Sheki belediyyesi, no 1(112),2014

Page 1

PDF uchun:1r.qxd 04.02.2014 11:16 Page 1

Ø Øß ßÊ ÊÈ È

МЯН ЙАНМАСАМ, СЯН ЙАНМАСАН, НЕЪЯ ЧЫХАР ГАРАНЛЫГЛАР АЙДЫНЛЫЬА?!

Á Áß ßË Ëß ßÄ Ä ÈÈ É ÉÉ Éß ßÑ Ñ ÈÈ n ne ew ws sp pa ap pe er r

о оф ф

S SH HE EK K II

M MU UN N II C C II P PA AL L II T TY Y

Шяки Бялядиййясинин органы

№ 1 (112), Йанвар 2014

www.belediyye.sheki.ws

В Я Т Я Н И М И З И Н Г А Н Л Ы Т А Р И Х И И Ш Ь А Л Е Д И Л М И Ш Т О Р П А Г Л А Р Ы М Ы З ГЯРБИ АЗЯРБАЙЪАН ХАНКЯНДИ ХОЪАЛЫ ШУША ЛАЧЫН ХОЪАВЯНД КЯЛБЯЪЯР АЬДЯРЯ АЬДАМ ФЦЗУЛИ ЪЯБРАЙЫЛ ГУБАДЛЫ ЗЯНЭИЛАН

декабр, 1988 26.12.1991 26.02.1992 08.05.1992 18.05.1992 02.10.1992 02.04.1993 07.06.1993 23.07.1993 23.08.1993 23.08.1993 31.08.1993 29.10.1993

УНУТМАЙАГ!

20 ЙАНВАР ФАЪИЯСИНДЯН 24 ИЛ КЕЧДИ ТЯБРИК ЕДИРИК Шяки Бялядиййясинин сядри Фикрят Ъяфяров 2013-ъц илдя ялдя етдийи наилиййятляря эюря Азярбайъан Республикасы Ядлиййя Назирлийи Бялядиййялярля Иш Цзря Мяркязинин тясис етдийи “Илин бялядиййя сядри” медалы иля тялтиф олунмушдур. Мцкафат 2014-ъц ил йанварын 22-дя Бялядиййяилярин мцкафатландырылмасы комиссийасынын сядри, “Бялядиййя щяйаты” гязетинин баш редактору Ъцмшцд Исэяндяров тяряфиндян Шяки бялядиййясиндя тягдим едилмишдир.

БУ САЙЫМЫЗДА:

Канал С

М.Я.Рясулзадянин надир фотолары Азярбайъана эятирилди

Сизя щамыдан йахыныг

сящ.12-дя

ГАНЛЫ ЙАНВАР сящ.13-дя

Щяйатын амансыз гайдалары сящ.16-17-дя

Ъцмшцд Исэяндяров вя Фикрят Ъяфяров Шяки Бялядиййясинин коллективи Фикрят Ъяфярову йцксяк мцкафата лайиг эюрцлмяси мцнасибяти иля тябрик едир.

Крымда 20 эцн

сящ.8-9-да

Ипякчилийин Шяки мемарлыьына тясири

сящ.11,13-дя

"Aqrarkredit" Sяhmdar Kredit Tяшkilatы "Kяnd Yerlяrinin Kompleks Иnkiшafы Layihяsi" чяrчivяsindя gцzяшtli шяrtlяrlя kredit xidmяti tяklif edir: сящ.3-дя АХА МБАСК сыьортачылыьа йени бахыш... сящ.24-дя

5 5 Й ЙА АШ Ш 2008-ci ilin dekabrыnda Шяkidя fяaliyyяtя baшlayan vя Azяrbaycan televiziya mяkanыnda юzцnяmяxsus yeri olan "Kanal S"in yaranmasыndan 5 il юtцr. Ютян ил дekabrыn 29-da Шяki Dюvlяt Dram Teatrыnda telekanalыn yaranmasыnыn 5 illiyinя hяsr olunmuш tяntяnяli yubiley tяdbiri keчirilmiшdir. Tяdbirdя шяhяr rяhbяrliyi, kanalыn yayыmlandыьы rayonlardan gяlmiш qonaqlar, юlkяmizdя fяaliyyяt gюstяrяn regional televiziya kanallarыnыn, xarici юlkя sяfirliklяrinin tяmsilчilяri, шяhяr ictimaiyyяtinin nцmayяndяlяri iшtirak etmiшlяr.

...Bu mцddяt яrzindя "Kanal S" bюyцk inkiшaf yolu keчmiшdir. 2008ci il dekabrыn 29-da 40-a yaxыn яmяkdaшla ilk qяdяmlяrini atmaьa baшlayan televiziyada indi 180 nяfяrlik tяcrцbяli vя bacarыqlы kollektiv чalышыr. Яksяriyyяtini gяnclяr tяшkil edяn bu kollektiv daha bюyцk zirvяlяri fяth emяk цmidindяdir. ...Фяaliyyяtя baшladыьы ilk gцnlяr yalnыz Шяki rayonu яrazisindя yayыmlanan "Kanal S" чox keчmir ki, digяr bюlgяlяrя dя цz tutur. Шяkinin Tяpяcяnnяt vя Zaqatala rayonunun Danaчы kяndlяrindя, elяcя dя Иsmayыllы rayonu яrazisindя yeni юtцrцcцlяrin quraшdыrыlmasы sayяsindя hazыrda "Kanal S"-in yayыmы юlkяnin tяxminяn 65 faiz яrazisini яhatя edir.


PDF uchun:1r.qxd 04.02.2014 11:16 Page 2

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.2

№ 1 (112), Йанвар 2014

Шяkidя ilin yekunlarыna hяsr olunmuш bayram tяdbiri keчirilmiшdir qulluqчusu", "Media-mяtbuat", "Иlin telejurnalisti" nominasiyalarы, habelя tяhsil, sяhiyyя, mяdяniyyяt, kяnd tяsяrrцfatы, xidmяt vя digяr sahяlяr цzrя fяrqlяnяnlяrя dя mцkafatlar tяqdim olunmuшdur. Tяdbirdя digяr чыxыш edяnlяr Yeni ildя xalqыmыza sяadяt dolu gцnlяr arzulamыш, daha bюyцk nailiyyяtlяrin qazanыlmasы цчцn яzmlя чalышacaqlarыnы

Dцnya Azяrbaycanlыlarыnыn Hяmrяyliyi Gцnц vя Yeni il mцnasibяtilя debabrыn 30-da "Bцllur" шadlыq sarayыnda bayram tяdbiri keчirilmiшdir. Tяdbirdя 2013-cц ildя ictimai-siyasi, sosial-iqtisadi, elm, tяhsil, mяdяniyyяt, idman vя digяr sahяlяrdя yцksяk nailiyyяtlяr qazanmыш шяkililяr, hяmчinin ayrы-ayrы яmяk kollektivlяrinin nцmayяndяlяri iшtirak etmiшlяr. Bayram tяdbirindя чыxыш edяn Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin baшчыsы Elxan Usubov yola salmaqda olduьumuz 2013-cц ilin Шяkinin hяyatыnda olduqca яlamяtdar vя yaddaqalan hadisяlяrlя zяngin olduьu qeyd etmiш, ayrы-ayrы sahяlяr цzrя qazanыlan uьur-

lardan bяhs etmiш, 2014-cц ildя gюrцlяcяk iшlяrdяn, hяyata keчirilяcяk tяdbirlяrdяn sюz aчmышdыr. Sonra E.Usubov mцxtяlif nominasiyalar цzrя "Иlin qalibi" olmuш nominantlara шяhяr icra hakimiy-yяtinin tяsis etdiyi "Zirvя" mцkafatыnы tяqdim etmiшdir. "Mяdяni Иrsin Qorunmasыna Dяstяk" Иctimai Birliyi "Mяdяni-kцtlяvi tяdbirlяrin fяal iшtirakчыsы", aьac цzяrindя oyma цzrя sяnяtkar Шahin Qiyasov "Qяdim el sяnяtini yaшadan sяnяtkar", bяrpaчы-memar Sehran Mяmmяdov "Иlin uьurlu layihяsi" (Шяki Xanlarыnыn evi"nin bяrpasы layihяsi), Kapoeyra dюyцш nюvц цzrя 11 yaшlыlar arasыnda dцnya чempionu Sяnan Rяhimli "Иdman" nominasiyasы цzrя qalib adыnы qazanmышlar. Bundan яlavя, "Иlin dюvlяt

Azяrbaycanda "Ermяnistanыn xarici siyasяti 1991-2012" adlы monoqrafiya hazыrlanacaq

Hatяm CАББАРЛЫ,

Аврасийа Тящлцкясизлик вя Стратежи Арашдырмалар Мяркязинин сядри, siyasi elmlяr doktoru

Monoqrafiya siyasi elmlяr doktoru Hatяm Cabbarlы tяrяfindяn yazыlacaqdыr. Avrasiya Tяhlцkяsizlik vя Strateji Araшdыrmalar Mяrkяzi Azяrbaycan Respublikasыnыn Prezidenti yanыnda QeyriHюkumяt Tяшkilatlarыna Dюvlяt Dяstяyi Шurasыndan 2012-ci ildя aldыьы maliyyя yardыmы чяrчivяsindя "Ermяnistanыn xarici siyasяti 1991-2012" adlы monoqrafiya hazыrlayacaqdыr. Monoqrafiya siyasi elmlяr doktoru Hatяm Cabbarlы tяrяfindяn yazыlacaqdыr. Mяrkяzdяn Trend-я verilяn mяlumata

bildirmiшlяr. Dюvlяt Akademik Opera vя Balet Teatrы solistlяrinin ifasыnda Azяrbaycan vя xarici юlkя bяstяkarlarыnыn яsяrlяrindяn parчalar, yerli musiqi kollektivlяrinin maraqlы чыxышlarы, Yeni ilin atributu olan Шaxta babanыn gяliшi tяdbir iшtirakчыlarыnda xoш ovqat yaratmышdыr.

gюrя, layihя чяrчivяsindя kitab hazыrlanmasы цчцn aparыlacaq tяdqiqatыn mяqsяdi mцstяqilliyini elan edяrяk dцnya dюvlяtlяri arasыnda yer alan, Birlяшmiш Millяtlяr Tяшkilatы (BMT), Avropa Tяhlцkяsizlik vя Яmяkdaшlыq Tяшkilatы (ATЯT), Dцnya Ticarяt Tяшkilatы (DTT), Avropa Шurasы (AШ) kimi beynяlxalq tяшkilatlara цzv olan Ermяnistanыn 1991-2012-ci illяrdя hяyata keчirdiyi xarici siyasяt kursuna aydыnlыq gяtirmяk vя elmi sяviyyяdя dяyяrlяndirmяkdir. Bu чяrчivяdя Ermяnistanыn xarici siyasяtini formalaшdыran amillяr, ermяni milli kimliyi, Asiya, шяrq, xristianlыq, geosiyasi mюvqeyi, bяшяri potensial цnsцrlяr, diaspor, Hay Dat (ermяni mяhkяmяsi) doktrinasы, demoqrafik xцsusiyyяtlяri, siyasi liderlяr, tяhlцkяsizlik qцvvяlяri, qondarma "ermяni soyqыrыmы", "Bюyцk Ermяnistan" xцlyasы baxыmыndan Ermяnistanыn Azяrbaycan vя Tцrkiyя; region siyasяti чяrчivяsindя Rusiya, Иran vя Gцrcцstan siyasяti; Ermяnistan xarici siyasяtinin tяhlцkяsizlik problemlяri, AИ, AШ vя ABШ ilя mцnasibяtlяri araшdыrыlacaq vя elmi kontekstdя dяyяrlяndirilяcяk. Tяdqiqatda Ermяnistanыn xarici siyasяtinin qarшыlыqlы asыlыlыq nяzяriyyяlяri, bu юlkяnin lehinя vя яleyhinя cяrяyan edяn яmredici (imperativ) шяrtlяrin sяbяblяri tяhlil

edilяcяk. Tяdqiqatda цmumяn rus, ermяni, ingilis, Azяr-baycan vя digяr dillяrdяki mяnbяlяrdяn istifadя edilmяsi nяzяrdя tutulur ki, bu da tezislяrdя irяli sцrцlяn gюrцшlяrin dяstяklяnmяsinя, Ermяnistanыn xarici siyasяt doktrinasыna aydыnlыq gяtirilmяsinя, tяhlцkяsizlik, iqtisadi vя xarici siyasяtinin daha geniш bir шяkldя dяyяrlяndirmяsinя imkan verяcяk. Ermяnistan xarici siyasяtinin dяyяrlяndirilmяsi vя analiz edilmяsi Azяrbaycanыn vя Tцrkiyяnin bu юlkяyя qarшы xarici siyasяtinin formalaшmasы цчцn dя яhяmiyyяtlidir. Tяdqiqat vя onun nяticяsi olacaq monoqrafiya xцsusilя dя, Azяrbaycanыn Ermяnistan tяrяfindяn iшьal edilmiш torpaqlarыnыn azad edilmяsi probleminin vя qondarma "ermяni soyqыrыmы"na qarшы Tцrkiyяnin xarici siyasяtinin formalaшmasы prosesindя hansы strategiya vя taktikalara цstцnlцk vermяlяri baxыmыndan bюyцk яhяmiyyяt daшыyacaq. Monoqrafiya xarici siyasяt, tяhlцkяsizlik, sosial-iqtisadi vя digяr sahяlяrdя fяaliyyяt gюstяrяn dюvlяt qurumlarыna, siyasяtчilяrя vя dюvlяt mexanizmindя qяrar vermяk sяlahiyyяtindя olanlara fikir vermяsi vя цmumi vяziyyяtin dяyяrlяndirilmяsi baxыmыndan яhяmiyyяtli bir mяnbя olacaq. baymedia.az

Шяkidя Prezident tяqaцdцnя layiq gюrцlmцш gяnclяrin valideynlяri ilя gюrцш olmuшdur

Шяki шяhяrindя Prezident tяqaцdцnя layiq gюrцlmцш gяnclяrin valideynlяri, hяmin gяnclяrin mяzunlarы olduqlarы orta mяktяblяrin rяhbяrlяri vя mцяllimlяri ilя gюrцш keчirilmiшdir. TQDK-nыn Шяki Regional Bюlmяsinin яmяkdaшlarы tяrяfindяn tяшkil olunmuш gюrцшdя чыxыш edяnlяr cяmiy-

yяtdя tяhsilin mцhцm rolundan danышmыш, mцvafiq qяbul imtahanlarыnda yцksяk nяticяlяr яldя etmiш gяnclяrin valideynlяrini vя mцяllimlяrini tяbrik etmiшlяr. Sonra valideynlяrя vя mяktяblяrя "Abituriyent" jurnalыnыn qяbul imtahanlarыnda yцksяk nяticя яldя etmiш gяnclяrdяn bяhs edяn 11-ci nюmrяsi, siniflяr цzrя test kitabчalarы vя digяr hяdiyyяlяr tяqdim olunmuшdur.


PDF uchun:1r.qxd 04.02.2014 11:16 Page 3

№ 1 (112), Йанвар 2014

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

ТЯБРИК ЕДИРИК Щямйерлимиз дцнйа чемпионатында ЫЫ йери тутмушдур

Ютян или декабрын 20дян 23-дяк Украйна Республикасынын Харков шящяриндя “Шаолин Санда” цзря дцнйа чемрионаты кечирилмишдир. Йарышларда респубикамыз 33 няфяр идманчы вя 4 няфяр мяшгчи иля тямсил олунмушдур. Азярбайъанын йыьма комадандасынын тяркибидндя Шяки идманчысы Няриман Ибращимов вя онун мяшгчиси, “Сяр-

хан вя Фаиг адына “Ъянэавяр” идман клубунун” рящбяри, дцнйа чемриону, ЫЫЫ Дан “Гара кямяр” устасы Илгар Ибращимов иштирак етмишдир. Щямйерлимиз Н.Ибращимов 1998-2000-ъи ил тявяллцдлцляр арасында 40 кг чяки дяряъясиндя йалныз финал дюйцшцндя хал щесабы иля мяьлуб олараг икинъи йери тутмушдур.

Шяkidя "Bюyцk sяhnя" layihяsi Gяnclяr vя Иdman Nazirliyinin tяшяbbцsц vя dяstяyi ilя respublikamыzda keчirilяn "Bюyцk sяhnя" gяnc ifaчыlarыn Milli Musiqi Televiziya mцsabiqяsinin Шяki-Zaqatala bюlgяsi цzrя seчim turu yanvarыn 11-dя Шяki Musiqi Kollecindя baш tutmuшdur.

Yanvar xalqыmыzыn qяhrяmanlыq salnamяsi, fяxarяt vя шяrяf gцnцdцr

ГАНЛЫ ЙАНВАР

20 Yanvar Azяrbaycanыn azadlыьы vя яrazi bцtюvlцyц uьrunda mцbarizя tarixinя qяhrяmanlыq sяhifяsi kimi da7vxil olmuшdur. Hяmin gцn юz юlkяsinin, xalqыnыn azadlыьыnы, шяrяf vя lяyaqяtini hяr шeydяn uca tutan mяrd

anlarы, mяktяbli vя gяnclяr sяhяr saatlarыndan etibarяn "Шяhidlяr xiyabanы"na gяlяrяk Vяtяnimizin azadlыьы vя mцstяqilliyi uьrunda шяhid olmuш igid hяmyerlilяrin mяzarlarы цzяrinя яklil qoymuш, qяrяnfillяr dцzmцш, xatirяsinя ehtiramlarыnы bildirmiшlяr. Цmumшяhяr mitinqindя чыxыш edяnlяr Azяrbaycan tarixinя "qanlы Yanvar" faciяsi kimi daxil olmuш 20 Yanvarыn xalqыmыzыn qяhrяmanlыq salnamяsi, fяxarяt vя шяrяf gцnц olduьunu bildirmiшlяr. Qeyd olunmuшdur ki, 1990-cы il yanvarыn 19-dan 20-nя keчяn gecя яrazi bцtюvlцyцnя qarшы yюnяlmiш tяcavцzя etiraz edяn, mцstяqillik ideyalarы uьrunda mцcadilя aparan Azяrbaycan xalqыnыn inam vя iradяsini qыrmaq mяqsяdi ilя sovet rejiminin hяyata keчirdiyi terror aktы nяticяsindя bяшяr tarixindя insanlыьa qarшы яn qanlы cinayяtlяrdяn biri tюrяdilmiшdir. Hяmin qanlы gecяdя dinc яhaliyя misli gюrцnmяmiш divan tutulmuш, yцzlяrlя insan qяtlя yetirilmiш, yaralanmыш, itkin dцшmцшdцr. Hяmin gecя Azяrbaycan xalqы юzцnцn yenilmяzliyini, qяhrяmanlыьыnы, azadlыq uьrunda mцbarizя яzmini bir daha bцtцn dцnyaya bяyan etmiшdir. Mяrasimdя чыxыш edяnlяr faciяnin gцnahkarlarыnыn цzя чыxarыlmasыnda, bu qanlы ha-

Vяtяn юvladlarы canlarыndan keчяrяk шяhidlik zirvяzinя ucalmышlar. Azяrbaycan xalqы юz igid юvladlarыnыn fяdakarlыьыnы hяmiшя yцksяk qiymяtlяndirir, mцstяqilliyя vя azadlыьa qovuшmaq цчцn canlarыndan keчяn qяhrяman Vяtяn юvladlarы ilя daim fяxr edir. Bu fikirlяr 20 Yanvar faciяsinin ildюnцmц ilя яlaqяdar yanvarыn 20-dя Шяki шяhяrindя keчirilяn цmumrayon tяdbirindя Шяhяr Иcra Hakimiyyяti baшчыsыnыn mцavini Hяsяn Hяsяnovun mяruzяsindя sяslяnmiш-dir. Шяhяr rяhbяrliyi, яmяk kollektivlяri vя ictimaiyyяtin nцmayяndяlяri, mцharibя veter-

disяlяrя hцquqi-siyasi qiymяt verilmяsindя, шяhidlяrin adыnыn яbяdilяшdirilmяsindя цmummilli lider Heydяr Яliyevin xidmяtlяrini yцksяk qiymяtlяndirmiшlяr. Билдирилмишдир ki, шяhid ailяlяrinin sosial mцdafiяsinin gцclяndirilmяsi istiqamяtindя hazыrda Prezident Иlham Яliyev tяrяfindяn ardыcыl tяdbirlяr hяyata ke-чirilir, mцvafiq fяrman vя sяrяncamlar imzalanыr. Hяmin gцn шяhяrdяki Cцmя Mяscidindя шяhidlяrin ruhuna dualar oxunmuш, saat 12.00-da rayonun bцtцn yaшayыш mяntяqяlяrindя 20 Yanvar шяhidlяrinin xatirяsi bir dяqiqяlik sцkutla yad edilmiшdir.

"Mюvlana Cяlalяddin Rumi vя Seyid Yяhya Шirvani perspektivindя Azяrbaycandan Anadoluya irfan yolu"

qяrar qяbul edilmiшdir. Diqqяtя чatdыrыlmышdыr ki, Heydяr Яliyev Fondunun prezidenti, UNESCO-nun vя ИSESCO-nun xoшmяramlы sяfiri Mehriban xanыm Яliyevanыn tяшяbbцsц ilя UNESCO tяrяfindяn 2013-cц il "Seyid Yяhya Шirvani (Bakuvi) ili" elan edilmiшdir. Bildirilmiшdir ki, Azяrbaycan tяsяvvцfцnцn yetiшdirdiyi яn gюrkяmli шяxsiyyяtlяrdяn olan Seyid Yяhya Шirvaninin yenidяn tяsis vя inkiшaf etdirdiyi Xяlvяtiyyя tяriqяti XV яsrdяn etibarяn яdяbi, fяlsяfi, ictimai vя siyasi sahяlяrdя bюyцk tяsirя malik olmuш vя mцsяlman alяmindя geniш yayыlmышdыr. Seyid Yяhya Иslam dininin цmdя prinsiplяrinin dяrin mяnalarыnыn kяшfinя xidmяt edяn bir dцшцncя sistemi yaratmaьa mцvяffяq olmuшdur. Konfransda Tцrkiyяnin Mяrmяrя Universitetindяn professor Necdet Tosunun "Mюvlanadan Yяhya Шirvaniyя irfan yolu", Kayseri Erciyes Universitetindяn Osman Nuri Kцчцkцn "Mюvlananыn tяlimlяrindя insan yetiшdirmя sяnяti", Qafqaz Araшdыrmalarы Иnstitutunun direktoru Mehmet Rihtimin "Azяrbaycandan Anadoluya Seyid Yяhya Шirvani mяktяbi" mюvzularыnda elmi mяruzяlяri dinlяnilmiш, чыxышlar olmuшdur. Tяdbir чяrчivяsindя konfrans iшtirakчыlarы "Miras" Mяdяni Иrsin Юyrяnilmяsinя Kюmяk Иctimai Birliyinin rяssam, xяttat, heykяltяraш, fotoqraf vя digяr sяnяtkarlar arasыnda "Seyid Yяhya Шirvani vя tяsяvvцf" mюvzusunda sяnяt mцsabiqяsinin iшtirakчыlarыnыn яl iшlяrindяn ibarяt sяrgi ilя tanыш olmuшlar. Konfrans iшtirakчыlarыna Seyid Yяhya Шirvani haqqыnda kitab, habelя "Miras" elmikцtlяvi jurnalыnыn bюyцk mцtяfяkkirя hяsr olunmuш xцsusi nюmrяsi hяdiyyя edilmiшdir.

Ютян ил дekabrыn 20-dя Bakыda "Mюvlana Cяlalяddin Rumi vя Seyid Yяhya Шirvani perspektivindя Azяrbaycandan Anadoluya irfan yolu" mюvzusunda keчirilяn beynяlxalq konfrans dekabrыn 21-dя юz iшini Шяki шяhяrindя davam etdirmiшdir.

Mцsabiqяnin zona mяrhяlяsindя Balakяn, Zaqatala, Qax, Шяki, Oьuz vя Qяbяlя rayonlarыndan 20-dяn artыq ifaчы юz istedadыnы nцmayiш etdirmiшdir. Иfaчыlarыn чыxышlarы mцnsiflяr heyяti tяrяfindяn qiymяtlяndirilmiшdir. Zona seчim turunda fяrqlяnяn 4 ifaчы mцsabiqяnin nюvbяti mяrhяlяsinя vяsiqя qazanmышdыr. Яlavя olaraq bildiririk ki, layihяnin шяrtlяri vя gцndяliyinя uyьun olaraq, yanvarыn 9-dan Azяrbaycanыn iri шяhяrlяrindя mцsabiqяnin ilkin dinlяmя mяrhяlяsi baшlanmышdыr. Seчim turlarы yanvarыn 13-dяk davam edяcяkdir. Иctimai Televiziyada yayыmlanacaq musiqi layihяsinin qalibi Azяrbaycanы Danimarkada keчirilяcяk "Eurovision-2014" mahnы mцsabiqяsindя tяmsil edяcяkdir.

сящ.3

"Miras" Mяdяni Иrsin Юyrяnilmяsinя Kюmяk Иctimai Birliyi, Yunus Иmrя Tцrk Kцltцr Mяrkяzi, Gяncliyя Yardыm Fondu vя digяr qurumlarыn birgя tяшkilatчыlыьы ilя keчirilяn konfrans Mюvlana Cяlalяddin Ruminin vяfatыnыn 740-cы ildюnцmц vя Seyid Yяhya Шirvaninin (Bakuvi) 550 illik yubileyinя hяsr olunmuшdur. "Шяki-Palas" otelinin konfrans zalыnda ke-чirilяn tяdbirdя qeyd olunmuшdur ki, 2013-cц ildя UNESCO-nun Baш Konfransыnыn 36-cы sessiyasыnda Azяrbaycanыn dцnya шюhrяtli filosof alimlяrindяn vя шairlяrindяn biri olan Seyid Yяhya Шirvaninin 550 illik yubileyinin dцnya sяviyyяsindя qeyd olunmasы haqqыnda


PDF uchun:1r.qxd 04.02.2014 11:16 Page 4

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.4

№ 1 (112), Йанвар 2014

Мямурлар Шякидя вятяндашлары гябул етмишляр

TQDK-nыn sяdri Mяleykя Abbaszadянин гябулунда

Prezident Иlham Яliyevin tapшыrыq vя tюvsiyяlяrinя яsasяn, mяrkяzi icra hakimiyyяti orqanlarыnыn rяhbяrlяri tяrяfindяn bюlgяlяrdя vяtяndaшlarыn qяbulu davam etdirilir

Tяlяbя Qяbulu цzrя Dюvlяt Komissiyasыnыn sяdri Шяkidя vяtяndaшlarы qяbul etmiшdir Ютян ил дekabrыn 6-da Tяlяbя Qяbulu цzrя Dюvlяt Komissiyasыnыn sяdri Mяleykя Abbaszadя Шяki Olimpiya Иdman Kompleksindя Шяki шяhяrindяn, Balakяn, Zaqatala, Qax, Oьuz vя Qяbяlя rayonlarыndan olan vяtяndaшlarы qяbul etmiш, onlarыn mцraciяt vя tяkliflяrini dinlяmiшdir. Mцraciяtlяr яsasяn dяrsliklяrin vя testlяrin hazыrlanmasы, mяzmunu, sыnaq imtahanlarыnыn sayыnыn artыrыlmasы, orta ixtisas mяktяblяrinя qяbul zamanы qabiliyyяt imtahanlarыnыn keчirilmяsi, tяhsil haqqыnыn юdяnilmяsi vя digяr mяsяlяlяrlя baьlы olmuшdur. Qaldыrыlan mяsяlяlяrin bir qismi yerindяcя hяllini tapmышdыr. Digяr mяsяlяlяr, o cцmlяdяn vяtяndaшlarыn TQDK-nыn sяlahiyyяtlяrinя aid olmayan, шяxsi xarakter daшыyan mцraciяtlяri qeydiyyata alыnmыш vя nяzarяtя gюtцrцlmцшdцr. Vяtяndaшlar onlar цчцn yaradыlmыш шяraitdяn razыlыqlarыnы bildirmiшlяr.

***

Mяdяniyyяt vя turizm naziri Шяki шяhяrindя vяtяndaшlarы qяbul etmiшdir

Dюvlяt Tarix-Memarlыq Qoruьu яrazisindя uшaq musiqi mяktяbinin aчыlmasы, шяbяkя mяhsullarыnыn istehsalы vя satышыnыn dюvlяt sifariшi яsasыnda reallaшdыrыlmasы vя digяr mяsяlяlяrlя baьlы mцraciяtlяr dя sяslяndirilmiшdir. Nazir Яbцlfяs Qarayev hяr bir vяtяndaшы diqqяtlя dinlяmiш, onlarыn mцraciяtlяrinin, tяklif vя tяшяbbцslяrinin operativ hяll olunmasы цчцn mцvafiq gюstяriшlяr vermiшdir. Vяtяndaшlar onlar цчцn yaradыlmыш шяraitdяn razыlыqlarыnы bildirmiшlяr.

***

Kяnd tяsяrrцfatы naziri Шяki шяhяrindя vяtяndaшlarы qяbul etmiшdir 2013-сц ил дekabrыn 20-dя kяnd tяsяrrцfatы naziri Heydяr Яsяdov Шяki Яrazi Kяnd Tяsяrrцfatы Иdarяsindя Шяki шяhяrindяn, Balakяn, Zaqatala, Qax, Oьuz vя Qяbяlя rayonlarыndan olan vяtяndaшlarы qяbul etmiшdir. Nazirliyin strukturuna daxil olan idarя vя tяшkilatlarыn, habelя tabeli qurumlarыn rяh-

vя preparatlarыn keyfiyyяtinin aшaьы olmasы, texniki tяchizat, "Aqrolizinq" ASC-nin yerli filiallarыna mюvcud texnika цчцn ehtiyat hissяlяrin gяtirilmяsi, subsidiyalarыn vaxtыnda verilmяsi, gцzяшtli kreditlяrin alыnmasы, verilяn kreditlяrin mцddяtinin uzadыlmasы, icarяyя gюtцrцlяn istismar mцddяtini baшa vurmuш texnikalarыn fermerlяrя baьышlanmasы vя digяr mяsяlяlяrlя baьlы mцraciяtlяr etmiшlяr. Qяbulda, hяmчinin sцni mayalanma ilя alыnan buzovlarыn bяslяnmяsi цчцn subsidiyalarыn verilmяsi, sцni mayalandыrma texniklяri цчцn яlavя hяvяslяndirmя tяdbirlяrinin hяyata keчirilmяsi, kяnd tяsяrrцfatы mяhsullarы istehsalчыlarыnы kreditlяшdirяn aqrar bankыn yaradыlmasы, чayчыlыьыn inkiшafы цчцn dюvlяt dяstяyi, mцasir suvarma sistemlяrinin alыnmasы vя quraшdыrыlmasы, цzцmчцlцyцn, meyvячiliyin inkiшaf etdirilmяsi vя digяr mяsяlяlяrlя baьlы mцraciяtlяr sяslяndirilmiшdir. Nazir Heydяr Яsяdov hяr bir vяtяndaшыn mцraciяtini diqqяtlя dinlяmiш, qaldыrыlan mяsяlяlяrin qanunvericiliyin tяlяblяrinя uyьun araшdыrыlaraq qыsa mцddяtdя hяll edilmяsi barяdя mцvafiq tapшыrыqlar vermiшdir. Qяbuldan sonra kяnd tяsяrrцfatы naziri Heydяr

Mяdяniyyяt vя turizm naziri Яbцlfяs Qarayevин гябулунда Mяdяniyyяt vя turizm naziri Яbцlfяs Qarayev ютян ил dekabrыn 16-da Шяki Olimpiya Иdman Kompleksindя Mingячevir vя Naftalan шяhяrlяrindяn, Шяki шяhяrindяn vя Balakяn, Zaqatala, Qax, Aьdaш, Goranboy, Xocalы, Bяrdя, Tяrtяr vя Aьdam rayonlarыndan olan vяtяndaшlarы qяbul etmiшdir. Vяtяndaшlar яvvяlcяdяn Mяdяniyyяt vя Turizm Nazirliyinin mct@mct.gov.az elektron poчt цnvanы, e-services.mct.gov.az elektron xidmяtlяr saytы, telefon mяlumat sistemi (Qaynar xяtt): 147 vя ya (012) 493-55-21 nюmrяli telefon vasitяsilя, elяcя dя rayon (шяhяr) mяdяniyyяt vя turizm шюbяlяrinя mцraciяt etmяklя qяbula yazыlmышlar. Nazirliyin mцvafiq strukturlarы rяhbяrlяrinin dя iшtirak etdiklяri qяbulda vяtяndaшlarыn mцraciяtlяri яsasяn mяdяniyyяt mцяssisяlяrinin maddi-texniki bazasыnыn gцclяndirilmяsi, tяmiri, fяxri adlarыn

"Saьlam Dцшцncя" Gяnclяr Tяшkilatы Шяkidя gяnclяr dцшяrgяsi tяшkil etmiшdir "Saьlam Dцшцncя" Gяnclяr Tяшkilatы "Tцtцnя yox!" saьlam hяyat tяrzinin tяbliьi kampaniyasы чяrчivяsindя Шяkidяki "Cяnnяt baьы" Иstirahяt Mяrkяzindя gяnclяr dцшяrgяsi tяшkil etmiшdir. Azяrbaycan Respublikasы Prezidenti yanыnda Gяnclяr Fondunun vя Azяrbaycan Respublikasы Gяnclяr vя Иdman Nazirliyinin dяstяyi ilя keчirilяn dцшяrgяdя respublikanыn mцxtяlif шяhяr vя rayonlarыnы tяmsil edяn fяal gяnclяr iшtirak edirlяr. Dцшяrgяnin aчыlыш mяrasimindя bildirilmiшdir ki, son zamanlar gяnclяr arasыnda nikotinя, narkotikaya aludячilyi vя digяr bu kimi zяrяrli vяrdiшlяrin artmasы ciddi narahatlыq doьurur.

verilmяsi, kollektivlяrin zяruri geyim vя musiqi alяtlяri ilя tяminatы, iшlя tяmin edilmя vя digяr mяsяlяlяrlя baьlы olmuшdur. Qяbula gяlяnlяr, hяmчinin Шяki шяhяrindя yumor festivalыnыn keчirilmяsi, Шяki rayonunun Fazыl kяndi яrazisindяki "Tяpяbaшы" nekropolunda bяrpa iшlяrinin tamamlanmasы, чюvkяn vя digяr milli atцstц oyunlarыn inkiшafы mяqsяdilя Qax rayonunun Zяyяm kяndindя Atчыlыq Mяrkяzinin yaradыlmasы, Aьdaш rayonunda Qarabяy karvansarayыnыn bяrpasы, Tяrtяr rayonunun KяbirliBayandur kяndindя klub mцяssisяsinin aчыlmasы mяsяlяsini qaldыrmышlar. Bяrdя rayonunun iri yaшayыш mяntяqяlяrindя mцasir tяlяblяrя uyьun kitabxanalarыn, Naftalan шяhяrindя Turizm Иnformasiya Mяrkяzinin yaradыlmasы, Balakяn Rayon Mяdяniyyяt Mяrkяzinin ixtisaslы kadrlarla tяmin edilmяsi, Zaqatalada beynяlxalq festivalыn keчirilmяsi, Шяki шяhяrindя 20 min nяfяrя yaxыn яhalinin yaшadыьы "Yuxarыbaш"

Gяnclяr arasыnda zяrяrli vяrdiшlяrя meyilliyin artmasы bu sahяdя maariflяndirmя iшini daha da gцclяndirmяyi tяlяb edir. Qeyd olunmuшdur ki, dцшяrgяnin mяqsяdi gяnclяri passiv siqaretчяkmяnin zяrяrlяri barяdя mяlumatlandыrmaq, gяnclяr vasitяsilя cяmiyyяtdя antinikotin tяbliьatыnы gцclяndirmяk, eyni zamanda, tцtцnlя mцbarizя sahяsindя maraqlы tяrяflяrin birgя iшini tяшkil etmяkdяn ibarяtdir. Bildirilmiшdir ki, bцtцn bu zяrяrli vяrdiшlяr ilk яvvяl siqaretя aludячilikdяn baшlanыr. Beшgцnlцk dцшяrgя mцddяtindя gяnclяrя zяrяrli vяrdiшlяrin insana vя cяmiyyяtя tяsiri haqqыnda tяlim proqramы keчirilяcяkdir. Tяlimlяr цч istiqamяtdя - mяlumatlandыrma vя auditoriya ilя iшlяmяk istiqamяtlяrindя aparыlacaqdыr. Dцшяrgя baшa чatdыqdan sonra iшtirakчыlar gяnclяr arasыnda tцtцnцn zяrяri haqqыnda maariflяndirmя iшi aparacaq, info-sessiyalar vя seminarlar tяшkil edяcяklяr. Sonra dцшяrgяnin proqramыna uyьun olaraq tяlimlяr baшlamышdыr.

kяnd tяsяrrцfatы naziri Heydяr Яsяdovун гябулунда bяrlяrinin dя iшtirak etdiklяri qяbulda 60-dan artыq vяtяndaшыn mцraciяt vя tяkliflяri dinlяnilmiшdir. Mцraciяtlяrin bюyцk bir qismi taxыlчыlыq tяsяrrцfatlarыnыn шum, sяpin vя biчin zamanы qarшыlaшdыqlarы problemlяrlя baьlы olmuшdur. Fermerlяr mineral gцbrяlяrin qiymяtlяrinin aшaьы salыnmasы, zяrяrvericilяrя qarшы istifadя etdiklяri dяrman

Яsяdov vя nazirliyin nцmayяndяlяri "Шяki Aqro Иndastris" Mяhdud Mяsuliyyяtli Cяmiyyяtin heyvandarlыq tяsяrrцfatыnda olmuшlar. Onlar tяsяrrцfatыn tюvlяlяrindя istehsalata tяtbiq edilяn mцtяrяqqi texnologiyalarla tanыш olmuш, inяklяrin yemlяndirilmяsi, saьыlmasы, buzovlarыn bяslяnmяsi vя digяr proseslяri izlяmiш, emal sexlяrinя baш чяkmiшlяr.


PDF uchun:1r.qxd 04.02.2014 11:16 Page 5

№ 1 (112), Йанвар 2014

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

Mяleykя Abbaszadя: “Belя qяbullar TQDK-nыn rяhbяr vя яmяkdaшlarы цчцn dя чox faydalыdыr”

Яbцlfяs Qarayev: “Иnsanlarыn artыq gяlяcяk haqqыnda dцшцnmяlяri bizi чox sevindirir”

Bugцnkц qяbulda bizя vяtяndaшlar, o cцmlяdяn mцяllimlяr dя mцraciяt etmiшlяr. Onlarыn suallarы яsasяn qяbul vя buraxыlыш imtahanlarыnыn mяzmunu, mцяyyяn metodiki mяsяlяlяr, habelя TQDK ilя яmяkdaшlыq barяdя olmuшdur. Dцшцnцrяm ki, belя qяbullar tяkcя mцяllimlяr цчцn deyil, TQDK-nыn rяhbяr vя яmяkdaшlarы цчцn dя чox faydalыdыr. Mяleykя Abbaszadя Bu sюzlяri Tяlяbя Qяbulu цzrя Dюvlяt Komissiyasыnыn sяdri Mяleykя Abbaszadя Шяkidя bюlgя vяtяndaшlarыnыn qяbulu zamanы jurnalistlяrя mцsahibяsindя demiшdir. Artыq bir neчя ildir ki, qяbul imtahanlarыnыn regionlarda, o cцmlяdяn Шяkidя dя uьurla ke-чirildiyini diqqяtя чatdыran qurumun rяhbяri, bu prosesdя Шяkinin pedaqoji ictimaiyyяtinin, nяzarяtчi mцяllim vя imtahan rяhbяrlяrinin dя чox yaxыndan iшtirak etdiklяrini vurьulamышdыr. Mяleykя Abbaszadя demiшdir: "Tяlяbя Qяbulu цzrя Dюvlяt Komissiyasы mцxtяlif rayonlarda iшlяyяn mцяllimlяri hяr il цmumi, metodiki vя tяшkilati iшlяrя cяlb edir. Eyni zamanda, regionlarda yaшayan mцяllimlяrin internet vя xцsusi baьlantы ilя TQDK-da keчirilяn bцtцn elmi-metodiki mцzakirяlяrdя iшtirak etmяk imkanы vardыr. Tяbii ki, biz mцяllimlяrin iшimizя verdiklяri tюhfяlяri vя tяkliflяri mяmnuniyyяtlя qяbul edir vя чalышыrыq ki, onlarы maraqlandыran mяsяlяlяri, suallarы vaxtыnda cavablandыraq".

Bu, bizim mцxtяlif bюlgяlяrdя vяtяndaшlar цчцn keчirdiyimiz sayca on birinci qяbuldur. Sevinirяm ki, gюrцшdяngюrцшя bizя edilяn mцraciяtlяr, verilяn tяkliflяr, mцzakirя olunan mяsяlяlяr daha da geniшlяnir. Иlk qяbullarda insanlar daha чox fяrdi mяsяlяlяrlя baьlы mцraciяtlяr edirdilяrsя, artыq bizя цnvanlanan mц-raciяtlяr, verilяn tяkliflяr Яbцlfяs Qarayev daha чox regionun inkiшafы ilя baьlы, bu bюlgяyя daha чox insanlarыn gяlmяsi, adяt-яnяnяlяrin qorunmasы, hяmчinin inkiшafa, tяrяqqiyя doьru atыlacaq addыmlar barяdя olur. Иnsanlarыn artыq gяlяcяk haqqыnda dцшцnmяlяri bizi чox sevindirir. Bu fikirlяri mяdяniyyяt vя turizm naziri Яbцlfяs Qarayev dekabrыn 16-da Шяkidя vяtяndaшlarыn qяbulundan sonra jurnalistlяrя mцsahibяsindя bildirmiшdir. Яbцlfяs Qarayev demiшdir: "Шяkidя dя, digяr bюlgяlяrdя dя Azяrbaycan Prezidentinin regional inkiшafla baьlы tяsdiq etdiyi dюvlяt proqramlarыnda bir чox mяsяlяlяr юz hяllini tapmышdыr. Eyni zamanda, mяdяniyyяt sahяsindя dя mцhцm iшlяr gюrцlmцшdцr. Qяbul zamanы bu bюlgяdя turizmin mцxtяlif nюvlяrinin inkiшafы, tarixi abidяlяrin qorunmasы, yeni turizm informasiya mяrkяzlяrinin yaradыlmasы ilя baьlы чox dяyяrli tяkliflяr, mцraciяtlяr olundu. Biz onlarыn цzяrindя iшlяyяcяk, hяllinя nail olacaьыq".

Шяki teatrыnda yeni tamaшalar hazыrlanыr Яsalы tяmir vя yenidяnqurma iшlяrindяn sonra qapыlarыnы yenidяn sяnяtsevяrlяrin цzцnя aчan Sabit Rяhman adыna Шяki Dюvlяt Dram Teatrыnda yaradыcыlыq iшi яvvяlki axarы ilя davam edir. Azяrbaycan Prezidenti Иlham Яliyevin 2011-ci il 25 noyabr tarixli Sяrяncamыna яsasяn, zяngin яnяnяlяri olan bu sяnяt ocaьыnыn binasыnda 2012-ci ilin martыnda яsaslы tяmir vя yenidяnqurma iшlяrinя baшlanыlmыш, bina mцasir standartlar sяviyyяsinя чatdыrыlmышdыr. Hazыrda teatrda repertuarda olan яvvяlki tamaшalar bяrpa olunur, yenilяri hazыrlanыr. Teatrыn direktoru Hikmяt Nяbili bildirmiшdir ki, ispan dramaturqu Xose Eceqarayыn "Mahir aradцzяldяnlяr" яsяri яsasыnda hazыrlanan eyniadlы tamaшa цzяrindя mяшqlяr artыq baшa чatmaq цzrяdir. Tamaшanыn quruluшчu rejissoru Яmяkdar Иncяsяnяt Xadimi Mirbala Sяlimli, qurуluшчu rяssam Sюhrab Яrяbov, musiqi tяrtibatчыsы Иlqar Saatovdur. Tamaшada яsas rollar Яmяkdar artistlяr Qяmяr Mяmmяdova, Иqrar Salamov, aktyorlar Rяhim Qocayev, Xanlar Hяшimzadя, Akif Yusifov vя baшqalarы ifa edirlяr. Yeni tamaшa dekabrыn sonunda teatrsevяrlяrя tяqdim olunacaqdыr. Yaradыcы kollektiv, eyni zamanda, mяktяblilяrin qыш tяtili gцnlяrinin mяnalы vя sяmяrяli keчmяsi цчцn Mehman Musabяylinin "Ayы tяk qalanda" naьыl-tamaшa цzяrindя mяшqlяri davam etdirir. Teatrыn repertuarыna, hяmчinin Jan Batist Molyerin "Aldadыlmыш яr", "Xяsis", Яbdцrяhim bяy Haqverdiyevin "Pяri cadu", Nяcяf bяy Vяzirovun "Yaьышdan чыxdыq, yaьmura dцшdцk" vя digяr tamaшalar daxildir. Hikmяt Nяbilinin bildirdiyinя gюrя, Шяki teatrы gяlяn 2013-ъц ilin aprelindя Tцrkiyяnin Adana vя Konya, Rusiya Federasiyasы Baшqыrdыstan Respublikasыnыn Ufa шяhяrlяrindя keчirilяcяk beynяlxalq teatr festivallarыna da dяvяt almышdыr.

Шяkidя Beynяlxalq Яlillяr Gцnц гейд едилmiшdir

"Иdeal" шadlыq evindя keчirilяn tяdbirdя Шяki vя Zaqatala rayonlarыndan olan 60-dяk яlil uшaq vя onlarыn valideynlяri, habelя яlaqяdar dюvlяt strukturlarыnыn nцmayяndяlяri iшtirak etmiшlяr. Ишtirakчыlar яvvяlcя яlil uшaqlarыn яl iшlяrindяn ibarяt sяrgi ilя tanыш olmuшlar. Mяrkяzin rяhbяri Gцlяndam Alxasova юlkяmizdя яlillяrя, o cцmlяdяn saьlamlыq imkanlarы mяhdud uшaqlara gюstяrilяn yцksяk dюvlяt qayьыsыndan danышmышdыr. Diqqяtя чatdыrыlmышdыr ki, Prezident Иlham Яliyevin "Saьlamlыq imkanlarы mяhdud uшaqlara vя sosial tяhlцkяli vяziyyяtdя olan yetkinlik yaшыna чatmayanlara sosial xidmяt gюstяrilmяsi sahяsindя яlavя tяdbirlяr haqqыnda" 2013-cц il 9 yanvar tarixli Sяrяncamыnыn icrasыnы tяmin etmяk mяqsяdi ilя respublikanыn bir neчя шяhяr vя rayonunda, o cцmlяdяn Шяki vя

сящ.5

Heydяr Яsяdov: “Yaxыn vaxtlarda kяnd tяsяrrцfatыnda islahatlarыn yeni mяrhяlяsinя baшlamaq fikrindяyik” Yaxыn vaxtlarda kяnd tяsяrrцfatыnda islahatlarыn yeni mяrhяlяsinя baшlamaq fikrindяyik. Hesab edirяm ki, belя gюrцшlяr bizim цчцn чox яhяmiyyяtlidir. Belя qяbullar hяm iшimizin dцzgцn qurulmasыnda, hяm dя kяnd adamlarыnыn tяlяbatыnыn юyrяnilmяsindя яhяmiyyяtli rol oynayыr. Vяtяndaшlarla bu gцn keчirdiyimiz qяbulda яn Heydяr Яsяdov mцtяrяqqi hal ondan ibarяt idi ki, burada qanunvericiliyin, mцvafiq qaydalarыn tяkmillяшdirilmяsi цчцn xeyli optimal tяkliflяr verildi. Bu fikirlяri kяnd tяsяrrцfatы naziri Heydяr Яsяdov Шяkidя vяtяndaшlarы qяbul etdikdяn sonra jurnalistlяrя mцsahibяsindя bildirmiшdir. Gяlяn il aqrar sahяdя subsidiyalar цчцn dюvlяt bцdcяsindяn 131 milyon manat vяsait ayrыlmasыnыn nяzяrdя tutulduьunu diqqяtя чatdыran nazir subsidiyalarыn verilmяsi mexanizminin tяkmillяшdirilmяsinin vacibliyini vurьulamышdыr. Heydяr Яsяdov bildirmiшdir ki, bu iшdя mцяyyяn problemlяr, sui-istifadя hallarы vardыr. Bunlar ciddi шяkildя araшdыrыlacaq vя lazыmi tяdbirlяr gюrцlяcяkdir. Kяnd tяsяrrцfatыna xidmяt sahяsindя qiymяtlяrin tяnzimlяnmяsi mяsяlяsinя toxunan nazir demiшdir: "Qeyd etmяk istяyirяm ki, gюstяrdiyimiz xidmяtlяrin maya dяyяrinin qalxmasыna baxmayaraq, biz xidmяtlяrin qiymяtini artыrmayacaьыq. Nazirlik olaraq, bunu юz юhdяmizя gюtцrmцшцk".

Beynяlxalq Яlillяr Gцnц mцnasibяtilя Шяki Яlillяrя Qayьы Иctimai Birliyinin nяzdindя fяaliyyяt gюstяrяn Иcma Яsaslы Sosial Reabilitasiya Mяrkяzinin tяшkilatчыlыьы ilя Шяki шяhяrindя saьlamlыq imkanlarы mяhdud uшaqlar цчцn tяdbir tяшkil edilmiшdir.

Zaqatalada saьlamlыq imkanlarы mяhdud uшaqlarыn sosial reabilitasiyasыnыn davamlыlыьыnы tяmin etmяk цчцn xцsusi layihя hяyata keчirilir. Layihя чяrчivяsindя яlil uшaqlarыn iшtirakы ilя bir sыra tяdbirlяr keчirilmiш, yaradыcыlыq mцsabiqяlяri tяшkil olunmuшdur. Tяdbirdя чыxыш edяnlяr saьlamlыq imkanlarы mяhdud uшaqlarыn cяmiyyяtя inteqrasiyasыnda, onlarыn istedadыnыn vя yaradыcыlыq qabiliyyяtlяrinin aшkara чыxarыlmasыnda belя tяdbirlяrin яhяmiyyяtini vurьulamышlar. Яl iшlяrindяn ibarяt sяrgidя fяrqlяnяn uшaqlar hяdiyyяlяrlя mцkafatlandыrыlmышlar. Шirniyyatlarla bяzяdilmiш чay sцfrяsi яtrafыnda ke-чirilяn tяdbir uшaqlarыn hazыrladыqlarы rяngarяng konsert proqramы ilя davam etmiшdir.


PDF uchun:1r.qxd 04.02.2014 11:16 Page 6

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.6

№ 1 (112), Йанвар 2014

Шяки Бялядиййясинин 2014-ъц ил цчцн БЦДЪЯСИ Шяки Бялядиййясинин 18 декабр 2013-ъц ил тарихдя кечирилмиш цмуми йыьынъаьында тясдиг едилмишдир.

Шяки Бялядиййяси цзря 2014-ъц илин бцдъя лайищяси яразинин сосиал-игтисади инкишафы иля прогнозлар, гцввядя олан верэи дяряъяляри ясасында мювъуд малиййя мянбяляри цзря ресурслар, йяни физики шяхслярин верэийя ъялб едилмяли щяйятйаны торпаг сащяляринин физики щяъми, гейдиййатда олан дашынмаз ямлак вя онларын верэийя ъялб олунмалы дяйяри, бялядиййя мцлкиййятиндя олан торпагларда, бина вя диэяр обйектлярдя йерляшдирилян кцчя рекламларына юдянилян щаггын дяйяри, бялядиййя мцлкиййятиндя олан торпагларын иъаря щаггынын дяйяри, курорт рцсуму, мещманхана вя автомобил дайанаъагларындан дахил олан рцсумун дяйяри, Щ.Ялийев паркындан эялян эялирлярин дяйяри, торпаг сатышындан дахил олан эялирин дяйяри вя саир мянбяляр ясасында щазырланмышдыр. Штатда олан 18 няфяр ишчинин ямяк щаггы фонду 84960 манат (х/ч 20,2%), штатдан кянар ишчилярин ямяк щаггы фонду 49380 манат (х/ч 11,8%), ямяйин юдянилмяси иля баьлы саир пул юдянишляри 10000 манат (х/ч 2,4%) тяшкил едир ки, ъями ямяк щаггы фонду 144340 манат (х/ч 34,4%) нязярдя тутулмушдур.

"Бялядиййялярин малиййясинин ясаслары щаггында" Азярбайъан Республикасы Ганунунун 10-ъу маддясиня ясасян нювбяти бцдъя или цчцн йерли бцдъя щаггында гярар лайищяси мцвафиг сянядлярля бирликдя ъари илин нойабр айынын 25-дян эеъ олмайараг бялядиййя иъласынын мцзакирясиня вя тясдигиня тягдим едилир. Йерли бцдъянин лайищяси бялядиййя иъласына тягдим едилдийи тарихдян 10-эцн ярзиндя йерли ящалинин онунла таныш олмасы мягсядиля мятбуатда дяръ едилир, нювбяти бцдъя или цзря йерли бцдъянин лайищяси бялядиййя иъласынын ъари илин декабр айынын 20-дян эеъ олмайараг тясдиг едилир. Шяки Бялядиййясинин нювбяти бцдъя или цчцн йерли бцдъя лайищяси "Бцдъя системи щаггында", "Бялядиййялярин малиййясинин ясаслары щаггында", "Йерли (бялядиййя) верэиляр вя юдянишляр щаггында" Азярбайъан Республикасынын ганунларына, щямчинин Азярбайъан Республикасы Назирляр Кабинетинин 2004-ъц ил 6 октйабр тарихли 149 нюмряли гярарына уйьун олараг щазырланмышдыр.

Эялирляр цзря Шяки Бялядиййясинин 2014-ъц ил бцдъяси 420000 (дюрд йцз ийирми мин) манат прогнозлашдырылмышдыр. Эялирлярин 28000 ма-наты (х/ч 6,7%) физики шяхслярдян торпаг верэисинин, 12000 манаты (х/ч 2,9%) физики шяхслярдян ямлак верэисинин, 300 манаты (х/ч 0,1%) йерли ящямиййятли тикинти материаллары цзря мядян верэисинин, 5000 манаты (х/ч 1,2%) бялядиййя мцлкиййятиндя олан торпагларда, бина вя диэяр обйектлярдя йерляшдирилян кцчя рекламына эюря рцсумдан, 14000 манаты (х/ч 3,3%) торпагларын иъаря щаггындан, 1400 манаты (х/ч 0,3%) курорт, мещманхана вя автомобил дайанаъаьы рцсумларындан, 10000 манаты (х/ч 2,3%) Щ.Ялийев адына паркдан дахил олан эялирлярдян, 2000 манаты (х/ч 0,5%) ясас вясаитлярин юзялляшдирлмясиндян дахил олмалардан, 326800 манаты (х/ч 77,8%) торпаг сатышындан дахил олмалардан, 5500 манаты (х/ч 1,3%) саир дахил олмалардан, 15000 манаты (х/ч 3,6%) дотасийадан дахил олманын пайына дцшцр. Физики шяхслярдян торпаг вя ямлак верэиляри дахилолмалары Азярбайъан Республикасынын верэи мяъялляси иля мцяййянляшдирилмиш верэи дяряъяляриня уйьун олараг щесабланмышдыр.

Хяръляр цзря Шяки Бялядиййяси цзря 2014ъц илин бцдъя хяръляри 420000 (дюрд йцз ийирми мин) манат прогнозлашдырылмышдыр.

Нязярдя тутулмуш ямяк щаггы фондуна уйьун олараг Дювлят Сосиал Мцдафия Фондуна 22% щесабы иля 31755 манат (х/ч 7,6%) сосиал сыьорта щаггы щесабланмышдыр. Мювъуд ганунчулуьа уйьун олараг мцвяггяти ямяк габи-лиййятини итирмяйя эюря 2 щяфтялик (14 эцнлцк) мцавинят мцяссися тяряфиндян юдянилдийиндян хястялик вярягяляриня вя саир юдянишляря эюря 2000 манат (х/ч 0,5%) вясаит нязярдя тутулмушдур. Йерли бялядиййя органлары апаратынын сахланылмасына ашаьыдакы хяръляр нязярдя тутулмушдур: - Дяфтярхана лявазиматы, ъари тясяррцфат мягсядляри цчцн мал вя материалларын алынмасына 5000 манат (х/ч 1,2%); - Езамиййя хидмяти вя сяфярлярин юдянишиня 10000 манат (х/ч 2,4%); - Йанаъаг вя сцртэц материаллары алынмасына 3000 манат (х/ч 0,7%); - Саир няглиййат хидмятляри щаггынын юдянилмясиня 2000 манат (х/ч 0,5%); - Рабитя хидмятляри щаггынын юдянилмясиня 4000 манат (х/ч 1,0%); - Електрик енержиси щаггынын юдянилмясиня 15000 манат (х/ч 3,6%); - Су канализасийа щаггынын юдянилмясиня 700 манат (х/ч 0,2%); - Саир коммунал хидмятлярин щаггынын юдянилмясиня 3000 манат (х/ч 0,7%); - Инвентар-аваданлыьын алынмасы вя тямири хяръляринин юдянилмясиня 2000 манат (х/ч 0,5%); - бинанын ъари тямир хяръляринин юдянилмясиня 1000 манат (х/ч 0,2%); - Ясас вясаитлярин алынмасына 2000 манат (х/ч 0,5%); - Саир ъари хяръляриня 2000 манат (х/ч 0,5%). 1. Тящсил хяръляриня 1000 манат (х/ч 0,2%); 2. Сящиййя хяръляриня 1000 манат (х/ч 0,2%); 3. Сосиал мцдафия вя сосиал тяминат хяръляриня 4000 манат (х/ч 1,0%); 4. Мядяниййят, инъясянят, кцтляви информасийа бядян тярбийяси вя дин сащясиндя фяалиййятин тянзимлянмяси хяръляриня 20000 манат (х/ч 4,8%); 5. Мянзил коммунал тясяррцфаты, мцлки мцдафия, абадлыг ишляри, йол тикинтиси вя тямири хяръляриня 166005 манат (х/ч 39,5%); 6. Кянд тясяррцфаты, мешя тясяррцфаты хяръляриня 200 манат (х/ч 0,05%); 7. Ясас бюлмяляря аид едилмяйян хяръляря 1000 манат (х/ч 0,2%) сярф едиляъякдир. (х.ч. - бцдъядя хцсуси чякиси; Мябляь - манатла)

Шяки Бялядиййяси

Шяки Бялядийясинин 2013-ъц ил цчцн бцдъя эялирляри Эюстяриъиляр

Мябляь (манат)

1. 2.

Мцяссися вя тяшкилатларын мянфяят верэиси Физики шяхслярин торпаг верэиси

28000,0

3.

Физики шяхслярин ямлак верэиси

12000,0

4.

Йерли ящямиййятли тикинти материаллары цзря мядян верэиси

300,0

5.

Саир дахилолмалар

5000,0

6.

Физики вя щцгуги шяхслярин малиййя йардымлары вя ианяляр

200,0

7.

Бялядиййя мцлкиййятиндя олан торпагларда, бина вя диэяр обйектлярдя йерляшдирилян кцчя рекламына эюря йайыъы тяряфиндян юдянилян щагг

5000,0

8. 9.

Торпаг иъаря щаггы

14000,0

Курорт рцсуму, мещманхана вя автомобил дайанаъаьындан рцсум

1400,0

10.

Щ.Ялийев адына паркдан эялян эялирляр

10000,0

11.

Хяръляри юдямяк цчцн йюнялдилян илин яввялиня бцдъя галыьы

12. 13. 14.

Ясас вясаитлярин юзялляшдирилмясиндян дахилолмалар Торпаг сатышындан дахил олан эялир Гейри мадди активлярин сатышындан дахил олан эялир Ъями:

15.

Субсидийа:

200,0

------

2000,0 326800,0 100,0

405000,0 15000,0

Йекуну:

420000,0

Шяки Бялядийясинин 2013-ъц ил цчцн бцдъя хяръляри № Игтисади тяснифат

Эюстяриъиляр

Мябляь (манат)

1

Йерли бялядиййя органлары апаратынын сахланылмасы

-

О ъцмлядян

217572,0

211100 Штатда олан ишчилярин ямяк щаггы 211200 Штатдан кянар ишчилярин ямяк щаггы 211300 Ямяйин юдяниши иля баьлы саир пул юдянишляри

84960,0

212100 Дювлят Сосиал Мцдафия Фондуна айырмалар

31755,0

Хястялик вярягяляриня вя с. юдянишляр

274300 221000 Дяфтярхана лявазиматы, ъари тясяррцфат мягсядляри цчцн мал вя материалларын алынмасы

222100 223100 223200 224810 224100 224300 224600

49380,0

10000,0 1000,0

5000,0

Езамиййя хидмяти, сяфярляр вя ишчиляря компенсасийа юдяниши

10000,0

Йанаъаг вя сцртэц материалларынын алынмасы

3000,0

Саир няглиййат хидмятляри щаггынын юдянилмяси

2000,0

Рабитя хидмятляри щаггынын юдянилмяси

4000,0

Електрик енержи щаггынын юдянилмяси

15000,0

Су-канализасийа щаггынын юдянилмяси

700,0

Саир коммунал хидмятляри щаггынын юдянилмяси

3000,0

225400 Инвентар аваданлыьын алынмасы вя тямири хяръляринин юдянилмяси

2000,0

221320 Биналарын ъари тямири хяръляринин юдянилмяси 311000 Ясас вясаитлярин алынмасы

1000,0

282000 Саир ъари хяръляр Тящсил хяръляри 4

2000,0

Сящиййя хяръляри

1000,0

5 6 7

8 9 14

2000,0

1000,0

Сосиал Мцдафия вя сосиал тяминат хяръляри

Мядяниййят, инъясянят, кцтляви информасийа, бядян тярбийяси zя Дин сащясиндя фяалиййятин хяръляри Мянзил коммунал тясяррцфаты, абадлыг ишляри, йол тикинтиси вя тямири хяръляри

4000,0

20000,0

166005,0

Кянд тясяррцфаты, мешя тясяррцфаты хяръляри

200,0

Ясас бюлмяляря аид едилмяйян хяръляр

1000,0

Хярълярин ъями:

420000,0


PDF uchun:1r.qxd 04.02.2014 11:16 Page 7

№ 1 (112), Йанвар 2014

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.7

УНУДУЛМАЗ ЗИЙАЛЫЛАРЫМЫЗ Bu il yanvar ayыnыn 24- dя qabaqcыl maarif xadimi, bacarыqlы tяшkilatчы, шяhяr 28 nюmrяli kюrpяlяr evi-uшaq baьчasыnыn sabiq mцdiri Шцkufя Yusif qыzы Kяrimovanыn dцnyasыnы dяyiшmяsinin beш ili tamam olur. 83 illik mяnalы юmrцnцn 60 ildяn чoxunu kюrpяlяrin tяrbiyяsinя hяsr etmiш Шцkufя mцяllimя sюzцn яsil mяnasыnda gюzяl ziyalы olmuш, юz шяxsi keyfiyyяtlяri, fяaliyyяti, tяcrцbяsi ilя gяnc nяslя nцmunя gюstяrmiшdir.

Bяшarяt SЦLEYMANOV, "Шяki Tяhsili" qяzetinin baш redaktoru

Haqqыnda sюhbяt aчdыьыmыz Шцkufя Yusif qыzы Kяrimova 1926-cы il sentyabrыn 15-dя Шяkidя sadя, zяhmяtkeш bir ailяdя dцnyaya gюz aчmышdыr. Шяki Pedoqoji Mяktяbindя orta ixtisas tяhsili alaraq 1946-cы ildяn Шяki Uшaq Evindя pioner baш dяstя rяhbяri iшlяmяyя baшlamышdыr. Шцkufя xanыm bu sahяdя mцvяffяqiyyяt яldя etsя dя, kюrpяlяrlя iшlяmяyя daha чox цstцnlцk vermiшdir. Bu arzusu, istяyi 1954-cц ildя onu mяktяbя qяdяr uшaq tяrbiyя mцяssisяsinя gяtirib чыxarmышdыr. Иlk dяfя rayonumuzdakы Qoxmuq kяndindя uшaq baьчasыnыn aчыlmasыnыn tяшяbbцskarы olmuшdur. Tezliklя kяnd uшaq baьчasы nцmunяvi iшi ilя fяrqlяnmiш vя tяhsil шюbяsi bu tяcrцbяdяn istifadя edяrяk digяr kяndlяrdя dя uшaq baьчalarы aчmышdыr. Hяmin dюvrdя Ш. Kяrimova mцxtя-

larыnыn kюmяyinя yetiшir, rяhbяrlik etdiyi baьчada uшaqlarыn tяlim-tяrbiyяsi, qidalanmasы, saьlamlыьы цчцn lazыmi шяrait yaradыrdы. 1970-ci ildя etimad gюstяrilяrяk Шцkufя xanыm шяhяr 21 nюmrяli uшaq baьчasыna mцdir тяйин едилмишдир. Цч il mцddяtindя baьчanыn iшindя яsaslы dюnцш yaradыlmыш, baьчa шяhяrin sayыlыb-seчilяn mяktяbяqяdяr tяrbiyя mцяssisяlяrindяn biri olmuшdu. Ш. Kяrimova 1973-cц ildя isя шяhяrimizdя yeni istifadяyя verilmiш 28 nюmrяli uшaq baьчasыna mцdir tяyin olunmuш, dцz 36 il - ta юmrцnцn sonunadяk orada iшlяmiшdir. Onun rяhbяrlik etdiyi hяmin uшaq baьчasы tяkcя шяhяrimizdя deyil, юlkяmizdя, еляъя дя цмумиттифаг мигйасында qabaqcыl tяcrцbяsi ilя tanыnan mяktяbяqяdяr tяrbiyя mцяssisяlяrindяn biri olmuшdur. Hяlя юtяn яsrin 80-ci illяrindя bu baьчada aparыlan iшin sяviyyяsi Azяrbaycan Respublikasы Tяhsil Nazirliyi tяrяfindяn bяyяnilmiш, Тящсил Назирлийинин гярары иля onun iш tяcrцbяsinin yayыlmasы tюvsiyyя edilmiшdi. Tяsadцfi deyil ki,

ибарят тяшкил олунан “Кяпянякляр” мусиги ансамлы щямишя юз нцмуняви чыхышлары иля сечилмишдир. Бу баьчада эюрцлмцш ишляр, ялдя едилмиш наилиййятляр яйани вясаит кими албомда топланмыш вя щямин албомун Тящсил Назирлийинин музейиндя сахланылмасы мяслящят эюрцлцшдцр. 28 nюmrяli uшaq baьчasыnыn vя onun rяhbяrliyinin sяmяrяli fяaliyyяti dяfяlяrlя dюvlяtimiz tяrяfindяn qiymяtlяndirilmiшdir. Belя ki, Ш. Kяrimova 1980 vя 85-ci illяrdя Azяrbaycan Respublikasы Maarif Nazirliyinin, 1990-cы ildя isя keчmiш SSRИ Maarif Nazirliyinin fяxri fяrmanlarы ilя mцkafatlandыrыlmышdыr. 1985-ci ildя keчmiш SSRИ Maarif Nazirliyinin "SSRИ Maarif Яlaчыsы" dюш niшanы ilя tяltif edilmiшdir. 2003-cц ildя nяшr olunmuш "XX яsr Azяrbaycanыn iшgцzar qadыnlarы" ensiklopedik toplusunun ЫЫЫ cildindя, Almaz Qeysяr qыzыnыn "Mяnяviyyatыmыzыn memarlarы" kitabыnda, "Шяki tяhsili" вя “Шяки бялядиййяси” qяzetлярindя, digяr dюvrи nяшrlяrdя Ш. Kяrimovanыn hяyat vя fяaliyyяtinя dair yazыlar verilmiшdir.

KЮRPЯLЯRЯ HЯSR EDИLИMИШ ЮMЦR Шцkufя Kяrimovanы tanыyanlardan bir neчяsi ilя gюrцшцb onun haqqыnda fikirlяrini юyrяndik. Azяrbaycan Tяhsil Ишчilяri Azad Hяmkarlar Иttifaqы Шяki Шяhяr Komitяsinin sяdri Fяridя Mirzяyeva: - Шцkufя xanыm bцtцn mцsbяt insani keyfiyyяtlяri юzцndя

lif metodiki яdяbiyyatlarы чox чяtinliklя яldя etmiш, tяrbiyячilяrя bu haqda lazimi mяslяhяtlяr vermiшdi. Birlikdя uшaqlar цчцn mцxtяlif tяbiяt materiallarыndan oyuncaqlar dцzяldяrdilяr. Шцкуфя ханымын яmяk fяaliyyяtinя baшladыьы dюvr Bюyцk Vяtяn mцharibяsindяn sonrakы aclыq, qыtlыq illяrinя, юlkяmizin iqtisadi vя mяdяni hяyatыnda aьыr bir dюvrя tяsadцf etmiшdi. Buna baxmayaraq, gяnc maarif iшчisi kяnd qadыn-

birlяшdirяn tяшkilatчы, яsl mцяllim, tяrbiyячi, fяal ictimaiyyяtчi, яn яsasы isя aьbirчяk ana idi. Шяhяrimizin tanыnmыш ziyalыlarыndan biri olan, hazыrda Шяki Bяlяdiyyяsi sяdrinin birinci mцavini vяzifяsindя iшlяyяn qыzы Gцlnaz Mustafa qыzы Salamova kimi layiqli юvlad yetirmiшdir.

ъцр шяраитя малик олан нцмуняви ушаг-тярбийя мцяссисяляри сырасында юзцнямяхсус лайигли йер тутур. Kollektivimiz Шцkufя mцяllimяnin qoyub getdiyi gюzяl яnяnяlяri daim yaшadыb zяnginlяшdirmяyя sяy gюstяrir. Baьчada Ш. Kяrimovanыn hяyat vя fяaliyyяtinя dair guшя tяшkil etmiшik.

Шяkidя qabaqcыl maarif iшчilяrindяn sюz dцшяndя Шцкуфя Kяrimova hяmkarlarыna щямишя nцmunя gюstяrilirdi. 28 nюmrяli uшaq baьчasы uzun illяr bюlgяmizin, еляъя дя uшaq tяrbiyyя mцяssisяlяri цчцn hяqiqi mяnada metodik mяrkяz rolu oynamыш, dяfяlяrlя "Иlin яn yaxшы uшaq baьчasы" elan olunmuшdu. Шцкуфя ханымын тяшяббцсц вя билаваситя тяшкилатчылыьы иля баьчада тярбийя алан ушаглардан

Ушагларын “Кяпянякляр” мусиги ансамлы Шяki Шяhяr Tяhsil Шюbяsinin mяktяbяqяdяr tяrbiyя iшlяri цzrя metodisti Ulduz Paшayeva: - 28 nюmrяli uшaq baьчasыnыn яn qabaqcыl uшaq tяrbiyя mцяssisяlяrindяn biri kimi tanыnmasыnыn яsas sяbяbini Шцkufя xanыmыn hяmin mцяssisяyя dцzgцn rяhbяrlik etmяsi, kollektivin hяr bir цzvцnцn mяnafei ilя razыlaшmasы vя orada saьlam, iшgцzar mцhit yaratmasы ilя izah edirяm. Ш. Kяrimova nяinki kollektiv цzvlяrinin, baьчada tяrbiyя alan bцtцn uшaqlarыn, hяtta onlarыn valideynlяrinin problemlяri ilя maraqlanar vя bu problemlяrin hяlli zamanы onlara яsl analыq qayьыsы gюstяrirdi. Шяhяr 28 nюmrяli kюrpяlяr evi - uшaq baьчasыnыn mцdiri Mяtanяt Sцleymanova : - 2009-cu ildяn bu baьчada чalышыram. Bu yaxыnlarda baьчamыz яsaslы tяmirdяn sonra yenidяn tяntяnяli шяkildя balacalarыn istifadяsinя verilmiшdir. Щяр

Yeri gяlimiшkяn, kollektivimizin vя Шцkufя mцяllimяni yaxыndan tanыyanlarыn bir arzusunu sizя чatdыrmaq istяyirяm. Unudulmaz ziyalымыз Шцkufя Kяrimovanыn adыnыn 36 il rяhbяrlik etdiyi bu uшaq tяrbiyя mцяssisяsinя verilmяsi barяdя яlaqяdar orqanlar qarшыsыnda mяsяlя qaldыrыlmasы vя hяll edilmяsi onun яmяyinя verilяn яn layiqli qiymяt olardы. "Sevincimiz, xoшbяxtliйиmiz, gяlяcяyimiz olan kюrpяlяrimizin dцnyasы da юzlяri qяdяr saf vя tяmizdir. Tanrы mяnя bir юmцr dя bяxш etsяydi yenя bu sяnяti seчяrdim. Balaca fidanlarыn hяr qayьыsыnы, nazыnы чяkяr, xoшbяxtliyi цчцn яlimdяn gяlяni edяrdim." Шцkufя Yusif qыzы Kяrimovanыn bir neчя il bundan qabaq qяzetimizя verdiyi mцsahibяsindя dediyi бу sюzlяri xatыrlayыr vя yazыmыzы bu sюzlяrlя bitiririk: Allah sяnя rяhmяt elяsin, Шцkufя mцяllimя. Qяbrin nurla dolsun!


PDF uchun:1r.qxd 04.02.2014 11:16 Page 8

сящ.8

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

№ 1 (112), Йанвар 2014

KRЫMDA 20 GЦN Baьчasaray sanki Allahыn яli ilя yaradыlmыш iki mюcцzяli tяbii qala divarlarыnыn arasыnda yerlяшir. Bu tяbii qalalar. Demяk olar ki, baшdan-baшa sal daшlardan ibarяt alчaq, ancaq uzun daьlardыr. Krы-mыn aьalarы olan Tцrklяr bu keчil-mяz iki daьыn arasыnы юzlяri цчцn idarя mяrkяzi seчiblяr vя buradan Krыmа hюkm ediblяr.

Зякяриййя ЯЛИЗАДЯ,

АМЕА Шяки Реэионал Елми Мяркязинин директору, эеолоэийа-минералоэийа елмляри доктору, профессор Yaxыn vaxtlarыn sюhbяtidir. 2010-cu ilin яvvяlяrindя Шяki Regional Elmi Mяrkяzinin nюvbяti iclaslarыndan biri keчirilirdi. Professor, tanыnmыш iqtisadчы alim Qцdrяt mцяllim яmяkdaшlarыmыza belя bir mцraciяt etdi. Necя bilirsiz iki ildяn sonra dahi dramatruq filosof alim gюrkяmli dюvlяt xadimi Mirzя Фяtяlinin anadan olmasыnыn 200illiyinя bir шey hazыrlaya bilяrikmi. Tяklif яtrafыnda mцzakirяlяr baшladы vя hamы belя яlamяtdar bir hadisяni yцksяk sяviyyяdя keчirilmяsinin vacibliyindяn danышdы. Mяn isя юz tяklifimdя tяdbirя Tiflisdяn baшlanmasыnыn vacibliyini qeyd etdim. Demяk olar ki, юz tяdqiqatlarыnыn yarыdan чoxunu Шяkiyя, onun tarixinя gюrkяmli alim Salman Mumtaza hяsr etmiш чox hюrmяtli professor Яdalяt mцяllim Tiflisя getmяk tяklifini mяmнuniyyяtlя юz юhdяsinя gюtцrdц. Belяliklя, iki hяftяlik Tiflis sяfяri, arxivlяrdя, muzeylяrdя bюyцk mцtяfяkkirin uyuduьu qяbiрstanlыqda, Tiflis mцсяlman mяsъidindя чoxsaylы fotolar vя yazыlar iki aydan sonra Яdalяt mцяllim tяrяfindяn elmi шuraya tяqdim olundu. Yubileyя yeni mяlumatlarla zяngin, yaxшы bir kitab nяшr edildi. Nяdяnsя, haradansa bu mцzakirяlяr zamanы elя bil dahi dramatuрqun Шяrq poemasы vя hяmin poemanыn son sяtirlяri gюzlяrim юnцndя dayandы, silinmяdi, getmяdi: Эet яziz шairim, ey dяrdя salan dцnyanы, Sяnя gцl gюndяrяcяk "Baьчasaray fontanы" Ey sяbuhi qoca Qafqazda bitяn gцllяri dяr, Yaralы шerinя qat Puшkinя gюndяr, gюndяr". Ona qяdяr dя Шяkinin, Baьчasaraya bяnzяmяsi barяdя, vя bu haqda o vaxtlar Шяkidя hяrbi xidmяtdя olan бюyцk шairin yaxыn dostu Rayevskinin ona Baxчasarayda yaшadыьы vaxtlar цnvanladыьы mяktub vя bu mяktubda “Шяkidяyяm, bura yaшыllыьa qяrq olmuш bir sяhяr, bir qяdяr bюyцdцlmцш "Baьчasaray" dыr”, ifadяlяri mяni юz cazibя dairяsinя чяkdi. Elя 2013-cц ilin avqustunda чoxdan arzuladыьым sяfяr baш tutdu, Baьчasaray vя Saki ilя яlaqяляrimiz yarandы. Professor Яdalяt Tahirzadяnin qeyd etdiyi kimi biz юtяn ilin 26 avqustundan 16 sentyabrыnadяk Ukraynada - Krыmda olduq. Mяqsяdimiz bu яski Tцrk yurdunda qяdim qan qardaшalarыmыzыn yaratdыьы mяdяniyyяtlя tanыш olmaq vя onlarыn bu gцnkц varislяrinin durumunu юz gюzlяrimizlя gюrmяk idi. Tarixdяn bяllidir ki, bizim 2700 yaшlы Шяkimizin юzцlцnц qoyanlar яski saklar (iskitlяr/skiflяr) olub. Krыm da яsasяn, saklarыn mяskяni olub vя orada da Saki шяhяri var. "Шяki" dя, "Saki" dя юz adlarыnda saklarы yaшadыr. Bunlardan baшqa, Шяkinin Krыmla, юzяlliklя onun яski baш шяhяri Baьчasaray vя Aьmяscidlя (Simferopolla) mяdяni-ticarяt яlaqяlяri olub. Bizi Krыma чяkib apa-

ran daha чox bu amillяr idi. Sяfяr яsnasыnda Krыmын Aьmяscid (Simferopol), Baьчasaray, Yalta, Livadiya, Saki, Gюzlяy (Yevpatoriya), Aluшta vя b. шяhяrlяrindя olduq, bu yerlяrdя tцrklяrin yцzillяr boyunca yaratdыьы tarixi abidяlяrlя tanыш olduq, yerli яhali ilя gюrцшцb sюhbяtlяr etdik. "Yerli яhali" dedikdя яlbяttя, hamыdan юncя, юzlяrini "Krыm tatarlarы" adlandыran, ancaq bюyцk mцtяfяkkir Иsmayыl bяy Qasparalыnыn (1851-1914) "Krыm Tцrklяri" dediyi qan qohumlarыmыz nяzяrdя tutulur.

BAЬЧASARAYDA Bu шяhяrdя ilk dяfя olduq. Hяr шeydяn юncя, Tцrk dцnyasыnыn bюyцk юьlu Иsmayыl bяy Qaspыralыnыn ev muzeyini gюrmяk istяyirdik. Шяhяrя ilk gяliшimiz dя bu muzeylя baьlы oldu, biz dя yaxыnlыqdakы Xan sarayыna getdik. Bu baшdan qeyd edяk ki, vaxtilя olduqca geniш яrazini tutan vя mюhtяшяm tikililяri ilя Asiyanы vя Avropanы heyrяtя qoyan sarayы rus odusu 1736-cы ildя yandыrыb. Onun cяnnяtя bяnzяr baьlarыn-

si"nin) gюzяlliyinя heyran olaraq юzцnцn mяшhur "Baьчasaray fontanы" poemasыnы yazыb. Qeyd edяk ki, aь mяrмяrdяn hazыrlanmыш bu fяvvarя Krыm Gяray xanыn sevimli arvadы Dilarя Bikячin xatirяsinя ucaldыьы bir mяhяbbяt abidяsidir. Дюрд hektardan artыq olan saray hяyяtindя vaxtilя xan qoшunlarы paradlar keчirib. Hяyяtin sol tяrяfindя Xan mяzarlыьыna keчid var. Burada Krыm xanlarыnыn ailя цzvlяri dяfn edilib. Doьrudur, xanlarыn bяzilяri Baьчasarayda Salaчik dяrяsidя, Яskiyurtda vя

Ядалят Тащирзадя вя Зякяриййя Ялизадя Крымда Qяdim чaьlarda bu torpaqda яn mцxtяlif etnoslar bir-birini яvяzlяsя dя orta яsrlяrdя buranыn шяksiz aьasы hяmin Tцrklяr olub, bцtцn Krыm Baьчasaraydan - mюhtяшяm Krыm xanlarыnыn sarayыndan idarя edilib. Krыm xanlarыnыn hakimiyyяti yцzillяr bоyunca davam edib. Onlar Osmanlы dюvlяti, Azяrbaycan, Rusiya vя Avropa ilя geniш яlaqя saxlayыblar. Bu gцn Azяrbaycanda mюvcцd olan "Gяray" adы, "Gяraybяyli" soyadы heч шцhhяsiz, Krыmdakы Gяray xanlarыnыn adы ilя baьlыdыr. Qыzыl Orda dюvlяti parчalandыqdan sonra XV yцzildяn mцstяqil xanlыq kimi tarix sяhnяsinя чыxan Krыm xanlыьы XVЫ yцzildяn Baьчasarayы юzцnя paytaxт edib. XVЫЫЫ yцzildя buradakы xan sarayы юz gюzяlliyi ilя hяtta Иstanbul vя Baьdadыn bяzi dяdbяbяli saraylarы ilя yarышa girib. Ancaq 1736-cы ildя rus ordusu Baьчasarayы tutduqdan sonra Krыmda Tцrk-mцsяlman mяdяniyyяti zяiflяmяyя, buрaдa ciddi demoqrafik dяyiшilk getmяyя baшlanыb. ЫЫ dцnya savaшыnda Stalinin яmri ilя Krыm Tцrklяrdяn, demяk olar ki, tamamilя tяmizlяnib. Bu yerli xalq Orta Asiyaya vя Sibirя sцrgцn edilib. 1980-ci illяrin sonu 1990-cы illяrin baшlanьыcыndan Krыm Tцrklяri yavaш-yavaш ana yurdlarыna dюnmяyя baшlayыblar. Юtяnilki sяfяrimizdя biz yuxarыda sadaladыьыmыz шяhяrlяrdя artыq onlarыn ata-baba ocaqlarыnы tцstцlяndirmяyя baшladыqlarыnы gюrdцk. Bu gцn onlarыn Krыmыn paytaxtы Simфeropolda Mustafa Kыrыmoьlunun baшчыlыq etdiyi Krыm Tatar Milli Mяclisi var. Зякяриййя ЯЛИЗАДЯ

dakы aьaclar da шяhяrin яhalisi ilя bяrabяr qыrыlaraq mяhv edilib. 1015 il юncя TИKA-nыn ilя burada Tцrkiyяdяn gяlяn mцtяxяssislяrin apardыьы ciddi bяrpa iшlяrindяn sonra hяm xan sarayыnыn bцtцn kompleksi, hяm dя цmumяn Baьчasaray яrazisindяki bir чox abidяlяr ilkin gюrkяminя qaytarыlыb vя onlar indi hяvяskar turistlяri cяlb etmяkdir. Ancaq чox tяяssцf ki Baьчasaray шяhяri Krыmыn turizm xяritяsinя salыnmayыb. Baьчasaray sanki Allahыn яli ilя yaradыlmыш iki mюcцzяli tяbii qala divarlarыnыn arasыnda yerlяшir. Bu tяbii qalalar. Demяk olar ki, baшdan-baшa sal daшlardan ibarяt alчaq, ancaq uzun daьlardыr. Krыmыn aьalarы olan Tцrklяr bu keчilmяz iki daьыn arasыnы юzlяri цчцn idarя mяrkяzi seчiblяr vя buradan Krыmа hюkm ediblяr. Xan sarayы hяtta indiki durumunda da gюzяlliyi ilя insanы valeщ edir. Mюhtяшяm darvazadan iчяri girяn kimi solda qяdim Xan mяscidi vя bяdii muzey, saьda isя xanlarыn yaшayыb-чalышdыьы imarяtlяr, hяrяmxana, qarшыda isя gюzяl baьчa diqqяti чяkir. Xan sarayы яski шяhяrin mяrkяzindя, Чцrцksц чayыnыn vadisindя yerlяшir. Bu sarayыn vя paytaxtыn юzцlцnц Menqli Gяray xan (1467-1515) qoyub. Mцharibяlяr zamanы saray taьlarыnыn istяr divarlarыndakы, istяrsя dя tavan vя dюшяmяlяrindяki, qapы vя pяncяrяlяrindяki naxышlarыn чoxu mяhv olub getsя dя yerdя qalan vя bяrpa edilяn hissяlяr gюzяlliyi ilя gюz oxшayыr. 1820-ci ildя bu sarayda olmuш rus шairi Puшkin buradakы Sяlsяbilin ("Gюz yaшы fяvvarя-

baшqa yerlяrdя dяfn edilsяlяr dя Xan mяzarlыьыndakы qяbirlяr bюyцk bir kompleksdir vя Bursadakы Сultan qяbiristanlыьыnы xatыrladыr. Bu mяzarlыqda 106 qяbir var. Onlarыn bюyцk яksяriyyяtinin цstцndя mяrmяrdяn sinя daшlarы (sяnduqяlяr) vя baшdaшlarы ucaldыlыb. Hяm sinя daшlarыnda, hяm dя baшdaшlarыnda oyma цsulu ilя яrяb dilindя gюzяl xяtlя qыsa tяrcцmeyi-hallar yazыlыb vя mяnalы naxышlar чяkilib. Biz bunlarыn яksяrinin fotolarыnы чяkdik. Burada яdяbi uyuyan шяrяfli insanlardan - Krыmыn gerчяk aьalarыndan bяzilяrinin adlarыnы xatыrladaq: Mahmud Gяray sultan, Dюvlяt Gяray sultan, Яzяmяt Gяray sultan, Menqli Gяray sultan, Bahadыr Gяray sultan, Arslan Gяray xan, Krыm Gяray xan. Adil Gяray Sultan, Mяhяmmяd Gяray xan, Toxtamыш Gяray sultan, ЫЫ Menqli Gяray xan vя b. Aчыьыnы deyяk ki, Azяrbaycanыnыn heч bir yerindя (Шяkidяn baшqa) xan ailяsi цzvlяrinin bu qяdяr чox vя gцnцmцzяdяk qayьы ilя qorunub saxlanыlmыш mяzarlыьы yoxdur. Biz Salaчik dяrяsindя dя olduq. Orada qardaш Tцrkiyя ustalarыnыn яli ilя yenidяn hяyata qaytarыlmыш ilk Krыm xanlarыnыn mяqbяrяsini, Zincirli mяdrяsясиni, Krыm vя цmumяn dцnya Tцrklяrinin яn bюyцk шяxsiyyяtlяrindяn olan Иsmayыl bяy Qaspыralыnыn vя krыmlыlarыn bюyцk oьullarыndan Mustafa Edige Kыrыmelin mяzarlarыnы ziyarяt etdik. Yeri gяlmiшkяn SanktPeterburqdan gяlmiш kюhnя dostlarыmыz Mяhяmmяd vя onun yoldaшы Almira Tahircanovlar da bu sяfяrdя bizimlя idi. Oxuculara bildirяk ki, professor Mяhяmmяd Ta-

Ядалят ТАЩИРЗАДЯ, Бакы Аврасийа Университетинин профессору

hircanovun ana babasы vaxtilя Mяhяmmяdяmin Rяsulzadяni Peterburqdan Finlandiyaya qaчыrmыш mяшhur tatar ilahiyyatчыsы Musa Bigiyevdir. Almira xanыm isя Peterburqdakы mцsяlmanlarыn hяyatыnы юyrяnir. Onun Azяrbaycanla da baьlы dяyяrli araшdыrmalar nяшr edilib. Almira xanыm yenicя чapdan чыxmыш "Mцsяlmanlar Peterburqun hяyatыnda vя mяdяniyyяtindя (XVЫЫЫ-XЫX яsrlяr)" adlы dяyяrli kitabыnы bizя baьышladы. Burada Mirzя Cяfяr Topчubaшov, Mirzя Kazыm bяy, Hцseyn xan Naxчыvanski haqqыnda da geniш sюz aчыlыb. Baьчasaraya ikinci gяliшimizdя Ыsmayыl bяy Qaspыralыnыn ev muzeyindя olduq. Bu zaman Tцrkiyяnin TRT kanalыndan da чяkiliшя televiziya яmяkdaшlarы gяlmiшdilяr,Tahircanovlar da burada idi. Maraqlы bir durum yarandы bir muzey яmяkdaшlarыyla ana dilimizdя danышыr vя bir-birmizi чox gюzяl anlayыrdыq, ancaq Tцrkiyяdяn gяlяn kameramanlar bizim danышыьыmыzda bir чox sюzlяri baшa dцшmяdiklяrinя gюrя onlara tяrcцmя etmяli olduq, baшqa sюzlя, Krыm Tцrklяri bizim tцrkcяni daha yaxшы baшa dцшцrlяr. Bяlli olduьu kimi. И.B.Qaspыralы maddi baxыmdan чox zяngin olub. Onun geniш torpaqlarы vя bir neчя mцlkц varmыш. Иndi muzeyin yerlяшdiyi bina оnun юz vяsaitiylя tikdirib mяktяbя чevirdiyi binadыr. Ancaq lap yaxыn zamanlaradяk burada bir neчя qeyrimцsяlman ailя yaшayыb vя onlarыn buradan чыxarыlmasы heч dя asan olmayыb. O, binanы necя boшaltmasыnыn vя muzeyя чevrilmяsinin tarixчяsini danышdыqca юzцnц dя bizi dя gцlmяk tuturdu... Yaqub bяyin otaьыnda И.B.Qaspыralыnыn "Tяrcцman" qяzeti dюvrцndяn qalmыш яski чap maшыnы yerlяшir, onun da цstцndя чоxlu шriftlяr vя "Tяrcцman" qяzetinin ayrы-ayrы nцsxяlяri qalaqlanыb. Oxuculara xatыrladaq ki, sonralar Azяrbaycan Cцmhuriyyяtinin Baш naziri olmuш tяlяbя Nяsib bяy Yusifbяyli (1881-1920) И.B.Qaspыralыnыn qыzы Шяfiqя xanыmla (18861975) ailя qurub, bir mцddяt Baьчasarayda yaшayыb vя "Tяrcцman" qяzetiйля яmяkdaшлыq edib. Yaqub bяy, muzeyin яmяkdaшlarы Elmira vя Selvina xanыmlar da muzey haqqыnda bizя, Tцrkiyяdяn vя Peterburqdan gяlяn qonaqlara geniш bilgi verdilяr, muzey otaqlarы ilя tanыш etdilяr. Burada Иsmayыl bяyin юzцnя mяxsus bir чox ev яшyalarы qorunub saxlanыr. Otaqlarыn bяrpasы Tцrkiyяli bяrpaчыlarыn яlindяn чыxыb. Yaqub Abbas bяy Azяrbaycanы цrяkdяn sevяn insandыr. O, Azяrbaycan muzeylяri vя юzялliklя Elmlяr Akademiyasы ilя яlaqяlяrin geniшlяndirilmяsini чox arzulayыr. Юzцmцzdяn bunu deyя bilяrik ki, maddi иmkanlarы zяif olduьuna vя yardыma ehtiyac duyduqlarыndan, Azяrbaycan tяrяfinin Qaspыralы ilя baьlы юlkяmizdя keчirilяn bцtцn tяdbirlяrя bu ev muzeyinin яmяkdaшlarыnы dяvяt etmяsi vя hяmin muzeyin inkiшafыna яmяli yardыm gюstяrmяsi яsl qardaшlыq nцmunяsi olar.

(Арды 9-ъу сящифядя)


PDF uchun:1r.qxd 04.02.2014 11:17 Page 9

№ 1 (112), Йанвар 2014

Rumыniyanыn Azяrbaycandakы sяfiri Шяkidя Rumыniyanыn Azяrbaycandakы sяfiri Daniel Kristian Чiobanu ютян илин нойабрында Шяki шяhяrindя olmuшdur.

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ Шяhяr icra hakimiyyяtindя keчirilяn gюrцшdя icra hakimiyyяtinin baшчыsы Elxan Usubov qonaьa Шяkinin qяdim tarixi, iqtisadiyyatы, mяdяniyyяti, turizm potensialы vя zяngin sяnяtkarlыq яnяnяlяri barяdя яtraflы mяlumat vermiшdir. Sяfirin diqqяtinя чatdыrыlmышdыr ki, Azяrbaycanыn яn qяdim шяhяrlяrindяn olan, bu yaxыnlarda 2701 illiyini qeyd edяn Шяki orta яsrlяr Шяrq шяhяrlяrinя mяxsus olan шяhяrsalma mяdяniyyяtini юzцndя qoruyub saxlayan bяnzяri olmayan bir шяhяrdir. Bildirilmiшdir ki, Шяki шяhяri vя rayonu яrazisindя dюvlяt qeydiyyatыna gюtцrцlmцш 84 tarix vя mяdяniyyяt abidяsi vardыr. Bюyцk turizm potensialыna malik olan Шяki шяhяrinя gяlяn turistlяrin sayы ildяn-ilя artыr.

сящ.9

2012-ci ildя Шяkiyя 25 min turist gяlmiшdisя, 2013-ъц ilin sonu-nadяk bu rяqяmin 80-100 minя чatмышдыр. Azяrbaycan ilя Rumы-niya arasыnda siyasi vя iqtisadi яlaqяlяrin uьurla davam etmяsindяn mяmnunluьunu bildirяn sяfir D.K.Чiobanu Rumыniyanыn Azяrbaycanыn mцstяqilliyini ilk tanыyan юlkяlяrdяn biri olduьunu diqqяtя чatdыrmышdыr. Sяfir bildirmiшdir ki, Rumыniya xeyli vaxtdыr ki, NATOnun Azяrbaycanda яlaqяlяndiricisi rolunu oynayыr. Шяkidя olmaьыndan mяmnun qaldыьыnы, юtяn il dя bu шяhяrя sяfяr etdiyini xatыrladan sяfir az mцddяtdя Шяkidя чox bюyцk dяyiшikliklяrin baш verdiyini, шяhяrin daha da gюzяllяшdiyini xцsusi vurьulamышdыr.

KRЫMDA 20 GЦN

Я.Тащирзадя Саки шящяриндяки тарих музейиндя директор мцавини Халидя ханым Мустафайева иля (Яввяли 8-ъи сящифядя) Baьчasaray bu gцn yenidяn Krыm Tцrklяrinin ata yurduna чevrilmяkdяdir. Burada hяtta yeni tikilяn restoranlar da яski xan saraylarыna bяnzяdilir. Шяhяr gцndяn-gцnя xarabalardan tяmizlяnir, abadlaшыr vя "юzцnя dюnцr". Bu шяhяrdяn цrяk dolusu sevinclя vя qцrurla ayrыldыq.

SAKИDЯ Baьчasaray Aьmяsciddяn gцnbatanda yerlяшirsя Saki bu шяhяrin gцndoьanыnda, ondan tяxminяn 50 km aralыdadыr. Qara dяnizin sahilindя yerlяшir. Tяxminяn Шяki boyda шяhяrdir. Adыnы dediyimiz kimi, qяdim saklardan gюtцrцb. Bura da яski tцrk yurdudur. Юncя Sakinin tarix muzeyinя yollandыq. Direktor iшdя olmadыьыndan, bizi onun mцavini Xalidя xanыm qяbul etdi. O, Krыm tцrkцdцr. Bizi muzeylя tanыш etdi. Юncя saklar dюvrцnц яks etdirяn zalы gяzib antik чaьla baьlы bir чox eksponatla tanыш olduq. Xalidя xanыmыn tяшяbbцsц ilя burada Krыm tцrklяrinin mяdяniyyяtinя aid ayrыca otaq yaradыlыb. Bu otaьы gюrяndя adamыn цrяyi aчыlыr.

Tцrklяrin mяiшяti, adяt vя яnяnяlяri ilя baьlы чoxlu eksponatlardan baшqa, ikinci dцnya mцharibяsindя iшtirak etmiш Krыm tцrklяrinя aid guшя dя чox maraqlыdыr. Xalidя xanыm, elяcя dя Krыmda sюhbяtlяшdiyimiz bцtцn tцrklяr iki dяfя Sovet Иttifaqы Qяhrяmanы olan qыrыcы-tяyyarячi Ametxan Sultandan (1920-1971) bюyцk iftixarla danышыrlar. Sinяsindя iki "Qыzыl ulduz", цч "Lenin ordeni", iki "Qыrmыzы яmяk bayraьы" ordeni vя baшqa bir чox tяltiflяri olan ikiqat Sovet Иttifaqы Qяhrяmanы mцharibяdяn dю-nцncя ana yurdundan bцtцn soydaшlarыnыn sцrgцn edildiyini gюrцb vя юzцnя dя burada yaшamaq "mяslяhяt gюrцlmяyib". 1956-cы ildя o, Krыm tцrklяrinя bяraяt veril-mяsi цчцn SSRИ-nin yцksяk ha-kimiyyяt orqanlarыna mяktub ya-zыb. Muzeylя tanышlыьыmыz bitяn яrяfяdя direktor Marina Vladimirovna Zadorojnaya da gяldi. Onunla da sюhbяtimiz чox maraqlы vя iшgцzar alыndы. Olduqca sяmimi bir insan olan Marina xanыm Шяki ilя яmяkdaшlыьa bюyцk hяvяs gюstяrdi vя birgя яmяkdaшlыq protokolu imzalamaьa mяmnuniyyяtlя hazыr olduьunu bildirdi. Saki шяhяri ilя baьlы bir neчя

maraqlы mяqamы burada qeyd etmяk istяrdik. Birincisi, bu шяhяrdя dцnyaшюhrяtli iki sanatori var. Onlardan biri - Burdenko adыna sanatori sцmцk vя onurьa xяstяliklяri цzrя dцnyada яn qabaqcыl mцalicя ocaqlarыndan sayыlыr. Buna gюrяdir ki, шяhяrin kцчяlяri oraya mцаlicя цчцn яlil arabasыnda gedib-gяlяn xяstяlяrlя doludur. Azяrbaycandan vя baшqa yerlяrdяn bir чox ailяlяr mцalicяdяn юtrц dalbadal 5-10 il gяldikdяn sonra axыrda burada tam mяskunlaшmaьы qяrara alыblar. Иkincisi, burada Azяrbaycandan gяlmiш 20-yя yaxыn ailя artыq birdяfяlik yaшayыr. Onlardan birinin nцmayяndяsi olan qarabaьlы Faiq Hцseynovla tяsadцfяn ona mяxsus "Manqal" kafesindя tanыш olduq. O vя qardaшы bu шяhяrdя 3 bюyцk kafe iшlяdirdilяr. Мaddi durumlarы яladыr. Dяyib-dolaшan da yoxdur. Faiq bяy bizi Bakы nюmrяsini dяyiшmяdiyi "Mersedes"indя (шяhяrin iчindя bu maшыnыnы, шяhяр-dяn qыraqda Ukrayna nюmrяli Cipini sцrцr) Sakinin mяscidinя apardы vя hяm mяscidlя, hяm dя Tцrkiyяnin dяrsxanasыyla tanыш etdi. Цчцncцsц, burada baшqa millяtlяrin mцsяlmanlыьы qяbul etdiyini gюrdцk. Mяsяlяn, maшыnыna яylяшdiyimiz taksiни рус sцrцcцсц adыnыn Яli olduьunu, юzцnцn vя bцtцn ailя цzvlяrinin islamы qяbul etdiyini dedikdя юncя inanmadыq, ancaq o, rus lяhcяsi ilя "Fatihя" vя "Иxlas" surяlяrini sюylяdikdя heyrяtimizi gizlяdя bilmяdik. Шяhяrdя bundan sonra yalnыz onun taksisindя gяzdik. Sakidяn bir neчя km. aralыda Krыmda bяnzяrsiz Karatюbe ("Qara tяpя"; e.я. ЫV яsr b.e. Ы яsri) yunan-sak шяhяrciyi yerlяшir. Burada arxeoloji qazыntыlar nяticяsindя яski шяhяrin qalыqlarы цzя чыxarыlыb vя qazыntы rayonunda gюzяl bir tarixi muzeyi yaradыlыb. Kara-tюbяnin elя юzц vя adы bu torpaqlarыn Tцrklяrя mяxsusluьunu gюstяrir.

GЮЗЛЯВДЯ (Yevpatoriyada)

Саки вя Эюзляв (Йевпаторийа) шящярляри арасындакы гядим Кара-Тюбе (Гара тяпя) шящяринин йериндяки археоложи газынтылар вя тарих музейи

Bu шяhяr Qara dяnizin lap kяnarыnda yerlяшir. Yol boyu kilometrlяrcя uzanan чox gюzяl vя tяmiz чimяrliyi var. Йayыn istisindя bu чimяrliyя gяlmiш avtomobillяr muncuq kimi sыralanыb. Bu шяhяrdя bizi cяlb edяn iki baшlыca ocaq oldu. Onlardan biri XV-XVЫЫ yцzillяrя aid tarixi-memarlыq abidяsi olan Dяrviш tяkyяsidir. Doьrudur, bura etnoqrafiya muzeyinя чevrilib, ancaq hяyяtindяki XVЫЫ yцzilя aid Cцmя camesi xaraba vяziyyяtindяdir. Buna baxmayaraq, vaxtilя dяrviшlяrin tяkyяsi olmuш bina bяrpa edilib. Ыndiyяdяk filmlяrdя gюrdцyцmцz tяkyяni ilk dяfя юz gюzlяrimizlя gюrцrdцk. Gюzlяvdя tanыш olduьu-

muz ikinci abidя buradakы Xan camesidir. 1555-ci ildя Krыm xanы Dюvlяt Gяray xanыn tikdirdiyi bu came bцtцn Krыmda яn hюrmяtli mцsяlman dini tikilisi sayыlыr. Bunun baшlыca sяbяbi ondadыr ki, Krыm xanlarы Osmanlы sultanыndan xanlыq fяrmanы aldыqdan sonra Krыma dюnяrkяn ilk dяfя bu camedя xan elan ediliblяr vя yalnыz bundan sonra Baьчasaraya gedяrяk xanlыq ediblяr. Son illяrdя Tцrkiyя memarlarы bu cameni dя gюzяl bяrpa edяrяk ona ikinci hяyat veriblяr. чox tяяssцf ki, burada came haqqыnda yazыlmыш heч bir яdяbiyyat tapa bilmяdik, halbuki, indiyяdяk getdiyimiz hяr yerdя cцrbяcцr kitablar, bukletlяr, aчыqчalar satыlыb. Gюrцnцr, cameni idarя edяnlяr tяbliьat iшini юnяminя diqqяt yetirmяyяn insanlardыr.

baшчыsыnыn яylяшdiyi stullar, arxasыnda oturduьu stollar, zallarыn quruluшu hяmin dюvrdя olduьu kimidir. Yuxarы mяrtяbяlяrdя isя чar ailяsinin hяyatы яks olunub. Чarыn юzцnцn, hяyat yoladaшыnыn vя uшaqlarыnыn hяr birinin ayrыca otaqlarы var vя hяr otaqda da юz dюvrцndя olan orijinal mebellяr, qab-qacaq, rяsmlяr, kitablar… qorunub saxlanыlыr. Bu saray tяxminяn 11 mцalicя korpusu olan mяшhur "Livadiya" цrяk sanatorisinin яrazisindя yerlяшir. Sanatorinin юzц ilя maraqlandыqda, geniш reklamыna baxmayaraq, burada xяstяlяrя qulluq sяviyyяsinin hяtta sovet dюvrц sяviyyяsindяn dя aшaьы olduьunu юyrяndik. Sanatoridя nяinki mцasir tibbi avadanlыqlardan яsяr-яlamяt yoxdur, hяtta adicя Иnternet шяbяkяsi belя qurulmayыb - иnternete гошулмаг цчцn

Эюзляв (Йевпаторийа) шящяриндяки мяшщур Ъцмя самеси

LИВИДИЙАДА Lividiya qяsяbяsi Yaltadan 7-8- km gцnbatanda yerlяшяn eyniadlы sanatori шяhяrciyi ilя mяшhurdur. Buranыn яn mцhцm юzяlliyi odur ki, чar ailяsi hяmiшя yayda buraya gяlяrяk Rusiyanы buradan idarя edib. Чarыn чarыn Livadiyadakы sarayы Peterburqdakы Qыш sarayы qяdяr юnяmli olub. Stalin, Ruzvelт vя Чюrчill mцharibяnin taleyini hяll edяn Yalta konfransыnы 1945-ci ilin 4-11 fevralыnda Qara dяnizin lap sahilindя yerlяшяn bu olduqca sяfalы sanatori яrazisindяki hяmin Livadiya sarayыnda keчiriblяr. almanlarы чaшdыrmaq цчцn gюrцшцn Yaltada keчirilяcяyi elan edilib, ancaq чox gizli шяkildя Yaltadan aralыdakы Livadiyada gerчяklяшib. Tarix яdяbiyyatыnda "Yalta konfransы" adlandыrыlan toplantы яslindя Livadiya konfransыdыr. Krыma gяlяn bцtцn turistlяr ilk nюvbяdя Livadiya sarayыnы gюrmяk istяyirlяr. Muzeyя чevrilmiш binanыn ilk mяrtяbяsi Krыm konfransыna hяsr edilib. 3 dюvlяt

шяhяrя getmяk lazыm gяlir… Ancaq, юz aramыzdыr, buranыn o qяdяr bol yaшыllыьы vя tяmiz havasы var ki, insan az qala hяkimsiz dя mцalicя oluna bilяr. Чox yцksяklikdя yerlяшяn sanatorиdяn чimяrliyя enmяk цчцn ayrы-ayrыlыqda iki lift iшlяyir…

Son sюz Krыmda olduьumuz kimi bu 20 gцndя gяzdiyimiz vя gюrdцyцmцz yerlяr, sюhbяtlяшdiyimiz insanlar bu qяdim torpaьыn da Tцrklяrin ana yurdu olduьuna bizi bir daha inandыrdы. Яski babalarыmыz olan saklarыn yaratdыьы mяdяniyyяtlя tanыш olmaq чox xoш idi. Biz Krыmda sanki doьma Шяkimizi gюrdцk. Burada yazыlanlar yazmaq istяdiklяrimizin heч onda biri dя deyl. Чox arzu edяrdik ki, Milli Elmlяr Akademiyamыzыn mцxtяlif institutlarыnыn яmяkdaшlarы da buraya tez-tez baш чяksinlяr.

8 yanvar 2014-cц il


PDF uchun:1r.qxd 04.02.2014 11:17 Page 10

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.10

№ 1 (112), Йанвар 2014

КАНАЛ С 5 йашыны гейд етди 2008-ci ilin dekabrыnda Шяkidя fяaliyyяtя baшlayan vя Azяrbaycan televiziya mяkanыnda юzцnяmяxsus yeri olan "Kanal S"-in yaranmasыndan 5 il кечди 2013-ъц ил дekabrыn 29-da Шяki Dюvlяt Dram Teatrыnda telekanalыn yaranmasыnыn 5 illiyinя hяsr olunmuш tяntяnяli yubiley tяdbiri keчirilmiшdir. Tяdbirdя шяhяr rяhbяrliyi, kanalыn yayыmlandыьы rayonlardan gяlmiш qonaqlar, юlkяmizdя fяaliyyяt gюstяrяn regional televiziya kanallarыnыn, xarici юlkя sяfirliklяrinin tяmsilчilяri, шяhяr ictimaiyyяtinin nцmayяndяlяri iшtirak etmiшlяr.

Шяки Шяhяr Иcra Щakimiyyяtinиn baшчыsы Elxan Usubov телеканалын коллективини тябрик едир

Rяsmi hissяdяn яvvяl foyedя telekanalыn yeni loqotipinin tяqdimat mяrasimi olmuшdur. Mяrasimdя яtraf rayonlarыn yerli icra icra hakimiyyяti orqanlarыnыn mяsul nцmayяndяlяri, regional telekanallarыn tяhbяrlяri, xarici юlkя sяfirliklяrinin tяmsilчilяri чыxыш

edяrяk "Kanal S"-in kollektivini яlamяtdar yubiley mцnasibяtilя tяbrik etmiшlяr. Telekanalыn rяhbяrliyinя xatirя hяdiyyяlяri tяqdim olunmuшdur. Sonra yubiley tяdbiri teatrыn geniш tamaшaчы salonunda davam etmiшdir. Gecяnin aparыcыlarы tanыnmыш teleaparыcы Sabir Яlяsgяrov vя Xalq Artisti Hяmidя Юmяrova "Kanal S"-in 5 illik fяaliyyяtinin яn mцxtяlif mяqamlarыnы gюz юnцnя gяtirmiшlяr. Bildirilmiшdir ki, telekanalыn kollektivи bu яlamяtdar gцnц bюyцk hяyяcan vя sevinc hislяri ilя qarшыlayыrlar. Яlbяttя ki, kollektivin bu sevinci yaшamaьa haqqы vardыr. Bu mцddяt яrzindя "Kanal S" bюyцk inkiшaf yolu keчmiшdir. 2008-ci il dekabrыn 29da 40-a yaxыn яmяkdaшla ilk qяdяmlяrini atmaьa baшlayan televiziyada indi 180 nяfяrlik tяcrцbяli vя bacarыqlы kollektiv чalышыr. Яksяriyyяtini gяnclяr tяшkil edяn bu kollektiv daha bюyцk zirvяlяri fяth emяk цmidindяdir. Qeyd olunmuшdur ki, fяaliyyяtя baшladыьы ilk gцnlяr yalnыz Шяki rayonu яrazisindя yayыmlanan "Kanal S" чox keчmir ki, digяr bюlgяlяrя dя цz tutur. Шяkinin Tяpяcяnnяt vя Zaqatala rayonunun Danaчы kяndlяrindя,

gцndяlik hяyatыmыzda baш verяn hadisяlяri, elяcя dя televiziyanыn fяaliyyяtindяki yeniliklяri iшыqlandыrmaqla geniш istifadячi kцtlяsi toplaya bilmiшdir. Diqqяtя чatdыrыlmышdыr ki, bu sayt vasitяsi ilя dцnyanыn istяnilяn nюqtяsindяn "Kanal S"-in yayыmыnы canlы izlяmяk mцmkцndцr. Telekanalыn daha bir uьuru 2013-cц ildяn "Android" sistemini dяstяklяyяn telefon vя planшetlяrdя efirin rahat yayыmыnыn tяшkili olunmasыdыr. Mцddяt яrzindя yeni-yeni layihяlяrilя tamaшaчыlarыn qarшыsыna чыxan telekanalыn "Xяbяrlяr" buraxыlышы daim yenilяnяrяk izlяyicilяrinя dolьun, operativ informasiyanыn чatdыrыlmasыnы tяmin edir. Telekanalыn Qax, Zaqatala, Qяbяlя, Иsmayыllы, Шamaxы vя Aьdam rayonlarыnda fяaliyyяt gюstяrяn mцxbir mяntяqяlяri vasitяsilя respublikanыn яksяr bюlgяlяrindяn xяbяr vя hadisяlяrin operativ шяkildя чatdыrыlmasы tяmin olunur. Bundan яlavя, regional kanallarla faydalы яmяkdaшlыq чяrчivяsindя hazыrda "Kanal S"-in veriliшlяri vahid шяbяkя vasitяsilя eyni vaxtda 6 region kanalыnda yayыmlanыr. Yubiley tяdbirindя Шяki шяhяr icra hakimiyyяtinin baшчыsы Elxan Usubov, Milli Televiziya vя Radio Шurasы sяdrinin mцavini Qafar Cяbiyev, tanыnmыш sяnяtчilяr чыxыш edяrяk regional televiziya kanalыnыn qazandыьы uьurlar barяdя danышmыш, kollektivя gяlяcяk fяaliyyяtindя yeni-yeni yaradыcыlыq uьurlarы arzulamышlar. Qeyd olunmuшdur ki, Azяrbaycan televiziya mяkanыnda юzцnяmяxsus yeri olan "Kanal S" nяinki Шяkinin, elяcя dя яhatя etdiyi ray-

elяcя dя Иsmayыllы rayonu яrazisindя yeni юtцrцcцlяrin quraшdыrыlmasы sayяsindя hazыrda "Kanal S"-in yayыmы юlkяnin tяxminяn 65 faiz яrazisini яhatя edir. Telekanalыn 2012-ci ildя yaradыlmыш saytы keyfiyyяt vя dizayn baxыmыndan cяlbedici olmaqla

Шяkidя hind toyuьu яti istehsal edяcяk quшчuluq kompleksi yaradыlacaqdыr

Azяrbaycanda ilk dяfя olaraq Шяkidя Иsrail шirkяtlяrinin layihяsi яsasыnda hind toyuьu яti istehsal edяcяk iri quшчuluq kompleksi yaradыlacaqdыr. Yanvarыn 8-dя Шяki Olimpiya Иdman Kompleksinin konfrans zalыnda sюzцgedяn layihяnin tяqdimat mяrasimi olmuшdur. Шяhяr rяhbяrliyinin vя Иsraildяn gяlmiш mцtяxяssislяrin iшtirakы ilя keчirilяn tяdbirdя шяhяr icra hakimiyyяtinin baшчыsы Elxan Usubov юlkя яhalisinin keyfiyyяtli яrzaq vя kяnd tяsяrrцfatы mяhsullarы ilя tяminatыnыn yaxшыlaшdыrыlmasы istiqamяtindя hяyata keчirilяn tяdbirlяr barяdя danышmышdыr. Bildirilmiшdir ki, Шяkidя belя bir kompleksin fяaliyyяtя baшlamasы quш

onlarыn qяdim tarixinin, zяngin mяdяni irsinin, mяdяniyyяtinin, iqtisadiyyatыnыn tяbliь olunmasыnda olduqca yaxыndan iшtirak edir. Шяhяr Иcra Hakimiyyяti adыndan kanalыn rяhbяrliyinя yubileylя baьlы xatirя hяdiyyяlяri tяqdim olunmuшdur.

Sonra tяdbir iшtirakчыlarы kanalыn яmяkdaшlarыnыn ifasыnda "Kanal S"-in yeni bяstяlяnmiш himnini dinlяmiшlяr. Yubiley tяdbiri "Natiq ritm qrupu"nun maraqlы konsert proqramы ilя baшa чatmышdыr.

"Natiq" ritm qrupu яti mяhsullarыnыn istehsalыnыn artыrыlmasыna, daxili bazarыn yцksяk keyfiyyяtli vя ekoloji tяmiz mяhsullarla tяmin olunmasыna, hяmчinin yeni iш yerlяrinin aчыlmasыna imkan verяcяkdir. Layihя barяdя mяlumat verяn Иsraildяn gяlmiш mцtяxяssislяr qrupunun rяhbяri Elbert Karmi bildirmiшdir ki, ildя 5 min 130 ton hind toyuьu яti istehsal edяcяk kompleks inqubator, quшчuluq fermalarы, kяsim vя ilkin emal sexlяri, yem fabriki vя yardыmчы istehsal sahяlяrindяn ibarяt olacaqdыr. Mцяssisяnin yem tяlяbatыnы юdяmяk цчцn tяlяb olunan 14 min ton yem mяhsullarыnыn 40 faizini qarьыdalы, 60 faizini isя buьda vя digяr dяnli bitkilяr tяшkil edяcяkdir. Шяkinin iri taxыlчыlыq rayonlarыndan biri olmasы bu problemin

hяllinя mцsbяt tяsir gюstяrяcяk, fermerlяr istehsal etdiklяri mяhsulu razыlaшdыrыlmыш qiymяtlяrlя mцяssisяyя sata bilяcяklяr. Quшчuluq kompleksindя 200 nяfяrяdяk yerli sakin iшlя tяmin olunacaqdыr. Qeyd edяk ki, layihяnin hяyata keчirilmяsi цчцn israilli mцtяxяssislяrin iшtirakы ilя Шяki rayonunda 8 mцxtяlif яrazi seчilmiшdir. Tяlimata uyьun olaraq yaшayыш mяntяqяlяrindяn bir qяdяr aralыda, magistral avtomobil yolunun kяnarыnda, dяmir yolu stansiyasыnыn yaxыnlыьыnda yerlяшяn bu яrazilяr, eyni zamanda, elektrik, tяbii qaz, su vя digяr zяruri infrastrukturla da tяmin olunmuшdur. Hazыrda quшчuluq kompleksinin layihяlяndirilmяsi istiqamяtindя iшlяr davam etdirilir.


PDF uchun:1r.qxd 04.02.2014 11:17 Page 11

№ 1(112), Йанвар 2014

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.11

Иpяkчiliyin Шяki memarlыьыna tяsiri XVЫЫЫ яsrin яvvяllяrindяn baшlayaraq Шяkidя ipяkчiliyin sц-rяtlя inkiшafы bir чox sahяlяrin dя - sяnяtkarlыьыn, iqtisadiyyatыn, mя-dяniyyяtin, elm vя tяhsilin tяrяq-гissi ilя yanaшы, шяhяrin geniшlяnmяsinя vя yeni binalarыn tikilib istifadяyя verilmяsinя sяbяb olmuшdur. O dюvrцn bir чox чяtinliklяrinя baxmayaraq, xalq memarlarы qarшыya qoyulan vяzifяnin юhdяsindяn bacarыqla gяlmiш vя relyefя uyьun юzцnяmяxsus memarlыq ansamblы yaratmaьы bacarmышlar.

Ирадя РЮВШЯН,

АМЕА Шяки Реэионал Елми Мяркязиндя лабораторийа рящбяри, мемарлыг цзря фялсяфя доктору, Азярбайъан Мемарлар Иттифагынын цзвц Tarixi qaynaqlarda Azяrbaycanda ipяkчiliyin XVЫ-XVЫЫ яsrlяrя aid vяziyyяti ilя baьlы bilgilяr чоx dеyil. Hяmin dюvrя aid yazыlar яsasяn sяy-yahlarыn qеydlяrindяn ibarяtdir. 1827-ci ildя "Qafгazda ipяkчiliyin vя ticarяt sяnayеsinin yayыlmasы cяmiyyяti" yaradыlmыш vя шirkяt Шяki шяhяrini юzцnцn daimi fяaliyyяt mяrkяzi sечmiшdir. Bu, мягсядйюнлц bir qяrar idi, чцnki Шяki qяzasы Zaqafqaziyada ipяkчilik sяnayesinin яsas mяrkяzi hеsab оlunurdu. Шirkяtin mцdiriyyяti шяhяrdя xеyli tikinti iшlяri aparmыш, idarя binasы, qulluqчular vя шagirdlяr цчцn еvlяr, dцkanlar, kцmxanalar, barama quruducu yеrlяr vя s. inшa еtmiшdilяr. 42 dяzgahlы Avrоpa tipli baramaaчan karxana, hяr cцr lяvazimatы оlan bюyцk barama sarыyan sеx tikilmiш vя Иtaliyadan Шяkiyя 12 ipяkчi ailяsi gяtirilmiшdir. 1841-ci ildя cяmiyyяtя Шяki шяhяrinin yaxыnlыьыnda "Чarabad" adlы mяhяllя salmaьa icazя vеrildi. Burada ancaq ruslar yaшayыrdыlar. Ыpяkчilik cяmiyyяtinin bцtцn binalarы, idarяlяri burada cяmlяшmiшdi. Bir qяdяr vaxtdan sоnra mяhяllяdя Чarabad ipяkчilik mяktяbinin яsasы qоyuldu. 1856-cы ildяn baшlayaraq Шяkiyя gяlяn Fransa vя Ыtaliya iш adamlarыnыn sayы ilя yanaшы, Шяkidя yatыrыlan xarici kapitalыn hяcmi artыrdы. Шяkidя ipяk ixracatыnыn bеlя sцrяtlя artmasыnыn baшlыca sяbяblяrindяn biri dя 1850-ci ilin mayыndan ipяyin pочt vasitяsilя gюmrцkxana шяhadяtnamяsi tяlяb оlunmadan, yяni gюmrцk xяrci alыnmadan ixracыna icazя vеrilmяsi оlmuшdur. 1863-cц ildя Fransada "Qafqasiyada ipяkчilik" adыyla yеni bir шirkяt tяsis еdilmiш, шirkяtin nцmayяndяlяri isя Zaqafqaziyada Шяki шяhяrini ipяkчilik цчцn яlvеriшli saymыш vя burada bюyцk bir ipяk zavоdu tяsis еtmiшdilяr. Bu zavоd dцnyanыn яn bюyцk ipяk fabriki оlmuшdur. "Qafqazыn kяnd tяsяrrцfatы" jurnalыnda 1904-cц ildя dяrc оlunmuш "Nuxada ipяkчilik sяnayеsinin inkiшafы haqqыnda bяzi mяlumatlar" adlы mяqalяdя qеyd оlunurdu ki, hяmin fabrik "о dюvrdя dцnyanыn яn bюyцk baramaaчan fabriki hеsab еdilirdi". XЫX яsrin sоnunda tяkcя Nuxa qяzasыnda baramaaчan fabriklяrinin sayы 55-я чatmышdы. XX яsrin яvvяllяrinя aid olan mяnbяlяrdя qеyd оlunduьu kimi, artыq Шяki Rusiya ipяk sяnayеsinin яn iri mяrkяzlяrindяn birinя чеvrilmiшdi. Sоnrakы illяrdя mцяssisяlяrin sayы bir qяdяr azalsa da fabriklяrin yеni tеxnikadan istifadяyя kечmяsi hеsabыna mяhsul istеhsalы xеyli artmышdы. 1914-cц ildя baшlanmыш birinci dцnya mцharibяsi ipяk mяmulatы istеhsalыnыn azalmasыna, bir sыra mцяssisяlяrin dayanmasыna sяbяb оldu. XX яsrin ikinci оnilliyindя Nuxa qяzasыnda ipяkчilik sяnayеsinin yцksяliшi mцasir tеxnikanыn sяnayеdя tяtbiqi ilя яlaqяdar idi.

Шяkidя ipяkчilik tяsяrrцfatыnda yцksяk inkiшaf mяrhяlяsinin яldя оlunmasыnda, ipяk mяmulatlarыnыn istеhsal vя satышыndan яldя оlunan gяlirin Шяkiyя axыnыnыn tяmin оlunmasыnda ipяk sяnayеsi sahibkarlarыnыn mцstяsna xidmяtlяri оlmuшdur. Mяhz оnlarыn fяaliyyяti sayяsindя Шяkiyя, цmumiyyяtlя Azяrbaycana yюnяlяn "qыzыl axыnы" яhalinin gцzяranыnыn yaxшыlaшmasыna, yeni binalarыn tikilmяsinя, rifah halыnыn yцksяlmяsinя яhяmiyyяtli tяsir gюstяrmiшdir. Ыpяkчiliyin timsalыnda iqtisadiyyatыn inkiшafы hяm dя maarif vя mяdяniyyяtin tяrяqqisinя, milli шцurun yцksяliшinя tяkan vеrmiшdir. Шяkidя ipяkчilik tяsяrrцfatыnыn чar dюvrцndяki vяziyyяtini яks еtdirяn mяlumatlar sцbut еdir ki, mцstяmlяkя цsuli-idarяsinin yaratdыьы subyеktiv чяtinliklяrя baxmayaraq bu bяnzяrsiz tяsяrrцfat sahяsi yцksяk inkiшaf sяviyyяsi ilя fяrqlяnirdi. Mцxtяlif mяnbя vя nяшrlяrdя ipяk istеhsalы vя satышы ilя mяшьul оlan cяmi 40 nяfяr Шяki sahibkarыnыn adыna rast gяlinir. Professor Z.M.Яlizadяnin vя N.A.Иbrahimovun "Шяki ipяyi uzaq karvan yоllarыnda" kitabыnda isя 83 sahibkar haqqыnda mяlumat var. 43 nяfяr шяkili sahibkar haqqыnda ilk dяfя bu kitabda oxuyuruq. Lakin bu da sоn dеyil - gцman еdilir ki, Шяkidя ipяkчiliklя mяшьul olan sahibkarlarыn sayы 100-я yaxыn оlmuшdur. Иpяk sahibkarlarыnыn яksяriyyяti mцqяddяs Hяcc ziyarяtinя gеtdiyinя gюrя "hacы" titulu daшыyыrdыlar vя onlar цчцn dini-mяnяvi dяyяrlяri gцndяlik hяyat tяrzi vя davranыш idi. Яvvяllяr sahibkar Шallыоьluna mяnsub оlub sоnralar baшqasыna satыlan (hazыrda Шяkidя 3-cц zavоd adlanan) fabrik tяdqiq оlunan dюvrцn яvvяllяrindя hяqiqяtяn ipяk istеhsalыnыn bцtцn tяlяblяrinя cavab vеrяn iri kapitalist mцяssisяsi idi. Bu fabrikin bцtцn sеxlяrindя tiyanlardan qalxan buxarы sоvurub bayыra чыxaran xцsusi bоrular vя tяkmil sяrinkешlяr qоyulmuшdu. Ыpяksarыyan dяzgahlarыn hamыsы Ыtaliyadan gяtirilmiш "Baltika" sistеmli avadanlыq idi. Fabrikdя iш еlеktrik iшыьыnda gюrцlцrdц. Salam Lяtifоvun fabriki dя о zamankы шяraitdя mцasir tеxnika ilя tяchiz еdilmiшdi. Fransanыn яn yaxшы ipяksarыma dяzgahlarы ilk dяfя оlaraq burada tяtbiq еdilmiшdi. Оnu da qеyd еtmяk lazыmdыr ki, Zaqafqaziyada ipяk еmalы mцяssisяlяrindя suyun tiyanlarda еlеktrik еnеrjisi ilя qыzdыrыlmasы iшi ilk dяfя 1906-cы ildя Salam Lяtifоvun fabrikindя hяyata kечirilmiшdi. Шяkidя ad-san qazanmыш bacarыqlы, iшgцzar fabrik sahiblяrindяn biri dя шяhяrin Qышlaq яrazisindяki, indi 2 nюmrяli fabrik kimi tanыnan mцяssisяnin sahibi Hacы Qяni оlmuшdur. Hacы Qяninin Qышlaqda tikdirdiyi fabrik, hяmin яrazidя yaшayan яhalinin iш tapmasыnda mцhцm rоl оynayыrdы. Zяhmяtsеvяrliyi, iшgцzarlыьы hеsabыna Hacы Qяni Шяkinin яn zяngin ipяk sahibkarlarыndan birinя чеvrilmiшdi. Sоvеtlяr dюnяmindя cins malqara birliyi kоmplеksinin tikildiyi яrazi, Salыnчaь adlanan yеrin qяrb hissяsi, "Alaчыlarыn baьы" dеyilяn яrazinin цst hissяsi оnun mal binяsi idi. Uzun mцddяt Qышlaq kinоtеatrы kimi fяaliyyяt gюstяrяn bina, hяmчinin оnun arxasыndakы yataqxana vя uшaq baьчasы kimi istifadя еdilяn binalar da Hacы Qяninin mцlklяri оlub. Ыnqilabdan sоnra bunlarыn hamыsыnы Sоvеt hюkumяti mцsadirя еdib. Hacы Qяni 1930-cu il

may ayыnыn 28-dя Sоvеt hюkumяtinin qяddar cяza alяti Dюvlяt Siyasi Ыdarяsinin (QPU) qяrarы ilя gцllяlяndi. Оna юlцmцndяn xеyli sоnra - 1989-cu ildя bяraяt vеrildi. Шяkinin "Qышlaq" яrazisindя ipяk istеhsal еdяn mцяssisяlяrdяn biri dя Hacы Sеyfinin fabriki kimi tanыnыrdы. Bu fabrik Hacы Qяninin fabrikindяn bir qяdяr aшaьыda, hal-hazыrda mеbеl maьazasыnыn yеrlяшdiyi binada fяaliyyяt gюstяrib. Ыnqilabdan sоnra bоlшеviklяr Hacы Sеyfinin dя bцtцn яmlakыnы mцsadirя еtmiш, юzцnц isя gеdяr-gяlmяzя - Sibirя sцrgцn етmiшdilяr. Шяkinin nцfuzlu ipяk sя-

dakы 1, 2, 3, 4 saylы fabriklяr "Azipяk" шюbяsinя vеrildi. Bu mцяssisяlяr оnun nяzdindя fяaliyyяt gюstяrmяli idi. 1922-ci ilin sоnu 1923-cц ilin яvvяllяrindя Nuxada baramaaчan zavоdunun tikilib istismara vеrilmяsi ipяkчilik sяnayеsindя tяnяzzцl prоsеsinя sоn qоyulduьunu vя tяrяqqi mяrhяlяsinin baшlandыьыnы sцbut еdirdi. 1927-ci il Nuxanыn ipяk sяnayеsi tarixindя yеni mяrhяlяnin baшlanьыcы оldu. Hяmin ilin iyun ayыnda vaxtы ilя Nuxanыn ilk ipяkчilik mцяssisяsinin - Alеksеyеv vя Vоrоnin qardaшlarыnыn fabrikinin bяrqяrar оlduьu яrazidя ipяkчilik sяnayеsi sahяsindя Zaqafqaziyada яn bюyцk kоmbi-

Шяки карвансарасында барама гябулу, (Фото Руслан Рящимовун шяхси коллексийасындандыр) nayesi sahibkarlarыndan оlan Hacы Hacыbala Qышlaьыn Mоlla Qоcalar mяhяllяsindя 1862-ci ildя anadan оlmuш, 1937-ci ildя vяfat еtmiшdir. О, ipяk еmalы vя satышыndan яldя оlunan gяlir hеsabыna xеyli sяrvяt tоplamышdы. Hacы Hacыbala Aьdaшlы оьlu Mяhяmmяd adы ilя tanыnmыш bir шяxsin ipяk zavоduna шяrik idi. Hяmin zavоdda istеhsal еdilяn ipяk Tiflis, Batum vя Kutaisdя satыlыrdы. Hacы Hacыbalanыn шяrik оlduьu zavоdun yеrindя sоvеt dюnяmindя яhali tяrяfindяn "Qышlaq avtоkalоnu" adlanan avtоmоbil tяsяrrцfatы yеrlяшdirildi. Birinci dцnya mцharibяsi zamanы rus impеriyasыnыn bцtцn яrazisindя, о cцmlяdяn Azяrbaycanda tяsяrrцfat hяyatы tяnяzzцlя uьradы. Gяnc Azяrbaycan Demokratik Respublikasы isя mюvcud olduьu qыsa mцddяtdя iqtisadi xaraktеrli prоblеmlяri hяll еtmяyя macal tapa bilmяdi. Иpяkчilik tяsяrrцfatыnыn aьыr bюhran mяrhяlяsini yaшadыьы dюvrdя bеlя, Шяki iqtisadi gюstяricilяrя gюrя qabaqcыl mюvqеyini qоruyub saxlaya bilmiшdi. 1921-ci ilin fеvralыnda Azяrbaycan XTШ nяzdindя "Azipяk" шюbяsi tяsis оlundu. Bцtцn ipяkчilik mцяssisяlяrinя rяhbяrlik еdяn bu idarяnin яsas ipяkчilik mяrkяzi оlan Nuxada xцsusi шюbяsi yaradыldы. 1921-ci ilin sоnunda Nuxa-

natыn яsasы qоyuldu. Hяlя 1926-cы ildя "Pravda" qяzеti yazыrdы: "Sоvеt hюkumяti Nuxada dцnyanыn яn bюyцk ipяk kоmbinatыnыn tikilmяsi haqqыnda qяrar qяbul еtmiшdir…". Kоmbinatыn tikintisinя hяrtяrяfli hazыrlыq iшlяrinя baшlandы. Rusiyadan Шяkiyя sеmеnt, taxta-шalban, armatur vя digяr tikinti matеriallarы gяtirilirdi. Mоskvanыn, Lеninqradыn dяzgahqayыranlarы bu mцяssisя цчцn mцasir avadanlыqlar hazыrlamaьa baшladыlar. Lakin tezliklя mяlum olur ki, mюvcud iшчi qцvvяsi bu nяhяng tikinti цчцn azlыq еdir. Оna gюrя dя mцhяndis Kibizоv tikintiyя yеni iшчi qцvvяsi cяlb еtmяk цчцn Шimali Qafqaza gюndяrilir vя oradan 360 nяfяr inшaatчы ilя qayыdыr. Kоmbinatыn tikintisi 1931-ci ildя baшa чatdыrыlmышdыr. 1941-ci il iyunун 22-dя faшist Almaniyasы Sоvеt Иttifaqыna hцcum еtdi. Mцharibя illяrindя Nuxa ipяkчilяri dя faшizm цzяrindя qяlяbяni tяmin еtmяk цчцn fяdakarlыqla чalышmыш, cяbhяnin еhtiyaclarыnы юdяmяk цчцn яllяrindяn gяlяni яsirgяmяmiшlяr. Onlar tоnlarla ipяk sap istеhsal еdяrяk hяrbi qоspitallarыn tяlяbatыnы юdяmiшlяr. Mцharibяdяn sоnra Nuxada istеhsal еdilяn ipяk mяmulatыnыn nяinki hяcmi daim artыr, hяm dя чешidi intеnsiv surяtdя чоxalыrdы. Sоvеt Иttifaqыnыn ucsuz-

bucaqsыz яrazisindя baramaчыlыq vя ipяkчilik kimi unikal tяsяrrцfat sahяsini inkiшaf еtdirmяk цчцn яlvеriшli iqlim шяraitinя ancaq Оrta Asiya vя Qafqaz malik idi. Hesab edirik ki, 1961-ci ildя Шяki Иpяk Kоmbinatыnыn dirеktоru vяzifяsinя tяyin olunmuш Tacяddin Яfяndiyеv haqqыnda da mяlumat vermяk lazыmdыr. Mяlumdur ki, hяr hansы bir шяhяrin mяdяni sяviyyяsini, hяyat tяrzini, mцяyyяnlяшdirяn mцhцm amillяrdяn biri mяdяniyyяt оbyеktlяridir. Bunu nяzяrя alan Tacяddin Яfяndiyеv dя Шяkidя az iш gюrmяmiшdir. Шяhяr stadiоnu vя indiki Sabit Rяhman adыna Dюvlяt Dram Tеatrыnыn binasы оnun tяшяbbцsц ilя inшa еdilmiшdir. Ыpяkчilяr цчцn mяdяniyyяt sarayы kimi nяzяrdя tutulan bu bina sоnradan шяhяrin sяrяncamыna vеrilmiш vя tеatr binasыna чеvrilmiшdir. Tacяddin Яfяndiyеvin яn mюhtяшяm iшi mцasir tеxniki vasitяlяrlя tяchiz еdilmiш vя SSRИ miqyasыnda bяnzяri оlmayan, yцksяk istеhsal gцcцnя malik bоyaq-bяzяk fabrikini tikdirmяsi idi. Tоxucu vя bоyaq-bяzяk istеhsalatlarыnыn indiki binalarы da mяhz Tacяddin Яfяndiyеvin Шяki Ыpяk Ыstеhsalat Birliyinin baш dirеktоru iшlяdiyi zaman tikilib istifadяyя vеrilmiшdir. Шяkinin tяbiяtinin, daь mяnzяrяlяrinin vurьunu оlan Tacяddin Яfяndiyev hesab edirdi ki, bu gюzяlliklяri qotuyub gяlяcяk nяsillяrя чatdыrmaq lazыmdыr. Mяhz Tacяd-din Яfяndiyevин rяhbяrliyi altыnda "Marxal" istirahяt zоnasы, Mustafa bяyin malikanяsindя pioner duшяrgяsi цчцn bina, "Aь qaya", "Daшцz", "Xan yaylaьы" тurist bazalarы vя digяr ictimai оbyеktlяr istifadяyя vеrilmiшdir. Юmrцnцn чоx hissяsini Шяkiyя vя оnun sяnayеsinя hяsr еtmiш, шяhяrdя bir nечя yadigar qоymuш Tacяddin Яfяndiyеv 1986-cы ildя 64 yaшыnda Шяkidя vяfat еtmiшdir. Bеlяliklя, yuxarыda qеyd оlunanlardan gюrцndцyц kimi, XVЫЫЫ яsrin яvvяllяrindяn XX яsrin яvvяllяrinяdяk ipяkчiliyin kечdiyi tarixi inkiшaf dюvrцndя чоx bюyцk uьurlar яldя еdilmiш, hяtta avrоpalыlar Шяkini "Qafqazыn Liоnu" adlandыrmышlar. Bir sюzlя, qяzada ipяkчiliyin inkiшafы mцxtяlif nюv sяnяtkarlыьыn inkiшafыna zяmin yaratmыш, bu da юz nюvbяsindя ticarяtin gеniшlяnmяsinя tяkan vеrmiшdir. Nяticяdя яhalinin iшlя tяmin оlunmasы da yaшayыш sяviyyяsinя mцsbяt tяsir gюstяrmiшdir. Belяliklя, sюzцgedяn dюvrцn mцsbяt vя mяnfi cяhяtlяrinя baxmayaraq, xalq memarlarы qarшыya qoyulan vяzifяnin юhdяsindяn bacarыqla gяlmiш vя Шяkinin relyefinя uyьun юzцnяmяxsus memarlыq ansamblarы yaratmaьы bacarmышlar.

***

Hюrmяtli oxucu! Biz heч dя kiчik bir qяzet mяqalяsindя dцnyanыn яksяr iri dюvlяtlяrindя kifayяt qяdяr yaxшы tanыnan, bir чox юzяlliklяri ilя sayыlыb-seчilяn vя sevilяn doьma Шяkimizin memarlыq abidяlяrini vя yaxud vaxtilя ipяkчilik sahяsindя яldя olunan naliyyяtlяri tяkrar-tяkrar sizin nяzяrinizя чatdыrmaьы qarшыya mяqsяd qoymamышыq. Юtяn яsrin 6070-ci illяrindя Шяkinin o vaxtkы gяnclяri arasыnda dahi шairimiz Bяxtiyar Vahabzadя, mяhшur cяrrah hяkim professor Nцrяddin Rzayev vя hяlя sovet dюvrцndя Иngiltяrяnin Londonda yerlяшяn Kral Universiteti Mineraloji Ъяmiyyяtinin fяxri цzvц seчilmiш mяrhum akademik Xudu Mяmmяdov arasыnda olan kiчik bir sюhbяti dillяr яzbяrinя чevrilmiшdir.

(Арды 13-ъц сящифядя)


PDF uchun:1r.qxd 04.02.2014 11:17 Page 12

сящ.12

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

№ 1 (112), Йанвар 2014

МЯЩЯММЯД ЯМИН РЯСУЛЗАДЯ - 130

M.Я.Rяsulzadяnin nadir fotolarы Azяrbaycanда Fotolar ютян ил Tцrkiyяdя keчirilяn bir auksiondan щямйерлимиз, журналист-коллексионер Руслан Рящимов тяряфиндян alыnыб Azяrbaycana gяtirilib. Azяrbaycan Cumhuriyyяtinin banisi, Mяhяmmяd Яmin Rяsulzadянин 130 иллик йубилейиня щеч бир ил галмамыш бюйцк юndяrин дя олдуьу ики надир фото Тцркyядя кечирилян ауксиондан алыныб Вятянимизя эятирилиб. Сюзцэедян фotolarы, jurnalist-kolleksioner, “Анадолу-Ажанс” Информасийа Аэентлийинин Азярбайъан тямсилчиси, щямйерлимиз руслан Рящимов гардаш юлкядян эятириб. R.Rяhimovун мятбуата вердийи aчыqlamasыnda bildiriлир ki, tцrkiyяli bir kolleksioner ona hяmin fotolarыn Иstanbulda тяшкил едилян "Яntiq foto vя aчыqcalar" auksionunda satышa чыxarыldыьы дейib вя о да щярраъ кечирилян gцn hяmin auksionu tяшкил edяnlяrlя telefon яlaqяsi yaradaraq, telefon-

la auksiona qatыlыb вя fotolarы alыб. Ruslan Rяhimov fotolarын алыш гиймятиня эялинъя, yalnыz ону дейиб ки, jurnalist maaшы иля мцгайися едилярся баща баша эялиб. Kolleksiyasыnda Azяrbaycan Demokratik Respublikasыna aid pul vahidlяri vя poчt markalarы olduьunu da sюylяyяn Rяhimov яldя etdiyi bu fotolarы bir mцddяt kolleksiyasыnda saxlayacaьыnы, daha sonra isя dяyяrini bilяcяk bir muzeyя baьышlayacaьыnы vя ya Azяrbaycanda qalmasы шяrti ilя satacaьыnы bildirdi. Щаггында сющбят ачдыьымы нadir fotolarыn ikisi dя М.Я.Rяsulzadяnin Tцrkiyяdя mцhacirяtdя olduьu dюvrdя, Иstanbulda чяkilib. Fotolarыn birindя Rяsulzadя ilя birlikdя 10 nяfяr var. Onlarыn kim olduьu

щяляlik mцяyyяnlяшmяsя dя, sadяcя birinin, (Rяsulzadяnin solunda oturan шяxs) Mirzя Bala Mяmmяdzadя olduьu айдынлашыб. Щямин foto (сящифямиздя солдакы) Иstanbul Divanyolunda, "Turan" fotostudiyasыnda чяkilib. Иkinci foto (саьдакы), daha maraqlы vя nadir fotodur. Hяmin foto Иstanbulda, "AzяriTцrk Gяnclяr Birliyi"nin keчirdiyi vя Cumhuriyyяtin qurulmasыnыn doqquzuncu ildюnцmцnя hяsr edilmiш tяdbirdя, 1927-ci il майын 28-дя чякилиб.

il dюnцmц 28 Mayыs (1927) gцnц tayid (bayram) mцnasibяti ilя "Azяri Tцrk Gяnclяr Birliyi" nяшriyyatыndan". Fotonun arxa цzцnдя dя яl yazыsы ilя охшар мялуматлар yazыlыb. Фотонун

щяr iki цzцndя "Azяri Tцrk Gяnclяr Birliyi"nin mюhцrц var. Щямин mюhцrя ясасян, адычякилян гурумун (cяmiyyяtin) 1926-cы ildя tяsis edildiyi gюrцnцr.

Н.МУРАД

Fotonun karton чяrчivяsindя яski yazы ilя yazыlmыш yazы, bu fotonun mяhz Rяsulzadяnin шяxsi arxivindяn чыxmасы ehtimalыnы gюstяrir. Yazыda bunlar deyilir: "Иstiqlal яlяmdarы (bayraqdarы), mюhtяrяm vя mцяzzяz (яziz) rяisimiz Mяhяmmяd Яmin Bяyяfяndiyя tяqdim". Чяrчivяnin aшaьыsыnda isя bunlar yazыlыb: "Иstanbulda Azяrbaycan istiqlalыnыn 9-cu

"Aqrarkredit" Sяhmdar Kredit Tяшkilatы "Kяnd Yerlяrinin Kompleks Иnkiшafы Layihяsi" чяrчivяsindя gцzяшtli шяrtlяrlя kredit xidmяti tяklif edir: sяdi:

Layihяnin яsas mяq-

- Kяnd yerlяrindя yoxsulluьun azaldыlmasыna kюmяk etmяk. rяsi:

Layihяnin яhatя dai- Шяki rayonu.

Kredit xidmяti gюstяrilяn qruplar: - Birgя borcalanlar; - Kredit Иttifaqlarы; - Hцquqi шяxslяr (kiчik vя orta mцяssisяlяr); - Fermerlяr (fяrdi sahibkarlar, fiziki шяxslяr); - Sudan Иstifadя Edяn Birliklяrinin (SИB) цzvlяri.

Kreditin tяyinatы: - Kяnd tяsяrrцfatы mяhsullarыnыn istehsalы; - Sцdlцk vя яtlik malqaranыn alыnmasы; - Иlkin kяnd tяsяrrцfatы emalы; - Kяnd tяsяrrцfatы цчцn gцbrя tяchizatы; - Kяnd tяsяrrцfatы texnikasыna xidmяt. Kreditin mяblяьi: - Birgя borcalanlara 5000 manatadяk (hяr bir цzvя 1500 manatadяk); - Fiziki vя hцquqi шяxslяrя - 3900-19000 manat arasыnda; - Kredit Иttifaqlarыna onlarыn nizamnamя kapitalыndan, mяnfяяяtliliyindяn vя tяklif etdik-

lяri girov tяminatыndan asыlы olaraq. Kreditin mцddяti: - Birgя borcalanlara 24 ayadяk; - Fiziki vя Hцquqi шяxslяrя, Kredit Иttifaqlarыna - 36 ayadяk.

ayadяk; ayadяk;

Gцzяшt mцddяti: - 24 aylыq kreditlяrdя 12 - 36 aylыq kreditlяrdя 18

- Gцzяшt mцddяtindя yalnыz faizlяrin юdяniшi tяmin olunur. Kreditin faizi: - Birgя borcalanlara, fermerlяrя vя hцquqi шяxslяrя illik 15%; - Kredit Иttifaqlarыna illik 10%. Kreditin tяminatы: - Birgя borcalanlara qrup цzvlяrinin qarшыlыqlы zamin-

liyi ilя;

- Fermerlяrя (fiziki шяxslяrя) vя SИB цzvlяrinя: a) Kredit - 5000 manatadяk olduqda 2 шяxsin zaminliyi ilя; b) Kredit - 5000 manatdan yuxarы olduqda isя girovla tяmin edilmяlidir. Kreditin digяr шяrtlяri: Birgя borcalanlara tяlяblяr: a) sayы яn azы 3 nяfяr olmalы, o cцmlяdяn яn azы 30%i qadыnlardan ibarяt olmalы; b) sadя pul dюvriyyяsi proqnozu. - Fermerlяrя (fiziki шяxs) vя SИB цzvlяrinя tяlяblяr: a) 5000 manadяk kreditlяr цчцn sadя pul dюvriyyяsi proqnozu; b) Girov tяmin edilяn kreditlяr цчцn biznes plan tяqdim olunmalыdыr. Hцquqi шяxslяrя tяlяblяr: a) Biznes plan; b) Balans vя digяr maliyyя hesabatlarы;

planlar.

c) Kredit цчцn gяlяcяk

Цnvanlarыmыz: Baш ofis - AZ1006, Bakы шяhяri, Qяdirli kцчяsi, 125. Telefon: (012)510-45-83; (012)498-78-34; (012) 497-50-75. Вeb цnvan: www.aqrarkredit.az E-mail: aqrarkredit@aqrarkredit.az aqrarkredit@gmail.com Шяki filialы: - AZ5500, Шяki шяhяri, 31-ci ra-yon, 20 Yanvar kцчяsi, 6. Яlaqя telefonlarы: (02424) 4-01-74, 4-26-12. "Aqrarkredit" Sяhmdar Kredit Tяшkilatыnыn Шяki filиalыnda kredit mцtяxяssisi цzrя vakant yer elan olunur. (Azяrbaycan Dюvlяt Universitetlяrindя iqtisadiyyat vя maliyyя-kredit ixtisaslarы цzrя tam ali tяhsil almыш 25-35 yaшы olan шяxslяr tяlяb olunur.)


PDF uchun:1r.qxd 04.02.2014 11:17 Page 13

№ 1 (112), Йанвар 2014

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.13

ГАНЛЫ ЙАНВАР Qцdrяt Яbdцlsяlimzadя: "Gяlяcяkdя xalqыmыza qarшы tюrяdilяn bu vяhшilik dяlil-sцbut olacaq deyя, шяhidlяrin bir yerdя basdыrыlmasыnы istяmirdilяr" цчцn bir чox iшlяrdя gюrцldц. Lakin son vaxtlar Daьцstц Parkыn istirahяt yerinя, яylяncя yerinя чevrilmяsi цmumi milli mяnafe vя Шяrq dяyяrlяri baxыmыndan dцzgцn deyil. Bu mяkanda mяscid tikilsя dя tяяssцf ki, indi fяaliyyяt gюstяrmir. Biz demiшdik ki, шяhidlяrin muzeyi yaradыlmalыdыr. Hяmчinin gюrkяmli Azяrbaycan inqilabчыlarыnы, Mяhяmmяd Яmin Rяsulzadяni, Topчubaшovu vя baшqalarыnы da bura gяtirib dяfn etmяk fikrimiz vardы. Mцsahibimiz iqtisad elmlяri doktoru, professor, 20 Yanvar шяhidlяrinin dяfn komissiyasыnыn sяdri olmuш Qцdrяt Яbdцlsяlimzadяdir. Onunla Шяkidяki evindя gюrцшdцk. Bizi gцlяrцz vя qonaqpяrvяrliklя qarшыlayan Яbdцlsяlimzadя ilя 23 il яvvяlя qayыdыb o dюvrцn hadisяlяrindяn bяhs etdik. - Qяlяmя aldыьыnыz "20 yaшlы yanvar" adlы kitabda шяhidlяrimizin dяfni цчцn yaradыlan komissiyanыn fяaliyyяtindяn, o zaman qarшыnыza чыxan чяtinliklяrdяn bяhs etmisiniz. "20 yaшlы 20 yanvar" kitabыnыn yazыlmasыnы zяruri edяn шяrtlяr nя idi? - 20 yanvar hadisяsi rus imperiyasыnыn son 200 ildя mцxtяlif formalarda, чar Rusiyasыnыn timsalыnda, sonda isя bolшevik rejiminin timsalыnda Azяrbaycan xalqыna, onun ziyalыlarыna, mяdяniyyяtinя qarшы yюnяlmiш bюyцk bir tяcavцzkarlыьыn, iшьalчыlыьыn qяti ifadяsi idi. 20 yanvar hadisяlяri haqda soruшanda bяzяn deyirlяr ki, kimsя bunu tяшkil edib. Dцzgцn deyil. Bu hadisя hansыsa partiyanыn, qrup adamыn hяrяkatы deyildi. Bцtюvlцkdя xalqыn hяrяkatы idi. Bu hadisяnin rejissoru da, aktyoru da, mцяllifi dя xalqыn юzц idi. Biz dяfn komissiyasыnы tяsis edяrkяn onun fяaliyyяtinin bюyцk olacaьыnы nяzяrdя tutmamышdыq. Шяrq, Azяrbaycan adяtinя gюrя hadisя baш verяndяn sonra шяhidlяri dяfn etmяk lazыm idi. Biz elя fikirlяшirdik ki, 1-2 gцn яrzindя bu iшi hяll etmяk mцmkцn olacaq. Tяяssцf ki, qяbirlяrin yerini qazarkяn чяtinliklяrlя цzlяшdik. Чцnki hяmin яrяfяdя Bakыda fюvqяladя vяziyyяt idi. O zaman шяhidlяri bir yerdя dяfn etmяyimizi heч cцr istяmirdilяr. Чцnki gяlяcяkdя xalqыmыza qarшы tюrяdilяn bu vяhшiliklяri dяlilsцbut kimi gюstяrmяyimizdяn qorxurdular. Buna baxmayaraq xalqыn kюmяkliyi vя iradяsi ilя bu hadisя baш tutdu. Belяcя, Azяrbaycan xalqы юz шяhidlяrini Bakыnыn яn yцksяk nюqtяsindя dяfn etdi vя bu gцn dя bura xalqыmыzыn ziyarяt yerinя чevrildi. - Шяhidlяr Xiyabanы цчцn nяyя gюrя mяhz Daьцstц Park seчildi?

Юz dostlarы ilя Шяkiyя birinci dяfя qonaq gяlяn professor Nurяddin Rzayev шяhяrin gюрmяli yerlяrini gяzib, qurtardыqdan sonra Bюyцk Vяtяn Mцharibяsindя hяlak olmuш soydaшlarыmыzыn шяrяfinя ucaldыlmыш Ana heykяli abidяsini ziyarяt etmяk mяqsяdilя hяmin яrazidяn шяhяri seyr etmяk, (o vaxtlar bu bir

- Mяn яslindя fяlsяfя fakцltяsinя daxil olmuшam. 4-cц kursda oxuyanda Moskvadan belя bir mяktub gюndяrdilяr ki, fяlsяfя kadrlarыnыn hazыrlanmasы milli respublikalardan alыnыb yalnыz Ukraynaya icazя verilir vя 3 mяrkяzdя -

- O vaxt yer seчimi цчцn xeyli mцbahisяlяr oldu. Yanvarыn 20-dя sяhяr saat 7-dя hяrbi vяziyyяt lяьv olundu vя camaat tяdricяn indiki Prezident Aparatыnыn qarшыsыna yыьыlmaьa baшladы. Orada шяhidlяrin harada dяfn edilmяsi ilя baьlы mцxtяlif fikirlяr sяslяndi. Birinci fikir o oldu ki, шяhidlяri indiki Sяmяd Vurьun baьыnыn qabaьыnda dяfn edяk. Иkinci fikir 26-lar baьы, 3 cц fikir isя indiki daьцstц park oldu. Mцяyyяn mцbahisяlяrdяn vя razыlaшmalardan sonra vahid qяrara gяlindi vя tяxminяn saat 11-12 radяlяrindя 300 nяfяr kюnцllц ilя birlikdя qяbirlяri hazыrlamaq цчцn Daьцstц Parka qalxdыq. - Dяfn zamanы hansы maneяlяrlя, яngяllяrlя rastlaшdыnыz? - Dяfn zamanы sцni яngяllяr чox oldu. Иlk nюvbяdя hakimiyyяt orqanlarы юzlяri bu iшdя maraqlы deyildi. Onlar istяmirdilяr ki, шяhidlяr mцtяшяkkil шяkildя bir yerdя, bir qяbiristanlыqda dяfn olunsunlar. Иkinci mцqavimяt isя fюvqяladя hadisя шяraitindя kцtlяvi mitinqlяrя, yыьыncaqlara olan qadaьa idi. Dяfn komissiyasы vertolyotlarыn gurultusu, uzaqdan yaxыndan eшidilяn gцllя sяslяri vя o vaxtkы Moskva mehmanxanasыnыn яtrafыnda olan snayperlяrin hяdяfi altыnda iшlяyirdi. Dяfяlяrlя hяrbiчilяr gяlib bizi qorxuzublar. Qяbirlяr qazыlan zaman belя bizi saat 5-6dan sonra iшlяmяyя qoymurdular. Amma biz onlarla dil tapыb baшa salыrdыq ki, bu insanlar mцsяlman adяt-яnяnяlяrinя gюrя tez dяfn edilmяlidir. Belяcя, dяfn prosesini baшa чatdыra bildik. Иsmayыl Шыxlыnыn bir sюzц vardы: "Sapы юzцmцzdяn olan baltalar". Onlar da bizя чox яngяllяr tюrяtdilяr. Amma hцquqmцhafizя orqanlarыnыn iчindя elя qeyrяtli oьlanlar vardы ki, onlar bizi hazыrlanan tяxribatlar haqda mяlumatlandыrыrdыlar. - Шяhidlяrimizя hazыrda verilяn dяyяr sizi qane edirmi? - Яlbяttя. Шяhidlяrimizin uyuduьu yer elя bir yerdir ki, bura ziyarяtgah, tarixi sцbutdur. Biz buranыn daha da abadlaшdыrыlmasы цчцn dяfяlяrlя Prezident Aparatыna mцraciяt etmiшik. Abadlыq

Эцнел Манафлы Qцdrяt Яbdцlsяlimzadя иля онун Шяkidяki evindя - O dюvrlяri gюrmцш bir adam kimi iшьal altыnda olan torpaqlarыmыzы geri almaьыn yolunu nяdя gюrцrsцnцz? - Иmperiyadan qurtarmaq yolundakы mцbarizя ilя юlkяnin mцяyyяn bir яrazisinin iшьal olunmasы arasыnda mahiyyяtcя fяrq olmasa da, formaca fяrq var. Ona gюrя dя burada mцbarizяnin mцxtяlif yollarыndan istifadя etmяk lazыmdыr. Torpaqlarыmыzыn geri qaytarыlmasы istiqamяtindя BMT-nin 4 qяtnamяsi var. Яgяr biz qяtnamяlяrdяn, onun tяsir gцcцndяn vaxtыnda istifadя etmяyi bacarsaydыq, fikrimcя, чox mяsяlяni hяll etmяk mцmkцn olacaqdы. Yяqin ki, biz obyektiv vя subyektiv sяbяblяr цzцndяn bir qяdяr geчikdik vя bцtцn dцnyanы ayaьa qaldыra bilmяdik. Иndi mцharibя yolu ilя Qarabaь torpaqlarыnы azad etmяk nя qяdяr cяzbedici, milli qeyrяt ruhunda sяslяnsя dя, faktiki cяhяtdяn biz o torpaqlarы azad etmяk istяsяk qonшu dюvlяtlяrin dя mяnafeyi ilя toqquшmalы oluruq vя bilirik ki, onlarыn arxasыnda da mцяyyяn dюvlяtlяr dayanыr. Шяxsяn mяn istяrdim ki, bu mяsяlя sivil, dinc vя beynяlxalq hцquq normalarыna uyьun yolla hяll olunsun.

Иpяkчiliyin Шяki memarlыьыna tяsiri (Яввяли 11-ъи сящифядя)

- Necя oldu ki, qismяn dя olsa diqqяtinizi iqtisadiyyatыn nяzяri яsaslarыndan ayыrыb "Haqdan gяlяn sяslяr"я, "Mцdriklik яlifbasы"na yюnяltdiniz?

qayda kimi qяbul edilmiшdir) zamanы, danышыlan kiчik bir sюhbяti xatыrlatmaqla fikrimizi davam etdirmяk istяyirik: Nurяddin Rzayev Шяki haqqыnda tяяssцratыnы sюylяyяrkяn qeyd edir ki, шяhяr elя яrazidя yerlяшir ki, kцчяlяri, dюngяlяri чox darыsqaldыr. Xudu Mяmmяdov isя cavabыnda bildirir ki, elя шяhяrin gюzяlliklяrindяn, qeyri-adiliyindяn biri dя odur ki, o vaxtыn us-

talarы belя daьlыq яraziyя uyьun юz iшlяrini чox юlчцlц, biчili yerinя yetirя biliblяr. Doьurdan da чox mцrяkkяb daьяtяyi landшafta malik bir яrazidя belя яzяmяtli vя qeyri-adi bir ansambl yaratmaq xцsusi qabiliyyяt tяlяb edir ki, bunun юhdяsindяn o vaxtыn sяnяtkarlarы bacarыqla gяliblяr. Kяnardan, bir qяdяr uzaqdan baxanda elя bir gюrцntц

Moskva, Leninqrad vя Kiyevdя hazыrlanmalыdыr. Bizim ixtisasыmыzы 4-cц kursdan dяyiшib tarix etdilяr. O zaman Yusif Mяmmяdяliyev bizim rektorumuz idi. Mяn ali mяktяbi Stalin tяqaцdц ilя bitirdiyimя gюrя Yusif Mяmmяdяliyevin mяslяhяti ilя Elmlяr Akademiyasыnыn Иqtisadiyyat institutuna getdim vя 3 il orada oxuduqdan sonra iqtisad elmlяri namizяdi adыnы aldыm. Daha sonra burada 35 il iшlяdim. Sonra milli azadlыq hяrяkatы baшlayan zaman hяrяkatыn iшtirakчыsы oldum. O zaman hяrяkatda hяr tяbяqяdяn olan adamlar var idi. Hяtta rяhmяtlik Elчibяydяn bir dяfя soruшdular ki, necя olur hяr yerindяn duran - qяssab, bazarda alver edяni dя hяrяkata qoшulur. O da dedi ki, xalq hяrяkatыnda hamы olmalыdыr. Sonra vaxt keчdikcя hamыsы dяyiшяcяk, seчilяcяk vя onda яsl partiya yaranacaq. Xalq hяrяkatыnda akademiya xцsusilя fяal iшtirak edirdi. Иsa bяy akademiyadan, Яbцlfяz Elчibяy, Cяmil Hяsяnli, Яli Kяrimli universitetdяn чыxыb. Universitetin vя akademiyanыn rolu bizim ictimai-siyasi hяyatda hяmiшя bюyцk olub.

sosial-iqtisadi problemlяrin hяll edilmяsini vacib hesab edirsiniz? - Son 20 ildя iqtisadiyyatыn inkiшafы vя vяziyyяtin yaxшыlaшdыrыlmasы istiqamяtindя mцяyyяn addыmlar atыlыb. Lakin belя bir sual doьur ki, bizim malik olduьumuz mцasir imkanlar, sяrvяtlяrimiz, яldя olunan valyuta ehtiyatlarыmыz baxыmыndan 9 milyonluq xalqыn maddi rifah halы kifayяtdirmi? Burada iki meyar var. Birincisi, qonшu юlkяlяrlя, ikincisi isя dцnya standartlarы ilя юlчцlцr. Bizdя minimum яmяk haqqы 90-120 manat civarыndadыr. Bizdя olan minimum яmяk haqqы insanlarыn yaшayышы цчцn lazыm olan sяviyyяdя deyil. Respublikada orta aylыq яmяk haqqы anlayышы var. Yяni bцtюvlцkdя insanlara verilяn яmяk haqqы iшlяyяnlяrin sayыna bюlцnцr. Prezidentin dя чыxышlarыnda gюstяrilir ki, bu, hardasa 400-450 dollar hяddindяdir. Bu rяqяm ilk baxышda normal gюrцnя bilяr. Lakin mяsяlя burasыndadыr ki, bu orta aylыq яmяk haqqыnыn iчяrisindя 120 manat alan da var, 2 min manat da. Hяmчinin Azяrbaycanыn iqtisadiyyatыnыn quruluшunda ciddi dяyiшikliklяr aparmaq lazыmdыr. Yeni iш yerlяri, istehsal sahяlяri aчmalыyыq. Шцbhяsiz bu sahяdя mцяyyяn iшlяr gюrцlцr. Lakin bizim iшчi potensialы, ali mяktяbi yeni bitirяnlяrin iшlя tяmin olunmasы baxыmыndan bu, hяlя kifayяt deyil. Buna gюrя dя qeyri-neft sektorunun tцkяnmяyяn resurslarыn inkiшafыna daha чox diqqяt ayыrmaq lazыmdыr. Vaxtilя akademik Qaшqay gюstяrirdi ki, Azяrbaycanda 300 adda mineral mцalicяvi su var ki, onlarыn dцnya bazarыnda satышы bizя qara qыzыl, neft qяdяr qazanc gяtirя bilяr. - Son dюvrldя hansы яsяrlяriniz iшыq цzц gюrцb vя gяlяcяk planlarыnыz nяdir? - Mяn iki universitetdя Qяrb vя Bakы Biznes universitetlяrindя iшlяyirяm. Bu sahяdя mяnim "Иqtisadi nяzяriyyя", "Иqtisadiyyat", Иqtisadi fikir tarixi" adlы kitabыm iшыq цzц gюrцb. Professor Иnqilab Яlibяyovla bir yerdя yazdыьыmыz "Иqtisadi tarix" kitabыm var. Bu il isя "Иqtisadi nяzяriyyя-ekonomiks" adlы kitabыm чыxыb. Kitab Qяrb standartlarы яsasыnda yazыlыb. Hяm mцяllimlяr, hяm dя шagirdlяr цчцn nяzяrdя tutulan 3-cц kitab isя "Иqtisadi nяzяriyyяdя metodik vяsait" adlanыr. Hяmчinin "Mikroiqtisadiyyat" adlы kitabыm nяшr olunub. "Makro-iqtisadiyyat" isя чыxacaq. Gяlяcяkdя Azяrbaycanыn iqtisadi fikrinя dair oчerk шяklindя kitab yazmaq fikrindяyяm.

- Xalqыmыzыn gцzяranыnыn yaxшыlaшmasы, rifah halыnыn yцksяlmяsi цчцn hazыrda hansы

Сющбятляшди: Gцnel MANAFLЫ

yaranыr ki, elя bil binalar bir-birinя bitiшikdir. Ola bilsin ki, keчmiш usta sяnяtkarlar юz iшlяrindя memarlыьыn elя incяliklяrindяn istifadя ediblяr ki, o incяliklяr bizя bugцn hяlяlik mяlum deyl. Fikrimizi sadя bir misalla tяsdiqlяmяk цчцn elя bizim karvansaralarыn kanalizasiya sularыnыn hara, necя axmasыnыn vя mюvcud sistemin yararsыz hala dцшцb tяmirя ehtiyacыnыn olmasыnы neчя yцzilliklяr яrzindя mцшahidя edilmяmяsi юzц dя kifayяtdir. Bir sюzlя fikrimizi sovet dюvrцndя geniш yayыlmыш yяhudilяrin bir lяtifяsini xatыrlamaqla

yekunlaшdыrmaq istяyirik: "Иki yяhudi юz aralarыnda чox mцbahisяli bir sюhbяt edirlяr. Bir qяdяr kяnarda onlarы diqqяtlя izlяyяn цчцncц yяhudi onlara yaxыnlaшыb, deyir ki, mяn bilmirяm siz nя haqda mцbahisя edirsiniz edin, ancaq kючцb getmяk labцddцr." Biz dя bu mяqalяmizdя onu demяk istяyirik ki, kim necя dцшцnцr elя dя dцшцnsцn, gюzяl Шяkimizin itirilmiш шюhrяtinin yenidяn bяrpa olunmasыnыn, ipяkчiliyin, sяnяtkarlыьыn, яhalinin iшlя tяmin olunmasыnыn hяlli Bюyцk Иpяk yolundan keчir.


PDF uchun:1r.qxd 04.02.2014 11:17 Page 14

сящ.14

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

№ 1 (112), Йанвар 2014

Aydыn Mяmmяdov - 70

Tofiq ABDИN

Иllяr юncяsi trafik qяzasыnda faciяli vaxtsыz dцnyasыnы dяyiшяn gюrkяmli tцrkoloq Aydыn Mяmmяdovun vaxtiylя iшlяdiyi binadan hяr gцn giririk vя keчib stolumuzda яylяшirik. Иш baшlayыr demяk. Bura Tяrcцmя Mяrkяzidir vя hяm dя burada XЯZЯR jurnalы da hazыrlanыr. Иш юz ahяngi ilя davam edir vя bяzяn nahar yemяyindя sюhbяt zamanы юtяnlяr yada dцшцr vя yavaш-yavaш xatirяlяr qыmыldanыr. Vя hяrя юz bildiyindяn danышыr. Bu danышыqlar zamanы rяhmяtlik Aydыn mцяllim hяr dяfя xatыrlanыr vя onun bir yerlisi var bu tяшkilatda Иlham Feyzullayev. Onun da yavaшyavaш qыrышыьы aчыlыr vя Aydыn mцяllimlя iшlяdiyi gцnlяri aчыb чюzяlяyir. Mяn hяr dяfя ona deyi rяm ki: kiшi, bunlarы cыzmaqara elя, ardыnы mяn dцzцb qoшaram. Bax, neчя illяrdi bu belяcя da

vam edir. Amma ay danышыr ha Aydыndan. Danыш maьa nя var ki... Danышmaьa hamы pяrgardыr. Di gяl yaz e... Keч kompцterin arxasыna yaz ey... Bir dяfя dя Иlham mцяllim Aydыn bяyin bir yazыsы haqqыnda danышdы vя dedi ki, bu yazы ya чap olunmayыb, ya da чox az mяlumdur oxuculara. Щямин йазыны охуъулара тягдим едяъяйик. Amma daha юncя Aydыn Мяммядовун 70 illik yubileyi яряфясindя (doьum tarixi 16 yanvar 1944cц il) baшqa dostu vя Aydыn mцяllimя чox dяyяrli bir poema hяsr elяyяn gюzяl шair Vaqif Aslanla bu unudulmaz insan vя ziyalы haqqыnda sюylяшimizi oxucularа tяqdim edirik.

Тофиг АБДИН,

abdin41@mail.ru tofigabdin.com

Вагиф АСЛАН

Kюhnя tanышlar: - Vaqif mцяllim bir naqolay sualla baшlayaq: Aydыn mцяllimlя necя tanыш idiniz vя nя vaxtdan onunla tяmasыnыz olub? - Sizin sualыnыz sanki mяni mцrgцlяri gюzlяrimя yыьыlan illяrimdяn ayыrdы. Diksinib ayыlan kimi oldum. Gюzlяrimi aчdыm vя qarшыmda "Шяki fяhlяsi" (indiki adы "Шяki"dir) qяzetinin 5 iyun 1979-cu il sayыnыn 4-cц sяhifяsindяki mяlumatы bir dя oxudum: "Шяkidя Sabir poeziyasы gцnц. Dюvlяt Dram Teatrыnda keчirilяn gюrцшц... Azяrbaycan KP Шяki шяhяr komitяsinin ikinci katibi Я. Nяzяrli aчmыш,.. шairlяrdяn Fikrяt Qoca, Tofiq Abdin, hяmyerlimiz, "Sяbuhi" яdяbi mяclisinin цzvц Vaqif Aslan юz шeirlяrini oxumuш, tяnqidчilяrdяn Aydыn Mяmmяdov vя Kamil Vяliyev mцasir poeziyanыn qarшыsыnda duran vяzifяlяrdяn danышmышlar"... Elя bu arada "Daш яlifba" шeirimi яlyazmasы шяklindя sizя tяqdim etmяyim dя, onun "Qobustan" jurnalыnыn nюvbяti sayыnda чap edilmяsi dя gюzlяrimin юnцndяn gяlib keчdi. Mяnim Aydыn mцяllimlя шяxsi tanышlыьыm ali mяktяb illяrimdяn baшlanmышdыr. Шяxsi tanышlыьыmыza qяdяr mяn kяndimizdя hamыnыn dilinin яzbяri olan "Alim Aydыn" haqqыnda чox шey eшitmiшdim. Bizi hяm dя tale, qяdяr vя qismяt oxшarlыqlarы birlяшdirirdi. Biz bir kяnddя doьulmuшduq-hяmkяndli idik. Sadяcя olaraq Aydыn mцяllim kяndimizin aшaьы ucqarыndakы Tahirlяr mяhяllяsindя, mяn isя kяndimizin gцnbatan tяrяfindяn yuxarы ucqarыndakы tatar uшaьы mяhяllяsindя, lakin mцxtяlif illяrdя - Aydыn mцяllim 1944-cц ilinbaшlanьыcыnda (yanvarыn 16-da), mяn isя altы il sonra - 1950-ci ilin ortalarыnda (iyulun 5-dя) doьulmuшduq. Иbtidai tяhsilimizi mяhяllяlяrimiz kimi bir-birindяn xeyli aralы yerlяшяn ibtidai mяktяblяrdя alsaq da, sяkkizillik vя orta tяhsilimizi mцxtяlif illяrdя, lakin eyni mяktяblяrdя almышdыq - hяr ikimiz Kiш kяnd sяkkizillik mяktяbini bitirяn kimi qonшu Oxud kяndinя orta tяhsil almaq цчцn piyada gedib gяlmiшdik. Fяrq onda idi ki, Aydыn orta mяktяbi hяqiqi mяnada qыzыl medalla baшa vurmuшdu. Bunu ona gюrя deyirяm ki, sovet dюnяmindя "qыzыl medala layiq bilinяnlяrin" чoxu yerindяn tяrpяnя bilmяdiyi halda "idmandan", sяsi olmadыьы halda "nяьmяdяn", aьla qaranыn fяrqinя varmadыьы halda "rяsmdяn" vя sairяdяn "5" alanlar idilяr. Fяrq hяm dя onda idi ki, biz Aydыn kimi oxumaq istяsяk dя, tяdris edilяn fяnlяri Aydыn kimi hяrtяrяfli mяnimsяyя bilmяmiшdik vя bunlar da nяzяrя alыnmышdы. Mяn Azяrbaycan Pedaqoji Xarici Dillяr Иnstitutuna daxil olduqdan bir mцddяt sonra Aydыn mцяllimi шяxsяn tanыmышam. Artыq 1969-cu il idi. Aydыn ADU-nu чoxdan fяrqlяnmя diplomu ilя bitirmiшdi vя Moskva Dюvlяt Univer-sitetinin aspiranturasыnыn son kursunda oxuyurdu, lakin tez-tez Bakыya gяlib gedirdi. Mяn institutumuzun

Dяrnяgцldяki yataqxanasыnda qalыrdыm. Orada mяndяn yuxarы kursda tяhsil alan hяmkяndlimiz Qцdrяt Muradov vя digяr шяkili tяlяbяlяr dя var idilяr. Onlar Aydыnla dostluq edirdilяr. Aydыn hяr dяfя Moskvadan Bakыya gяlяndя dostlarы ilя gюrцшmяk цчцn hяm dя bizim yaшadыьыmыz tяlяbя yataqxanasыna baш чяkяrdi. Gцnlяrin bir gцnц mяni Aydыna tяqdim etdilяr: "Kяndimizdяndr, юzц dя yaxшы oxuyur." Чox saь olsunlar! Mяn Aydыna heyranlыqla qulaq asыrdыm. Tяlяbя yataqxanasыnda tavada qыzardыlmыш kartof sцfrяsi arxasыnda (bяzяn heч bu da olmurdu) keчяn sюhbяtlяrimiz elmi simpoziumlarы xatыrladыrdы. Dilчilikdяn, яdяbiyyatdan, xцsusilя tцrkologiyadan gedяn mцbahisяlяrdя Aydыn bizi necя dя zяnginlяшdirirdi! O hяyatiliklя elmiliyi tяbii шяkildя юzцndя birlяшdirяn bir шяxsiyyяt idi! Bizim tanышlыьыmыz belяcя baшladы vя davam etdi... Mяn institutu bitirib doьma kяndimizdя mцяllimlik etmяyя baшladыm. Bir mцddяtdяn sonra Aydыnыn Hяшtяrxan hяbsxanasыnda yatdыьыnы eшitdim. Tцrkoloji dцшцncяlяrinя gюrя ideoloji tяhlцkя hesab edilяn Aydыnыn Sistem tяrяfindяn mцxtяlifbяhanяlяrlя hяbs olunmasыna mяnim heч bir шцbhяm yox idi. 1975-ci il avqust ayыnыn sonlarыnda onu hяbsdяn azad etmiшdilяr. Aydыn nяzarяt altыnda olduьu цчцn hяlя bir mцddяt mяrkяzdя deyil, kяnddя yaшamalы idi. Bяzilяri, hяtta, vaxtilя ondan яl чяkmяyяnlяr dя Aydыnla ehtiyatlы davranmaьa sяy edirdilяr. Lakin aradan bir az keчяcяkdi, Aydыn юzцnц dikяltdikcя o adamlar yenidяn onun doьmalarыna чevrilяcяkdilяr. Qыsasы, 1975-ci il avqustun sonlarыndan bizim tanышlыьыmыz dostluьa чevrildi. Nя yaxшы ki, dostluьumuz heч vaxt qыrыlmadы. "Шяki fяhlяsi"nin 9 oktyabr 1976-cы il sayыnda haqqыmda yazdыьы "Qяlяm dostumuz Vaqif Aslan" adlы yazыsы ilя mяnim yaradыcыlыьыma mцnasibяtini bildirdi. Son dяrяcя professional sяviyyяdя yazыlan bu yazы яdяbi tяnqidimizя gяlяn yeni nяfяsdяn xяbяr verirdi. O, bir azdan Bakыya qayыtdы, lakin Яdяbiyyat vя Dilчilik Иnstitutunda vakant yer olmadыьы цчцn BDU-nun "Tяtbiqi riyaziyyat" fakцltяsinя yenicя verilяn EHM-lяr цzrя ilk proqramчы oldu. Nя qяdяr paradoksal gюrцnsя dя, Aydыnыn riyazi tяfяkkцrц юz parlaqlыьы ilя чoxlarыnы heyran qoydu. Nюvbяti il Aydыn Яdяbiyyat vя Dilчilik Иnstitutunda fяaliyyяt gюstяrmяyя baш-ladы. - Poema janrыnыn tяnяzzцl etdiyi bir mяqamda Siz Aydыn mцяllimdяn poema yazdыnыz vя poema yaxшы da qarшыlandы. Adяtяn belя yazыlar proza formasыnda olur. Siz nяdяn poema janrыnы seчdiniz? - Aydыn mяnim yaddaшыma sяmimiyyяt, яrk, istiqanlыlыq, mцdriklik, insansevяrlik, fяdakarlыq, dюnmяzlik rяmzi kimi hяkk edilmiшdi. Aydыn hяm dя qayalara vя daшlara yazыlan yaddaш kimi idi.

Sadяcя olaraq, onun haqqыnda mяn nasiranя deyil, шairanя dцшцnцrdцm. Aydыnыn yol qяzasыnda hяlak olmasыnыn elini, dilini vя yolunu sevяnlяr цчцn nя dяrяcяdя dюzцlmяz olduьunu gюrdцm. Sanki bцtцn Azяrbaycan Kiш kяndinя yыьышmышdы vя Aydыnы axirяt evinя yola salыrdы. Mяn bu qяfil zяrbяdяn aьrыyan baшыmы vя sыzыldayan цrяyimi ovutmaq цчцn bayatы чaьыrmaq istяdim. Bir yandan da Aydыnla "юlцmdaш" (ifadя rяhmяtlik Иsa Иsmayыlzadяyя mяxsusdur) olan Dilarя xanыm Яliyevanыn sinяmizя daь цstцndяn чяkdiyi daьыn yanьыsыnы bayatыlarsыz soyuda bilmяdim. Sadяcя olaraq, bu yanьы heч юzцm dя bilmяdяn mяni poema janrыnы seчmяyя mяcbur etdi. Mяrhum яdяbiyyatшцnas Yaшar Qarayev dolayы yolla olsa da, "Aydыn" poemasыna iшarя ilя "Q.Yaшar" imzalы yazыsыnы ("Яdяbiyyat qяzeti", 23 aprel 1993-cц il.) "Epitafiya, yaxud baш daшыna oxunan mahnы" adlandыrmышdы.

70

- Poemada чox incя yanaшmalar vя bяzяn dя чox sыxыcы anlar olduьu bяlli. Bu poemanы iшlяrkяn nя kimi чяtinliklяriniz oldu vя sarsыntыlar keчirdizmi? - Sizin son dяrяcя hяssaslыqla verdiyiniz bu suala cavab vermяk o qяdяr dя asan deyildir. Mяn bu poemanы yazmaq цчцn xцsusi vaxt ayыrmadыm. Mяn onu hissя-hissя yaddaшыmda yazdыm. Sonra vяrяqlяrя kючцrdцm. Bяzяn mяn onu avazla oxuya-oxuya, bяzяn kiminlяsя sюhbяt edя-edя, bяzяn dя sakitcя xяyala dalaraq, gюzlяrimi xatirяlяrimdя vя dцшцncяlяrimdя gюrцnяn nюqtяlяrи яziзlяyяrяk yazdыm. Onun bяzi hissяlяrini evdя vя mяktяbdя, bяzi hissяlяrini isя kяnddя vя шяhяrdя yazdыm. 1991-ci ilin yay tяtili яrяfяsindя mяnimlя birlikdя Rusiyanыn Ryazan vilayяtinin Mixaylov шяhяrindя kяsbkarlыq edяn mцяllim yoldaшыm Tahir Иslamov "Aydыn" poemasыnы gцndцzlяr yaddaшыma, axшamlar dяftяrimя yazdыьыmыn canlы шahididir. "Aydыn" poemasыnы yazarkяn qaynar qazan kimi paqqыldayan hadisяlяrin iчindя яriyib getmяmяk цчцn tez-tez tarixя, faktlara vя arqumentlяrя цz tuturdum. 1988-ci ildяn цzц bяri baш verяn hadisяlяri юyrяnir, mцqayisя edir, mцhakimя sцzgяcindяn keчirir, sonra da юz tяbirimcя цmumilяшdirirdim. Eyni zamanda bu яsяri yazdыqca "Иnsanlar baш verяn hadisяlяr barяdя necя dцшцnцr?" sualыna cavab vermяk istяyirdim. Mяnim kяnd mцhitindя yaшamaьыm, kяndimizin шяhяr tabeчiliyindя olmasы, bir чox dillяrdя nяшr edilяn mяtbu materiallarla vя teleradio veriliшlяri ilя mцntяzяm maraqlanmaьыm da mяnя bu iшdя чox kюmяk etdi. Яsяri yazarkяn яsas чяtinliyim юzцmlя baьlы oldu. Mяn hadisяlяrя vя hadisяlяrin axarыnda zamana namuslu baxышыn tяrяfdarы olduьum цчцn dediyim sюzdя vя yцrцtdцyцm fikirdя obyektiv olmaьa чalышdыm. Bяzяn son dяrяcя чяtinliyя dцшdцyцm

АЙДЫН МЯММЯДОВ

(16 йанвар 1944 - 19 апрел 1991) mяqamlar da olurdu ki, fikrimin ifadяsi цчцn чыxыш yolu tapmayanda sarsыlыrdыm. Qorxurdum ki, haradasa tutduьum yanlыш bir mюvqe gяlяcяk qarшыsыnda mяni gюzцkюlgяli edяr. Tarixi-siyasi, яdяbi-sosial, lirik-emosional, epikanalitik yanaшma tяlяb edяn bir mюvzuya giriшmяk, яlbяttя ki, чox mяsuliyyяtli vя чяtindir. Elmdя vя siyasяtdя xalqыnы lяyaqяtlя tяmsil edяn Aydыn fenomeninя olan heyranlыьыm mяnя bu чяtinliklяri unutdurdu. Bir dя o zaman ayыldыm ki, gюrdцm, яsяri yazыb qurtarmышam. - Sizin yaddaшыnыzda iliшib qalan poemaya daxil olmayan vя "gяrяk bunu da yazaydыm"- deyя bir vяziyyяti sonradan yaшadыnыzmы? - Aчыq etiraf edirяm ki, яsяri yazыb qurtarandan bir qяdяr sonra sanki яsяrin yarыmчыq qaldыьыnы hiss etdim. Mяnя elя gяldi ki, 1991-ci il 20 apreldяn sonra baш verяn hadisяlяri Aydыna sюylяmяdяn, Aydыnla mцzakirя etmяdяn bu яsяri mяzmun vя mцndяricя etibarilя tamamlamaq mцmkцn deyildir. Gяldim, dяrdlяшяk bir az bu qoca aьac altda, Deyim ki, sяndяn sonra nяlяr oldu hяyatda. Deyim necя яlяndik шadaradan qum kimi. Шumlanmыш torpaqlara sяpildikcя tum kimi....

misralarы ilя "Aydыn" poemasыnыn 2ci hissяsini yazmaq istяdim. "Aydыn"a qяdяrki zaman kяsiyindя var olan tarixi шяxsiyyяtlяrin taleyinin necя olаcaьыnы, sonrakы hadisяlяrin necя inkiшaf edяcяyini izlяmяk ehtiyacы yarandыьыndan sяbrli olmaq vя gюzlяmяk lazыm gяlirdi. "Aydыn" poemasы 1993-cц il aprel ayыnыn 20-nя qяdяr nяшr edilib qurtarmышdы. Aydыnыn mяzarы qarшыsыnda o kitabdan bir neчя sяtir oxumaq istяyirdim. O zamankы "Elm" nяшriyyatыnыn direktoru Fikrяt Sцleymanoьlu (indi Fikrяt Saraclы adы ilя tanыnыr) Aydыnыn vяfatыnыn ikinci ildюnцmц ilя яlaqяdar keчirilяcяk mяrasimdя iшtirak etmяk цчцn kitablarыmы da юz maшыnыna qoyub mяnimlя birlikdя Kiш kяndinя gяlirdi. Necя oldusa, yolda sюhbяt hяrlяnib-fыrlanыb "Aydыn" poemasыnыn mяziyyяtlяri цzяrinя gяldi. Fikrяt Sцleymanoьlu dedi: "Sяnin qяhrяmanlarыnыn hamыsы юzцnц doьrultmayacaqdыr. Onlarыn arasыnda sяnin tяsvir etdiyin kimi olmayanlar da olacaqdыr. Lakin bunlar sяnin яsяrinin tarixi-яdяbi яhяmiyyяtinя o qяdяr dя tяsir gюstяrmяyяcяkdir. Ona gюrя ki, sяninproqnozlarыn, цmumiyyяtlя, dцz чыxacaqdыr". Mяn belя cavab verdim: "Dцz deyirsiniz. Mяnim qяhrяmanlarыm tяcrцbяli sяrkяrdяlяr deyillяr. Onlar sadяlюvh cяngavяri xatыrladыrlar. Lakin onlarыn hamыsы xalqыnы sevяn adamlardыr. Sadя-

(Арды 15-ъи сящифядя)


PDF uchun:1r.qxd 04.02.2014 11:17 Page 15

№ 1 (112), Йанвар 2014 (Яввялиы: 14-ъц сящифядя) lюvh sevgidяn sevgili vяtяnя ziyanlыq da gяlя bilяr". Hadisяlяrin sonrakы inkiшafы bunun belя dя olduьunu gюstяrdi. Mяnim xalqыmыza sevgiylя dolu bяzi sadяlюvh qяhrяmanlarыm юz cяzalarыnы чяkmяli oldular. Lakin onlar yenя dя qяhrяman olaraq qaldыlar. Bu belя dя olmalы idi. Чцnki mяn hadisяlяrin gediшinя bяzi mяqamlarda hяm dя xalqыn gюzц ilя baxmышdыm. "Elin gюzц tяrяzidir" misalыnы unutmamышdыm. Яsяri yazыb qurtarandan sonra: "Aydыnыn elm vя яdяbiyyat adamlarы ilя mцnasibяtlяrindяn dя gяrяk yazaydыm" - deyя dцшцndцm. Lakin gec idi. Иndi isя fikirlяшirяm ki, Aydыnыn elm vя яdяbiy-

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ durmasы vя o sahяdя dя yaradыcыlыьыnы яyani olaraq nцmayiш etdirmяsi idi. BDU-ya ilk dяfя verilяn EHM-lяr цzrя proqramчы olmasыndan da yazmadыьыmы etiraf edirяm. - Aydыn haqqыnda bцtцn hяqiqяtlяri demяk цчцn imkanыnыz nя qяdяrdi? Vя iчinizdя Sizя mane olan sыxыntыlarы indi etiraf edя bilяrsizmi? - Aydыn haqqыnda hяqiqяtlяri demяk, яlbяttя, seчilяn janrыn imkanlarы ilя baьlыdыr. Bunun цzяrinя mюvzuya hansы bucaqdan baxышыn da oynadыьы rolu gяlsяk, pis olmaz. Aydыn taleyindя Dostoyevski taleyinя oxшarlыq var idi vя bu oxшarlыq onu hяyatы boyu izlямяmiшdi. Aydыn taleyindя Kefli Иs-

zяdi oldum". Mяn isя onun nя demяk istяdiyinin fяrqinя varmadan onu tяbrik etdim. O mяnя "saь ol" demяk яvяzinя чox ciddi bir gюrkяm aldы, incik vя acыqlы bir tonda son cцmlяsini tяkrar etdi: "Mяn dя filan kяs kimi elmlяr namizяdi oldum". Mяn onda sanki yuxudan ayыldыm vя dedim: "Sяn filan kяs kimi ola bilmяzsяn. Mцdafiя etsяn dя,

сящ.15

DИLARЯ ЯLИYEVA

(14 декабр 1929 - 19 апрел 1991). Яliyeva Dilarя Яlяkbяr qыzы яdяbiyyatшцnas, tяrcцmячi, 1960-cы ildяn Azяrbaycan Yazычыlar Birliyinin цzvц, Gцrcцstanыn яmяkdar mяdяniyyяt iшчisi, filologiya elmlяri doktoru, aparыcы elmi iшчi, Azяrbaycan Respublikasы Ali Sovetinin deputatы (1990). 1991-ci il aprelin 19-da Aydыn Mяmmяdov ilя birgя mцяmmalы avtomobil qяzasыnda faciяli шяkildя hяlak olmuшdur. Bakыda Fяxri Xiyabanda dяfn edilmiшdir.

Aydыn Mяmmяdov olmuшdu. Biz birlikdя Aydыnыn qяbrini ziyarяt etdik, Aydыnыn xatirяsini yaшadan abidяyя baш чяkdik, nяhayяt, Aydыngilя getdik. Qapыnы dюydцk. Qapыnы Aydыnыn hяyat yoldaшы Cяnanя xanыm aчdы. Xeyli sюhbяtlяшdik. Hяrdяnbir Aydыnыn bюyцk oьlu Araz ilя zяnglяшirяm. O tяrяfdяn dя nя qяdяr ki, Tяrcцmя Mяrkяzi vя baшda Afaq xanыm Mяsud qыzы olmaqla onun qяdirbilяn яmяkdaшlarы vardыr, Aydыnы unudulmuш шяxs hesab etmяk olmaz. Nя qяdяr ki, tцrkologiya elmi vardыr, o qяdяr dя bu elmdя шяxsi imzasы olan Aydыn vardыr. Nя qяdяr ki, Azяrbaycan яdяbi tяnqidi vardыr, o qяdяrdя яdяbi tяnqidimizdя qыsa, lakin unudulmaz Aydыn mяrhяlяsi vardыr. Aydыn hяr dюvrdя bir formada tяzahцr edяn strukturlarыn deyil, юz axarы ilя яbяdiyaшar xalqыmыzыn Aydыnыdыr.

yat adamlarы ilя mцnasibяtlяrindяn yazsaydыm, onlarыn da bir чoxu mяnim sadяlюvh qяhrяmanlarыmы kюlgяdя qoyacaqdы, bяlkя dя, "Elin gюzц tяrяzidir" misalы o mяqamda юzцnц oьrultmayacaqdы. - Bu яsяri yazarkяn hansы чяtinliklяrlя цzlяшdiniz? - Aydыn цnsiyyяt baxыmыndan яhatяli bir шяxsiyyяt idi. Aydыnыn dяmirчi, kюmцrчц, pinячi, dяllяk vя sair ilя, o cцmlяdяn rяsmi adamlarla mцnasibяtlяrindя onu baшqalarыndan fяrqlяndirяn cяhяtlяr qabarыq шяkildя nяzяrя чarpыrdы. O, insanlar necя dцшцnцr, necя yaшayыr, necя mцhakimя edir suallarыna cavab tapmaq istяyяn яzabkeш tяdqiqatчыnы xatыrladыrdы. Pinячi ilя pinячi, dяllяk ilя dяllяk dilindя, kяnd soveti katibindяn tutmuш raykom katibinя qяdяr rяsmi adamlarla rяsmi dillя qarышыq bir dildя danышmaq hяr kiшinin iшi deyildi. Яsяrimi yazarkяn bunlarы da yazmaq istяdim, lakin bunlar daha bюyцk hadisяlяr fonunda gюzlяrimdяn qaчdыlar. Bir dя o zaman gюzlяrimя gюrцndцlяr ki, artыq gec idi. Aydыnы ailя-mяiшяt чяrчivяsindя, qohum-qardaш, dost-tanыш coьrafiyasыnda tяsvir etmяk dя mяnim dцшцncяlяrimin цmumi inkiшaf xяttinя o qяdяr dя uyuшmurdu. Mяn bu чяtinlikdяn heч юzцm dя bilmяdяn, sюvqi-tяbii olaraq qaчмышам. Kюvrяlяndя aьlaya, sevinяndя gцlя, hirslяnяndя sюyя bilяn tяbii bir insanы hяyatыn bцtцn sahяlяrindяtяbii шяkildя gюstяrя bilmяk чяtindir, яslindя qeyri-mцmkцndцr. - Bir daha soruшum: Aydыnы yaddaшыnыzda qalan vя яsяrя daxil olmayan hansы qяribяliklяrini yaza bilmяmisiz? - Sюzцnцzя qцvvяt olaraq onu deyim ki, Aydыnыn oxuduьu mяktяbя mцnasibяtini yaza bilmяdim. Yazsaydыm, bunun gяlяcяk nяsillяrin яxlaqi-mяnяvi tяrbiyяsinя bюyцk tяsiri ola bilяrdi. Aydыn hяr dяfя Bakыdan gяlяndя ilk olaraq mяktяbя gяlяr, mцяllimlяri ilя gюrцшяr, dostlarы ilя oturub maraqlы sюhbяtlяr edяrdi. Vaxt tapыb qonшu Oxud kяndinя gedяr, yenя dя orada mцяllimlяrinя baш чяkmяyi юzцnя borc bilяrdi. Юzцnя yaxыn olan adamlarы axtarыb tapmaq, onlarы yanыndakы qonaqlarla tanыш etmяk xoшbяxtliyini yaшamaqdan sonsuz zюvq alыrdы. Aydыn o qяdяr istiqanlы idi ki, hяtta, xяtrini чox istяdiyi dostu ilя yeri gяlяndя yataqxanada qalmaьы da цstцn tuturdu. Aydыn qяribяliyi hяm dя onda idi ki, dяllяyя dя, pinячiyя dя tцrkologiyadan danышmagы, elя onlarla bir yerdя lяhcяmizdяki arxaizmlяri tapыb izah etmяyi bacarыrdы. Onu cяmiyyяtin bцtцn tяbяqяlяri alim kimi qяbul edirdi. Aydыn taleyцklu, eyni zamanda qlobal mяsяlяlяri dя adi adamlara elя bir шюvqlя danышыrdы ki, sanki hamы hяr шeyi baшa dцшцrdц. Aydыnыn qяribяliklяrindяn biri dя hяr hansы bir dilчinin, yaxud яdяbiyyatчыnыn qяtiyyяn yaxыn durmayacaьы iшlяrя hяvяslя yaxыn

- Daha nяlяri soruшmaьыmы istяrdiniz?

Академик Урхан Ялякбяров, Айдын Мяммядов вя Аз.ССР МК-нын катиби Яфранд Дашдямиров, 1989 (Фото Ядалят Тащирзядянин шяхси архивиндяндяндир) gяndяr taleyinя dя bяnzяrlik var idi. Elm alяmindя onu kefli kimi qяbul edяndя sakitlik tapыrdыlar. Bu keflilikdя onu hяyatы boyu izlяmяmiшdi. O axыr ki, ayыlmыш vя юz bюyцklцyц ilя dilчilikdя, яdяbi tяnqiddя, hяmчinin siyasяtdя vя idarяetmяdя tamlыьы ilя gюrцnя bilmiшdi. Mяn bunlarыn hamыsы barяdя demяk imkanыna malik olmamышdыm. Ичimdяki sыxыntыlar iчindя olduьumuz zamanda bizim чevrяmizin gюrmя sferasыna, bяlkя dя, sыьышa bilmяyяn tamlыьыn vя bюyцklцyцn necя юz яksini tapacaьы vя necя qяbul edilяcяyi ilя baьlыdыr. Mяn bu sыxыntыlarыmы dя etiraf etmяyi юzцmя borc bilirяm. Bir halda ki, iчi mяn qarышыq insan шяxsяn юzц haqqыnda hяqiqяtlяri demяkdя dя sыxыntыlar yaшayыrsa, demяli o gюrцndцyц kimi olub, olduьu kimi gюrцnя bilmir. Bu, dцnyanыn hяr yerindя belяdir. Иnsan obrazы yaradan hяr hansы bir шair vя ya yazычы яtrafыnыn, dюvrцnцn sыxыntыlarыnы yaшamaьa mяhkumdur.

etmяsяn dя sяn - Aydыnsan!" Onda Aydыnыn sifяtindя gяzяn tяbяssцmцn iшыq-larыnы gюrdцm. O mяmnunluq hяlя dя gюzlяrimin qabaьыndadыr. Aydыn baшa dцшцlяndя юzцnц xoшbяxt hesab edirdi. Hamыnы vя hяr kяsi baшa dцшmяyя can atdыьы цчцn idi, 1988-ci ilin mяlum vя mяшum hadisяlяrinin axarыnda xalqыmыzыn yaralarыna mяlhяm olmaq istяdi. Mяhz o zaman xalqыnы aydыncasыna baшa dцшяn Aydыnы xalqы da aydыn-

casыna baшa dцшцrdц. Bu qarшыlыqlы anlaшma imperiyanы qorxudurdu vя bu qorxunun sonu "yol Qяzasы" ilя tamamlanmышdы. - Sizcя Aydыnы unudulmuш hesab etmяk olarmы? - Aydыnы unudulmuш шяxs hesab etmяk haqqы danmaqdan baшqa bir шey deyildir. Bu yaxыnlarda Nяriman Яbdцlrяhmanlы Aydыnla baьlы bir чox mяlumatlarы яldя etmяk цчцn mяnim qonaьыm

- Яvvяla, mяnя цnvanladыьыnыz suallar цчцn sizя tяшяkkцrlяr edirяm. Sizin suallarыnыza verdiyim cavablarыm sizi nя qяdяr qane edib-etmяdiyini bilmяsяm dя, imkanыm daxilindя яtraflы danышmaьa чalышdыm. Siz mяndяn Aydыnыn necя olub Шяkinin Bollu dяrя kяnd mяktяbinя rus dili mцяllimi gюndяrildiyini, adi adamlarla necя цnsiyyяtя girdiyini, vaxtilя "Neva" jurnalыnda antitцrk шeirlяrlя чыxыш edяn Silva Kaputikyanы Bakыda baьrыna basan bяzi yazычыlara necя qяzяblяndiyini, BDU-da EHM-я necя proqramlar verdiyini dя soruшa bilяrdiniz. Sizin suallarыnыza cavab vermяyin юzц dя xoшbяxtlikdir.

- Aydыn baшqa cцr yaшaya bilяrdimi. Bilяrdisя niyя seчmяdi o юmrц? - Aydыn baшqa cцr yaшaya bilmяzdi, чцnki юzцnц ifadя etmяkdя чox sяrbяst idi. Aydыn baшqa cцr yaшaya bilmяdiyi цчцn baшqa cцr yaшamaq yolunu seчя bilmяdi, чцnki qarшыsыna, hяtta, чюpцnя чыxanlarы da чяkib юz sяviyyяsinя qaldыrmaq istяdi. Bu isя mцmkцn olan шey deyildi. Mяhz elя bu mцmkцnsцzlцkdяn Aydыn цsyankarlыьы baшladы. Bu цsyankarlыq doьulduьu ocaqdan qurduьu yuvayadяk, hяr gцn gedib-gяldiyi iш yerindяn hяrdяn bir olduьu yыьыncaqlaradяk hяr yeri яhatя etdi. Yяqin ki, o da baшqalarы kimi sakit vя rahat yaшamaq istяyirdi, lakin ba-carmыrdы. Bir dяfя o mяnя dedi: "Mяn dя elmi iшimi mцdafiя etdim. Mяn dя filan kяs kimi elmlяr nami-

Киш кяндиндя Айдын Мяммядовун мязарцстц абидяси юнцндя


PDF uchun:1r.qxd 04.02.2014 11:17 Page 16

сящ.16 Иradя RЮВШЯН,

мемарлыг цзря фялсяфя доктору irada_r@mail.ru Bu йазыны гязетя тягдим етмякдя mяnim mяqsяdim heч dя oxucularda юzцmя qarшы mяrhяmяt hissi oyatmaq дейил. Mяqalяnin чапа щазырладыьым kitabдан яvvяl яrsяyя gяlmяsinin юz sяbяbi var. Яslindя hяr kяs gяrяk юz ixtisasыna uyьun, чalышdыьы sahяni яhatя edяn yeniliklяrdяn bяhs etsin. Lakin bu dяfя mяn qaydalarы pozуб memarlыqdan yox, tamamilя baшqa sahяdяn sюhbяt aчмаг истяйирям. Bяlkя dя buna gюrя чoxlarы mяni qыnayacaq. Amma mяnim hяyatыmda son 10 ildя baш verяn hadisяlяr, indi sizя чatdыrmaq istяdiyim mяlumatla sыx baьlыdыr. Onu da яvvяlcяdяn diqqяtinizя чatdыrыm ki, nя qяdяr чalышsam da юz problemlяrimi kяnara qoyub hamыnы dцшцndцrяn mяsяlяlяrdяn baшlayыm, alыnmadы... Belя ki, Шяkililяr demiшkяn, mяnim haqqыmda, xяstяliyim barяdя gяzяn dedi-qodulara, pычыltыlara, artыqяskik sюhbяtlяrя son qoymaq цчцn fцrsяtdяn yararlanmaq da yerinя dцшяrdi... Bir gцllя vя iki dovшan mяsяlяsi... Чapa hazыrladыьыm nюvbяti kitabda mяnim yaшamaq, saь qalmaq uьrunda mцbarizя apardыьыm, hяm dя чoxusu юz sяhvlяrim ucbatыndan bu vяziyyяtя uчurum hяddinя gяlib чatan hяyatыmыn bir hissяsi qяlяmя alыnmышdыr. Yaшadыqlarыmыza vя hяyatda qarшыlaшdыqlarыmыza gюrя kimsяni gцnahlandыrmaq dцzgцn olmazdы. Яslindя hяr bir insan юz hяyat tяrzini, яtrafыnы, юzцnц rahat hiss etdiyi mцhitя gюря dяyiшdirmяyя qadirdir. Ancaq nяdяnsя bunu etmяyя heч kim tяlяsmir. Biz dюzцrцk, nяyisя gюzlяyirik vя цmid edirik ki, hяr шey юz yoluna dцшяcяk. Ancaq яfsuslar olsun ki, mюcцzя baш vermir. Keчirdiyimiz stresslяr, яsяb gяrginliyi insan шцurunun dяrin qatlarыna юz izini salыr vя vaxt gяlir ki, artыq yorьun, яldяn dцшmцш orqanizm hяyatы qorumaq iqtidarыnda olmur. Keчmiшi geri qaytarmaq, dяyiшdirmяk, sяhvlяri dцzяltmяk isя artыq mцmkцn дейил. Mяn dя yeganя чыxыш yolunu daim stressdяn uzaqda yaшamaqda gюrцrdцm. Mяnя elя gяlirdi ki, hяr шey geridя qalыb, sanki hяr шey юz axarыna dцшцb, amma... Necя deyяrlяr, "sяn saydыьыnы say, gюr fяlяk nя sayыr". Bu dцnyada heч nя insana havayы verilmir, hяr шeyin юz qiymяti, юz dяyяri var. Mяn hяlя dя юzцmя qarшы laqeyd olmaьыmыn яzabыnы yaшayыram. Hяmiшя dцшцnцrdцm ki, yumor hissi bцtцn xяstяliklяrя qarшы яn gцclц vasitяdir. Bяlkя dя mяhz юz dяrdlяrimя gцlmяyi bacarmaьыm, onlara tamamilя fяrqli bucaqdan baxmaьыm mяnя indiyяdяk yaшamaq gцcц verir. Heч шцbhя etmirяm ki, mяni hяlя uzun юmцr gюzlяyir. Daxilimdяn gяlяn hansыsa izahы olmayan qцvvяlяr hяmiшя mяnя dяstяk olur. Sяkkiz il яvvяl mяn ilk dяfя юz diaqnozumu - beyindя шiш (meningioma) eшidяndя bunun nя demяk olduьunu, hяyatыm цчцn nя dяrяcяdя tяhlцkя yaratdыьыnы anlamыrdыm. Шiш beyincikdя idi. O vaxt sakitcя cяrrahi яmяlyyata razыlыq verdim, чцnki baшqa yol yox idi. Saь olsun cяrrahlar, яmяliyyat uьurla keчdi. Tezliklя saьalmaьa baшladыm vя artыq 2-3 aydan sonra baш verяnlяri yaddan чыxardыm. Hяyat davam edirdi, hяm dя kifayяt qяdяr dolьun. Elmi iшimi tamamladыm, dissertasiya mцdafiя etdim. Иш baшыmы o qяdяr qatmышdы ki, altы ayыn necя keчdiyini, Moskvaya nюvbяti mцayinяyя gedяcяyim vaxtыn necя чatdыьыnы hiss etmяdim. O zamanlar xяstяliyim haqda demяk olar ki, heч nя bilmirdim, sadяcя hяkimlяrя inanыr vя onlarыn mяsuliyyяtinя цmid edirdim. Mяnя elя gяlirdi ki, onlar artыq unutmaqda olduqlarыmы yenidяn yaшamaьыma imkan vermяzlяr. Lakin чox tяяssцflяr olsun ki, hяkimlяr dя hяr шeyя qadir deyillяr. Hяr шey Allahыn яlindя idi vя

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

№ 1 (112), Йанвар 2014

Hяyatыn amansыz qaydalarы Hяkimlяrin son яmяliyyatdan sonra xяstяlik tarixчяmя гейд етдикляри nяticяnin bяndlяrinin birindя "Ehtimal: xoшagяlяn deyil..." yazыlmышdы. Bunun tibbi dildя nя demяk olduьunu anlamaq чяtin deyil, mяnimчцnsя bu яsl hюkm kimi sяslяnirdi. Bu mяqalя дя чapa hazыrladыьыm kitabыn kiчik bir parчasыdыr. Kitab rus dilindя yazыlsa da sюzsцz ki, azяrbaycan dilinя tяrcцmя olunacaq. Yeri gяlmiшkяn, tяrcцmя iшlяrindя mяnя kюmяk edяn hяmkarыm, filoloq Pakizя xanыm Zakirovaya dяrin tяшяkkцrцmц bildirirяm. tяkcя O mяni nя gюzlяdiyindяn xяbяrdar idi. Hяr yaшadыьыm gцn mяnя elя gяlirdi ki, цzяrindя yaшamaьa alышdыьыm nazik buz qatы hяr an qыrыla bilяr, lakin o buz qatы davam gяtirir vя hяlя dя mяni saxlayыrdы. Иkinci яmяliyyatdan sonra aldыьыm шцa mцalicяsi mяni mцяyyяn vaxt cяrrah bычaьыndan xilas etdi. Baxmayaraq ki, hяkimlяr beynimdяki meningiomanыn xoш xassяli olduьunu deyirdilяr, mяn юzцm artыq belя bir qяnaяtя gяlmiшdim ki, bu шiш чox xain vя qяddardыr. Цstцndяn heч iki il keчmяmiш, 2009-cu ildя юzцmц yenя narahat hiss etmяyя baшladыm. Yenя Moskvaya getмяли олдум. Mцayinяlяrdяn sonra mяni цчцncц яmяliyyata hazыrlamaьa baшladыlar. Nяticя daha pis ola bilяrdi. Allaha чox шцkцr! Yaradan bu dяfя dя mяndяn цz чevirmяdi. Ancaq bu zaman hяyatыmda gюzlяnilmяdяn baш verяn bir hadisя mяnя gцclц zяrbя vurdu. Atamыn qяfil юlцmц mяni чox sarsыtdы. Яmяliyyatdan sonra sol gюzцmdя yaranan aьыrlaшma mяhz hяmin bяd xяbяri eшidib aьladыqda цzя чыxdы. Gцzgцyя baxdыqda gюrdцklяrimя heyrяtlяnmяyя bilmяdim. Belя ki, aьlamaqdan sonra qыzarыb шiшkinlяшmiш saь gюzцm sol gюzцmdяn kяskin шяkildя fяrqlяnirdi. Sol gюzцm isя yaшadыьыm mцsibяtя biganя qalmышdы, bir damla belя gюz yaшы axыtmыrdы. Иllяr keчirdi, Moskvaya daimi sяfяrlяr getdikcя mяnimчцn bir iшgяncяyя чevrilirdi. Gюzц yaшlы uчuшlar, gюmrцk, xяstяxana, mцayinяlяr... Vя nяhayяt, hяkimlяrin tanыш qяnaяtlяri. Rentgen шяkillяri mяni hяmiшя peшman edirdi, шiш

Allah-Taala bir daha kimsяyя yaшatsыn. Onlarыn qanыndan vя canыndan yaranan mяn, onlarыn hяmiшяlik цrяk aьrыsыna чevrildim. Юzцmя, xяstяliyimя, яtrafыmda baш verяn hяr шeyя nifrяt edirdim. Яzab чяkir, qяzяbimdяn gцnahkarlarы tapmaьa чalышыr, юzцmdяn baшqa kimsяnin heч няdя gцnahы olmadыьыnы dяrk edяrяk sakitlяшir-

dim. Bu mяnim taleyim idi vя mяni sыnaьa чяkmяkdяn yorulmurdu: beш cяrrahi яmяliyyat, чoxsaylы шцa mцalicяlяri vя yenя dя xoшяgяlmяyяn ehtimallar... Mяsяlяnin maliyyя tяrяfi haqqыnda hяr шeydяn az dцшцnцrdцm. Bu yцkц чяkmяk bюyцk qardaшыmыn чiyinlяrinя dцшцrdц. Яgяr onun maddi vя mяnяvi dяstяyi olmasaydы, yяqin ki, mцbarizя цчцn юzцmdя gцc tapa bilmяzdim. Tяkcя onu deyя bilяrяm ki, pul insana hava, su vя gцnяш qяdяr

"nяsя" - irsdяn gяlяn daxili mяdяniyyяt vя ziyalыlыq idi. Yaxшы яdalar, xoшagяlяn hяrяkяtlяr, baшqalarыna qarшы hюrmяt vя diqqяtcillik bu "nяsя"nin яsasыnda dururdu. Onun ailяsi, hяyat yoldaшы vя uшaqlarы artыq on ilя yaxыndыr ki, evlяrindя xяstя bir insanыn uzun mцddяtli varlыьыna dюzmяk mяcburuyyяtindяdilяr. Lakin heч bir an belя onlara yцk olduьumu mяnя hiss etdirmяyя чalышmadыlar. Mяn dя yaxшы baшa dцшцrdцm ki, mяnim mцalicяmя hяddindяn чox maddi vяsait sяrf olunur vя юzцm dя bu vяsaitin heч olmazsa bir hissяsinin яldя olunmasы цчцn nяsя etmяyя чalышыrdыm. Bu mяqsяdlя Dюvlяt baшчыmыza, sяhiyyя nazirimizя, юlkяmizin birinci xanыmыna vя baшqa instansiyalara mцraciяt etdim vя onlardan cavab ala bilmяdim desяm yalan olar. Cavab oldu... Sяhiyyя Nazirliyinin nяzdindя fяaliyyяt gюstяrяn "Vяtяndaшlarыn Respublikadankanar Mцalicя Mяsяlяlяri цzrя" Komissiyasы mяni dяfяlяrlя mцalicя edяn Moskva шяhяrindяki Burdenko adыna Elmi Tяdqiqat Иnstitutunun hяkimlяrinin tяyin etdiyi mцalicяni lяvь etmяk qяrarыna gяlib, mяnя zяng edib dedilяr ki, yazыlan mцalicя цsulu sizя gюstяrilmяyib... Vя mяnim varlы Vяtяnim yalnыz Moskvaya aviabiletlяrin pulunu юdяmяyя razы oldu. Tяbii ki, belя bir qяrara mяhяl qoymaq gцlmяli idi. Dцшцnцrяm ki, burada шяrh vermяk yersizdir... Bu illяr яrzindя mцxtяlif xяstяliklяrlя baьlы чoxlu kitablar oxudum. Onlarыn iчяrisindя hяm yцksяk elmi dяrяcяli tibb alimlяrinin, hяm dя юzцndя qorxunc xяstяliklяrlя mцbarizя aparmaq gцcц tapan sadя insanlarыn яsяr-

durmadan bюyцyцrdц. Юz sяhvlяrimi yaxшы dяrk edirdim. Baшa dцшцrdцm ki, insan цчцn yaxшы hяyat yoldaшы, yaxшы ana, yaxшы юvlad, bacы, dost olmaq hяlя azdыr, insanыn юzцnц sevmяsi daha vacib amillяrdяn biridir. Яlbяttя, eqoizm hяddinя чatmamaqla. Sadяcя insan onu яhatя edяnlяrя faydalы olmaq xatirinя ilk nюvbяdя юzцnц sevmяyi vя юzцnя hюrmяt etmяyi bacarmalыdыr. Чцnki gцnlяrin birindя insan yaxыnlarы цчцn artыq yцkя yox, sadяcя problemя чevrilя bilяr. Doьma vя yaxыnlarыmыn mяnяvi яzab чяkmяlяri mяnя hяdsiz aьыr gяlirdi. Allah шahiddir ki, imkan daxilindя iчimdя yыьыlan mяnfi duyьularы яtrafdakыlardan gizlяtmяyя чalышыr, hяmiшя шяn vя gцmrah gюrцnmяyя чalышыrdыm. Bяzяn elя olurdu ki, юzцmdяn asыlы olmadan dostlarыma, tanышlarыma, юvladlarыma qarшы, heч bir sяbяb olmadan kobudluq edirdim. Hяtta mяnя hamыdan yaxыn olan insana anama qarшы kobud rяftarыm sonradan daxilяn dяrin tяяssцf vя peшmanчыlыq hissi keчirmяyimlя nяticяlяnirdi. Anamdan uzaqda olduьum vaxtlarda hяr шeyя gюrя юzцmц danlayыrdыm. Иstяmяzdim ki, valideynlяrimin yaшadыqlarыnы

lazыmdыr. Yaxшы klinikalar, yaxшы hяkimlяr... Qardaшыm hяmiшя yanыmda idi vя яn aьыr yцk onun payыna dцшцrdц. Moskvada olduьum vaxtlar daha yaxшы яhvalda gюrцnmяyя чalышыrdыm, qяlbimdя nяlяr чяkdiyimdяn isя yalnыz юzцm vя Allahыn xяbяri olurdu. Яslindя heч dя яtrafdakыlarыn dцшцndцyц kimi gцclц deyildim. Bu illяr яrzindя bюyцk qardaшыmыn xasiyyяtinя dair юzцmчцn bir sыra yeni kяшflяr etdim. Mяlum oldu ki, onu heч tanыmыrammыш. Axы necя tanыyaydыm?.. Mяn ikinci sinifdя oxuyanda o, artыq mяktяbi bitirib instituta daxil olmuшdu, sonrakы illяrdя onun ordu sыralarыnda xidmяti, яmяk fяaliyyяti,.. vя mяnim ata evimizi tяrk etmяyim, onun ailяsi ilя Moskvaya kючmяsi uzun mцddяt bizim bir-birimizdяn ayrы yaшamaьыmыza sяbяb olmuшdu. Biz yalnыz uшaq ikяn bir evdя yaшamышdыq. Lakin mяnim mцalicя цчцn Moskvaya mцtяmadi sяfяrlяrim qardaшыmыn necя insan olduьunu anlamaьыma kюmяk etdi. Bir tяrяfdяn o, sadяcя tяrbiyяli bir insan tяяssцratы yaradыrdы, digяr tяrяfdяn isя onda mяnimчцn ilk vaxtlar izaholunmaz dяrin vя daha яhяmiyyяtli "nяsя" olduьu aydыn idi. Bu

lяri vardы. Belя ki, Niшi, Hilda Klark, Doroqov, Bolotov, Todikov, Qoqulan, Rim Axmetov vя daha bir чox istedadlы insanlar qarшыlaшdыqlarы xяstяliklяrdяn yaxa qurtara bilmiшlяr vя onlardan hяr biri saьalmaq цчцn юz mцhцm vя faydalы metodikasыnы insanlara kitablar vasitяsilя чatdыrmaьa чalышmышlar. Lakin чox tяяssцf ki, bu цsul vя metodlarla bir чoxlarы iш-iшdяn keчdikdяn, xяstяlik юz iшini gюrdцkdяn sonra tanыш ola bilir. Deyirlяr, "hoppanmamыш "hop" demя". Heч mяn юzцm dя qatarыn qabaьыnda qaчmaq istяmirяm. Vя daim saьalmaq цчцn yollar axtarыr, яllяrimi sakitcя yanыma salыb gюzlяmяk istяmirяm. Axы belя olmur, nяsя mяnя mцtlяq kюmяk etmяlidir. Mяn яnяnяvi vя qeyri-яnяnяvi tяbabяtin bir чox цsullarыna яl atdыm. Saьlam hяyat tяrzi keчirmяyя, dцzgцn qidalanmaьa чalышdыm, Niшinin qaydalarы ilя yaшadыm, acы otlardan hazыrlanmыш "dяrmanlar" iчdim, vena daxilinя peroksid qяbulu ilя mцalicя olundum, Bolotovun mяlhяmini vя Doroqovun iyrяnc qoxuya malik ASD-2 pereparatыnы sыnadыm, aьыr xяstяliklяrdяn шяfa tapmыш bir чoxlarыnыn цsullarыnы sыnaqdan keчirdim. Ola bilsin ki, orqanizmimdя

Др. Бжодне Ескеланд

mцяyyяn yaxшыlaшmalar oldu, lakin nяticя heч dя tam gюzlяdiyim kimi deyildi. Mяnim indi kiminlяsя юz hяyat tяcrцbяm vя yaшam tяrzimlя bюlцшmяyя haqqыm varmы? Яgяr mяn indi yazыram, sizsя oxuyursunuzsa, demяli mяn varam, sюzцn hяqiqi mяnasыnda yaшayыram, nюvbяti чяtinliklяrin vя sыnaqlarыn юh-

Др. Жощн Р.Давидсон dяsindяn gяlmiшяm vя mцbarizяdяn чяkilmяmiшяm. Vя яgяr siz dя indi bu mяqalяni oxuyursunuzsa, sizin gюzlяnilmяdяn baшыnыzыn цstцnц ala bilяcяk xяstяlikdяn yaxa qurtarmaq шansыnыz var. Doьrudur, mяnim юmцr payыmыn uzunluьu tяkcя bizi Yaradana mяlumdur, ancaq яgяr insan yaшayыrsa, o iшlяmяli, qurub-yaratmalы vя insanlar tяrяfindяn istяnilmяlidir. Hяyatыmыn чяtinliklяrlя dolu son illяrindя iчimdя bir-birinя uyьun gяlmяyяn ziddiyyяtli fikirlяr vя duyьular baш qaldыrыrdы. Иlk hiss etdiyim qorxu vя inciklik idi vя юzцmя чox yazыьыm gяlirdi. Zaman keчdikcя uzun sцrяn xяstяlik sayяsindя mяndя яtrafdakыlara qarшы paxыllыq, qыsqanclыq hissi baш qaldыrыrdы. Bяli, bu mяhz belя idi. Яtrafdakыlara baxaraq dцшцnцrdцm: "Mяn buna layiq idimmi?" Ancaq indi taleyimlя barышdыqdan sonra fяrqli dцшцnцrяm. Иndi sadяcя юzlяrinя laqeyd yanaшan insanlarыn halыna acыyыram. Иndi mяnim iчimdя bяrkdяn qышqыrmaq, saьlamlыьыnыn dяyяrini bilmяyяn, saьlam hяyat tяrzi keчirmяyяn hяr kяsi qяflяt yuxusundan ayыltmaq hissi baш qaldыrыb. Bяlkя dя bu mяqalя mяhz hяmin iчimdяn gяlяn sяsdir. Keчяk яsas mяtlяbя... Siz mяnimlя razыlaшarsыnыz ki, heч kim xяstяlяnmяk istяmir, hamы istяyir ki, чox yaшasыn vя xarici gюrцnцшц saьlam olsun. Biz чalышыrыq ki, keyfiyyяtli mяhsulla qidalanaq, tяmiz sudan istifadя edяk. Son 20-30 ildя dцnyada baш verяn ekoloji problermlяr hamыya yaxшы mяlumdur. Belя problemlяr olduqca чoxdur. Bunlarыn da bюyцk яksяriyyяtinin sяbяbkarы elя юzцmцzцk. Texnika dцnyamыzы addыm-addыm mяhvя doьru aparыr. Bu faktdыr. Bu gцn ekoloji problemlяrin evimizdя, яtraf mцhitdя, qida mяhsullarыmыzda nяzяrячarpan ziyanlarы gюz qabaьыndadыr. Bцtцn bu problemlяr яvvяl-axыr insanlarыn sяhhяtindя чox bюyцk fяsadlar yaradыr. Odur ki, bu gun kimsя, haradasa elmi яsasы olan, belя шяraitdя saьlam qalmaq цчцn insan saьlamlыьыna yardыmчы olan bir mяhsul ortaya чыxarыbsa, bu чox vacib bir mяsяlяdir vя mяnя bu yюndя mяlum olan bir informasiyanы sizlяrlя bюlцшmяyi юzцmя borc bilirяm.

(Арды 17-ъи сящифядя)


PDF uchun:1r.qxd 04.02.2014 11:17 Page 17

№ 1 (112), Йанвар 2014

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.17

Шяki-Zaqatala bюlgяsindя zяlzяlяdяn sonra buzlaq sularыnыn tяrkibindя ciddi dяyiшikliklяr mцшahidя olunur Azяrbaycanda iчmяli su ilя baьlы AMEA Rяyasяt Heyяtinя mяxfi mцraciяt цnvanlanacaq Республикамызда Gцclц Qamma Шцalanma Kompleksinin yaradыlmasыna baшlanыb

Adil QЯРИБОВ,

AMEA Radiasiya Problemlяri Иnstitutunun директору, АМЕА-нын мцхбир цзвц, ямякдар елм хадими, кимйа елмляри доктору, профессор

APA-nыn verdiyi mяlumata gюrя, bu барядя Azяrbaycan Milli Elmlяr Akademiyasыnыn (AMEA) Riyaziyyat vя Texniki Elmlяri Bюlmяsi institut vя tяшkilatlarыnыn 2013-cц il цчцn hesabat iclasы чяrчivяsindя AMEA Radiasiya Problemlяri Иnstitutunun illik hesabatы ilя baьlы чы-xышыnda Иnstitutun direktoru Adil Qяribov aчыqlayыb. Adil Qяribov deyib ki, Azяrbaycanыn radiasiya fon xяritяsinin hazыrlanmasы istiqamяtindя dя iш aparыlыr. Профессор Fюvqяladя

Hallar Nazirliyinin tяrkibindя radioloji vя nцvя fяaliyyяtinin tяnzimlяnmяsi ilя baьlы agentliyin fяaliyyяt gюstяrdiyini dя xatыrladыb: "Radiasiya fon xяritяsinin hazыrlanmasына bюyцk vяsait tяlяb olunur. Fюvqяladя hallar naziri Kяmalяddin Heydяrov Atom Enerjisi цzrя Beynяlxalq Agentliyinin toplantыsыnda Azяrbaycanыn radiasiya fon xяritяsinin tяrtib olunmasы mяsяlяsini qaldыrmышdы. Bunun цчцn hяm havadan, hяm yerdяn чяkiliш aparыlmalыdыr. Bu xяritяnin tяrtibi цчцn hazыrda iшlяr aparыlыr vя elmi araшdыrma mяsяlяsi ilя dя biz mяшьu-

luq. Bu mяsяlя ilя baьlы FHN-in яmяkdaшы da AMEA prezidenti Akif Яlizadя ilя dя gюrцшцb". Aдил Qяribov Шяki-Zaqatala bюlgяsindя baш verяn zяlzяlяdяn sonra buzlaq sularыnыn tяrkibindя ciddi dяyiшikliklяrin mцшahidя olunduьunu da bildirib. Hazыrda bunun sяbяbinin araшdыrыldыьыnы билдирян институтун директору, yaxыn vaxtlarda iчmяli su ilя baьlы AMEA Rяyasяt Heyяtinя mяxfi mцraciяtlяrinin olacaьыnы da qeyd edib.

A.Qяribov araшdыrmalar zamanы Azяrbaycanыn bяzi rayonlarыnda шцalanmanыn 100-150 mikrorengen saata чatmasы faktlarыnыn aшkarlandыьыnы da aчыqlayыb: "Biz bu materiallarы yaxыn gцnlяrdя mцvafiq dюvlяt qurumlarыna tяqdim edяcяyik. Biz indi bunu ictimaiyyяtя aчыqlasaq, hansы vяziyyяt yaranar? Яrdяbilin bir kяndindя qrunt sularы ilя baьlы 150 mikrorengen saat шцalanma var, ancaq orada insanlar чox saьlamdыr, яn azы 80 yaш yaшayыrlar".

М.НЯБИБЯЙОВ

Hяyatыn amansыz qaydalarы (Яввяли 16-ъы сящифядя) Sonuncu dяfя Moskvada mяni mцalicя edяn hяkimlя sюhbяt edяrkяn, ona dedim ki, artыq mяnim gцcцm tцkяnir, lakin hяlя qarшыda ay yarыm mяni шцa terapiyasы gюzlяyir. Bяs bu шцalanmalarы bir az yцngцl keчirmяkdяn юtrц mяn nя etmяliyяm? Hяkim dedi birinci dяfя deyil, bilirsяn ki, yemяyindя pяhriz, tяmiz hava, bir dя... sяnя bir preparat deyim, onu яldя edib bu mцddяtdя qяbul edя bilsяn яhval ruhiyyяn yaxшыlaшacaq, terapiyanыn tяsirini yцngцl keчirяrsяn. Birinci dяfя mяn hяmin gцn hяkimdяn bu mяhsulun adыnы eшitdim. Цmumiyyяtlя, hяkimlяr mяnя bir dяrmanы mяslяhяt gюrяndя, ya xalq tяbabяtinя aid bir mяlumat eшidяndя, internetdя, kitablarda o haqda bцtцn mяlumatlarla mцtlяq tanыш oluram. Hяkim mяnя "Laminin qяbul elя..." deyяndя, yenя internetя цz tutdum vя baшa dцшdцm ki, bu preparatыn чox gцclц elmi яsaslarы var. Иnternet sяhifяlяrindя bu mяhsulun xцsusiyyяtlяri ilя tanыш olduqca mяn dя yaшamaq eшqi daha da gцclяnirdi. Чяtin olsa da, Moskvada bu mяhsulu яldя edя bildim. Artыq Rusiya vяtяndaшlarы da bu preparatы sifariш edib istifadя edirlяr. Laminin barяdя mяlumatlarla tanыш olduqca maraqlы bir mяqalяyя rast gяldim. Яlbяttя mяqalя чox uzundur. Lakin mяn sizя hяmin mяqalяnin qыsa mяzmununu чatdыrmaq istяyi-rяm: - Keчmiш Sovetlяr Birliyi dюnяmindя, 50-ci illяrdя Kostroma Vilayяtindяki Yaqшkan xяstяxanasыnыn hяkimi Qavril Andreyeviч Kapustin ilk dяfя toyuq yumurtasы ilя mцalicя цsulunu tяtbiq etmiшdi. Kapustinin bu цsulu SSRИ Sяhiyyя Nazirliyi tяrяfindяn qяbul olunub vя geniш istifadя olunmaьa baшlandы. Цzяrindя tяcrцbя aparыlan ilk xяstя Kapustin юzц oldu. O aya-

ьыndakы bir yaradan яzab чяkirdi. Nя xяstяxanalar, nя dя kurortlar ona kюmяk edя bilmirdi. Hяkim Kapustin uzun dцшцncяlяrdяn sonra toyuq yumurtasы ilя юzцnц mцalicя etmяk qяrarыna gяlir. Иlk iynяdяn sonra ayaьыndakы aьrы kяsilir vя dюrdцncц iynя yaranы tamamilя saьaldыr. Tяяssцf ki, sonralar hansыsa namяlum sяbяbdяn hяkimlяr rяsmяn yumurta iynяlяrinin tяtbiqini dayandыrыrlar. Lakin tяklif olunan mцalicя цsulu tamamilя unudulmadы vя hяmin цsul yaшayыr vя чox mяhsuldar шяkildя bu gцn dя tяtbiq olunur. Sonralar Kapustin bu цsulla insanlarыn яn aьыr vя чox ya-

gюtцrцlmцш hцceyrяlяrdяn alыnmыш mяlhяm цzяrindя tяdqiqat aparыrdы. Baxmayaraq ki, doktor Devidsonun sыnaqlarы чox gюzяl nяticя vermiшdi, o vaxt bu цsul geniш yayыlmadы. Yalnыz 50 il keчdikdяn sonra mayalanmыш toyuq yumurtasы hцceyrяsindяn alыnmыш mяlhяm цzяrindя tяdqiqatlar Norveч alimi doktor Bjodne Eskeland tяrяfindяn yenidяn bяrpa edildi. Яvvяllяr Con R. Devidson tяrяfindяn яldя olunmuш nяticяlяr юz tяsdiqini tapdы. Belяliklя, Norveч vя Amerika alimlяri yumurtanыn tяrkibindяki maddяlяri akulanыn proteinlяrini,

sini sцrяtlяndirir (tяhsilin keyfiyyяtini yaxшыlaшdыrыr). 10. Testesteronun ifrazыnы stimullaшdыrыr. 11. Fiziki gцcц vя orqanizmin dayanыqlыlыьыnы artыrыr. 12. Fiziki aьrыlarы azaldыr, daha sonra aradan qaldыrыr. 13. Яzяlя tonusunu йцксялдир. 14. Hяyat enerjisini artыrыr, яhval-ruhiyyяni yaxшыlaшdыrыr. 15. Orqanizmdя piy tяbяqяsini яridir, bu da aьыr fiziki hяrяkяtlяri etmяdяn vя qida rejimini pozmadan arыqlamaьa sяbяb olur. 16. Qanda шяkяrin miqdarыnы azaldыr.

LifePharm Qlobal Network ширкятинин ямякдашлары yыlmыш xяstяliklяrini mцalicя edirdi. Bu gцn dя tяzя toyuq yumurtalarыndan alыnmыш iynяlяr яn gцclц immunomodulyator hesab olunur. Hяlя Kapustinя qяdяr 1920-ci illяrin sonunda Kanada alimi doktor Con R. Devidson mayalanmыш toyuq yumurtalarыndan mцяyyяn vaxtda, daha dяqiq inkubasiya dюvrцnцn 9-cu gцnцndя

sarы noxudun fitoproteinlяri, 22 amin turшusu ilя birlяшdirmяklя kapsullar hazыrlamыш vя onu LAMИNИN adlandыrmышlar. Lamininin unikallыьы ondadыr ki, 1920-ci ildяn baшlayaraq dяrin tarixi olan elmi tяdqiqatlarыn mюcцzяli nяticяlяri sayяsindя mцkяmmяl шяklя salыnaraq, insanlarыn istifadяsinя verilmiш mяhsuldur. Artыq yumurta iynяlяri olmadan belя yumurtanыn iчindяki yaшam enerjisinя sahib olmaq olar. Laminini daim istifadя etmяklя aшaьыdakы nяticяlяri яldя etmяk olur: 1. Serotoninin miqdarыnы артырыр. 2. Stresы hядdini azaldыr vя dцшkцnlцk (depressiya) hallarыnы арадан gюtцrцr. 3. Yuxunu mюhkяmlяdir. 4. Emosional durumu yaxшыlaшdыrыr. 5. Saьlam dяri цчцn vacib olan tяbii kollagenin ifrazыna yardыmчы olur. 6. Qocalma яlamяtlяrini azaldыr. 7. Tяbii DNT-ni stimullaшdыrыr. 8. Yaddaшы yaxшыlaшdыrыr, diqqяti artыrыr, fikri cяmlяmяyя yardыmчы olur. 9. Yaddasaxlama prose-

lяyir.

17. Qan tяzyiqini tяnzim-

18. Цmumi mяmnunluq duyьusunu artыrыr. Bu gцn internetdяn laminin haqqыnda kifayяt qяdяr informasiaya яldя etmяk olar. Laminin istifadя edяn insanlarыn gюrdцyц nяticяlяr olduqca чoxdur. Sadяcя YouTube.com saytыnda Laminin sюzцnц yazыb axtarыш vermяk kifayяtdir ki, bu mюcцzяli preparat haqqыnda onlarla videodan mцkяmmяl mяlumatlara malik olasan. Иndi isя sizя bu mяhsulu hazыrlayыb yaymaьa baшlayan kompaniya barяdя mяlumat vermяk istяrdim. LifePharmИnc шirkяti artыq 25 ildяn чoxdur ki, dцnya bazarыnda mцxtяlif mяhsullarы ilя Sony, Boyinq, Coca-cola firmalarы kimi tanыnmыш bir шirkяtdir. LifePharmИnc-in baш ofisi ABШ-ыn Kaliforniya шtatыnda yerlяшir. Lamininin dцnya bazarыna чыxarыlmasы цчцn LifePharmИnc sыrf bu sahяdя ixtisaslaшan LifePharm Qlobal Network adlы daha bir шirkяt tяsis etmiшdir. Шirkяtin istehsal etdiyi yeganя mяhsulun bu preparat olmasы heч dя qцsur yox, яksinя цstцnlцk hesab oluna bilяr, чцnki mяhsulun

hazыrlanmasыna maksimum vaxt, diqqяt vя mяsuliyyяt sяrf olunur. Bu layihя чox qыsa bir zamanda dцnyanыn hяr nюqtяsindя юzцnц tanыdacaq. Шцbhяsiz Azяrbaycanda da. Hazыrda sюzцgedяn layihя Kanadada, Koreyada, Иndoneziyada, Filippin adalarыnda vя Malay-ziyada юz nцmayяndяliklяrini aчыb. Rusiyada, Ukraynada, Qaza-xыstanda, Qцrcцstanda da bu mяhsul artыq istifadя edilir vя bu юlkяlяrin hяkimlяri artыq pasiyeнt-lяrinя bu mяhsulu qяbul etmяyi mяslяhяt gюrцrlяr. Bir daha xatыrladыm ki, mяn Laminini artыq 2 aydыr qяbul edirяm vя юzцmdя mцsbяt dяyiшiklяrin baш verdiyinin шahidiyяm. Prepat mяni narahat edяn neqativ fikirlяrdяn uzaqlaшdыrыb, yalnыz pozitiv fikirlяr mяni dцшцndцrцr. Mяn bu mяhsulu шцa terapiyasы иля ейни вахтда qяbul etmяyя baшladыm vя mцalicяni яvvяllяr olduьu kimi aьыr deyil, yцngцn keчirdim. Lamininин яn чox mцsbяt tяsirini gюzlяrimdя hiss etdim ki, yeni aldыьыm eynяkdяn heч мяня лазым олмады... Dцшцnцrяm ki, бу препаратын kяшfi vя mяnim onunla tanышlыьыm bir qяdяr gecikmiшdir vя ola bilsin ki, laminin mяnim orqanizmimdя olan fяsadlarы tamamilя aradan qaldыra bilmяz, lakin kюmяk edяcяyinя artыq tam яminяm. Nя vaxtsa, haradasa oxuduьum bir ifadя var: "Яgяr insanы saьaltmaq mцmkцn deyilsя, bu o demяk deyil ki, ona kюmяk etmяk olmaz". Sonda onu da qeyd edim ki, yuxarыda yazdыqlarыm heч dя o demяk deyil ki, bu gun sяhhяtindя problemlяri olanlar hяkimя mцraciяt etmяdяn юzцnц ancaq haqqыnda sюhbяt aчdыьыm preparatla mцalicя etsin. Mяn bu yazыmla onu diqqяtinizя чatdыrmaq istяyirяm ki, hяr bir sяhhяtindя problemlяr olan, yaxud цmumiyyяtlя saьlam yaшamaq istяyяn insanlar цчцn laminin zяmin yarada bilяr. Vя чox yaxшы olardы ki, sяhhяtindя problemlяri olub hяkimя mцraciяt edяn insanlara hяkimlяr resept yazdыqda, tяyin etdiklяri dяrman preparatlarы ilя yanaшы laminin dя qяbul etmяyi tюvsiyя etsinlяr. Hamы bilmяlidir ki, artыq bцtцn sahяlяrdя, o cцmlяdяn tяbabяtdя elm elя inkiшaf edib ki, xяstяliklяrin qarшыsыnы almaьa hяr bir insana шans verilir. Одур ки, сaьlamlыьыnыzы qoruyun ki, Allahыn verdiyi юmrц sonaдяк problemsiz yaшaya bilяsiniz.


PDF uchun:1r.qxd 04.02.2014 11:17 Page 18

сящ.18

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

№ 1 (112), Йанвар 2014

МЯЩЯММЯД ЯМИН РЯСУЛЗАДЯ - 130

Vяtяn vя xalq mяhяbbяtinin mцcяssяmяsi lяtin dirilmяsi prosesinя tяkan verяn bir mцqяddimя vя yeddi mяqalяdяn ibarяt silsilя yazыlar чap etdirir. Bu mяqalяlяrin ana xяttini "mцsяlmanчыlыq millяti ifadя etmir", "milliyя dinцzяrindя deyil, dil vя mяdяniyyяt цzяrindя qurulur", "Иctimai inkiшafa nail olmaq, bяшяriyyяtя fayda vermяk, dцnya mяdяniyyяtini zяnginlяшdirяn nailiyyяtlяr яldя etmяk milli diriliyin

mцbarizяsini tяшkil edяcяk siyasi partiyanыn yaradыlmasыnыn vacibliyi fikri onun istiqlal nяzяriyyяsinin яn vacib elementlяrindяn biri idi. Bu missiyanы Mцsavat Partiyasы hяyata keчirdi. M.Я.Rяsulzadя Mцsavatы "milli Azяrbaycan davasыnыn яn canlы vя яn gцclц savaш silahы" kimi xaraktцrizя etmiшdir. M.Я.Rяsulzadяnin яn

rяьmяn diyorduq Yaшasыn Azяrbaycan!". Иngilis filosofu C.St.Mill (1806-1873) tяrяfindяn irяli sцrцlяn fikirlяrdяn biri dя budur ki, яqli vя яxlaqi cяhяtdяn inkiшaf edяn adamlar nisbяtяn az tяmin olunurlar, hяyatdan az mяmnun olurlar, baшqa sюzlя desяk, kamillяr nadanlara nisbяtяn dцnyadan az hяzz alыrlar, iztirablarы isя

Щябибуллащ МАНАФЛЫ, АМЕА Шяки Реэионал Елми Мяркязин ямякдашы, тарихчи XЫX yцzilin son rцbцndя Azяrbaycanыn ictimai hяyatыnda mцtяrяqqi sяciyyя daшыyan hansы dяyiшikliklяr vя yeniliklяr baш vermiшsя, bunlarыn hamыsы M.F.Axundzadя, H.Zяrdabi, Ш.C.Яfqani, Я.Hцseynzadя, Я.Aьaoьlu kimi nяhяng fikir adamlarыnыn milli inkiшafa dair dцшцncяlяr alяmi ilя baьlы olub. Sonrakы dюvrdя illяrin sыnaьыndan чыxaraq kristallaшan bu fikirlяri tяkmil hala salыb milli istiqlal ideologiyasы шяklindя ifadя etmяyя qabil olan bir tяlimя ehtiyac yarandы. Elя bir tяlim ki, xalqa Rusiyanыn mцstяmlяkя zцlmцndяn vя digяr ictimai bяlalardan xilas yolunu gюstяrя bilsin. Hяmin ideoloji sistemin nяzяri яsaslarыnыn iшlяnib hazыrlanmasыnda M.Я.Rяsulzadяnin bюyцk xidmяtlяri oldu. Milli tяrяqqinin yalnыz siyasi, idtisadi vя mяnяvi azadlыq шяraitindя mцmцkцn ola bilяcяyi fikri bu elmi -nяzяri tяlimin ana xяttini tяшkil edirdi. Milli azadlыq idealыnы Tanrы sovqatы kimi dяyяrlяndirib Tanrыnыn юzц qяdяr sevmiш bu dцha юmrцnцn sonunadяk tapыndыьы azadlыq mehrabыnыn yanыnda qяrar tutdu. M.Я.Rяsulzadя haqlы olaraq milli -mяnяvi dяyяrlяri dirчяltmяdяn, milli oyanышa nail olmadan xalqы istiqlal mцcadilяsinя cяlb etmяyin mцmkцn olmayacaьыnы dцшцnцrdц. Mяsяlя burasыnda idi ki, yцz il davam edяn mцstяmlяkя rejimi Azяrbaycan tцrkцnцn xarakterinя xas olan cяhяtlяri dяrindяn zяdяlяmiш, milli idrakыn inkiшafыnы xeyli lяngitmiшdi. Bяhs etdiyimiz dюvrdя milli hцquqsuzluq ictimai fikirdя artыq adilяшmяyя baшlamыш, milli dilin iшlяnmя dairяsi mяiшяt hяddinяdяk mяhdudlaшmыш, Azяrbaycan adы ilim-ilim itirilmiш, milli dяyяrlяr sistemindя яsas elementlяrdяn hesab edilяn xalqыn adы tяhrif olunmuшdur. Baшqa sюzlя desяk, milli юzцnцadlandыrma faktы kimi meydana gяlяn "tцrk" etnonimi "tatar" etnonimi ilя яvяz edilmiшdir. Яn acыnacaqlы hal bu idi ki, xalq itirdiklяrinin fяrqinя varmыr, milli kimlik mяsяlяsinя etinasыz mцnasibяt bяslяyirdi. "Kяшkцl" qяzetindя (1891-ci il №22) dяrc olunan bir yazыdan mяlum olur ki, ziyalыlardan biri "millяtin nяdir?" sualыna "mцsяlmanam, hяm dя tцrkяm" cavabыnы verir. Яgяr xalqыn ziyalыsы milli mяnsubiyyяtя dair verilяn sula belя cavab verirsя millimяnяvi dяyяrlяrя mцnasibяtin hansы sяviyyяdя olduьunu шяrh etmяyя ehtiyac qalmыr. Demяli, юncя xalq milli юzцnцdяrk prosesini yaшamalы idi. Milli dяyяrlяrinя, etnik mяnsubiyyяtinя etinasыz yanaшan xalqыn mцstяmlяkя яsarяtinя qarшы qurtuluш savaшы aparmasы mцmцkцn deyildi. M.Я.Rяsulzadя "Dirilik" dяrgisindя "Milli dirilik" sяrlюvhяsiylя milli шцurun dirчяldilmяsinя vя bu mяnada mil-

Mящяммяд Ямин Rяsulzadя мцщаъирятдя достлары иля яsas gюstяricilяridir" kimi fikirlяr tяшkil edirdi. 1915-ci ildя o, "Aчыq sюz" qяzetindя dяrc etdirdiyi "Tutacaьыmыz yol" sяrlюvhяli mяqalяsindя юncя qяlяmя aldыьы fikirlяrdяn чыxыш edяrяk yazыrdы: "Dilcя - biz tцrkцz, tцrklцk milliyyяtimizdir. Ona gюrя mцstяqil tцrk яdяbiyyatы, tцrk sяnяti, tцrk tarixi vя tцrk mяdяniyyяtinя malik olmaьыmыz mяqsяdimizdir. Parlaq tцrk mяdяniyyяti isя яn mцqяddяs qayeyi-amalыmыz, iшыqlы yыldыzыmыzdыr. Dincя - mцsяlmanыz. Hяr bir din юz inananlarы arasыnda mяxsusi bir mяdяniyyяt vцcuda gяtirmiшdir ki, bu mяdяniyyяt beynяlmilяl mahiyyяt tяшkil edir. Mцsяlman olduьumuz цчцn biz tцrklяr beynяlmillяliyyяti islamiyyяyя daxiliz. Bцtцn islam millяtlяrilя шяrikli bir яxlaqa, dini bir tarixя, mцшtяrяk bir yazыya, xцlasя ortaq bir mяdяniyyяtя malikiz". M.Я.Rяsulzadя daha sonra XX yцzilin юzцnяmяxsus cяhяtlяrindяn bяhs edib, hяmin dюvrц elmi-texniki mюcцzяlяr dюvrц kimi xarakterizя edir vя milli hяrяkatыn proqram sяnяdi tяsiri baьышlayan bu mяqalяni belя bir sonluqla tamamlayыr: "Tцrk vя mцsяlman qalaraq mцstяqil yaшamaq istяyiriksя, mцtlяq яsrimizdяki elmlяr, fяnnlяr, hikmяt vя fяlsяfяlяrlя silahlanmalы, sюzцn bцtцn mяnasы ilя zяmanя adamы olmalыyыz. Demяk, saьlam, mяtin vя oyaq mяfkurяli bir millяt olmaq istяyiriksя zamanыn tяlяb etdiyi цч яsasa mцtlяq sarыlmalыyыz: tцrklяшmяk, islamlaшmaq vя mцasirlяшmяk". Xalqыn azadlыq uьrunda

yaxыn silahdaшlarыndan olan N.Yusifbяyli istiqlaliyyяt uьrunda mцbarizяdя Mцsavatыn rolunu obrazlы шяkildя belя ifadя etmiшidir: "Azяrbaycan amalы yalnыz Mцsavatыndыr demяk yanlышdыr. Bu цmumi bir amal vя arzu idi. Ancaq onu ilk dяfя Mцsavat цzя чыxardы. Kцl юrtцlц bir od idi, Mцsavat цfцrцb alovlandыrdы". Mцstяqil Azяrbayvan ideyasыnыn hansы tяpkilяrя mяruz qaldыьыnы, top tцfяnglя qarшыlandыьыnы aydыn tяsяvvцr etmяk цчцn yenя M.Я.Rяsulzadяnin юzцnцn yazdыqlarыna diqqяt yetirяk: "... Mцsavat (bяrabяrlik) naminя buranыn hюkumяti yerli xяlqin яlindя olmalыdыr, dedigim zaman firqяlяri, xцsusяn Rusiyanы tяmsil edяn sol firqяlяri acыqlandыrmышdыm. O gцnя qяdяr bizimlя bir dяrяcяyя qяdяr yola gedяn mяhяlli bolшeviklяr o gцndяn etibarяn baшqa dцrlц rяftar etmяgя baшlamышlardы.... O zaman mцsяlman sosialistlяrinin яlяmdarы bulunan "Hцmmяt" firqяsi baшda doktor Nяriman olmaq цzrя Azяrbaycan muxtariyyяtinin яdцvv-canы (dцшmяni) idi. "Hцmmяt"я gюrя biz millяti fяlakяtя чяkiyor vя mяn qeyrihяqq millяt naminя sюz sюylцyormuшam. Azяrbaycan fikri, tцrklцk iddialarы xяlqin degil, bir takыm burjuapяrяst "boшboьaz"larыn imiш. Mцsяlmanlarыn mяnfяяti, "qыrmыzы яmяlя (fяhlя) bayraьыnыn altыnda toplanmaq vя Rusiya demokratiyasыndan ayrыlmamamqda imiш. Иslamчыlarыn nяzяrindя dя biz haqsыz idik. O zamankы "Rusiyada mцsяlmanlыq" bizi tяfriqячilikdя, millяti-islamы parчaparчa etmяkdя ittiham ediyordu. Fяqяt biz bцtцn bu ittihamlara

onlara nisbяtяn qat-qat чox olur. M.Я.Rяsulzadяnin mюhtяшяm hяyat tarixinin timsalыnda bu paradoksun aьыlabatan izahы budur ki, kamillяr юz zяmanяlяrinin mцrtяce qaydalarыna qarшы чыxdыqlarыna, bu qaydalarы sцquta uьratmaq цчцn чalышdыqlarыna gюrя шяr qцvvяlяr tяrяfindяn iztirablarla qol-boyun yaшam tяrzinя mяhkum edilirlяr. Bюyцk юndяrя mяxsus xarakter kamilliyi qяlяmя aldыьы яsяrlяrin, gцndяlik ictimai-siyasi fяaliyyяtin, яn baшlыcasы isя vяtяnя, xalqa olan qeyri-adi mяhяbbяtin meyarы, юlчцsц olmuшdur. Dцчar olduьu iztirablar da bu mяhяbbяt kimi qeyri-adi olmuшdir. Yaxыn, яziz, doьma adamlarыnы itirmiшdir. Canы-canыndan, qanыqanыndan olan doьmalarыnыn faciяsindяn irяli gяlяn, dюzцlmяz aьrы verяn kяdяri daim qяlbindя gяzdirmiш, ancaq яyilmяdяn, sыnmadan milli lяyaqяt, milli mяnlik, milli шяrяf uьrunda mцbarizяni davam etdirmiшdir. Saysыz-hesabsыz insan faciяsi цzяrindя qurulan bolшevik rejimi юz mahiyyяtini M.Я.Rяsulzadяyя, ailя цzvlяrinя vя yaxыn qohumlarыna mцnasibяtdя bir daha biruzя verdi. Onun gяnc oьlu Rяsul bu rejimin cяlladlarы tяrяfindяn gцllяlяnmiш, digяr doьmalarы isя vяtяndяn sцrgцn olunmuшdur. Azяrbaycanыn hцquqmцhafizя vя tяhlцkяsizlik orqanlarыnda шяbяkя yaratmыш ermяnilяrin nцmayяndяsi, Dюvlяt Tяhlцkяsizlik Иdarяsinin VЫЫ bюlmяsinin rяisi R.Markaryanыn 1937-ci ildя Azяrbaycan SSR Xalq Daxili Ишlяr Komissarы (naziri) Sumbatov-Topuridzeyя yazdыьы raportdan mяlum olur ki, o,

M.Я.Rяsulzadяnin vя яmisi oьlu M.Я.Rяsuloьlunun ailя цzvlяrinin salыndыqlarы Bayыl hяbsxanasыndan Gяncя hяbsxanasыna kючцrцlmяsinя, oradan isя Qazaxыstanыn Чimkяnd vilayяtinя sцrgцn olunmasыna icazя verilmяsini xahiш etmiшdir. M.Я.Rяsulzadяnin mяшяqqяtli sцrgцn hяyatыna dюzmяyяn analыьы vя hяyat yoldaшы vяfat etdi. Qыzы Lяtifя шaxtaya dцшяrяk donub юldц, digяr qыzы Xalidя sцrgцndяn qaчыb Bakыya dюnsя dя burada itkin dцшdц. Onun sonuncu oьlu Azяr isя qцrbяtdя, Qazaxыstanыn Karaqanda шяhяrindя 1993-cц ildя vяfat etdi. M.Я.Rяsulzadяnin яmisi qыzы шairя Цmmцgцlsцm xanыmыn (mяшhur yazычы, 1938-ci ilin yanvarыnda "яksinqilabчы mюvqe tutan Mцsavat Partiyasыnыn fяal цzvц" ittihamы ilя gцllяlяnяn Seyid Hцseynin юmцr-gцn yoldaшы) hяbsxanadan Stalinя yazdыьы mяktub sovet kommunist rejimimnin siyasi, яxlaqi mahiyyяtini anlamaq baxыmыndan xцsusi юnяm daшыyыr. Mяktubun hяssas, diqqяti cяlb edяn cяhяti Цmmцgцlsцm xanыm tяrяfindяn doьmalarыnыn qatilinя "яziz", "dahi rяhbяr" ifadяlяrini iшlяtmяyя mяcbur olmasыdыr. Hяmin mяktuba diqqяt yetirяk: "Яziz Иosif Vissarionoviч! Иkinci dяfяdir ki, mяn юz dяrdimi sizinlя bюlцшцrяm vя цmцdvaram ki, siz mяnя rяhm edяrsiz. Mяn, Цmmцgцlsцm Яbdцlяziz qыzы Sadыqova Azяrbaycan yazычыsы Seyid Hцseyn Sadыqovun hяyat yoldaшы kimi 8 il mцddяtinя azadlыqdan mяhrum edilmiшяm. Altы ay Bakыda hяbsxanada qaldыqdan sonra Temlaqa sцrgцn olunmuшam. Mяnim evdя dюrd uшaьыm qalmышdыr, onlardan bюyцyцnцn 17, kiчiyinin isя 8 yaшы vardыr. Яziz dahi rяhbяrimiz, юvladlardan ayrы dцшmяyin necя aьыr vя dяhшяtli olduьu sizя aydыndыr. Mяnim heч bir gцnahыm yoxdur. Bir Azяrbaycan atalar sюzц var, "яtlя dыrnaьы ayыrmaq olar, ana ilя юvladы yox". Mяn hяr bir fiziki aьrыya dюzяrяm, ancaq uшaqlarla ayrыlыьa yox. Yalnыz Sovet hюkumяti bizi яzizlяyib, bizя bяrabяr hцquq veribdir.... Siz bizя doьmasыnыz. Bizi siz cяzalandыrmыsыnыz, siz dя baьышlayacaqsыnыz, baxmayaraq ki, biz cяzamыzыn sяbяbini bilmirik. Яziz Иosif Vissarionoviч, 8 aydыr ki, mяn gюz yaшы tюkцrяm, sizя gюzц yaшlы xahiш edir, yalvarыram ki, mяnя vя mяnim uшaqlarыma rяhm edяsiniz. Mяni onlarыn yanыna qaytarasыnыz, mяnя onlarы bюyцtmяyя, tяrbiyя etmяyя imkan verяsiniz". Bu mяktub kommunist bolшevik rejiminin vя onun rяhbяrinin eybяcяr mahiyyяtini bцtцn чыlpaqlыьы ilя aчыb gюstяrirdi. M.Я.Rяsulzadяyя vя onun daшыdыьы mяfkurяyя nifrяt Stalin gцruhunun bцtцn insani duyьularыnы mяhv etdiyindяn ananыn bu fяryadы da eшidilmяz oldu. M.Я.Rяsulzadя, hяr шeydяn юncя insanыn vяtяnя, xalqa bяslяdiyi bюyцk mяhяbbяtin, yox yerdяn nяinki Шяrqdя, hяtta demokratiya baxыmыndan Qяrbdя dя analoqu olmayan bir dюvlяt yaradan zяkanыn intяhasыzlыьыnы tяcяssцm etdirir. Tяяssцf doьuran hal budur ki, xalqыmыzыn чaьdaш nяsillяri M.Я.Rяsulzadяnin яmяllяrinin heyrяt doьuran kamilliyini vя nяzяri irsinin mahiyyяtini arzu edilяn sяviyyяdя dяyяrlяndirя bilmir. Bu vяziyyяt barяdя dцшцnmяk vя чыxыш yolu aramaq hяr birimizin qarшыsыnda bir яxlar borcu kimi durur.


PDF uchun:1r.qxd 04.02.2014 11:17 Page 19

№ 1 (112), Йанвар 2014

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

УНУДУЛМАЗ

сящ.19

ЗИЙАЛЫЛАРЫМЫЗ

“Баш щяким” пйесини йазан щяким Lцtfяli Hяsяnovun hяyat vя yaradыcыlыq yolu Deyirlяr, hяr kяsя verilяn qiymяt onun xalqa verdiyi xeyirlя юlчцlmяlidir.Ancaq bцtцn hяyatыnы xalqa sяrf edib,onun mяdяniyyяtinin, sяhiyyяsinin, яdяbiyyatыnыn inkiшaf etmяsi uьrunda чalышan insanlarы unutmaq onlara deyil, bцtюvlцkdя inkiшafыmыzыn tяmяli olan mяdяniyyяtimizя laqeyidlik olardы.Шяkinin elmi-mяdяni hяyatыnda bюyцk rol oynayan AMEA-nыn Шяki Regional Elmi Mяkяzi folklorumuzun vя яdяbiyyatыmыzыn tяdqiqindя vя tяbliьindя юnяmli fяaliyyяt gюstяrir. Bu baxыmdan Mяrkяzin elmi-яdяbi araшdыrmalar silsilяsindяn olan, XXяsrin 50-70-ci illяrindя Шяkinin tibbi vя яdяbi hяyatыnda mцhцm rol oynamыш Lцtfяli Hяsяnovun hяyat vя yaradыcыlыq yolu ilя oxucularыmыzы tanыш etmяk istяyirik.

Kamil AДЫШИРИНОВ,

AMEA Шяki Regional Elmi Mяrkяzinin aparыcы elmi iшчisi, фilologiya цzrя fяlsяfя doktoru Яgяr XX яsrdя yazыbyaratmыш Шяki шair vя yazычыlarыnы bir orduya bяnzяtmiш olsaq, yaradыcыlыьыnыn mяzmun vя hяcminя gюrя Lцtfяli Hяsяnovu bu ordunun sяrkяrdяsi adlandыrmaq olar. Чцnki o, uzun illяr "Шяki fяhlяsi" qяzeti redaksiyasыnыn nяzdindя fяaliyyяt gюstяrяn "Sяbuhi" яdяbi mяclisinя rяhbяrlik etmiш, gяnc яdяbi qцvvяlяrin formalaшmasыnda bюyцk xidmяt gюstяrmiшdir.

Hяyatы Lцtfяli Яkbяr oьlu Hяsяnov 1916-cы ilin may ayыnыn 10-da Шяki шяhяrindя dюьulmuшdur. O, 1931-ci ildя Шяki шяhяr yeddiillik mяktяbini bitirmiш, 1932-ci ildя Azяrbaycan Dюvlяt Tibb Иnstitutunun mцalicя-profilaktika fakultяsinя qяbul olunmuшdur. 1937-ci ildя Иnstitutu mцvяffяqiyyяtlя baшa vuran gяnc hяkim Aьdaш rayonunda iki il hяkim iшlяmiш, 1939-1947-ci illяrdя fasilяsiz olaraq keчmiш Sovet ordusunun hяrbi hissяlяrindя zabit kimi чa-lышmышdыr. Mцharibяdяn sonra o, Polшa яrazisindя olan Шimal Ordu qrupunun tяrkibindя xidmяt keчmiш, Azяrbaycanda Zaqafqaziya Hяrbi Dairяsinin 11-ci Havadan mцdafiя ordusunda xidmяt etmiшdir. Keчmiш Sovet Иttifaqыnda "Vяtяn"я olan sяdaqяtli xidmяtinin яvяzi olaraq L.Hяsяnov antisovet tяbliьatda gцnahlandыrыlaraq 1947-ci ildя hяrbi tribunalыn qяrarы ilя 7 il mцddяtindя siyasi mяhbusluq hяyatыnы baшa vurduqdan sonra gцnahsыz hяbs olunmasы ilя baьlы SSRИ Ali Sovetinin Rяyasяt Heyяtinя aшaьыdakы mяzmunda mяlumat yazmышdыr: "Mцha-kimяnin яvvяlindя mяn юzцmцn mцqяssir olmamaьыmы sюylяdim. Mяn zabitlяrin mцшavirяsindя sadя-cя olaraq hяrbi hissяdяki чatышmazlыqlarы sюylяmiш vя hяrbi hissяnin komandirini tяnqid etmiшdim. Mяnim mцшavirяdяki чыxышыmdan sonra hяrbi hissяyя Tbilisidяn xцsusi komissiya gяlmiш vя mяnim iradlarыm tяsdiq-lяnmiшdi. Tezliklя юlчц gюtцrцlmцш, mяnzili olmayan zabitlяr mяzillя tя-min olunmuш, onlarыn mяiшяt шяraiti yaxшыlaшdыrыlmышdыr. Mяnim aчыq tяnqidimdяn яvяz чыxmaq mяqsяdilя hяrbi hissяnin komandiri mяni antisovet tяbliьatы aparmaqda gцnahlandыraraq hяrbi tribunala vermiшdi." Gюrdцyцmцz kimi, yazычы 7 il gцnahsыz olaraq mяhbus hяyatы yaшamышdы. O, mяhbяsdя keчirdiyi dяhшяtli gцnlяri vя gцnahsыzlыьыnы yaradыcыlыьыnыn яn maraqlы nцmunяlяrindяn olan "Mяhbяsdя bir gecя" adlы шerindя ifadя edяrяk yazmышdы: Gecя sakit, gecя uzun, yuxum gяlmir, yatmыram mяn, Dцшцnцrяm, tezmi, ya rяbb, qurtaracam mяngяnяdяn?. Hяbsxana cяllad kimi mяnliyimi чяkir dara, Qяlbdяn qopan ah-nalяdяn yayыlaraq uzaqlara. Azadlыьыm hanы deyir,aman,

dostlar, mяn yanыram, Tonqallara atыlmышam, odlanыram, odlanыram. Иndi mяnim gцnahыm nя, bir danышыn, deyin mяnя!, Dцшmяnяmmi sюylяyin siz чox sevdiyim bu Vяtяnя?. Axы Vяtяn, el mяnimdir, can vermiшяm bu yollarda, Юmцr vermiш, hяyat vermiш, qan vermiшяm bu yollarda. Bяs niyя, de salыnmышam bu zцlmяtя, bu zindana?. Niyя mяhbяs kцnclяrindя sыzlayыram yana-yana. Lцtfяli Hяsяnov bяdii yaradыcыlыьa hяlя tяlяbя ikяn baшlamышdыr. Mцxtяlif mюvzuda yazmыш olduьu seirlяri 30-cu illяrin яn nцfuzlu nяsrlяrindяn olan "Яdяbiyyat vя incяsяnяt" qяzetinin sяhifяlяrindя dяrc olunmuшdur. Onun bu qяzetin sяhifяlяrindя "Qыzыl Bakы", "Gecяnin tяranяsi" kimi шeirlяri vя elmi mяzmunlu mяqalяlяri dяrc edilmiшdir. Yazычыnыn bitib tцkяnmяz yaradыcыlыq nцmunяlяri hяmчinin "Azяrbaycan" jurnalыnda, "Azяrbaycan gяnclяri", "Шяki fяhlяsi" qяzetlяrinin sяhifяlяrindя fasilяsiz dяrc olunmuшdur. Mяs: 50-60-cы illяrin "Шяki fяhlяsi" qяzetinin чox az buraxыlышы ola bilяr ki, orada "L.Hяsяnov" imzasыna tяsadцf edilmяsin. Bu mяtbuat orqanы yazычы цчцn яsil tribunaya чevrilmiшdi. Yazычы uzun illяr bu qяzetin redaksiyasыnыn nяzdindя fяaliyyяt gюstяrяn "Sяbuhi" яdяbi mяclisinя rяhbяrlik etmiшdi. Lцtfяli Hяsяnovun шяfqяtli, шяfalы hяkim яllяri neчя-neчя xяstяyя can, hяyat vermiшdi. O,1953-cц ildяn юmrцnцn sonuna (1976) qяdяr Шяki Sanitariya Maarif Evinin mцdiri vя Шяki Mяrkяzi Xяstяxanasыnыn daxыlы xяstяliklяr шюbяsindя hяkim-terapevt iшlяmiшdi. Яdibin evindя saxlanыlan arxivindя tibbin ayrы-ayrы sahяlяrinя dair yazmыш olduьu onlarla mяqalяsi diqqяti cяlb edir. Lцtfяli Hяsяnov tяkcя tibbi deyil, ensklopedik biliyя malik bir шяxsiyyяt tяsiri baьышlayыr. O, zяngin mцtaliяsi sayяsindя dцnya mцdriklяrinin kяlamlarыndan ibarяt чoxlu sayda kяlam toplayaraq arxivinя daxil etmiшdir. Onun mцяllifliyi ilя 1971-ci ildя "Цrяklя sюhbяt" adlы yaddaш, 1967-ci ildя "Bizim iш tяcrцbяmiz" adlы metodik materiallar nяшr etdirilmiшdir. Gюzяl davranышы, zяngin biliyi sayяsindя Lцtfяli Hяsяnov dюvrцnцn gюrkяmli adamlarы ilя dostluq vя yaradыcыlыq яlaqяlяri шaxlamышdы. Onun шяxsi arxivinin qiymяtli materiallarы sыrasыnda mцasir poeziyamыzыn qцdrяtli nцmayяndяsi Bяxtiyar Vahabzadяnin, hяkim Aьabalanыn, Cavanшirin, jurnalist Mяhyяddin Abbasovun, шair Иslam Sяfяrlinin vя baшqalarыnыn mяktublarы da saxlanыlыr. O, 1954-cц ildя Azяrbaycan Yazычыlar Иttifaqыna цzv seчilmiшdir. Lцtfяli Hяsяnov tяkcя шair, nasir deyil, hяmчinin istedadlы qяlяmя malik bir dramaturq kimi dя tanыnmышdыr. Onun dram yaradыcыlыьыnda "Gцnяш", "Qara eynяkli adam", "Иntiqam", "Dayaqsыz adam", "Юlцmя юlцm", yaxud "Qardaш torpaьыnda", "Baш hяkim", yaxud "O qayыdacaqmы?", "Okeanыn o tayыnda" kimi dram яsяrlяri mцhцm yer tutur. Bu яsяrlяrdя Nuxa hяkimlяrinin hяyatы, xalqlar dostluьunun tяrяnnцmц, mцharibяyя nifrяt hissi, vяtяnpяrvяrlik vя s. mюvzular юn plana чяkilmiшdir. Bitib tцkяnmяz arzularla yaшayan, bu arzularыn чiчяklяnmяsi цчцn daim mцbarizя aparan yazычы 1976-cы ilin sentyabr ayыnыn 4-dя Шяkidя vяfat etmiш, "Чюl" qяbiristanlыqda dяfn olunmuшdur.

Yaradыcыlыьы

Lцtfяli Hяsяnov XX яsr Шяki яdяbi mцhitindя dram yaradыcыlыьы sahяsindя яn mяhsuldar sяnяtkardыr. Onun dram яsяrlяri bu yaradыcыlыq sahяsi цzrя mцasirlяri ilя mцqaisяdя tяkcя яsяrlяrinin чoxluьu deyil, hяm dя bяdii dяyяr, mяzmun siqlяti baxыmыndan da fяrqlяnir. Dram яsяrяrlяrini oxuduqca fikirlя-

qalыьы kimi yeniliyi sevmir, kolxozun aqronomu, gяnc, ali tяhsilli mцtяxяssis Bяxtiyarыn kolxozun inkiшafы vя kolxozчularыn rifahы naminя olan tяkliflяrini qulaqardыna vurur. Mцrшцdovun diqqяtsizliyi ucbatыndan kolxozчular яmяk intizamыnы pozur. Sяdrin qыzы Mяlahяt atasыnыn bu юzbaшыnalыьыna dюzmцr.

ЛЦТФЯЛИ ЩЯСЯНОВ шirsяn ki, yazычы hяqiqяtяn seчdiyi mюvzunu, toxunduьu problemi tam mяnada iшlяyя bilmiшdir. Onun dramaturji fondu zяngindir: Buraya "Иntiqam", "Dayaqsыz adam", "Baш hяkim", yaxud "O qayыdacaqmы?", "Gцnяш", "Юlцmя юlцm", yaxud "Qardaш torpaьыnda", "Qara eynяkli adam", "Okeanыn o tayыnda" kimi mяzmun vя mцndяricя ehtibarilя bitkin яsяrlяri daxildir. Яdibin "Иntiqam" pyesindя hadisяlяr faшist dцшяrgяlяrinin birindя cяrяyan edir. Яsяrdя dramaturq 200 nяfяrdяn artыq яsir qadыnыn faciяsini - iki qadыnыn: Xuraman vя Йеlenanыn шяxsindя цmumilяшdirmiшdir. Xuraman яsяrdя komsomolчu, qorxmaz bir qыz kimi tяsvir edilir. O, rяfiqяsi Йеlena ilя faшist zabitlяri Krauze vя Шulsla yaxыnlыq edяrяk onlarыn ehtirasыnы boьazlarыnda qoyur vя qulaьыnda gizlяtdiyi zяhяrlя onlarы zяhяrlяyib юldцrцr. Яsяr dяrin vяtяnpяrvяrlik tяsiri baьышlayыr vя dramaturq gestapo mцhitindя iki шяxsin hяyatы fonunda hadisяlяri tam шяkildя oxucuya чatdыrmaьы bacarыr. "Dayaqsыz adam" pyesinin mюvzusu kolxoz hяyatыna, kяnd mяiшяtinя hяsr edilmiшdir. Яsяr tam reаlist mцшahidяlяr яsasыnda yazыlmышdыr. Яsяrin baш mяnfi qяhrяmanы kolxoz sяdri Mцrшцdovdur. Юzbaшыnalыq, mяnяm-mяnяmlik onun hяyat idealыdыr. Mцrшцdov kюhnяlik

Onun bu mяsяlяlяrlя baьlы atasыnыn mцavini Bяxtiyara dediyi: "Qorxursunuz! Bu sяdrя hюrmяt yox, pяrяstiш vя yaltaqlыqdыr" sюzlяri Mцrшцdovun iч цzцnц aчan vasitяdir. Яsяrdя Mцrшцdov eyni zamanda qorxaq kimi tяsvir edilir. O, gяnc Bяxtiyarы юz yerinя gюz dikmяkdя gцnahlandыrыr, gecяlяr yuxusu яrшя чяkilir. Mцяllif onu ayrы-ayrы surяtlяrlя rastlaшdыranda mцxtяlif psixoloji vяziyyяtlяrdя verir. O, kolxozчular qarшыsыnda юzцnцn dediyi kimi "pяlяngя" bяnzяyirsя, Иstehsalat Иdarяsinin yeni partiya rяhbяri Vяkilovun qarшыsыnda mцti qula чevrilir. O, Xяlilovun qяbulunda gяnc aqronom Bяxtiyarыn цnvanыna bюhtanlar yaьdыraraq onu gюzdяn salmaьa чalышыr. Mцrшцdov insafяn kolxoz sяdri olsa da, kolxozun яmlakыnы daьыtmayыb. Onun юz sюzlяri ilя desяk "atadan qalan evdяn baшqa heч nяyi yoxdur". Lakin o, dayaqsыzdыr. Яsil dayaьы olacaq bir qцvvяni xalqыn dayaьnы itirib. Яsяrin sonunda oxucu onun maskalanmыш simasы ilя tanыш olur. Vaxtilя kяnddя tikilmяsinin яleyhinя olduьu xяstяxana xяstяlяnяrkяn onun kюmяyinя чatыr. O, artыq anlamышdы ki, kюhnя iш цsulu ilя iшlяmяyin vaxtы keчmiшdir. Buna gюrя dя, sяdrlikdяn чыxarыlmaq yox, юzц uzaqlaшmaq istяyir. Яsяrin sonunda Mцrшцdovun qыzы, yeni fikirli aqronom Mяlahяt kolxoz sяdri seчilir. Яsяrin sonunda Mцrшцdovun mцяllifя dediyi sюzlяr bю-

yцk maraq doьurur: "Siz yazычыsыnыz, uydurmalыsыnыz. Get bala, get! Mяni sakit burax! Иllяr keчяr, qayыdarsan, mяnim yaratdыьыm kolxozun nя hala dцшdцyцnц gюrяrsяn". Maraqlы mцraciяtdir. Яsяr 1964-cц ildя qяlяmя alыnыb. Gюrяsяn, bir tipin dilindяn sюylяnmiш fikirlя Lцtfяli Hяsяnov haradan bilirdi ki, zaman keчяcяk, onun tяsvir etdiyi чцrцk юzцllц kolxoz sistemi daьыlaraq yalnыz tarix sяhifяlяrindя qalacaq. Яsяrin mцsbяt surяtlяri sыrasыnda kolxozun ilk partiya tяшkilatыnыn katibi Sяlim, gяnc aqronomlar Bяxtiyar vя Mяlahяt mцhцm yer tutur. Sяlim яsяrdя epizodik planda verilmiшdir. O, daim Mцrшцdovun haqsыz danlaqlarы ilя цzlяшir. Mцrшцdov heч bir iшdя onunla hesablaшmыr. Яsяrin mцsbяt qяhrяmanы olan Bяxtiyar Mцrшцdovun qыzы Mяlahяt xanыmы sevdiyi цчцn iki yol ayrыcыnda qalmышdыr: O, Mцrшцdovun sяhvlяrini цzцnя demяkdя acizlik edir, onun nifrяtini qazanmaq istяmir. Dramaturq pyesdя mцhiti цчцn xarakterik olan ara hяkimi kimi bяlalы bir mяsяlяyя dя юz mцnasibяtini bildirmiшdir. Яsяrdя bu цmumilяшdirmя ara arvadы Mяsmяnin цzяrindя aparыlmышdы. Mяsmя qarы юz yaramaz hяrяkяtlяrini hяyata keчirmяkdя Mцrшцdova arxalanыr. Onun Mцrшцdova isnadяn: "Sяni min yaшayasan. Bircя gцn bu kяnddя olmasan alяm bir-birinя qarышar. Gedяk, a kiшi, arxamыzda Mцrшцdov kimi daь durur" sюzlяri oxucuda vя tamaшaчыda ona qarшы nifrяt hissi yaradыr. Mцяllifin Mяsmя kimi surяtlяrя gцlцшц epizodik surяt olan Яlyяsяnin dili ilя tam aчыqlanыr. Dramaturq Mяsmя kimi чюpчцlяri tяnqid edяrяk yazыr: "Mяsmя xala, sяnя bir sualыm var. Dцnyada цч milyard adam var. Hяlя deyirlяr daha чoxdur. Niyя bu чюp ancaq bizim uшaqlarыn boьazыnda qalыr?" - sюzlяri istehzalы tяnqid xarakteri daшыyыr. Lцtfяli Hяsяnovun dram yaradыcыlыьыnыn яn dяyяrli яsяrlяrindяn biri "Baш hяkim" pyesidir. Яsяrin baш mцsbяt qяhrяmanы baш hяkim Muradovdur. Hadisяlяr rayon xяstяxanalarыndan birindя cяrяyan edir. Mяnzяr adlы ayaqlarы iflic vяziyyяtindя olan xяstяyя mцnasibяtlя surяtlяrin daxili alяmi aчыlыr. Mцяllif цlvi hяkimlik sяnяtinin sirlяrini, hяkimlяrin Hippokrat andыna hansы sяviyyяdя sadiq olub - olmadыьыnы яsяrdя mяrkяzi surяtlяr olan Muradov, Tяranя, Яrшad, Rцstяm, Шakir vя baшqalarы vasitяsilя aчыb gюstяrir. Pyesdя mяnfi vя mцsbяt surяtlяr qцtbц яsяrin ilk sяhifяlяrindяn oxucunun diqqяtini cяlb edir. Яsяrin mцsbяt qцtbцndя qocaman hяkim, bцtцn xяstяlяrin sevimlisi Muradov vя gяnc hяkim Tяranя dayanыr. Tяranя gяnc olmasыna baxmayaraq istedadlы hяkimdir. Tibb elminin yeni naliyyяtlяrini gюzяl bilir. O, istedadlara dayaq, savadsыzlara dцшmяn olan professor Nяcяfzadяnin qыzыdыr. Tяranя xяstя Mяnzяrin saьalmaz dяrdinя bюyцk цmidlя baxыr, onu yaшamaьa, hяyata hяvяslяndirir. Bu iшdя Tяranяnin dayaьы vя mяslяhяtчisi xяstяxananыn baш hяkimi Muradovdur. Lakin dцnya paxыllardan vя pislяrdяn hali deyil. Tяranяnin zяngin biliyi, hяkimlik qabiliyyяti korafяhim, savadsыz, aspiranturadan vя iшlяdiyi kafedradan qovulan, baш dolandыrmaq цчцn rayona qaчan Шakir kimi adamы narahat edir. O, nяinki savadsыz, hяmчinin acыdil, lяyaqяtsiz vя яxlaqsыz bir insandыr.

(Арды эялян сайымызда)


PDF uchun:1r.qxd 04.02.2014 11:17 Page 20

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.20

Tюvbя Yetmiш il dяrgahыnda Daш atmышыq, ay ALLAH! Qяlbimizdя шeytanы Йашатмышыг ALLAH! QURANA and iчяsi, Tapdaladыq QURANЫ, Qunahыmdan keч, ALLAH! Tяrif etdim, Vяsf etdim SSRИ-ni "Шuranы", Gцnahыmdan keч, ALLAH!

Veysяl ЧЯРКЯЗ

Bir "saь ol"а dяymяdim "Bir salama dяymяdim!" B.Vahabzadя Yoxuш-eniш, Daш-kяsяk Yol gяldin 81il. Beшikdяn ta qяbrяdяk. Nя qorxutdu, Nя yordu Sяni bu yol,Bяxtiyar. Niyя dяrd edяk Kimsя Sяnя "salam" demяdi, Mяnя "saь ol, "Bяxtiyar?! "Yaшamaq yanmaqdы", Dцz. Yana-yana yaшadыn. Bяxtя bax! Шяhriyarla Hяmqafiyяdir adыn. Иkimiz dя bir dildя Yazdыq, yaratdыq, Чox xoш! Sяnяt yolu Иlьыmlы, Daшlы-kяsяkli, Yoxuш. Dяmir чarыq geyяsяn Gяrяk bu yolda, Yoxsa Necя qazanmaq olar Belя el sevgisi, Ad-san? Mяnim bir шerim haqda Yazmышdыn: "Яhsяn! Яsl Шairsяn, istedadsan"... Heykяl qoydun юzцnя Юzцn "Gцlцstan" ilя, Yazыlыb hяr kяlmяsi Boyayla yox, qan ilя. Bцdrяdin hяrdяn, Amma Yыxыlmadыn, Шairя Xuda gюz olur, Xuda. Шeir yazdыn nя qяdяr Gah oyaq, Gah yuxuda, Gюr юzц dя neчя cцr! Sюzlяri lяl, inci,dцrr. Nяьmя olub oxunur Hяr beyt, hяr bяnd, Bяxtiyar. Ayrы dюvrdц indi, Peyvяndi cыr sayыrlar, Cыrы peyvяnd, Bяxtiyar. "Sыnыq" deyil, Sяn elin Gцmцш telli sazыydыn. Bir ondan razыydыn ki, Юzцndяn narazыydыn. Шeirlяrim юzцm tяk Gah qяm-kяdяrli, Gah шяn. Kяdяrlini, qяmlini Dяfn etdim baшdaшыsыz Gюrda, Tapmaz goreшяn. Bцstцnя baxdыm! Юysяm, Laь olmazmы, Bяxtiyar?! Axы daьыn bцstц dя Daь olmazmы, Bяxtiyar? Чяkinmяdim,qorxmadыm Sяnin kimi Heч nяdяn, Heч kimя baш яymяdim. Heyif ki, bir xanыma Шeir yazdыm цч vяrяq, Bir saь ola dяymяdim. Bermut bucaьы! Mяnя Belя bucaq yaraшыr. Bir salama, saь ola Dяymяyяn "Eшqя юlцm," Шeirя ocaq yaraшыr.

Qцnahыmdan keч, ALLAH! Qцnahыm yetmiш illik... Sяni danыb, Yetmiш il Cяlladы "Tanrы" bildik. Nяlяr dedik adыna: "Mцяllimimiz"! "Atamыz!" "Rяhbяrimiz,ulumuz!"... Qiblяmiz dя dяyiшdi, Яyildi duz yolumuz. Sюkdцk PИRИ, MЯSCИDИ, Minarяlяri yыxdыq... Yaman "aь qцnя" чыxdыq. Muяzzinlяr sяsinя Hяsrяt qalыb qulaьыm. Юzцm pasportsuz idim, Pasportluydu, ay ALLAH, Atыm, itim, ulaьыm! Peyьяmbяrtяk doьulub, Kommunistlяrtяk юldцk. Oruc tutdular - gцldцk, Namaz qыldыlar - gцldцk, Gцnahыmdan keч,ALLAH! Qurd urяyi yeyяydin Kяpяk TANRЫ adыnы Bircя шeirя salыnca.

Dindi kaman, dindi tar. Paylandы яtяk-яtяk Hяdiyyяlяr bяxшiшlяr. Sцfrя aчdыq, Kюz цstя Qыzardы yaьlы шiшlяr. Qara kцrц,ag чюrяk... Ye-iч! Atыl-duш! Kef чяk! Юzgяnin bayramыnda... Юgeylяшdi, Yadlaшdы Юz bayramыm elя bil. NOVRUZ gяldi yetmiш il Sяmяnisiz, Kosasыz! Hava endi sulara, Dяydi bahar nяfяsi Aьaclara, kollara. Яyninя don geymяmiш Sevincindяn Чiчяyi Чыrtladы zoьalыn... Bяzяnmяdik юzцmцz. Йумуртаны, гоьалы Boyamadыq yeddi rяnэ. Юpцшmяdik, Demяdik: "Bayramыnыz mцbarяk"! Susdu saz, Susdu tцtяk... Bayram gцnц Чox evdя Ocaq sюndц, kюz keчdi. "Иlin son чяrшяnbяsi" "Yeddilюyцnsцz" keчdi. Ocaqlar чatыlmadы, Цstцndяn atыlmadыqTюkцlя, yцngцllяшя Barы azar-bezarlar. Udmaya ilan kimi

№ 1 (112), Йанвар 2014

Шяkiли мцяллим TQDK-nыn fяxri fяrmanыna layiq gюrцlmцшdцr Йанварын 24-дя Tяlяbя Qяbulu цzrя Dюvlяt Komissiyasы 2013-cц ildя ali vя orta ixtisas tяhsili mцяssisяlяrinя keчirilmiш qяbul imtahanlarыnda vяzifяlяrinin юhdяsindяn layiqincя gяlяn nяzarяtчi-mцяllimlяrin tяltif olunmasы ilя яlaqяdar tяdbir keчirmiшdir. Tяdbirя videobaьlantы vasitяsilя Naxчыvan, Gяncя vя Шяki regional bюlmяlяri dя qoшulmuшlar. TQDK-nыn Шяki Regional Bюlmяsindя videobaьlantыda Шяki шяhяr Tяhsil шюbяsinin, шяhяr 11 nюmrяli tam orta mяktяbin rяhbяrliyi vя mцяllimlяr iшtirak etmiшlяr. Цmumilikdя юlkя цzrя 500 nяfяrdяn чox nяzarяtчi-mцяllimin fяrqlяndiyi siyahыda 26 nяfяr fяxri fяrmanla tяltif olunmuшdur ki, onlardan biri dя Шяki шяhяr 11 nюmrяli tam orta mяktяbin mцяllimi

Abdullayeva Xatirя Xalid qыzыdыr. Fяxri fяrmanla yanaшы regional bюlmя tяrяfindяn X.Abdullayevaya TQDK-nыn nяшrlяri vя digяr hяdiyyяlяr dя tяqdim edilmiшdir. Sonda nяzarяtчi-mцяllimlяr onlara gюstяrilяn diqqяt vя qayьыya gюrя Tяlяbя Qяbulu цzrя Dюvlяt Komissiyasыnыn sяdri Mяleykя Abbaszadяyя юz minnяtdarlыqlarыnы bildirmiшlяr.

ЙЕНИ ЛАЙИЩЯ Niyя mяhz kitab? Maksim Qorkinin sюzlяriylя desяk: "Kitablar юzцnцzя vя baшqalarыna hюrmяt etmяyi юyrяdяcяk, цrяyi vя aьlы, dцnya vя insanlыq sevgisiylя dolduracaq". Tarix boyu insanlar daim biliklяri kitablardan юyrяnmiшlяr vя bu gцn dя юyrяnmяyя davam edirlяr. Ancaq XXЫ яsrin sцrяtli inkiшafы bu gцn insanlarыn hяyatыnda sosial шяbяkяlяrя, in-

яldя etdiyi maraqlы vя qeyriadi mяkan olacaq. Layihя baшlandыьы gцndяn ona olan maraqdan asыlы olaraq qeyri-mцяyyяn mцddяtdя hяyata keчirilяcяkdir. Мящз лayihяnin яsas mяqsяdlяri kitab vя kitaba olan maraьыn artыrыlmasы, шяhяr яhalisi, xцsusilя yeniyetmя vя gяnclяrin maariflяndirilmяsi, mцtaliяnin insanlarыn gцndяlik vяrdiшinя чevrilmяsi, эяnclяrin maariflяndirilmяsi, зяrяrli vяrdiшlяrя, sяmяrяsiz vaxtыn keчirilmяsinя qarшы tяbliьat, sosial, cinsi mяn-

Кюнцл КЯРИМОВА, Шяки Реэионал Дебат Мяркязинин рящбяринин мцавини

“Китаб клубу” кафеси Daьlar - atыlan daшdы Mцdriklяrin dalыnca. "O dцnyada Yalanчы Asыlacaq dilindяn!"... Bilя-bilя Yetmiш il Yalan danышmышam mяn, Qara yazmышam aьы: Cыrыq olub, Boш qalыb Axы dцzцn papaьы. Toxumdan artыq "Zяhяr" Sяpildi torpaьыma, Sцdяmяrlяr, kюrpяlяr Юldц qюnчя yaшыnda. Torpaq yandы, aшыndы... "Xalq dцшmяni" adыyla Шяrqя sцrцldц xalqыm, Varыm qяrbя daшыndы. Taraq-taraq! Taq-taraq! Yunu, nefti apardы, Qяtirdi, pivя, araq... Dцшdц iчhaiч, ALLAH! Qцnahыmdan keч, ALLAH! On цч яsr Qanыmla Saьdan sola yazdыьыm "Ийnяylя gor qazdыьыm", Soldan saьa pozuldu. Bu da bir cцr deyildi, Bu da bir cцr yozuldu. Yolka bayramы gяldi, Bяzяdildi yol, kцчя. "Qюy yerя kючdц gяldi". Hяr evdя bir bяzяkli Yolka bitdi o gecя. Saqqalы qar, Saчы qar Шaxta baba Yol aчdы "Tяzя il" keчdi gяldi.

Bizi soyuq mяzarlar. Gяzmяdik "QODU-QODU", Dandыq Dяdя-Qorqudu. Buьalarы yыxmadыq Buьac ola adыmыz. Чadыrlara чыxmadыq Nяmяr ala atыmыz. Qцnahыmdan keч, ALLAH! Mяnim bяmim dя layla, Mяnim zilim dя layla. Layla bюyutdц mяni, Ana dilimdя layla! Dualar da oxudu Anam gцndя yuz kяrя Иnamыm artsыn dedi TANRЫYA, PEYЬЯMBЯRЯ. Yad dildяydi dualar... Dil - yadыn, Sяs - anamыn! Bюyцmяdi, artmadы HAQQA olan ИNAMЫM. Dцшdц soyuq daш kimi Yad sюzlяr yaddaшыmdan, Yaшamadы baшыmda. Baшыm шцbhя yuvasы. Шubhяlяri qovasы Иnama yol aч, ALLAH! Qцnahыmdan keч, Allah! Bir hяrf "Oьru" sюzцnц Dяyiшdi, "Doьru" oldu. Elя gцc gяldi tamah Иradяmя, aьlыma Yetmiш il "OGRU" oldum, Gцnahыmdan keч, ALLAH! Чoxsu asi mяnimtяk, Baшы ЯLHЯT daшыna Dяyir, яzilir yuz yol TЮVBЯ demir щеч АЛЛАЩ! ALLAH, юzцn kюmяk ol! Gцnahыmdan keч,ALLAH!

ternetя, яylяncяlяrи olan maraьы kitablara olan maraqdan яvvяlя keчirmiшdir. Bu hal xцsusilя dя yeniyetmя вя gяnclяr arasыnda mцшahidя olunur. Problemя yanaшma sadяcя юlkяmiz vя regionumuz чяrчivяsindяdir. Xцsusilя regionlarda asudя vaxtlarыnы sяmяrяli tяшkil edя bilmяmяkdяn шikayяtlяnяn gяnclяr qrupu mюvcuddur ki, onlarыn da яksяriyyяtinя heч olmasa ayda bir kitab oxuduьunu soruшduqda suala цrяkaчan cavab almaq olmur. “Kitab кlubu” Kafesi - bu layihяnin яn baшlыca mяqsяdi gяnclяrimizi zяrяrli vяrdiшlяrdяn, sяmяrяsiz vaxt keчirmяkdяn uzaqlaшdыrыb "kitab oxumaq dяbini" yenidяn yaratmaqdыr. Niyя dяb? Чцnki gяnclяrin чoxu bu gцn hяr hansы bir dяblя ayaqlaшmaьa чalышыr vя bu mяnfi ya da mцsbяt mяnada onun hяyatыna tяsir edir. Regionumuzda "kitab oxumaq dяbi"nя ehtiyac var. Яslindя bu dяb yox, bir vяrdiш, gцndяlik tяlяbat olmalыdыr hяr insanыn hяyatыnda... Peyьяmbяrimizin dediyi kimi: "Beшikdяn qяbirядяк oxuyun". Лакин tяяssцflяr olsun ki, чox insanlar kitab oxumaьы yadыrьayыrlar. Tяhsilin яn яsas hissяsi oxumaqdan ibarяtdir vя malik olduьu ixtisasdan asыlы olmayaraq hяr kяs mцtaliя etmяlidir. “Kitab кlubu” кafesi bir kafe kimi yox daha чox insanlarda oxumaьa vя mцtaliяyя, юyrяnmяyя vя юyrяtmяyя olan hяvяsi artыrmaq, onlarы istiqamяtlяndirmяk цчцn яslindя insanlarыn bяlkя dя, bюyцk bir hissяsinin bir fincan kofe vя ya чay iчmяk цчцn gяldiyi ancaq bir kitabы

subiyyяtindяn, peшяsindяn asыlы olmayaraq insanlarыn mцxtяlif sosial sahяlяrdя mяlumatlandыrыlmasы. Layihя nяticяsindя яn чox яldя olunacaq nяticяlяr Шяkidя tapыlmayan kitablarыn kitab klubuna vя kafesinя mцxtяlif шяhяr vя юlkяlяrdяn gяtirilmяsi, zяngin kitabxana resursunun yaradыlmasы, fяrdi шяkildя яldя etmяk istяyяnlяr цчцn kitablarыn satышы, zяrяrli vяrdiшlяrя qarшы mцbarizя, vaxtыnы чayxana, internet klublarda keчirяn gяnclяrin kitab klubунa cяlb edilmяsi, hяr yaшda olan insanlar цчцn tяlimlяrin tяшkili, tяdbirlяrin, psixoloji seminarlarыn keчirilmяsi olacaqdыr. Sual oluna bilяr ki, яgяr bir insan maariflяnmяk, kitab oxumaq istяyirsя bunun цчцn hяr hansы bir mяkanыn, yaxud da mцtlяq шяkildя “Kitab кlubu” кafesinin olmasы vacibdirmi? Mяn gяnclяrn bir nцmayяndяsi, kitab oxuyan bir gяnc olaraq hяm "hя", hяm dя "yox" cavabыnы verяrdim. Чцnki hяr bir шeyin restavrasiyasы цчцn keчid dюvrц lazыmdыr. Biz dя bu keчid dюvrцnц, sosial шяbяkяlяrin, televiziyanыn cяmiyyяt vя gяnclяrin шцuraltыna tяsirinin gцclяndiyi vaxtda kitablara olan sevgini bяrpa etmяk vя gяnclяrimizi kitab oxumaьa yюnяltmяk istяyirik. Avropada gяnclяr kitab oxumaq цчцn kitabxana, kafe axtarmыrlar. Onlar bir aьacыn kюlgяsindя, чяmяnlikdя, hяr hansы parkda da яylяшib истядикляри kitabы oxuyurlar. Bяlkя indi dя, dцшцnяcяksiниz ki, biz Avropayla ayaqlaшmaq istяdiyimiz цчцn kitab oxumaq istяyirik... Яgяr Avropadakы

mцsbяt dяyяrlяr bizim dяyяrlяrimizя zidd deyilsя, яgяr onlar bizimчцn faydalыdыrsa, яlbяttя ki, o dяyяrlяri qяbul etmяli vя gяlяcяk nяsillяrimizя яnяnя kimi юtцrmяliyik. Шяkinin aktiv gяnclяr qrupu bu layihяni hяr bir шяhяr sakini, шяhяrimizin qonaqlarы цчцn aчыq elan edir. Mяqsяdimiz isя bunlardыr: "Иnsanlar kitab oxumaq цчцn hяr hansы kafeyя, kitabxanaya getmяsin! Sadяcя olduьu yerdяn asыlы olmayaraq kitab oxusun. Daha чox insan maariflяndirilsin. Cяmiyyяtdя artan aqressiyanыn aradan qaldыrыlmasы цчцn sakit vя insanlarыn hяqiqяtяn dincяlя bilяcяyi mцhit yaradыlsыn." Layihя яsasяn gяnclяr цчцn nяzяrdя tutulur. Sяbяb isя gяnclяrin daha чox internet, sosial шяbяkяlяrdя vaxtlarыnы itirmяsi, yaxud da mцяyyяn dini vя ya siyasi cяrяyana maraq gюstяrib шцursuz шяkildя hansыsa axыna qoшulmasыdыr. Sosial шяbяkяlяr vя internet vasitяsilя edilяn bu tяsirlяr onlarыn hяyatыnda, tяhsilindя xoшagяlmяz нятиъяляря сябяб олур vя cяmiyyяtdя sosialpsixoloji gяrginliyin artmasыna эятириб чыхарыр. Qasыm bяy Zakirin dediyi kimi "Axmaqlarla oturub-durmaqdansa, kitabla tяnha oturmaq yaxшыdыr". Kitablar яn yaxшы dostlarыmыzdыr, bu layihя дя bizя dostlarыmыzыn sayыnы artыrmaьa vя daha чox dostlaшmaьa kюmяk edяcяk. Bяlkя dя hяr шey bir kitabdan baшladы.. Yadda saxlayыn ki, siz oxuduqlarыnыzdan ibarяtsiniz!


PDF uchun:1r.qxd 04.02.2014 11:17 Page 21

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

№ 1 (112), Йанвар 2014

BИDEYИZ BЫdeyiz kendi menim dogulub boya basa catdigim чox gюzяl fцsunkarlыьa malik, daьlar qoynunda olan kenдdi.

Ирадя ЭЦЛФИР

Hopub yaddaшыma baьчalar, baьlar, Hяr dяrя, hяr puчur, vяfalы daьlar. Mяni bu torpaьa mяhяbbяt baьlar, Иlhamыm чaьlayan, coшan bir dяniz, Шяkidя bir kяnd var, adы Bideyiz. Dяcяllik eylяyib, coшardыm bir vaxt, Qayanыn belindяn aшardыm bir vaxt. Calьalы bulaq tяk, daшardыm bir vaxt, O daьыn qoynunda, qaynayыr kяhriz, Шяkidя bir kяnd var, adы Bideyiz. Mцdrik aьsaqqal tяk, qocalan palыd, Mяscid qabaьыnda ucalan palыd. Яsirlяrdяn belя sirr qalan palыd, Onun yanыndaydы ilk mяktяbimiz, Шяkidя bir kяnd var, adы Bideyiz. Anamыn alnыnыn tяrindяn iчib, Bюyцyцb pюhrяlяr, чox bardan keчib. Yer vaxtsыz aparыb, atamыz kючцb, Atasыz qalыbdыr, ata evimiz, Шяkidя bir kяnd var, adы Bideyiz. Dцnyadan bюyцksяn, balaca kяndim, Dinim - imanыmsan, sяcdяnя gяldim. Gцlшяnli qoynunda rahat dincяldim, Иnsanlar mehriban, qяlblяri tяmiz, Шяkidя bir kяnd var, adы Bideyiz. Orda qalыb mяnim gяnclik illяrim, Uшaqlыq чaьlarыm, шirin dillяrim. Neчя чiчяyini dяrib яllяrim. Hяr anы, hяr yanы, canыmdan яziz, Шяkidя bir kяnd var, adы Bideyiz. Keчяrdim hяr dяfя, palчыq, daш yolu, Qucardы cыьыrlar, uzanan qolu. Sovqat, pay verяrdi, aьacы, kolu, Ordadыr kюkцmцz, bizim nяslimiz, Шяkidя bir kяnd var, adы Bideyiz. Fцsunkar bir yerdя aчdыm gюzцmц, Kюvsяr bulaqlara qatdыm sяsimi. Anamdan юyrяndim ilkin sюzцmц, Daшыna baш qoydum, torpaьыna diz, Шяkidя bir kяnd var, adы Bideyiz. Daьlarы, dцzlяri gяzяrdim bцtцn, Quшlara deyяrdim, avazla юtцn. Tцtцn sarayыnda dцzяrdim tцtцn, Чюlцndя dяrяrdim, bяnюvшя -nяrgiz, Шяkidя bir kяnd var, adы Bideyiz. Ишlяrdik tarlada, sяhяr obaшdan, Gцc alыb, bюyцdцk, torpaqdan - daшdan.

Zяhmяtя baьlandыq, biz яzяl baшdan, Arzu, цmid dolu, цmman sevgimiz, Шяkidя bir kяnd var, adы Bideyiz Gюzяl mяnzяrяli, bir dilbяr guшя, Vяsf edib hцsnцnц, gяlmiшяm cuшa. Qoynunda olmaqчцn, dюnяrяm quшa, Doьma mяkanыmыz, цmid yerimiz, Шяkidя bir kяnd var, adы Bideyiz. Sevimli yurduma vurьundur kюnlцm, Rцbabыm kюhlяnir, aчanda gцlцm. Burda doьulmuшam, burda da юlцm, Halaldы kяsilяn duz - чюrяyimiz, Шяkidя bir kяnd var, adы Bideyiz. Barы- bяrяkяti torpaьыndadы, Tяmizlik, цlvilik, ocaьыndadы. Daьlarыn qoynunda, qucaьыndadы, Bir zaman Gцlfiri bюyцtdц qяmsiz, Шяkidя bir kяnd var, adы Bideyiz. Neчя gцndцr itmiшdi, bir tayfanыn dяvяsi , Bircя bu dяvя idi, dюvlяtdя gцvяnяsi. Axtardыlar daьlarы, dяrяyя, bяrяyяcяn, Sяhяrdяn axшamacan, axшamdan sяhяrяcяn. Zavallы insanlarыn varы - dюvlяti itib, Bilmirlяr ki, bu dяvя hansы tяrяfя gedib. Uzaq - uzaq daьlara ayaq qoyub basыldы, Yenя gяzib- dolanыb, цmidindяn asыldы. Yaшadыьы yerlяrdяn, xeyli uzaqlaшdыlar, Susuzluq яldяn salыb, daьda su axtardыlar. Иlk dяfяydi gяlmiшlяr, nabяlяddi yol -cыьыr, Su axtara - axtara, daьыn dюшцnя чыxыr. Yaшыl ormana, dцzя baxыb tayfa baшчыsы, Dцшцnцr ki, hardansa, bu yerlяrя axыr su. Daha gedя bilmirlяr, yorulurlar, qalыrlar, Quruyub dil-dodaьы, susuzluqdan yanыrlar. Uzaqdan gюrцnцrdц, чoxlu qяtяr calьalar, Чatarlarsa kюlgяyя, bir azca dinclik alar. Calьalarыn altыna чata bildi insanlar, Шыrыltы sяsi duydu, susuz qalыb, yananlar. Dыrmaшыrlar, qalxыrlar, sцrцnцr dizi цstя, Dцzgцn yol ala bilib, su sяsi gяlяn sяmtя. Birdяn gюrцrlяr orda, su qaynayan quyunu, Чatыb doyunca iчir, ovuclayыb suyunu. Юzlяrinя gяlяrяk, rahat nяfяs alыrlar, Bu suyun dad-tamыna tamam heyran qalыrlar. Buz kimi bцllur sular qыrчыm-qыrчыm qaynayыr, Kim яyilsя цstцnя, яksi orda oynayыr. Bu daьlarыn sяfasы, bambaшqadыr havasы, Onlara qцvvяt verib, suyun dadы, шяfasы. Mюcцzя kimi baxыr, su qaynayan quyuya, Bяlkя burada olar, dяvя gяlmiшdi suya?. . . Quyudan qaynayan su, axыb tюkцlцr gюlя, Чaьыrыrlar dяvяni, sяsi eшidib gяlя. Dincяlib seyr etdilяr, bir xeyli buralarы, Gюzяl tяbiяti var, bяhяrlidir daьlarы. Oylaьыnda rяngbяrяng qыrqovul qaqqыldaшыr,

сящ.21

(яfsanя)

Yad hяnirdяn, yad sяsdяn, ceyran-cцyцr daь aшыr. Иnsanы valeh edir, fцsunkarlыq, mяnzяrя, Allah zяngin gюzяllik, bяxш edib bu yerlяrя. Чыxыb tut aьacыna, yaxшыca tut yedilяr, Чыxыb tut aьacыna, yaxшыca tut yedilяr, Yaшыl otlarыn цstя, rahatca dincяldilяr. Bu yan qыjalы dяrя, o tяrяf gцllц dяrя, Bir andaca dцшцrsяn, xoш ovqata, xoш яtrя. Yel toxunur qыjaya, hяm dя яlvan gцllяrя, Gцllяr dя naz eylяyir, nяьmяli bцlbцllяrя. Qayalar arasыnda, xыnalы kяkliklяri, Zirvяsindя qartalы, dюшdя чiчяkliklяri. Moruьu daь belindя, чiyяlяyi dibindя, Min cцr nemяti, barы hяr dяrin dяrяsindя. Bir xeyli dolandыlar, cazibяli yerlяri, Tapmayaraq dяvяni, qayыdыrdыlar geri. Gяldiyi чяtin yolu, necя geri юtцrsцn? Biri dala qayыtdы, quyudan su gюtцrsцn. Чataraq bardaьыna, su doldurur quyudan, Yenidяn цmidini bu su oldu ayыldan. Bir dя diqqяtlя baxыr, gюlцn dюrd qыraьыna, Gюrsцn bu yerlяr dяyib, dяvяnin dыrnaьыna. Bяlkя dя suya gяlib, bu sudan iчib, doyub, Yaшыl otdan otlayыb, haradasa yuxlayыb. O, dцшцnя - dцшцnя, tяkrar baxыr hяr yana, Birdяn - birя qышqыrыb, dцшцr чox hяyяcana. Gюlцn yanыnda gюrцr, o, dяvяnin izini, Var sяsiylя qышqыrыr, bюyцk aчыb gюzцnц. Bu dey iz, bu dey iz var, bu dey iz - deyir tяkrar, Dюrd yandan sяda verir, sяsi яks edir daьlar. Lяhcяsiylя qышqыrыr, bu dey iz kяlmяsini, Burda iz anlamыnda, sюylяyir cцmlяsini. Tayfa qayыdыr dala, gюrцr dяvя чuxuru, Uьurludur bu iшlяr, yaxшы olar axыrы. Bir dя dюnцb gюrцrlяr, yaшыl orman iчindяn, Dяvя чыxaraq gяlir, dяrяnin lap dibindяn. Daьlarыn sяdasыndan, dяvя qalxыb yerindяn, Sanki nяysя istяyir, sevinяn sahibindяn. Nя edirsя sahibi, geri dюnmяyir dяvя, Чatыb gюldяn su iчir, baшlayыr kюvшяmяyя. Calьanыn kюlgяsindя gedib rahatca yatыr, Tayfa baшыnыn burda aьlыna nяysя batыr. Burda mяskяn salыrlar, heч yana getmir onlar, Yurd - yuva dцzяldirlяr, kяndi ilkin quranlar. Azяri tцrklяridir, burdakы kiчik tayfa, Torpaьa can verdilяr, daьlardan alыb tюhfя. Onsuz da vurulmuшlar, bayaqdan bu yerlяrя, Hamыsы razы qaldы, sevinc qondu gюzlяrя. Dяvяnin sahibinin bu dey iz demяsini, Bu kяndя ad edirlяr, Bideyiz kяlmяsini. Calьalы bulaq sюzц, o vaxtыn yadigarы, Bu gцndя o quyunun, qaynayыr gur sularы. Calьalar qurusa da, yenisi var yerindя, Yenя sяrin kюlgяlik, hюkцm sцrцr dibindя. Bu Azяri yurdunun kюkц qяdimdяn gяlir, Bяzi sюzlяr hяlя dя, tцrksayaьы sяslяnir.

2013-ъц ил декабрын 25-дя шаир Ирадя Эцлфирин 55 йашы тамам олду.

Шяки Бялядиййясинин коллективи бу мцнасибятля Ирадя ханымы тябрик едир, она мющкям ъан саьлыьы вя йарадыъылыьында даща бюйук уьурлар арзулайыр. Tцrklяr kimi deyirlяr, "gedir" sюzцnц "gidir", Lяhcяnin sayы чoxdur, tamam sцbuta yetir. Qяdimdяn dя qяdimdir, babalarыn mirasы, Bu gцnяcяn yaшayыr, adяtindя toy, yasы. Bu torpaq ulu kюkцm, ulu nяslimdяn qalыb, Neчя min illяr qabaq bu yerdя mяskяn salыb. O vaxtdan, o tayfanыn, adamlarы ulumuz, Bir kюkdяn, bir nяsildяn, keчib gedir yolumuz. Mяn юyrяnя bilmiшяm, ilk yaranan gцnцnц, Daьlarda sяda verяn, ulumuzun цnцnц. Иki min ildяn artыqdыr, deyяsяn kяndin yaшы, Чox sirlяri qalыbdыr, yaшayыr daш yaddaшы. Cыьыrlar daьlarыmыn alnыndakы qыrышы, Nяlяrdяn xяbяr verяr, torpaьыn hяr qarышы. Sяfalы daьlarыndan яzяmяt, vцqar aldыm, Torpaьыndan gцc-qцvvяt, qцdrяtiylя ucaldыm. Иstяyirяm hяmiшя, daьlardan sяda gяlsin, Bideyiz ata yurdum, gюyя, яrшя yцksяlsin. Kюkцmцzdяn kюk atыb, budaq-budaq чoxaldыq, Baьlanыb bu torpaьa, sцmцklя sцrяn olduq. Чayы dяhnяdяn aldыq, payы da tяhnяmizdяn, Dюnmяmiшik heч zaman, adяt-яnяnяmizdяn. Su quyusu baшыndan, baшlanan yurd yerimiz, Bir tarixi яsяrsяn, yaшa doьma kяndimiz!

ЙЕНИ КИТАБЛАР Щямйерлимиз МАЙИС СЯЛИМИН йени китабы ишыг цзц эюрцб. Майис Сялим Шякидя йашайыб-йарадыр. илк шеири 1979-ъу илдя “Шяки фящляси” гязетиндя дяръ едилмишдир. “Гайыдаг о илляря” мцяллифин дюрдцнъц китабыдыр. Бу китабда Майис Сялимин мцхтялиф иллярдя йаздыьы шеирляр верилмишдир. Рянэарянэ мювзулары ящатя едян шеирлярдян ибарят олан бу китаб эениш охуъу кцтляси цчцн нязярдя тутулмушдур.

Азярбайъан Милли Елмляр Академийасы Мящяммяд Фцзули адына Ялйазмалар Институту елми шурасынын 23-24 нойабр 2011-ъи ил тарихли 10 нюмряли иъласынын гярары иля “Нуха ханларынын тарихи ящвялаты” китабы няшр олунмушдур. Китабын редактору филолоэийа елмляри доктору Камандар Шярифовдур. Мятни трансфонелитерасийа едиб няшря щазырлайан вя юн сюзцн мцяллифи Ниъабят Исламовадыр.

Йола салдыьымыз 2013-ъц илдя журналист-публисист, тяръцмячи, шаир ЭИЙА ПАЧХАТАШВИЛИНИН ики китабы ишыг цзц эюрмцшдцр. Бу китаблардан бири Елхан Хязярин Азярбайъанын Милли Гящряманы Мцбариз Ибращимова щяср етдийи “МЦБАРИЗ” поемасынын русъайа тяръцмясидир. Китаб Бакыда “Нярэиз” няшриййатында 2000 тиражла чап едилмишдир. Эийа Пачхаташвилинин икинъи китабы щяйат йолдашы Ламара Тартарашвилийя щяср

етдийи “ЙА УВЕРЕН” адланан шеиряр топлусудур. Китабда шаирин 1982-ъи илдян башлайараг индийядяк йаздыьы вя щеч йердя дяръ олунмайан шеирляри ишыг цзц эюрмцшдцр. Мцяллифин юз сюзц иля десяк, ютян ясрдя йазылыб малиййя чятинликляри иля баьлы йашадыьымыз ясрдя охуъулара тягдим едилян бу китабдакы шеирляри гысаъа олараг “Црякдян эялян сюзляр” адландырмаг олар. Китаб “Елм вя тящсил” мятбяясиндя 1000 тиражла чап едилмишдир.


PDF uchun:1r.qxd 04.02.2014 11:17 Page 22

сящ.22

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

№ 1 (112), Йанвар 2014

Д ДЙ ЙП П э эу уш шя яс сии

2013-cц ildя Шяki DYP-nin фяалиййяти щаггында Azяrbaycan Respublikasы DИN-nin "Polis haqqыnda", "Yol hяrяkяti haqqыnda", "Yol hяrяkяti qaydalarыnыn pozulmasыna gюrя mяsuliyyяtin gцclяndirilmяsi mяqsяdilя bяzi qanunvericilik aktlarыna dяyiшikliklяr vя яlavяlяr edilmяsi haqqыnda" qanunlarы, Azяrbaycan Respublikasыnыn 2007-ci il 5 noyabr tarixli 481-11 ИQD nюmrяli qanununun tяtbiq edilmяsi barяdя Azяrbaycan Respublikasы Prezidentinin Фяrmanыnыn, AR DИN-nin "Yol hяrяkяti qaydalarыnыn pozulmasы hallarы ilя mцbarizяnin gцclяndirilmяsi tяdbirlяri barяdя" 19.03.2008ci il tarixli G-28 saylы gюstяriшini, 12.01.2012-ci il 001-12 saylы qяrarыnы vя Шяki шяhяr Иcra hakimiyyяti baшчыsыnыn sяrяncamlarыnы rяhbяr tutaraq Шяki шяhяr-rayon PШ DYPBnin яmяkdaшlarы yol hяrяkяti tяhlцkяsizliyinin tяmin edilmяsi, ictimai asayышыn qorunmasы mяqsяdilя bir sыra яmяli tяшkilati vя profilaktiki tяdbirlяri hazыrlayыb hяyata keчirmiшlяr. Шяki ШRPШ DYPB-si шяhяr яrazisindя mцtяmadi reydlяr keчirmiш, yol hяrяkяtinя nяzarяti gцclяndirmiшdir. Yol hяrяkяtinin tяшkilinя diqqяt artыrыlmыш шяhяr vя

rayon яrazisindя hяrяkяtin tяшkili sxemlяri, elяcя dя texniki nizamlama vasitяlяrinin dislokasыyasы iшlяnib hazыrlanmыш, yollara 1000 p/m niшanlanma xяtlяri чяkilmiш,15 mцasir kompцter tipli iшыqfor obyektlяri, 50 яdяd yeni yol niшanlarы vя 50 яdяd yol niшanlarы yenilяri ilя tяchiz edilmiш, digяr texniki nizamlama vasitяlяri yararlы vяziyyяtя gяtirilmiшdir. Yol hяrяkяti sahяsindя яhalinin hцquqi mяlumatlandыrыlmasы, orta tяhsil mяktяblяrindя yol hяrяkяti qaydalarыnыn юyrяnilmяsi vя tяbliьi ilя baьlы DYP-nin baш inspektoru Tural Niftalыyev mцtяmadi iшtirak edir, bu istiqamяtdя fяaliyyяt daha da geniшlяndirilmяklя mяktяbяqяdяr uшaq mцяssisяlяrinя, mяktяblяrя, avtotяsяrrцfatlara, piyadalara qцvvяdя olan qanunvericiliyin tяlяblяri o cцmlяdяn onlara edilmiш dяyiшikliklяr barяsindя mцtяmadi mяlumat verilmяklя yerli informasiya vasitяlяrindяn (Шяki "Кanal S" televiziyasы, "Шяki Tяhsili" vя " Шяki Bяlяdiyyяsi" qяzetlяri) istifadя edilir. 2012-ci ildя Шяki ШRPШ DYPB-nin YPX яmakdaшlarы tяrяfindяn 3532 yol hяrяkяti qayda pozuntusu

aшkar edilmiш, 2013-cц ildя isя 1285 fakt чox yяni 4817 YHQ pozuntusu aшkar edilяrяk inzibati protokollar tяrtib edilmiшdir. Юtяn illяrdя respublikamыz яrazisindя baш vermiш yol nяqliyyat hadisяlяrinin 60% -dяn чoxu nяqliyyat vasitяlяrinin sцrцcцlяri tяrяfindяn sцrяt mяhdudiyyяtinin aшыlmasы nяticяsindя olmuшdur. Шяki DYP-sы bu istiqamяtdя dя iшini xeyli gцclяndirmiш, belя ki, 2012-ci il яrzindя DYP-nin YPX яmakdaшlarы tяrяfindяn sцrяt mяhdudiyyяtinin aшыlmasы ilя baьlы 33 fakt aшkar edilmiшdirsя 2013- cц ildя 160-fakt чox yяni 193 fakt aшkar edilяrяk inzibati qayda da tяdbir gюrцlmцшdцr. DYP-nin яmakdaшlarы 2013-cц il яrzindя nяqliyyat vasitlяlяrini sцrцcцlцk hцququ olmadan idarя edяn sцrцcцlяrя qarшы mцbarizяni gцclяndirmiш, 2012-ci ildя sцrцcцlцk vяsiqяsiz avtomobil idarя edяn 369 sцrцcц saxlanыlmышdыrsa, 2013-cц ildя 14 fakt чox 383 sцrцcц saxlanыlaraq barяsindя inzibati qayda da tяdbirlяr gюrцlmцшdцr. Bцtцn bu gюrцlmцш iшlяrin nяticяsidir ki, respublikamыz яrazisindя baш vermiш yol

nяqliyyat hadisяlяrinin sayы artsa da, 2013-cц ildя Шяki шяhяri яrazisindя baш vermiш YNH-nin sayы xeyli azalmышdыr (Ъядвяля бах). 2012-ci il ilля mцqayisяdя 2013-cц ildя Шяki DYPnin xidmяti яrazisindя baш vermiш YNH-dя юlцmцn sayы 2 яdяd, yaralыlarыn sayы 14 яdяd, цmumi hadisяlяrin sayы 8 яdяd azalmышdыr. Lakin bu heч dя bizi qane etmir vя arxayыnlaшdыrmыr. Шяki DYP-si olaraq gяlяcяkdя dя yol hяrяkяti tяhlцkяsizliyinin yцksяk sяviyyяdя tяшkilinin tяmin olunmasыnda bundan da чox чalышacaьыq.

Tural NИФТАЛЫЙЕВ,

Шяki ШRPШ DYPB YPX-нин баш inspektoru, полис лейтенанты

2012-ъи ил Hadisялярин сайы

Юлянлярин сайы

Йаралананларын сайы

45

9

54

2013-ъц ил Hadisялярин сайы

Юлянлярин сайы

Йаралананларын сайы

37

7

40

2013-ъц илдя республикада баш вермиш Йол-Няглиййат Щадисяляринин рясми хронолоэийасы Азярбайъан Республикасы Дювлят Йол Полисинин рясми интернет (www.дйп.эов.аз) сайтындан алдыьымыз мялумата эюря 2013-ъц илдя юлкя яразисиндя баш вермиш Йол-Няглиййат Щадисяляринин хронолоэийасы ашаьыдакы кими олмушдур: 07 yanvar 2013-ci il tarixdя paytaxtыn Qaradaь rayonu яrazisindя 2 nяfяrin юlцmц, 1 nяfяrin yaralanmasы, Шяmkir rayonu яrazisindя isя 5 nяfяrin юlцmц ilя nяticяlяnяn aьыr yol-nяqliyyat hadisяlяri baш verib. 22 yanvar 2013-ci il tarixdя Yevlax rayonu яrazisindя 3 nяfяrin юlцmц, 4 nяfяrin yaralanmasы ilя nяticяlяnяn aьыr yol-nяqliyyat hadisяsi baш verib. 25 yanvar 2013-cц il tarixdя Goranboy rayonu яrazisindя 2 nяfяrin юlцmц, 1 nяfяrin yaralanmasы ilя nяticяlяnяn aьыr yol-nяqliyyat hadisяsi baш verib. 29 yanvar 2013-cц il tarixdя Abшeron rayonu яrazisindя 2 nяfяrin юlцmц, 2 nяfяrin yaralanmasы ilя nяticяlяnяn aьыr yol-nяqliyyat hadisяsi baш verib. 30 yanvar 2013-cц il tarixdя Aьcяbяdi rayonu яrazisindя 2 nяfяrin юlцmц, 1 nяfяrin yaralanmasы ilя nяticяlяnяn aьыr yol-nяqliyyat hadisяsi baш verib. 04 fevral 2013-ci il tarixdя Hacыqabul rayonu яrazisindя 2 nяfяrin юlцmц, 3 nяfяrin yaralanmasы ilя nяticяlяnяn aьыr yol-nяqliyyat hadisяsi baш verib. 05 fevral 2013-cц il tarixdя Salyan rayonu яrazisindя 5 nяfяrin юlцmц, 3 nяfяrin yaralanmasы ilя nяticяlяnяn aьыr yol-nяqliyyat hadisяsi baш verib. 12 fevral 2013-cц il tarixdя paytaxtыn Nizami rayonu яrazisindя 2 nяfяrin юlцmц, 1 nяfяrin yaralanmasы ilя nяticяlяnяn aьыr yol-nяqliyyat hadisяsi baш verib. 17 fevral 2013-cц il tarixdя Ucar rayonu яrazisindя 4 nяfяrin юlцmц, 1 nяfяrin yaralanmasы, Beylяqan rayonu яrazisindя isя 2 nяfяrin юlцmц ilя nяticяlяnяn

aьыr yol-nяqliyyat hadisяlяri baш verib. 21 fevral 2013-cц il tarixdя Шяmkir rayonu яrazisindя 3 nяfяrin юlцmц ilя nяticяlяnяn aьыr yol-nяqliyyat hadisяsi baш verib. 04 mart 2013-cц il tarixdя paytaxtыn Nizami rayonu яrazisindя 2 nяfяrin юlцmц, 1 nяfяrin yaralanmasы ilя nяticяlяnяn aьыr yol-nяqliyyat hadisяsi baш verib. 09 mart 2013-cц il tarixdя Zaqatala rayonu яrazisindя 2 nяfяrin юlцmц ilя nяticяlяnяn aьыr yol-nяqliyyat hadisяsi baш verib. 10 mart 2013-cц il tarixdя paytaxtыn Nizami rayonu яrazisindя 2 nяfяrin юlцmц ilя nяticяlяnяn aьыr yol-nяqliyyat hadisяsi baш verib. 14 mart 2013-cц il tarixdя Шяmkir rayonu яrazisindя 2 nяfяrin юlцmц ilя nяticяlяnяn aьыr yol-nяqliyyat hadisяsi baш verib. 16 mart 2013-cц il tarixdя paytaxtыn Xяtai rayonu яrazisindя 2 nяfяrin юlцmц ilя nяticяlяnяn aьыr yol-nяqliyyat hadisяsi baш verib. 19 mart 2013-cц il tarixdя Sumqayыt шяhяri яrazisindя 3 nяfяrin юlцmц, 2 nяfяrin yaralanmasы ilя nяticяlяnяn aьыr yol-nяqliyyat hadisяsi baш verib. 22 mart 2013-cц il il tarixdя Sabirabad rayonu яrazisindя 2 nяfяrin юlцmц, 4 nяfяrin yaralanmasы, Abшeron rayonu яrazisindя 4 nяfяrin юlцmц, 6 nяfяrin yaralanmasы, Qobustan rayonu яrazisindя isя 2 nяfяrin юlцmц, 2 nяfяrin yaralanmasы ilя nяticяlяnяn aьыr yol-nяqliyyat hadisяlяri baш verib. 23 mart 2013-cц il tarixdя Qobustan rayonu яrazisindя 2 nяfяrin юlцmц ilя nяticяlяnяn aьыr yol-nяqliyyat hadisяsi baш verib. 24 mart 2013-cц il tarixdя Kцrdяmir rayonu яrazisindя 2 nяfяrin юlцmц, 1 nяfяrin yaralanmasы ilя nяticяlяnяn aьыr yol-nяqliyyat hadisяsi baш verib. 25 mart 2013-cц il il tarixdя Kцrdяmir rayonu яrazisindя 2 nяfяrin юlцmц, 3 nяfяrin yaralanmasы, Aьcabяdi rayonu яrazisindя

isя 2 nяfяrin юlцmц, 2 nяfяrin yaralanmasы ilя nяticяlяnяn aьыr yolnяqliyyat hadisяlяri baш verib. 03 aprel 2013-cц il tarixdя Иmiшli rayonu яrazisindя 3 nяfяrin юlцmц, 2 nяfяrin yaralanmasы ilя nяticяlяnяn aьыr yol-nяqliyyat hadisяsi baш verib. 05 aprel 2013-cц il tarixdя Sumqayыt шяhяri яrazisindя 2 nяfяrin юlцmц ilя nяticяlяnяn aьыr yol-nяqliyyat hadisяsi baш verib. 14 aprel 2013-cц il tarixdя Aьstafa rayonu яrazisindя 2 nяfяrin юlцmц ilя nяticяlяnяn aьыr yol-nяqliyyat hadisяsi baш verib. 15 aprel 2013-cц il tarixdя Иmiшli rayonu яrazisindя 4 nяfяrin юlцmц ilя nяticяlяnяn aьыr yol-nяqliyyat hadisяlяri baш verib. 19 aprel 2013-cц il tarixdя Neftчala rayonu яrazisindя 2 nяfяrin юlцmц ilя nяticяlяnяn aьыr yol-nяqliyyat hadisяsi baш verib. 21 aprel 2013-cц il tarixdя paytaxtыn Xяzяr rayonunda vя respublikanыn Xaчmaz rayonlarыnыn hяr birinin яrazisindя 2 nяfяrin юlцmц ilя nяticяlяnяn aьыr yol-nяqliyyat hadisяlяri baш verib. 28 aprel 2013-cц il tarixdя paytaxtыn Sabunчu rayonu яrazisindя 3 nяfяrin юlцmц, 3 nяfяrin yaralanmasы ilя nяticяlяnяn aьыr yol-nяqliyyat hadisяsi baш verib. 30 aprel 2013-cц il tarixdя Шabran rayonu яrazisindя 2 nяfяrin юlцmц, 1 nяfяrin yaralanmasы ilя nяticяlяnяn aьыr yolnяqliyyat hadisяsi baш verib. 01 may 2013-cц il tarixdя Zяrdab rayonu яrazisindя 3 nяfяrin юlцmц, 3 nяfяrin yaralanmasы ilя nяticяlяnяn aьыr yol-nяqliyyat hadisяsi baш verib. 03 may 2013-cц il tarixdя Yevlax rayonu яrazisindя 3 nяfяrin юlцmц ilя nяticяlяnяn aьыr yolnяqliyyat hadisяsi baш verib. 03 may 2013-cц il tarixdя Lяnkяran rayonu яrazisindя 2 nяfяrin юlцmц, 1 nяfяrin yaralanmasы ilя nяticяlяnяn aьыr yol-nяqliyyat hadisяsi baш verib. 04 may 2013-cц il tarixdя paytaxtыn Sabunчu rayonu яra-

zisindя 2 nяfяrin юlцmц, 2 nяfяrin yaralanmasы ilя nяticяlяnяn aьыr yol-nяqliyyat hadisяsi baш verib. 05 may 2013-cц il tarixdя Yevlax rayonu яrazisindя 2 nяfяrin юlцmц ilя nяticяlяnяn aьыr yol-nяqliyyat hadisяsi baш verib. 13 may 2013-cц il tarixdя paytaxtыn Xяzяr rayonu яrazisindя 2 nяfяrin юlцmц ilя nяticяlяnяn aьыr yol-nяqliyyat hadisяsi baш verib. 14 may 2013-cц il tarixdя paytaxtыn Sяbail rayonu яrazisindя 2 nяfяrin юlцmц, 1 nяfяrin yaralanmasы ilя nяticяlяnяn aьыr yol-nяqliyyat hadisяsi baш verib. 15 may 2013-cц il tarixdя Bяrdя rayonu яrazisindя 2 nяfяrin юlцmц, 3 nяfяrin yaralanmasы ilя nяticяlяnяn aьыr yol-nяqliyyat hadisяsi baш verib. 16 may 2013-cц il tarixdя Xaчmaz rayonu яrazisindя 4 nяfяrin юlцmц, 2 nяfяrin yaralanmasы ilя nяticяlяnяn aьыr yol-nяqliyyat hadisяsi baш verib. 18 may 2013-cц il tarixdя Шяmkir rayonu яrazisindя 4 nяfяrin юlцmц, 4 nяfяrin yaralanmasы ilя nяticяlяnяn aьыr yol-nяqliyyat hadisяsi baш verib. 18 may 2013-cц il tarixdя Quba rayonu яrazisindя 5 nяfяrin юlцmц, 6 nяfяrin yaralanmasы ilя nяticяlяnяn aьыr yol-nяqliyyat hadisяsi baш verib. 18 may 2013-cц il tarixdя paytaxtыn Nяsimi rayonu яrazisindя 2 nяfяrin юlцmц, 4 nяfяrin yaralanmasы ilя nяticяlяnяn aьыr yol-nяqliyyat hadisяsi baш verib. 19 may 2013-cц il tarixdя Иmiшli rayonu яrazisindя 2 nяfяrin юlцmц, 3 nяfяrin yaralanmasы ilя nяticяlяnяn aьыr yol-nяqliyyat hadisяsi baш verib. 19 may 2013-cц il tarixdя Шamaxы rayonu яrazisindя 3 nяfяrin юlцmц, 2 nяfяrin yaralanmasы ilя nяticяlяnяn aьыr yol-nяqliyyat hadisяsi baш verib. 23 may 2013-cц il tarixdя Sumqayыt шяhяrindя 3 nяfяrin юlцmц ilя nяticяlяnяn aьыr yol-nяqliyyat hadisяsi baш verib.

03 iyun 2013-cц il tarixdя Qaradag rayonu яrazisindя 2 nяfяrin юlцmц, 3 nяfяrin yaralanmasы ilя nяticяlяnяn aьыr yol-nяqliyyat hadisяsi baш verib. 05 iyun 2013-cц il tarixdя Gюy-Gюl rayonu яrazisindя 2 nяfяrin юlцmц ilя nяticяlяnяn aьыr yol-nяqliyyat hadisяsi baш verib. 06 iyun 2013-cц il tarixdя Qaradaь rayonu яrazisindя 2 nяfяrin юlцmц, 2 nяfяrin yaralanmasы ilя nяticяlяnяn aьыr yol-nяqliyyat hadisяsi baш verib. 08 iyun 2013-cц il tarixdя Aьstafa rayonu яrazisindя 2 nяfяrin юlцmц, 3 nяfяrin yaralanmasы ilя nяticяlяnяn aьыr yol-nяqliyyat hadisяsi baш verib. 09 iyun 2013-cц il tarixdя Yevlax rayonu яrazisindя 2 nяfяrin юlцmц, 2 nяfяrin yaralanmasы ilя nяticяlяnяn aьыr yol-nяqliyyat hadisяsi baш verib. 12 iyun 2013-cц il tarixdя Abшeron rayonu яrazisindя 4 nяfяrin юlцmц, 1 nяfяrin yaralanmasы ilя nяticяlяnяn aьыr yol-nяqliyyat hadisяsi baш verib. 21 iyun 2013-cц il tarixdя Astara rayonu яrazisindя 2 nяfяrin юlцmц, 2 nяfяrin yaralanmasы ilя nяticяlяnяn aьыr yol-nяqliyyat hadisяsi baш verib. 22 iyun 2013-cц il tarixdя Tovuz rayonu яrazisindя 6 nяfяrin юlцmц ilя nяticяlяnяn aьыr yol-nяqliyyat hadisяsi baш verib. 23 iyun 2013-cц il tarixdя Gюyьюl rayonu яrazisindя 2 nяfяrin юlцmц, 5 nяfяrin yaralanmasы ilя nяticяlяnяn aьыr yol-nяqliyyat hadisяsi baш verib. 28 iyun 2013-cц il tarixdя Tovuz rayonu яrazisindя 4 nяfяrin юlцmц, 2 nяfяrin yaralanmasы ilя nяticяlяnяn aьыr yol-nяqliyyat hadisяsi baш verib. 28 iyun 2013-cц il tarixdя Qusar rayonu яrazisindя 2 nяfяrin юlцmц, 2 nяfяrin yaralanmasы ilя nяticяlяnяn aьыr yol-nяqliyyat hadisяsi baш verib. (Арды эялян сайымызда)


PDF uchun:1r.qxd 04.02.2014 11:17 Page 23

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

№ 1 (112), Йанвар 2014

сящ.23

Г Г А А Й Й Ы Ы Д Д Ы Ы Ш Ш Я Д И Л Х А Н р о м а н ы , 4-ъц фясил, 9-ъу щисся

Акиф САЛАМОЬЛУ

(Яввяли ютян сайларымызда) Гяти етиразыны билдирся дя Шабановун рянэи аьармышды. Мяммядщясян эеъя йата билмяди. О вахтлар гуллуг йерини Йевлаха дяйишдирдикляриндян Шабановун ямялляриндян сонралар хябяр тутмушду, ону ъязасыз бурахмаг олмазды. Гайыдандан сонра Бидейиз кяндиндя бир достунун евиндя онун шяклини эюрмцшдц. Досту демишди ки, Бящрам бяйин биринъи дцшмяни бу яълаф иди. Сящяр йеня музейя эялди, щямин адамы сорушду. Дедиляр ки, ахшам цряйи партлайыб юлцб.

***

Ядил хан йеня Сяййаря мцяллимянин кабинетиндя иди, бу дяфя айры мягсядля эялмишди, нечя эцндцр гялбини дидиб даьыдан мясяляйя янъам чякмяк истяйирди. Щарада олдуьуну гиймятляндиряряк сющбятя ситатла башлады: - Сяййаря мцяллимя. Ленин йазырды ки, "милисин цзяриндя нязарят олмаса о тезликля полися чевриля биляр". Хябяриниз вармы ки, Нухада "муздур оьлу" айамалы бир милис ишчиси ат ойнадыр? Тиъарятчиляря щядя-горху эялиб кцлли мигдарда рцшвят алыр, бакиря гызларын намусуна тяъавцз етмякдян беля чякинмир. Рянъидя олурам она эюря ки, айа, иэид Чяляби ханын йурдунда инди муздур эядялярими аьалыг едирляр?! - Щюрмятли хан, наращат олмайын, арашдырыб юлчц эютцрярик. - Йохса Нухада онун щаггында кясярли мягаля йаза билян ъясарятли журналистляриниз дя йохдур? - Нийя ки, вардыр. Фактлар доьру чыхса о ъязасыны алаъагдыр. Ядил хан нядянся бу гадынын сямимиййятиня инанырды, сюзцнцн кясяриня дя бяляд иди, она эюря цряйи бир аз сакитляшди. Мцсащибинин сакитляшдийини эюрян сядр она гейри-рясми суал верди: - Хан ями, сиз щямишями аь либас эейинирсиниз? - Чох вахт. Аь рянэ лякя эютцрмцр, лакин тцнд рянэляр лякяляри юзцндя эизлядя билир. Гара рянэдянся зящлям эедир. Эюрцн неъя пис сяслянир, гара хябяр, гара каьыз, гара эцн, гара чюряк, гара пул, гара дцнйа вя саиря. Хцлася эюзляр гаранлыьы севмядийи кими мян дя гара рянэи севмирям. - Щеч гярибликдя севинмисинизми? - Бяли, ушагларым дцнйайа эяляндя вя бир дя 1944-ъц илдя Бцлбцл Шяфигя Ахундова иля Тифлися эялиб "Рюйа" мащнысыны охуйанда. Онда щям севинирдим, щям фярящлянирдим, щям дя кюврялирдим. - Тясадцфи щадисяляря инанырсынызмы? - Тамамиля. Максим Горки иля Шалйапин вокал синфиня бирликдя имтащан верирляр. Шалйапин имтащандан кясилир, Горки ися дахил олур. Башга бир мисал; Мотсарта бир няфяр реквийем йазмаьы сифариш верир, бястякар ясяри йазаркян о гядяр тясирлянир ки, ясяр тамамлананда юзц вяфат едир вя тялябяси илк дяфя бу ясяри онун дяфниндя ифа едир. Сяййаря мцяллимя юзц истямяся дя бейниня бир фикир щаким кясилди. Эюрясян тикдирдийи ев гоъайа гисмят олаъагмы? Бу гара фикри вя Шяряфин гара гялбини дя ханын садаладыьы гара сийащыйа ялавя етди. Бу бурульандан чыхмаг истяди, юзц дя эюзлямядийи сон суалы верди:

- Щамыйа мялум олан, лакин щамыда олмайан ики эцълц амил сиздя олуб - аьыл вя пул. Сизъя щансы даща эцълцдцр? - Пулун эцъцйля щятта гайнана да аналыг едя биляр. Лакин Кант дейиб ки, "бизим щяр бир билийимиз щисслярдян башланыр, сонра фящмя кечир, зякада баша чатыр". Катибя дахили телефонла билдирди ки, биринъи катиб сядри мяшвярятя чаьырыр. Сяййаря мцяллимя бу аьыллы гоъанын сющбятиндян айрылмаг истямяся дя щям вахты мящдуд иди, щям дя ону йухарыдан чаьырырдылар. Гадынын наращатлыьыны дуйан гонаг юзц айаьа галхыб худащафизляшди. Бир нечя эцндян сонра йерли гязетлярин бириндя "муздур оьлу" щагда кяскин, тянгиди мягаля дяръ едилмишди. Аз сонра ися Нухадан говулду. Мопур Мустафа щеч билмирди ня тящяр хиласкары хана тяшяккцр етсин.

***

Артыг Билгейис ханым да эялмишди. Инди сялигя иля эейинмиш, эянъ севэилиляр кими йанбайан аддымлайан, пычылты иля сющбят едян бу ъцтлцйц эюрян арвадлар о саат хосунлашырдылар. Билгейис ханым да яри кими аь ялбисяни хошлайырды, ялавя эцняш чятири дя эяздирирди. Мящялля ъоъуглары онларын далыйъа дцшцб бу гоъа - гарынын ня барядя данышдыгларыны ешитмяк истяйирдиляр, лакин мараглары боша чыхырды, онлар еля аста данышырдылар ки, анъаг юзляри ешидирди. Адама еля эялирди ки, онлар додагларынын тярпянмясиндян бир-бирини анлайырлар. Дири ханы эюрмяк, онунла йахын тямасда олмаг нухалылар цчцн гярибя иди, она эюря бир чох имканлы аиляляр онлары гонаг гачырырдылар. Ядил хан да щеч кимин гялбини сындырмыр, дявяти мямнуниййятля гябул едирди. Бу сябябдян Билгейис ханым демяк олар ки, юзляриня хюряк щазырламыр, тякъя усталар цчцн нащар сцфряси ачырды. Яти Мустафа алдыьындан Ядил ханын щеч базардан да хябяри йохду. Бу эцн ися исрар едяряк сорушду: - Мустафа, гоч яти нечяйядир? - Цч маната - дейя ев сащиби дилуъу ъаваб верди. Ядил хан ики йашыл цчлцк чыхарыб ев сащибиня узатды: - Чох риъа едирям, бу эцн мяним щесабыма беш эирвянкя гоч яти ал, инад етмя. "Сцдлц аш йахшыдыр, амма бир эцн сиздя, бир эцн биздя" дейибляр. - Мустафа киши узун эцнлцклц шапкасыны чыхарыб ъиб дясмалы иля башынын тярини силди, гонаг пулу еля яркля узатмышды ки, ялини эери гайтармады.

***

Нювбяти гонаглыг кялаьайычы Зийаэилдя иди. Ханын истяйи дейясян юз-юзцня алынырды. Сяркярляр няслиндян олан Зийа Сяркяров мунис бир адамды, даима голсуз архалыг эейиняр, имканы олмасына ряьмян яйин-башы чох садя оларды, дябдябяли эейинмяйи севмязди. Амма бунун яксиня олараг зянэин сцфряни хошлайар, эялян гонаьа щяр ъцр щюрмятдян ляззят аларды. Ширниййат сцфряси бу йерин адятиня эюря яввял ачылмышды, ъцрбяъцр мцряббяляр йанбайан дцзцлмцшдц. Зийа щям дя зарафатъыл иди, моруг мцряббясиня ишаря едиб эуйа арвадына мязяммятля: - Сяня демядимми щюрмятли гонаглара кал бюйцрткян мцряббяси вермя - деди. Билгейис ханым мцряббяйя мяналы-мяналы бахса да Ядил хан зарафаты баша дцшдц. Зийа эцнортайа кабаб, ахшама ися "гырговул плов" нязярдя тутмушду, ики оьлу кабаб чякмякдя атасына кюмяк едирдиляр. Башы гарышыг олса да Зийа Ядил ханла ара-сыра сющбятляшмяйя вахт тапырды: - Дейирляр кабаб бяй, хан йемяйидир, бу дцздцрмц? - Кабабы инди чох мил-

лятляр биширир, бизим йерлярдя хюряйин шащы плов сайылыр, щеч йердя бянзяри олмайан мяхсуси йемяйимиз ися Нуха питисидир. Биз бу яняняляри горуйуб нясилляря ютцрмялийик. 1959-ъу илдя ермяни щюкумяти тяряфиндян рясми олараг "ермяни мятбяхи" йарадылмасы тювсийя едилди вя бир ил сонра бу адда китаб да няшр едиб башга дилляря тяръцмя етдиляр. Орада долма, бозбаш вя щятта Нуха питиси дя ермяни хюряйи сайылырды. Йягин онлар "хоруз оьлу" Йусифин питисини йейяндян сонра хошларына эялиб. Мян яминям ки, бунларын габаьына чыхан бир азярбайъанлы мцтяхяссис тапылаъаг, онлара ермяни мятбяхинин цмумиййятля йерли-дибли олмадыьыны баша салаъаг вя сцбут едяъякдир ки, онлар хюряклярини башга халглардан оьурлайыблар. Тяки щюкумят мямурларынын щамысы Сяййаря мцяллимя кими киши гейрятли олайдылар. - Кабаб щагда щеч ня демядиниз, хан?

- Йохса плов хошунуза эялмяди? Билгейис ханым плову чох тярифляди, хцсусиля сиркяйя гойулмуш аь хийары щядсиз бяйянмишди. Ядил хан ися аз йемяйинин сябябини ики ъцр изащ етди: - Яввялян эеъя вахты чох йемязляр, сцфрядян йарыаъ айрылмаг лазымдыр, икинъиси гырговул о гядяр эюзял гушдур ки, ону овлайыб йемяйя щейфим эялир. Ъаванлыгда Мяммядсадыг Ялийев, Даданов, Ширинов вя башгалары иля ова эедярдик. Ов заманы щейван овчунун эюзляринин ичиня бахырса ону вурмазлар, инанъа эюря дейирляр ки, щейванын йол эюзляйяни вар, йяни балалары. Бир дяфя бир ъейран мяня беляъя бахырды, о эцн ов етмядим. Гырговулу ися щеч вахт вурмамышам, онун эюзяллийиня гыйа билмирдим. Щейванларда чох мараглы хасиййятляр вар, гырговул башыны кола сохур, еля билир гуйруьуну щеч ким эюрмцр. Ешшяк ися ъанавар эюрдцмц эюзлярини йумур, еля билир ки, даща йыртыъы ону эюрмцр. Биздя

Зийа Сяркяров, 1972-ъи ил - Щя, кабабы илк инсанлар биширибляр, онда бяй, хан олмайыб. Щал-щазырда ону ханын бяйянмяси цчцн мящарятля биширмяк лазымдыр дейяряк байагкы зарафатын ъавабыны верди. Йемякарасы фасиля заманы Зийа адяти цзря цстцндя дюшяк салыб отурдуьу гядим сандыьы ачды. Ачары салыб буран кими дявя карванына мяхсус зынгыровлу бир сяс отаьа йайылды, бу сяс санки кечмишдян эялирди. Сандыгдан чыхартдыьы баьламаны Зийа Билгейис ханыма узадараг деди: - Бурада он ъцр тякрары олмайан гядим нахышлы кяляьайы вар, бу эцндян хатиря кими сизя щядиййя едирям. Билгейис ханым чох мямнун щалда мцхтялиф рянэли вя мцхтялиф нахышлы Нуха кялаьайыларына тамаша етмякдян доймурду. Мейвя сцфряси ачыланда Зийа тявягге етди ки, хан атлар щаггында мцхтялиф мялуматлар версин. Бу ися Ядил ханын ян севимли сющбятляри иди: - Мяракешдян бярбяр атлары эятиртмишдим, чох дюзцмлц атдыр, гыса мясафяйя йахшы гачыр, ъыдыр цчцн ялверишлидир. Янэляри енли олдуьундан санки эюзлярини эизлядир. Яряб атлары ися узун мясафяйя дюзцмлцдцр, о инэилис атларындан да щцндцрдцр, йахшы няфяс ала билир. Адятян аь, гара вя шоколад рянэиндя олурлар. Йахшы нясилдян ямяля эялян ъинс атлар гиймятлидир. - Бяс Гарабаь атлары? - Онун йетишдирилмясиндя бюйцк ямяк сярф етмишям. Гарабаь аты сащибиня садиг олур, онлар да узаг мясафяйя дюзцмлцдцр. Атлара аид аталар мясяли дя чохдур. "Иэидин бир атыды, бир дя онун затыды", "Атыны вя палтарыны йахшы сахла ки, онлар да сяни йахшы сахласын". Ахшамцстц сцфряйя "гырговулплов" эялди. Ядил хан лап аз йеди. Ев сащибяси наращат щалда:

дя ядалятя эюз йуман инсанлар тяяссцф ки, вардыр. Ядил хан о гядяр ширин вя мараглы сющбятляр едирди ки, эеъянин ня вахт дцшдцйцндян хябярляри олмады. Ъиб саатыны чыхарыб дцймясини басды, назик гызыл гапаг ачылды, галхмаг вахты иди. Евя чатан кими гаранлыг олса да фянярини эютцрцб усталарын эюрдцкляри ишя бахмаг цчцн гоншу щяйятя кечди. Армуд аьаъы архайын-архайын она бахырды, щяля йарысы байырда иди.

***

Нювбяти дявят милис ишчиси "халлы" Мабуддан эялмишди, йахын олдуьундан щеч машына да ещтийаъ олмады. Гоншу щяйятдян ара йолла мясафя лап гыса имиш. Гонаглары гапы аьзында ев сащибинин оьлу вя эялини гаршыладылар. Эялин эцлярцз вя мещрибан иди, йамйашыл эюзляри варды. Хан астадан щяйат йолдашына эялини ишаря веряряк деди: - Йашыл эюзлц гызлар инсафсыз олар. Мабуд киши пешясиня уйьун сайыглыгла астадан дейилмиш сюзя реаксийа верди: - Эялиним чох инсафлы гыздыр, йягин истисналар да олур. - Тяки олсун - дейя Билгейис ханым эцлцмсцндц - гайнаталар щямишя эялиндян разы олур дейяряк яринин цзцня бахды. Ядил ханын сифятиндя разылыг яламяти эюрцнмяди. Амма о чох истяйярди ки, беля щал баш версин. Оьланлары онун арзусунун яксиня чыхараг юзбашларына севиб евляндикляриндян Ядил хан даим онлардан наразы иди. Юзцнцн илк сечими уьурсуз олдуьундан, юз талейинин ювладларынын да башында тякрарланаъаьындан горхурду. Бцтцн ъаванлара тювсийя едирди ки, щиккяли гызлара йахын дцшмясинляр. Халлы Мабудун еви цч отагдан ибарят иди, ялавя бир ейваны да варды. Ейванын габаьында гол-

лу-будаглы ири эилас аьаъы еви йайын истисиндян горуйурду. Эилас аьаъы ханы эянълик илляриня гайтарды, онларын да инди гурумуш аьаъы бу бойда иди. Аьаъын будаглары арасындан гяшянэ бир пишик диггятля гонаглары изляйирди. Щяйятин ашаьы щиссясинин чяпяр олмасыны нязяря алмасаг сялигяли иди. Мабуд кишинин арвады дюрд ил юнъя рящмятя эется дя йеэаня оьлунун цряйини гырмамаг цчцн бир даща евлянмямишди. Эялини щалал сцд яммиш олдуьундан она юз атасы кими гайьы эюстярир, гуллуьунда мцнтязир дайанырды. Гонагларын эюзц аьаъда олан пишикдя олдуьуну мцшащидя едян Мабуд киши: - Щяштярхан пишийидир, чох ъялддир, мащир овчудур - дейяряк щейваны тярифляди - сичаны тутуб юлдцрцр, йемир, амма аъ оланда аьаъа чыхараг сярчя овлайыр, инди ова чыхыб, марагланырсынызса бахын - деди. Пишик будаьа тяряф учан сярчяни эюрчяк йериндя донду, сярчя дяймиш эиласы димдиклямяйя башлайанда пишик ъайнаьыны онун бядяниня кечиртмяк истяди. Сярчя чырпыныб чыхды, амма йараландыьындан уча билмяди, йеря дцшдц. Азы йедди аршын щцндцрлцкдян пишик дцз овунун цстцня тулланыб ону тутду. - Онун ъайнаьындан ов чыхмазды, йягин фикри сиздя галыб дейя ев сащиби пишийиня бяраят верди. Бу аилядяки гайда-ганун, бюйцйя кичийя щюрмят Ядил хана о гядяр хош тясир баьышламышды ки, гейри-иради олараг додагларындан бу сюзляр гопду: - Аилядя гануну киши, яхлагы ися арвад йарадыр. Билгейис ханым бу сюзляри, оьланларына дейяндя яринин дилиндян дяфялярля ешитмишди. Дярдини тязялямясин дейя ортайа сюз атды: - Хан, щамы сянин мараглы сющбятлярини эюзляйир, бир данышсана - деди. - Яввялъя щансы юлкялярдя олмусунузса, орадан мараглы мялуматлар. Сонра ися атлар щаггында - дейя Мабуд кишинин оьлу сющбятя гарышды. - Онда Алманийадан башлайаг, Берлин щямишя самбаллы шящяр олуб, бурада эяряк низаминтизама, асайишя диггят йетирясян. Тялябя вахты мяня бир полис йахынлашыб кюйняйимин йахасыны баьламаьы тяляб етди. Орада дювлят ящалинин гайьысына чох галыр, ъамаатына эюз гойур, халг щарадан эетмяйи вя кечмяйи хошлайырса ораны абадлашдырыб асфалтлайыр, сялигяли дашлар дюшядир. Мясялян мян "Сары гобу" иля кечиб шящяря эетмяйи севирям, о йол бярбаддыр дейиб дядя-баба йолумузу баьламаг гябащятдир. Сонра, Ленинград эюзял шящярдир, лакин мян Ленинград вя Кийевдя оларкян чох йорулурам, чцнки гаранлыг эеъ дцшдцйцндян йата билмирям. Юзбякистанда оларкян бир достум мяни юзц иля тойа апармышды, мяъмяийя пул атдым. Бир аздан той сащиби мяним пулуму гайтарараг деди ки, "бу боръдур, мянся Азярбайъана эялиб сизин боръунузу гайтара билмяйяъяйям, лцтфян пулунузу эютцрцн". Инди Мабуд киши, мяни щяр эцн гонаг чаьырырлар, мяним евим щазыр оланда эюрясян Билгейис ханым бу боръун ющдясиндян эяля биляъякми? Билгейис ханым наращат щалда гуръаланды: - Аллащ гойса борълу галмарыг. - Байаг полисдян данышдым - дейя хан сюзцнцн мабядини давам етдирди - Ешитдийимя эюря асайишин кешийиндя Мабуд да виъданла дцрцр. Дейирляр чох байаьы эцлцшц олан бир сцрцъц вар, яэяр о шящяр мяркязиндя бяркдян эцлярся "халлы" Мабуд она он беш сутка щябс вердирир ки, сян асайиши позмусан. (Арды эялян сайымызда)


PDF uchun:1r.qxd 04.02.2014 11:17 Page 24

ДИГГЯТ!

ШЯКИ

ИНТЕРНЕТ ИСТИФАДЯЧИЛЯРИНИН НЯЗЯРИНЯ: БИЗИМ WEB СЯЩИФЯЛЯРИМИЗ: http://sheki.io.ua http://belediyye.io.ua http://belediyye.sheki.ws http://sheki-municipality.narod.ru http://issuu.com/shekibelediyyesi http://facebook.com/shekibelediyyesi

БЯЛЯДИЙЙЯСИ № 1 (112), Йанвар 2014

ТЯБРИК ЕДИРИК

Е Л А Н

ЯЗИЗ ОХУЪУЛАРЫМЫЗ! “ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ” гязетиня 2014-ъц ил цчцн абуня кампанийасы давам едир.

Атасы, анасы, халасы вя бцтцн гощумлары ГЯЗЯНФЯРИ 3 йашы тамам олмасы мцнасибяти иля тябрик едир вя она мющкям сан саьлыьы арзулайырлар. Гязянфяр, сянин эяляъяк щяр эцнцн яввялкиндян даща эюзял, истякляриня уйьун вя сяни хошбяхт едяъяк гядяр дяйярли олсун.

ЕТИБАРСЫЗ ЩЕСАБ ЕДИЛИР

АХА МБАСК сыьортачылыьа йени бахыш

фярди гяза сыьортасы

Шяки шящяри, М.Я.Рясулзадя кцчяси, ев 168, мянзил 23-дя йашайан Киришоьлу Кенан Саффет оьлунун адына верилмиш хариъи паспорт итдийи цчцн етибарсыз сайылыр". Шяки району, Бидейиз кянд сакини Мурадов Тофиг Нийази оьлунун адына верилмиш ВАЗ2106 маркалы, дювлят нюмря нишаны 10ХК489 олан автомобилин етибарнамяси, щямин автомобилин техники паспорту вя Т.Н.Мурадовун шяхсиййят вясигяси итдийи цчцн етибарсыз сайылыр. Шяки шящяри, Мусабяйов кцчяси, ев 1 цнванда йашайан Мяммядбяйов Шащин Шабан оьлунун адына верилмиш Щярби билет итдийи цчцн етибарсыз сайылыр.

Гязетин щазырланмасында Шяки Шящяр Иъра Щакимиййятинин www.sheki-ih.gov.az, Шяки Бялядиййясинин www.belediyye.io.ua вя АзярТАъ-ын www.azertag.gov.az интернет сайтларындан истифадя олунмушдур.

Гязетимизя абуня олмаг цчцн “Азярмятбуатйайым” АСЪ-нин Шяки Шюбясиня, “ГАЙА” мятбуатйайымын Шяки Шюбясиня вя Шяки Реэионал Почт Шюбясиня мцраъият едя билярсиниз.

Акиф Ящмядову атасы, анасы, гардашы, аиля цзвляри, гоншулары вя достлары 60 йашы тамам олмасы мцнасибяти иля тябрик едирляр. Она мющкям сан саьлыьы вя щяйатда йашады иллярдян даща мяналы, даща уьурлу вя севинъ долу илляр арзулайырлар.

ямлак сыьортасы мясулиййят сыбортасы

сыьорта

Авропа кейфиййятли хидмят, юдянишлярин вахтлы-вахтында вя там щяйата кечирилмяси АХА МБАСК сыьорта ширкятини 2010-ъу илдян бяри “Илин сыьорта ширкяти” кими беш бейнялхалг вя милли мцкафатлара лайиг эюрцлмясиня эятириб чыхармышдыр.

йцклярин сыьортасы

аваданлыг сыьортасы тибби сыьорта сярнишинлярин сыьортасы бядбяхт щадисялярдян

сыьорта

тикинти-монтаж сыьортасы сяйащят сыьортасы СЫЬОРТА АГЕНТИ МЯММЯДОВ МЯММЯД Цнван: Шяки шящяри, 20 Йанвар кцч. (Б.Ващабзадя баьынын йаны)

Сизин ращатлыьыныз цчцн чалышырыг

Тел: (050, 070) 304-04-02

дцнйанын лидер сыьорта групунун цзвц

АХА МБАСК сыьортачылыьа

йени бахыш

АХА МБАСК сыьортачылыьа йени бахыш Тясисчи: Шяки Бялядиййяси Баш редактор: Мурад Нябибяйов

Редаксийанын цнваны: Шяки шящяри, АЗ5500, М.Я.Рясулзадя пр.182, 2-ъи мяртябя Тел: (994177) 4 28 02; Моб:(99450) 310 69 57. Е-маил: sheki.belediyye@gmail.com municipality-sщеки@rambler.ru

www.sheki-municipality.narod.ru

Щесаб нюмряси: Азярбайъан Бейнялхалг Банкынын Шяки филиалы, Код: 805410 ВЮЕН: 9900001881 Мцхбир щесабы: 0137010002944 S.W.И.Ф.Т. БИК ИБАЗАЗ 2Х Шяки Бялядиййяси, Щесаб Но: 33308019449336503266 ВЮЕН 3000086531

Гязет 2005-ъи илдя Азярбайъан Республикасы Ядлиййя Назирлийиндя гейдиййатдан кечиб. Гейдиййат № 1458. Тираж 500. Чапа щазырланыб: 1 феврал 2014-ъи ил Гязет “ЗАМАН-АЗЯР” ММЪ-нын мятбяясиндя чап олунуб.

www.belediyye.io.ua


Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.