки Реэионал Елми Мяркязинин эеокимйа лабораторийасынын рящбяри, э.-м. е.ц ф д.

(Яввяли гязетимизин 2014-ъц ил нойабр тарихли 11-ъи; 2015-ъи ил март тарихли 3-ъц вя ийул тарихли 7-ъи сайларында) Azad xalqlarыn vя onu tяшkil edяn insanlarыn dцzgцn istiqamяtdя inkiшaf etdirilmяsindя яsas rol dюvlяtin цzяrinя dцшцr.

Burada "Dюvlяtdя яn layiqli hakimiyyяt o zaman mюvcud olur ki, o fяdakarlыq vя lяyaqяti qiymяtlяndirяrяk mцkafatlandыrыr, yalan vя qeyri sяmimiliyi isя ciddi surяtdя cяzalandыrыr" ideoloji prinsipi mцhцm яhяmiyyяt kяsb edir. Яlbяttя, Azяrbaycanda hяmiшя zяhmяt, fяdakarlыq vя lяyaqяtя aid olan gюstяricilяr юz qiymяtini layiqincя almышdыr. Lakin, Аzяrbaycan reallыqlarы bu ideoloji dцшцncяyя hяyalыlыq elementinin dя яlavя olunmasыnы tяlяb edir. Birinci ona gюrя ki, hяyalыlыьы ehtiva edяn adяt vя яnяnяlяr daha чox Qafqaz xalqlarы цчцn sяciyyяvidir vя hяyalыlыq Azяrbaycanыn milli mяnяvi dяyяrlяrindяn biridir. Иkincisi hяyalыlыьa яsaslanan яxlaq qanunlarы hяm islam dininin vя elяcя dя digяr sяmavi vя qeyri-sяmavi dinlяrin tяmяl prinsipi olaraq dцnyяvi яhяmiyyяt daшыyыr. Belя dцшцnmяk olar ki, yalan vя qeyri sяmimilik cяzalandыrыlmыш olsa elя "hяyalыlыq" da юz qiymяtini almыш olar. Яlbяttя, bu yolla hяyalыlыьы mцяyyяn qяdяr mцhafizя etmяk mцmkцn olsa da, bu vasitя onu mяnяvi dяyяr kimi inkiшaf etdirmяyя kifayяt etmir. Digяr tяrяfdяn dя onu qeyd etmяk yerinя dцшяrdi ki, yalan vя qeyri sяmimiliyin юzцnя yol taparaq inkiшaf etmяsi SSRИ idarяetmя цsulunun tюrяmяlяri kimi Azяrbaycanda daha чox tяшяkkцl tapmышdыr. Onlarыn aradan qaldыrыlmasы vя heч olmazsa ifrata varmыш hallarda cяzalandыrыlmasы mяsяlяlяrindя tяdbirlяr gюrmяk zяrurяti vardыr.

Azяrbaycanda hяyalыlыьa olan mцnasыbяt xцsusilя SSRИ-nin tяrkibindя olduьu ateist ideoloji tяbliьat dюvrцndя xeyli gerilяmiш, hяm kцtlяvi dinsizlяшmя vя hяm dя tяdrici ruslaшma proseslяrinin tяsiri nяticяsindя bu milli mяnяvi dяyяr daha чox deqradasiya olunmaьa baшlamышdы. Иdarя vя mцяssisяlяrin rяhbяrlяri юzlяrini hяya-abыrlы aparan яmяkdaшlarы nяzяrя almadan, "qapыdan qovulanda pяncяrяdяn keчяn"lяrя isя gцzяшtя getmяklя azяrbaycanчыlыьa xeyli ziyan vurma-

Илщам АББАСОВ (Яввяли 24-ъц сящифядя) Rayon DИШ-in rяisi sonda onu da яlavя etdi ki, mяn yerli adamlarla sюhbяt etdim, яslindя, fermaya heч bir basqыn olmamышdыr.

Amma rяis яlavя etdi ki, yerli adamlarla sюhbяt zamanы ona yaxыnlыqda odlu silahdan aчыlmыш atяш sяslяrini eшitmяlяrini dedilяr. Rяis sюzцnя davam edяrяk dedi ki, gюrцnцr, namяlum шяxslяrin qurdaquшa, чaqqala odlu silahdan atяш aчmышlarmыш, bu sяslяri isя ferma iшчilяri eшidiblяr. Daha sonra rяis sюzцnя davam edib, gюstяrdi ki, kolxoz sяdri onu doьru deyir, ferma iшчilяri dя bundan qorxuya dцшцblяr, lakin fermaya basqыn faktы real deyildir, belя ki, fermalarda olan iri buynuzlu vя xыrda buynuzlu malqara komissiya vasitяsilя yoxlanыl-

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.25

Milli ideyalar

ЫЫЫ ЩИССЯ

larы Azяrbaycanыn XX яsrdя olan ciddi mяnяvi gerilяmяlяrindяn birinin яsasыnы tяшkil edir. Elя bu sяbяbdяn XX-яsrin sonu vя XXЫ - яsrin baшlanьыcыnda azяrbaycanlыlar arasыnda "aьlamayana sцd yoxdur" prinsipinя uyьun olaraq hяrяkяt etmяk vяrdiшi formalaшmыш яxlaqi dяyяrlяrin qiymяtlяndirilmяsi isя яksinя olaraq ikinci plana keчirilmiшdir.

Hяyalыlыьыn mяnяvi-яxlaqi dяyяr kimi qiymяtlяndirilmяmяsi vя цstяlik dя hяyasыzlыьыn cяzalandыrыlmamasы шяraitindя cяmiyyяt цчцn tяhlцkяli olan "oьru elя baьыrdы ki, doьrunun baьrы yarыldы" prinsipinя uyьun olaraq ciddi deqradasiya prosesi getmяsi qanunauyьun hal sayыlmalыdыr. Cяmiyyяtdя baш verяn ictimayi-siyasi dяyiшikliklяr

uyьun qurulmasы Azяrbaycanda insan xarakterinin tяyin olunma imkanlarыnы xeyli чяtinlяшdirir. Yяqin ki, cяmiyyяtdя halallыьыn vя hяyalыlыьыn milli mяnяvi dяyяr kimi qiymяtlяndirilяrяk proqramlaшdыrыlmasы, insanlarыn sюzя, sяnяtя, kitablara olan maraqlarыnыn da yetяrincя artmasыna sяbяb olacaqdыr. Azяrbaycanda milli шцurun yцksяliшini tяmin edя bilяcяk baш-beyin evolyusiyasыnы da mяhz hяqiqi tяhsilя, elmя, kitablara olan mцnasibяtdя axtarmaq lazыmdыr. Halallыq vя hяyalыlыq prinsiplяrinin biz hяm dя insanlarыn vяzifя seчimindя nя dяrяcяdя faydalы olduьunu "Mlli ideyalar" ЫЫ hissяdя bяhs etmiшdik. Qeyri peшяkar insanlar чox zaman vяzifяlяrя can atыr vя яksяr hallarda юzlяri-

xыmыndan bir o qяdяr dя yцksяk perspektivlяr vяd etmяyяn Fransa tяhsil sisteminя maraq bir o qяdяr dя bюyцk olmasa da, mяnяviyyat nюqteyi nяzяrdяn цstцn olan bu tipli maariflяnmя Azяrbaycan цчцn daha яhяmiyyяtli nяticяlяr verя bilяr. Yaddan чыxarmaq olmaz ki, bu tipli tяhsil yцksяk sяviyyяli peшя ixtisasы ilя yanaшы hяm dя daha чox sцlh carчыlarыnыn formalaшmasыna sяbяb olur. Bu da bizim xalqыn rifahы цчцn чox mцnasibdir vя hяm dя bцtцn dцnya цzrя bюyцk rяьbяtlя qarшыlanыr. Elя bu sяbяbdяn dя Azяrbaycan Respublikasnыn vяtяndaшlarы tяrяfindяn ABШ, Bюйцк Britaniya, AFR vя Rusiya ali mяktяblяrinя nisbяtяn daha чox Fransa ali mяktяblяrinin seчilmяsinя diq-

Cяmiyyяtdя baш verяn ictimayi-siyasi dяyiшikliklяr nяticяsindя, mяsяlяn Azяrbaycanda mяlum Qarabaь hadisяlяrindя olduьu kimi, чoxlu sayda yalanчы millяt qяhrяmanlarыnыn, siyasяtbazlarыn vя reket jurnalistlяrin meydana чыxmasы bu fikrin dogruluьunu tяsdiq edir. *** Kitab seчimlяrinin demяk olar ki, sыfыr hяddinя yaxыn olmasы vя dostluьun da daha чox maddi maraqlara uyьun qurulmasы Azяrbaycanda insan xarakterinin tяyin olunma imkanlarыnы xeyli чяtinlяшdirir. *** Qanunlara zidd olmayan fikir vя ideyalarы ifadя edяn azad sюzlяrin sahiblяri hяr шeydяn яvvяl tяmiz qяlbя, geniш biliyя vя yцksяk mяdяniyyяtя malik olmalыdыrlar. nяticяsindя, mяsяlяn Azяrbaycanda mяlum Qarabaь hadisяlяrindя olduьu kimi, чoxlu sayda yalanчы millяt qяhrяmanlarыnыn, siyasяtbazlarыn vя reket jurnalistlяrin meydana чыxmasы bu fikrin dogruluьunu tяsdiq edir. Яlavя olaraq onu da qeyd etmяk lazыmdыr ki, Azяrbaycan mяkanыnda daha чox abыr-hяya gюzlяyяn insanlar namusla yaшayыb yaratmaьa meyilli olurlar. Yaradыcыlыq, xцsusilя dя incяsяnяt юzцnяmяxsus qяlbя vя ruha malik olduьundan cяmiyyяtin inkiшaf etmяsinя sяbяb olur vя yaxud ona ciddi tяkan verir. Bu isя юz nюvbяsindя Azяrbaycan milli ideologiyasыnыn strateji xяttinя sadiq olmaq demяk olardы. Иnsan xarakterininn mцяyyяnяшdirilmяsindя istifadя olunan яn qabaqcыl цsullardan biri kimi ayrы-ayrы fяrdlяrin kitab vя dost seчimlяrini necя aparmasы mцhцm gюstяrici kimi qяbul olunur. Kitab seчimlяrinin demяk olar ki, sыfыr hяddinя yaxыn olmasы vя dostluьun da daha чox maddыi maraqlara

ni hansы isя bir vяzifяyя variant olaraq tяqdim olunmasыndan narahat olmurlar. Яksinя, peшяkarlar isя ilk nюvbяdя bu etimadы nя dяrяcяdя doьrulda bilяcяk doьru seчim vя bu iшdя qabaqcыl prioritet olduьunu яsas gюtцrцrlяr.

Yяni mяsяlяyя yanaшmada Azяrbaycanыn milli dяyяrlяrinя sяdaqяti qoruyub saxlayыrlar.

Demяli, azяrbaycan cяmiyyяtinin яn yaralы problemlяrindяn birini mяhz bu amildя, insanlarыn юz iшlяrinя qeyri-peшяkar yanaшmasыnda halallыq vя hяyalыlыq prinsiplяrini nяzяrя almamasыnda axtarmaq lazыmdыr .

Qanunlara zidd olmayan fikir vя ideyalarы ifadя edяn azad sюzlяrin sahiblяri hяr шeydяn яvvяl tяmiz qяlbя, geniш biliyя vя yцksяk mяdяniyyяtя malik olmalыdыrlar. Daha чox dцnya xalqlarыndan, xцsusi ilя Avropadan baxыb юyrяnmяyя vя tяtbiq etmяyя layiq olan mяdяni maarifчilik imkanlarы biz azяrbycanlыlar цчцn son яsrlяrin tяcrцbяsinя gюrя Fransa Respublikasыnda mюvcud olmuшdur. Maddiyyat vя шюhrяtlilik ba-

qяt yetirmяsi daha mяqsяdяuyьun olardы.

Azяrbaycanlы insanыn iradi keyfiyyяtlяrinin yцksяlmяsi цчцn vacib olan amillяrdяn яn birincisi onlarыn tяnqid vя tяriflяrя qarшы olan fiziki vя mяnяvi mюhkяmliyinin, davamlыlыьыnыn yцksяldilmяsi hesabыna insan qяlbinin sakit durumuna nail olmaqdan ibarяtdir. Arzu olunan ruhi-mяnяvi keyfiyyяtlяrя nail olmaq цчцn azяrbaycanчыlыьыn tяmяl prinsiplяrinя uyьun olaraq bцtцn haramlыqlardan, яyri yol vя dцшцncяlяrdяn uzaq durmaq lazыmdыr.

Qarшыya qoyulmuш mяqsяdlяr vя ixtisas цzrя olan karyeralarыn qurulmasыnda apponentlяrin sяhvlяrindяn yox, юz praktik яqli imkanlarыndan istifadя etmяk lazыmdыr. Яldя olunan nailiyyяtlяrdя onun hansы dяrяcяdя halal qazanыlmasыna diqqяt yetirilmяlidir. Яks halda яldя edilяn mцvяqqяti uьurlar insanы mцяyyяn qяdяr sevindirmiш olsa da onun xoшbяxtliyinin tяminatыnda heч bir rol oynamыr. Иnsan hцquqlarы vя xoшbяxtliyinin maksimum su-

rяtdя яldя olunmasы цчцn gюrцlяn tяdbirlяr hяr bir insanыn yalnыz юz шяxsi tяшяbbцsц vя yaxud arzusu kimi qяbul edimяmяlidir. Иnsan hцquqlarы vя xoшbяxtliyi hяm dя nяticя etibarы ilя bцtюv xalqыn vя dюvlяtin dя strateji istiqamяti kimi qяti surяtdя hяyata keчirilmяsi ictimaiyyяt tяrяfindяn hamыlыqla qяrara alыnmalыdыr. Hяr bir insanыn tibbi mцayinяsi aparыldыьы kimi, hяr bir vяtяndaшыn mяnяvi-iradi, xцsusilя xarakter mюhkяmliyi dя vяtяn naminя mцяyyяnlяшdirilmяli vя onun yцksяldilmяsi цчцn praktik vя hяqiqяtяn iшlяk dюvlяt proqramlarы hazыrlanmalыdыr.

"Milli ideyalar" mяqalяsinin ЫЫ hissяsindя biz hяm Azяrbaycan cяmiyyяtindя yer almыш dini vя siyasi fanatizm meyllяrinin vя habelя cяmiyyяtin elmi, яdяbi, mяdяni qurumlarыnda da rastlaшdыьыmыz paxыllыq, qыsqanclыq vя yaxud da adi insanlardan baшlamыш ta nazirlяrя qяdяr rast gяlinяn lovьalыlыьыn da kюklяrindя doьruчuluьun normadan azlыьы - yяni yalan vя qeyri sяmimilik durduьundan bяhs etmiшdik. Demяli, cяmiyyяtimizdя rast gяlinяn bцtцn mяnfi keyfiyyяtlяrin kюkцndя dя mяhz yalan vя qeyri sяmimilik durduьunu vя onun son nяticяdя юzцnц цmumi tяшkilatsыzlыq vя yaxud da nizam-intizamыn aшaьы gюstяricilяri ilя biruzя verdiyindяn xяbяrdarыq. Yalan vя qeyri sяmimiliyя qarшы mцbarizя aparmaq dюvlяtin bir nюmrяli borcu olsa da insanlarыn bюyцk яksяriyyяtinin ona laqeyd mцnasibяt bяslяdiklяrini nяzяrя almыш olsaq, onunla mцbarizя aparmaьыn чox чяtin olduьunu da qяbul edяrdik.

Yяqin ki, cяmiyyяtdя aшkarlыq, demokratiyanыn inkiшafы, чoxpartiyalы seчki sisteminin tяtbiqi vя dюvlяt vяzifяlяrindя gяnc nяslя vя qadыnlara daha чox etimad gюstяrmяklя bu problemi hяll etmяk mцmkцndцr. Bundan яlavя azяrbaycanчыlыqda insanlarыn fяdakarlыq vя lяyaqяt gюstяricilяri ilя yanaшы hяm dя hяyalыlыьыn qиymяtlяndirilmяsinя ehtiyac vardыr.

Yяqin ki, yalnыz bu яxlaqi keyfiyyяtin cяmiyyяtdяki rolunun artыrыlmasыndan sonra insanlarыn yalana qarшы olan nifrяtini dя lazыmi sяviyyяyя qяdяr yцksяltmяk mцmkцn olacaqdыr. Elя bu sяbяbdяn dя Azяrbaycan dюvlяt idarячiliyi цчцn яsas prinsip aшaьыdakы kimi formalaшdыrыla bilяr.

Azяrbaycanda яn layiqli hakimiyyяt o zaman mюvcud ola bilяr ki, o fяdakarlыq, hяyalыlыq vя lяyaqяti qiymяtlяndirяrяk mцkafatlandыrsыn, yalan vя qeyri sяmimiliyi isя ciddi surяtdя cяzalandыrmыш olsun.

Фермайа силащлы басгын... dы, fermada maddi-mяsul шяxsin hesabыnda heч bir яskiklik faktы aшkar olunmadы.

Xidmяt etdiyimiz rayona qayыdыb, vяziyyяti olduьu kimi rayon partiya komitяsinin birinci katibinя mяruzя etdik. Birinci katib mяruzяmizdяn razы qalaraq, yalnыz onu яlavя etdi ki, kolxoz sяdrinin demяyinя gюrя beш-altы baш mal-qaranы basqыnчыlar aparыblar. Necя ola bilяr? Oьurluq olub, амма mal-qaranыn baш sayыnda чatышmazlыq yoxdur?!

Birinci katibin bu sюzцndяn sonra dedim: - Elя яsas mяsяlя dя budur. Ferma яtrafыnda atяш sяslяri olub. Lakin onlar fermaya basqыn edяnlяr deyil, gюrцnцr, yaxыnlыqda

kimsя qurda-quшa, yaxud чaqqala atяш aчыb. Ola bilяr ki, ferma iшчilяri dя qorxuya dцшцblяr vя bu haqda sяdrя mяlumat veriblяr. Sяdr isя bu haqda yerli hцquq-mцhafizя orqanlarыna rяsmi mцraciяt etmяk яvяzinя, sizя - rayon partiya komitяsinя vя rayon prokuroruna - mяnя шifahi mцraciяt edib. Sizя fermadan beш-altы baш iri butnuzlu malqaranыn oьurlanmasыnы desя dя, mяnя bu haqda mяlumat vermяyib.

Yaxшы oldu ki, mяn rayon DИШ-in rяisi ilя hяmin rayona gedib, kolxozun fermasыnda maddi-mяsul шяxslяrin hesabыnы yoxlatdыq vя fermada heч bir чatышmazlыьыn olmamasыnы mцяyyяn etdik.

Belя deyяndя birinci katib

daha diqqяtlя цzцmя baxdы vя nя demяk istяdiyimi soruшdu.

Mяn sюzцmя davam etdim: - Hadisя barяdя sяdr yerli hцquq mцhafizя orqanlarыna mяlumat vermяyib, яgяr kolxozda yoxlama aparыlmasaydы, gяlяcяkdя sяdr beш-altы baш mal-qaranы satыb pulunu mяnimsяyяcяk, fermada яskiklik mцяyyяn edildikdя deyяcяkdi ki, fermaya silahlы basqыn olub, o vaxt da sizя mяlumat vermiшяm, чatышmazlыq яmяlя gяlmяsi oьurluq faktы ilя яlaqяdardыr. Ona gюrя dя, haqlы olaraq, yerli hцquq mцhafizя orqanlarы vasitяsilя qышlaqda olan fermada yoxlama apartdыrdыq vя fermada heч bir чatышmazlыьыn olamamasы

mцяyyяn edildi. Son nяticяdя bizim vя hяmin rayonun hцquq mцhafizя orqanlarыnыn sяyi nяticяsindя gяlяcяkdя fermadan beш-altы baш iribuynuzlu mal-qaranыn mяnimsяnilmяsi faktыnыn qarшыsы alыndы.

Mяnim bu mяlumatыmdan sonra rayon partiya komitяsinin birinci katibi gцlцmsяyяrяk yalnыz onu яlavя etdi: - Чox saьolun. Sяfяrinizdяn чox razы qaldыm. Gedin istirahяt edin.

Bu hadisяdяn bir neчя il sonra hяmin kolxoz sяdri vяzifяsindяn sui-istifadя etdiyinя gюrя baшqa bir epizodla cinayяt mяsuliyyяtinя cяlb edildi...

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.26 Вагиф АСЛАН,

Azяrbaycan Yazычыlar Birliyi Шяki bюlmяsinin sяdri, Azяrbaycan Mцяllimlяr Иnstitutu Шяki filialыnыn baш mцяllimi

(Яввяли ютян сайларымызда)

ЫВ щисся Иndi uшaq folkloru nцmunяsi kimi yaddaшlarda yaшayan poetik parчaya fikir verяk: Zalxa, Zibeydя... Иkisi bi юydя.

Zalxa dalaшdы, Zibeydя qaшdы, Tяndirя dцшdi, Qыrmыzы biшdi.

Buradakы Zalxa Ayыn, Zibeydя Gцnяшin rяmzi deyilmi?

Tяndir sяmanы tяmsil etmirmi? Ay ilя Gцnяшin hяrяkяti, onlarыn daim bir-birini izlяmяsi ilя Zalxa vя Zibeydяnin bir-birini qovub qaчыrmasы eyni шey deyilmi? Sяma evi onlarыn birgя evidir. Elя bu mahnыnы deyяnlяr dя fяrqinя varmadan, sadяcя olaraq, deyirlяr. Zяnn korшalsa da, yaddaш korшalmыr ki, korшalmыr. O ki, Azяrbaycan yaddaшы ola, o heч korшalmыr. Torpaьыmыzыn arxeoloji qatlarы nяyi deyirsя, yaddaшыmыz vя dilimiz dя onu deyir. "Div yuxusu", "oьuz yuxusu" vя "aca чimir" ifadяlяrindяki hяqiqяtlяri daim diqqяt mяrkяzindя saxlayaq.

Bu gцnki yaddaш, tяsяvvцr, inanc, dцnyagюrцшц vя tяfяkkцrцmцz mяhz o qяdim laylardan, qatlardan sцzцlя-sцzцlя gяlib durulaшmышdыr. Lap elя qayalardan sцzцlяn damcыlar, yerin tяkindяn qaynayan чeшmяlяr kimi.

ЫЫ Цmumdцnya folklorunun tяrkib hissяlяrindяn biri olan Azяrbaycan folkloru varlыьыmыzыn яsas etiketidir desяk, sяhv etmяrik.

Hяr hansы bir coьrafi regionun mяskunlaшma tarixini dяqiqlяшdirmяk цчцn arxeologiyaya mцraciяt edirlяr, чцnki torpaьыn yaddaшы mюhkяmdir, mцhafizяkardыr vя bu yaddaшы qazыyan arxeoloq kцlцngцnц elя mяharяtlя iшlяtmяlidir ki, яn incя qatlarы belя aшkarlayыb цzя чыxara bilsin. Azяrbaycan torpaьы haqqыnda arxeologiya elmi artыq юz sюzцnц demiшdir: bяшяri tarixdя mяlum olan ilk ocaq yeri Azыx maьarasыnda, ilk insan qяbri Qobustanda -"Ana zaьa" (Bax. R.Gюyцшov. Azяrbaycan

arxeologiyasы. Bakы-1986, sяh.14-16. )

maьarasыndadыr. Arxeoloq цчцn tяdqiqat obyekti torpaqdыrsa, folklorшцnas цчцn tяdqiqat obyekti xalqыn dili, deyimlяri vя yaddaшыdыr. Yaddaш da torpaq kimi qat-qatdыr vя yaddaш qazыntыsы ilя mяшьul olan шяxs daha dяrin qatlara endikcя, "qa" deyяndя "яt", "qu" deyяndя "su" istяyяn bir Zцmrцd quшunun qanadlarы arasыnda яylяшib mяqsяd vя mяramыna doьru шыьыyan Mяlikmяmmяdя bяnzяyir. Qan yaddaшы deyilяn шey hяmяn o Zцmrцd quшudur, deyimlяrimiz, яsatir, яfsanя, nяьmя, mahnы vя bayatыlarыmыz isя bu Zцmrцd quшunun bяr-bяzяkli lяlяklяridir. Bizim naьыllarыmыzda belя bir mяqam da vardыr: qяhrяman чяtinliyя dцшяndя Zцmrцd quшunun lяlяyini yandыrыr vя o dяqiqя Zцmrцd quшu qяhrяmanыn hцzurunda hazыr olur. Azяrbaycan deyimlяri dя belяdir. Deyimlяrimizin kюmяyi ilя yaddaш iшыьыnda яn dяrin qatlara enmяk mцmkцndцr. Bir Oьuz atalar sюzцndя deyildiyi kimi: "Sюz torpaq kibidir, eшdikcя

(Oьuznamя. (tяrtibчi - S.Яlizadя) Bakы - 1987, sяh.112.) юrяr." Yaddaш qa-

zыntыsыnы dilin arxeologiyasы da adlandыrmaq olar. Azяrbaycan folklorunun цstцn cяhяti ondadыr ki, torpaq yaddaшы ilя dil yaddaшы цstцstя dцшцr.

Dцnyanыn bir sыra arxeoloqlarыnыn linqvistik saat цzrя iшlя-

№ 8 (131), Август 2015

Шяki folkloru mяsinin bir sяbяbi dя mяhz bu prinsiplя baьlыdыr. Arxeoloji lay maddi-mяdяni, folklor layы isя mяnяvi-idrakы dяyяrlяri яks etdirir.

Sadяcя olaraq, Naxчыvan, Gяncя, Qarabaь, Шamaxы, Lяnkяran, Шяki vя sair folklor toplularыna цmumazяrbaycan folklorunun Naxчыvan qatы, Gяncя qatы, Qarabaь qatы, Lяnkяran qatы, Шяki qatы kimi baxmaq gяrяkdir.

Arxeoloji baxыmdan hяr bir mяdяni qat konkret olaraq mцяyyяn tarixi dюvrц vя ya yaшayыш sяviyyяsini яks etdirdiyi kimi, folklor baxыmыndan yaddaш qatlarы da konkret olaraq xalqыn inkiшaf sяviyyяsini vя ya tяfяkkцr tяrzini яks edir. Aydыn mяsяlяdir ki, heч bir xalq birdяn-birя millяt sяviyyяsinя qalxmamышdыr. Bu sяviyyяyя чatmaq цчцn insan bяшяri inkiшafыn яn ibtidai mяrhяlяlяrindяn keчяrяk bu gцnя qяdяr yol gяlmiшdir. Vя чox qяribяdir ki, Azыx adamыnыn yandыrdыьы ilk ocaьыn шюlяsi hяlя dя folklor yaddaшыmыzda bяrq vurur. Dilimizdя elя deyimlяr vardыr ki, baшqa xalqlar цчцn qeyriadidir. Hяtta Azяrbaycan daxilindя dя belя bir qeyri-adilik юzцnц gюstяrmяkdяdir. Bir-birinя rast gяlяn iki шяkili sюhbяt edir: - A gюzцnqi yiyim, niyя gюrsяnmirsяn?

- Baшыm aчыlыr ki?

- Xalam naьayrыr?

- Naьayracax? Hax yerinя tafшыrdыx.

- Ba,...a! Allah rяhmяt elяsin. Nя oldi ki?

- Heш nя. Gяlinnяr yыьышыf arvadыn baшыnы yidilяr.

- Dяyi dinяn ki, oduuz itif, kцlnяn oyniyisuuz.

"Yыьышыf arvadыn baшыnы yidilяr" ifadяsinя diqqяt yetirяk. Tяbii ki, burda manyaklыk vя vandalizmdяn sюhbяt getmir. Bu ifadя "qяsd etmяk", "hцcum чяkib юldцrmяk" vя s. mяnalarda da iшlяnmir. Burada "baшыnы yidilяr" yяni, "юlцmцnя sяbяb oldular" mяnasыndadыr. Bяs bu ifadя yaddaш vя tяfяkkцr qatыnыn hansы layыndan gяlir? Bяs bunun real kюklяri varmы?

Bu suala cavab vermяk цчцn Azяrbaycan torpaьыnыn arxeoloji qatlarы ilя Azяrbaycan xalqыnыn folklor yaddaшы qatlarыnы mцqayisяli шяkildя, qыsaca da olsa, nяzяrdяn keчirяk. Ы. a) Arxeologiya elmi tяsdiq edir ki, Azяrbaycanda daш dюvrц юzцnцn bцtцn inkiшaf mяrhяlяlяrindяn (R.Gюyцшov. Gюst. яsяri. sяh.14.) keчmiшdir. Azыx, Taьlar, Tamtama, Damcыlы, Aveydaь maьaralarыndan, Kцltяpяdяn aшkar edilmiш maddi dяlillяr bunu sцbut edir. b) Dilimizdя belя ifadяlяr vardыr: "Baшaa daш dцшsцn", "Elя bil tarы salan daшdы" vя sairя. Sюhbяt "baшa dяyяn" vя ya "baшa atыlan daш"dan deyil, mяhz "baшa dцшяn" yaxud "tarы salan daш"dan gedir. Yer kцrяsinin bu vя ya digяr yerlяrinя mцxtяlif vaxtlarda meteoritlяrin dцшmяsi faktы artыq hamыya mяlumdur. Bu cцr tяbii hadisяlяrin шahidi olan insan tяbii ki, bunlarы юz yaddaшыna hяkk edir. c) Neantrop tipli insan arxantrop vя paleantrop tipli insanlarыn davamыdыr. Bugцnkц insanыn hяyat vя mяiшяtindя tarixi sиvilizasiyalarыn bцtцn sahяlяri юz яksini tapmaqdadыr. Иndiki dцnyada icma halыnda yaшayanlarы, qяbilя hяyatы keчirяnlяri, kannibalizm mяrhяlяsindя olanlarы gюz юnцnя gяtirmяk kifayяtdir. ЫЫ. a) Neantrop tipli insan paleantropu, paleantrop isя arxantropu hяm fiziki, hяm dя idraki cяhяtdяn mяnimsяmiш vя ya assimilyasiya etmiшdir. Яks halda evolyusiya vя sviliziyasiyadan sюhbяt gedя bilmяz. Yяni paleantropun yaratdыьы mяdяniyyяt vя ya kцltцr, arxantropun mяiшяt vя hяyat tяrzi ilя qяrarlaшmыш vяrdiшlяr яsasыnda, mяdяni irs цzяrindя qurulmuшdur. Tяfяkkцr vя idrak prosesi dя belяcя inkiшaf etmiшdir.

b) Иbtidaidяn aliyя, sadяdяn mцrяkkяbя doьru inkiшaf qanununu qяbul ediriksя, insanыn hяm fiziki, hяm dя яqli-mяnяvi inkiшafы prosesini dя tяbii saymalыyыq. Demяli, insan da юz inkiшafыnda elя bir mяrhяlяyя gяlib чatыr ki, Yaшar Qarayevin tяbirincя desяk, "Юlцmцnц ruha, iztirabыnы isя шeirя чevirя bilir". Mяhz belя bir ali pillяdя dayanan insan юz kюrpяlik чaьыna - arxantropluq vя palentropluq dюvrцnя baшqa bir tяfяkkцr tяrzi ilя baxыr. Иndi yenidяn iki шяkilinin sюhbяtindя rast gяldiyimiz "gюzцnqi yiyim", "arvadыn baшыны yidilяr" ifadяlяrinя qayыdaq. "Gюzцnqi vя ya gюzuu yiyim" ifadяsi bu gцn oxшama, яzizlяmя mяnasыnda iшlяnir. Bu qяdimdяn olan oxшama vя яzizlяmяlяrin "цrяyuu, diluu, bюrdяyuu, canuu vя canыnqы yiyim", "sяя yiyim" kimi variantlarы vardыr. "Baшыnы yidilяr" ifadяsi artыq яzizlяmя mяnasыnda deyildir. Semantik mяzmununa gюrя яslinя yaxыn olsa da, mяcazi mяnada iшlяnmiшdir. Bяs bu ifadяnin hяqiqi mяnasы ilя bugцnki mяnasыnыn arasыnda bir uyьunluq varmы? - Vardыr. Чцnki arxantrop tipli insanlarda kannibalizm - bir-

Сюз торпаг кимидир, ешдикъя юряр. Уйьур аталар сюзц rop deyilяn insan tipinin чяnя sцmцyц dя bu qatdan (5-ci qatdan) aшkar edilmiшdir. Yaшы 700-400 min il bundan яvvяlя aid edilяn Шell dюvrцndя isя arxantrop tipli insanlar, yяni kannibalizmя adяt edяn insanlar yaшayыrdыlar. Paleantrop isя 40 min il bundan яvvяl юz yerini mцasir insana vermiшdir. Vя bu proses tяdriclя olmuш, paleantropla arxantrop, neantropla da paleantrop uzun mцddяt birgя yaшamalы vя mцbarizя etmяli olmuшlar. Demяli, div obrazlarы arxantrop vя paleantrop tipli insanlarы tяmsil edir. Bunu divlяrin maьara hяyatы keчirmяsi dя sцbut edir. Azыx, Tamtama, Taьlar, Damчalы vя digяr maьaralarda yaшayan neandertallar neantroplarla mцqayisяdя div idilяr.

Divlяrlя insanlarыn yaxыnlыьы da onlarыn bir kюkdяn gяlmяsi ilя baьlыdыr. Divlяrlя insanlarыn uzaqlыьы isя tяfяkkцr sяviyyяlяri ilя яlaqяdardыr.

laшma-vidalaшma, frazeologiya bir sюzlя, bu mяzmunu ehtiva edяn bцtцn sюz vя ifadяlяr nяzяrdя tutulur.

Folklor materiallarыnыn tяdqiqindя materialыn mяzmunu ilя яlaqяli nяzяri prinsiplяri яsas tutmaq, mifoloji (яsatiri), iqtibas, mцqayisяli-tarixi, poligenizm, antropoloji, etimoloji nяzяriyyяlяrdяn istifadя etmяk daha faydalыdыr. Шяki azяr-tцrk anatomiyamыzыn, genetik yaddaш kodlarыmыzыn, dilimizin vя яnяnяlяrimizin qorunub saxlandыьы яn qяdim guшяlяrdяn biridir. Bu яrazidя yaшayan xalqыn son dяrяcя zяngin bir folklora malik olmasы isя tяbii vя qanunidir.

Azяrbaycan folkloru цmumtцrk folklorunun tяrkib hissяsi olduьu kimi Шяki folkloru da цmumazяrbaycan folklorunun tяrkib hissяsidir. Шяki folklorunun яsas mяziyyяtlяri mяhz Шяki dialektinя vя Шяkililяrin tяfяkkцr tяrzindяki чalarlara aid olan mяziyyяlяridir. Buna gюrя dя Шяki folkloruna xas olan alqыш, qarьыш, deyimlяr vя atalar sюzlяrindя elя xцsusiyyяtlяr vardыr ki, onlarыn tяdqiqi шifahi яdяbiyyatыn hansы mяrhяlяlяr цzrя inkiшaf etdiyini aydыnlaшdыrmaq, Azяrbaycan xalqыnыn tarixяn keчdiyi yolu, onun tarixi tяfяkkцr tяrzini izlяmяk imkana verir. Bu fikri Azяrbaycan, o cцmlяdяn Шяki folkloruna aid edilяn bir чox nцmunяlяrя шamil etmяk olar. Шяki folkloru nцmunяlяrini tяdqiqata cяlb etmяklя tяkcя Azяrbaycan xalqыnыn deyil, hяm dя цmumbяшяri inkiшafыn яn dяrin qatlarыna nяzяr salmaq mцmkцndцr. Y.V.Чяmяnzяminli vaxtilя belя bir qяnaяtя gяlmiшdi vя fяxrlя deyirdi: "Xalq яdяbiyyatыmыzыn tяdqiqinin yalnыz bizim цчцn deyil, ...bцtцn insaniyyяt tarixinя yeni sяhifя яlavя edяcяyinя (Yenя

Y.V.Чяmяnzяminli. Яsяrlяri. ЫЫЫ cild, Bakы-1977, sяh 44-45.) iman edяn-

birinin яtini yemяk adяti mюvcud idi vя bunu arxeologiya elmi artыq sцbut etmiшdir. Beyin tutumu 650 sm3 vя ya 770-775 sm3, yaxud 850-990 sm3 olan arxantropla, beyin tutumu 1000 sm3, ya da 1200 sm3 olan palenatropun vя nяhayяt beyin tutumu 1456 sm3 olan neantropun bunlarыn hяr ikisindяn fяrqi deyimlяrin semantikasыnda юzцnц gюstяrmяkdяdir. Tяfяkkцr tяrzimiz dя belяcя mяrhяlя-mяrhяlя cilalanmыш, bugцnki sяviyyяsinя gяlib чatmышdыr. ч) "oduuz itif, kцlnяn oyniyisuuz" ifadяsi dя son dяrяcя maraqlыdыr. Odun itmяsi, ocaьыn itmяsindяn qat-qat dяhшяtlidir.

Ocaq itsя, kцlцn altыnda kюz-od qalar. Od itяndя insanыn яli heч nяyя чatmыr. Bяli, Шяki deyiminя xas olan digяr bir cяhяt dя ondan ibarяtdir ki, istяr yaxшыlыьa, istяrsя dя pisliyя deyilsin, orada maksimum sяviyyя ifadя olunur. Bяs gюrяsяn Шяki deyimindяki bu dяrinlik юzцnц digяr folklor nцmunяlяrindя gюstяrirmi? Яlbяttя vя шцbhяsiz! Цmumiyyяtlя naьыllara xas bir cяhяti yada salmaq istяyirяm. Adяtяn naьыl qяhrяmanlarы bir qayda olaraq iki yol ayrыcыnda qalыr, hяm saьdan, hяm dя soldan iшыq gяlir. Vя чox vaxt onlar sol tяrяfdяki iшыьa doьru gedirlяr, divlяrlя rastlaшыrlar. Demяli, divlяrin dя odu varmыш!!! Divlяr dя naьыl qяhrяmanlarы kimidir. Sevirlяr... Bir gюzяlin dizlяrinя baш qoyub uyuyurlar... insanlara kюmяk edirlяr... hяm dя "adam-badam iyisini" lap tez duyurlar, ...ocaq baшыnda qыzыnыrlar. q) Arxeologiya deyir ki, ilk ocaq yeri Azыxda Шell qatыnda tapыlmышdыr. Qeyd edim ki, Azыxant-

ЫЫЫ. Belя bir deyim dя vardыr: - "Ged otdamaьuun dalыncan" bu ifadяdя "sяnin bu iшdяn baшыn чыxmыr", "sяnlik iш yoxdur" vя sairя mяnalar vardыr. Sяviyyяsi mцяyyяn bir mяsяlяni hяll etmяyя чatmayan шяxs nя цчцn "otdamaьa" getmяlidir? "Get oynamaьuun dalыncan", "Get iшuun dalыnca" vя sairя шяkildя deyilяn ifadяlяrdя mцasir insana mяxsus яlamяtlяr var. "Otlamaq" isя qeyriadidir. Hяm dя qeyri-adi deyil. Иnsan meyvя, gilяmeyvя toplamaqla, yыьыcыlыqla юz arxantrop vя paleantrop varlыьыnы qorumuш, nяslini mяhv olmaq tяhlцkяsindяn xilas etmiшdir. "Get otdamaьuun dalыncan" ifadяsindя "Sяn hяlя arxantrop sяviyyяsindяsяn" mяnasы ifadя edilmiшdir.

Deyimlяr yaddaш qatlarыndan sцzцlцb gяlяn iшыq шцalarы kimi xalqыn tarixi tяcrцbяsini vя tяfяkkцr tяrzini daha gюzяl ifadя edir vя deyimlяrin hяqiqяti digяr folklor nцmunяlяri ilя tяsdiq edilir.

Xalq яdяbiyyatыmыzыn tяdqiqinin yalnыz bizim цчцn deyil, bцtцn insaniyyяt tarixi цчцn sяhifяlяr яlavя edяcяyinя inam bяslяyяn Y.V.Чяmяnzяminli "xalq яdяbiyyatы millilikdяn fяrzlя bяшяridir" qяnaяtinя gяlяrяk yazыrdы ki, "яlimizdя material olsaydы, bяlkя mяsяl vя atalar sюzlяrinin (Y.V.Чяmяnzя-

minli. Яsяrlяri. ЫЫЫ cild, Bakы-1977, sяh 44-45,58-60.) daha qяdim olduьu-

nu isbat edяrdik".

Burada mяsяl vя atalar sюzlяrinin яvяzinя deyimlяr sюzцnц iшlяtmяk daha doьru olardы. Vя xoшbяxtlikdяn яlimizdя material vardыr vя deyimlяrimizin daha qяdim olduьunu isbat edirik. Deyimlяr dedikdя, alqыш-qarьыш, salam-

lяrdяnяm". Bu, bir hяqiqяtdir ki, folklor bяшяri tarixi yaшatmaqla bяrabяr, milli-tarixi yaddaшы da яks etdirir. Demяli, folklor elя bir gцzgцdцr ki, nяinki bцtцn bяшяriyyяt, hяtta ayrыlыqda gюtцrцlmцш hяr bir millяt bu gцzgцdя юz milli simasыnы gюrя bilяr.

Folklor xalq yaradыcыlыьыnыn hяr bir sahяni яhatя etdiyi цчцn folklor nцmunяlяrinin tяdqiqindя bir чox nяzяri mцlahizяlяr irяli sцrцlmцшdцr. Bяzi tяdqiqatчыlar folklor materiallarыnыn tяdqiqindя яsatiri vя ya ari nяzяriyyяyя (Bu nяzяriyyяyя gюrя naьыl, яfsanя vя epik яsяrlяr яsatirlяrdяn yaranmышdыr. Buna "gцnяш nяzяriyyяsi" dя deyirlяr.), bяzilяri "iqtibas" (Bu nяzяriyyяyя gюrя Avropa шifahi яdяbiyyatы nцmunяlяri Шяrq шifahi яdяbiyyatыndan gюtцrцlmцшdцr.), digяrlяri "tarixi", bir baшqalarы isя poligenzm vя antropoloji nяzяriyyяlяrя mцraciяt etmiшlяr.

Mяncя, deyimlяrin, alqыш vя qarьышlarыn, mцnasibяt bildirяn ifadяlяrin vя ya frazeoloji birlяшmяlяrin tяdqiqindя tarixi nяzяriyyяyя mцraciяt etmяk daha чox faydalы olardы. Buna gюrя dя, "Шяki folklor antologiyasы"na daxil edilяcяk deyimlяr vя s. nцmunяlяr son dяrяcя maraqlы tяdqiqat obyektidir.

Qeyd edim ki, Azяrbaycanda daш dюvrц юzцnцn bцtцn inkiшaf (R.Gюyцшov. Gюst.яsяri, yenя sяh. 14-15.) mяrhяlяlяrindяn keчmiшdir deyяnlяr haqlыdыrlar. Bu, o demяkdir ki, Azяrbaycan folklorunun daшыyыcыsы olan xalq da bяшяri inkiшafыn bцtцn mяrhяlяlяrindяn keчmiшdir. Bunun sцbut edяn qaчыlmaz bir faktr vardыr ki, o da Azыx vя Tamtamanыn Azяrbaycanda olmasыdыr.

(Арды 27-ъи сящифядя)

№ 8 (131), Август 2015

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.27

Tarda ifa edяn yeganя elmlяr doktoru Mцsahibimiz SanktPeterburq Dюvlяt Universitetindя чalышan, Tarix vя Mяdяniyyяt Иnistutunun lektoru, sяnяtшцnaslыq elmlяri doktoru, professor Faiq Чяlяbidir.

HEЧ BИR MADDИ TЯMЯNNA GЦDMЯDЯN ЯLИMИZDЯN GЯLЯNИ EDИRDИK

Sюhbяtlяшdi: Шahnaz KAMAL

- 80-ci illяrin sonu, 90cы illяrin яvvяllяrindя Peterburqda bir neчя Azяrbaycan cяmiyyяti yaradыldыьыnы eшitmiшяm.

- Elяdir. Biri bizim qur-

- Xoш gюrdцk, Faiq mцяllim. Sizinlя yenidяn gюrцшmяyimя чox шadam. Biz, Azяrbaycanыn Milli Mяdяni Muxtariyyяtыnыn bazar gцnц mяktяbindя, qыsa mцddяt dя olsa, bir yerdя чalышmышыq. Siz tarixi, mяn яdяbiyyatы tяdris edirdim. Elя mяktяbdяn baшlamaq istяrdim.

Sankt-Peterburqda Azяrbaycan mяktяbi nя vaxt yaradыlыb?

- Xoш gюrdцk. Mяn dя Sizi gюrmяyimя шad oldum. SanktPeterburqda Azяrbaycan mяktяbi 80-ci illяrin sonunda yaradыlmышdы.

Onu biz yaratmышdыq: mяn, Zцlfiyyя Abbasova vя Hяsяn Mяsimov. Tяшkilat iшlяri ilя Zцlfiyyя xanыmыn hяyat yoldaшы, tibb xidmяti polkovniki, professor Rahib Abbasov mяшьul olurdu. Zцlfiyyя xanыm hяm mяktяbin mцdiri, hяm dя Azяrbaycan dili mцяllimi idi.

Musiqini vя яdяbiyyatы mяn tяdris edirdim. Hяsяn mцяllim isя яvvяl rяsm dяrsini, sonra isя tarix dяrsini deyirdi.

- Шagirdlяrinizin sayы necя, чoxmu olurdu?

- Hя, чox olurdu. Azяrbaycanlыlardan baшqa rus, yяhudi dя olurdu. Biz dediyimiz dяrs цчцn pul almыrdыq. Yыьыlan pul dяrs deyilяn yerin icarяsinя gedirdi. Bu mяktяb юz fяaliyyяtini 1998-ci ilя qяdяr davam etdirdi. Dцzdцr, arada fasilяlяr olurdu. Bu vя ya digяr sяbяblяrdяn dяrsi dayandыrmalы olurduq. Ancaq sonradan yenя bяrpa edirdik. Яsas problemimiz dя yerlя baьlы olurdu.

1998-ci ilя Sankt-Peterburqda Milli Mяdяni Muxtariyyяt yaradыlanda mяktяb muxtariyyяtыn tяrkibinя keчdi, fasilяlяrlя dя olsa, dяrslяr keчirilirdi. Elя indi dя mяktяbin fяaliyyяtini bяrpa etmяyя чalышыrlar.

duьumuz "Azяri" cяmiyyяti idi.

Sonra Muxtariyyяt elя bu cяmiyyяtin яsasыnda quruldu. Иndi muxtariyyяtin qяzetinin adы da "Azяri"dir. Bir dя Paшa adlы soydaшыmыz vardы, o cяmiyyяt qurmuшdu.

Tяяssцf ki, hяmin cяmiyyяtin adыnы unutmuшam. Onda indiki kimi deyildi. Burada yaшayan azяrbaycanlыlar daha vяtяnpяrvяr idilяr.

90-cы illяrin яvvяllяri oyanma dюvrц idi. Heч bir maddi tяmяnna gцdmяdяn яlimizdяn gяlяni edirdik.

Sюzцn яsl mяnasыnda xalqыmыzы sevir, onun uьrunda яlimizdяn gяlяni etmяyя чalышыrdыq. Иndi ayrы cцrdцr, hяrя юzцnц dцшцnцr.

- Burada elя o vaxtdan ermяni cяmiyyяtlяri чox idi.

Вагиф АСЛАН (Яввяли 26-ъы сящифядя) Tцrk xalqlarыnыn ulu tarixя malik olduqlarыnы bnir чox elm xadimlяri tяsdiq edirlяr. N.K. Antonov yazыr: "Исторический путъ жизни тюркских народов начался в глубокой древности, с древнекаменного века и имел важное значение в развитии истории других нарадов

(Антонов Н.К. Лектсии по тйуркологии. Йакутск, 1984, с. 17.) Евразии и миро-

вой тсивилизатсии" Иkinci vя яn яsas sцbut isя Azяrbaycan o cцmlяdяn Шяki folklorunun daшыyыcыlarыnыn danышыьыnda bяшяri inkiшafыn bцtцn mяrhяlяlяrini яks etdirяn nцmunяlяrin mюvcudluьudur. Elя buradaca яlavя edim ki, arxantrop vя paleantrop tipli insanlar bacarыqlы insanlar sayыlыrdыlar, чцnki primitiv alяtlяr dцzяldя bilirdilяr. Neantroplar isя bacarыqlы olmaqla bяrabяr hяm dя шцurlu insanlar idilяr.

Bяs hansы mцlahizяlяrя яsasяn deyirik ki, bir sыra folklor nцmunяlяri bяшяri inkiшafыn яn qяdim qatlarыna nцfuz edir vя bizim yaddaш iшыьыmыzda bu sirli vя sehirli mяqamlar aydыnca gюrцnцr? Bu suala cavab vermяmiшdяn яvvяl artыq elm tяrяfindяn qяbul edilmiш bir sыra faktlara nяzяr salaq: 1) Avstraliopitek tipli insanlarda kannibalizm adяti mюv-

- Ermяnilяr bizdяn tez ayыlmышdыlar. Onlar artыq 85-86-cы illяrdяn aчыq шяkildя Daьlыq Qarabaь davasыna baшlayыrdыlar. Bir tarixчi alim vardы, Karen Yцzbaшyan, ermяni cяmiyyяtinin sяdri idi. Чox savadlы adam idi. Yaxшы da natiqlik qabiliyyяti vardы. O tez-tez ermяnilяri yыьыb toplantыlar keчirяrdi.

Onlar o vaxtdan Daьlыq Qarabaьыn Azяrbaycandan ayrыlmasыna чalышыrdыlar.

sarыdan bяxtim чox gяtirib. Siz deyяn kimi, Mirzя Mansur Mansurovdan, Bяhram Mansurovdan dяrs almышam. Mяnim bir mцяllimim dя vardы - Mяmmяd Saleh Иsmayыlov. Цzeyir Hacыbяyovun tяlяbяsi olmuшdu. Bizя "Azяrbaycan xalq musiqisinin nяzяriyyяsi" ixtisasыndan dяrs deyirdi. Ondan da чox шey юyrяndim.

- Faiq mцяllim, bu yaxыnlarda dostlar arasыnda Sovet dюvrцndя tarыn qadaьan edi-

- Mяn Faiq Чяlяbini hяm dя bir tarzяn kimi tanыyыram. Dяfяlяrlя tяdbirlяrdя ifanыzы dinlяmiшяm. Чox шюvqlя ifa edirsiniz. Hiss olunur ki, ifa zamanы o musiqini yaшayыrsыnыz.

- Mяn tarы чox sevirяm.

Deyim ki, mяn, elmlяr doktoru olan vя eyni zamanda tarda ifa edяn yeganя azяrbaycanlыyam.

Daha bir tarzяnimiz dя var, Davud Mяmmяdbяyov. O, Moskvada yaшayыr. Elmlяr namizяdidir, hяm dя mяclislяrdя, tяdbir vя konsertlяrdя tarda ifa edir.

- Sizin gюzяl mцяllimlяriniz olub. Bildiyim qяdяri, Mirzя Mansur Mansurovun, Bяhram Mansurovun tяlяbяsi olmusunuz.

- Doьrudan da mцяllim

lib edilmяmяsi ilя baьlы mцzakirяmiz olmuшdu. Bu barяdя siz nя deyя bilяrsiniz, tar qadaьan olunmuшdumu?

- 1922-28 ci illяrdя Xalq Maarif Komissarы iшlяmiш Mustafa Quliyev tara, цmumiyyяtlя muьama, Шяrq musiqisinя qarшы чыxыb.

Tarы, muьamы rяdd edib, tamamilя lяьv olunmasыna чalышыb. Ondan sonra tara hцcumlar baшlanыb.

MЯNCЯ, TARЫ BAЬЫROV XИLAS ETDИ - Sizcя, tarы nя vя yaxud da kim xilas etdi?

- Mяncя, tarы Baьыrov

xilas etdi. Чцnki Mustafa Quliyevdяn sonra, dediyim kimi, tarыn, muьamыn цstцnя чox dцшmцшdцlяr. "Oxuma tar, oxuma tar, Sяni sevmir proletar" - deyirdi Sцleyman Rцstяm.

- Mцшfiq dя "Oxu, tar!" dedi...

- Onda mцшfiqlяr az idi. Яgяr Baьыrovun aшkarda vя ya gizlindя яmri olsaydы, tarы da, muьamы da mяhv edяcяkdilяr.

Ancaq Baьыrov bu mяsяlя ilя baьlы heч nя demяyib, susub. Ona baxыb qalanlar da susdu. Tar yaшadы.

- Faiq Чяlяbi- soyadыnыzы duyunca Шяkidяn olduьunuza шцbhя qalmыr.

- Шяkili olsam da Bakыda bюyцmцшяm. O vaxt Oktyabr rayonu, indi Yasamal rayonu adlanan яrazidя yaшayыrdыq. Bakы onda indiki kimi deyildi. Юzц dя, insanlarы da tamam baшqa cцr idi. O vaxtыn Bakыsы mяnя daha doьma, daha yaxыndыr.

Soyadыma gяlincя, bяli, "Чяlяbi" deyяndя aьla ilk nюvbяdя Шяki gяlir. Ancaq bu soyad Tцrkiyяdя daha чox yayыlыb. "Чяlяbi" sяlcuq saraylarыnda titul olub.

Sonra Cяlalяddin Ruminin oьlu Sultan Vяlяd юzцnя tяxяllцs gюtцrцb. Ondan sonra bцtцn nяsli Чяlяbi soyadыnы daшыyыb.Sonralar da sarayda ancaq шairlяr, sяrkяrdяlяr, tanыnmыш шяxslяr Чяlяbi tяxяllцsцnц daшыya bilяrdilяr. Dediyim kimi, bizя dя Tцrkiyяdяn gяlib.

- Faiq mцяllim, halhazыrda hansы iшlяrlя mяшьulsunuz?

- Sяnяtшцnaslыq elmlяri doktoru, professoram. SanktPeterburq Dюvlяt Universitetindя iшlяyir, Tarix vя Mяdяniyyяt Иnistutunda mцhazirя deyirяm, konsertlяrdя, tяdbirlяrdя чыxыш edirяm. "Koroьlu eposu vя atalar sюzlя-rinin qarшыlыqlы mцnasibяtlяri" mюv-zusunda geniш bir mяqalяni чapa vermiшяm. O mяqalяnin davamыnы iшlяyirяm, чox gцman ki, kitab olacaq.

- Faiq mцяllim, sizя bцtцn iшlяrinizdя uьurlar arzulayыram. Maraqlы mцsahibяyя gюrя tяшяkkцr edirяm.

1905.az 19.02.2015

Шяki folkloru cud idi. Яlbяttя ki, bir-birinin яtini yemяk tяbiяt qarшыsыnda aciz qalan arxantrop цчцn hяyati tяlяbat idi.

Bu gцn Шяki dialektindя iшlяnяn "canоо yiyim", "gюzinqi" vя ya "цzцnqi yiyim" kimi ifadяlяr mяhz belя qяdim bir yaddaшыn mяhsuludur. Bяzяn dalaшan adamlar bir-birinя deyirlяr: "яtоо yiyif, qanоо iшsяm, цreyim soоmaz". "яtоо чiy-чiy yiyяrяm" vя s.

Gюrцndцyц kimi "яtin чiy-чiy yeyilmяsi" odlar diyarы Azяrbaycanda odun kяшfindяn яvvяlki dюvrцn mяhsulu olub, yaddaшыmыzda bu gцn dя yaшamaqdadыr.

2) Nяinki arxantrop vя paleantrop tipli insanlar, hяm dя neantroplarыn ilk nяsillяri maьaralarda yaшamышlar. Bu da юz nюvbяsindя bizim tarixi yaddaшыmыzda юz яksini tapmышdыr. Yeni yaranan kюhnяlmiшi, юz dюvrцnц baшa vurmuш adяt яnяnяlяri inkar etdiyi kimi, yeni tяfяkkцr tяrzi dя kюhnя tяfяkkцr tяrzini inkar etmiшdir. Buna gюrя dя insanыn юz qяdim яcdadы ilя baьlы tяsяvvцrlяri daha чox mяnfi mцnasibяtlяrin ifadяsindя юzцnц gюstяrir. Adяtяn, yerini bilmяyяn adamlar barяsindя deyirlяr:

xыb.

- Elя bil, daьdan dцшцf.

- Ayidi dя, kцyцllяn чы-

- Daьdan dцшяn ayыnы qandыrmax olar, bunu yox.

Baшa gяlmяyяn iш dalыnca gюndяrilяn adam юz fikrini belя ifadя edir: - Яшi, mяni maьara daшы dalыnca gюndяrirlяr.

3) Яkslяrin vяhdяti vя mцbarizяsi deyilяn fяlsяfi qanun dil vahidlяrindя dя yaшamaqdadыr.

Arxantrop vя paleantropa mяxsus kannibalizm яlamяtlяri bu gцnki tяfяkkцr tяrzi baxыmыndan mяzmun vя mahiyyяti dяyiшmiш шяkildя, xцsusilя oxшama formasыnda qalmaqda olsa da, mяnfi mцnasibяt ifadя edяn ifadяlяrdя юz яski kюkцnя daha da yaxыnlaшыr: - Юz baшоо yiyяsяn.

Hяtta uшaq dil - boьaza qoymadan aьlaya-aьlaya durduqda deyirlяr: - Bu adam baшы yicaxdi.

4) Yuxarыda deyilяnlяrlя яlaqяdar olaraq юz mцlahizяlяrimi belя yekunlaшdыrmaq istяyirяm ki, heч dя arxantrop tipli insan юz yerini bir saatыn, bin anыn iчindя paleantropa vermяmiшdir. Heч шцbhяsiz ki, bu proses paleantrop vя neantrop arasыnda da eyni

qayda цzrя getmiшdir. Bяlkя dя, arxantropla paleantrop, paleantropla neantrop 100 illяr, 1000 illяr boyunca yan-yanaшы, lakin ayrыayrы mяnяvi qцtblяrdя yaшamышlar.

Bu barяdя naьыl sцjetlяri ilя яlaqяdar olan yazыlarыmыzda daha geniш danышacaьыq. Onu qeyd edim ki, paleantropun yaddaш gцzgцsцndя arxantrop, neantropun yaddaш gцzgцsцndя isя paleantrop юz яksini mцяyyяn mяnada tapa bilmiшdir. Фolklorшцnas Я.Axundov вахтиля "Azяrbaycan folklor antologiyasы"na yazdыьы юn sюzdя deyirdi: "...folklor nцmunяlяrinin яmяlя gяlmяsi, mяnшяyi haqqыnda heч bir tяdqiqat aparmamышыq. Onlarы araшdыrmaq, ...mяnшяyi haqqыnda fikir sюylяmяk gяlяcяk

(Azяrbaycan folkloru antologiyasы,Ы c.

Bakы-1968, sяh. 5.) tяdqiqatчыlarыn

vяzifяsidir." Dil vя el yaddaшы baxыmыndan Azяrbaycan xalqыnыn neчя qяdim vя ulu kюklяrя baьlы olmasы gюz qabaьыndadыr. Bir qayda olaraq nцfuzlu tяdqiqatчыlar tцrkц kюkц Шяrqi Tцrkцstanda vя Orta Asiyada olan, gюvdяsi Azяr-baycan vя Qafqaza, budaqlarы isя Шяrqi Avropaya vя Kiчik Asiyaya

(C.Qяhrяmanov vя Ш.Xяlilov. "Mustafa Zяrir. "Yusif vя Zцleyxa". Poemanыn

mяtni vя tarixi - qrammatik oчerk.

Bakы-1991, sяh 13.) dцшяn aьaca

bяnzяdirlяr. Burada kюkцn hяm dя Azяrbaycana dцшdцyцnц xцsusi qeyd etmяk lazыmdыr. Чцnki яks halda ortaya daha bir sual чыxыr: - Mяhz яn qяdim insan dцшяrgяsi Azяrbaycanda olaola vя цstяlik Azяrbaycan dilindя insanыn formalaшmasыnыn bцtцn яlamяtlяrini ifadя edяn sюzlяr vя ifadяlяr ola-ola tцrk aьacыnыn kюklяri nя цчцn Azяrbaycanda olmasыn? Яgяr sюhbяt yayыlmadan gedirsя, xalqlarыn bюyцk yerdяyiшmяsi mezolit dюvrцndяn baшlayыr. Bu da e.я. XЫЫЫ minillikdя iqlimin istilяшmяsi ilя baьlыdыr. Яslindя bu, ю dюvrdцr ki, insan artыq maьara hяyatыndan uzaqlaшыr, yяni "daьdan dцшцr".

Heч шцbhяsiz ki, bu "daьdan dцшmя" prosesi dя uzun mцddяt davam etmiшdir. Яsas ondan ibarяtdir ki, dilimizdя maьara hяyatыndan uzaqlaшmaqla baьlы ifadяlяr yaшamaqdadыr. Tяrs vя nataraz adamlar barяsindя dediyimiz kimi: "Elя bil ki, daьdan dцшцb". "Юzцndяn qыllыsыna rast gяlmяyib" vя s.

(Арды вар)

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.28 Бакыда Яли дайы адлы бир мяшщур щямйерлимизин йашайыбйаратмасындан лап чохдан хябярим вар. Садя пешяси - чякмячилийи иля чох танынмыш зийалыларын, корифей сяняткарларын щюрмятини газанмыш Яли дайы иля бир-нечя дяфя юзцм эюрцшцб сющбятляшмяк истясям дя, мцхтялиф сябяблярдян бизим эюрцшцмцз баш тутмайыб. Бялкя бир аз да мяндя архайынчылыьы онун щаггында интернетдя чохсайлы мялуматларын олмасы йарадыб. Вя бу йахында 1991-ъи илдя "Яmяkdar mяdяniyyяt iшчisi" кими йцксяк ада лайиг эюрцлмцш щямйерлимиз Яli Davud oьlu Яhmяdov щаггында Модерн.аз сайтында Шащаня Рящимлинин бир-нечя ил яввял йаздыьы мягаля иля растлашдым. Индийя гядяр таныш-билишлярдян Яли дайы щаггында ешитдикляримин яксяриййятинин бу мцсащибядя якс олундуьуну эюрдцкдя, щямин йазыны охуъуларымызла бюлцшмяк гярарына эялдим.

М.НЯБИБЯЙОВ

Шащаня RЯЩИМЛИ, Fotoлар Eлчин AЬАЙЕВИН Redaktorumuz saytыmыzыn yeni rubrikasы цчцn yazы hazыrlamaьы mяnя hяvalя edяndя, ilk mцsahibimin kim olacaьыnы xeyli gюtцr-qoy etdim. "Sadя peшяkarlar" rubrikasыnыn ilk yazыsыnы elя bir adamla baшlamalыydыm ki, uьurlu,

“Академик чякмячи...”

Mяшhur чяkmячi Яli дайы: "Dцnyanыn bюyцklцyцndяn sяnя nя, ayaqqabыn ki, dardыr..."

"Bu sяnяtdя юzцmц akademik hesab edirяm..."

Nizamini, Fцzulini, Seyid Яzimi яzbяr bilяn щямйерлимиз, чяkmячi Яли Ящмядовла иля мцсащибя yalnыz veriliш hazыrlamaq xяtrinя veriliш hazыrlayыrlar.. Bu da bizi tamaшaчы kimi bezdirir...".

Mяn dя yazыnы hazыrlayarkяn sяmimi olacaьыma sюz verirяm. Яli dayы maraqlы sюhbяtini Cяlil Mяmяmmяdquluzadяdяn bir misal чяkmяklя davam elяtdirir - "Юz nюqsanыnы gюrяn, dяrk edяn xalq bюyцk xalqdыr. ...Biz isя юz nюqsanыmыzы gюrя bilmirik. Nюqsanыmыz odur ki, яlimizdя olanlarы qoruyub saxlamыrыq. Bu gцn kiшi sяnяtlяri юlцr.

Bяlkя milli geyimlяr, чarыq tikmяk lazыm oldu. Harda tikяcяklяr? Mяn dя bir 5 ilя getdim bu dцnyadan, kimi tapacaqlar? Иzimiz itib gedяcяk. Axы bu xalqыmыzыn mяnяvi sяrvяtidir.

Mцsяlmanam sevmяyirяm millяtimi.

Kяsilяsi baшыmdыr, kяsiblяr sцnnяtimi.

Demя bu kafirdir, mцsяlmandыr, Kimin elmi var o insandыr"

"Oxumasam da sirrini yaxшы bildiyim bir sяnяti seчmiшяm.

Daha doьrusu bu peшяyя mяni dayыm yюnяldib. O zamanlar, yяni 37-ci ildя atam repressiya qurbanы olub. Dayыm da gюrdц imkan yoxdu oxumaьa, mяni 1949-cu ildя sяnяt artelinя qoydu. 15 yaшыm var idi onda. 1952-ci ildя isя doьulduьum Шяkidяn Bakыya kючdцk. Яvvяlcя burda bir sexdя iшlяdim. 1959-cu ildя isя Xalq artisti Яlibaba Abdullayev mяni Dюvlяt Filarmoniyasыna iшя gюtцrdц. Bu gцnя kimi dя orda iшlяyirяm".

Hazыrda Dюvlяt Filarmoniyasыnыn rяqqaslarыnыn ayaq geyimlяrini чяkmячi Яli дайы tikir.

Deyir ki, 150 peшяkar rяqqas varsa, onlarыn ayaqqabыsыnыn tikilmяsi, tяmiri onun юhdяliyindяdir. Yaz-yay mюvsцmц iшinin чox olduьunu bildirir: "Amma deyim ki, halhazыrda ayrы-ayrы fiziki шяxslяrя heч nя tikmirяm. Чцnki keyfiyyяtli material yoxdur. Яvяllяr Moskvadan gяtirilirdi xromlar. Иndi isя Иrandan gяtirirlяr badoшlarы, onlar da tez sыnыr, iylяnir. Amma Rusiyadan gяlяnlяr geyindikcя bяrkiyirdi".

25 il tanыnmыш rяssam Tahir Salahova, Aшыq Шяmшirя, Rяшid Behbudova ayaqqabы tikяn Яli dayы indiki nяsilя yazыьы gяldiyini deyir: "Чцnki indi xarici шirkяtlяr gяtirir ayaqqabыlarы. Onlarыn da 90%-i kefiyyяtsizdir.10 ildяn sonra sizin ayaqlarыnыz gюbяlяk xяstяliyinя tutulacaq keyfiyyяtsiz ayaqabы geymяkdяn. Ona gюrя ki, dяri яsl deyil, яvяzedicidir. Yarы yun, yarы sintetika olur materiallarы. Bяxtiyar Vahabzadя demiшkяn:

oxunaqlы alыnsыn... Amma seчimi elя redaktorun юzц etdi - "Bakыda яn mяшhur bir чяkmячi var, Яli dayы, ondan baшlayaq!"...

Nюmrяsini чяtinliklя tapdыm... Telefonda danышarkяn onun aqressiv, soyuqqanlы bir adam olduьunu zяnn etmiшdim, amma gюrцшяndя dцшцncяlяrim tamamilя alt-цst oldu... Doьrusu, яvvяlcяdяn bilirdim ki, Яli kiшi olduqca savadlы vя чox dцnyagюrцшlц bir insandыr, baxmayaraq ki, яksяriyyяt "чяkmячidя nя savad" deyя dцшцnцr...

Mяn isя sanki bir чяkmячi ilя deyil, bir elm xadimi ilя mцsahibяyя gedirmiш kimi ehtiyatыmы яvvяlcяdяn tutmuшdum...

Budur, Яli kiшinin kitablarla vя mцxtяlif sяpgili шяkillяrlя dolu kiчik ayaqqabы emalatxanasыna daxil oluruq... Bяribaшdan шяrt kяsib sюhbяtя belя baшladы: "Yazы xatirinя yazы yazmayыn, gцnцmцzцn mяtbu orqanlarы vя televiziyalar yalnz vя

№ 8 (131), Август 2015

Sюhbяt яsnasыnda Seyid Яzim Шirvanidяn bu misralarы bяdahяtяn deyяn Яli dayы hяr addыmbaшы qarшыmыza чыxan чяkmячi ustalardan deyil. Яli dayы o cцr чяkmячidir ki, Nizami Gяncяvinin yaradыcыlыьыnы 60% bilir.

"Uшaq vaxtы mяnim dя arzum var idi oxuyam. Bakыda ali mяktяbя daxil olam. Amma sizin qяdяr шanslы deyildim. Bu mяnя nяsib olmadы. Юzцm юz savadыmы artыrmaьa baшladыm. Hяlя Шяkidя ikinci sinifdя oxuyarkяn dayыm mяnя Nizaminin "Xяmsя"sini oxumaьы mяslяhяt gюrmцшdц. Mяn dя юyrяnirdim. Nizaminin 5 poemasыnы яzbяrdяn bilirяm".

Nizami Gянcяvidяn "Qarышqanыn qanadыnda sяn Tanrы qцdrяtini gюrя bilяrsяn" deyя misal чяkяn Яli dayыnыn sюzlяrinя gюrя, oxumasa da, чox da tяяssцf hissi keчirmir:

Bu gцn bu dяb, sabah o dяb, Bu dяb gedir, o dяb gяlir.

Paltarыmыz kюhnяlmяmiш dяb kюhnяlir, Mяgяr yenilikmidir юzцnц bяyяnmяyib, юzgяni doьma tutmaq?..

Geyib юzgя чяkmяsini, yeriшini unutmaq?!

Hal-hazыrda material qыtlыьыndan яziyyяt чякirяm. Шяkiyя sifariш gюndяrmiшяm ki, mяnя bir чarыx gюnц gяtirsinlяr. Bir dяnя dя dabbaqxana qalmayыb" - deyя чяkmячi Яli дайы sюhbяtиня davam edir: "Mяnim emalatxanamda 11 nюv ayaq geyimi var. Azяr-baycanda onun 6-sы qadыn geyimidir, 5i isя kiшi. Elя qяliblяr var ki, siz onu yalnыz bu emalatxanada tapa bilяrsiniz. Doьrudur saydыьыm sяbяblяrя gюrя istifadя edя bilmirяm, amma alяt kimi saxlayыram. Emalatxanada hяmчinin katoloqlarыm da var ki, onlara яsasяn hansы tarixi geyimin hansы ayaqqabыya uyьun olduьunu deyirяm. Чцnki rяqqas vя rяqqasя ayaqqabыlarы gяrяk ayaqda durna kimi dik dursun.

Daha saьa-sola яyilmяsin". Яli dayы ilя sюhbяt edяedя emalatxanaya da gюz gяzdirdim. Necя ki, Яli dayы baшqa чяkmячilяrя bяnzяmirdi, onun emalatxanasы da hяmчinin... Bura чяkmячi emalatxanasыndan чox muzeyя vя ya kitbaxanya oxшayыrdы.

Otaьыn bir kцncцndя sяliqя ilя yыьыlmыш qяliblяr vя цzяrindя qяdimiliyi ilя seчilяn ayaqqabыlar var idisя, digяr kцncцndяki rяflяrdя bяlkя dя 100-dяn, 1000-dяn чox kitaб dцzцlmцшdц. Hяlя emalatxanadakы bцstlяri demirяm. Яn bюyцk bцst isя Яli dayыnыn iш gюrяrkяn oturduьu yerdяn yuxarыda qoyulmuш Nizami Gяncяvinin bцstц idi.

Sanki otaqda hяr шey harmoniya

tяшkil edirdi. Otaьыn saьыnda qяliblяr, solunda kitablar baш hissяdя bцstlяr, Яli dayы vя onun cцrbяcцr iш alяtlяri... Diqqяtimi яn чox чяkяnsя emalatxananыn solunda divarдaн asыlmыш шяhidlяrimizin adы da yazыlmыш шяkillяri idi...

Deyя bilяrяm ki, hяm vяtяnpяrvяr, hяm dя ziyalы olan bu чяkmячi 1991-ci ildя "Яmяkdar mяdяniyyяt iшчisi" adыnы almayыb, onu bu xцsusiyyяtlя-rinя gюrя юzц qazanыb. Яli kiшi hяmчinin "Kitab Cяmiyyяti"nin цzvцdцr. Nadir tapыlan 40-a yaxыn kitablarы, o cцmlяdяn - Krыlovun saь olanda nяшr olunan kitabы, Nяsiminin demяk olar ki, чяtinliklя tapыlan divanыnы hяmin cяmiyyяtя baьышlayыb. Deyir ki, bu yaxыnlarda Tolstoyun kitabыnы onun цчцn gяtiriblяr. Kitaba, yazara olan mяhяbbяtindяn Яli kiшi kitabы юpцb gюzцnцn цstцnя qoymaqdan юzцnц saxlaya bilmяyib.

Evindя isя 2000-я yaxыn kitab saxlayыr чяkmячi Яli dayы... Bяlkя dя bu sяbяbdяn onun haqqыnda 20 шair шeir yazыb, 52 qяzet mяqalя dяrc edib. O шairlяr arsыnda Яli dayыnыn yaxыn яqidя dostu

Bяxtiyar Vahabzadя dя var: Nяcabяt saчыlыr sюz-sюhbяtindяn, Eшqi-xeyirxahlыq, Qяsdi-mяhяbbяt. Чяkmячi Яlinin tanrыsы Vяtяn, Dostu sяnяtkarlar, mehrabы sяnяt.

Qeyrяt seli axыr damarlarыndan, Soyuqqanlыlarы o, dцшmяn sanыr. Чяkmячi kюшkцnцn divarlarыndan, Nizami boylanыr, Sabir boylanыr. Яli dayы deyir ki, Bяxtiyar Vahabzadя юlцmцnя цч gцn qalmыш юzц gяtirib mцяllifi olduьu kitabы ona baьышlayыb. Onun haqqыnda yazan mцяlliflяr iчяrisindя Osman Mirzяyev, Hacыbaba Hцseynov da var. Yaxыn gцnlяrdя ona kitab baьышlayanlardan biri dя Vaqif Sяmяdoьlu olub.

Amma Яli kiшi haqqыnda yazыlanlar tяkcя Azяrbaycanыn hцdudlarы ilя mяhdudlaшmыr. Rima Kazakovanыn "Master Ali", onun tцrk variantы olan vя Ankarada

чapdan чыxan "Qonduraчы Ali" шeirini dя yaddan чыxartmaq olmaz. Яli dayы deyir ki, tarixi шяxsiyyяtlяrdяn Яmir Teymuru чox sevir. Чцnki o bir yeri iшьal edяndя sяnяtkarlarы юldцrmцrmцш, onlarы da юzц ilя Sяmяrqяndя aparыrmыш.

Vя ya Nizaminin bu misrasы onun цчцn яvяzolunmazdыr - "Юlkяni tяrk etsя sяnяt-sяnяtkar, heyhat, bundan bюyцk fяlakяtmi var?!".

Ancaq Яli dayы hal-hazыrda sяnяtinя olan qiymяtdяn heч dя razы deyil: "Bu gцn varam, sabah yox. Иzimiz itib gedir. Kim gяlib bizim milli geyimlяri tikяcяk".

Bяs юvladlarыnыzdan kimsя bu sяnяti davam elяtdirirmi? sualыma isя cavabы belя oldu: "Yox, heч biri bu yolla getmяk istяmяdi. Deyirlяr ki, aьыrdыr.

Kleyin iyini illяrlя ciyяrlяrя чяkmяk hяr adamыn iшi deyil. Bяlkя dя bu sяbяbdяn heч шagirdlяrim dя yoxdur. Amma чox nigaranam. Lakin yenя dя bu sяnяtdя юzцmц akademik hesab edirяm. Чцnki mяn kamil sяnяt юyrяnmiшяm".

Artыq mцsahibяmiz bitmiшdi, saьollaшыb Яli dayыnыn yanыndan ayrыlыrыq. Ancaq fikirlяrim чox qarышыq idi. Dцшцnцrdцm ki, gюrяsяn Яli dayыnыn dediyi qяdяr yazыmda sяmimi ola bilяcяyяmmi, onun цrяkdяn sanki bu dяqiqя aьlыyacaqmыш kimi dediyi "kim gяlib bizim milli geyimlяri tikяcяk. Biz яgяr Anaya "mama", dяhlizя "kolidor" desяk, kim bizim dili qoruycaq, kim?" ifadяlяrini oxucuya Яli dayы kimi mяnalы чatdыra bilяcяyяmmi, onun fяxrlя bizя gюstяrdiyi emalatxananыn яslindя kitabxana, onunsa bir arxivarius olduьunu yazыmda gюstяrя bilяcяyяmmi? Шяki lяhcяsiylя dilinin шirinliyini, цzцndяki nigaranчыlыьы bir rяsm kimi чяkib oxuculara gюstяrя bilяcяyяmmi? Onun bir nahar vaxtыnы aldыm, buna dяyяn yazы hazыrlaya bilяcяyяmmi?

Hazыrlaya bildimsя яgяr, nя gюzяl…

№ 8 (131), Август 2015

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

YOL HЯRЯKЯT QAYDALARЫNA ЯMЯL EDЯK, QЯZALARDAN UZAQ OLAQ! Tural NИФТАЛЫЙЕВ, Шяki ШRPШ DYPB-нин Tяbliьat vя тяшviqat цzrя иnspektoru, полис баш лейтенанты

Son zamanlar baш vermiш yol-nяqliyyat hadisяlяrinin tяhlili gюstяrir ki, minik avtomobillяrindя onlarыn texniki xarakteristikasыnda nяzяrdя tutulduьundan artыq sayda sяrniшin daшыnmasы qяzalarыn aьыrlыq dяrяcяsini yцksяltmяklя daha чox sayda insanlarыn hяlak olmasы vя xяsarяt almalarыna gяtirib чыxarыr. Xцsusяn dя yay mюvsцmц ilя яlaqяdar istirahяt bюlgяlяrinя minik avtomobillяri ilя sяrniшindaшыma fяaliyyяti ilя mяшьul olan шяxslяr tяrяfindяn sяrniшindaшыma qaydalarы kobud шяkildя pozulur.

Bununla yanaшы, texniki cяhяtdяn nasaz olan, tяhlцkяsizlik tяlяblяrinя cavab vermяyяn nяqliyyat vasitяlяri ilя, habelя sцrцcцlцk tяcrцbяsi olmadan, яmяk vя istirahяt rejiminя яmяl etmяdяn yorьun vяziyyяtdя gцnцн istяnilяn vaxtы uzaq

mяsafяlяrя sяrniшinlяrin daшыnmasы aьыr yol-nяqliyyat hadisяlяrinin baш vermяsinя sяbяb olmaqla insanlarыn hяyat vя saьlamlыqlarыnы itirmяlяri ilя nяticяlяnir.

2015-ci il ийулун 31-дя Samux rayonu яrazisindя baш vermiш yol-nяqliyyat hadisяsindя "VAZ2106" markalы avtomobildя яylяшmiш 11 nяfяrdяn 5 nяfяrin hяlak olmasы, 6 nяfяrin yaralanmasы, elяcя dя BakыQuba avtomobil yolunun 46-cы kmdя baш vermiш qяzada "Opel" markalы avtomobildя olan 5 nяfяrin hяlak olmasы, 1 nяfяrin yaralanmasы onu gюstяrir ki, bu kimi aьыr nяticяli qяzalarыn baш vermяsinя sяbяb olan inzibati xяtalarыn qarшыsыnыn alыnmasы istiqamяtindя tяdbirlяr gцclяndirilmяlidir. Шяki Шяhяr-Rayon Polis Шюbяsinin Dюvlяt Yol Polis Bюlmяsi dя bu istiqamяtdя mцяyyяn iшlяr gюrцr.

Sцrцcцlяri xяbяrdar edirik ki, minik avtomobillяrinin texniki xarakteristikasыnda nяzяrdя tutulduьundan artыq sayda sяrniшin daшыnmasы, Yol Hяrяkяti Haqqыnda Qanunun 56-cы maddяsinin tяlяblяrinin pozulmasыdыr vя bu qayda pozuntusuna gюrя Azяrbaycan Respublikasыnыn ИXM-nыn 151.2-ci maddяsi ilя 60 (altmыш) manat mяblяьindя cяrimя nяzяrdя tutulur.

сящ.29

Августун 27-дя Шяkiдя 4 nяfяrin юlцмц ilя nяticяlяnяn автомобил гязасы баш вериб.

Hadisя Шяki-Qax yolunun 17-ci km-dя, Шяkinin Gюynцk kяndi яrazisindя qeydя alыnыb. Belя ki, qяza zamanы Шяki sakini Яlizadя Elшяn Akif oьlu idarя etdiyi 99-GK-948 dюvlяt nюmrя niшanlы Sayfa markalы avtomobillя Шяki istiqamяtindя hяrяkяtdя olarkяn qяfildяn idarяetmяni itirib. Иdarяetmяdяn чыxan avtomobil bir neчя dяfя yuvarlanaraq yol kяnarыndakы dяrяyя aшыb. Nяti-

dцz oьlu, Sяdiyev Asif Чingiz oьlu vя Шяkinin Aшaьы Gюynцk

БИР ГЯЗА ДЮРД НЯФЯРИН ЩЯЙАТЫНА СОН ГОЙДУ cяdя sцrцcц ilя yanaшы avtomobildя olan sяrniшinlяr - Шяki sakinlяri Abdullayev Araz Gцn-

kяnd sakini Mustafayev Seymur Hцseyn oьlu aldыqlarы bяdяn xяsarяtlяri nяticяsindя elя hadisя yerindяcя dцnyalarыnы

Hяyatыmыz да bir inшa imiш... Тансу СЦЛЕЙМАНЛЫ,

Шяки шящяр 17 сайлы орта мяктябин ВЫ”б” синиф шаэирди Rяhim iшdяn эялиб, йениъя divanda oturub qяzetи ачмышды ки, гызы Эцлшян яlindя dяftяr онун yanынa gяlиб dedi: - Ata, mцяllim bizя Xocalы haqqынda inшa yazmaq тапшырыб, sяn mяnя bu ишдя kюmяk edяrsяn? Рящим Хоъалы фаъиясини ушаг йашларында йашамышды. Гызынын бу сюзцндян мянфур гоншуларымызын Хоъалыда тюрятдикляри вящшиликляр кино ленти кими бир даща онун эюзляри юнцндян кечди. Атасынын бир мцддят донуб галмасы Эцлшяни дя фикирляря гярг етди. О, атасындан фаъия щаггында ятрафлы мялумат алаъаьына ямин иди. Рящим юзцнц яля алыб, данышмаьа башлады: - Qыzыm, 1992-ci ilin soyuq fevral ayы idi. Mяnim о вахт 5 yaшыm vardы. Rяhmяtlik babam yeni televizor, мяним цчцн ися тязя paltarlar vя kitab-dяftяr almышdы. Щямин gцn mяn чox sevinirdim. Hяlя nяnяm дя ayaqqabы vя чanta almышdы. Евимиздя щамымыз севинъ ичиндя идик... Рящимин ики гызы варды, Эцлшян вя Айшян... Атасынын сющбятини узагдан ешидян Айшян дя эялиб она гулаг асмаьа башлады. Рящим Айшяни дя йанында отурдуб сющбятиня давам етди: - Hя, nя deyirdim?.. Евдя йени телевизора бахырдыг, атам да ишдян эялди. Mяn онун щяр iki цzцndяn юpцб бабамла няням аланлары она эюстярмяйя башладым. Anam да qardaшыm Sяlimlя yemяk sцfrяsini щазырладылар. Biz ailяликъя yemяyя baшlaмышдыг ки, qapынын зянэи чалынды. Эялян мяним baьчa yoldaшыm Яli иdi.

O, валидейнляринин щараса эетдийини vя anasыnыn onu bizя gюndяrdiyini dedi.

Biz onu да йемяйя дявят етдик. Йемякдян сонра Яли иля мян йениъя ойнамаьа башламышдыг ки, ишыглар сюндц вя бiz qorxaraq ата аныиын yanыna getdik. Atam gцlяrяk, “qorxmayыnqorxmayыn” - dedi. Bu вахт anam

qazlarын да sюndцйцнц dedi. Яли иля мян щягигятян горхмаьа башламышдыг. Евдякиляр ися дейирдиляр ки, ишя bax, kцlяk яsmir, шimшяk чaxmыr.

Gюrяsяn nяyя gюrя ишыг да, газ да ейни вахтда sюndцlяr? Bu zaman atышma sяslяri ешитдик. Anam elя bildi ki, gюy guruldayыr. Amma атяш sяslяrи евимизя yaxыnlaшыrdы. Ейни вахтда дящшятли гышгырыг сясляри дя ешитмяйя башладыг. Pяncяrяdяn baxанda qara papaqlы avtomatlы adamlar gюrцnцrdц. Atam vя anam да qышqыrmaьa baшladыlar. Mяn, qardaшыm Sяlim vя достум Яli даща чox qorxmuшduq. Евдя щеч ким ня едяъяймни билмирди... Силащлылар вящшийя дюнмцш ермяниляр иди. Онлардан бири bizim evin pяncяrяsinя атяш ачды. Евин щяр тяряфиня saxsы гырыглары сяпялянди. Birdяn qapыnы qыrdыlar вя mяn gюrdцm ki, atam onlarыn qarшыsыnda dайаныб.

Mяn, Sяlim vя Яli eviн zirzяmisinя enиб oradakы sandыьa girdik. Bu gizli yeri heч kim bilmirdi. Biz iчimizdя aьlayыrdыq. Ня гядяр вахт кечдийини билмирям, амма бирдян sяslяr кясилди. Биз дя сандыгдан чыхдыг, амма йухары галхмаьа тагятимиз галмамышды. Еля зирзямидяъя бизи йуху тутмушду.

Sяhяr ойананда бцтцн баш верянляр мяня йуху кими эялирди. Амма щарда йатдыьымы эюрдцкдя аьламаьа башладым. Сялимля Яли дя аьлайырдылар... Биз yuxarы чыxdыq. Евин щяр йери ган иди, дюшямядя дя мейитляр... - Буну дейиб Рящим юзцнц сахлайа билмяди, щюнкцртц иля аьламаьа башлады...

Gцlшяnля Ayшяn ataларыны сакитляшдирмяк цчцн ону гуъаглайыб цз-эюзцнц юпцрдцляр. Рящим дя бир аз тохдайыб, гызларыны гуъаглады вя sюzцnя davam etdi: - Бизим аилямиздян тякъя няням саь галмышды. Яли дя евляриня эедиб атасы иля анасынын юлдцрцлдцйцнц эюрмцшдц. О вахтдан Яли дя бир гардыш кими бизимля йашамаьа башлады. Бизи няням бюйцтдц. О, бизя щям аталыг, щям аналыг едирди. Язиз балаларым, о фаъиядя биз няляр йашадыг, няляр... Щя, гызым, Эцлшян, инди эяляк сянин иншана...

Gцlшяn атасыны йенидян гуъаглайыб юпдцкдян сонра: - Ata, bax, danышdыqlarыныn hamыsыnы yazmышam. Mяn hяm sяnin башына эялянляри ятрафлы юyrяndim, hяm dя bеля гянаятя эялдим ки, бизим щяр щярякятимиз, эюрдцйцмцз ишляр, бир сюзля бцтцн щяйатымыз uzun bir inшa imiш...

dяyiшiblяr. Иlkin mяlumatlara gюrя qяza zamanы юlяn шяxslяr

gecя saatlarыnda Qax rayonundan toy mяrasimindяn gяlirlяr.

Qяzanыn ilkin olaraq yцksяk sцrяt sяbяbindяn baш verdiyi ehtimal olunur. Qeyd edяk ki, qяza gecя saatlarыnda baш versяdя hadisяdяn ancaq sяhяr saat 8 radяlяrindя xяbяr tutulub.

Faktla baьlы Шяki rayon prokurorluьunda araшdыrmalar aparыlыr. Nяzяrinizя чatdыraq ki, qяza zamanы dцnyasыnы dяyiшяn 4 nяfяr Шяki penitensiar mцяssisяnin яmяkdaшlarыdыr.

KANAL S

Йухарыдакы шякилдя, солдан саьа: Араз, Елшян, Асиф вя Сеймур.

Мotosiklet qяzasында 2 nяfяр xяsarяt alды Шяkidя motosiklet qяzasы 2 nяfяrin xяsarяt almasы ilя nяticяlяnib.

Hadisя августун 28-и gecя saat 12 radяlяrindя шяhяrin Salman Mцmtaz kцчяsindя, Olimpiya Иdman kompleksinin yaxыnlыьыnda baш verib. 26 yaшlы Bakы шяhяr sakini Elчin Babayevin idarя etdiyi motosiklet hяmin яrazidяki yol dairяsindяn keчяrkяn idarяetmя-nin itirilmяsi nяticяsindя yoldan чыxaraq kяnardakы maneяyя чыrpыlыb. Nяticяdя sцrцcц Elчin Babayevlя yanaшы, onun sяrniшini 1992-ci il tяvяllцdц Bakы sakini Aynurя Muradova mцxtяlif xяsarяtlяr alыblar. Yaralыlar xяstяxanaya чatdыrыlыb. Elчin Babayevin vяziyyяti yцngцl olduьundan ilkin tibbi yardыmdan sonra evя buraxыlыb. Aьыr kяllя-beyin travmasы alan Aynu-

rя Muradova isя xяstяxananыn reanimasiya шюbяsinя yerlяшdirilib. Sяhяr saatlarыnda xяstя mцalicяsinin davam etdirilmяsi цчцn Bakы шяhяrinя gюndяrilib.

Qeyd edяk ki, qяzaya

ЕТИБАРСЫЗ ЩЕСАБ ЕДИЛИР Шяки району, Гохмуг кянд сакини Умарова Нязакят Аббас гызынын адына колхоз тяряфиндян верилмиш торпаг сащясинин гярары итдийи цчцн етибарсыз сайылыр. Шяки шящяр, 23-ъц район, Мяммядйаров кцч., ев 2 цнванда йерляшян евин Умарова Ханым Гурбаняли гызынын адына олан Купчасы вя Техники паспорту итдийи цчцн етибарсыз щесаб едилир.

Бакы шящяри, Йасамал р-ну, ЫЫ Алатава, ев 58"А" цнванда йашайан Оруъов Щясян Ялихан оьлунун Шяхсиййят вясигяси, Тягацд карты, Банк карты "Болкарт" итдийи цчцн етибарсыз сайылыр.

Шяки району, Киш кянд сакини Абдулщямидов Ъумай Нуру оьлунун адына верилмиш Торпаьын мцлкиййятя даир Шящадятнамя № 214Ф итдийи цчцн етибарсыз сайылыр

uьrayan шяxslяr Шяkidя keчirilяn Motofestivalыn iшtirakчыlarы olublar.

Faktla baьlы Шяki polisi araшdыrma aparыr.

Шяки Бялядиййясинин коллективи, августун 27дя автомобил гязасында фаъияли сурятдя щялак олмуш Яlizadя Elшяn Akif oьluнун, Abdullayev Araz Gцndцz oьluнун, Sяdiyev Asif Чingiz oьluнун вя Mustafayev Seymur Hцseyn oьluнун валидейнляриня, йахынларына вя язизляриня дярн щцзнля башсаьлыьы верир, Аллащдан сябр диляйир. Аллащ рящмят елясин.

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.30

№ 8 (131), Август 2015

Б БЯ ЯР РА АЯ ЯТ Т Акиф ЯСЯДУЛЛАЙЕВ, щяким (Яввяли ютян сайымызда) Иndi isя birdяn-birя ona elя gяldi ki, hяmin axar su geriyя qanrыlыb onu чalmaьa hazыr olan aь rяngli qorxunc bir ilandыr. Цmumiyyяtlя dalanlarыnda gюzцnя sataшan яn kiчik bюcяklяr belя ona naьыllarda oxuduьu gedяr-gяlmяz yollarda peyda olan яcaib heyvanlar qяdяr vahimяli vя qorxunc gюrцnцrdц.

Qapыlarыnыn qabaьыna чatanda Mahirin titrяmяsi bir az da artdы, fikirlяшdi ki, anasы onun bu halыnы gюrцb юzцnц necя aparacaq. Birdяn ondan nя baш verdiyini soruшsa nя cцr izahat verяcяk. Bяlkя dя bцtцn baш verяnlяr kimlяr цчцnsя чox adi bir hadisяdir, Mahir цчцnsя heч cцrя xilas olmasы mцmkцn olmayan dяrin bir bataqlыqda boьulmaq qяdяr faciяli idi. Qonшulardan kiminsя onu bu vяziyyяtdя gюrяcяyindяn ehtiyatlanan Mahir tяlяsik qapilarыnы aчыb hяyяtя girdi. Bir istяdi ki, anasыnы haraylayыb bцtцn olanlarы ona naьыl edib atasыna izahat vermяsini xahiш etsin, birdяn yadыna dцшdц ki, axы цzцndя atasыnыn sillяsi bюyцklцyцndя iyrяnc bir yara var.

Anasы bu yaranы gюrmяsin deyя tяlяsik юz otaьыna girdi. Mahirin qяfildяn baш verяn hюnkцrtц ilя aьlamasы, sanki, bцtцn divarlarы yыrьaladы. Bu mяqamda яgяr hюnkцrtцnцn шiddяtini юlчяn bir cihaz mюvcud olsaydы yяqin ki, gюstяrici яn son nюqtяdя dayanardы. Onda gюrцnяrdi ki, insan цчцn юz doьmalarыnыn zяrbяsini dadmaqdan dяhшяtli heч nя ola bilmяz. Hяtta isti gюz yaшlarы da bayaqdan atasыnыn sillяsindяn sonra hissiyyatыnы itirmiш, keylяшmiш sifяtini isidя bilmirdi. Bayaqdan gяrginlikdяn, hяyяcandan boьulub, gюyяrmiш sifяti daha da tanыnmaz olmuшdu. Юz otaьыnы, detektiv яsяrlяrdяn oxuduьu яn ciddi cяzaya mцsяllяh olan mящbuslarыn saxlanma kameralarы kimi hiss etdi, elя bil otaьa zцlmяt чюkmцшdц. Ьюz yaшlarы iчindя boьula-boьula чяtinliklя qarшыsыnda hiss etdiyi atasыna mцracяtlя: - Ata, sяn mяni niyя vurdun? Axы mяnim gцnahыm nя idi? Onsuz da hяmiшя sяnin bюyцklцyцn, яzяmяtin qarшыsыnda dillяnmяk mяnim цчцn чяtinlik tюrяdib, чцnki mяn sяni dцnyanыn яn gцclц insanы bilmiшяm. Heч olmasa azacыq da olsa юz fikrimi чatdыrmaq цчцn mяnя шans verяydin. Ey daima bizя arxa, dayaq olan bюyцklцk rяmzi olan atalar, heч olmasa юvladlarыnыzы yol verdiyi ilk xяtaya gюrя baьышlamaьы bacarыn. Atanыn qяzяbinя dцчar olmaq, onun nifrяtini qazanmaq юvlad цчцn яn dяhшяtli cяhяnnяm яzabыndan da betяrdi.

Mahir danышa-danышa otaьыn aшaьы kцncцnя yuvarlaqlanaraq yыьыlыb sюykяdilmiш xalчanыn arxasыndan nяyi isя gюtцrdц, sonra mebelin aшaьы gюzцnц aчыb ordan gюtцrdцyцnц яlindяkinin iчяrisinя yerlяшdirdi. Elя bu vaxt kцчя qapыsы aчыldы, Mahir hiss elяdi ki,

gяlяn anasыdыr. Ona gюrя dя tяlяsik halda yalnыz bu sюzlяri deyя bildi: - Baьышla, ata, vicdansыz oьullar bюyцdяn atalarыn valideynliklя юyцnmяyя haqqы olmadыьы kimi atasыnыn etibarыnы, mяhяbbяtini qazana bilmяyяn oьullarыn da yaшamaьa haqqы yoxdu.

Mahirin qarыn nahiyyяsinя tuшladыьы ov tцfяnginin tяtiyinя pяrчimlяnmiш barmaьыnыn kяskin hяrяkяti ilя dяhшяtli bir partlayыш evin bцtцn divarlarыnы titrяtdi. Bir anlыьa чaшbaш qalыb heч nя anlamayan Sяnяm xala bir gюz qыrpыmыnda sычrayaraq evя doьru qaчdы.

Qapыnы aчыb qan iчindя boьulan Mahiri gюrdцkdя bir anlыьa чaшdы, heykяl kimi dayanыb nя edяcяyini bilmяdi, olanlarы dяrk etdikdя isя ah-nalя чяkdi, saчlarыnы yolub, цzцnц cыrmaьa baшladы: - Sяn neylяdin, ay oьul? Niyя evimizi qaraltdыn?

Sяni hansы шeytan yoldan чыxartdы?

Anasы Mahirin baшыnы qucaьыna alaraq sыьallaya-sыьallaya sanki ona hяyat ver-

hяyata gюrя borclu saydыьы insanlarыn yalnыz xoш mцnasibяtlяrinя qayьы vя nяvaziшinя kюklяyяn mяsum bir oьulun sцkutu idi. Bu sцkut tяяssцf doьursa da daha чox heyvanat alяminя uyьunluьu olan tяbii seчmя vя cяngяlliklяr qanunu ilя yaшamaьы bacarmayan bir oьulun яbяdilik sцkutu idi. Yaшanan faciя isя mayasы halallыqdan, insani hisslяrdяn qaynaqlanan, qarшыlaшdыqlarы eybяcяrliklяrdяn qurtarmaq цчцn heч bir manevr etmяyя hazыr olmayan bir ailяnin bяdbяxt taleyi idi. Bu mцdhiш sцkutu daha чox laylalarы xatыrladan, яslindя isя ana bяtninin dяrinliklяrindяn gяlяn gюynяrtinin sяdalarыnы яks etdirяn bir bayatы pozdu:

mяyя чalышыrdы. Yanaqlarыndan bulaq kimi sцzцlяn gюz yaшlarы Mahirin dя цzцnц xeyli islatmышdы. Anasы aьыlar deyib aьladыqca Mahirя elя gяlirdi ki, uшaq vaxtы eшitdiyi laylalardы.

Bu avaz hяmiшя olduьu kimi indi dя onun aьrilarыnы sюndцrцrdц. Mahir чяtinliklя ьюzцnц aчaraq anasыnыn цzцnя baxdы: - Baьышla ana, mяn hяr gцn atamыn nifrяtli baxышlarы altыnda яriyib mяhv olmaqdansa bu yolu цstцn tutdum, baьышlayыn ki, sizя oьulluq elяyя bilmяdim. Son nяfяsimdя sяndяn xahiшim odur ki, atamы dяrd чяkmяyя qoymayasan.

Bizim dя taleyimiz belя gяtirdi....

Sяnяm xala diqqяtlя oьluna qulaq asыr, elя bil ki, oьlunun ona xoш bir xяbяr verяcяyini gюzlяyirdi. Иndi bu evdя яn dяrin bir sцkut, яn dяhшяtli bir faciя yaшanыrdы. Bu sцkut юvladыnыn tяmizlik vя haqq цчцn яrsяyя чatdыrыlmasыndan юtrц hяr шeydяn nяfsini saxlayan vя яvяzindя bu cцr mцkafatlandыrыlan bir ananыn sцkutu idi. Bu sцkut юvladыna hяqiqяti mцdafiя edib, qorumaьы vя yalnыz bu cцr hяyatыn insani yaшayыш olduьunu aшыlayan bir ananыn acы tяяssцflяri idi. Bu sцkut юzцnц yaшadыьы

Mahirin dяfninin artыq sяkkizinci gцnц idi. Keчяn hяr gцn Шirяli dayы цчцn daha da cansыxыcы, darыxdыrыcы olurdu. Bu gцnц sяbirsizliklя gюzlяyirdi ki, yas mяrasiminя gяlяnlяri yola verib arxayыnlыqla oьlunun mяzarыnы ziyarяt elяsin. O bu ziyarяti юz oьlu ilя canlы цnsiyyяt qяdяr dяyяrlяndirirdi. Яzizlяrini vaxtsыz itirяn bцtцn valideynlяr kimi Шirяli kiшi dя artыq Mahiri qяlbindя gяzdirir, heч olmasa bircя dяfя dя olsa onu sinяsinя basaraq mюhkяmmюhkяm qucaqlamaq fikrini юzцndяn uzaqlaшdыra bilmirdi.

Sяhяr yuxudan durub яl цzцnц yuyanda qяribя hisslяr keчirdi. Ona elя gяldi ki, tamamilя yalqыzdыr vя yaxыn gцnlяrdя yяqin ki, onu da юlцm gюzlяyir. Havanыn isti keчmяsinя baxmayaraq Шirяli kiшi yumaq kimi bцzцшmцшdц, canыna цшцtmя gяlirdi. Bu sыxыntыdan qurtarmaq, evdяn tezliklя qaчmaq istяyirdi. Elя mяhz bu fikirlяrin tяsiri altыnda evdяn necя чыxdыьыnы, Mahirin mяzarыnыn юnцndя necя dayandыьыnы heч hiss elяmяdi dя. Sяhяr чaьы olduьuna gюrя qяbristanlыqda heч kim yox idi, arabir qalxan kцlяklяri nяzяrя almasaq demяk olar ki, sakitlik idi. Шirяli kiшi birdяn coшaraq yas gцnlяrindя kiшi qцruruna sыьышdыr-

Dяrd-qяmlя dolan balam, Tяk-tяnha qalan balam.

Daim haqqa tapыndыn, Bilmяdin yalan balam.

Saralыb, solan balam, Taqяtsiz qalan balam.

Qanыnыn bahasыna Bяraяt alan balam.

madыьы, яtrafdakыlara aciz gюrkяmindя gюrцnmяk istяmяdiyi цчцn юzцnц gцclя saxladыьы hюnkцrtц ilя aьlamaьa baшladы.

O, aьladыqca elя hiss elяyirdi ki, daxilindя yыьыlыb qalmыш kяdяr, qяm, qцssя, sыxыntыlar sцrяtlя xaricя axыr, yцngцllяшirdi.

Hяr dяfя hюnkцrdцkcя arxasыnca daha gцclц axыn baшlayыrdы. Шirяli kiшi yaшlы dюvrцndя ilk dяfя idi ki, bu cцr uzun-uzadы vя цrяkdяn aьlayыb qismяn rahatlanыrdы. Oьlunun qяbrinin aшaьы hissяsindя dayanan Шirяli kiшi cib dяsmalы ilя цz-gюzцnц sildikdяn sonra bir mцddяt daш heykяl kimi lal-dinmяz dayanaraq gюzцnц qяbirdяn ayыrmadы. Elя bil qorxurdu ki, hяr hansы bir hяrяkяti ilя oьlunu yuxudan ayыlda bilяr. Bu sakitlikdя xяyal onu uzaqlara, oьul atasы olduьu цчцn fяrяh hissi keчirdiyi, hяvяslя юmrцnцn яn шirin barы hesab elяdiyi yeganя oьlunun saчlarыnы sыьallayaraq oxшadыьы anlara apardы. Fikirlяшdi ki, doьrudan da insanыn hяyatыnda necя dя sevincli xoшbяxt mяqamlar var imiш, hansы ki, kiчicik bir uьursuz cяhddяn шirin xatirяyя чev-

rilir. Sяn demя dяhшяtli bir faciяni tюrяtmяk bir anlыq xoшbяxtlik bяxш etmяkdяn qat-qat asan imiш. Axы insan юmrц nя qяdяr uzun olmalыdы ki, hяr addыmda юz hяyatыnыn xoшbяxt sonluqla qurtarmasыna mane olmaьa hazыr olasan.

Bir mцddяt belяcя xяyallar alяminя yuvarlanan Шirяli kiшi birdяn sanki, yuxudan ayыldы. Yenidяn qяhяr onu boьdu, bюyцk bir cinayяt elяmiш insan kimi mяlun-mяlun dayandы. Qяbrя doьru яyildi, яllяri ilя torpaьы sыьallayaraq yalvarыш tonu ilя danышmaьa baшladы: - Baьышla, oьul, indi mяn sяnin юnцndя oьul qatili, юz hяyatыnы zяhяrя dюndяrяn bяdbяxt bir ata kimi dayanmышam. Яgяr sяnin mяni baьышlamaq iqtidarыnda olan bircя hцceyrяn dя olsa yaшayыrsa qoy sяnin acы talehli atanыn sяsini eшitsin. Sяn rahatlыьa, яbяdiyyяtя, sonsuzluьa qovuшdun.

Bяs atana nя qoyub getdin oьul? O gцn sяnя qalxan яlim nя ola gюydяcя quruyub heykяllяшяydi. O qurumuш яl hяm mяni oьulsuz qoymaz, hяm dя hяr xыrda шeydяn otrц oz doьmalarыna gцcцnц gюstяrmяk istяyяn atalara ciddi siqnal olardы. Sяnя qalxan яlimlя ara-

ЩЕКАЙЯ

mыzda nя qяdяr dяrin keчilmяz bir uчurum yaratdыm, oьul! Мяni baьышla, baьышla mяni...

Yazыq gюrkяmi almыш Шirяli kiшi axыrыncы sюzlяrini bir neчя dяfя tяkrar elяdi. Aramsыz axan gюz yaшlarы keyimiш sifяtini tamamilя islatmышdы.Elя bil ki, oьluna daha da yaxыn olmaq цчцn dizlяri цstя чюkцb baшыnы aшaьы salmышdы. Yaranmыш sцkutu яsmяyя baшlayan kцlяyin tяsirindяn hяrяkяtя gяlяn yarpaqlarыn sяsi pozurdu. Яsяn yarpaqlar sanki pычыldaшыrdыlar, kцlяk sцrяtlяnяndя isя budaqlarыn шaqqыltыsы da qarышaraq yцngцl dя olsa vahimя yaradыrdы. Bu mяqamda Шirяli kiшinin цrяyindяn keчdi ki, mяzara girib oьlunu sinяsinя basaraq "qeyrяtli oьlum" deyя baьыrsыn.

***

Hяmin anda qяbirlяrin arasы ilя asta-asta yeriyяn Шirяli kiшi hяyatda tam mцflislяшmiш, bцtцn цmidlяrini torpaьa яmanяt qoyub, hiss vя duyьulardan mяhrum olan robotu xatыrladыrdы. Шirяli kiшi xarici alяmdяn o qяdяr tяcrid olunmuшdu ki, onu tяk qoymaq istяmяyяrяk xяlvяtcя gяlib arxasыnda dayanan, bu gцn sяhяr yanacaq mяntяqяsini yыьышdыrarkяn xadimя Ceyran xalanыn юzц hяr daim ehtiyac iчindя yaшasa belя cihazlarыn arxasыndan tapыb verdiyi 1 manatы cibindя hirslя яziшdirяrяk acы gюz yaшlarыna qяrq olan Яhmяd kiшinin dediyi bu sюzlяri dя eшitmяdi: - Yox, oьul, atan sяnin qarшыnda чoxlarыnыn fikirlяшdiyi kimi yox, ona gюrя gцnahkardыr ki, sяnя baшqasыna nahaqdan sillя vurmaьы юyrяtmяyib. Sяn яgяr baшqasыna nahaqdan sillя vursaydыn sяnя nahaqdan vurulan sillяni dя bu cцrя faciяyя чevirmяzdin. Sяnin hяyatыn bюyцk yaradanыn vя valideynlяrinin sяnя bяxш etdiyi dяyяrli bir яmanяt idi. Юzцn hяlя heч nя qazanmadыьыn halda nя haqla ona xitam verib яmanяtя xяyanяt elяdin. Ey яsяn kцlяklяr, elя sцrяtlя яsin ki, bir sяhvinя gюrя doьma юvladы tяrяfindяn чox aьыr cяzalandыrыlыb oьulsuz qoyulan atanыn faciяsini bцtцn yer цzцnя чatdыra bilяsiniz.

Qoy bцtцn oьullar bilsinlяr ki, atalarыn da sяhv etmяk hцququ var. Ey qцdrяtli gцnяш, elя parla ki, doьma юvladы tяrяfindяn insafsыzcasыna cяzalandыrыlan atanыn чюhrяsindяki cizgilяri bцtцn dцnyaya gюstяrя bilяsяn. Qoy hяr qцsura gюrя юvladlarыna gцc gюstяrяn atalar bu faciянi unutmasыnlar. Xыrda bir xяtaya gюrя valideynlяrini bu cцrя aьыr cяzalandыran oьullara bяraяt yoxdu. Oьul, Mahir, sяn юz qanыn bahasыna bяraяt aldыn, bяs mяn neylяyim? Bir ehtiyatsыz sюzlя юz doьmasыnыn hяyatыna son qoyan, qardaшdan artыq sevdiyi dostunu oьulsuz qoyan adama nя bяraяt qazandыra bilяr? Иndi mяnim юzцmц tяmizя чыxarmaq цчцn etiraf etmяyя dя hцququm yoxdur. Axы kim zяmanяt verя bilяr ki, bu addыm yeni bir faciяnin baшlanьыcы olmayacaq. Demяli mяn hяr gцn dяfяlяrlя юlmяk kimi шяrяfsiz bir юmцr yaшamaьa mяcburam. Яn dяhшяtli юmцr odur ki, bяraяt almaq цчцn юlmяyя dя haqqыn olmaya...

№ 8 (131), Август 2015

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.31

П О Е З И Й А ТЯМСИЛЛЯР ИNSAN VЯ MEYMUN

Акиф САЛАМОЬЛУ

EССЕ Иnsan kimdir? Arzularы uzun-uzun, Юmrц qыsa, tamahы чox, Elя sanыr gцnahы yox. Чox шey istяr bu hяyatdan, Ona gюrя kяdяrlidir.

Bu dцnyasa hяdяrlidir. Иnsan nяdir? Mяrhяmяti, insafы yox, Иstяyi чox, tamahы чox.

Alыr yыьыr taxta-tuxta, dяmir-dцmцr, Bu hяyatdan чox шey umur.

Hяyat qыsa, arzu uzun, Zaman чatmыr, Uzun-uzun arzularы baшa vursun.

Baшыn hansы daшa vursun?

Ki, gяlsin aьlы baшыna.

Yazыlacaq baшdaшыna, Qыsa юmrц, bir dя adы, Чatmayacaq nя imkanы, nя imdadы, O dцnyadan bu dцnyaya, Adi, sadя bir corab da, Apara bilmirsя insan, ki, ayaьы цшцmяsin, Иsti olsun, чox da dяrin dцшцnmяsin.

Nяdir insan, kimdir insan?!

O hяqiqi, yoxsa kabus, yoxsa yalan? Яvvяli kim, axыrы nя!

MЯCHUL Mяшuqsan? Aшiqin ollam durmadan, Mяsumsan? Qoymaram incidя nadan.

Mяsudsan? Bir zяrrя yox цnsiyyяtin, Mяqsudsan? Vяslinя чatmaq чox чяtin.

Mяcnunsan? Dяrdinя eylяrяm яlac, Mяшhursan? Baшыna mяn qoyaram tac.

Mяcbursan? Yox, sяni яylяmяyirяm, Mяmnunsan? Mяn sяnя яl dяymяyirяm.

Mяftunsan? De, kimя tuшlanыb gюzцn?

Mяhzunsan? Gцnahkar юzцnsяn, юzцn.

Mяшьulsan? Иllяrlя gюzlяyяrяm mяn, Mяlumsan? Яsla mяn duya bilmirяm.

Mяchulsan! Цstяlik qadыnsan hяm dя, Sяni kяшf edяmяm qыsa юmrцmdя!

ADAM VAR Adam var yaш gяlib yaшыn цstцnя, Bir daш da qoymayыb daшыn цstцnя, Adam var qoyarsan baшыn цstцnя, Adam da var it yerinя qoymazsan.

Adam Adam Adam Adam

var az vaxtda bezяrsяn ondan, var чox uzaq gяzяrsяn ondan , var sevmirsяn, hяzяrsяn ondan , da var danышarsan doymazsan.

MЯKTUB Mюhtяrяm dostuma salamlar olsun, Bu dцnya durduqca o da var olsun!

Gюndяrdiyim isti, dяri kцrkц sяn, Eшitdim bilmяrrя bяyяnmяmisяn.

Belя bir xяbяrdяn pяjmцrdя oldum, Tapanчana baxыb xяyala daldыm.

Dцшцndцm dostumun bu hяdiyyяsi, Sevindirя bilmяz bir baшqa kяsi.

Can alan bir bяxшiш etdin sяn mяnя, Can verяn bir яnam gюndяrdim sяnя.

Bu tapanчa iшя dцшяrsя яgяr, Allah verяn canы almazmы mяgяr?

Bюyцk Molla Pяnah dцшцnmяdimi, Шairlяr юlцmцn qяti qяnimi?!

Canыn daim isti, saь olsun deyя, Arzuladыm sяni saьlam gюrmяyя.

Tapanчaya yandan diqqяtlя baxdыm, Яcaib fiquru aьlыma taxdыm.

Onu bяnzяdяrяk ayыb bir шeyя, Hцseyn Mцшtaqы pяrt etdin yenя.

Mцшtaqыn Vaqiflя sцlhц sarsыlmaz, O, belя шeylяri vecinя almaz.

Mяndяn Vidadiyя salamlar sюylя, Bu mяqamы onunla tяhlil eylя.

Qeyd: Чяkmячi Яli M.P.Vaqiflя Hцseyn Mцшtaq arasыnda olan bu hekayяti danышdы, mяn dя onu nяzmя чяkdim.

Иnsanыn яlindяn qurtulan meymun, Doьma meшяsinя qayыtdы o gцn.

Heyvanlar baшыna yыьышыb hяmяn, Sual yaьdыrdыlar ona hяr yerdяn: -De gюrяk nя cцrdцr cцtayaqlыlar, Onlar ilя bizim nя fяrqimiz var?

Qaчqыn meymun чox mяlumat almышdы Nяfяs alыb yavaш-yavaш danышdы: -Bu iki ayaqlы mяxluqlar bяdbяxt, Bunlara nя yemяk чatыr, nя dя vaxt.

Harasa tяlяsir sяhяrlяr onlar, Tяlяsik aьzыna dцrtцrlяr nя var.

Axшamlar dюnяrяk geri hюvlnak, Hяlя яl-цzlяrin eylяmяmiш pak, Yemяyi gюzцnя tяpirlяr ac tяk, Nя шяhvяt qanыrlar, nя dя ki, istяk.

Nя sevgisi vardыr, nя ehtirasы, Bir-birinя hяdsizdir etirazы.

Bir qara qutuya bir mцddяt baxыb, Yatыrlar ordaca baшыnы atыb.

Sяhяri yenя dя hяmin o dюvran, Tяkrarlanыr orda gцnlяr durmadan.

Dяrdli tяk gяzirlяr qaшlarыn чatыb, Elя bil dяnizdя bananы batыb.

Biz yцz qat xoшbяxtik onlardan, inan Sюzцmdя nя sяhv var, nя dя bir yalan Bu boyda dцnyada yer azmыш gцya, Bir-birinin цstя qururlar yuva.

Gюylяrя dirяnir belя yuvalar, Nя bir gцnяш dцшцr, nя dя hava var.

Meymunlar dяrdlяrin hey bюlцшdцlяr, Иnsana laь edib чox gцlцшdцlяr.

TЯШVИQ Yad inяk gюz vurdu buьaya bir gцn Buьa цrяyindя danышdы: "Dцшцn, Axы zюvcяn vardыr, cocuqlarыn var, Onlar duyuq dцшsя onda nя olar?!

Biabыr olmazmы naxыr iчindя?"

Amma belя gюzяl, belя biчimdя, Иnяk gюrmяmiшdi indiyя qяdяr, Fцrsяti яlindяn vermяdi hяdяr, Bir anda sычradы belinя onun, Qurxutmadы heч bir hяddi qanunun.

KEЧИ KИШИLИYИ Sadяlюvh qoyunlar чox inanыrdы, Чюrяk kяsdiklяri seyiz Keчiyя.

Yazыqlar bilmirdi ki, kombinatda Satacaq onlarы heчcя neчяyя...

ЦМИДЛИ ДЦНЙА Hяrяni bir чaьa чяkib, Arana ya daьa чяkib, Yцz cцrя sыnaьa чяkib, Gцcцnц yoxlayan dцnya.

Kiminя шan-шюhrяt verib, Kiminя var-dюvlяt verib, Kiminя mяhяbbяt verib,Sevdiyini sayan dцnya.

Saьalmaz dяrdя dюzяni, Иllяrcя чarя gяzяni, Aьыr hяyatdan bezяni Юzцnя baьlayan dцnya.

Hяr kяsin yerini bilяn, Xeyrini,шяrini bilяn.

Xoшbяxtlя шяnlяnяn,gцlяn, Bяdbяxtlя aьlayan dцnya. Иki dцnyadan birinin Aчmayыb gizlin sirrini, Юlцm zяhmiylя dirinin Baьrыnы daьlayan dцnya.

Gah toqquшub bir kometlя, Gah tufanla,fяlakяtlя, Zяlzяlяylя,qiyamяtlя Binяsi laxlayan dцnya.

Nя qяdяr od,su,hava var, Demяk dяrdinя dяva var. Чarxыnы yuduqca sular Цmidя yer qoyan dцnya.

Dюvlяt vardы-qцdrяtinя Юlkяlяr,xalqlar baш яyяn.

Arzusuna, niyyяtinя Иnsanlarы qul elяyяn.

Uca sayыb mяqsяdini, Zцlmя saldы millяtini.

Yaymaq цчцn zцlmяtini, Ишыьыnы bol elяyяn.

Bilяn чoxdu dяrdlяrini, Keчяn yoxdu sяdlяrini; Elektrik xяtlяrini Sяrhяdlяrdя kol elяyяn.

Qяfil чыxdы mяhvяrindяn, Чatladы min bir yerindяn,Hey danышыb hцnяrindяn Dцnya ilя qal elяyяn.

***

Eшidяndя ki, dяmir bilяkli, kiшi цrяkli adam qяflяtяn keчinib axшam, яvvяl heyrяt etdim,

Рювзят ДЯМИРЧИЗАДЯ sonra fikrя getdim.

Axы,necя olub цrяk aьrыsыnы юtяri sayыb, heч kimя demяyib, hяkimя demяyib.

Bяlkя qayьы bolluьundan юzцnя vaxtы qalmayыb?

Dцшцnmяyib sayыlmaz dяrd-sяr adamы vaxtsыz gцdaza verяr.

Bяlkя yorulub чяtin mяiшяtdяn,evdяki dяrdяn, hardasa ayaьыnыn altыnы eшяn bir- neчя namяrddяn.

Bяlkя hяrdяn-hяrdяn durub xяyalяn Arazыn bu sahilindяn o biri sahilinя ayrыlan elinя baxыb, dцшmяn caynaьыnda qalan torpaьыna baxыb-baxыb, narazы qalыb dцnyanыn gяrdiшindяn; bir budaqda oturub yцz budaьы silkяlяyяn siyasяtin iшindяn, yenя яlini цrяyinin цstцnя qoyub, bяlkя insan dюzцmцnц sыnayan hяyatdan doyub?

Belяcя,hяr шeyi iчinя salыb цrяyini yeyib-yeyib...

Amma hяrdяn zarafatla dцnynы цmidlя yeyяrlяr,—deyib. Иndi bilmiшяm onun цzцndяn-gюzцndяn axan, dediyi sюzцndяn axan iшыьыn nя olduьunu. Цmidlяri юmrцnц yeyяn adam hяmiшя pisliyi pislяyib, yaxшыlыьы юyцb, Юmrц boyunca яdalяt hяsrяtiylя yanыb-yanыb, haqqыn qяlяbяsinя inanыb.

TЦLKЦ ЯSLИ Tцlkц cildin dяyiшib: "Шir qohumumdur",-deyя Юz iшinя giriшdi.

Gцnlяrin bir gцnцndя, Шirin шir qohumunun, Яlindя bяrk iliшdi.

BALTA VЯ MИШAR Balta kяsib tюkdц sяrv aьaclarы, Tяkcя birinя dя rяhmi gяlmяdi.

Heч dцшцnmяdi dя pюhrяlяri var, Baшыsoyuq dяmir bunu bilmяdi.

Tiyяsi dяymirdi torpaьa-daшa, Hяlяlik чыxmышdы yuxarы baшa.

Zalыm bяrkя-boшa dцшmяdiyindяn, Kimsяni kяsяndя qяlbi яsmяmiш, Tяrgidя bilmяdi яmяllяrini, Sapыnы bir adi miшar kяsmяmiш.

ЮZGЯ GЦCЦ Qaz цstцndя qaynayan Kяl яti юyцnяrяk Dedi: -"Tez biшmяyimi, Quш яti gюrsцn gяrяk".

ЧAШBAШ XORUZ Dяyirman Xoruzu qoca olsa da, Kяkliyi юzцnя katibя seчdi.

Mяhяbbяt yolunda чox yorulsa da, Onun ayaьыna, baшыna keчdi: -Nя yaxшы ki, gяldin, xыnalы kяklik, Иdarяdя sыxmышdы mяni tяklik.

Anaш Toyuq iшdяn xяbяr tutan tяk, Tяrk eylяyib getdi o hini gerчяk. Чaшbaш Xoruz qurtarmыrdы bяladan, Иndi hini viran, iшi abadan.

PAHOOO...

Qяшяng paltar geyinib, Zebr olsa da eшшяk.

Baшыna papaq qoyub Taxsa da qara eynяk Fяqяt qulaqlarыnы Gizlяdя bilmяdi o.

Anqыrmaьы gяlяndя, Dюzя bilmяdi, pahooo...

Мустафакамал ИСЛАМОВ

YAШAMAЬA MЯHKUM! Gцndцz aьdы чюhrяsi, dюndц "qara цz" oldu Su tяk цzцyolaydы, чilя gюrdц - buz oldu Sыfыrlarы saymadыm, vahid шiшib yцz oldu Yazыlmыш hюkmlяrя hюkm eylяyяr bu hюkm: "YAШAMAЬA MЯHKUM!" Sяrtdir oyun qaydasы, yыxыlsam, etmяz rяhim Sonda o, ittihamчы, mяnsя aciz mцttяhim Иmtinasы gцnahdыr, davamы zillяt, чяtin Yazыlmыш hюkmlяrя hюkm eylяyяr bu hюkm: "YAШAMAЬA MЯHKUM!" "Tale yazыm" alnыmda, nя yazыlыb, bilmяdim Mяndяn nя sordular ki, mяn dя susdum, dinmяdim?

Hяyat kюlgяsin saldы, gцn чыxdы, isinmяdim Yazыlmыш hюkmlяrя hюkm eylяyяr bu hюkm: "YAШAMAЬA MЯHKUM!"

KЮHNЯ EYNЯK O gцn bir kitabы aчdыm - oxuyum,

Bulanыb gюzцmdя pozuldu yazы.

Sandыm tяsadцfdцr, amma nя fayda?

Tяkrar цч-dюrd kяrя yoxladыm azы.

Dцnyanыn vяfasы dцшdц gюzцmdяn: "Nя tez geyindirir qoca kюynяyi?"

Birdяn xatыrladыm atamdan qalan Bir vaxt iшlяtdiyi kюhnя eynяyi.

Elя ki eynяyi gюzцmя taxdыm Qarшыmda dayanan duman чяkildi Xatirяm oyandы, gюzцm юnцnя Atamыn mehriban sifяti gяldi.

Hяr dяfя yolumu kяdяr kяsяndя Onun юyцdlяri dцшцr yadыma Hяyatdan kцsmяyib, yaшayыm deyя Bu dяfя eynяyi чatdы dadыma...

BЯLЯDЧИ Ey gюzц dolan qяrib, Xяyala dalan qяrib, Nя donuxub qalmыsan?

Deyяsяn, yol azmыsan Qoшul, mяnimlя gedяk Mяn цnvana bяlяdяm.

Yaш gяldi, gюzя baxmыr Sюz чыxdы, geri axmыr Yяqin gюylяr yorulub Daha hюnkцrцb чaxmыr.

Yelkяnsiz qayыq sцrяk Mяn цmmana bяlяdяm.

Min-min sirri doьurdu Sirri aшkar olan sirr, Baxan ulduz чoxsa da Yanan ulduz birdi, bir. Чяtin gцnя dost seчяk Mяn insana bяlяdяm.

Hяyat sяni sыnayыb Dяrя-tяpя keчmisяn, Hey danышыb - gцlsяn dя Bilirяm, dяrd яhlisяn.

Gюzц olmur gizlяmяk Mяn kirшana bяlяdяm.

Saчlarыna dяn salan, Sяni цzяn, de, nяdi?

Bu dцnyanыn yolu чox, Qapыsы bir dяnяdi.

Lяngiyяrik, tez keчяk, Mяn dюvrana bяlяdяm.

ØßÊÈ ØßÊÈ ÁßËßÄÈÉÉßÑÈ № 8 (131), Август 2015

Гязет 2005-ъи илин август айындан няшр едилир

ДИГГЯТ! ИНТЕРНЕТ ИСТИФАДЯЧИЛЯРИНИН НЯЗЯРИНЯ: БИЗИМ WEB СЯЩИФЯЛЯРИМИЗ: http://sheki.io.ua http://belediyye.io.ua h t t p : / / b e l e d i y y e . s h e k i . o rg http://sheki-municipality.narod.ru http://issuu.com/shekibelediyyesi http://facebook.com/shekibelediyyesi

TЦРКИЙЯ МЯТБУАТЫ “ Ø ß Ê È Á ß Ë ß Ä È É É ß Ñ È ” ЩАГГЫНДА

Tek baшыna gazetenin yцz sayыsыnы чыkardы AZERBAYCAN'DA BIR YEREL GAZETENIN GENEL YAYIN YONETMENI, TEK BASINA 100 SAYI GAZETE CIKARDI. AZERBAYCAN'IN TARIHI SEHIRLERINDEN SEKI'NIN 'BELEDIYE' GAZETESINI CIKARAN MURAT NEBIBEYOV, Руслан РЯЩИМОВ, GAZETEDE HEM YAZARLIK, HEM EDITORLUK “Анадолу YAPIYOR HEM DE DIZAYN ISLERIYLE Ажансы”н UGRASIYOR. Азярбайъан мцхбири ANADOLU AJANSI - RUSLAN REHIMOV Azerbaycan'ыn tarihi шehirlerinden Шeki'nin "Belediye" gazetesini чыkaran Murat Nebibeyov, 100 sayыdыr gazetenin yazarlыk, editюrlцk, dizgi ve grafik tasarыm iшlerini tek baшыna yapыyor.

Gazetenin yayыmlanmasыyla ilgili bцtцn iшleri цstlenen Nebibeyov, aylыk "Шeki Belediyesi" gazetesinin 100. sayыnы чыkarmayы baшardы.

Asыl mesleьi makine mцhendisliьi olan Nebibeyov, Sovyetler Birliьi'nin daьыlmasыnыn ardыndan bir sцre iшsiz kaldыьыnы, daha sonra da ekonomi konusundaki bilgisinden dolayы bir Tцrk gazetesinin Azerbaycan шubesinde iшe baшladыьыnы sюylцyor.

Nebibeyov, iki aylыk deneme sцrecinden sonra bu gazetede kadrolu olarak ekonomi haberleri yazmaya baшladыьыnы daha sonra da farklы gazetelerden de teklifler aldыьыnы belirtiyor.

Bir sцre muhabirlik yapan Nebibeyov'un gazete

чыkarma serцveni, ailevi nedenlerden dolayы memleketi Шeki'ye dюnmesinden sonra baшladы.

Nebibeyov, gazetecilik iшine giriшmesini ve tek baшыna gazete чыkarmasыnыn serцvenini AA muhabirine шюyle deьerlendirdi: "2005 yыlыnda memleketim Шeki'ye dюnцш yaptыm. Иш

Е Е Азярбайъан Республикасынын Баш прокурору ъянаб Закир Гаралов тяряфиндян 04 сентйабр 2015-ъи тарихдя саат 10:00-да Гябяля район прокурорлуьунун инзибати бинасында вятяндашларын гябулу кечириляъякдир. Гябула эялмяк истяйян Шяки район сакинляри 25 август 2015-ъи ил тарихдян етибарян шяхсиййятини тясдиг едян сяняди тягдим етмякля Шяки район прокурорлуьунда (цнван: Шяки шящяри, М.Ф.Ахундов пр. 68) гейдиййатдан кечя билярляр.

Шяки район прокурорлуьу Тясисчи: Шяки Бялядиййяси Баш редактор: Мурад Нябибяйов

ararken, tesadцf eseri Шeki Belediyesi'ne gelerek burada Basыn ve Halkla Иliшkiler Шubesi oluшturulmasыnы teklif ettim.

Teklifimi kabul ettiler. Шubeyi oluшturup beni de o шubenin baшыna getirdiler. Чalышtыьыm sцrece bir gazete чыkarmayы teklif etti. 2005 yыlыnыn Nisan ayыnda Azerbaycan'da belediyelerin

Л Л

А А

Мурат Небибейов чыkardыьы ilk gazete olan 'Шeki Belediyesi' gazetesinin ilk sayыnы чыkardыm. 2005'den gцnцmцze kadar 100 sayы чыkarabildim.

Ayda bir olarak renkli чыkarыyoruz. Юnce sekiz sayfa idi.

Sonra 16'ya чыkardыk. Шimdi ise 24 sayfa oldu. Bazы aylarda belli nedenlerle gecikmeler oluyor o zaman da sayfa sayыsыnы чoьaltыyoruz. Bцtцn iшleri kendim yapыyorum. Yazыlarыn yazыlmasы, dizayn, editюrlцk iшlerini kendim yapыyorum.

Haberleri kendim hazыrlыyorum.

Fotolarы kendim чekiyorum."

Bin nцsha olarak basыlan gazetenin 100 devamlы abonesi var. Belediyenin aktiviteleri, faaliyetleri, Шeki'de

olan olaylar, sorunlar, Шeki bюlgesinin tarihi, Шeki'nin цnlц insanlarы, mahalleleri ile ilgili yazыlarыn yayыmlandыьы gazete, чыkar чыkmaz hemen tцkeniyor.

Nebibeyov, iшini daha da geliшtirmeyi, чalышmalarыnы sцrdцrmeyi, gazeteyi devam ettirmek istediьini, hayatta olduьu sцrece gazeteyi чыkarmaya kararlы olduьunu sюylцyor.

www.zaman.com.tr 4 Mart 2013 (Фотолар Р.Рящимовундур)

“ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ”, № 4, апрел 2013

Н Н

ИШАХТАРАН ВЯ ИШСИЗ ВЯТЯНДАШЛАРЫН, ИДЯРЯ, МЦЯССЫСЯ, ТЯШКИЛАТ, ТЯСЯРРЦФАТ, ШИРКЯТ РЯЩБЯРЛЯРИНИН ВЯ ИШ АДАМЛАРЫНЫН НЯЗЯРИНЯ! Ямяк вя Ящалинин Сосиал Мцдафияси Назирлийи Дювлят Мяшьуллуг Хидмятинин тяшяббцсц иля Шяки район Мяшьуллуг Мяркязи тяряфиндян 10 сентйабр 2015-ъи ил тарихдя Шяки шящяриндя ящалинин актив мяшьуллуьуну тямин етмяк мягсядиля ишахтаран вя ишсиз вятяндашлара ишяэютцрянлярин ялагяляндирилмяси, бош иш йерляринин тутулмасы цчцн “ЯМЯК ЙАРМАРКАСЫ” кечириляъякдир. Йармаркайа шящяр вя район яразисиндя фяалиййят эюстярян мцяссися вя тяшкилатларда олан бош (вакант) иш йерляри чыхарылаъагдыр. Идаря, мцяссися вя тяшкилатлардан хащиш олунур ки, бош иш йерляри щаггында мялуматлары Шяки Мяшьуллуг мяркязиня тягдим етмякля йармаркада фяал иштирак етсинляр. “ЯМЯК ЙАРМАРКАСЫ”нда юзцнцзя мцнасиб иш тапа билярсиниз. “ЯМЯК ЙАРМАРКАСЫ” 10 сентйабр 2015-ъи ил тарихдя саат 11:00-да Шяки район Ящалинин Сосиал Мцдафияси Мяркязинин инзибати бинасында кечириляъяк-дир. Ялагя телефонлары: 244-41-17; 244-27-10.

Шяки район Мяшьуллуг Мяркязи Гязетин щазырланмасында Шяки Шящяр Иъра Щакимиййятинин sheki-ih.gov.az, АзярТАъ-ын азертаэ.эов-аз вя КАНАЛ С телевизийасынын каналс.аз интернет сайтларындан истифадя олунмушдур. Редаксийанын цнваны: Шяки шящяри, АЗ5500, М.Я.Рясулзадя пр.182, 2-ъи мяртябя Тел: +(994 24) 244 28 02 Моб: +(994 50) 310 69 57 Е - м а и л : murad.nabibekov@mail.ru

www.sheki-municipality.narod.ru

Щесаб нюмряси: Азярбайъан Бейнялхалг Банкынын Шяки филиалы, Код: 805410 ВЮЕН: 9900001881 Мцхбир щесабы: 0137010002944 S.W.И.Ф.Т. БИК ИБАЗАЗ 2Х Шяки Бялядиййяси, Щесаб Но: 33308019449336503266 ВЮЕН 3000086531

Гязет 27 ийул 2005-ъи илдя Азярбайъан Республикасы Ядлиййя Назирлийиндя гейдиййатдан кечиб. Гейдиййат № 1458. Тираж 500. Чапа щазырланыб: 1 сентйабр 2015-ъи ил Гязет “ЗАМАН-АЗЯР” ММЪ-нын мятбяясиндя чап олунуб.

www.belediyye.io.ua