Sheki Belediyyesi, No 05 (139) May 2016

МЯН ЙАНМАСАМ, СЯН ЙАНМАСАН, НЕЪЯ ЧЫХАР ГАРАНЛЫГЛАР АЙДЫНЛЫЬА?!

ØßÊÈ ØßÊÈ ÁßËßÄÈÉÉßÑÈ Н ew ws sp pa ap pe er r Нe № 5 (139), Май 2016

о оф ф

S SH HE EK KI I

M MU UN NI IC CI IP PA AL LI IT TY Y

Шяки Бялядиййясинин органы

Гязет 2005-ъи илдян няшр едилир

В Я Т Я Н И М И З И Н Г А Н Л Ы Т А Р И Х И И Ш Ь А Л Е Д И Л М И Ш Т О Р П А Г Л А Р Ы М Ы З ГЯРБИ АЗЯРБАЙЪАН ХАНКЯНДИ ХОЪАЛЫ ШУША ЛАЧЫН ХОЪАВЯНД КЯЛБЯЪЯР АЬДЯРЯ АЬДАМ ФЦЗУЛИ ЪЯБРАЙЫЛ ГУБАДЛЫ ЗЯНЭИЛАН

декабр, 1988 26.12.1991 26.02.1992 08.05.1992 18.05.1992 02.10.1992 02.04.1993 07.07.1993 23.07.1993 23.08.1993 23.08.1993 31.08.1993 29.10.1993

УНУТМАЙАГ! ШУШАНЫН ВЯ ЛАЧЫНЫН ИШЬАЛЫНДАН 24 ИЛ КЕЧДИ

Bяlяdiyyя assosiasiyasыna yeni sяdr seчilib

Апрелин 26-да Xыrdalan шяhяrindя Azяrbaycan Milli Шяhяr Bяlяdiyyя Asosisasiyasыnыn illik toplantыsы keчirilib.

Toplantыda Prezident Adminstrasiyasыnыn sektor mцdiri Emin Eyvazov, Яdliyyя Nazilriyinin Bяlяdiyyяlяrlя Иш mяrkяzinin rяisi Mehdi Sяlimzadя, Nяsimi Bяlяdiyysinin sяdri Nazim Qaraxanov чыxыш edib. Astara bяlяdiyyяsinin sяdri Aygцl Mяmmяdova, Qusar bяlяdiyyяsinin sяdri Яlfяddin Иbrahimov, Шяmkir Bяlяdiyyяsinin sяdri Vцqar Quliyev чыxыш edяrяk sяdri olduqlarы bяlяdiyyяnin fяaliyyяti barяdя hesabat veriblяr. Цmumi yыьыncaqda tяшkilat mяsяlяsinя dя baxыlыb.

Assosiasiaya sяdri olmuш Яbцlfяz Babayev юtяn ilin dekabrыnda vяzifяsini tяrk etdiyindяn юz xahiшiylя assosiasiya sяdrliyindяn azad edilib. Sяs шoxluьu ilя Nяrimanov Bяlяdiyyяsinin sяdri Tяmraz Taьыyev assosiasiya sяdri seчilib.

Ятрафлы сящифя 6-7-дя

Fransanыn Akademik Palma Ordeni Шякидя Шяki шяhяrindяki Bяxtiyar Vahabzadя adыna 1 nюmrяli tam orta mяktяbin direktoru Tahirя Cabbarova Fransanыn Akademik Palma Ordeninя layiq gюrцlцb.

Mяktяb direktoruna mцkafatы Fransanыn Azяrbaycandakы fюvqяladя vя sяlahiyyяtli sяfiri xanыm Orelia Buшez tяqdim edib.

Шяkiyя sяfяri чяrчivяsindя fransalы diplomat 1 nюmrяli tam orta mяktяbdя olub, kollektivlя gюrцшцb, Fransanыn Шяki ilя qardaшlaшmыш Kolmar шяhяrindяn gюndяrilяn dяrslik vя яdяbiyyatы mяktяbя hяdiyyя edib.

Gюrцшdя iшtirak edяn шяhяr icra hakimiyyяtinin baшчыsы Elxan Usubov Azяrbaycan ilя Fransa arasыnda яlaqяlяrin qяdim tar-

ixя vя dяrin kюklяrя malik olduьunu diqqяtя чatdыrыb.

Vurьulanыb ki, Fransanыn юlkяmizdяki sяfirliyi ilя Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяti ara-

Mяktяblilяrin fransыz dilindя hazыrladыqlarы яdяbi-bяdii kompozisiya fransalы qonaqlarda bюyцk maraq doьurub.

sыnda tяhsil, mяdяniyyяt, turizm vя digяr sahяlяrdя яlaqяlяr ildяn-ilя geniшlяnir.

Fransa sяfirliyinin nцmayяndяlяri Шяkidя keчirilяn bayramlarda, tяdbirlяrdя yaxыndan iшtirak edirlяr. Diqqяtя чatdыrыlыb ki, hazыrda Шяkinin 13 mяktяbindя fransыz dili tяdris olunur. Иki minя yaxыn шagird bu dili юyrяnir.

Kollektiv qarшыsыnda чыxыш edяn sяfir Orelia Buшez Шяkiyя sяfяrindяn mяmnun qaldыьыnы bildirib.

Sonra sяfir Orelia Buшez 1972-ci ildяn pedaqoq kimi fяaliyyяt gюstяrяn Tahirя Cabbarovanыn fransыz dilinin tяdrisinя чox bюyцk tюhfя verdiyini, onun yцksяk fяaliyyяtinin Fransanыn Tяhsil Nazirliyi tяrяfindяn dя rяьbяtlя qarшыlandыьыnы vurьulayыb. Эюрцшдя Oрелиа Buшez mяktяbin direktoru Tahirя Cabbarovaya Fransanыn Akademik Palma Ordenini tяqdim edib.

сящ. 2

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

№ 5 (139), Май 2016

ШЯКИДЯ... Цmummilli lider Щейдяр Ялийевин anadan olmasыnыn 93-cц ildюnцmц silsilя tяdbirlяrlя qeyd olunуб

YAP Qadыnlar Шurasыnыn tяшkilatчыlыьы ilя zona mцшavirяsi keчirilib Azяrbaycanda hяyata keчirilяn multikulturalizm bцtцn dцnyaya nцmunяdir vя юlkяmizin inkiшafыnda, vяtяndaш hяmrяyliyinin daha da mюhkяmlяnmяsindя mцhцm rol oynayыr.

Bu fikir Yeni Azяrbaycan Partiyasы Qadыnlar Шurasыnыn tяшkilatчыlыьы ilя mayыn 14-dя Шяkidя keчirilяn "Multikultural dяyяrlяr vя azяrbaycanчыlыq" mюvzusunda zona mцшavirяsindя sяslяndirilib.

Tяdbirdя YAP Шяki шяhяr, Balakяn, Zaqatala, Qax, Oьuz vя Qяbяlя rayon tяшkilatlarыnыn Qadыnlar Шurasыnыn sяdrlяri, partiyanыn fяal цzvlяri vя ictimaiyyяtin nцmayяndяlяri iшtirak ediblяr.

Mцшavirяnin яvvяlindя Azяrbaycanыn яrazi bцtюvlцyц uьrunda canlarыndan keчяn qяhrяman шяhidlяrimizin xatirяsi bir dяqiqяlik sцkutla yad edilib.

Tяdbiri giriш sюzц ilя YAP Шяki шяhяr tяшkilatыnыn sяdri Hяsяn Hяsяnov aчaraq Prezident Иlham Яliyevin imzaladыьы Sяrяncamla 2016-cы

Xalqыmыzыn цmummilli lideri Heydяr Яliyevin anadan olmasыnыn 93-cц ildюnцmц Шяkidя silsilя tяdbirlяrlя qeyd olunub.

Mцяssisя vя tяшkilatlarda, tяhsil vя mяdяniyyяt ocaqlarыnda Ulu Юndяrя hяsr olunan xatirя tяdbirlяri, elmi-praktiki konfranslar keчirilib, rяsm vя шeir mцsabiqяlяri, idman yarышlarы

baycanыn чoxmяdяniyyяtlilik яnяnяsini inkiшaf etdirяrяk, onu keyfiyyяtcя yeni mцstяviyя keчirib.

Milli Mяclisin deputatы Kamilя Яliyeva bildirib ki, istяr siyasi, istяrsя dя iqtisadi vя digяr sahяlяrdя qazanыlan nailiyyяtlяr tolerantlыq nцmunяsi olan, yцksяk imicя sahib Azяrbaycanы beynяlxalq ictimaiyyяtя daha yaxшы tanыtmaqla bяrabяr, hяm dя dцnyanыn diqqяtini respublikamыza yюnяldib. Vurьulanыb ki, Azяrbaycanыn sivilizasiyalararasы dialoqa, multikultural dяyяrlяrin qorunmasыna verdiyi tюhfяlяr xцsusilя diqqяtя layiqdir. Tяsadцfi deyil ki, beynяlxalq ictimaiyyяt, ayrы-ayrы tяшkilatlar, siyasяtчilяr, dюvlяt xadimlяri яminliklя Azяrbaycanыn mяdяniyyяtlяrin, dinlяrin inteqrasiyasы vя tolerantlыq tяcrцbяsinя malik olan bir юlkя olduьunu deyirlяr.

YAP Шяki шяhяr tяшkilatыnыn Qadыnlar Шurasыnыn sяdri, шяhяr icra hakimiyyяti baшчыsыnыn mцavini Zяrinя Cavadova bildirib ki, mцstяqil Azяrbaycanыn mяdяni siyasяt strategiyasыnda multikulturalizm ideyalarы

tяшkil olunub. Keчirilяn tяdbirlяrdя dahi rяhbяrin mяnalы юmцr yolundan, Vяtяn vя xalq qarшыsыndakы tarixi xidmяtlяrindяn geniш bяhs edilib.

Mayыn 10-da rayon rяhbяrliyi vя ictimaiyyяtin nцmayяndяlяri Цmummilli Liderin шяhяr icra hakimiyyяtinin binasы qarшыsыnda ucaldыlan abidяsi юnцnя gцl-чiчяk dцzцb, xatirяsinя ehtiramlarыnы bildiriblяr.

Улу юндярин anadan olmasыnыn 93-cц ildюnцmц mцnasibяtilя aьacяkmя kampaniyasы keчirilmiшdir Mayыn 10-da xalqыmыzыn цmummilli lideri Heydяr Яliyevin anadan olmasыnыn 93-cц ildюnцmц mцnasibяtilя Шяkidя aьacяkmя kampaniyasы keчirilmiшdir.

mцяssisя vя tяшkilatlarыn kollektiv цzvlяrinin, шяhяr sakinlяrinin iшtirak etdiyi kampaniya чяrчivяsindя яrazidя hяmчinin tяmizlik-abadlыq iшlяri gюrцlmцшdцr.

Шяhяr яrazisindя aьacяkmя kampaniyasы Olimpiya mяhяllяsindя Zяrifя Яliyeva kцчяsinin M.Я.Rяsulzadя prospekti ilя kяsiшmяsindяn Oьuz yolunadяk olan hissяsindя aparыlmышdыr. Rayon rяhbяrliyinin, idarя,

Шяkinin qяsяbя vя kяndlяrindя dя aьacяkmя aksiyalarы keчirilmiш, tяmizlik-abadlыq iшlяri gюrцlmцшdцr.

Aьacяkmя kampaniyasы чяrчivяsindя цmumilikdя rayonda 8000-я yaxыn mцxtяlif nюv aьac яkilmiшdir.

ilin Azяrbaycanda "Multikulturalizm ili" elan olunmasыnыn heч dя tяsadцfi olmadыьыnы, юlkяmizin multikulturalizmin яsas mяkanlarыndan biri olduьunu vurьulayыb. Bildirilib ki, mцxtяlif etnik qruplarыn, millяtlяrin, dinlяrin mюvcud olduьu Azяrbaycanda dilindяn, dinindяn, яqidяsindяn asыlы olmayaraq hamы vahid bir ailяnin цzvц kimi yaшayыr vя bu sahяdя xalqыmыzыn tolerantlыьы bцtцn dцnya юlkяlяrinя nцmunя ola bilяr.

YAP Qadыnlar Шurasыnыn sяdr mцavini, Milli Mяclisin beynяlxalq mцnasibяtlяr vя parlamentlяrarasы яlaqяlяr komitяsi sяdrinin mцavini Sevinc Fяtяliyeva юlkяmizdя яsrlяrdяn bяri mюvcud olan multikulturalizm яnяnяlяri barяdя danышыb. Bildirilib ki, Azяrbaycanda яsrlяr boyu mцxtяlif xalqlarыn, millяtlяrin, dinlяrin nцmayяndяlяri sцlh vя qardaшlыq шяraitindя yaшayыb vя indi dя yaшayыrlar.

Fяxrlя demяk olar ki, bu gцn Azяrbaycan multikulturalizm modelini dцnyaya чatdыrыr, tяbliь edir.

Azяrbaycanda multikulturalizmlя baьlы dюvlяt siyasяtinin mюvcud olduьunu diqqяtя чatdыran Sevinc Fяtяliyeva bu siyasяtin яsasыnыn юtяn яsrin 90-cы illяrinin яvvяlindя xalqыmыzыn цmummilli lideri Heydяr Яliyev tяrяfindяn qoyulduьunu vurьulayыb.

Bildirilib ki, Azяrbaycan ikinci dяfя mцstяqilliyinя qovuшduqdan sonra Ulu Юndяr ilk dяfя olaraq multikulturalizmi azяrbaycanчыlыq ideyasыnыn tяrkib hissяsi kimi tяqdim edib vя Azяr-

юnяmli yer tutur. Bu, hяr шeydяn яvvяl qloballaшan vя sцrяtlя dяyiшяn dцnyada sosial-mяdяni dяyiшikliklяr шяraitindя yanaшы yaшama problemi ilя baьlыdыr. Multikultural cяmiyyяtin formalaшmasыnda vя inkiшafыnda plцralizm vя demokratiya, insan haqlarы kimi amillяr baшlыca шяrtdir vя bunlarыn hamыsы Azяrbaycanda tяmin olunub. Яsrlяr boyu Azяrbaycanda insanlarыn multikultural vя tolerantlыq шяraitindя yaшadыьыnы vя indi dя yaшadыqlarыnы vurьulayan Zяrinя Cavadova bildirib ki, bu, ilk nюvbяdя, юlkя яhalisinin etnik, irqi vя dini mцxtяlifliyindяn asыlы olmayaraq, onlarыn hamыsыnыn hцquq vя azadlыqlarыna hюrmяtlя яlaqяdardыr. Bildirilib ki, цmummilli lider Heydяr Яliyevin Azяrbaycanda яsasыnы qoyduьu multikulturalizm siyasяti hazыrda Prezident Иlham Яliyev tяrяfindяn uьurla davam etdirilir vя fяrqli mяdяniyyяtlяrin, konfissiyalarыn hяyat tяrzinя чevrilmяkdяdir.

Mцшavirяdя YAP Zaqatala rayon tяшkilatыnыn Qadыnlar Шurasыnыn sяdri, rayon icra hakimiyyяti baшчыsыnыn mцavini Vяfa Sцleymanova, YAP Balakяn rayon tяшkilatыnыn Qadыnlar Шurasыnыn цzvц Шяfяq Hacыyeva vя YAP Oьuz rayon tяшkilatыnыn Qadыnlar Шurasыnыn цzvц Tяranя Zяkяriyeva чыxыш edяrяk юlkяmizdя mюvcud olan multikulturalizm яnяnяlяrindяn, qadыnlarыn cяmiyyяtdяki fяal rolundan danышыblar.

№ 5 (139), Май 2016

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.3

ШЯКИДЯ...

Heydяr Яliyevin доьум эцнц мцнасибяти иля Кitab bayramы keчirilmiшdir Xalqыmыzыn цmummilli lideri Heydяr Яliyevin anadan olmasыnыn 93-cц ildюnцmцnя hяsr olnmuш silsilя tяdbirlяr чяrчivяsindя mayыn 21dя Шяki шяhяrindя VЫЫЫ Цmumrespublika Kitab bayramы keчirilmiшdir. Яvvяlcя tяdbir iшtirakчыlarы Цmummilli Liderin шяhяr icra hakimiyyяtinin binasы qarшыsыnda ucaldыlan abidяsi юnцnя gцl-чiчяk dцzцb, xatirяsinя ehtiramlarыnы bildiriblяr. Шяhяr rяhbяrliyinin, ziyalыlarыn, ictimaiyyяt nцmayяndяlяri vя kitabsevяrlяrin iшtirak etdiyi tяdbirdя чыxыш edяnlяr mяdяniyyяtimizin hamisi kimi tanыnan цmummilli lider Heydяr Яliyevin xalqыmыz qarшыsыndakы tarixi xidmяtlяrindяn danышmыш, bilik mяnbяyi olan kitabыn daha geniш tяbliь olunmasыnda belя tяdbirlяrin яhяmiyyяtini

xцsusi vurьulamыш, kitabsevяrlяri яlamяtdar bayram mцnasibяtilя tяbrik etmiшlяr.

Bildirilmiшdir ki, Ulu Юndяrin bцtцn hяyatы kitabla baьlы olmuшdur. O, dюnя-dюnя xatыrladыrdы ki, kitab bяшяriyyяtin tяrяqqisinin яn bюyцk vasitяlяrindяn biridir. Kitabxanalarыn xalq, millяt, cяmiyyяt цчцn mцqяddяs yer, mяnяviyyat, bilik, zяka mяnbяyi olduьunu bildirяn цmummilli liderimiz deyirdi ki, hяr birimiz, ilk nюvbяdя, ancaq kitab vasitяsi ilя tяhsil almыш, elmlяrя yiyяlяnmiшik, ona gюrя dя kitaba hяr daim borcluyuq.

Bayram iшtirakчыlarы mцxtяlif mюvzularda yazыlmыш kitablardan ibarяt sяrgil ilя yaxыndan tanыш olub, mяktяblilяrin ifasыnda kitab haqqыnda шeirlяri dinlяmiшlяr.

Bayram tяdbiri maraqlы konsert proqramы ilя baшa чatmышdыr.

Faшizm цzяrindя qяlяbяnin 71-ci ildюnцmц mцnasibяtilя mцharibя veteranlarы ilя gюrцш Mayыn 9-da Иkinci Dцnya mцharibяsindя faшizm цzяrindя qяlяbяnin 71-ci ildюnцmц mцnasibяtilя Шяkidя mцharibя veteranlarы ilя gюrцш keчirilmiшdir.

baycanda dюvlяt sяviyyяsindя qeyd edilir, mцharibя veteranlarыna dюvlяtimiz tяrяfindяn xцsusi diqqяt vя qayьы gюstяrilir. Bu яnяnя Prezident Иlham Яliyev tяrяfindяn dя davam

Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtindя bayram sцfrяsi arxasыnda keчirilяn gюrцшdя чыxыш edяn Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin baшчыsы Elxan Usubov faшizm цzяrindя qяlяbяnin 71-ci ildюnцmц mцnasibяtilя veteranlarы vя tяdbir iшtirakчыlarыnы tяbrik

etdirilmяkdяdir. Иkinci Dцnya mцharibяsindя alman faшizmi цzяrindя tarixi Qяlяbяnin яldя edilmяsindя шяkililяrin dя xidmяtlяri olduьu vurьulamышdыr.

Qeyd olunmuшdur ki, hazыrda Шяkidя 19 nяfяr mцharibя veteranы var.

etmiшdir. O qeyd etmiшdir ki, bяшяr tarixinin яn dяhшяtli mцharibяsindя qяlяbяnin яldя olunmasыna Azяrbaycan xalqы da bюyцk tюhfяlяr verib. Иkinci dцnya mцharibяsi illяrindя Azяrbaycan xalqы юn vя arxa cяbhяdя bюyцk qяhrяmanlыq gюstяrib. Bu

Mяrasimdя digяr чыxыш edяnlяr Qяlяbяnin ildюnцmlяri mцnasibяtilя hяr il юlkя miqyasыnda keчirilяn bayram tяdbirlяrinin dюvlяtimizin baшчыsы tяrяfindяn mцharibя veteranlarыna gюstяrilяn diqqяt vя qayьыnыn tяzahцrц olduьu diqqяtя чatdыrыlmыш,

mцharibяdя xalqыmыz 640 mindяn чox oьul vя qыzыnы cяbhяyя yola salыb ki, onlarыn tяxminяn yarыsы dюyцшlяrdя hяlak olub.

Bildirilmiшdir ki, цmummilli lider Heydяr Яliyevin hakimiyyяtя qayыdышыndan sonra Qяlяbя Gцnц Azяr-

gюrцшцn tяшkilinя gюrя Шяki шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin baшчыsы Elxan Usubova minnяtdarlыqlarыnы bildirmiшlяr.

Tяdbirin sonunda mцharibя iшtirakчыlarыna maddi yardыm edilmiшdir.

"Hяyatla oyun" Mayыn 3-dя S.Vurьun adыna folklor evindя Gяnclяr vя Иdman Nazirliyinin, Narkomanlыьa vя Narkotik Vasitяlяrin Qanunsuz Dюvriyyяsinя Qarшы Mцbarizя цzrя Dюvlяt Komissiyasыnыn tяшяbbцsц vя dяstяyi ilя hazыrlanmыш "Hяyatla oyun" adlы teatr tamaшasы nцmayiш olunmuшdur.

Bakы Uшaq Teatrыnыn hazыrladыьы tamaшanыn ssenari mцяllifi Arzu Soltan, rejissoru Иntiqam Soltandыr. Tamaшada cяrяyan edяn hadisяlяr real hяyatdan

gюtцrцlцb.

Tamaшanыn mяqsяdiы insanlarы bяшяriyyяtin яn bюyцk problemlяrindяn biri olan narkomaniyaya, QИЧS-я qarшы mцbarizяyя чaьыrmaq vя yeni metodlar vasitяsilя mяlumatlandыrmaqdыr. Maariflяndirmя funksiyasыnы yerinя yetirяn tamaшa gяnclяrdя narkomaniyanыn doьurduьu faciяlяr, QИЧS vя bir sыra baшqa qorxunc xяstяliklяrin yayыlmasы yollarы haqqыnda aydыn tяsяvvцr yaradыr.

Tamaшa gяnclяr tяrяfindяn maraqla qarшыlanmышdыr.

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.4

ШЯКИДЯ...

Yaponiya hюkumяtinin dяstяyi ilя 16 layihя reallaшdыrыlыb edir.

Aprelin 29-da Шяki rayonunun Чayqaraqoyunlu kяndindя Yaponiya hюkumяtinin "Ot kюklяri vя insan tяhlцkяsizliyi qrant yardыmы" Proqramы чяrчivяsindя hяyata keчirilяn su tяchizatы sisteminin tikintisi layihяsinin icrasы uьurla baшa чatыb.

Su tяchizatы sisteminin istifadяyя verilmяsi mцnasibяtilя keчirilяn mяrasimdя Yaponiyanыn юlkяmizdяki sяfiri Tsuquo Takahaшi, шяhяr rяhbяrliyi vя kяnd sakinlяri iшtirak

ediblяr.

Tяdbirdя Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin baшчыsы Elxan Usubov чыxыш edяrяk, Yaponiyanыn юlkяmizdяki sяfirliyi ilя шяhяr icra hakimiyyяti arasыnda яmяkdaшlыьыn 15 ildir uьurla davam etdirildiyini bildirib. Diqqяtя чatdыrыlыb ki, qrant yardыmы proqramы чяrчivяsindя indiyяdяk Шяkidя bu layihя dя daxil olmaqla, цmumi dяyяri 1 milyon 350 min ABШ dollarы olan 16 layihя reallaшыb. Bu layihяlяr mяktяb tikintisi, tibb, ekologiya, su tяchizatы vя digяr sahяlяri яhatя

Bildirilib ki, icrasы yenicя baшa чatan bu layihя цzrя qrant mцqavilяsi Yaponiya sяfirliyi ilя "Шяki Ekologiya vя Tяhsil Mяrkяzi" Иctimai Birliyi arasыnda 2015-ci ilin oktyabrыnda imzalanыb. Layihяnin яsas mяqsяdi Шяki шяhяrindяn 65 kilometr mяsafяdя yerlяшяn Чayqaraqoyunlu kяndinin яhalisinin suya tяlяbatыnыn юdяnilmяsini tяmin etmяkdir. Bu layihя цzrя Yaponiya hюkumяtinin ayыrdыьы qrant yardыmыnыn цmumi mяblяьi 89 min 995 ABШ dollarы tяшkil edir. Шяkiyя nюvbяti sяfяrindяn mяmnun qaldыьыnы bildirяn sяfir Tsuquo Takahaшi deyib ki, Yaponiya hюkumяtinin dяstяyi ilя hяyata keчirilяn layihяlяr insanlarыn yaшayыш sяviyyяsini daha da yaxшыlaшdыrmaq mяqsяdi daшыyыr. Diqqяtя чatdыrыlыb ki, proqram чяrчivяsindя indiyяdяk Azяrbaycanda цmumi dяyяri 18 milyon 37 min ABШ dollarы olan 211 layihя цzrя qrant mцqavilяsi imzalanыb.

Su tяchizatы sisteminin aчыlышыnы bildirяn rяmzi lent kяsildikdяn sonra mяrasim iшtirakчыlarы layihя чяrчivяsindя gюrцlmцш iшlяrlя tanыш olublar.

Чernobыl qяzasыnыn ildюnцmц ilя яlaqяdar tяdbir keчirilmiшdir

Dюvlяt Gюmrцk Komitяsinin sяdri vяtяndaшlarы qяbul edib

miшlяr.

Mяrkяzi icra hakimiyyяti orqanlarы rяhbяrlяrinin шяhяr vя rayonlarda vяtяndaшlarыn qяbul cяdvяlinя uyьun olaraq, Dюvlяt Gюmrцk Komitяsinin sяdri, gюmrцk xidmяti generalleytenantы Aydыn Яliyev aprelin 29-da Шяki шяhяrindяn, Oьuz vя Qяbяlя rayonlarыndan olan vяtяndaшlarы qяbul edib, onlarыn mцraciяtlяrini dinlяyib.

vericiliyя uyьun hяll edilmяsi barяdя mцvafiq tapшыrыqlarыnы verib.

Vяtяndaшlar onlar цчцn yaradыlan шяraitdяn razы qaldыqlarыnы bildiriblяr.

Qяbuldan sonra Dюvlяt Gюmrцk Komitяsinin sяdri Aydыn Яliyev jurnalistlяrя aчыqlamasыnda qяbul zamanы 19 mцraciяtin dinlяdildiyini bildirib. Diqqяtя чatdыrыlыb ki, bu mцraciяtlяrdяn 12-si gюmrцk orqanlarыna iшя dцzяlmя vя iшя bяrpa olunma, qalan mцraciяtlяr isя gюmrцk iшi ilя baьlы olub. Komitя sяdrinin bildirdiyinя gюrя, qяbul zamanы gюmrцk rяsmilяшdirilmяsi ilя baьlы hяr hansы bir шirkяtdяn vя ya sahibkarlыqla mяшьul olan fiziki шяxslяrdяn heч bir mцraciяt daxil olmayыb.

Qяbuldan яvvяl Dюvlяt Gюmrцk Komitяsinin sяdri Aydыn Яliyev vя Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin baшчыsы Elxan Usubov цmummilli lider Heydяr Яliyevin Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin binasы qarшыsыnda ucaldыlmыш abidяsi юnцnя gцl dяstяlяri dцzmцш, xatirяsini ehtiramla yad et-

Чernobыl qяzasыnыn 30-cu ildюnцmц ilя яlaqяdar aprelin 25-da ADPU-nun Шяki filialыnыn konfrans zalыnda tяdbir keчirilmiшdir. Шяhяr icra hakimiyyяtinin, яlaqяdar tяшkilatlarыn nцmayяndяlяrinin, Azяrbaycan Чernobl Яlillяri Иttifaqы ИB Шяki шяhяr tяшkilatыnыn цzvlяrinin iшtirak etdiklяri tяdbirin яvvяlindя faciя qurbanlarыnыn, eyni zamanda юlkяmizin яrazi bцtюvlцyц, mцstяqilliyi vя iшьal olunmuш torpaqlarыmыzыn azadlыьы uьrunda gedяn dюyцшlяrdя шяhid olanlarыn xatirяsi bir dяqiqяlik sцkutla yad edilmiшdir.

Tяdbiri giriш sюzц ilя Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяti baшчыsыnыn birinci mцavini Hяsяn Hяsяnov aчaraq XX яsrin яn bюyцk radiasiya fяlakяti olan Чernobыl qяzasыndan 30 il keчdiyini, bu qяzanыn yцzlяrlя adamыn hяyatыna son qoyduьunu, yцz minlяrlя adam radioaktiv шцalanmaya mяruz qoyduьunu bildirmiшdir. Qeyd olunmuшdur ki, qяzanыn nяticяlяrinin aradan qaldыrыlmasыn-

da 7 mindяn чox azяrbaycanlы, o cцmlяdяn 70 nяfяrя yaxыn шяkili xцsusi xidmяtlяr gюstяrmiш, geridя qalmыш bu illяr яrzindя fяlakяt zonasыna gюndяrilяn neчя-neчя hяmyerlimiz vяfat etmiш, yцzlяrlя gяnc azяrbaycanlы юmцrlцk яlil olmuшdur. Bildirilmiшdir ki, respublikamыz mцstяqillik яldя etdikdяn sonrakы dюvrdя чernoblчыlar sanki yaddan чыxarыlmышdыr. Azяrbaycanda Чernobыl яlillяrinя gюstяrilяn diqqяt vя qayьы mяhz цmummilli lider Heydяr Яliyevin hakimiyyяtя qayыdышыndan sonra baшlayыb. Heydяr Яliyevin qayьыsы vя tяшяbbцsц ilя 1993-cц ilin dekabrыnda Azяrbaycan Respublikasыnыn Milli Mяclisi tяrяfindяn "Чernobыl qяzasыnыn lяьvindя iшtirak etmiш vя hяmin qяza nяticяsindя zяrяr чяkmiш vяtяndaшlarыn statusu vя sosial mцdafiяsi" haqqыnda Qanunun qяbul edilmяsinin Чernobыl яlillяri vя onlarыn ailя цzvlяrinin цzlяшdiyi problemlяrin hяllindя xцsusi яhяmiyyяti olmuшdur. Чernobl Яlillяri Иttifaqы ИB

Шяki шяhяr tяшkilatыnыn sяdri, ikinci qrup яlil Oqtay Hяsяnov 28 il яvvяl, 1986-cы il aprelin 26-da Чernobыl AES-dя baш vermiш dяhшяtli qяzanыn acы nяticяlяri barяdя danышmышdыr.

Diqqяtя чatdыrыlmышdыr ki, hazыrda rayonda 67 nяfяr Чernobыl iшtirakчыsы yaшayыr. Onlardan 66 nяfяrinin яlillik dяrяcяsi vardыr. Чernobыl яlillяri vя iшtirakчыlarы, onlarыn ailя цzvlяri daim dюvlяt qayьыsы ilя яhatя olunmuшlar. Шяkidя yaшayan Чernobыl яlillяrindяn 10 nяfяri mяnzillя tяmin olunmuш, 7 nяfяrя isя minik avtomobili verilmiшdir.

Tяdbirdя чыxыш edяn Чernobыl яlillяri onlara gюstяrilяn diqqяt vя qayьыya gюrя dюvlяtimizin baшчыsыna minnяtdarlыqlarыnы bildirmiшlяr.

Tяdbirdя Чernobыl яlillяrini maraqlandыran mяsяlяlяrя aydыnlыq gяtirilmiш, mцraciяtlяri qeydя alыnmышdыr. Шяhяr icra hakimiyyяti tяrяfindяn Чernobыl qяzasы iшtirakчыlarыna maddi yardыm gюstяrilmiшdir.

№ 5 (139), Май 2016

Yevlax Gюmrцk Иdarяsinin Шяki gюmrцk postunun inzibati binasыnda keчirilяn, komitяnin mцvafiq struktur rяhbяrlяrinin dя iшtirak etdiklяri qяbulda vяtяndaшlarыn mцraciяtlяri яsasяn iшя qяbul, mallarыn idxal vя ixracы, bununla яlaqяdar sяnяdlяшmя qaydalarы barяdя olub.

Qяbul zamanы komitя sяdri hяr bir vяtяndaшыn mцraciяtini diqqяtlя dinlяyib vя qaldыrыlan mяsяlяlяrin qanun-

Тaxыl biчininя yцzя yaxыn kombayn cяlb olunacaq Respublikamыzыn яn iri taxыlчыlыq rayonlarыndan olan Шяkidя cari mюvsцmdя biчin kampaniyasыna 98 яdяd taxыlbiчяn kombayn cяlb olunacaq. Onlarыn 56-sы tяzя kombayndыr.

Fermerlяr bu mяsul kampaniyaya ciddi hazыrlaшыrlar. Taxыl biчini цчцn bцtцn zяruri iшlяr gюrцlцb, taxыl anbarlarы, xыrmanlar tяmir vя dezinfeksiya olunub, yanьыndan mцhafizя tяdbirlяri aparыlыb, kombayn vя digяr texnikalar saz vяziyyяtя gяtirilib.

Biчin kampaniyasыna, eyni zamanda, 215 шum traktoru, 70 kцlяш preslяyяn aqreqat, 295 yцk maшыnы, traktor vя qoшqu,

hяmчinin 5 yanьыnsюndцrяn vя 9 su maшыnы cяlb olunacaq.

Taxыl biчininя iyunun birinci ongцnlцyцndя baшlanmasы nяzяrdя tutulur.

Xatыrladaq ki, юtяn ilin payыzыnda Шяkidя 2016-cы ilin mяhsulu цчцn 67 min 373 hektar sahяdя taxыl яkilib. Яkin sahяlяrinin 42 min 167 hektarыnы buьda, 24 min 956 hektarыnы arpa, qalanыnы isя xяsil sahяlяri tяшkil edir.

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

№ 5 (139), Май 2016

сящ.5

ШЯКИДЯ...

Тяsяrrцfatbaшыna uчot sяnяdlяrinin tяtbiqinя dair zona mцшavirяsi Mayыn 17-dя Шяkidя kяnd inzibati яrazi dairяlяri цzrя tяsяrrцfatbaшыna uчot sяnяdlяrinin tяtbiqinя dair zona mцшavirяsi keчirilib.

Dюvlяt Statistika Komitяsinin vя Prezident Administrasiyasыnыn regional idarяetmя vя yerli юzцnцidarяetmя orqanlarы ilя iш шюbяsinin birgя tяшkilatчыlыьы ilя keчirilяn mцшavirяnin baшlыca mяqsяdi yeni tяsяrrцfatbaшыna uчot sяnяdlяrinin tяtbiqi vя aparыlmasы ilя baьlы mяsul

шяxslяrin tяlimatlandыrыlmasыdыr.

Zona mцшavirяsindя Шяki, Balakяn, Zaqatala vя Qax шяhяr vя rayonlarыnыn yerli icra hakimiyyяti baшчыlarыnыn aidiyyяti mцavinlяri, kяnd inzibati яrazi dairяlяri цzrя nцmayяndяlяri, statistika orqanlarыnыn rяhbяrlяri, uчot sяnяdlяrinin aparыlmasыna mяsul olan шяxslяr iшtirak edirlяr.

Tяdbirdя Dюvlяt Sta-tistika Komitяsi sяdrinin mцavini Rauf Sяlimovun, Prezident Administrasiyasыnыn mяsul iшчisi Rцfяt Яliyevin, Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяti baшчыsыnыn birinci mцavini Hяsяn Hяsяnovun

mюvzu ilя baьlы чыxышlarы dinlяnilib.

Qeyd olunub ki, Prezident Иlham Яliyevin юlkяnin bцtцn iqtisadi sahяlяri, o cцmlяdяn kяnd tяsяrrцfatы цzrя statistik uчotun tяkmillяшdirilmяsi ilя baьlы tapшыrыqlarыna uyьun olaraq Dюvlяt Statistika Komitяsi tяrяfindяn zяruri islahatlar hяyata keчirilir, beynяlxalq tяcrцbя юyrяnilяrяk statistika sisteminin inkiшafы цчцn mцvafiq tяdbirlяr gюrцlцr. Bu istiqamяtdя aparыlan irihяcmli iшlяrdяn biri dя kяnd tяsяrrцfatы statistikasыnыn tяшkili цчцn mцhцm informasiya mяnbяyi olan vя kяnd yaшayыш mяntяqяlяri цzrя hяr bir tяsяrrцfat haqqыnda geniш mяlumat almaq imkanы verяn tяsяrrцfatbaшыna uчot sяnяdlяrinin tяkmillяшdirilmяsidir. Belя ki, 1934-cц ildяn ciddi dяyiшiklik edilmяdяn tяtbiq olunan "Tяsяrrцfatbaшыna kitab" vя digяr uчot formalarы hazыrlanarkяn gюstяricilяr sistemlяшdirilib, bir чox uyьunsuzluqlar aradan qaldыrыlыb, eyni zamanda, яhalinin яrzaq tяhlцkяsizliyinin tяminatыnda strateji яhяmiyyяtя malik mяhsullara dair yeni mяlumatlarыn яldя olunmasы zяrurяti nяzяrя alыnыb. Cari uчot sяnяdinя tяsяrrцfatыn mцlkiyyяtindя vя istifadяsindя olan kяnd tяsяrrцfatы texnikasы ilя baьlы yeni bюlmяnin, mal-qara vя quшlarыn bюlgцsцnя dair gюstяricilяrin яlavя edilmяsi яvvяllяr seчmя statistika mцшahidяlяri яsasыnda toplanan, region vя юlkя sяviyyяsindя

Мцtяrяqqi dцnyanыn baшlыca demokratik dяyяrlяrindяn biri kimi tяbliь edildiyi tolerantlыq xalqыmыzыn яsrlяr boyu formalaшan vя bir чoxlarы цчцn юrnяk olan xarakterik xцsusiyyяtlяrindяn biridir.

Bu fikir Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяti, Dini Qurumlarla Иш цzrя Dюvlяt Komitяsinin Шяki bюlgяsi цzrя шюbяsi vя шяhяr tяhsil шюbяsinin birgя tяшkilatчыlыьы ilя mayыn 16-da шяhяrdяki 5 nюmrяli tam orta mяktяbdя keчirilяn "Tolerantlыq, dюvlяtdin mцnasibяtlяri vя dinlяrarasы dialoq" mюvzusunda maariflяndirici tяdbirdя sяslяndirilib.

il юlkяmizdя "Multikulturalizm ili" elan edilib.

DQИDK-nin Шяki bюlgяsi цzrя шюbяsinin mцdiri Gцndцz Paшayev чыxышыnda dinlяrarasы dialoq vя tolerantlыq sahяsindя hяyata keчirilяn dюvlяt siyasяtindяn bяhs edib. Bildirilib ki, son illяr dцnya xalqlarы arasыnda dialoqun tяшviqi vя inkiшafыnda Azяrbaycan mцhцm rol oynamaqdadыr. Юlkяmiz beynяlxalq miqyasda dinlяr vя mяdяniyyяtlяrarasы dialoq mяrkяzinя чevrilib.

Hazыrda Azяrbaycanda rяsmi qeydiyyatdan keчmiш 625 islam, 37 qeyri-islam tяmayцllц dini icma, eyni zamanda, 13 kilsя, 7 sinaqoq fяaliyyяt

mцxtяlif metodlarla qiymяtlяndirilяn mяlumatlarыn indi bцtцn tяsяrrцfatlar цzrя ilkin mяnbяdяn яldя edilmяsinя imkan verяcяk. Яn яsasы isя torpaqlarыn suvarыlmasыnda istifadя olunan mяnbяlяr, яkin цчцn nяzяrdя tutulmuш torpaqlarыn bitkiчilik mяhsullarы цzrя bюlgцsц haqqыnda ilkin uчotun aparыlmasы vяzifяsi qarшыya qoyulub ki, bu da torpaqlardan istifadя vя mяhsul yыьыmы ilя baьlы daha dяqiq mяlumatlarыn toplanaraq rяhbяr orqanlara vя digяr istifadячilяrя tяqdim edilmяsi mяqsяdini daшыyыr.

Mцшavirяdя kяnd inzibati яrazi dairяlяri цzrя tяsяrrцfatbaшыna uчot sяnяdlяrinin tяrtibi qaydalarы slaydlar vasitяsi ilя tяdbir iшtirakчыlarыna tяqdim olunub, onlarы maraqlandыran suallar cavablandыrыlыb.

"Tour d'Azerbaidjan-2016"

20 Шяki mяktяblilяri tolerantlыq vя dinlяrarasы dialoq barяdя maariflяndirilib Mayыn 6-da цmummilli lideri Heydяr Яliyevin anadan olmasыnыn 93-cц ildюnцmцnя hяsr olunan Gяnclяr vя Иdman Nazirliyi, Milli Olimpiya Komitяsi vя Beynяlxalq Velosipedчilяr Иttifaqыnыn dяstяyi ilя Azяrbaycan Velosiped Иdmanы Federasiyasы tяrяfindяn tяшkil olunan "Tour d'Azerbaidjan2016" beynяlxalq velosiped turunun цчцncц mяrhяlяsi keчirilib.

Mяktяbin yuxarы sinif шagirdlяrinin iшtirak etdiyi tяdbirdя шяhяr icra hakimiyyяtinin ictimaisiyasi vя humanitar mяsяlяlяr шюbяsi mцdirinin mцavini - dini qurumlarla iшin tяшkilatчыsы Sadiq Yusifov чыxыш edяrяk, dюvlяtin din sahяsindя siyasяtinin яsas prinsiplяri vя onlarыn mahiyyяti barяdя яtraflы mяlumat verib. Bildirilib ki, bu gцn юlkяmizdяki dюvlяt-din mцnasibяtlяrinin mюvcud sяviyyяsi nцmunяvi model kimi qiymяtlяndirilir.

Azяrbaycan Prezidenti Иlham Яliyevin bu sahяyя xцsusi diqqяt vя qayьыsыnыn nяticяsidir ki, 2016-cы

gюstяrir. Avropanыn яn iri sinaqoqlarыndan biri 2003-cц ilin martыnda mяhz Bakы шяhяrindя aчыlыb.

Vurьulanыb ki, юlkяmizdя dюvlяt-din mцnasibяtlяrinin tяnzimlяnmяsi, bu sahяdя sabitliyя nail olunmasы, konfessiyalar arasыnda dюzцmlцlцk mцhitinin dюvlяt sяviyyяsindя qorunub saxlanыlmasы ulu юndяr Heydяr Яliyevin adы ilя baьlыdыr.

Tяdbirin sonunda "Azяrbaycan - tolerantlыq nцmunяsi" adlы video-чarx nцmayiш etdirilib vя шagirdlяri maraqlandыran suallar cavablandыrыlыb.

Qяbяlяdя start gюtцrяn velosipedчilяr Qяbяlя-ШяkiQяbяlя marшrutu цzrя 177,2 kilometr mяsafя qяt ediblяr. Шяki-Oьuz yolu boyu yerlяшяn yaшayыш mяntяqяlяrinin, hяmчinin шяhяrimizin sakinlяri, gяnclяr veloyцrцш iшtirakчыlarыnы yцksяk hяrarяtlя salamlamышlar. Veloyцrцшцn iшtirakчыlarы Шяki шяhяrindя N.Nяrimanov kцчяsi - 20 Yanvar kцчяsi M.Я.Rяsulzadя prospekti - Heydяr Яliyev prospekti - Baьbanlar kцчяsi - Heydяr Яliyev prospekti - M.Я.Rяsulzadя prospekti Oьuz шossesi marшrutu цzrя hяrяkяt etmiшlяr. Цчцncц mяrhяlяnin qalibi Azяrbaycanыn elit yыьmasыnыn vя "Synergy Baku Cycling Project" kontinental komandasыnыn цzvц Matey Muqerli olub. O, Qяbяlя-Шяki-Qяbяlя marшrutu цzrя 177,2 kilometr mяsafяni hamыdan tez qяt edib. Bu marшrut цzrя Markus Eyberq ("Filbermayer", Avstriya) ikinci vя Luka Vakermann (NЯSR-Dubay) isя цчцncц olub.

Xatыrladaq ki, ikinci gцnцn nяticяsinя gюrя, Azяrbaycanыn elit yыьmasыnыn vя "Synergy Baku Cycling Project" kontinental komandasыnыn цzvц, юlkяmizi "Rio-2016" Yay Olimpiya Oyunlarыnda tяmsil edяcяk Maksim Averin veloyцrцшцn ikinci mяrhяlяsinin qalibi olub. O, Bakыdan Иsmayыllыyadяk olan 186,5 kilometr mяsafяni hamыdan tez qяt edib.

Veloyцrцшdя 19 юlkяdяn 21 komanda iшtirak edir. Ишtirakчыlar 4-cц mяrhяlяdя Qяbяlя-Pirqulu (115,3 km) vя sonuncu mяrhяlяdя Bakы-Abшeron-Bakы (158 km) marшrutu цzrя цmumilikdя 791 kilometr mяsafя qяt edяcяklяr.

сящ. 6

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

№ 5 (139), Май 2016

Tцrk dцnyasыnыn mяdяniyyяt Dцsen Kaseinov: “Шяki Azяrbaycan mяdяniyyяtinin bцtцn incяliklяrini юzцndя cяmlяшdirяn шяhяrdir.”

”Шяki "Tцrk dцnyasыnыn mяdяniyyяt paytaxtы" seчilяn шяhяrlяrin arasыnda яhalinin sayы baxыmыndan яn kiчiyidir. Bundan яvvяl hяmin missiyanы Astana, Яskiшяhяr, Kazan vя Marы kimi bюyцk шяhяrlяr yerinя yetirib. Шяki Azяrbaycanыn qяdim tarixindяn sцzцlцb gяlяn mяdяniyyяtinin bцtцn xцsusiyyяtlяrini, incяliklяrini юzцndя birlяшdirяn bir шяhяrdir.”

Bu fikirlяri Beynяlxalq Tцrk Mяdяniyyяti Tяшkilatыnыn

- TЦRKSOY-un baш katibi Dцsen Kaseinov Шяkidя AZЯRTAC-a mцsahibяsindя deyib. Шяhяr rяhbяrliyinin Шяkinin tцrk dцnyasыnыn mяdяniyyяt paytaxtы seчilmяsinя iki ildяn artыqdыr ki, чox ciddi hazыrlaшdыьыnы vurьulayan baш katib deyib: "Шяkidя яnяnяvi olaraq keчirilяn beynяlxalq festivallarda tцrkdilli юlkяlяrin musiqi kollektivlяrinin iшtirakы, bu шяhяrdя TЦRKSOY-un rяssamlarыnыn gюrцшцnцn, tцrkdilli юlkяlяrin milli geyimlяrindяn ibarяt dяfilяnin tяшkili, 2015-ci ildя Шяki teatrыnda tцrk dramaturqu Haldun Tanerin яsяrinin tamaшaya qoyulmasы vя digяr tяdbirlяr Шяkinin tцrk dцnyasыnыn mяdяniyyяt paytaxtы seчilmяsindя юz rolunu oynayыb". Шяkidя чox gюzяl mehmanxana vя otellяrin olduьunu bildirяn TЦRKSOYun baш katibi deyib: "Яsas mяsяlя odur ki, bu шяhяrdя qonaqlara gюstяrmяk цчцn hяr шey var. Dцnya memarlыьыnыn incisi Xan sarayы, karvansaraylar, qяdim mяbяd vя digяr tarixi mяkanlar, hяmчinin gюzяl tяbiяt Шяkinin paytaxt seчilmяsini шяrtlяndirяn яsas amillяrdяndir".

2 Шяkidяki qяdim karvansarada musiqisevяrlяrя nяьmя чяlяngi tяqdim olunub 2016-cы il цчцn "Tцrk dцnyasыnыn mяdяniyyяt paytaxtы" seчilяn Шяki шяhяrindя "paytaxt ili"nя hяsr olunan silsilя tяdbirlяr чяrчivяsindя aprelin 27-dя yerli folklor vя musiqi kollektivlяrinin konserti tяqdim edilib.

XVЫЫЫ яsrin sonlarыna aid tarixi-memarlыq abidяsi olan "Yuxarы Karvansara" mehmanxana kompleksinin hяyяtindя tяшkil edilяn konserti шяhяr rяhbяrliyi, musiqisevяrlяr, hяmчinin "paytaxt ili"nin aчыlышы mцnasibяtilя aprelin 28-dя reallaшacaq tяdbirlяrdя iшtirak etmяk цчцn Шяkiyя gяlяn tцrkdilli юlkяlяrin musiqi kollektivlяri izlяyiblяr. Шяkinin "Zirvя" ansamblыnыn vя digяr yerli musiqi kollektivlяrinin tяqdim etdiklяri Azяrbaycan vя tцrkdilli xalqlarыn mahnыlarыndan ibarяt nяьmя чяlяngi musiqisevяrlяr vя qonaqlar tяrяfindяn bюyцk maraqla qarшыlanыb.

Байрам тядбирляриня старт верилди

Aprelin 28-dя Шяki шяhяrindяki "Yuxarы Baш" Dюvlяt Tarix-Memarlыq Qoruьunun яrazisindя, XVЫЫЫ яsrя aid юlkя яhяmiyyяtli tarixi abidя olan "Qala divarlarы"nыn iчяrisindя "Tцrk dцnyasыnыn mяdяniyyяt paytaxtы - Шяki 2016" ilinin aчыlышыna hяsr olunan tяdbirlяrя start verilib.

Tяdbirdя TЦRKSOYun vя digяr beynяlxalq tяшkilatlarыn rяsmilяri, tцrkdilli юlkяlяrdяn gяlmiш nцmayяndя heyяtlяri, Milli Mяclisin deputatlarы, Azяrbaycanda fяaliyyяt gюstяrяn sяfirliklяrin tяmsilчi-

lяri, gюrkяmli elm vя incяsяnяt xadimlяri, шяhяr ictimaiyyяtinin nцmayяndяlяri vя digяr qonaqlar iшtirak ediblяr.

Mяrasim iшtirakчыlarы яvvяlcя Azяrbaycan memarlыьыnыn nadir incilяrindяn olan Шяki xanlarыnыn sarayыnыn qarшыsыndakы meydanчada xalqыmыzыn qяdim milli atцstц oyunlarыndan olan чюvkяn yarышlarыnы izlяmiш, sarayыn hяyяtindя xanlыqlar dюvrцnц xatыrladan bяdii proqrama tamaшa ediblяr.

Tяdbir iшtirakчыlarы daha sonra qoruьun яrazisindяki Dairяvi Mяbяdin hяyяtindя

tяшkil edilяn Шяrq bazarыnы gяzmiш, el sяnяtkarlarыnыn яl iшlяrindяn ibarяt sяrgilяrlя tanыш olmuш, folklor vя musiqi kollektivlяrinin чыxышlarыnы dinlяmiш, Шяki mяtbяxinin lяziz tяamlarыna qonaq edilmiшlяr.

Sonra onlar шяhяrdяki qяdim karvansaraныn hяyяtindя Шяki sяnяtkarlarыnыn istehsal etdiyi sяnяt nцmunяlяrinin satышsяrgisi ilя tanыш olmuшlar.

Mяrasimdяn sonra tяdbir iшtirakчыlarыna Azяrbaycanыn vя tцrkdilli юlkяlяrdяn gяlmiш musiqi kollektivlяrinin iшtirakы ilя maraqlы konsert proqramы tяqdim olunмушдур.

"Tцrk dцnyasыnыn mяdяniyyяt paytaxtы Шяki-2016" ilinin aчыlыш mяrasimi dostluq vя qardaшlыьыn tяntяnяsinя чevrildi Aprelin 28-dя Шяki шяhяrindяki "Yuxarы Baш" Dюvlяt Tarix-Memarlыq Qoruьunun яrazisindя, XVЫЫЫ яsrя aid юlkя яhяmiyyяtli tarixi abidя olan "Qala divarlarы"nыn iчяrisindя "Tцrk dцnyasыnыn mяdяniyyяt paytaxtы - Шяki 2016" ilinin tяntяnяli aчыlыш mяrasimi olub.

Mяrasimdя BMT-nin Sivilizasiyalar Alyansыnыn ali nцmayяndяsi Nasir Яbdцlяziz Яl-Nasir, Beynяlxalq Tцrk Mяdяniyyяti Tяшkilatыnыn (TЦRKSOY) baш katibi Dцsen Kaseinov, Azяrbaycan Respublikasыnыn mяdяniyyяt vя turizm naziri Яbцlfяz Qarayev, Qazaxыstanыn tanыnmыш yazычыsы Oljas Sцleymenov, beynяlxalq tяшkilatlardan, tцrkdilli юlkяlяrdяn gяlmiш nцmayяndя heyяtlяri, hяmчinin Milli Mяclisin deputatlarы, Azяrbaycanda fяaliyyяt gюstяrяn sяfirliklяrin tяmsilчilяri, gюrkяmli elm vя incяsяnяt xadimlяri vя digяr qonaqlar iшtirak ediblяr.

Qonaqlar яvvяlcя xalqыmыzыn цmummilli lideri Heydяr Яliyevin шяhяr icra hakimiyyяtinin binasы qarшыsыnda ucaldыlan abidяsi юnцnя gцl dяstяlяri dцzцb, xatirяsini ehtiramla yad ediblяr.

"Paytaxt ili"nin tяntяnяli aчыlыш mяrasiminin proqramы maraqlы vя rяngarяng tяdbirlяrlя zяngin olub.

Qala divarlarыnыn giriш qapыsыndan iчяriyя daxil olan tяdbir iшtirakчыlarыnы milli geyimli qыzlar шяrbяtlя qarшыlayыblar.

Qonaqlar Azяrbaycan memarlыьыnыn nadir incilяrindяn olan

Шяki xanlarыnыn sarayыnыn giriш qapыsыnыn qarшыsыndakы yaшыl meydanчada xalqыmыzыn qяdim milli atцstц oyunlarыndan olan чюvkяn yarышыnы izlяyiblяr. Mяlumat verilib ki, Azяrbaycanыn чюvkяn oyunu UNESCO-nun Tяcili Qorunmaya Ehtiyacы olan Qeyri-Maddi Mяdяni Иrs Siyahыsыna daxil edilib.

Sonra tяdbir iшtirakчыlarы Xan Sarayыnыn hяyяtinя daxil olublar. Burada qonaqlarы sarayыn rяmzi "xanы vя onun vяzir-vяkillяri, яyanlarы" qarшыlayыblar. Sarayыn otaqlarыnы gяzяn qonaqlar hяr mяkanda xanlыqlar dюvrцnц xatыrladan canlы obrazlarla qarшыlaшыblar.

Tяdbir iшtirakчыlarы daha sonra qoruьun яrazisindяki V-VЫ яsrlяrя aid tarixi-memarlыq abidяsi olan Dairяvi Mяbяdin hяyяtinя gяlib, burada tяшkil edilяn Шяrq bazarыnы gяzib, el sяnяtkarlarыnыn яl iшlяrindяn

ibarяt sяrgilяrlя tanыш olub, kяndirbazlarыn, pяhlяvanlarыn чыxышlarыnы izlяyib, folklor vя musiqi kollektivlяrinin ifasыnы dinlяyib, Шяki mяtbяxinin lяziz tяamlarыna qonaq olublar.

Sonra XVЫЫЫ яsrin sonlarыna aid tarixi-memarlыq abidяsi olan "Yuxarы Karvansara" mehmanxana kompleksinя gяlяn tяdbir iшtirakчыlarы burada rяqs kollektivlяrinin vя qяdim musiqi alяtlяri ansamblыnыn чыxышыnы izlяyib, Шяki sяnяtkarlarыnыn hazыrladыьы sяnяt nцmunяlяrinin satыш-sяrgisinя baxыblar.

"Yuxarы Baш" Dюvlяt Tarix-Memarlыq Qoruьunun яrazisindя yerlяшяn Yay teatrыnda "Tцrk dцnyasыnыn mяdяniyyяt paytaxtы - Шяki 2016" ilinin rяsmi aчыlыш mяrasimi olub. (Арды 7-ъи сящифядя)

№ 5 (139), Май 2016

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

paytaxtы - Шяki-2016 (Яввяли 6-ъы сящифядя) Шяhяr icra hakimiyyяti baшчыsы Elxan Usubov Шяkinin bu шяrяfя 2015-ci ildя TЦRKSOY mяdяniyyяt nazirlяrinin Daimi Шurasыnыn 33-cц toplantыsы чяrчivяsindя mяdя-niyyяt mяsяlяlяri цzrя mяsul nazirlяrin Tцrkmяnistan Res-publikasыnыn Mari шяhяrindя keчirilяn toplantыsыnda layiq gюrцldцyцnц diqqяtя чatdыrыb. Иcra hakimiyyяtinin baшчыsы bildirib ki, bu qяrarыn qяbul edilmяsi heч dя tяsadцfi deyildir. Иndiyяdяk TЦRKSOY tяшkilatыnыn yaxыndan iшtirakы ilя Шяki шяhяrindя mцxtяlif layihяlяr hяyata keчirilib. 2012-ci ildя Шяki шяhяri TЦRKSOY tяrяfindяn "Tцrk dцnyasыnыn qeyri-maddi mяdяni irs Paytaxtы" seчilib, 2012-ci il "Mirzя Fяtяli Axundzadя ili" elan edilib. 2014-cц ildя qurumun tяшkilatчыlыьы ilя Шяkidя

rяssamlarыn sяrgisi vя tцrkdilli юlkяlяrin milli geyimlяrindяn ibarяt dяfilя tяшkil edilib.

Elxan Usubov юlkяmizdя mяdяni irsin qorunub saxlanmasыna, xalqыmыzыn zяngin mяdяniyyяtinin tяbliьinя gюstяrilяn yцksяk diqqяt vя qayьыya gюrя Prezident Иlham Яliyevя, UNESCO-nun vя ЫSESCO-nun xoшmяramlы sяfiri Mehriban Яliyevaya шяkililяr adыndan dяrin minnяtdarlыьыnы bildirib.

Mяdяniyyяt vя turizm naziri Яbцlfяs Qarayev deyib: "Bu gцn qяdim Шяki шяhяrindя bцtцn tцrk dцnyasыnыn mяdяniyyяtini birlяшdirяn bir hadisя baш verir. Tцrk mяdяniyyяtini Azяrbaycansыz, bu iki mяdяniyyяti isя Шяkisiz tяsяvvцr etmяk qeyri-mцmkцndцr. Bu gцn Шяkidя чox bюyцk bayram яhvali-ruhiyyяsi hюkm sцrцr.

Bunu tяdbirdя iшtirak edяn qonaqlar da tяsdiq edirlяr.

Hяqiqяtяn dя Шяki шяhяri dцnya miqyasыnda tanыnan mяdяniyyяt mяrkяzidir".

BMT-nin Sivilizasiyalar Alyansыnыn ali nцmayяndяsi Nasir Яbdцlяziz Яl-Nasir bildirib ki, belя tяdbirlяr xalqlar arasыnda dostluq яlaqяlяrinin daha da mюhkяmlяnmяsinя xidmяt edir. Иqtisadi vя mяdяni sahяdя яlaqяlяr inkiшafa tяkan verir. Ali nцmayяndя deyib ki, BMT-nin Sivilizasiyalar Alyan-

сящ.7 TЦRKSOY-ун Mяdяniyyяt Nazirlяrinin Daimi Шurasыnыn 33-cц toplantыsы чяrчivяsindя Tцrkmяnistanыn Marы шяhяrindя keчirilяn mяdяniyyяt mяsяlяlяri цzrя mяsul nazirlяrin toplantыsыnda Шяki шяhяri 2016-cы il цчцn "Tцrk dцnyasыnыn mяdяniyyяt paytaxtы" seчilmiшdir.

Яbцlfяs Qarayev: “Шяkinin tцrk dцnyasыnыn mяdяniyyяt paytaxtы seчilmяsi шяhяrя turist axыnыnы artыracaq”

sыnыn яsas mяqsяdi xalqlar arasыnda яlaqяlяri daha da geniшlяndirmяk, kюrpц yaratmaqdыr.

TЦRKSOY-un baш katibi Dцsen Kaseinov Шяkinin

tцrk dцnyasыnыn mяdяniyyяt paytaxtы elan edildiyi beшinci шяhяr olduьunu diqqяtя чatdыrыb. Шяkinin bюyцk шairlяrin, yazычыlarыn, incяsяnяt xadimlяrinin vяtяni olduьunu vurьulayan qurumun baш katibi deyib ki, bu шяhяr qяdim tarixi abidяlяri, dadlы шirniyyatы vя yumoru ilя dя dцnyada mяшhurdur. Bцtцn bu amillяr Шяkinin tцrk dцnyasыnыn mяdяniyyяt paytaxtы seчilmяsindя mцhцm rol oynayыb.

Sonra 2015-ci ilin yekunlarыna gюrя, media sahяsindя fяrqlяnяn Azяrbaycanыn vя digяr tцrkdilli юlkяlяrin KИV tяmsilчilяrinя TЦRKSOY-un mцkafatlarы tяqdim olunub.

Rяsmi aчыlыш mяrasimindяn sonra Azяrbaycanыn vя tцrkdilli юlkяlяrdяn gяlmiш musiqi kollektivlяri maraqlы konsert proqramы tяqdim ediblяr. Konsert "Cяngi" Dюvlяt Rяqs Ansamblыnыn, Tцrkiyя, Qazaxыstan vя Tцrkmяnistanыn rяqs kollektivlяrinin vя Шuшa musiqi mяktяbinin rяqs qrupunun ifasыnda "Yallы" rяqsi ilя baшlanыb. Tяdbir iшtirakчыlarы Azяrbaycanыn tanыnmыш aшыqlarыnыn vя muьam ustalarыnыn, Qazaxыstan, Tцrkmяnistan vя Tцrkiyяdяn gяlmiш rяqs kollektivlяri vя mцьяnnilяrin, Qыrьыzыstan, Baшqыrdыstan vя Qa-

qauzdan gяlmiш solistlяrin, Шяki шяhяr kamera orkestrinin чыxышlarыnы maraqla izlяyiblяr.

Aчыlыш mяrasimi atяшfяшanlыqla baшa чatыb.

Шяki шяhяrinin 2016cы il цчцn "Tцrk dцnyasыnыn mяdяniyyяt paytaxtы" seчilmяsinя hяsr olunan bu tяntяnяli aчыlыш mяrasimi hяm dя rяmzi mяna daшыyыr. Bakыda keчirilяn BMT-nin Sivilizasiyalar Alyansыnыn VЫЫ Qlobal Forumunun юz iшini bitirmяsi ilя яlaqяdar Azяrbaycanda чoxsaylы qonaqlarыn olduьunu nяzяrя alaraq, biz "paytaxt ili"nin tяntяnяli aчыlыш mяrasimini mяhz bu gцnя saldыq.

Gюrdцyцnцz kimi, burada BMT-nin Sivilizasiyalar Alyansыnыn ali nцmayяndяsi dя daxil olmaqla bir чox юlkяdяn qonaqlarыmыz var. Dцшцndцk ki, bu tяdbir Azяrbaycan mяdяniyyяtini яyani шяkildя gюstяrmяk, qonaqlarы xalqыmыzыn adяt-яnяnяlяri ilя yaxыndan tanыш etmяk цчцn gюzяl fцrsяtdir.

Bu sюzlяri mяdяniyyяt vя turizm naziri Яbцlfяs Qarayev "Tцrk dцnyasыnыn mяdяniyyяt paytaxtы - Шяki2016" ilinin aчыlыш mяrasimindя jurnalistlяrя mцsahibяsindя deyib.

Azяrbaycanыn mirvarisi olan Шяki шяhяrinin TЦRKSOY tяrяfindяn tцrk dцnyasыnыn mяdяniyyяt paytaxtы seчilmяsinin чox bюyцk siyasi vя mяdяni hadisя olduьunu vurьulayan nazir daha sonra bildirib: "Nazirlik olaraq biz buna чoxdan hazыrlaшыrdыq. Цzяrimizя belя mцhцm vя mяsuliyyяtli vяzifяnin

"Euronews"da Шяkinin "Tцrk dцnyasыnыn mяdяniyyяt paytaxtы" elan edilmяsi ilя baьlы reportaj yayыmlanыb Mяrkяzi ofisi Fransada olan dцnyanыn nцfuzlu xяbяr telekanalы "Euronews"da Шяki шяhяrinin "Tцrk dцnyasыnыn mяdяniyyяt paytaxtы" elan edilmяsi vя bu чяrчivяdя keчirilяn festival barяdя kadrlar nцmayiш edilib.

Azяrbaycanыn mцxtяlif bюlgяlяrindяn festivala qatыlan sяnяtkarlar qяdim el sяnяtlяri barяdя "Euronews" mцxbirinя яtraflы mяlumat veriblяr. Azяrbaycan qutabы barяdя mяlumatы isя kanal яmяkdaшы шяxsяn tяqdim edib.

Qeyd edяk ki, mяrasimdя BMT-nin Sivilizasiyalar Alyansыnыn ali nцmayяndяsi Nasir Яbdцlяziz Яl-Nasir, Beynяlxalq Tцrk Mяdяniyyяti Tяшkilatыnыn (TЦRKSOY) baш katibi Dцsen Kaseinov, Azяrbaycan Respublikasыnыn mяdяniyyяt vя turizm naziri Яbцlfяz Qarayev, Qazaxыstanыn tanыnmыш yazычыsы Oljas Sцleymenov, beynяlxalq tяшkilatlardan, tцrkdilli юlkяlяrdяn gяlmiш nцmayяndя heyяtlяri, hяmчinin Milli Mяclisin deputatlarы, Azяrbaycanda fяaliyyяt gюstяrяn sяfirliklяrin tяmsilчilяri, gюrkяmli elm vя incяsяnяt xadimlяri vя digяr qonaqlar iшtirak ediblяr.

qoyulmasыndan mяmnunuq.

Bu gцndяn etibarяn Шяki шяhяrindя silsilя tяdbirlяr keчirilяcяk. Biz Tцrkiyяnin Mяdяniyyяt Nazirliyi ilя razыlыьa gяldik ki, yay mюvsцmцndя bu шяhяrdя bir hяftя mцddяtindя birgя tяdbirlяr keчirяk. Bu tяdbirlяrя tцrkdilli юlkяlяrin musiqi vя teatr kollektivlяri, яdiblяr, teatr xadimlяri dяvяt olunacaq. Шяkidя mцxtяlif tamaшalar gюstяrilяcяk, gюrцшlяr baш tutacaq". Шяkidя beynяlxalq festivallarыn keчirilmяsinin artыq яnяnяyя чevrildiyini bildirяn mяdяniyyяt vя turizm naziri Яbцlfяs Qarayev bu prosesin davamlы olacaьыnы bildirib. "Яn яsasы odur ki, bu bir il mцddяtindя Шяkiyя gяlяn turistlяrin sayы xeyli artacaq", - deyя nazir яlavя edib.

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.8

№ 5 (139), Май 2016

Azяrbaycanda яksmяrkяzlяшdirmя siyasяtinin vя yerli

Мещди СЯЛИМЗАДЯ,

Яdliyyя Nazirliyi, Bяlяdiyyяlяrlя iш mяrkяzinin rяisi XX яsrin ikinci yarыsыndan baшlayaraq dцnyada baш verяn qloballaшma prosesi vя informasiya-kommunikasiya texnologiyalarыnыn sцrяtli inkiшafы dюvlяtin roluna yenidяn baxыlmasыna vя yerli hakimiyyяtlяrin gцclяndirilmяsinя gяtirib чыxarmышdыr. Eyni zamanda, qloballaшma шяraitindя iqtisadi rяqabяt milli sяrhяdlяri aшmыш vя sosial-siyasi mяsяlяlяrin hяlli юz tяbiяti etibarы ilя transmilli mяsяlяyя чevrilmiшdir. Belя fenomen dюvlяt hakimiyyяtinin mюvcud qaydalarыnda vя siyasяtdя яsaslы dяyiшikliklяrin olmasыnы tяlяb edir ki, bu da yerli юzцnцidarяetmяnin rolunun gцclяnmяsinя gяtirib чыxarыr. Hяr bir halda, яksmяrkяzlяшdirmя prosesinin hяyata keчirilmяsinin praktik yollarы mцяyyяn dяrяcяdя konkret юlkяnin xцsusiyyяtlяrindяn, zamandan vя шяraitdяn asыlы olur.

Tяmяli цmummilli liderimiz Heydяr Яliyev tяrяfindяn qoyulmuш vя Azяrbaycan Respublikasыnda dюvlяtin, cяmiyyяtin demokratiklяшmяsi, yerli юzцnцidarяetmя sisteminin formalaшdыrыlmasы yolu ilя hakimiyyяtin xalqa yaxыnlaшdыrыlmasы, regionlarыnыn sosialiqtisadi inkiшafыnыn tяmin olunmasы istiqamяtindя hяyata keчirilяn яksmяrkяzlяшdirmя siyasяti bu gцn dя mюhtяrяm Prezidentimiz cяnab Иlham Яliyevin rяhbяrliyi altыnda uьurla davam etmяkdяdir.

Azяrbaycanda bu sahяdя xeyli irяlilяyiшin olmasыna baxmayaraq, hяlя dя яksmяrkяzlяшdirmяnin lazыmi sяviyyяsini tяmin etmяk цчцn kifayяt qяdяr istifadя olunmamыш imkanlar mюvcuddur ki, bunlara da aшaьыdakыlarы aid etmяk olar: - hцquqi sistemin daha da inkiшaf etdirilmяsi vя yerli юzцnцidarяetmя sahяsindя Avropa Xartiyasыnыn mцddяalarыna tam яmяl edilmяsinя nail olnmaq; - yerli юzцnцidarяetmя orqanlarыna lazыmi funksional sяlahiyyяtlяrin verilmяsi mяsяlяsinin hяll olunmasы; - bяlяdiyyяlяrin sayыnыn чox olmasы nяzяrя alыnaraq birlяшmя prosesinin davam etdirilmяsi; - maliyyя resurslarыnыn yerli bцdcя problemini hяll edя bilяcяk sяviyyяyя qяdяr artыrыlmasы;

- bцdcя яksmяrkяzlяшdirilmяsi proseslяrinin gцclяndirilmяsi, mцxtяlif sяviyyя bцdcяlяri arasыnda transfertlяrin шяffaflыьыnыn artыrыlmasы vя s.

Bцtцn bunlar, o cцmlяdяn, iqtisadiyyatыn qloballaшmasы, dюvlяt idarяetmя sistemlяrinin demokratiklяшdirilmяsi proseslяri respublikamыzda яksmяrkяzlяшdirmя siyasяtini bu proseslяrin tяlяblяrinя uyьunlaшdыrmaqla tяkmillяшdirilmяsini tяlяb edir. Dцnya tяcrцbяsindяn mяlumdur ki, яksmяrkяzlяшdirmя siyasяtinin hяyata keчirilmяsi цчцn aшaьыdakы шяrtlяr tяlяb olunur: - яksmяrkяzlяшdirmя dяqiq vя daxili ziddiyyяtlяrdяn azad hцquqi sistem чяrчivяsindя hяyata keчirilmяlidir; - hakimiyyяtin bцtцn sяviyyяlяri цчцn aydыn olan islahat konsepsiyasы iшlяnib hazыrlanmalыdыr; - islahatlarda яsasяn яtraflы iшlяnilmiш sяlahiyyяt bюlgцsц sistemi formalaшmalыdыr; - sяlahiyyяtlяrin юtцrцlmяsi mяcburi addыm yox, idarяetmяnin sяmяrяliliyinя nail olmaьa yюnяldilmiш kюnцllц vя шцurlu hяrяkяt olmalыdыr; - sяlahiyyяtlяri geniшlяndirilяn orqan cavabdehliyin dя artdыьыnы dяrk etmяli vя qяbul etmяlidir; - bцtцn hakimiyyяt sяviyyяlяri hazыrlыqlы vя peшяkar kadr ehtiyatlarыna malik olmalыdыr; - hakimiyyяt subyektlяri arasыnda mцnaqiшяlяri hяll etmяk mяdяniyyяti vя siyasi elitalarыn konsolidя olunmasыnыn mцяyyяn dяrяcяsi mюvcud olmalыdыr.

Qeyd edяk ki, Azяrbaycanda yerli юzцnцidarяetmя sisteminin formalaшdыrыlmasыna baшlanыlan dюvrdя bu шяrtlяrin icrasыnda lяngimяlяr mюvcud idi.

Azяrbaycan Respublikasыnda yerli юzцnцidarяetmя orqanlarыnыn qarшыsыna чыxan vя yerli юzцnцidarяetmя institutunun inkiшafыnda mцяyyяn problemlяr mюvcuddur. Ona gюrя dя юlkяdя yerli юzцnцidarяetmяnin inkiшafыnы tяmin etmяk цчцn strateji mяqsяdlяr mцяyyяnlяшdirilmяli, yerli юzцnцidarяetmяnin gяlяcяk inkiшafыnыn baшlыca mяqsяdlяri insan potensialыnыn artыrыlmasыna vя hяr bir bяlяdiyyя qurumunda яhalinin hяyat шяraitinin yaxшыlaшdыrыlmasыna yюnяldilmяlidir.

Hesab edirik ki, dцnyada mюvcud olan mцxtяlif яksmяrkяzlяшdirmя modellяrini, hяmчinin yerli reallыqlarы vя dюvlяt idarяetmя яnяnяlяrini nяzяrя almaqla Azяrbaycanыn юzцnяmяxsus яksmяrkяzlяшdirmя strategiyasы iшlяnib hazыrlanmalыdыr. Belя ki, respublikamыzda hakimiyyяtin mцxtяlif sяviyyяlяrinin qarшыlыqlы fяaliyyяti dяqiq mяqsяdlяrя vя vяzifяlяrя malik цmumdюvlяt strategiyasыna яsaslanmalыdыr. Belя aydыn vя rasional mцnasibяtlяrin olmamasы юlkяnin inkiшafыnыn uzunmцddяtli mяqsяdlяrinin reallaшdыrыlmasыna mяnfi tяsir gюstяrя bilяr, mцxtяlif mяnfi nяticяlяrin meydana gяlmяsinя sяbяb ola bilяr. Strategiyanыn mяqsяdi - dюvlяt idarя etmяsinin яksmяrkяzlяшdirilmяsinin яsas istiqamяtlяrini, yollarыnы vя цsullarыnы mцяyyяnlяшdirmяk vя sяmя-

rяli yerli юzцnцidarяetmя sistemini inkiшaf etdirmяkdяn ibarяt olmalыdыr ki, bu da Azяrbaycanda hцquqi demokratik dюvlяt quruculuьunun zяruri шяrtlяrindяn biridir.

Yerli vя xarici tяcrцbяni nяzяrя almaqla iшlяnib hazыrlanacaq strategiyanыn mяqsяd vя vяzifяlяrinin reallaшdыrыlmasы sяlahiyyяtlяrin dюvlяt idarяetmя vя yerli юzцnцidarяetmя orqanlarы arasыnda rasional bюlцшdцrцlmяsi, hakimiyyяtin mцxtяlif sяviyyяlяri arasыnda sяmяrяli qarшыlыqlы fяaliyyяtin vя яmяkdaшlыьыn tяшkil olunmasы, qяrar qяbulu proseslяrinin bilavasitя vяtяndaшlara maksimum yaxыnlaшdыrыlmasы яhalinin sosial-iqtisadi vяziyyяtini yaxшыlaшdыrmaьa vя bцtюvlцkdя dюvlяtin vя cяmiyyяtin idarя olunmasыndakы mюvcud problemlяri sistemli шяkildя hяll etmяyя imkan verяcяkdir.

Bu strategiyanыn mяqsяd vя vяzifяlяrinin reallaшdыrыlmasы dюvlяt idarяetmя sistemindя yerli юzцnцidarяetmяnin dayanыqlы mюvqelяrinin tяmin olunmasыna, yerli юzцnцidarяetmяyя Konstitusiya zяmanяtlяrini tяmin edяcяk шяraitin yaradыlmasыna vя yerli юzцnцidarяetmя sisteminin real mцstяqilliyinя gяtirib чыxarmalыdыr ki, bunun цчцn aшaьыdakы mяsяlяlяrin sяmяrяli hяlli tяlяb olunur: a) yerli юzцnцidarяetmяyя mцnasibяtin dяyiшdirilmяsi vя onun dюvlяt quruculuьunun яsasы kimi etiraf olunmasы; b) yerli юzцnцidarяetmя orqanlarыnыn vя dюvlяt hakimiyyяt orqanlarыnыn sяmяrяli qarшыlыqlы fяaliyyяt sisteminin yaradыlmasы.

Birinci mяsяlяnin hяllinin яsas istiqamяtlяri aшaьыdakыlarla яlaqяdardыr: - yerli юzцnцidarяetmя ideyasыnыn, prinsiplяrinin vя vяzifяlяrinin populyarlaшdыrыlmasыna, vяtяndaшlarыn hцququ mariflяndirilmяsinя imkanlarыn mцяyyяnlяшdirilmяsi; - bяlяdiyyяlяrin yerli яhяmiyyяtli mяsяlяlяri юz gцcцnя vя vяsaitlяri hesabыna hяllini tяmin etmяyя imkan verяn optimal strukturun seчilmяsi; - dюvlяt orqanlarыnыn, yerli юzцnцidarяetmя orqanlarыnыn vя onlarыn vяzifяli шяxslяrinin yerli юzцnцidarяetmяyя zяmanяtlяrinin tяmin olunmasыnda mяsuliyyяtin artыrыlmasы; Иkinci mяsяlя - dюvlяt hakimiyyяt orqanlarыnыn vя yerli юzцnцidarяetmя orqanlarыnыn sяmяrяli qarшыlыqlы fяaliyyяt sisteminin yaradыlmasы mяsяlяsi aшaьыdakыlarыn vasitяsilя daha sяmяrяli hяll oluna bilяr: - yerli юzцnцidarяetmяnin юz sяlahiyyяtlяrinin formalaшdыrыlmasы; - dюvlяt hakimiyyяt orqanlarыnыn strukturunun tяkmillяшdirilmяsi vя yerli юzцnцidarяetmяyя sяmяrяli yardыm sisteminin yaradыlmasы; - dюvlяt vя bяlяdiyyя idarяetmяsinin peшяkarlaшdыrыlmasы, bяlяdiyyяlяrя hцquq, idarяetmя, iqtisadiyyat sahяlяrindя yeni idarячilik vя tяsяrrцfatчыlыq шяraitini nяzяrя almaqla hazыrlanmыш mцtяxяssislяrin cяlb olunmasы;

- yerli юzцnцidarяetmяnin real inkiшafыnы tяmin edяcяk sabit maliyyя-iqtisadi яsaslarыnыn formalaшdыrыlmasы vя mюhkяmlяndirilmяsi; - bяlяdiyyя qurumlarыnыn яrazilяrinin optimallaшdыrыlmasы, yerli юzцnцidarяetmяnin modellяrinin vя strukturunun tяkmillяшdirilmяsi; - dюvlяt hakimiyyяt orqanlarы ilя yerli юzцnцidarяetmя orqanlarы arasыnda sяlahiyyяt hяdlяrininmцяyyяnlяшdirilmяsi; - bяzi dюvlяt sяlahiyyяtlяrinin bяlяdiyyяlяrя hяvalя olunmasы; - dюvlяt sяlahiyyяtlяrinin reallaшdыrыlmasыna zяmanяtlяrin tяmin olunmasы; - яrazilяrin iqtisadi vя sosial inkiшafы sahяsindя bяrabяr baшlanьыc шяraitin vя bяlяdiyyя iqtisadiyyatыnы stimullaшdыrmaq цчцn bяrabяr imkanlarыn yaradыlmasы; - bяlяdiyyя qurumlarыnыn iqtisadi potensialыnыn artыrыlmasы; - яhalinin hяyat sяviyyяsinin vя gяlirlяrinin real artыmыnыn tяmin edilmяsi.

Mяlum olduьu kimi, respublikamыzda hяyata keчirilяn яksmяrkяzlяшdirmя siyasяtinin яsas vяzifяlяri hakimiyyяtin mцxtяlif sяviyyяlяri arasыnda funksiyalarыn, cavabdehliyin vя fяaliyyяt sferasы sяrhяdlяrinin mцяyyяnlяшdirilmяsindяn, yerli dюvlяt idarяetmяsinin sяmяrяli fяaliyyяti цчцn яlveriшli шяraitin yaradыlmasыndan, demokratik dюvlяtin яsaslarыndan biri kimi yerli юzцnцidarяetmяnin geniш tяtbiq edilmяsindяn ibarяtdir. Bu vяzifяlяri yerinя yetirmяk цчцn mяqsяdyюnlц шяkildя aшaьыdakы kimi konkret tяdbirlяrin hяyata keчirilmяsi tяlяb olunur: - яksmяrkяzlяшdirmя planыnы iшlяyib hazыrlamaq vя onun icrasыna nяzarяti hяyata keчirmяk, o cцmlяdяn dюvlяt funksiyalarыnыn яksmяrkяzlяшdirilmяsi mяsяlяlяri цzrя dюvlяt orqanlarыnыn fяaliyyяtinin яlaqяlяndirilmяsini hяyata keчirmяk sяlahiyyяtlяrinя malik olan orqanыn mцяyyяnlяшdirilmяsi; - яksmяrkяzlяшdirmяnin mяrhяlяlяrini, funksiya vя sяlahiyyяtlяrin юtцrцlmяsi prosesinin istiqamяtlяrini, dюvlяt idarя etmяsinin hяr bir sяviyyяsinin rolu vя vяzifяlяrini, onlarыn qarшыlыqlы fяaliyyяt sistemini, hяmчinin yerli юzцnцidarяetmя orqanlarыna vя qeyrihюkumяt tяшkilatlarыna юtцrцlmяli olan funksiyalarы mцяyyяnlяшdirяcяk milli fяaliyyяt planыnыn iшlяnib hazыrlanmasы; - idarяetmяnin hяr bir sяviyyяsindя funksiyalarыn yerinя yeitirilmяsindя irяli sцrцlяn tяlяblяrin яtraflы шяkildя iшlяnib hazыrlanmasы.

Bu gцn яksmяrkяzlяшdirmя siyasяtinin istiqamяtlяrinin vя mяrhяlяlяrinin mцяyyяnlяшdirilmяsindя, onun mяqsяdlяrinin reallaшdыrыlmasы цчцn praktiki mexanizmlяrin vя alяtlяrin iшlяnib hazыrlanmasыnda dюvlяtlя yanaшы cяmiyyяt dя iшtirak etmяlidir. Yerli юzцnцidarяetmя orqanlarыnыn, qeyrihюkumяt tяшkilatlarыnыn vя vяtяndaш cяmiyyяtinin digяr institutlarыnыn rolunun artыrыlmasы яhalinin qяrarlarыn qяbulunda

daha geniш iшtirakыna шяrait yaradar, aparыlan siyasяtin шяffaflыьыnы gцclяndirяrdi. Belя bir siyasяtin reallaшdыrыlmasы nяticяsindя юlkяdя aшaьыdakыlarы tяmin edяcяk idarяetmя sistemi formalaшdыra bilяr: - sosial sferada - insanыn potensial imkanlarыnыn aчыlmasыna, cяmiyyяtdя sosial gяrginliyin aradan qaldыrыlmasыna, qabaqlayыcы sosial inkiшafa imkan yaratmaq; - iqtisadi sahяdя - bяlяdiyyя tяsяrrцfatы da daxil olmaqla юzцnц inkiшaf etdirяn tяsяrrцfat komplekslяrinin ierarxik sistemini yaratmaq, yerli vя strateji resurslardan optimal шяkildя istifadя etmяk; - siyasi sahяdя - юlkяdя inkiшafыn stimullaшdыrыlmasыna, dюvlяtin яrazi bцtюvlцyцnцn tяmin olunmasыna, onun dayanыqlы inkiшafыna, юlkяnin geosiyasi potensialыnыn geniшlяnmяsinя яsaslanan, keyfiyyяtcя yeni "mяrkяzlяшdirmя" mexanizmlяrini iшlяyib hazыrlamaq. Яksmяrkяzlяшdirmя siyasяtinin uьur qazanmasы цчцn mяrkяzi dюvlяt orqanlarыnыn siyasi iradяsi vя aktiv qanunvericilik fяaliyyяti tяlяb olunur. Bu baxыmdan, yerli dюvlяt orqanlarыnыn vя yerli юzцnцidarяetmя orqanlarыnыn hцquq vя sяlahiyyяtlяrinin qanunvericilik yolu ilя mцяyyяnlяшdirilmяsi яn vacib mяsяlяdir.

Bu gцn bцtцn dцnyada etiraf olunur ki, яhaliyя gюstяrilяn xidmяtlяrin keyfiyyяtinin yцksяldilmяsi dюvlяt idarяetmя funksiyalarыnыn яksmяrkяzlяшdirilmяsi ilя sыx baьlыdыr. Buna gюrя dя bяlяdiyyяlяrin mцstяsna funksiyalarы qanunvericiliklя mцяyyяnlяшdirilmяli vя funksiyalarыn yerinя yetirilmяsi цчцn dюvlяt onlarы tяlяb olunan bцdcя vяsaitlяri vя mцlkiyyяtlяtяmin etmяlidir.

Funksiyalarыn юtцrцlmяsi konsepsiyasыnыn Azяrbaycanыn idarяetmя sisteminin inkiшafы цчцn fundamental яhяmiyyяtя malik olmasы baxыmыndan, bu mяsяlяyя xцsusi diqqяt yetirilmяli, hяmчinin Azяrbaycanыn gяlяcяk kompeks inkiшafы цчцn xцsusi яhяmiyyяtini nяzяrя alaraq onun hazыrlanmasыna fяrqli yanaшыlmalыdыr.

Fikrimizcя, bunun цчцn xцsusi komissiyayaradыlmalы, bu komissiyanыn iшinя elmi яmяkdaшlar cяlb olunmalы vя onlarыn fяaliyyяtinя yerli юzцnцidarяetmя vя dюvlяt idarя etmяsi sistemi ilя yaxшы tanыш olan mцtяxяssislяrdяn ibarяt xцsusi iшчi qrup rяhbяrlik etmяlidir.

Funksiya vя sяlahiyyяtlяrin юtцrцlmяsi daha чox strateji xarakter daшыmalы vя onun reallaшdыrыlmasы zamanы yaranan шяraitdяn istifadя etmяyя imkan vermяlidir. Bu plan mяrkяzlя regionlar arasыndakы mцnasibяtlяrin dinamikasыnы nяzяrя almaqla iшlяnib hazыrlanmalыdыr. Иdarяetmя orqanlarыnыn funksiyalarы dяqiq mцяyyяnlяшdirilmяli vя beynяlxalq tяcrцbяni, respublikadakы mюvcud шяraiti nяzяrя almaqla qanunvericilik aktlarы vasitяsilя tяsbit olunmalыdыr. Bunun цчцn, hakimiyyяtin bцtцn sяviyyяlяrindя nцmayяndяlяrinin iшtirakы ilя funksional tяhlillяrin aparыlmasы tяlяb olunur. (Арды 9-ъу сящифядя)

№ 5 (139), Май 2016

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.9

юzцnцidarяetmяnin tяkmillяшdirilmяsinin baшlыca istiqamяtlяri Мещди СЯЛИМЗАДЯ,

Яdliyyя Nazirliyi, Bяlяdiyyяlяrlя iш mяrkяzinin rяisi (Яввяли 8-ъи сящифядя) Dюvlяt idarяetmя vя yerli юzцnцidarяetmя orqanlarы arasыnda funksiya vя sяlahiyyяtlяr aшaьыdakы prinsiplяr яsasыnda bюlцшdцrцlmяlidir: subsidiarlыq;funksiya vя sяlahiyyяtlяrin yerinя yetirilmяsi zamanы xidmяtlяrin keyfiyyяti baxыmыndan sяmяrяliliyin vя mяqsяdяuyьunluьun tяmin edilmяsi; цmummilli vя yerli maraqlarыn цzvi шяkildя яlaqяlяndirilmя-sinin tяmin edilmяsi; шяffaflыq vя kollegiallыq.

Azяrbaycanda hяyata keчirilяn яksmяrkяzlяшdirmя siyasяti bяlяdiyyяlяrdя hesabatlыlыьыn, cavabdehliyin gцclяndirilmяsi idarяetmяnin sяmяrяliliyinin artыrыlmasы vя maliyyя mцstяqilliyinin tяmin edilmяsinя шяrait yaratmalыdыr. Bu baxыmdan яksmяrkяzlяшdirmя siyasяti yerli юzцnцidarяetmяnin inkiшafыnыn maliyyя-iqtisadi, tяшkilati vя hцquqi aspektlяri ilя baьlы bir sыra mяsяlяlяri яhatя etmяlidir.

Mяlum olduьu kimi, bяlяdiyyяlяrdя яhaliyя lazыm olan hяcmdя ictimai xidmяtlяrin gюstяrilmяsini tяmin edя bilяcяk bяlяdiyyяlяrdя zяruri maliyyя-iqtisadi bazasыnыn olmamasы yerli юzцnцidarяetmя orqanlarыnыn яn kяskin problemlяrindяn biridir. Bu sahяdя яsas чatышmazlыqlar aшaьыdakыlardan ibarяtdir: - bцtцn sяviyyяdя bцdcяlяrin formalaшdыrыlmasы sisteminin qeyri-шяffaflыьы; - hяvalя olunmuш sяlahiyyяtlяrlя onlarыn yerinя yetirilmяsinя ayrыlmыш maliyyя vяsaitlяrinin uyьunsuzluьu; - yerli bцdcяlяrin formalaшdыrыlmasыnda xяrc prinsiplяrindяn istifadя olunmasы.

Bu, bцdcя prosesinin bцtцn iшtirakчыlarыnы bцdcя vяsaitlяrinя qяnaяt etmяkdяnsя, bu vяsaitlяri daha чox xяrclяmяkdя maraqlы edir.

Ona gюrя dя yerli юzцnцidarяetmя яksmяrkяzlяшdirmя siyasяtinin maliyyя-iqtisadi aspektlяri aшaьыdakыlarы яhatя etmяlidir: - bяlяdiyyяlяrin kifayяt qяdяr maliyyя-iqtisadi vя resurs bazasыnыn, bяlяdiyyя mцlkiyyяtinin formalaшdыrыlmasы sahяsindя tяdbirlяrin reallaшdыrыlmasыnы nяzяrdя tutan maliyyяiqtisadi яsaslarыn yaradыlmasы; - yerli bцdcяlяr, bцdcяdяnkяnar fondlar, yerli vergi vя юdяniшlяr, kommunal юdяmяlяr, bяlяdiyyя mцяssisяlяrinin maliyyяsi kimi yerli maliyyя institutlarыna яsaslanan yerli maliyyяlяrin formalaшdыrыlmasыna yюnяlmiш tяdbirlяrin hяyata keчirilmяsi; - mцstяqil yerli bцdcяlяrin formalaшdыrыlmasы vя onlara uyьun maliyyя mяnbяlяrinin verilmяsi; - bцtцn yerli юzцnцidarяetmя orqanlarыna minimal dюvlяt sosial standartlarы sяviyyяsindя ictimai xidmяtlяrin gюstяrilmяsi цчцn imkanlarыn yaрadыlmasы. Minimal dюvlяt sosial standartlarы юlkяnin bцtцn яrazisindя яhalinin hяr nяfяrinя dюvlяt xidmяtlяrinin zя-

manяt verilяn sяviyyяsini яks etdirir ki, bu xidmяtlяr dя hakimyyяt orqanlarы tяrяfindяn vя dюvlяt bцdcяsi hesabыna gюstяrilmяlidir. Bu gюstяrici minimal yerli bцdcяlяrin hesablanmasыnda istifadя olunur. Bu gюstяricidяn xarici юlkяlяrin bцdcя planlaшdыrыlmasы tяcrцbяsindя geniш istifadя olunur.

Lakin Respublikamыzda minimal dюvlяt sosial standartlarыnыn mцяyyяnlяшdirilmяsi haqqыnda qanun hяlяlik qяbul olunmadыьы цчцn bu gюstяricidяn geniш istifadя olunmur.

Ona gюrя dя yaxыn mцddяtdя hяmin standartlar sistemi yaradыlmalы vя bцtцn юlkя яrazisindя dюvlяt vя ictimai xidmяtlяrin gюstяrilmяsinin hяcmi vя keyfiyyяtinin tяdricяn bяrabяrlяшdirilmяsi цчцn tяdbirlяr hяyata keчirilmяlidir; - yerli юzцnцidarяetmяyя dюvlяtin maliyyя yardыmы mexanizmlяrinin yaradыlmasы. Яksmяrkяzlяшdirmя siyasяtinin hцquqi aspektlяrinя gяldikdя deyя bilяrik ki, hцquqi normalarыn dяqiq vя mцkяmmяl olmamasы yerli юzцnцidarяetmя orqanlarыnыn rяhbяrlяri ilя yerli icra hakimiyyяti orqanlarыnыn rяhbяrlяri arasыndakы mцnasibяtlяrdя яlavя gяrginliyin yaranmasыna vя onlarыn iшindя чяtinliklяrin meydana gяlmяsinя sяbяb olur. Buna gюrя dя qanunvericilikdя aшaьыdakы xarakterli dяyiшikliklяrin edilmяsinя ehtiyac yaranmышdыr: - yerli юzцnцidarяetmя orqanlarыna verilяn tam vя mцstяsna sяlahiyyяtlяrin qanunvericiliklя dяqiq mцяyyяnlяшdirilmяsi; - bяlяdiyyяlяrin yerli bцdcя hesabыna maliyyяlяшdirilяn mцstяsna sяlahiyyяtlяrinin tam siyahыsыnыn dяqiq mцяyyяn edilmяsi vя Azяrbaycan Respublikasыnыn bцdcя sistemi haqqыnda qanunu ilя uzlaшdыrыlmasы; - yerli юzцnцidarяetmяyя yardыm vя inkiшaf sahяsindя konsepsiya vя proqramlarыn iшlяnib hazыrlanmasы, yerli юzцnцidarяetmя orqanlarыnыn maliyyя mцstяqilliyinin geniшlяndirilmяsi цчцn bцdcя sistemindя islahatlarыn aparыlmasы; - qanunvericilikdя yerli юzцnцidarяetmя orqanlarыna verilmiш sяlahiyyяtlяrin yerinя yetirilmяsini qiymяtlяndirmяk цчцn tяlяblяr (standartlar) mцяyyяnlяшdirilmяlidir.

Qanunda hяmчinin bu sяlahiyyяtlяrin yerinя yetirilmяmяsinя gюrя mяsuliyyяt vя onun reallaшdыrыlmasы mexanizmlяri dя mцяyyяn edilmяlidir. Bu mяsяlяlяrin hяlli яhaliyя gюstяrilяn xidmяtlяrin keyfiyyяtinin yцksяldilmяsinя - nяzarяtя, sяlahiyyяtlяrini yerinя yetirmяdiyinя gюrя yerli юzцnцidarяetmя orqanlarыnыn fяrdi mяsuliyyяtinin mцяyyяnlяшdirilmяsinя imkan verяrdi; - hakimiyyяt sяlahiyyяtlяrinin qeyri-mяrkяzlяшdirilmяsi prinsipindяn чыxыш edяrяk mяrkяzi vя yerli icra hakimiyyяti orqanlarы vя yerli юzцnцidarяetmя orqanlarы arasыnda yeni qarшыlыqlы mцnasibяtlяr sistemi yaradыlmalы, yerli icra hakimiyyяti orqanlarы ilя yerli юzцnцidarяetmя orqanlarыnыn яmяkdaшlыьыnыn institusional яsaslarы mцяyyяnlяшdirilmяlidir;

- icra hakimiyyяti orqanlarы ilя yerli юzцnцidarяetmя orqanlarы arasыndakы qarшыlыqlы mцnasibяtlяrdяki problemlяr kompleksinin hяllini tяmin etmяk цчцn "Hяvalя olunmuш sяlahiyyяtlяr haqqыnda" Qanun qяbul olunmalы vя bu qanunda sяlahiyyяtlяrin hяvalя olunmasы qaydalarы vя шяrtlяri, onlarыn resurs tяminatы mяsяlяlяri яtraflы шяkildя юz яksini tapmalыdыr; - dюvlяt idarяetmя sisteminin vя yerli юzцnцidarяetmяnin sяmяrяliliyini vя шяffaflыьыnы artыrmaq цчцn bu sahяdя sяmяrяli planlaшdыrma, hesabat vя audit sistemi yaradыlmalы, iшin, idarяetmяnin nяticяlяrinin planlaшdыrыlmasы tяtbiq olunmalы vя alыnmыш nяticяlяrin qiymяtlяndirilmяsi цчцn sяmяrяli nяzarяt sistemi formalaшdыrыlmalыdыr. Nяzarяt isя sadяcя prosedurlara яmяl olunmasыna vя proseslяrin yerinя yetirilmяsinя deyil, planlaшdыrыlmыш vя qiymяtlяndirilя bilяn konkret nяticяlяrя nail olunub-olunmadыьыnы mцяyyяnlяшdirmяk mяqsяdilя hяyata keчirilmяlidir.

Dюvlяt siyasяti чяrчivяsindя zяruri tяшkilati tяdbirlяrin reallaшdыrыlmasы ilя baьlы monitorinqlяrin keчirilmяsi tяlяb olunur. Bununla яlaqяdar, яksmяrkяzlяшdirmя proqramыnыn gяlяcяkdя reallaшdыrыlmasыna vя yerli юzцnцidarяetmяnin inkiшafы цчцn mяsuliyyяt daшыyan mяrkяzi orqanыn yaradыlmasы mяqsяdяuyьun olardы.

Belя bir orqana яksmяrkяzlяшdirmя vя yerli юzцnцidarяetmя цzrя zяruri qanunvericilik vя normativ aktlarыn, yerli bцdcяlяrin, regional inkiшaf planlarыnыn, ixtisaslы kadrlarыn hazыrlanmasыnda zяruri hцquqi, mяslяhяt vя texniki yardыm gюstяrmяyя, yerli idarяetmя orqanlarыnыn maraqlarыnы mцdafiя etmяyя imkan verяn sяlahiyyяtlяrin verilmяsi mяqsяdяuyьun olardы. Bu baxыmdan, belя bir orqanыn regionlarыn vя bцtюvlцkdя dюvlяtin sosial-iqtisadi inkiшafы цчцn strateji яhяmiyyяt daшыdыьыnы qeyd etmяk lazыmdыr. Bu orqana yerli юzцnцidarяetmяnin sяlahiyyяtlяrinя aid aшaьыdakы mяsяlяlяr verilя bilяr: - dюvlяt mцlkiyyяtinin bяlяdiyyя mцlkiyyяtinя verilmяsi qaydalarыnы tяnzimlяmяk; - bцdcяlяrarasы mцnasibяtlяri tяnzimlяmяk vя minimal bцdcя tяminatы normativlяri яsasыnda yerli bцdcяlяri balanslaшdыrmaьы tяmin etmяk; - yerli юzцnцidarяetmя orqanlarыna ayrы-ayrы dюvlяt sяlahiyyяtlяrini vermяk, onlarы hяyata keчirmяk цчцn lazыm olan maddi-maliyyя resurslarы ilя tяmin etmяk vя reallaшdыrыlmasыna diqqяt yetirmяk; - dюvlяt hakimiyyяt orqanlarы tяrяfindяn qяbul olunmuш qяrarlar nяticяsindя yerli юzцnцidarяetmя orqanlarыnыn яlavя xяrclяrini юdяmяk; - inzibati nяzarяti hяyata keчirmяk, yerli юzцnцidarяetmяnin vя bяlяdiyyя qurumlarыnыn inkiшafыnыn regional proqramlarыnы qяbul etmяk; - vяtяndaшlarыn yerli юzцnцidarяetmяni hяyata keчirmяk hцquqlarыnы mцdafiя etmяk; Яksmяrkяzlяшdirmя siyasяtinin hцquqi aspektlяrinя

gяldikdя deyя bilяrik ki, hцquqi normalarыn dяqiq vя mцkяmmяl olmamasы yerli юzцnцidarяetmя orqanlarыnыn rяhbяrlяri ilя yerli icra hakimiyyяti orqanlarыnыn rяhbяrlяri arasыndakы mцnasibяtlяrdя яlavя gяrginliyin yaranmasыna vя onlarыn iшindя чяtinliklяrin meydana gяlmяsinя sяbяb olur. Яrazilяrin iqtisadi inkiшafыndakы disproporsiyalarыn aradan qaldыrыlmasы respublikamыzыn gяlяcяyinin asыlы olduьu strateji mяsяlяlяrdяn biridir.

Yerli юzцnцidarяetmя sistemi vя yerli icmalarыn tяшяbцskarlыьы olmadan bu mяsяlяnin hяlli mцmkцn deyildir. Azяrbaycanda elя dюvlяt hakimiyyяti vя yerli юzцnцidarяetmя sistemi formalaшdыrmaq tяlяb olunur ki, onlarыn birgя sяyi ilя reqionlarыn iqtisadi tarazlыьыnы tяmin etmяk vя harada yaшamaьыndan asыlы olmayaraq hяr bir vяtяndaшa bяrabяr imkanlar yaratmaq mцmkцn olsun. Bu baxыmdan Avropa Birliyi юlkяlяrinin, Mяrkяzi vя Шяrqi Avropa юlkяlяrinin, MDB юlkяlяrinin hяyata keчirdiyi яksmяrkяzlяшdirmя tяcrцbяsinin юyrяnilmяsi, bu юlkяlяrdя hakimiyyяt orqanlarыnыn fяaliyyяt sisteminin tяhlili dя faydalы olardы.

Azяrbaycanda yerli юzцnцidarяetmяnin gяlяcяk inkiшafы baxыmыndan mюvcud problemlяrin bюyцk bir hissяsi yalnыz яksmяrkяzlяшdirmя siyasяtinin tяrkib hissяsi kimi yerli юzцnцidarяetmяnin inkiшafы sahяsindя dюvlяt siyasяti чяrчivяsindя hяll oluna bilяr.

Bu siyasяtinin formalaшdыrыlmasыnыn vя reallaшdыrыlmasыnыn prinsiplяrindяn biri kimi mяrkяzi hakimiyyяt orqanlarы vя yerli юzцnцdarяetmя orqanlarыnыn qarшыlыqlы fяaliyyяti vя яmяkdaшlыьы qяbul olunmalыdыr.

Bu orqanlar arasыndakы mцnasыbяtlяr keyfiyyяtcя yeni яsaslarla qurulmalы vя inzibati diktata deyil, daha чox яmяkdaшlыq prinsiplяrinя vя qanuna яsas-

lanmalыdыr. Fikrimizcя, yerli юzцnцidarяetmяnin inkiшafы sahяsindя dюvlяt siyasяti aшaьыdakы istiqamяtlяrdя formalaшdыrыlmalыdыr: - vяtяndaшlarыn yerli юzцnцidarяetmяni hяyata keчirmяk sahяsindяki konstitusiya hцquqlarыnыn reallaшdыrыlmasыnыn tяmin edilmяsi; - yerli юzцnцidarяetmя orqanlarыnыn konstitusiya sяlahiyyяtlяrinin reallaшdыrыlmasы цчцn шяraitin tяmin olunmasы; - yerli юzцnцidarяetmяyя dюvlяt zяmanяtinin reallaшdыrыlmasыnыn tяmin edilmяsi.

Yaranmыш problemlяri hяll etmяk цчцn юlkя miqyasыnda maariflяndirmя,tяbliьat, izahat iшlяri aparыlmalы, yerli юzцnцidarяetmя sisteminin mahiyyяti, xцsusiyyяti vя funksiyalarы haqqыnda vяtяndaшlarda geniш tяsяvvцr yaradыlmalыdыr.

Azяrbaycanda bяlяdiyyяlяrin gяlяcяk inkiшafы baxыmыndan яksmяrkяzlяшdirmя siyasяti чяrчivяsindя xцsusi dюvlяt yardыmы proqramlarы iшlяnib hazыrlanmalыdыr.

Azяrbaycan шяraitindя яksmяrkяzlяшdirmя mяsяlяlяri sahяsindя, o cцmlяdяn яksmяrkяzlяшdirmяnin siyasi, maliyyя, idarяetmя aspektlяri цzrя elmi tяdqiqat iшlяrinin aparыlmasы tяlяb olunur. Яksmяrkяzlяшdirmя problemlяrinin araшdыrыlmasы sahяsindя xцsusi bir mяrkяzin yaradыlmasыna da xцsusi ehtiyac duyulur.

Belяliklя, hesab edirik ki, respublikamыzda yuxarыda deyilяnlяri nяzяrя almaqla iшlяnib hazыrlanan vя hяyata keчirilяn яksmяrkяzlяшdirmя siyasяti son nяticяdя яhalinin, yerli юzцnцidarяetmяnin vя dюvlяt hakimiyyяtinin qarшыlыqlы fяaliyyяtinin nizamlы sisteminin yaradыlmasыna gяtirib чыxarmalыdыr. Bu sistemin sяmяrяli fяaliyyяti bяlяdiyyя qurumlarыnыn яhalinin mяnafelяri naminя dayanыqlы inkiшafыnы tяmin etmяyя imkan verяcяkdir. Беледиййе.инфо

Беледиййе.инфо -нун 1 йашы тамам олду www.belediyye.info internet resursu 2015-ci ilin may ayыnыn 27- dя "Bяlяdiyyяlяrin fяaliyyяtinin tяbliьi" Иctimai Birliyi tяrяfindяn Azяrbaycan Respublikasы Prezidenti yanыnda QHT-lяrя Dюvlяt Dяstяyi Шurasыnыn maliyyя yardыmы ilя "Yerli orqanlara mцasir informasiya texnologiyalarыndan istifadя etmяklя hцquqi xidmяtlяrin gюstяrilmяsi" layihяsi чяrчivяsindя hazыrlanыb. Сайтын вердийи ачыгламайа эюря, Иctimai Бirliyin qarшыsыna qoyduьu яsas mяqsяd yeni seчilmiш цzvlяrin maariflяndirilmяsi, bяlяdiyyяlяrarasы informasiya mцbadilяsinin qurulmasы olub. Qeyd edяk ki, saytыn iшя dцшmяsi bяlяdiyyяlяrin fяaliyyяtinin tяbliьinя geniш imkan yaradыб. Юtяn bir il яrzindя sayt bir sыra ciddi layihяlяrя imza atыб вя Яdliyyя Nazirliyinin Bяlяdiyyяlяrlя Иш Mяrkяziylя, bir чox Milli Mяclis цzvlяriylя яlaqяlяr qurulub.

Bu gцn юlkяmizin 300 bяlяdiyyяsiylя яmяkdaшlыq яlaqяsi qurulub. Saytыn elektron poчtuna gцndяlik olaraq 10а yaxыn bяlяdiyyяdяn mцxtяlif sяpgili mяlumatlar daxil olur.

Digяr яn maraqlы mяqam Tцrk Dцnyasы Bяlяdiyyяlяr Birliyi ilя яmяkdaшlыq яlaqяlяrinin qurulmasыnы hesab etmяk olar. Tцrk Dцnyasы Bяlяdiyyяlяr Birliyi ilя arыtq mцntяzяm olaraq informasiya mцbadilяsi hяyata keчirilir. Лакин Беледиййе.инфо-нун яsas hяdяfi bяlяdiyyя sisteminя aid olan bцtцn bяlяdiyyяlяrlя яmяkdaшlыьa nail olmaq, onlarыn fяaliyyяtini, qarшыlaшdыьы problemlяri ictimaliшяdirmяklя чяtinliklяri aradan qaldыrmaqdыr. Редаксийадан: Шяки Бялядиййясинин коллективи Беледиййе.инфо-нун рящбярлийини вя ямякдашларыны сайтын 1 йашы тамам олмасы мцнасибятиля тябрик едир вя онлара информасийа мяканында даща бюйцк уьурлар арзулайыр.

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.10

№ 5 (139), Май 2016

"YAШADЫЬЫM 65 ИLDЯN RAZЫYAM Яdalяt Tahirzadя: "Hяyatыm boyunca kimsяyя pislik etmяmiшяm" Доьма Шякимизин тарихиня, зийалыларына бир нечя китаб щяср етмиш, гязетимизля даим ямякдашлыг едян вя майын 23-дя 65 йашы тамам олан профессор Ядалят Тащирзадя иля мцсащибя.

- "Шirinlik" deyяndя чox yaшamaq istяyini nяzяrdя tutursunuzsa mяnim цчцn юmrцn uzun-gюdяkliyinin heч bir юnяmi yoxdur. Bu gцn Яhmяd Cavaddan 20 yaш, Sяmяd Vurьun vя Nяcяf Nяcяfovdan 15 yaш, Salman Mцmtazdan 8 yaш, Hцseyn Сющбятляшди: Caviddяn 6 yaш, Яbdцrrяhim bяy Haqverdiyev vя Яbцlfяz ElДилгям чibяydяn 2 yaш bюyцyяm. Юmrц ЯЩМЯД verяn dя, alan da Allahdыr vя Onun verdiyi юlцm яmri dя gюO, yaшca mяndяn az zцm цstяdir. Yalnыz gюrmяk isqala цч dяfя bюyцkdцr. An- tяdiyim, millяtim, xalqыm цчцn caq bu, dostluьumuza qяtiy- faydalы olacaьыnы dцшцndцyцm, yяn яngяl tюrяtmir. Иlk baxыш- ancaq hяlя ortaya qoya bilmяdan quru, qapalы, adamayo- diyim bяzi iшlяrimi baшa vurmaq vuшmaz kimi gюrцnsя dя "sarы цчцn Ondan mюhlяt istяyirяm siminя toxunanda" чox sюh- versя dя xoшdur, vermяsя dя! bяtcil, цnsiyyяtsevяr vя zara- 65 illik bir юmцr yolu fatcыl olduьuna inanыrsan. keчmisiniz. Geriyя boylananЯsas mяsяlя isя o "sarы sim"ini tutmaqdыr.

Azяrbaycan siyasi mцhacirяtinin taleyi ilя baьlы araшdыrmalarыm, bir чox sяnяdlяri яldя etmяyim onda da ciddi maraq doьurdu vя bu, yaxыnlaшmaьыmыza яsas sяbяb oldu. Цmumiyyяtlя, Azяrbaycanыn 1918-1920-ci illяr tarixi ilя baьlы hяr bir mюvzu professor Яdalяt Tahirzadяnin "sarы sim"i ola bilяr. Deyяsяn, mяn artыq bu "sim"i чalmaqda ustalaшmышam onunla son vaxtlar xeyli maraqlы gюrцшlяrim, sюhbяtlяrim olub.

Bu gцnlяrdя 65 yaшыnыn tamam olduьunu bildiyimя gюrя nюvbяti gюrцшцmцzц bir jurnalist kimi bu яlamяtdar hadisяyя baшlamaьы qяrara aldыm. Onunla bu dяfя Bakы Avrasiya Universitetindя hяyatыnыn 23 ilini hяsr etdiyi ali mяktяbdя sюhbяtlяшdim.

***

- Яdalяt bяy, 50 illiyinizdя demiшdiniz ki, Mяшяdi Иbad yaшыna чatdыm. Bяs indi kim yaшыndasыnыz?

- Иndi Юmяr Faiq Nemanzadя yaшыndayam. O, 1937-dя 65 yaшыnda gцllяlяnib.

- 65 yaшы 50 yaшdan fяrqlяndirяn nяdir, yaxud nяlяrdir?

- Hяr шeydяn qabaq odur ki, 65 yaш 50 yaшdan 15 il чoxdur. (Gцlцr). Doьrusu, bu haqda heч fikirlяшmяmiшяm. 50 yaшda 7-ci mяrtяbяyя piyada asanlыqla чыxыrsan (юzц 7-ci mяrtяbяdя yaшayыr - D.Я.), 65 yaшda isя iki-цч yerdя dayanыb nяfяsini dяrmяli olursan. Bu, bir. 50 yaшda sяnя "яmi", "dayы" deyяnlяr чoxdursa 65 yaшda yalnыz "aьsaqqal", yaxud "baba"san. Bu, iki. 50 yaшda hяkim qapыsыnы tяpiklя aчыrsan, 65 yaшda isя hяkimin qяbuluna belinin aьrыsыndan ikiqat olub girirsяn.

Bu da цч. (Gцlцr). Ciddi desяk, 50 yaш insanыn aьыl vя savadca kamilliyя yцksяldiyi юnяmli bir nюqtяdir. 65 yaшda isя bunun цzяrinя чox zяngin hяyat tяcrцbяsi dя gяlir. Шяxsяn mяn bu gцn юzцmц Azяrbaycanыn bir яsr юncяki tarixinя dair яn ciddi яsяrlяr yazmaьa tam qadir hiss edirяm vя dцшцnцrяm ki, nяzяrdя tutduьum iшlяri mяndяn yaxшы gюrя bilяn olmaz.

- Bu yaшda юmцr шirindirmi?

ilя baьlы qalыn-qalыn qovluqlar dolusu sяnяdlяri gюrmцшяm vя bilirяm ki, o qяdяr zяngin sяnяdlяr яsasыnda yazыlmыш bir яsяr hяqiqяtяn чox qiymяtli olacaq. Bяs onu yazыb ortaya qoymaq цчцn Sizя daha nя lazыmdыr?

- (Gцlцr). Sponsor, Dilqяm bяy, sponsor. "Cцmhuriyyяt tяlяbяlяri"ni yazanda bir xeyirxah cяmiyyяt sponsorluq etdi vя mяn bцtцn iшlяrimi bir qыraьa qoyub oьlumla birgя 1600 sяhifяlik kitabы 9 aya tamamlayaraq tяhvil verdim. Parlament kitabы isя hяcmcя ondan da geniш olacaq vя onu yazmaьa baшqa iшlяrlя mяшьul olmadan яn azы bir il - il yarыm vaxt gedяcяk. Belя iшi isя sponsorsuz gюrmяk mцmkцn deyil.

yanыlmamышdыlar. 1992-1993-dя yeni proqram vя dяrsliklяrin yaradыlmasыndakы iшim isя mяnim tяhsil sahяsindя tяsadцfi adam olmadыьыmы gюstяrdi. 1993-dяn ozamankы Ali Diplomatiya Kollecindя, indiki Bakы Avrasiya Universitetindя vя eyni zamanda "Шirvan" hazыrlыq kursunda mцяllimliyя baшladыm. Dяrs prosesindя gюrdцm ki, kommunistlяr Azяrbaycan tarixini o qяdяr baш-ayaq yazыblar, gюrkяmli шяxsiyyяtlяrimizi юzцmцzя o qяdяr dцшmяn kimi tanыdыblar ki, tarixчilяrimiz hяlя dя onlardan yazmaьa чяkinirlяr. Mяn ilk iш olaraq yoldaшыm Nailя xanыmla birgя testlяr toplusundan ibarяt "Tarixi юyrяnяnlяrя kюmяk" adlы kitab nяшr etdirdim. Sonra "Xыrxatala kяndinin tarixi vя uruq-

Профессор Ядалят Тащирзадя Шяки ханларынын сарайында da bu yolda buraxdыьыnыz izlяrdяn razыsыnыzmы?

- Mяn yetяrincя tяvazюkar adamam, ancaq bu, o demяk deyil ki, gerчяyi sюylяmяkdяn чяkinim. Bяli, yaшadыьыm 65 ildяn razыyam vя bu юmцrlя fяxr edirяm, чцnki onu шяrяflя yaшamышam! Buraxdыьыm izlяrя gяlincя, mяndяn sonra bu millяtя 22 kitabыm, yцzlяrcя mяqalяm, redaktoru olduьum qяzet-jurnallar, mцstяqil Azяrbaycanыn orta mяktяblяri цчцn mяnim rяhbяrliyim altыnda yaradыlmыш 82 adda dяrslik, adlarыnы kommunistlяrin tarixdяn sildiyi, ancaq ilk dяfя mяnim arxiv materiallarыna яsasяn цzя чыxardыьыm onlarca ziyalыmыz, Cцmhuriyyяtimizin 1920-dя xaricя oxumaьa gюndяrdiyi 102 tяlяbяmiz, dяrs deyяrяk savad verdiyim yцzlяrcя шagird vя tяlяbя... mяndяn xalqыma yadigar qalacaq.

- Bayaq hяlя ortaya qoya bilmяdiyiniz iшlяr olduьunu dediniz...

- Bundan sonra da yaшamaьы Allah mяnя nяsib edяrsя яn bюyцk arzum 1918-1920ci illяrdя mюvcud olmuш ilk Azяrbaycan Cцmhuriyyяtinin Parlamenti vя onun цzvlяri haqqыnda kitabыmы yazaraq Cцmhuriyyяtin 100 illiyinя яrmяьan etmяkdir.

- Evinizdя bu mюvzu

- Siz ixtisasca dilчifiloloqsunuz, ancaq чoxlarы Sizi "tarixчi alim" adlandыrыr...

- (Gцlцmsяyir). Hяlя bu harasыdыr? 1992-93-cц illяrdя Prezident Яbцlfяz Elчibяyя mяtbuatda шikayяt yazыrdыlar ki, sяn jurnalisti tяhsil nazirinin mцavini tяyin etmisяn...

Bяli, mяn filoloqam.

Diplomumda "Filoloq. Azяrbaycan dili vя яdяbiyyat mцяllimi" yazыlыb. 5 ilя yaxыn mцяllim iшlяdikdяn sonra Nяsimi adыna Dilчilik Иnstitutunun aspiranturasыnda oxumuшam, orada mцdafiя edib baш elmi iшчiyяdяk yцksяlmiшяm. 1985-ci ildя mяni "Elm" qяzetinin redaktoru tяyin etdilяr. Yeri gяlmiшkяn, mяn Sovetlяr Birliyindя kommunist olmadan qяzet redaktoru tяyin edilmiш bяlkя dя yeganя adam idim. Иki il sonra qяzetdяn чыxыb Яlyazmalar Иnstitutunda шюbя mцdiri kimi чalышmaьa baшladыm vя tale mяni burada Яbцlfяz Elчibяylя qovuшdurdu. 1989-un sonunda Nяcяf Nяcяfovun redaktorluьu altыnda yenicя nяшrя baшlayan "Azadlыq" qяzetinя Bяyin istяyi ilя redaktor mцavini tяyin edildim. Ta 1992-ci ilя kimi. Rяhmяtlik Bяy prezident olarkяn mяni tяhsil naziri Firidun Cяlilovun mцavini gюrmяk istяdi. Demяli, o vaxt mяni "jurnalist" adlandыranlar o qяdяr dя

larыnыn soyaьacы" kitabыm чыxdы.

2000-ci illяrin baшlarыnda "Azяrbaycan imperatorlarы" silsilяsindяn "Nadir шah Яfшar" vя "Aьamяhяmmяd шah Qacar" kitabчalarыnы ortaya qoydum.

Qacar haqqыndakы kitaba mяnim xahiшimlя rяhmяtlik Bяxtiyar Vahabzadя чox dяyяrli bir юn sюz yazdы. Bu iki azman hюkmdarыmыz haqqыnda ictimai rяydя yцz ildяn artыq bir dюvrdя formalaшdыrыlmыш mяnfi rяyin sыndыrыlmasыnda o kitabчalarыn, юzяlliklя Bяxtiyar mцяllimin юn sюzцnцn юnяmli rolu oldu vя sonrakы araшdыrmalar цчцn sanki yol tяmizlяndi.

Mяn hяlя 1980-ci illяrin sonundan repressiya mюvzusunda чox yazmышam. Daha sonra 1920-ci ilяdяk ali tяhsil almыш azяrbaycanlыlar mюvzusuna maraq gюstяrdim vя bir чox arxivlяrя baш vurdum. Cцmhuriyyяt mюvzusu mяni tarixlяrlя daha da doьmalaшdыrdы. Bu gцn dя юzцmц arxivsiz tяsяvvцr edя bilmirяm. Belя durumda, tяbii ki, yazdыqlarыm da tarixdяn olacaq. Son illяrdяki bцtцn beynяlxalq simpozium vя konfranslardakы чыxышlarыm tarixя aiddir. Belяliklя, mяn universitetdя professor olaraq dildяn dяrs deyirяm, ancaq demяk olar ki, bцtцn elmi araшdыrmalarыm tarixlя baьlыdыr.

- Hяyatdakы uьurlarыnыz цчцn daha чox kimя borclusunuz?

- Иlk nюvbяdя atama vя anama. Onlar mяnim "adam olmaьыm" цчцn яllяrindяn gяlяn hяr шeyi ediblяr. Daha sonra hяyat yoldaшыma. Mяnim aspirantura, elmi iшчilik vя jurnalistlik dюnяmim dяhшяtli maddi vя psixoloji sыxыntы iчindя keчib. O aьыr dюnяmdя mяni sыnaraq sыradan чыxmaьa qoymayan hяyat yoldaшыmыn sonsuz qayьыsы vя mцdrikliyi oldu. O, sюzцn яsl mяnasыnda fяdakarlыq gюstяrdi.

- Bu yaxыnda Feysbukda bir nяfяrя cavabыnыzы oxudum ki, mяn hяyat yoldaшыma indiyяdяk xяyanяt etmяmiшяm.

- Gerчяkdяn dя belяdir. Hяmin adam da mяnя zarafatla yazdы ki, Allah bяkarяtini qorusun. Mяn isя ona cavab verdim ki, kiшinin bяkarяti qadыnыn bяkarяtindяn daha шяrяflidir. Шяxsяn mяn belя dцшцnцrяm. Hяyatыnы sяnя vя ailяsinя fяda etmiш bir qadыna xяyanяt etmяyi mяn шяrяfsizlik sayыram. Qoy mяni kim qыnayыr qыnasыn.

- Yяni yoldaшыnыzla heч probleminiz olmayыb?

- Dilqяm bяy, Siz чox gяnc vя цstяlik subaysыnыz. Mяni nя qяdяr anlayacaьыnыzы bilmirяm. Яlbяttя, problemsiz ailя ola bilmяz. Hяtta peyьяmbяrimizin dя ailяsindя sюz-sюhbяt olub. Ancaq яsl mяharяt bu problemi, sюz-sюhbяti цrяklяri qыrmadan hяll etmяkdяdir. Иstяyirsiniz inanыn, istяyirsiniz inanmayыn, 38 illik ailя hяyatыmыzda yoldaшыmla mяnim aramda indiyяdяk bir kяlmя dя aшaьыlayыcы sюz iшlяdilmяyib. Doьrudur, bяzяn mяn яsib-coшmuшam, o susub, bяzяn dя o яsib-coшub, mяn susmuшam, belяliklя dя, mяsяlяni bюyцmяyя qoymamышыq.

- Bяlkя mяn subaya deyяsiniz: ailя Sizin цчцn nяdir?

- Ailя mяnim cяnnяtimdir. Burada mяn bцtцn dцnya qayьыlarыmы unudur, юzцmц hяdsiz xoшbяxt hiss edirяm.

- Юvladlarыnыzdan razыsыnыzmы?

- Чox. Цчц dя vicdanlы, xeyirxah vя tяrbiyяlidir. Yaxшы savad alыblar. Valideynlяrinя dяrin sayьыlarы var. Bu yaxыnlarda yoldaшыm xяstяlяnmiшdi, цчц dя baшыna fыrfыra kimi fыrlanыrdы.

Maшallah, gяlinlяrim dя чox yaxшы balalardыr. Nяvяlяrim isя шokolad kimi шipшirindirlяr!

- Яdalяt mцяllim, hяyat yolunuzun mцяyyяnlяшmяsinя tяsir edяn insanlar olubmu?

- Яlbяttя. Юncя mцяllim atama baxыb юzцm dя mцяllim olmaq istяmiшяm, o da universitetdя vя aspiranturada oxumaьыm цчцn яlindяn gяlяni edib. Universitetя imtahan verdiyim zaman qяbul komissiyasыnda чalышan Bilqeyis Dadaшzadя gюydяn xilaskar mяlяk kimi enяrяk xarici dildяn "4" almaьыma vя bununla da tяlяbя olmaьыma tяmяnnasыz yardыm gюstяrib. (Арды 11-ъи сящифядя)

№ 5 (139), Май 2016

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.11

VЯ BU ЮMЦRLЯ FЯXR EDИRЯM" Дилгям ЯЩМЯД (Яввяли 10-ъу сящифядя) Professor Xalid Яlimirzяyev mяni universitetdя qrup baшчыsы tяyin etdirib vя bunun mцsbяt tяsirini 5 il gюrmцшяm. Иsmayыllыnыn Topчu kяnd mяktяbindя mцяllim iшlяdiyim zaman direktor Шцkцr Rяhimov mяnя hяyat dяrsi keчib. Aspiranturada oxuduьum vя Dilчilik Иnstitutunda чalышdыьыm dюvrdя Яlyazmalar Иnstitutunun direktoru Cahangir Qяhrяmanovun adы baшыmыn цstцndя qalxan olaraq mяni yersiz tяzyiqlяrdяn qoruyub. Dilчilik Иnstitutunda шюbя mцdirim Aydыn Mяmmяdov mяnim "Elm" qяzetinin redaktoru olmaьыmda vя jurnalistikaya baьlanmaьыmda hяlledici rol oynayыb. Hяmin qяzetdя iшlяdiyim zaman birbaшa tabe olduьum шяxs Akademiyanыn partkomu Fatma Abdullazadя idi. O, mяni Яlyazmalar Иnstitutunda шюbя mцdiri tяyin etdir-mяklя hяyatыmda yeni bir yol aчыb. Яbцlfяz Elчibяylя buradakы tanышlыьыm vя dostluьum isя bцtцn sonrakы hяyatыmы dяyiшib.

"Azadlыq"da Nяcяf Nяcяfovdan idarячiliyi юyrяnmiшяm. Nazir Firidun Cяlilov mяnя tam sяrbяstlik vermяklя nяyя qadir olduьumu gюstяrmяyя, юz gцcцmя inanmaьa imkan yaradыb.

Rektor Nazim Hцseynli isя mяni юz ali mяktяbinя iшя gюtцrmяklя vя sonrakы qasыrьalardan qorumaqla bugцnkц elmi-pedaqoji karyeramы qazanmaьыma ciddi yardыmda bulunub. Bu insanlardan hansыsa biri hяyatda qarшыma чыxmasaydы bяlkя dя indi

Мурад НЯБИБЯЙОВ, “Шяки Бялядиййяси” гязетинин баш редактору Яdalяt Шяриф оьлу Tahirzadя 1951-ъи ил майын 23-дя Qяbяlянин rayonunun Xыrxatala kяndindя anadan olub. Щямин кянддя 8 иллик тящсил алдыгдан сонра орта тящсилини 1968-ci ildя Qяbяlянин Zaraьan kяnd orta mяktяbindя baшa vurub. 196869-cu dяrs ilindя Xыrxatala kяnd orta mяktяbindя pioner baш dяstя rяhbяri iшlяyib. 1969-cu ildя Azяrbaycan Dюvlяt Universitetinin (indiki Mяhяmmяdяmin Rяsulzadя adыna BDU) filologiya fakцltяsinя daxil olub вя 1974-cц ildя universiteti fяrqlяnmя diplomu ilя bitirib.

1974-1977-ci illяrdя tяyinatla Иsmayыllы rayonunun Topчu kяnd orta mяktяbindя tцrk dili (Azяrb. dili) vя яdяbiyyat mцяllimi iшlяyib. Tяyinat mцddяti bitdikdяn sonra Qяbяlя rayonunun Kiчik Pirяlli kяnd orta mяktяbindя bir il dюrd ay (sentyabr 1977-dekabr 1978) Azяrbaycan dili vя яdяbiyyat mцяllimi kimi чalышыb.

1977-ci ildя Azяrbaycan EA Nяsimi adыna Dilчilik Иnstitutunun qiyabi aspiranturasыna daxil olub, 1978-ci ilin dekabrыndan яyani шюbяyя keчirilib. Daha sonra ailяsiylя birlikdя Bakыya kючцb.

1981-ci ildя aspiranturanы bitirяrяk Dilчilik Иnstitutunda kiчik elmi iшчi (yanvar 1981oktyabr 1984) vя baш elmi iшчi (oktyabr 1984-yanvar 1986) vяzifяlяrindя iшlяyib. 1983-cц ilin fevralыnda dissertasiya mцdafiя edib, filologiya elmlяri

Sizя mцsahibя vermirdim. Bu gцn onlarыn чoxu Haqq dцnyasыna qovuшub. Юlяnlяrя Allahdan rяhmяt dilяyir, yaшayanlara isя яn dяrin minnяtdarlыьыmы bildirirяm!

- Sizin yaradыcыlыьыnыzda maraqlы bir mяqamla qarшыlaшdыm - son illяrdя yazыlarыnыzы yalnыz "525-ci qяzet"dя verirsiniz. Bunun bir юzяl sirri varmы?

can ziyalыlarыnыn яn чox oxuduьu qяzetdir. Иkinci vя яn юnяmli sяbяb isя bu qяzetin mяnim yazыlarыma dяrin hюrmяtlя yanaшmasы vя nюqtя-vergцlцmя belя toxunmamasыdыr, halbuki baшqa qяzetlяrdя isя hяmin mцnasibяti gюrmцrяm. Ancaq bunu da demяliyяm ki, Misir Mяrdanov tяhsil naziri olan zaman - 2012ci ildя onun tяklifi ilя "Azяrbaycan mцяllimi" qяzetindя dя tяh-

- Mяnim soyadыm юncя "Tahirov" idi. Universitetdя oxuyanda Bяxtiyar Vahabzadя яn чox hюrmяt etdiyim mцяllimlяrimdяndi, ona gюrя dя soyadыmы onunkuna uyьunlaшdыrыb jurnallarda "Tahirzadя" yazmaьa baшladыm. Sonra pasportumda da "Tahirzadя" getmяsinя nail oldum. Sovet dюnяmindя bunun necя чяtinliklя baшa gяldiyini yazsam bir kitab

Ядалят Тащирзадя Шякили профессор Зякяриййя Ялизадя иля - "525-ci qяzet"dя 2004-cц ildяn "Bismillah" rubrikasы aчmышam vя yazыlarыmы orada verirяm. "525"-i seчmяyimin ilk sяbяbi budur ki, o, Azяr-bay-

sil tariximizlя baьlы xeyli yazыm чыxыb.

- Siz millяtчi birisisiniz. Nя яcяb soyadыnыzы millilяшdirmяmisiniz?

olar. Иndi isя daha gecdir - hamы mяni Tahirzadя kimi tanыyыr. Kiчik oьlum шяxsiyyяt vяsiqяsi alanda soyadыnы "Tahirli" yazdыrdы vя bu, mяni sevindirdi.

- Oxucularы bir qяdяr dя юzяl hяyatыnыzla tanыш etmяk istяyirяm. Dostlarыnыz vя dцшmяnlяriniz varmы?

- Dostlarыm sayca чox deyil. 65 il boyunca hяyat яlяyimdяn keчяn чox az dost qalыb.

Bir uшaqlыq dostum var - Bяhram Zeynalov. Heч bir vяzifяsi, titulu olmayan, ancaq 1968-ci ildяn цzцbяri min sыnaqdan чыxmыш яn sяdaqяtli vя tяmяnnasыz dostumdur. Azяrbaycan, Tцrkiyя, Rusiya, Ukrayna vя Avropada olan dostlarыmыn adыnы чяkmяyяcяyяm, чцnki belя etsяm "mяni niyя yaddan чыxardыn?" deyя inciyib kцsяnlяr olar.

Tяkcя onu deyя bilяrяm ki, dostlarыmыn, demяk olar ki, hamыsы ziyalыdыr vя yazы-pozu adamыdыr. Dцшmяn mяsяlяsinя gяlincя, mяnim шяxsi dцшmяnim yoxdur, чцnki hяyatыm boyunca kimsяyя pislik etmяmiшяm, юzцmя edilяn pisliklяri isя unutmuшam.

- Filoloq olduьunuz цчцn soruшuram: яn чox sevdiyiniz Azяrbaycan шairi kimdir?

-Azяrbaycanda adы яbяdi yaшayacaьыna inandыьыm цч шair var: Mяhяmmяd Fцzuli, Hцseyn Cavid vя Ramiz Rюvшяn. Sabiri vя Bяxtiyar Vahabzadяni dя чox sevirяm.

- Bяs yazычыlardan?

- Mirzя Cяlil, Яbdцrrяhim bяy Haqverdiyev vя Иsmayыl Шыxlы.

- Sizя son sualыm: hяyatda яn bюyцk arzunuz?

- Millяtimizin yenidяn "TЦRK" adlandыrыlmasыnы, Qarabaьыn qaytarыlmasыnы vя Azяrbaycanыn birlяшmяsini gюrmяk!

Ядалят Тащирзадя кимдир? Ядалят Тащирзадя mцяllimдир, dilчiдир, filoloq-mяtnшцnasдыр, tarixчiдир, publisistдир, filologiya цzrя fяlsяfя doktoruдур, professorдур вя бунлардан башга ъюзял инсандыр, дяйярли достдур, гайьыкеш аиля башчысы, ата вя бабадыр. namizяdi alimlik dяrяcяsi alыb.

1985-ci ilin avqustundan 1987-ci ilin iyununadяk Azяrbaycan EA-nыn "Elm" qяzetinin ilk redaktoru olub.

1987-ci ilin iyunundan 1988-ci ilin fevralыnadяk EA Яlyazmalar Иnstitutunda шюbя mцdiri, aparыcы elmi iшчi (fevral 1988-yanvar 1991), baш elmi iшчi (yanvar 1991-fevral 1992) iшlяyib.

"Azadlыq" qяzetinin qurucularыndandыr. Gюrkяmli jurnalist vя ictimai xadim Nяcяf bяy Nяcяfovun (1955-1999) baш redaktor olduьu bu qяzetdя ilk saydan - 1989-cu ilin 24 dekabrыndan 1991-ci ilin iyulunadяk redaktor mцavini vяzifяsindя чalышыb. 1991-ci ilin avqustunda "QKЧP" vaxtы yenidяn "Azadlыь"a qayыdaraq 1992-ci ilin yanvarыnadяk burada mцqavilя ilя baш mцxbir olub.

1992-ci ilin sentyabrыndan 1993-cц ilin noyabrыnadяk Azяrbaycan Respublikasы xalq tяhsili nazirinin, ali vя orta ixtisas tяhsili nazirinin vя tяhsil nazirinin mцavini iшlяyib. Mцstяqil Azяrbaycanыn milli ideologiyaya яsaslanan tam yeni ilk proqram vя dяrsliklяri (o sыradan orta mяktяblяrimiz цчцn 7 ictimai fяnn цzrя proqramlar vя 82 adda dяrslik!) bu dюnяmdя mяhz onun rяhbяrliyi altыnda hazыrlanыb.

1993-cц ilin noyabrыn-

Ядалят Тащирзадя вя Мурад Нябибяйов dan Ali Diplomatiya Kollecinя (indiki Bakы Avrasiya Universiteti) baш mцяllim keчib vя 2009-cu ilin oktyabrыnadяk orada dosent kimi чalышыb.

2011-ci il апрелин 22-дян hяmin universitetin professorudur.

2009-cu ildяn AMEA Mяhяmmяd Fцzuli adыna Яlyazmalar Иnstitutunun bюyцk elmi iшчisidir.

Azяrbaycan Respublikasыnыn 2-ci prezidenti, mяrhum Яbцlfяz Elчibяy (1938-2000) Kяlяkidяn Bakыya dюnяndяn sonra onun юzяl mяtbuat katibi iшlяyib (1998-ci ilin fevralыndan 2000-ci ilin mayыnadяk).

Yuxarыda gюstяrilяn-

lяrdяn baшqa, "Ay-Ulduz" nяшriyyatыnыn direktoru, "Mяшvяrяt" bцlleteninin (redaktor: Nяcяf Nяcяfov) redaktor mцavini, elmi-pedaqoji "Dцшцncя" dяrgisinin baш redaktoru iшlяyib.

"Azяrbaycan Tarixi Шяcяrя Cяmiyyяtinin Xяbяrlяri" toplusunun mяsul redaktorudur (2012dяn). 20 kitabыn, 450-yя yaxыn elmi, elmi-kцtlяvi vя publisistik yazыnыn mцяllifidir.

Hacы Иsmayыl bяy Qutqaшыnlы, Haшыm bяy Vяzirov, Salman Mцmtaz, Mяшяdi Azяr Buzovnalы, Rяшid bяy Яfяndizadя, Mirabbas Mirbaьыrzadя... kimi Azяrbaycan klassiklяrinin bяlli olmayan bir чox яsяrlяrini

цzя шыxararaq onlarы яrяb qrafikasыndan latыn qrafikasыna чevirib vя ilk dяfя nяшr etdirib.

"Uшaq ensiklopediyasы"nda (ЫЫЫ cild, Bakы: "Azяrbaycan Ensiklopediyasы", 1999) 16, "Diplomatiya: ensiklopedik lцьяt"dя (Bakы: "Diplomatiya", 2005) 35 mяqalяsi dяrc edilib. 1930-cu illяrdя repressiya olunmuш vя adlarы unudulmuш чoxlu Azяrbaycan ziyalыsыnы, Azяrbaycan Cцmhuriyyяti Parlamanы (19181920) цzvlяrini, Cцmhuriyyяtin xarыcя oxumaьa gюndяrdiyi tяlяbяlяri dя ilk dяfя юyrяnяrяk Azяrbaycanыn vя bir sыra xarici юlkяlяrin mяtbuatыnda onlar haqqыnda geniш tяrcцmeyi-hal oчerklяri ilя чыxыш edib.

Nяcяf Nяcяfov adыna (2000) vя "Qыzыl qяlяm" (2011) mцkafatlarы laureatыdыr. Шяки иля баьлы “Salman Mцmtaz”, “Шяkinin tarixi qaynaqlarda” вя “Unutdurulmuш azman - Яliabbas Qяdimov” (Щямйерлимиз Hяbibulla Manaflы ilя hяmmцяllif) китабларынын мцяллифидир.

***

Шяки Бялядиййясинин коллективи бцтцн Шякилиляр адындан Ядалят мцяллими анадан олмасынын 65 иллик йубилейи мцнасибяти иля тябрик едир, она мющкям ъан саьлыьы, узун юмцр вя елми-публисистик йарадыъылыьында даим уьурлар арзулайыр.

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.12

№ 5 (139), Май 2016

МЕРАМ БЯЛЯДИЙЙЯСИ Мурад НЯБИБЯЙОВ

Мерам Бялядиййясинин башканы Фатма ханым Тору Канал С-я мцсащибя веряркян

Qardaш Tцrkiyя Respublikasы Konya шяhяrinin Meram Bяlяdiyyяsinin nцmayяndя heyяti Шяkiдя 5 gцnlцk sяfяrдя олду.

Gяncя hava limanыnda Konya шяhяrinin Meram Bяlяdiyyяsinin baшkanы Fatma xanыm Toru baшda olmaqla nцmayяndя heyяtini qarшыlaдыlar.

Hava limanыndan ayrыldыqdan sonra qonaqlar Qяdim Gяncяnin gюrmяli yerlяrinя baxmыш vя dahi Nizaminin mяqbяrяsini ziyarяt etmiшlяr.

Gяncяdяn sonra Tцrkiyяli qonaqlar Mingячevir шяhяrinя gяlmiш vя burada avtobusla шяhяri gяzmiш, respublikamыzыn яn cavan шяhяrinin gюrmяli yerlяri ilя tanыш olmuшlar.

Gцnorta saatlarыnda qonaqlar Шяkiyя tяшrif buyurmuшlar.

5 gцn шящяримиздя гонаг олан Мерам Бялядиййясинин nцmayяndя heyяti Qяdim Шяkinin tarixi-memarlыq abidяlяri, karvansaralarы, mяscidlяri, Шяkinin tanыnmыш шяxsiyyяtlяrinin evmuzeylяri vя tяbiяtin яsrarяngiz

Шяки Бялядиййясинин инзибати бинасы гаршысында хатиры шякли kidя keчirilяn "Шяhяr Gцnц"nя hяsr olunmuш bayram tяdbirlяri чяrчivяsindя qardaшlыq mцnasibяtlяrinin yaranmasы mцnasibяti ilя mяrasim keчirilmiш vя iki bяlяdiyyя arasыnda qardaшlaшmaya dair sяnяdlяr imzalanmышdыr.

***

1 Mayыn 16-sы sяhяr saatlarыnda Шяki Bяlяdiyyяsi sяd-

guшяlяri ilя tanыш olмушлар. Щашийя: Xatыrladaq ki,

3 rinin birinci mцavini Ehtibar Nuriyev vя Шяki Bяlяdiyyяsinin цzvц Sahib Яliшanbяyli

Шяki ilя Konya шяhяrinin Meram Bяlяdiyyяsi arasыnda 2012-ci il sentyabrыn 23-dя Шя-

5

Mayыn 17-си сящяр саатларында гонаглар Шяki Bяlяdiyyяsinin sяdri Elшad Иbadov, sяdrin birinci mцavini Ehtibar Nuriyev, mцavinlяr Gцlnaz Salamova вя Шirin Hяbibullayevin iшtirakы ilя Heydяr Яliyevin Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin qarшыsыndakы abidяsini ziyarяt edib, abidяnin юnцnя qяrяnfillяr dцzdцlяr. Мерам Бялядййясинин нцмайяндя щейяти Шяki Шяhidlяr Xiyabanыnы, Иkinci Dцnya Mцharibяsindя hяlak olmuш Шяkililяrin xatirяsinя ucaldыlmыш abidяni vя Шяki Иslam Mяdrяsяsini дя ziyarяt etdikdяn sonra Kiш Alban mяbяdindя oldular. Бурада гonaqlarы tarixi abidяnin direktoru Иlhamя Hцseynova qarшыlayыb mяbяd haqqыnda geniш mяlumat verdi. Иlhamя xanыm qonaqlarыn diqqяtinя чatdыrdы ki, mяbяd Kiш kяndinin Maflar mяhяllяsindя yerlяшir. Mяbяd яrazisini яhatя edяn divarlarыn qalыqlarы bяzi yerlяrdя indidя qalmaqdadыr. Bu divar qalыqlarы mяbяdin юzцnцn az qala Maflar mяhяllяsi boyda bir яraziyя malik olduьunu gюstяrir. Bцtцn bunlar onun mцqяddяs dini mяrkяz olmasыndan xяbяr verir. Mяbяdin qцllяsi, bu qцllяyя bitiшik divarlar yerli materiallarla- шirin daшla hюrцlmцш kirяclя suvanmышdыr. Qцllяyя bitiшik salonun цstц iri, yonma шirim daшlarla юrtцlmцшdцr. Qцllяnin divarlarы 3 tяrяfdяn metal pullarы cяzb etmяk xцsusiyyяtinя malikdir.

Bunu nяmliklя, uzun mцddяt шam yandыьыndan divarlara parafin qatыnыn чюkmяsi, gцllя daxilindя hava cяrяyanы ilя izah edirlяr. Bu cцr maqik xцsusiyyяtinя gюrя mяbяd ocaq, pir vя ziyarяt kimi mцqяddяs yerlяrdяn biri hesab olunur.

Mяbяdin шimal-qяrb hissяsindя, 4-5 metr aralы hяyяtdя uzunluьu 2 metrя qяdяr, eni 1 metrdяn чox olan yastы, tava

2 daш vardыr. Yerimяyяn, dil aчmayan vя ya digяr шikяstliyi olan uшaqlarы bu daшыn цstцndя bir

yerli яhali tяrяfяindяn bu gцnя qяdяr qorunub saxlanmasыnыn яsas sяbяbi onun mцqяddяs

4 gцn otutmaqla onlarы ruhi vя cismani xяstяliklяrdяn xilas etmяyi mцmkцn sayыrlar. Mяbяdin

sayыlmasыdыr ki, bu da onun antikliyi ilя цzvц surяtdя baьlыdыr.

(Арды 13-ъц сящифядя)

6

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

№ 5 (139), Май 2016

сящ.13

ШЯКИНИН ГОНАЬЫ ОЛДУ

Шякинин Вярязят кяндиндяки Тцрк Шящидлийиндя (Яввяли 12-ъи сящифядя) Mяbяdin direktoru onu da яlavя etdi ki, aparыlan kяшfiyйat xarakterli arxeoloji qazыntы mяbяdin bцnюvrяsinin kasa шяklindя vя ya gяminin suda olan hissяsi quruluшunda olduьunu sцbut eдир. Чox qяribяdir ki, misir ehramlarы da bu cцr bцnюvrя цzяrindя qurulmuшdur.

Mяbяd haqqыnda qonaqlara geniш mяlumat verildikdяn sonra tarixi abidяnin hяyяtindя чay stolu ятраfыnda mцzakirяlяr davam etdirildi.

*** Kiш Alban mяbяdinin ziyarяtindяn sonra Шяki Bяляdiyyяsindя qonaqlarla gюrцш keчirildi.

sevindiyini bildirdi. Meram bяlяdiyyяsinin baшkanы Fatma xanыm Toru da юz nюvbяsindя Tцrkiyя ilя Azяrbaycanыn, Кonya ilя Шяkinin qardaшlыьыnыn яbяdi olduьunu qeyd edib, Шяkidя 5 gцnlцk sяfяrdя olduqlarы цчцn bюyцk sevinc hissi keчirdiklяrini vurьuladы.

Gюrцшdя Meram Bяlяdiyyяsinin Azяrbaycanы vя Шяkini юzцnя doьma Vяtяn hesab edяn aьsaqqalы Muammer bяy Yavuzla canlы telefon яlaqяsi quruldu.

Muammer bяy qardaш Tцrkiyяdяn hяmyerlilяrinin Шяkiyя sяfяrini bюyцk sevinc hissi ilя qarшыladыьыnы bildirib bцtцn Azяrbaycan xalqыna юz sevgisini чatdыrdы. Шяki Bяlяdiyyяsindя hяr iki tяrяf biri-birinя hяdiyyяlяr tяqdim etdilяr.

Шяki Bяlяdiyyяsinin sяdri Elшad Иbadov qardaш Meram Bяlяdiyyяsinin nцmayяndя heyяtinin Шяkiyя olan bu sяfяrinin bцtцn Шяki ictimaiyyяti tяrяfindяn maraqla izlяnildiyini vя bu sяfяrя bцtцn Шяkililяrin

***

Мayыn 18-dя Tцrkiyяli qonaqlarla Шяki Bяlяdiyyяsinin kollektivi Шяkinin Vяrяzяt kяndindяki Tцrk Шяhidliyini ziyarяt etdikdяn sonra

"Яbяdi sцkut dцnyasы Labirint" muzeyinin yaradыcыsы, AMEA Arxeologiya Etnoqrafiya Иnstitutunun baш elmi iшчisi, Шяki-Qax-Oьuz arxeoloji ekspedisiyasыnыn rяisi Nяsib Muxtarov vя hяmin institutun яmяkdaшы Иntizar Bяdяlova qonaqlara muzey haqqыnda яtraflы mяlumat verdilяr.

Bildirildi ki, muzey 2006-cы ildя aparыlmыш arxeoloji qazыntыlar nяticяsindя aшkar edilmiш tarixi eksponatlar яsasыnda yaradыlmышdыr. Buranыn юzяlliyi vя орижиналлыъынын яn birinci sяbяbi dя torpaq altыndan tapыlmыш insan skeletlяrinin, mяiшяt vя digяr яшyalarыn olduqlarы yerdя tamamilя saxlanыlmasыdыr. Belя ki, muzeydя insan vя heyvan sцmцklяri, qab-qacaq, silah vя bяzяk яшyalarы цstц aчыldыqdan sonra torpaqdan tamamilя чыxarlmamыш vя alt hissяlяri olduьu kimi torpaqda saxlanыlmышdыr. Muzeyin orijinallыьы vя onun yaradыlmasыnda arxeoloqlarыn чяkdiklяri zяhmяt qonaqlarыn bюyцk heyrяtinя sяbяb oldu. *** Мayыn 19-у сящяр саатларында гонаглар Шяki Xan sarayыnda oldular.

9

Шяки Бялядиййяси сядринин биринъи мцавини Ещтибар Нурийев Канал С-я мцсащибя веряркян

7 Fazыl kяndindя arxeoloji qazыntыlar nяticяsindя aшkar edilmiш vя юзцнцн орижиналлыьы диэяр археоложи газынтылардан сечилян yeganя olan "Яbяdi sцkut dцnyasы - Labirint" muzeyi ilя tanыш oldular.

8

xanыm Abdullayeva ilя Шяki Bяlяdiyyяsinin sяdri Elшad Иbadov, sяdrin birinci mцavini Ehtibar Nuriyev, mцavinlяr Gцlnaz xanыm Salamova vя Шirin Hяbibullayev qarшladыlar. Шяhяrimizin Qoruq яrazisindя yerlяшяn XVЫЫЫ яsrя aid nadir tarixi-memarlыq abidяsi Шяki xanlarыnыn sarayы ilя tanышlыq qonaqlarda xцsusilя bюyцk maraq oyatdы. Onlarыn diqqяtinя чatdыrыldы ki, Azяrbaycanda ilk mцstяqil xanlыьыn яsasыnы qoyan Hacы Чяlяbi xanыn nяvяsi Hцseyn xanыn dюvrцndя, tяqribяn 1761-1762-ci illяrdя inшa edilяn bu sarayыn dцnyada bяnzяri yoxdur. Sarayыn tikintisindя mismar vя yapышqandan istifadя olunmayыb. Sarayы bяzяyяn sadя шяbяkяnin bir kvadratmetrinя 5 min, pяncяrя шяbяkяlяrin hяr kvadratmetrinя isя 14 minяdяk xыrda detal vя rяngli шцшя dцшцr.

Eyni zamanda bildirildi ki, Шяkinin qoruq яrazisindя dюvlяt

Burada qonaqlarы "Yuxarы Baш" Dюvlяt Tarix-Memarlыq Qoruьunun direktoru Tяranя

qeydiyyatыna gюtцrцlmцш 25 tarixi abidя var. Bu яrazidя tяbiяt gюzяlliklяri ilя insanlarыn yaratdыqlarы qяdim abidяlяr vяhdяt tяшkil edir, bir-birini tamamlayыr.

Tцrkiyяli qonaqlar sarayыn gюzяlliyinя heyran qaldыqlarыnы эизлятмядиляр. Аbidяnin юnцndя xatirя шяkillяri чяkилди.

Sarayыn hяyяtindяki yaшы beш yцzя чatan qoшa Xan чinarlarы da qonaqlarda bюyцk maraq doьurdu.

Sonra qonaqlar "Yuxarыbaш" Dюvlяt Tarix-Memarlыq Qoruьunun яrazisindя yerlяшяn Шяki Qalasыnыn hяyяtini gяzdilяr, Rяшid bяy Яfяndiyev adыna Шяki Tarix-Diyarшцnaslыq Muzeyindя, hяmчinin V-VЫ яsrlяrя aid memarlыq abidяsi Dairяvi Mяbяd vя Xalq Tяtbiqi Sяnяti Muzeyindя olub, sяnяtkarlыq emalatxanalarыna baш чяkdilяr. Rяшid bяy Яfяndiyev adыna tarix-diyarшцnaslыq muzeyi ilя tanышlыq zamanы mяlumat verildi ki, 1925-ci ildяn fяaliyyяt gюstяrяn bu muzeydя hazыrda 5 minя yaxыn eksponat saxlanыlыr.

"Yuxarыbaш" Dюvlяt Tarix-Memarlыq Qoruьunun яrazisindя yerlяшяn, inшa tarixi XVЫЫЫ яsrin sonuna aid edilяn "Yuxarы Karvansara" mehmanxana kompleksi ilя tanышlыq da qonaqlarыn цrяyincя oldu. Bildirildi ki, Шяrq memarlыьы цslubunda tikilяn bu kompleks 300-dяk otaq vя zirzяmidяn ibarяtdir. O da qonaqlarыn diqqяtinя чatdыrыldы ki, 2700 ildяn чox yaшы olan Qяdim Шяki hяm dя dцnya vя юlkя яhяmiyyяtli tarixi-memarlыq abidяlяri ilя mяшhurdur. Шяkidя dюvlяt qeydiyyatыna gюtцrцlяn 84 tarix vя mяdяniyyяt abidяsi

var. Hяr il bu шяhяrdя beynяlxalq sяviyyяli tяdbirlяr, musiqi festivallarы keчirilir.

"Yuxarыbaш" Dюvlяt Tarix-Memarlыq Qoruьu ilя tanышlыqdan sonra Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtindя gюrцш keчirildi.

Burada qonaqlarы icra baшчыsыnыn birinci mцavini Hяsяn Hяsяnov qяbul etdi. Sяmimi keчirilяn bu gюrцшdя Tцrkiyя ilя Azяrbaycanыn daim bir yerdя olacaьы vя bizim bir millяt iki dюvlяt olduьumuz vurьulandы.

***

Мayыn 20-dя Qardaш Tцrkiyяdяn gяlmiш qonaqlar xoш tяяssцratlarla Шякидян айрылыб paytaxt Bakыya yola dцшdцlяr.

*** Фотоларда: 1-2 - Heydяr Яliyevin Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin qarшыsыndakы abidяsiniн юнцндя; 3 - Шяки Шящидляр Хийабанынды; 4 - Иkinci Dцnya Mцharibяsindя hяlak olmuш Шяkililяrin xatirяsinя ucaldыlmыш abidяniн юнцндя; 5-6 - Киш Албан мябядиндя; 7 - Вярязят кяндиндяки Тцрк Шящидлийиндя; 8 - Шяки ханларынын сарайында; 9 - “Ябяди сцкут дцнйасы - Лабиринт” музейиндя.

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.14

С Т А Т И С Т И К А

ЯЩАЛИНИН ЩЯЙАТ СЯВИЙЙЯСИ Сейид ОСМАНОВ, Шяки Статистика Идаряси, мяслящятчи Ev tяsяrrцfatlarы bцdcяlяrinin seчmя tяdqiqatы яhalinin hяyat sяviyyяsinin dюvlяt tяrяfindяn statistik mцшahidя metodudur vя "Azяrbaycanda statistik iшlяrin reqlamenti"nя uyьun olaraq dюvlяt statistika orqanlarы tяrяfindяn aparыlыr.

Ev tяsяrrцfatlarы bцdcяlяrinin seчmя tяdqiqatы яhalinin mцxtяlif qrup vя tяbяqяlяrinin hяyat sяviyyяsi haqqыnda iqtisadi-statistik mяlumatlar almaq цчцn keчirilir.

Onun mяlumatlarыndan Иstehlak Qiymяtlяri Иndeksinin hesablanmasыnda, Milli Hesablar Sisteminin aparыlmasыnda, яhalinin hяyat sяviyyяsindя baш verяn dяyiшikliklяrin tяhlil edilmяsi vя яhalinin sosial mцdafiяsi цчцn tяdbirlяr sisteminin hazыrlanmasыnda geniш istifadя olunur. Щяр бир мцтярягги cямиййятин инкишафынын сон мягсяди инсан щяйатынын узунмцддятлийи, саьламлыьы вя мадди бахымдан рифащы, ращатлыьы цчцн ялверишли шяраит йаратмагдыр. Щяйат сявиййяси илк нювбядя ящалинин зярури мадди немят вя хидмятлярля тямин едилмяси, онларын истещлакынын лазыми сявиййяси вя тялабатларын сямяряли юдянилмяси дяряcяси кими мцяййян едилир. Мцяййян мцддят ярзиндя ев тясяррцфатынын фактики истещлак етдийи мал вя хидмятлярин дяйяр ифадясиндя гиймятляндирилмяси "щяйатын дяйяри" кими чыхыш едир. Эениш мянада "ящалинин щяйат сявиййяси" бунларла йанашы ямяк вя мяшьуллуг, мяишят вя истиращят шяраитини, саьламлыьы, тящсили дя вя с. юзцндя бирляшдирир. Щяйат сявиййясинин йцксялдилмяси иcтимаи инкишафын приоритет истигамятини тяшкил едир. Ящалинин рифащы тяряггинин мейарыдыр. Щяйат сявиййясинин диэяр мцщцм тяркиб цнсцрлярини ящалинин эялирляри, онун сосиал тяминаты, мадди немят вя хидмятляр истещлакы, щяйат шяраити, асудя вахты тяшкил едир. Щяйат сявиййясинин комплекс юйрянилмяси йалныз статистик эюстяриcиляр системи васитясиля мцмкцндцр. Ону да гейд едяк ки, сосиал мцнасибятляр дяйишдикcя эюстяриcиляр системи дя она уйьун олараг дяйишир. Щяйат сявиййяси ясасян ящалинин эялирляри иля мцяййян едилир. Онун щяжминдян мал вя хидмятлярля ящалинин шяхси тялабатынын юдянилмяси дяряжяси асылыдыр. Ящалинин эялирляринин ясас мянбяляри ашаьыдакылардыр: iшчилярин юз ямяйиня эюря пул вя натурал формада алдыглары ямяк щаггы вя диэяр юдямяляр; фярди ямяк фяалиййятиндян эялирляр; ижтимаи истещлак фондларындан, хцсуси фондлардан юдямяляр вя эцзяштляр, щяйатын сыьортасы цзря иллик юдямяляр (трансфертляр- пенсийа, тягацд, йардым вя с.); мцлкиййятдян эялирляр (мясялян, малиййя активляриндян, бинадан, торпагдан, мцяллифлик щцгугундан, патентдян вя с истифадяйя эюря юдямяляр вя с.); шяхси йардымчы тясяррцфатдан (баьчылыг, бостанчылыг) эялирляр. Гейд едилянлярдян башга мцхтялиф эялир мянбяляридя мювжуд ола биляр. Ящалинин эялирляринин сявиййясини вя гурулушуну юлчмяк цчцн онун мцхтялиф тяряфлярини сяжиййяляндирян бир сыра эюстярижилярдян истифадя едилир. Эялир эюстяриъиляриндян бири ящалинин шяхси эялирляринин щяъмидир. Бу, пул вя натура формада ящалинин ялдя етдийи бцтцн нюв эялирляридир. Ящалинин мяъму (цмуми) эялири шяхси эялирля сосиал фондлар щесабына ящалийя

эюстярилян пулсуз вя эцзяштли хидмятлярин дяйярини ъямлямякля мцяййян едилир. Ону да гейд едяк ки, бу эюстярижиляр ъари дюврцн гиймятляриндя щесабландыьындан номинал эюстяриъиляр щесаб едилир. Ящалинин шяхси номинал эялирляриндян иътимаи тяшкилатлара цзвлцк щаггыны вя мяъбури юдямяляри, верэиляри чыхдыгдан сонра ящалинин сяранъамында галан эялирляр тапылыр. Бу шяхси эялирин истещлака вя яманятя йюнялдилян щиссясидир. Юlkяmizdя ev tяsяrrцfatlarы tяdqiqatы daimi яsaslarla keчirilir.

Seчmяyя dцшmцш ev tяsяrrцfatlarы rцb яrzindя sorьu edilir, mцsahibячi ailяyя hяmin rцbdя 5 dяfяdяn az olmayaraq baш чяkir, nюvbяti rцb цчцn Dюvlяt Statistika Komitяsi tяrяfindяn yeni sorьu qrafiki tяqdim olunur. Seчilmiш ailяlяr onlara tяqdim olunmuш gцndяliklяrdя юzlяri qeyd aparыrlar. Onlar gцndяliyi rцbцn mцxtяlif hяftяlяrindя doldururlar. Nяzяrdя tutulmuшdur ki, qeyd aparыlan iki hяftя bцtцn ayы яhatя edяcяkdir.

Tяdqiqat hяr rцb respublika цzrя tяxminяn 4250 ev tяsяrrцfatыnda (ailяdя) keчirilir. Шяki rayonu цzrя isя 2 шяhяr (80 ailя) vя 3 kяnd (цmumilikdя 120 ailя) olmaqla 200 ev tяssяrцfatыnda mцayinя aparыlыr.

Ev tяsяrrцfatlarы tяsadцfi seчmя metodu ilя seчilir vя hяr bir ev tяsяrrцfatы tяdqiqat цчцn seчilmiш digяr tяsяrrцfatlarla eyni seчilmяk imkanыna malikdirlяr.

Bu tяdqiqatlarыn nяticяsi olaraq yaшayыш minimumu, istehlak sяbяti vя s. gюstяricilяr mцяyyяn olunur. Яhalinin hяyat sяviyyяsini яhatя edяn bir sыra gюstяricilяrя nяzяr salaq.

2016-cы il цчцn yaшayыш minimumu юlkя цzrя 136 manat, яmяk qabiliyyяtli яhali цчцn 146 manat, pensiyaчыlar цчцn 115 manat, uшaqlar цчцn 117 manat mцяyyяn edilmiшdir. Qeyd etmяk lazыmdыr ki, prezident vя hюkumяtin gюrdцyц mцvafiq tяdbirlяr, hяyata keчirilяn proqramlarыn nяticяsi olaraq Respublika цzrя yoxsulluq hяddi 29.3 faizdяn 5 faizя dцшmцшdцr.Яhalinin hяyat sяviyyяsinin yaxшыlaшmasыnыn nяticяsidir ki, шяbяkяlяrdяn daha чox istehlak mallarы alыnыr vя xidmяtlяrdяn istifadя olunur. Шяki rayonu цzrя 2016-cы ilin Ы rцbцndя pяrakяndя яmtяя dюvriyyяsi 98337,5 min manat, яhaliyя gюstяricilяrin pullu xidmяtlяrin hяcmi isя 19962,6 min manat olmuшdur ki, keчяn ilin mцvafiq dюvrц ilя mцqayisяdя 103,6 faiz tяшkil edir.

2016-cы ilin Ы rцbцndя istehsalыn яsas sahяlяrindя ilkin hesabatlara gюrя faktiki qiymяtlяrlя 63244,6 min manatlыq mяhsul buraxыlmышdыr. Bu da 2015-ci ilin Ы rцbцnцn mцvafiq dюvrц ilя mцqayisяdя 116,7 faiz tяшkil edir.

2016-cы ilin Ы rцbцndя Sosial Mцdafiя Fondunun Sяki rayon шюbяsindя 25927 nяfяr pensiyaчы qeydiyyatda olmuшdur. Tяyin olunmuш aylыq pensiyalarыn orta mяblяьi 170,48 manat tяшkil etmiшdir. Яmяk vя Яhalinin Sosial Mцdafiяsi Nazirliyinin rayon шюbяsinin mяlumatlarыna яsasяn, 2016-cы ilin Ы rцbцndя 7064 nяfяrя sosial mцavinяt tяyin olunmuш vя 1 nяfяrя dцшяn orta aylыq mяblяь 77,12 manat olmuшdur.

2016-cы ilin Ы rцbцndя rayonda 2169 ailяyя, 9995 ailя цzvцnя цnvanlы dюvlяt sosial yardыmы verilmiш vя 1 nяfяrя dцшяn orta aylыq mяblяь 31,48 manat tяшkil etmiшdir.

Rayon цzrя orta aylыq яmяk haqqы 256 manat olmuшdur ki, bu da яvvяlki illя mцqayisяdя 2 faiz чoxdur.

Bu gюstяricilяr onu demяyя яsas verir ki, xalqыmыzыn rifah halы gцnц-gцndяn yaxшыlaшыr. Bunu iшыqlandыrmaq vя rяqяmlяrdя яks etdirmяk isя biz statistiklяrin цzяrinя dцшцr.

№ 5 (139), Май 2016

"Narkomaniya, erkяn nikah, dini radikalizm vя onlarыn zяrяrli tяsiri"

Шяki шяhяr Gяnclяr vя Иdman Иdarяsi gяnclяr arasыnda mцxtяlif xoшagяlmяz hallarыn, gяnclяrin zяrяli vяrdiшlяrя yiyяlяnmяsi, mцxtяlif dini qruplara qoшularaq dini radikalizmlя mяшьul olmalarыnыn qarшыnыn almaq mяqsяdi ilя яlaqяdar tяшkilatlarla mцntяzяm olaraq iш aparыr. Eyni zamanda son vaxtlar gяnc ailяlяr arasыnda boшanma hallarыnыn artmasы yuxarыda qeyd etdiyimiz sяbяblяrlя yanaшы, erkяn nikahlarыn baьlanmasы da ailяlяr arasыnda baш verяn mцnaqiшяlяrdяn biridir.

Bununla baьlы Шяki шяhяr Gяnclяr vя Иdman Иdarяsi, Шяki Шяhяr Rayon Polis Шюbяsi, Шяki Рayon Пrokurorluьu,

Dini Qurumlarla Иш цzrя Dюvlяt Komitяsinin Шimal-Qяrb bюlgяsi цzrя шюbяsinin nцmayяndяlяri ilя birlikdя "Narkomaniya, erkяn nikah, dini radikalizm vя onlarыn zяrяrli tяsiri" mюvzusunda hяr hяftяnin ЫV gцnlяri ali, orta ixtisas vя цmumtяhsil mяktяblяrindя yыьыncaqlar keчirir. Hяmin gюrцш vя yыьыncaqlarda Шяki Шяhяr Рayon Polis Шюbяsinin rяisi Яbцlfяt Rzayev, Шяki rayon prokuroru Elmar Camalov, Шяki шяhяr Gяnclяr vя Иdman Иdarяsinin rяisi Vцqar Иskяndяrov yeniyetmя vя gяnclяr qarшыsыnda geniш mяzmunlu чыxыш edяrяk onlarы maraqlandыran suallara da яtraflы cavab verirlяr.

Qяdim vя bюyцk sяnяtin kiчik davamчыsы М.НЯБИБЯЙОВ Tar яn qяdim musiqi alяtlяrimizdяndir. Xalqыmыz bu alяti yцz illяr boyu yaшatmыш, nяsillяrdяn nяsilляря юtцrmцшdцr.

Azяrbaycan tar ifaчыlыьы sяnяti mяktяbi Sadыqcan, Qurban Pirimov, Bяhram Mяnsurov, Hacы Mяmmяdov, Aьasяlim Abdullayev vя s. kimi gюrkяmli nцmayяndяlяr yetirmiшdir.

Elmir Mayis oьlu Hцmmяtli dя bu ecazkar sяnяtin davamчыlarыndandыr. O, Шяki 1 saylы Uшaq Иncяsяnяt Mяktяbinin 3-cц sinifindя musiqi tяhsili alыr. Mцяllimi Namiq Mustafayev onunla qayьы ilя mяшьul olur, ona sяnяtin incяliklяrini юyrяdir. Elmir Шяki R.Яfяndiyev adыna 10 saylы mяktяbin VЫ”с” sinif шagirdidir. Яn чox sevdiyi fяnn isя, tяbii ki, musiqidir. Elmir xalq yaradыcыlыьыnы цrяkdяn sevir. O, Azяrbaycan xalq mahnыlarыnы saatlarla dinlяyir, bяstяkar mahnы-

larыnы da xoшlayыr. Tar цчцn uyьun gяlяn mahnыlarы tarda sяrbяst ifa etmяyя чalышыr. Bu iшdя ona qardaшы Rяhman da yardыmчы olur. Rяhman qarmon sinfini bitirmiш, Шяki Musiqi Kollecinя daxil olmaьa hazыrlaшыr. Elmir mяktяbин nяzdindяki ansambla daxil edilmiшdir.

Ansambl шяhяr tяdbirlяrindя uьurla чыxыш edir.

Bu gцnlяrdя Azяrbaycanыn xalq artisti, professor Aьasяlim Abdullayev Elmirя ustad dяrsi keчmiшdir. Ustad sяnяt-

kar Elmiri Azяrbaycan Milli Konservatoriyasыnda, юz sinfinя qяbul etmiш, onun чalьыsыnы dinlяmiшdir. O, Elmirin istedadыnы dяyяrlяndirmiш, gяlяcяkdя mahir tarzяn olmasы цчцn mяslяhяt vя tюvsiyyяlяrini vermiшdir. Ейни заманда Elmirя nюqsanlarыnы gюstяrmiш, daha ciddi чalышmaьы, tarla gцndяlik mяшq etmяyi tapшыrmышdыr. Bu, Elmiri daha da ruhlandыrmыш, daha ciddi чalышmasы цчцn онда stimul йаратмышдыр.

№ 5 (139), Май 2016

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.15

ШЯКИ ПОЛИСИ 9 MAY "QЯLЯBЯ GЦNЦ"НЦ ВЯ ЦMUMMИLLИ LИDER HEYDЯR ЯLИYEVИN ANADAN OLMASЫNЫN 93-CЦ ИLDЮNЦMЦНЦ ЙЦКСЯК СЯВИЙЙЯДЯ ГЕЙД ЕТДИ 2016-cы il майын 9-да Шяki Шяhяr-Rayon Polis Шюbяsindя faшizm цzяrindя qяlяbяnin 71 illiyi mцnasibяti ilя tяdbir keчirildi.

Tяdbirdя ШRPШ-nin bцtцn zabit heyяti iшtirak edirdi vя rayonun Bюyцk Vяtяn Mцharibяsi Veteranlarы da dяvяt olunmuшdurlar. Шяki ШRPШ-nin rяisi, polis polkovniki Яbцlfяt Rzayev тядбири giriш sюzц aчaraq Bюyцk Vяtяn Mцharibяsindя Azяrbaycanlыlarыn xцsusilя dя Шяki rayon яhalisinin qяhrяmanlыq gюstяrmяlяrindяn danышdы. Сонра Шяki ШRPШ-nin rяisi, polis polkovniki Яbцlfяt Rzayev 9 may "Qяlяbя gцnц" mцnasibяti ilя Veteranlarы tяbrik edяrяk onlara hяdiyyяlяr

tяqdim etdi.

Tяdbirdя Шяki Bюyцk Vяtяn Mцharibяsi Veteranlarы Birliyinin sяdri Mustafa Mustafayev чыxыш edяrяk ШRPШ-nin rяisi, polkovnik Яbцlfяt Rzayevя 9 may "Qяlяbя gцnц"nц belя yцksяk sяviyyяdя tяшkil etdiyi цчцn dяrin minnяtdarlыьыnы bildirdi.

Daha sonra ШRPШ-nin rяisi, polis polkovniki Яbцlfяt Rzayev ШRPШ-nin bцtцn шяxsi heyяti ilя birlikdя 9 may "Qяlяbя gцnц" mцnasibяti ilя ucaldыlmыш "Ana abidяsi"ni ziyarяt etdilяr, абидянин вя музейин гаршысында хатиря шякли чякдирдиляр.

2016-cы il may ayыnыn 10-da Azяrbaycan Respublikasыnыn Цmummilli Lideri Heydяr Яliyevin anadan olmasыnыn 93-cц il dюnцmц Шяki Шяhяr-Rayon Polis Шюbяsindя гейд олунду.

Tяdbirdя ШRPШ-nin bцtцn шяxsi heyяti o cцmlяdяn Шяki ИH-nin nцmayяndяsi Яhmяdiyyя Bяшirov, rayon prokuroru Elmar Camalov vя digяr rяhbяr vяzifяli шяxslяr iшtirak edirdilяr.

Tяdbirdя ШRPШ-nin rяisi, polkovnik Яbцlfяt Rzayev vя tяdbirdя iшtirak edяn qonaqlar чыxыш edяrяk Heydяr Яliyevin bцtцn hяyatыnы xalqa

sяdaqяtlя xidmяtя hяsr etmяsindяn, юz fяaliyyяtindя hяmiшя xalqa arxalanmasыndan vя яn чяtin anlarda ona mцraciяt etmяsindяn, elяcя dя Azяrbaycan xalqыnыn heч vaxt ondan dяstяyini яsirgяmяmяsindяn danышaraq Цmummilli Liderimiz Heydяr Яliyevin hяyat vя fяaliyyяtini яks et-dirяn videoчarxlara baxыl-mышdыr. ШRPШ-nin rяisi, polis

polkovniki Яbцlfяt Rzayev чыxыш edяrkяn Azяrbaycan xalqыnыn Цmummilli Liderimiz Heydяr Яliyevin layiqli davamчыsы olan cяnab Ali Baш Komandanыmыz, Hюrmяtli Prezi-

dentimiz Иlham Яliyevin arxasыnda sыx birlяшdiyini qeyd etmiшdir.

Daha sonra ШRPШ-nin rяisi, polis polkovniki cяnab Яbцlfяt Rzayev rayon rяhbяr-

lяri vя ШRPШ-nin bцtцn шяxsi heyяti ilя birlikdя Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin qarшыsыndaкы Цmummilli Liderimiz Heydяr Яliyevin heykяli юnцnя tяr gцl dяstяlяri qoydular.

Шяki ШRPШ-nin шяхси щейяти "Ana abidяsi"ni зийарят едяркян Сящифяни щазырлады: Шяki ШRPШ-nin DYPB-nin Tяbliьat vя Tяшviqat цzrя inspektoru, пolis бaш лeyтenantы Tural Niftalыyev

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.16

Фярщад ЯЗИЗОВ,

b.ц.fяlsяfя doktoru, Шяki Ailя Иstirahяti Assosiasiyasы ИB-нин sяdri Шяki Sяnяtkarlar Assosiasiyasы ИB-нин иcraчы direktoru

(Яввяли ютян сайымызда) Qeyd olunan Qanunlarda Tarix, memarlыq vя mяdяniyyяt abidяlяrinin qorunmasы, istifadяsi, bяrpasы vя konservasiya sahяsindя aidiyyatы dюvlяt qurumlarыnыn, fiziki vя hцquqi шяxslяrin, hяmчinin vяtяndaшlarыn hцquq vя vяzifяlяri юhdяliklяrinя, bu hцquqlarыn gerчяklяшmяsi yollarы vя цsullarыna dair mцddяalar юz яksini tapыr.

Mяdяniyyяt haqqыnda Qanun"un 40-cы maddяsindя qeyd olunur. "Hяr kяsin mяdяni tяsisatlardan bяhrяlяnmяk hцququ vardыr." Bu isя o demяkdir ki, dюvlяt qurumlarы ilя yanaшы bцtцn vяtяndaшlar mяdяni tяsisatlarыn formalaшmasы, vя istifadяsi sahяsindя imtiyazlara malik olmaqla yanaшы, hяm dя onlarыn qorunmasы sahяsindя dя mяsuldurlar.

Dюvlяt strukturlarы ilя yanaшы bцtцn vяtяndaшlar юlkяdя Mяdяni Иrsin Qorunmasы istiqamяtindя fяal olmalы, onun qayьыsыna qalmalыdыrlar.

Mяdяniyyяt vя memarlыq abidяlяrinin hяyatыnda ekoloji faktorlarыn aparыcы rolunu nяzяrя alaraq, 1995-ci ildя "Яtraf mцhitin mцhafizяsi haqqыnda" vя "Ekoloji tяhlцkяsizlik haqqыnda" AR Qanunlarы qяbul edildi ki, bunlar da sonralar abidяlяrin bяrpasы, mцhafizяsi vя konservasiyasы sahяsindя irяlilяyiшlяrdя юzцnц biruzя vermяyя baшladы.

Qeyd olunan qanunlarыn mцddяalarыnda aidiyyatы dюvlяt qurumlarы, bяlяdiyyяlяr, ictimai birliklяr vя юlkя vяtяndaшlarы цzяrindя abidяlяrin mцhafizяsi vя bяrpasы, hяmчinin istifadяsi sahяsindя qaydalarы tяnzimlяmяklя yanaшы, hяm dя onlar цzяrindя bir sыra юhdяliklяr qoyur. Belя ki, "Яtraf mцhitin mцhafizяsi haqqыnda" Qanunu 36-cы "Layihяlяшdirmяyя ekoloji tяlяblяr" maddяsindя qeyd olunur ki, "Yaшayыш mяntяqяlяrinin, sяnaye vя kяnd tяsяrrцfatы obyektlяrinin vя qurьularыnыn, su tяchizatы vя kanalizasiya sistemlяrinin, hidrotexniki qurьularыnыn, nяqliyyat vя rabitя vasitяlяrinin, texnoloji proseslяrin vя avadanlыqlarыn, baшqa obyektlяrin layihяlяndirilmяsindя яtraf mцhitin keyfiyyяt normativlяri nяzяrя alыnmalы, zяrяrli tullantыlarыn zяrяrsizlяшdirilmяsi vя istifadяsi, tullantыsыz vя az tullantыlы texnologiyalar vя istehsalatlar, яtraf mцhitin чirklяnmяsinin qarшыsыnы alan sяmяrяli tяdbirlяr nяzяrя alыnmalыdыr."

Qanunun 43-cц "Шяhяrsalma vя baшqa yaшayыш mяntяqяlяrinin tikintisinя ekoloji tяlяblяr" maddяsindя gюstяrilir: "Шяhяrlяrin vя baшqa yaшayыш mяntяqяlяrinin layihяlяшdirilmяsi, tikintisi vя yenidяn qurulmasыnda яhalinin yaшayыш vя istirahяti ilя яlaqяdar яlveriшli шяraitlяrin tяmin edilmяsi цчцn яtraf mцhitin mцhafizяsi sahяsindя qanun-

№ 5 (139), Май 2016

“MЯDЯNИ ИRSИN QORUNMASЫ EKOLOJИ PROBLEMLЯRИN ЯN VACИBИDИR”

vericiliyя uyьun olaraq ekoloji tяlяblяr nяzяrя alыnmalыdыr.

Bюyцk шяhяrlяr vя sяnaye mяrkяzlяri nяzdindя tяbiяtdяn mяhdud istifadя etmяk qaydalarы ilя meшя-park, yaшыl zonalar vя qoruqlar yaradыlmalыdыr."

1992-ci ildя qяbul edilmiш "Sanitar-epidemioloji saьlamlыq haqqыnda" AR Qanununun 11-ci maddяsinя gюrя "Dюvlяt orqanlarы, ictimai birliklяr, mцяssisяlяr, tяшkilatlar, idarяlяr, vяzifяli шяxslяr vя vяtяndaшlar tяsdiq edilmiш sanitariya normalarыna vя qaydalarыna, gigiyena normativlяrinя яmяl etmяlidirlяr."

1995-ci ildя qяbul edilmiш "Ekoloji tяhlцkяsizlik haqqыnda" AR Qanununun 9cu maddяsi ilя "Ekoloji tяh-

da Mяdяni Иrsin Qorunmasы" layihяsi hяyata keчirilmяyя baшlandы. Bu mяqsяdlя Azяrbaycan Respublikasы Mяdяniyyяt Nazirliyinin nяzdindя mцstяqil iшчi qrupu tяsis olundu.

Layihя чяrчivяsindя Azяrbaycanыn Mяdяni Иrsindя юzцnяmяxsus yeri vя яhяmiyyяti olan dцnya яhяmiyyяtli memarlыq abidяlяri Naxчыvanda Mюminяxatun tцrbяsi, Bakыda Шirvanшahlar sarayы vя Шяkidя isя Xan sarayы xarici vя yerli mцtяxяssislяr vя sяnяtkarlarыn iшtirakы ilя bяrpa vя tяmir olunaraq turistlяrin vя qonaqlarыn istifadяsinя verildilяr.

Dцnya Bankыnыn mцtяxяssislяri vя ekspertlяri layihя чяrчivяsindя dяfяlяrlя Шяkidя olmuш vя burada Mяdяni Иrsin zяnginliyini vя rяngarяngliyini

tяmir edяrяk ekspertlяrin tяklifi яsasыnda Шяkidя ilk Sяnяtkarlar Assosiasiyasы vя Ailя Turizm Assosiasiyalarы tяsis olunaraq bina onlarыn istifadяsinя verilmiшdir.

Sяnяtkarlarыn arasыnda яvvяllяr assosiasiya rяhbяrliyi tяrяfindяn aparыlan sorьu яsasыnda alыnmыш bцtцn lazыm olan alяt vя avadanlыqlar яldя olunmuш vя binanыn 1-ci mяrtяbяsindя quraшdыrыlmышdыr. Яvvяlki illяrdя sяnяtkarlar bu avadanlыqlardan assosiasiya rяhbяrliyi ilя onlar arasыnda baьlanmыш birgя fяaliyyяtя dair mцqavilя яsasыnda istifadя etsяlяr dя 2009-cu ildяn etibarяn Шяki Mяdяniyyяt vя Turizm шюbяsinin рящбярлийи тяряфиндян назиrliyя цnvanlanмыш mяктуба ясасян hяmin bi-

Шякинин горуг яразиси lцkяsizliyin tяmin edilmяsi" mяqsяdilя tяsяrrцfat vя digяr fяaliyyяtя dair mяhdudiyyяtlяr qoyulur. "Яhalinin saьlamlыьыnыn qorunmasы haqqыnda" AR Qanunun 37-ci maddяsindя qeyd olunur. "Яtraf mцhitin чirklяnmяsi nяticяsindя vяtяndaшlarыn saьlamlыьыna vurulan zяrяr qanunvericiliklя mцяyyяn edilmiш qaydada ziyan vuran hцquqi vя fiziki шяxslяr tяrяfindяn юdяnilir."

Qяbul edilmiш qanunlar юlkяdя tarixяn mюvcud olan tяbiяt, mяdяniyyяt vя memarlыq abidяlяrinin qorunmasы, bяrpasы vя tяbliьi istiqamяtindя yanaшmanы dяyiшdirmяklя, hяm dя onlarыn beynяlxalq sяviyyяdя tяqdim edilmяsinя, Mяdяni Иrsimizin dцnyaya inteqrasiyasыna imkan vя шяrait yaratmышdыr.

Dюvlяt sяviyyяsindя mяdяni tяsisatlarыn formalaшmasыna, Mяdяni Иrsя olan diqqяt vя qayьы sцrяtlя artmaьa baшladы. Beynяlxalq qurumlar tяrяfindяn bu mцnasibяt dяstяklяndi vя tяqdirяlayiq qarшыlandы.

2001-ci ildяn baшlayaraq Dцnya Bankыnыn maliyyя dяstяyi ilя "Azяrbaycan-

qeyd etmiш vя yцksяk qiymяtlяndirmiшlяr. Ekspertlяr юz monitorinqlяrinin hesabatlarыnda Шяkidя mюvcud olan digяr memarlыq abidяlяrinin xцsusяn dя Qoruq яrazisindя Шяkixanovlarыn evinin, Aшaьы Karvansara, hamamlarыn bяrpa edilmяsinin zяruriliyini dя qeyd etmiшlяr.

Ekspertlяr hяmчinin Qoruq яrazisindя yeni mцasir цslubda bina vя tikililяrin inшa edilmяsinin yol verilmяzliyini bildirmiш, bunun mюvcud olan qяdim цslubda memarlыq abidяlяrinin цmumi ansamblы ilя uyьunlaшmadыьыnы, milli memarlыq цslubuna xяlяl gяtirdiyini qeyd etmiшlяr. Шяkinin sяnяtkarlыq vя turizm potensialыnы araшdыran ekspertlяr isя burada Azяrbaycanыn digяr yerlяrindяn fяrqli olaraq sяnяtkarlыьыn bir чox sahяlяrinin mюvcudluьunu nяzяrя alaraq, onun inkiшaf etdirilmяsi vя geniшlяndirilmяsinin vacibliyini tяklif etmiшlяr.

Bu tяklifin яhяmiyyяtini vя vacibliyini nяzяrя alan layihя rяhbяrliyi Qoruq яrazisindя Qala Kompleksindя uчulub daьыlmaqda olan keчmiш "Tяcridxana" binasыnы bяrpa vя

na assosiasiyanыn istifadяsindяn geri alыnmышdыr.

Binanыn geri alыnmasы sяbяbindяn sяnяtkarlar assosiasiyasы rяhbяrliyi tяrяfindяn 2011-ci ildяn etibarяn fяaliyyяtinin dayandыrыlmasы ilя baьlы dюvlяt qurumlarыna rяsmi bildiriш gюndяrilmiшdir.

Hazыrda Sяnяtkarlar Evindя sяnяtkarlar assosiasiyasыnыn balansыnda olan qiymяtli avadanlыqlardan qanunsuz istifadя etmяklя sяnяtkarlar mяhsullar hazыrlayыr, "Яmяk mцhafizяsi vя tяhlцkяsizlik texnikasы qaydalarыna" rиayяt etmяdяn fяaliyyяt gюstяrir vя qanun pozuntusuna yol verirlяr.

Sяnяtkarlar Evi binasыnыn dюvlяt mцlkiyyяtindя olmamasы sяbяbindяn assosiasiya tяrяfindяn hцquqlarыn tanыnmasы, avadanlыqlar цzяrindя nяzarяtin hяyata keчirilmяsi vя binada sяnяtkarlarыn avadanlыqlardan qanuni istifadя etmяklя fяaliyyяtin hяyata keчirilmяsi tяmin edilя bilmir.

Mяsяlя ilя яlaqяdar assosiasiya rяhbяrliyi tяrяfindяn Шяki Mяdяniyyяt vя Turizm idarяsinin rяhbяrliyinя, hяmчinin Яmlak Mяsяlяlяri цzrя Dюvlяt Komitяsinin Шяki

шюbяsinin rяhbяrliyinя rяsmi mцraciяtlяr edilmяsinя baxmayaraq, Sяnяtkarlar Evi - binasы indiyя qяdяr dюvlяt mцlkiyyяtinя alыnmamышdыr. Дювлят baшчыsы, prezident Иlham Яliyevin imzaladыьы sяrяncamыn юnяmli tяrяflяrindяn biri dя odur ki, Qoruq яrazisindя mюvcud olan bu kateqoriyadan olan binalar vя tikililяrin bяrpa vя tяmir olunmasы ilя yanaшы, hяm dя onlarыn inventarlaшdыrыlmasы, uчota alыnmasы vя dюvlяt reyestrinя daxil eilmяsi mцmkцn olacaqdыr.

Sяrяncamыn яhяmiyyяtliyini tяsdiqlяyяn mяqamlardan biri dя odur ki, яsasы hяlя юtяn яsrin 60-70-ci illяrindя qoyulan, dюvlяt sяviyyяsindя rяsmi Qoruq statusu verilяn Yuxarы Baш Qoruьu tarixi qoruьunun statusuna yenidяn baxыlmasы nяzяrdя tutulur.

Yuxarы Baш Qoruьu шяhяrin яsasяn шimal-шяrq hissяsini, mяrkяzdяn axan "Qurcana" vя "Dяyirmanarxы" чaylarыnыn arasыnda 240 (iki yцz qыrx) hektarlыq bir яrazini яhatя edir.

Qoruьun bufer zonasы Aшaьы Cцmя mяscidi яtrafыndan baшlayaraq "Dяyirmanarxы" чayы boyunca yuxarыya doьru шяhяrin Dodu яrazisinя vя oradan шяrqя "Arx цstц" яrazisi ilя daьlara doьru, orta vя yuxarы daь qurшaqlarы ilя яhatя olunub.

Cяnubdan isя Qoruq яrazisi, Qurcana чayыnыn saь vя sol sahilini яhatя etmяklя шяhяrin mяrkяzi hissяsindяn baшlayaraq "Qurcana" чayыnыn sol sahilinin alчaq daь yamaclarы daxil olmaqla, yuxarыya doьru чayыn saь vя sol sahillяri яrazisini яhatя edяrяk "Mustafa bяyin yeri" vя keчmiш "Kяrpic zavodu" яrazisi ilя orta vя yuxarы daь yamaclarы ilя hцdudlanыr. Яraziyя hяlя sovet dюvrцndя Qoruq statusu verilmяsi heч dя tяsadцfц olmamышdыr. Яrazinin fяrqli landшaftы, цч tяrяfdяn daь yamaclarы ilя яhatя olunmasы, fяrqli tяbiяt alяmi vя ecazkar iqlimi vя nяhayяt яrazidя bilavasitя шяrq memarlыq цslubunda inшa edilmiш qяdim tarixя malik saraylar, karvansaraylar, mяscidlяr vя minarяlяr, hamamlar, юz memarlыьы vя tikinti цslubu ilя fяrqlяnяn, nadir interyerя vя eksteryerя malik шяxsi evlяr vя nяhayяt mцhafizяyя ehtiyacы olan nadir relikt vя endemik bitki vя aьac nюvlяrinin - Palыd, Vяlяs, Gюyrцш, Adi Шabalыd, Qoz, Шяrq чinarы kimi aьac nюvlяrinin mюvcudluьu bu zяrurяti yaratmышdыr.

Ona gюrя dя Qoruq яrazisindя fяaliyyяtlяr hяrtяfli aparыlmalы, istяr яrazidя mюvcud olan memarlыq vя mяdяniyyяt, istяrsя dя tяbiяt abidяlяrinin qorunmasы, bяrpasы vя yenilяnmяsi цzrя axtarышtяdqiqat iшlяri mцxtяlif peшя adamlarыnыn vя bu sahяlяr цzrя peшяkar mцtяxяssislяrin birgя iшtirakы ilя hяyata keчirilmяlidir. (Арды вар)

№ 5 (139), Май 2016 Вагиф АСЛАН,

Azяrbaycan Yazычыlar Birliyi Шяki bюlmяsinin sяdri, АДПУ Шяki filialыnыn baш mцяllimi (Яввяли ютян сайларымызда)

ЫЫЫ. Иslamaqяdяrki tцrk mifik dцшцncя tяrzi vя inanclarы.

Giriш. Иlkinliyindяn baшlayaraq bir-biri ilя kяsiшib ayrыlan svilizasiyalarы, inanclarы yaшamыш vя yaшamaqda olan tцrk xalqlarыnыn hяyat vя dцшцncя tяrzini, inanc vя etiqad formalarыnы юyrяnmяk son dяrяcя maraqlыdыr. Tяktanrычы bir tяmяldяn qaynaqlanan tцrk dцnyagюrцшц zaman-zaman чoxtanrычы bir hala gяlsя dя, ilkin atяшpяrяstlikdяn, Zяrdцшtilikdяn, Mani, Budda vя xristian dinlяrindяn keчяrяk vя ya bunlarы indinin юzцndя dя qismяn saxlayaraq, islam dini цzяrindя шaxяlяnmiшdir. Tцrk qюvmlяrinin inanclarы vя dцnyagюrцшlяrindяki fяrqli vя oxшar юzяlliklяr mifologiyada daha aydыn яks olunur.

Qafqazlardan, Ural daьlarы boyunca sыralanan yaylalardan, Шimal Buzlu okeanы sahillяrindяn, Alyaskadan, Qяrbi, Шяrqi vя Orta Sibirdяn, Orta, Юn, Шяrqi vя Cяnub-Шяrqi Asiyadan, Avropadan, Afrikadan, Amerikadan, Avstraliyadan, daha nя bilim ki, haralardan sяsi gяlяn tцrklяrin coьrafiyasы kimi inanclarы da, yaшantыlarы da rяngarяngdir. BИR SЮZLЯ:

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

T Tц цr rk k x xa allq qlla ar rыы я яd dя яb biiy yy ya at tыы Mцhazirяlяr vodun tarixi kяшflяri. Bakы, "Tяhsil" NPM, 2011. s.62.] mцddяasыnы irяli sцrmцшdцr. Ona gюrя Gцnяш [Q.Namazov. Ceyms Чюrчivodun tarixi kяшflяri. Bakы, "Tяhsil" NPM, 2011. s.10.]

Tanrыnы tяmsil etmiшdir. Gюy dininя tapыnan tцrklяr gюyц Tanrы, Gцnяшi bayraq hesab edirdilяr. Gцnяшя vя Aya inam, ulduzlara etiqad, oda vя iшыьa tapыnma, mavi iшыq, Bozqurd, шцa ilя dцшяn qыzlar vя onlarыn cocuqlarы bu inancыn bяhrяlяridir. Onlar qыzыl bцtцn qarшыsыnda Gюy Tanrыya qurban verяrdilяr. C.Чюrчivoda gюrя "Яn qяdim yazыlarda "Tanrы" sюzцnя rast gяlinir vя indi dя ... hяmin

dыr. Gюytцrklяr dцnyanыn sonunu gюyцn чюkmяsi, yerin dяlinmяsi kimi tяsяvvцr edirdilяr.

2) Шamanчыlыq.

Bu - sanskritcя "Saramana" sюzцndяndir, tцrkcя qarшыlыьы "qam, kam" sюzцdцr. Onda animizm цstцnlцk tяшkil edir. Cinlяrя vя pяrilяrя, daьlarыn, sularыn, юlцlяrin vя dirilяrin ruhlarыna inam шamanizmin яsasыdыr. Шamanizmя gюrя yerin цstцndя 9 qat gюy, [Murad Adcы. Qыpчaq чюlцnцn yovшanы. Bakы, "Gяnclik", 1997. s.113.] yerin altыnda isя 9 qat cя-

М о н от е и зм Тенгрианство - Религия турков-кипчаков, населявших страну Дешт-и-Кипчак, известных в Европе под именами “”гунны, “варвары”, “геты”. Основана на культе Тенгри-хана, который сложился примерно в В-ЫЫЫ веке до н.э. Кроме Тенгри-хана, кипчаки почитали богиню Умай, которая олицетворяла земное начало. Образ Умай, по некоторым данным, заимствован из индуизма. Свою покорность Тенгри-хану кипчаки подчеркивали, используя древнейший символ - аджи, знак равностороннего креста, кторый наносили на лоб краской или в виде татуировки.

[Q.Namazov. Ceyms Чюrчivodun tarixi kяшflяri.

Bakы, "Tяhsil" NPM, 2011. s.78.] mяnada

iшlяdilir. Qыzыl bцt barяdя e.я. 121-ci ildя yazыya alыnmыш чin qaynaqlarыnda da

[A.Kabaklы. tцrk edebiyyatы. ЫЫ cild. Иstanbul, 1997. s. 68-70. R.Юzdяk. Tцrkцn qыzыl kitabы. Ы kitab.

Bakы, "Yazычы", 1992. s.13-17] mяlumat vardыr.

Tanrы tяrяfindяn tяkcя hюkmdarlara verilяn gцclц ruh "Qut" adlanыrdы. Onlarыn dцшцncяsinя gюrя, tцrk millяtinin baшыna xaqanы Tanrы [Aьalar

Шцkцrov. Mifologiya. 6-cы kitab. Bakы, "Elm", 1997.s.24] tяyin edirdi. Buna gюrя dя xa-

qanlar "Tanrыqut" vя ya "Qutluq" titulunu daшыyыrdы vя hunlar hюkmdarlarыnыn mцqяddяsliyinя inanыrdыlar. "Иduk" isя titul kimi qadыn cinsli (Bizim Kiш kяndindя

vя ya bцtцn Шяkidя "dюl" vя ya qadыnыn cinsiyyяt orqanы anlamыna gяlяn "mыdыx" sюzц diqqяtimi чяkir) mцqяddяs varlыqlarыn ad-

larыna edilяn bir яlavя idi vя bu hяlя dя yetяrli шяkildя araшdыrыlmamышdыr. Tanrычыlыqda gюy vя yer arasыndakы яlaqяnin simvolu dцnyanыn mяrkяzindя duran "Hяyat aьacы" hesab olunurdu.

Tanrычыlыq hunlar, avarlar, bulqarlar, kumanlar vя daha sonra isя Qыzыl Orda tяrяfindяn Avropaya yayыlmыш-

hяnnяm vardыr. Gюyцn 9-cu qatыnda Bay Цlgen durur. Heч bir шey yaradыlmamышkяn, yalnыzca ucsuz-bucaqsыz bir su varkяn Aь ana sulardan чыxaraq Tanrы Цlgenя yaratma ilhamыnы verяrяk yenidяn sulara qяrq olmuшdur. Aь ananыn bяdяni cisimdяn deyil, nurdan tюkцlmцшdцr. Baшыnda gцcцnцn rяmzi olaraq zяrif buynuzlarы var imiш. O, Aь dяnizdя yaшayыrmыш. Hяyatыn baшlanьыcыna dair hяr nя varsa, ondan ямяля gяlmiшdir. Bay Цlgen Ayы, Gцnяшi vя шimшяyi yaratmышdыr.

Tanrы Цlgen bir яlindя aь, bir яlindя qara daшla gяlяrяk insanlara odun necя alыndыьыnы (Elя buradaca

ulduzuna qяdяr yaxыnlaшa bilяr.

Onun 7 oьlu vя 9 qыzы vardыr. Цlgenin юzц, qыzlarы vя oьlanlarы insan шяklindяdir. Onlar yaxшы iшlяrdя babalarыna kюmяk edяrlяr. Цlgenin yanыnda Yayыk, Suyla, Maygil adlы tanrыlar da vardыr. Цlgenin arvadы Umay (Humay) qadыnlarы vя doьuшlarы qoruyan [Aьalar Шцkцrov. Mifologiya. 6-cы kitab. Bakы, "Elm", 1997. s.25-30; Lev Qumilyov. Qяdim tцrklяr. Bakы, Gяnclik", 1993. s. 95-96.] ana tanrычadыr. O

hяm dя heyvan yavrularыnы qoruyur. Altaylarda arxeoloji qazыntыlar nяticяsindя яldя edilяn keramika nцmunяlяrindя Umay ana цч buynuzlu, Orta Asiyanыn digяr yerlяrindяn tapыlan nцmunяlяrdя isя gцmцшц saчlы, gцmцшц geyimli, qanadlы vя gюzяl цzlц qadыn kimi tяsvir edilmiшdir. Иnsanlara pislik yerin altыndakы 9-cu qatdan gяlir. Ona gюrя ki, Yerlik adlы pislik tanrыsы orada hakimdir. O hяmiшя qurban tяlяb edir. O, atlet vцcudlu, saqqalы dizindяn, kюmцr qarasы kimi qыllы bir canavar шяklindя tяsяvvцr olunur. Onun 9 qapqara oьlu vя 9 qapqara qыzы vardыr. Onlar pis iшlяrdя babalarыna kюmяk edяrlяr. Bu kюmцr qarasы kimi qыzlar Gюy Tanrы qatыna yцksяlmяk istяyяn шamanlara mцsяllяt olar, naz vя iшvяlяri ilя onlarы yataqlarыna чяkib gцnaha batыrm aq istяyяrlяr. Шaman ayinlяrindя onlar lяnяtlяnirlяr.

Yerlik "gцclц", "qцvvяtli" anlamыndadыr.

Uyьur mяtnlяrindя юlцm tanrыsы Yamaya "Erklik Yama" deyilir. Шaman dualarыnda o, "Kayrakan" adы ilя xatыrlanыr. O, yerin altыnda qara palчыqdan

Prometey haqqыndakы yunan яfsanяsini xatыrlayaq) юyrяtmiшdir. O, dцnyanы

dolandыrmaq цчцn цч balыq yaratmышdыr. Яlindя "Hяyat aьacы"nыn kюklяrinя bяnzяr kюklяri olan budaqlы bir toppuz tutmuшdur. O bizim bildiyimiz gюy cisimlяrindяn чox-чox uzaqlarda yaшayыr. Bir aь Gцnяш saьыnda, bir aь Gцnяш dя solunda durur.

Bu gюy cisimlяrinin hяr biri шamanlarыn ona yaxыnlaшmasыna яngяl tюrяdir. Яn gцclц шaman belя ona Qцtb

Бай Цлэен

Умай ана

1) Gюy dini - tanrычыlыq.

yapыlmыш qara bir sarayda yaшayыr.

Onun sarayы insanlarыn gюz yaшlarыndan яmяlя gяlяn doqquz чayыn birlяшib "Toybodыm-Doymadыm" чayыna tюkцldцyц yerdя - qorxunc su canavarlarы ilя dolu olan "Bay Dяniz"in sahilindяdir.

Tцrklяri qoruyan xeyirxah pяrilяr Yer-Su (yer-sub) adlanыrlar. Bunlar hяm yurd pяrilяridir, vяtяni qoruyurlar. Шamanlыqda daь, чay, bulaq, aьac, meшя mцqяddяsdir. Чцnki Yer-Su pяrilяri oralarda yaшayыrlar. Onlar danышыr, evlяnir, doьur vя tюrяyirlяr. Atяш vя ocaq da Tanrы yadigarlarы sayыlыr.

Yaqut tцrklяri Od ananы aь saчlы bir qadыn kimi tяsяvvцr edirlяr. Buryatlar isя onu qыrmыzы vя ya yaшыl-qыrmыzы alov dillяri kimi dalьalanan ipяk kaftan geymiш yaшlы bir qadыn шяklindя gюrцrlяr.

1990-cы ildя Tцrkiyя Cцmhuriyyяtinin qurucusu Mustafа Kamal Atatцrkцn xцsusi arxivi aчыlarkяn ingilis tarixчisi C.Чюrчivodun dord kitabыnыn tцrkcяsi dя aшkar edildi. Bu kitablar barяdя tarixчi Sinan Meydan geniш mяlumatlar vermiшdir. Bu kitablarda bяшяr tarixinin чox dяrin qatlarыna nяzяr salыnmыш, tцrkцn ilkin svilizasiyalarыn daшыyыcыsы olduьu gюstяrilmiшdir. 1930-cu ilin яvvяllяrindяn яmяkli general Tяhsin bяy Tцrkiyяnin Meksikadakы attaшesi tяyin edilir. O, Mustafа Kamal Atatцrkя gюndяrdiyi raportlarыn birindя "Haiti adasыnda yerlilяrin dilindя iшlяdilяn "Turan" sюzцnя xцsusi diqqяt yetirdiyini, ... yerli яhalinin dediyinя gюrя "gюyя mяnsub millяt demяk" olduьunu [Q.Namazov.

Ceyms Чюrчivodun tarixi kяшflяri. Bakы, "Tяhsil" NPM, 2011. s.25.] gюstяrir. C.Чюrчivod ta-

rixilik baxыmыndan "ilk din 70.000 ildяn daha qяdimdir" [Q.Namazov. Ceyms Чюrчi-

сящ.17

Ерлик Щан

Од ана

(Арды вар)

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.18

№ 5 (139), Май 2016

Azяrbaycanчыlыq vя onun milli kюklяri mыzыn daha bюyцk bir hissяsini dцnyяvi sяviyyяyя uyьun, vяtяnimiz vя hяm dя dцnya цчцn lazыmlы vя яhяmiyyяtli, layiq Шяки Реэионал шяxsiyyяtlяr olaraq gюrmяkdя israrlыyыq. Niyя dя olmayaq? Елми Мяркязи "Landшaftшцnas- Hяm шanlы tarix, milli яdяbiyyat vя incяsяnяt, zяngin folklor, lыq" шюbяsinin etnoqrafik gюstяricilяr baxыmыnrяhbяri, dan heч birindяn geri э.-м.е цзря olmadыьыmыz xalqlardan nяyimiz фялсяфя доктору яskikdir? Bir sюzlя, bu tipli suallar чoxdur. Zяruri olan odur ki, indiki zamanda aьыl vя яxlaq Azяrbaycanчыlыq sяviyyяmizin daha yцksяk haqqыnda yazыlan fikir vя kяmiyyяt vя keyfiyyяt gюstяridцшцncяlяr kяmiyyяt etibarы cilяri ilя ifadя edilmяli olduьunu ilя чoxsaylы olsa da, hяlяlik yaxшы bilirik, dюvlяt qurumlarыnkeyfiyyяt vя mahiyyяtcя dan bu yolda daha mцkяmmяl kifayяt qяdяr yetяrli deyildir vя ciddi addыmlar atыlmasыnы desяk yяqin ki, sяhv etmяrik. istяrdik. Birinci ona gюrя ki, folkSual oluna bilяr - Bu gцn biz lorumuzun tяmяl prinsiplяri abыrazяrbaycanlыlar tam aydыnlыqla hяyanыn qorumaq, ailя qяdrini bilirikmi hara doьru gedirik? bilmяk vя onun цчцn чalышmaq, Bir xalq olaraq elmi verilяn sюzц yerinя yetirmяk sяviyyяmizin vя яxlaqi duruqaydalarыna uyьun olaraq qurulmumuzun vяziyyяti normal duьundan toplumda aьыl vя gюrцnsя dя dцnya xalqlarыnыn яxlaqыn yцksяlmяsinя bilavasitя inkiшaf tempi ilя mцqayisяdя o kюmяklik edir. Bu prinsiplяr azяrhansы vяziyyяtdяdir? Biz bu baycanчыlыьa mяnsub olan qan tarixi rяqabяtli axыnda hansы yaddaшыmыzla baьlы olub, milli konkret yolla getmяliyik ki, bu siyasяtin vacib taktiki hяm xalqыmыzыn цrяyincя olsun gediшlяrindя (namus, qeyrяt vя vя hяm dя bцtцn Dцnyanыn hюrmяt) kюmяk kimi istifadя reallыьы ilя uzlaшsыn. Getdiyimiz oluna bilяr. Иkincisi, Azяrbaycan yol nя dяrяcяdя persrektivli dюvlяtчiliyinin strategiyasыnы tяшkil vя etibarlыdыr? Bu yol necя edяn prinsiplяr milli bayraьыmыzыn deyяrlяr "mяbяdя aparыb rяnglяrinя uyьun olaraq halallыq чыxaran" yoldurmu? Yoxsa (islamlaшmaq), mяrdlik (mцasirkim gцclцdцrsя onlarыn arxaslяшmяk) vя lяyaqяt (tцrklяшmяk) ыnca sцrцnmяyя mяhkumuq? keyfiyyяtlяrini ifadя edir.

B цtцn bu suallarыn cav- Azяrbaycanыn mюvcud ictimai, ablarыnы bilmяk цчцn xalqыn hяr iqtisadi, siyasi vя mяdяni durubir vяtяndaшы onun qan yadmunda taktiki vя strateji prinsidaшыndan irяli gяlяn "yazыlmamыш plяrя riayяt etmяk яhalinin aьыl qanunlarы", milli taktika vя strate- vя яxlaqca yцksяlmяsi ilя yanaшы giya qanunauyьunluqlarыnы dюvlяt sяviyyяsindя daha doьru yetяrincя dяqiq vя dцrцst bilmяvя dцrцst addыmlar atmaqla lidir. Hяlяlik яhalidя bu milli azяrbaycanыn яn qiymяtli insan dayanыqlыq, stabiiik vя inkiшaf kapitalыnыn yцksяlmяsindя elementlяrinя mцnasibяt yalnыz mцmkцn olan imkanlarы xeyli tяqribi шцuraltы dцшцncя tяrzindя artыrardы. El arasыnda deyildiyi mюvcuddur. Onlarыn цmumi kimi "tяmiz"lik - aьыl, vicdan vя dяyяrlяr kimi qiymяtlяndirilmяsi namusla qazanыlыr ki, bu da vя qяbulu iшindя чox tяssцf ki, Azяrbaycana dцnyяvi daxili vя uzun illяrdir lяngimяlяr davam xarici siyasяt yцrцtmяsi vя edir. qarшыsыnda duran , xцsusilя, qonB ir neчя яsrlяr юncя dя darma problemlяrin hяlli цчцn olduьu kimi tяdricяn яrяblяшяn, dя yetяrli olmalыdыr. Яksinя, milli farslaчan vя XX яsrdя ruslaшan tяmяl prinsiplяrimizdяn ayrы Azяrbaycan яvяzinя indi, XXЫ dцшmяyimiz dцшmяnlяrimizin яsrdя sцrяtlя ingilislяшяn bir xeyrinя iшlяyяn korrupsiyanыn юlkяyя чevrilяcяyik, yoxsa nя? artmasы, iqtisadi gerilik, iшsizlik, Belя suallar bir vaxtlar, xцsusilя цmцdsцzlцk, mяnяvi XX яsrin ortalarыnda yeni deqradasiyalar vя s. demяkdir. mцstяqillik qazanan bir чox A zяrbaycanыn taktiki vя юlkяlяri dя dцшцndцrmцшdц. strateji ideya xяttinя yetяrincя Lakin, onlardan yalnыz bir neчяsi, ciddi surяtdя яmяl olunmamasы mяsяlяn, C.Koreya, Sinqapur, yenя dя hяyatыmыza mцяyyяn Tayvan arzu olunan milli yollarыnы qяdяr yad, lakin kifayяt qяdяr (yazыlmamыш qanunlar, milli taktiaqressiv xarici dцшцncяlяrin ka vя strategiya) taparaq чox daxil olmasы vя milli dяyяrlяrimsцrяtlя inkiшaf etdilяr. 1960 -cы izin yalnыш tяmayцllяr tяrяfindяn ildя C.Koreyada adambaшыna sыxышdыrыlmasы ilя nяticяlяnir. dцшяn illik milli gяlir vur-tut 100 Azяrbaycanda xarici ideologiyaABШ dollarыna yaxыn mяblяьi larыn юlчцlцb-biчilmяdяn yarыtяшkil edirdi. Bu zaman o, yarыmчыq tяtbiqi hяm dя milli dцnyanыn яn kasыb юlkяlяrindяn hяmrяyliyin ziddinя iшlяyяn xarici biri idisя, 30 ildяn sonra bu юlkя tяmayцllц liderlяrin formalaш(adambaшыna dцшяn illik gяlir 30 masыna gяtirib чыxarыr. Mяsяlяn, min ABШ dollarыndan чox) artыq bu tipli xarici dцшцncяlяr 1918 ci dцnyanыn ilk 27 inkiшaf etmiш il vя yaxud 70 il sonrakы, 1988юlkяlяri sыrasыnda qяrarlaшmышdы.

90 cы illяrdя olduьu kimi dяrin Hal hazыrda C.Koreyanыn yцksяk siyasi parчalanmalara sяbяb keyfiyyяli sяnye mяhsullarы olan qeyri-milli cяrяyanlarыn demяk olar ki, dцnyanыn bцtцn чoxluьunun yaranmasы ilя юlkяlяrindя mяшhurdur. Bu sяciyyяlяnir. Bu dюvrlяrdя tam юlkяnin yцksяk ixtisaslы mцtяxяs- azяrbaycanчыlыьa sahib olan sislяri dцnyяvi bilik vя bacarыqla siyasi liderlяri barmaqla saymaq yцnsяk sяnaye texnologiyalarыnы mцmkцn olduьu halda ruspяhяr bir tяrяfя yaymaqdadыrlar. rяst, avropapяrяst, amerikaЧ in, yapon vя koreya pяrяst, iranpяrяst, tцrkiyяpяrяst xalqlarыnыn цmumi oxшar vя s. pяrяstlяr kimi ortada cяhяtlяrindя zяhmяtsevяrlik яn qalanlarыn (burada bir Azяrbayqabaqcыl keyfiyyяtdir vя onlarda can mяsяli yada dцшцr - "Toyuq qazanыlan uьurlarыn tяmяlindя dя istяdi qaz yeriшi getsin, юz yeriшizяhmяtsevяrlik durur. Bu ni dя itirdi") nя qяdяr чox olduьu xalqlarda biz azяrbaycanlыlara hamыya yaxшы mяlumdur. oxшar olaraq ailя qeyrяti, abыrAyaqlarы Azяrbaycanda olsa da hяyanыn qorunmasы kimi milli цrяklяri baшqa diyarlarda olan mental dяyяrlяrя dя юnяm veriltanыnmышlarыn sayыnыn gяlяcяkdя mяsi sюzsцz юz faydalы tяsirini daha da artmamasы цчцn яsas gюstяrmяmiш deyildir. Bu gцn biz yol milli mentalыmыza uyьun azяrbaycanlыlar da yaponlar, olaraq insanlardakы abыr-hяya, c.koreyalыlar kimi vяtяndaшlarы-

Щцсейн МУСТАФАБЯЙЛИ

ailя qeyrяti vя mяrdlik keyfiyyяtlяrinin dюvlяt tяrяfindяn qiymяtlяndirilmяsi vя onlara uyьun gяlяn taktika seчimi ilя yerinя yetirilя bilяcяyi шцbhя doьurmur.

D ini яqidяmizя uyьun olaraq islamlaшmaya, yяni daha яmяli saleh bir toplum olmaya яsas vasitя maddi olaraq юz baшlanьыcыnы halallыqdan, mяnяvi olaraq isя Allaha шцkцr etmяkdяn gюtцrцr. Иnsanlarыn maddi (halalllыq) vя mяnяvi (шцkцr etmя) keyfiyyяtlяri yalnыz onlarыn tяmiz яxlaqlы olmasы ilя yox, hяm dя aьыla, savada, elmя, mяdяniyyяtя dя tez bir zamanda yiyяlяnmяsinя mюhkяm zяmin yaradыr. Halallыq цzяrindя qurulan ailяlяr, dostluq vя qarшыlыqlы mцnasibяtlяr, halallaшma ilя gedяn alqы-satqы mяsяlяlяri vя s. bir qayda цzrя sцlhlя mцшayяt olunur vя bir чox hallarda qanunlarыn mцdaxilяsinя dя ehtiyac qalmыr. Яslindя halallыьыn qorunmasы, sцlhя xidmяt edяn qanunlara riayяt etmяklя eyni bir mahiyyяt daшыyыr. Birinci halda onun icrasы insanыn daxilindяn vicdanla bircя kюnцllц olaraq, qanunlarыn tяtbiqi ilя olduqda isя kяnardan mяcburi tяsir vasitяsi ilя yerinя yetirilir. Digяr tяrяfdяn halallыьыn qorunmasы, hяm dя insanыn iшlяri allah rizasы ilя gюrmя prinsipinя riayяt etmяsi demяkdir. Bu tяrzdя olan яmяllяr яhali tяrяfdяn hяmiшя bюyцk rяьbяtlя qarшыlanmaqla yanaшы hяm dя onun mяnяviyyatca yцksяlmяsinя dя mцsbяt tяsir gюstяrir. Я dяb-яrkan qaydalarыnыn tarixяn formalaшdыьы vя kifayяt dяrяcяdя qorunduьu azяrbaycanlы cяmiyyяtindя bir sыra milli dцшцncяlяr yaxшы mяnada dяrin izlяr buraxmышdыr.

Bunlardan biri danышыlan sюz vя fikirlяrin ev iчяrisindя vя yaxud da el iчяrisindя (mяsяlяn, radio vя televiziya efirindя) deyilmяsinin daha uyьun olmasыnыn яksяriyyяt tяrяfindяn dяrk vя qяbul olunmasыdыr. Яksяr soydaшlarыmыz hяm dя bir qafqazlы olaraq kюhnя dost, yol vя yaшadыьы цnvanlarыn tяяssцbцnц чяkir vя onlarыn qяdrini dцnyanыn digяr яrazilяrindя yaшayan insanlarla mцqayisяdя daha чox bilirlяr. Dцzdцr, bяzяn televiziyada efir vasitяsi ilя "abыr-hяyamыz bizi geridя qoyur" ifadяlяrinя dя rast gяlinir, lakin, onlar ya milli mentalla baьlыlыьы olmayan hansыsa яcnяbipяrяst insanlarda, ya da elя ermяnilяrlя qovhumluq яlaqяlяrinя malik olanlarda iшlяdilя bilяr. Bяzяn dя olur ki, jurnalistlяr юzlяrini qeyri milli apararaq kimlяrin isя шяxsi qarderoblarыna belя mцdaxilя edib milli яxlaqыmыza uyьun gяlmяyяn avropasayaьы чяkiliшlяr dя edirlяr. Bцtцn bunlarla yanaшы qeyri-яnяnяvi яdяb-яrkan qaydalaraыna riayяt edilmя sяviyyяsi mцstяqillik illяrindя mцяyyяn qяdяr artыrыlan mяdяni yцksяliшin nяticяsi kimi normal qiymяtlяndirilmяlidir.

A zяrbaycanda цmummilli proqressiv иdeologiyanыn tam formalaшmasыmasы цчцn mяdяni sяviyyяdяn baшqa tяhsil, elm, texnika, informaiya, яdяbiyyat, incяsяnяt, hцquq, qanun, din, folklor, idman vя s. mцяyyяn sяviyyяyя чatdыrыlmasы tяlяb olunur. Mцstяqillik illяrindя aparыlan dюvlяt quruculuьunun nяticяsi olaraq Azяrbaycanda mяdяniyyяt sahяsi kimi Иnformasiya, jurnalistika vя idmanыn da inkiшafы aydыn шяkildя gюrцndцyц halda digяr sahяlяrdя olan naliyyяtlяr hяlяlik yalnыz kosmetik sяciyyя daшыyыr.

Tяhsildя чoxsaylы eksperimentlяr, elmdя gяnclяrin rolunun azalmasы, яdяbiyyat,

incяsяnяt, kinoda sanballы яsяrlяrin ortalыьa чыxmamasы (SSRИ dюvrц ilя mцqayisяdя gerilяmяsi) vя s. kimi durьunluqgюstяricilяri (mяnяvi deqradasiyalar) яvяzinя, yaxшы ki, yollarыn, шяhяrlяrin, kяndlяrin, parklarыn, turist bazalarыnыn simasыnыn mцsbяt istiqamяtdя цmцdverici dяyiшmяsi baш verir.

Lakin, Azяrbaycanыn mяnяvi yцksяliш yolu tam яldя olunmayыnca onun zahiri dяyiшmяlяrinin яbяdiliyinя яmin olmaq yalnыш fikir olardы.

A zяrbaycanlы mental dцшцncяsinя яsasяn hяr bir kяs "ailя qяdrini bilmяk vя onun цчцn чalышmaq" mяqsяdi ilя mцbarizя aparmalы olduьunu чox yaxшы baшa dцшцr. Dюvlяtчыlыyimizin qяbul edilmiш шцar-prinsipinя яsasяn bu yol "mцasirlik"lя eynilяшdirilmiш vя dюvlяt bayraьыmыzda qыrmыzы rяngdя gюstяrilmiшdir. Yяqin ki, mцasir elm vя texnikadan istifadя etmяklя bu mцbarizяnin effektivliyini xeyli artыrmaq mцmkцndцr. Lakin, burada birinci nюvbяdя diqqяt olunacaq vя ailя ehtiyaclarыnы halallыqla yerinя yetirя bilяcяk mяsяlя insanda mяrdliyin hansы dяrяcяdя mюvcud olmasы ilя baьlыdыr. "Ailя qяdri bilmяyяn el qяdrini dя bilmяz" tipik Аzяrbaycan atalar sюzцnцn timsalыnda da biz insanlarыn яksяr maddi vя mяnяvi keyfiyyяtlяrinin kюkцndя mяrdlik elementinin dayandыьыnы asanlыqla gюrя bilirik. Daha чox Qafqaz xalqlarы iчяrisindя tяшяkkцl tapan mяrdlik keyfiyyяti bцtцn dцnya xalqlarы tяrяfindяn dя layiqincя qiymяtlяndirilsя dя чox tяяssцf ki, biz dюvlяtчiliyimizdя ondan layiqincя yararlana bilmirik. Belя ki, mяrdlik mentalыna sahib olan Qafqaz юlkяlяrindя, (xцsusilя, islam mяnяviyyatыna aid olan) o cцmlяdяn dя Azяrbaycanda яsas ideoloji шцar kimi proqressiv tяmayцllц "Dюvlяtdя яn layiqli hakimiyyяt o zaman mюvcud olur ki, o halallыq, mяrdlik vя lяyaqяti qiymяtlяndirяrяk mцkafatlandыrыr, yalan vя qeyri sяmimiliyi isя ciddi surяtdя cяzalandыrыr" ictimayi-etik ideyasы яsas istiqamяt olaraq gюtцrцlmяsi mяqsяdяuyьun olardы. Doьrudan da, istяnilяn azяrbaycan vяtяndaшыnыn halallыq, mяrdlik vя lяyaqяt keyfiyyяtlяrinя nail olacaьы tяqdirdя onun vяtяnя xidmяtdя dя yetяrincя pay verя bilяcяyi шцbhя doьurmur.

X alqlarыn inkiшaf tarixini izlяyяrkяn biz onun daha чox mяnяvi yцksяliшi ilя яlaqяdar olduьunu mцшahidя edirik. Яlbяttя, bu vaxt eyni zamanda hяm dя maddi inkiшafыn gюstяricilяri xeyli yцksяlmiш olduьundan, чoxlarыna elя gяlir ki, tarixi tяrяqqi maddi inkiшafdan sonra baшlayыr. Яrяb юlkяlяri vя Иsrailin inkiшaf yollarыnы mцqayisя etmiш olsaq asanlыqla mцшahidя edя bilяrik ki, Яrяb юlkяlяrindя birinci olaraq maddi nemяtlяr bolluьu yaranmышdыr. Bu юlkяlяrdя mяnяvi inkiшaf mцяyyяn qяdяr neft pullarы hesabыna irяli getsя dя insanlarыn intellektual inkiшafы яhatя olunduьu bцtцn яrяb dюvlяtlяri ilя mцharibя vяziyyяtindя olan Иsraildяn bir neчя pillя geri qalыr. Burada qeyd etmяk yerinя dцшяrdi ki, юz tarixi torpaqlarыna dюnцш vя dцшmяnlяrdяn mцdafiя olunma yolu яhalinin mяrdlik keyfiyyяtinin artmasыna sяbяb olduьundan XX яsrin ortalarыndan Иsrail xalqыnыn gцclц mяnяvi yцksяliшi baш vermiшdir. Azяrbaycanda da Qarabaь uьrunda aparыlan mцbarizя tяk Ermяnistana qarшы deyil, hяm dя onun arxasыnda gizlяnяn vя яmяli surяtdя ona

dяstяk olan bir чox qяrb dюvlяtlяrinя qarшы azяrbaycan mяrdliyinin tarixi sыnaьыdыr.

Yuxarыda qeyd olunduьu kimi mяrdliyin dюvlяt tяrяfindяn qiymяtlяndirilmяsi layiqincя baш vermiш olsa idi, onda bizim soydaшlarыmыzыn kifayяt qяdяr bюyцk bir hissяsi vяtяn yolunda шяhid olmaьa hazыr ola bilяrdi.

Vяtяnimizin milli-mяnяvi sяrvяtlяri, o cцmlяdяn dя яxlaqi dяyяrlяrimizin qorunmasыnda, mцxtяlif peшя sahяsindя dя soydaшlarыmыzыn yaradыcыlыq gюstяricilяri vя uьurlarы daha bюyцk olardы. Bu zaman biz hяm Qarabaь vя hяm dя elmi-texniki tяrяqqi sыnaqlarыndan daha uьurlu bir mюvqe ilя чыxa bilяrdik.

M illi-mяnяvi vя iqtisadi yцksяliш цчцn insanlarыn savad almasыna vя xцsusilя, kitab oxumasыna bюyцk ehtiyac vardыr.

Yalnыz aьыllы insanlar kitab oxuyarkяn onun mahiyyяtini tam dяrk etdiyiyindяn, digяrlяri цчцn kitab oxunmasы yorucu bir mяшьuliyyяt hesab edilir.

Azяrbaycanda, son illяrdя яhalinin kitab oxuma sяviyyяsi, чox tяяssцflяr olsun ki, XX яsrin ortalarыna nisbяtяn ciddi surяtdя aшaьы enmiшdir. Kitab oxumaьa yюnяli olan bu cцr lageyd mцnasibяt gяlяcяkdя юlkяmizdя elm vя aьыl sahяsindя ciddi problemlяrin yaranacaьыndan xяbяr verir. Elm vя яqlin aшaьы sяviyyяdя olmasы яslindя avtoritar idarя edilmя sistemlяrindя iqtidar цчцn daha яlveriшli шяrait yaradыr. Bu tipli ictimayi-siyasi mцhitlяrdя saьlam tяnqidя az qala dцшmяn mцnasibяt bяslяnir vя tяnqid tяdricяn aradan gюtцrцlцr. Чox maraqlыdыr, tarixdя rast gяlinяn bцtцn diktatorlarыn fяaliyyяtindя tяriflяr ilk яvvяllяr mяdh vя yarыnma kimi asanlыqla qяbul edilsя dя, sonralardan bu yalanlar hяqiqяt kimi юzlяrinя yer tapыrlar. Demяli avtoritar rejimlяrdя tяriflяr hesabыna yaradыlan "bюyцklяr"in vя yaxud "bцtlяr"in yцksяldilmяsi яslindя ona tяrif yaьdыrыb юzlяrini kiчiltmяklя mяшьul olan zavallы mяmurlar vя yaxud da iqtidar tяrяfdarlarы vя iqtidarыn kюlgяsindя daldalanan siyasi qurumlar hesabыna yerinя yetirilir. Иqtidar yюnцmlц apponentlяr etiraz edя bilяrlяr ki, - Bunun nяyi pisdir ki? Юlkяdя stabillikdir vя xцsusяn dя mцharibя vяziyyяtindя olan dюvlяtdяn чox шey ummaq dцzgцn deyil. Яlbяttя, юlkяdя stabilliyin mюvcudluьu чox юnяmli mяsяlяdir. Bu zaman mцbahisяlяr azalыr, umu-kцsцlяr aradan gюtцrцlцr. Lakin, bu stabilliyя avtoritar rejim hesabыna nail olmaq, bir чox mяnfiliklяrin ram edilmяsi ilя yanaшы, hяmiшя mцsbяt hisslяrin dя (qarшыlыqlы anlaшma, sevgi vя s.) boьulmasы hesabыna baшa gяlir. Cяmiyyяtdя yalnыz, sяmimiliyя vя яdalяtя яsaslanan saьlam tяnqidin rolunu daha da artыraraq xalqыn siyasi-ictimayi шцur sяviyyяsini mцkяmmяllяшdirmяk mцmkцndцr. Nifrяt hissindяn bяhrяlяnяn tяnqidin (bu nюv tяnqidi niщиlizm kimi qяbul etmяk olar) azяrbaycana yalnыz ziyan gяtirяcяyi hamыya yaxшы mяlumdur. Sevgi hisslяrindяn юz baшlanьыcыnы gюtцrяn tяnqid dя, яgяr o, yцksяk aьыl vя savada яsaslanmayыbdыrsa onda, onun heч bir tяsir qabiliyyяtinin olmayacaьы da bяllidir. Bяs onda, xalqыn ictimayi шцurunu nisbяtяn asanlыqla baшa gяlяn qeyri-sяmimi tяrif yolu ilя bяsitlяшdirmяk kimя lazыmdыr? Axы bu asan vя bяsit yol milli strategiyamыza zidd olaraq halallыьы azaldыr, mяrdliyя zяrbя vurur vя lяyaqяti dя aшaьы salыr!

№ 5 (139), Май 2016

Щябибулла МАНАФЛЫ,

АДПУ-нун Шяки филиалынын баш мцяллими

Йазыны русъадан тяръцмя едян вя “Юн сюз”цн мцяллифи (Яввяли ютян сайларымызда)

Язиз ГУБАЙДУЛЛИН Yanovski rяncbяrlяrin цzяrinя qoyulan vergilяrin azaldыlmasы, onlarыn evlя, чюrяklя, pulla tяmin edilmяsi vя ipяkчilik tяsяrrцfatыnda tяtbiq olunan texnikanыn tяkmillяшdirilmяsi tяkliflяriylя чыxыш etmiшdir.

Rus чinovniklяri xяzinя ipяkчiliyindя яmяk mяhsuldarlыьыnыn aшaьы olmasыnы rяncbяrlяrin bu sahяyя maraq gюstяrmяmяsi, hяtta "tяnbяl" olmasы ilя izah etmяyя чalышыblar.

27 mart 1831-ci ildя Шяki komendantы ipяkчilik tяsяrrцfatыnda yцksяliшя nail olmaq цчцn юz tяkliflяrini yazыlы шяkildя xяzinя komissiyasыna tяqdim edib. Hяmin tяqdimatda o yazыrdы: "Mяnim fikrimcя "rяncbяr" rцtbяsini bu zцmrяnin цzяrindяn gюtцrцb onlarы dюvlяt kяndlilяriylя eynilяшdirmяk, onlara xяzinя tut ipяk baьlarыndakы aьaclarыn sayыna uyьun gяlяn barama mяhsulu vergisi tяyin edяrяk hяmin baьlar цzяrindя sяrяncam vermяk hцququna malik olduqlarыnы tяsdiq etmяk lazыmdыr. Belя olduqda onlar tut ipяk baьlarыnы юz шяxsi mцlkiyyяtlяri kimi idarя edяcяklяr. Nяticяdя яldя etdiklяri yцksяk яmяk mяhsuldarlыьы hesabыna barama mяhsulunun elя bir hissяsini vergi шяklindя xяzinяyя verяcяklяr ki, nя юzlяri, nя dя ailяlяri aclыq tяhlцkяsiylя цzlяшmяyяcяkdir". (27) Яlimizdяki arxiv sяnяdlяrinя яsaslanaraq rяncbяrlяrin vяziyyяtinin yaxшыlaшmasы haqqыnda heч nя deyя bilmяrik. Bununla яlaqяdar yalnыz professor Kuzevetteranыn Ы Nikolayыn hakimiyyяt baшыnda olduьu dюvr barяdя sюylяdiyi fikri tяkrar edя bilяrik: "Bu, bцrokratiyanыn dayandыьы yerdя aramsыz qaчыш dюvrц idi. Fяaliyyяt gюstяrmяyя borclu olan чinovniklяr gimnastika tяmrinlяrini yerinя yetirяn idmanчыlar kimi daim hяrяkяtdя olsalar da heч bir istiqamяtdя irяli getmirdilяr" (28) Rяncbяrlяrin vяziyyяtini yaxшыlaшdыrmaq цчцn mцxtяlif layihяlяrin olmasыna baxmayaraq onlar tut ipяk baьlarыndan qaчmaqda davam edirdilяr. Rяsmi mяlumata яsasяn 1835-ci ildя 15 nяfяr rяncbяr tut ipяk baьlarыnы tяrk edib getmiшdir. (29) Ancaq elя hяmin dюvrdя bцtцn Azяrbaycan ipяkчiliyinin gяlяcяk inkiшafыna шцbhяsiz tяsir edяcяk яsaslы bir yenilik baш verdi. Иpяkaчma tяsяrrцfatыnda yeni texnikanыn tяtbiq edilmяsindяn ibarяt olan bu yeniliyin mahiyyяti vя mяqsяdi tяfяrrцatыna qяdяr xяzinя ekspedisiya rяisinin 27 may 1829-cu ildя irяli sцrdцyц qяrar layihяsindя юz яksini tapmышdыr. Biz orada aшaьыdakыlarы oxuyuruq: "Diqqяti bizim diyarda ipяkчilik texnikasыnыn tяkmillшmяsinя yюnяlяn hюkumяt tяdbirlяrinя cяlb etmяklя yanaшы, hяr kяsdяn tяlяb edirяm ki, imkanlarы ilя uzlaшan vяzifяlяri yerinя yetirsin. Burada istehsal olunan ipяyin qaba, kobud olmasыnыn baшlыca sяbяbi ipяyin baramadan aчыlmasы prosesinin яl яmяyi vasitяsiylя vя lяng hяyata keчirilmяsidir.

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.19

"Azяrbaycanda ipяkчiliyin tarixindяn" ЯЗИЗ ГУБАЙДУЛЛИН ин бу йазысы Азярбайъан дилиндя илк дяфя чап олунур Baшqa sюzlя desяk, primitiv цsulla aparыlmasыdыr. Nюqsanlara son qoymaq цчцn ipяkaчma istehsalы sahяsindя Иtaliyada olduьu kimi maшыnlarыn tяtbiqi zяrurяtя чevrilib. Bu maшыnlar ipяyin dцzgцn aчыlmasыnы яsaslы dяrяcяdя tяmin edяcяkdir. Mяn o qяbildяn olan maшыn nцmunяsinin hazыrlanmasы цчцn gюstяriш vermiшяm. Belя maшыnlar iшi yцngцllяшdirmяklя yanaшы, hяm dя sцrяtlяndirяcяkdir. Nяticяdя, цmumiyyяtlя ipяkчilik tяsяrrцfatы inkiшaf edяcяkdir. Hazыrda hяr bir belя maшыn gцmцш pul hesabы ilя 60 r. mяsrяf tяlяb edir. Mяnim gюstяriшimя яsasяn Tiflisdяki xяzinя kяndlilяri usta Ohanes Avetikaшvili - Kartaшev vя usta kюmяkчisi Akop Шaykobaшvili Шaynov Nuxadakы (rus iшьalчыlarы

artыq Azяrbaycanda bir чox toponimlяri - yer adlarыnы, o sыradan Шяkinin dя adыnы dяyiшmiшdilяr. - H.M.) rяnc-

bяrlяri 6 ay яrzindя maшыndan istifadя etmяklя ipяyi tяmiz шяkildя, qцsursuz aчmaьы юyrяdяcяklяrinя sюz veriblяr. Onlardan ikincisi bir ay яrzindя юz sяnяtini tяkmillяшdirяrяk usta sяviyyяsinя yцksяlяcяyinя цmidvar olduьunu bildirib. Rяncbяrlяri maшыnla iшlяmяyi юyrяtdiklяri mцddяt яrzindя usta hяr ay цчцn gцmцш pul hesabы ilя 20 r., usta kюmяkчisi isя 10 r. mяvacib alacaqlarыnы bildiriblяr. Onlarыn hяm Nuxaya gяliшini, hяm dя Tiflisя qayыdышыnы tяmin edяcяk gюmrцk komendantыna xяzinя hesabыna 20 r. юdяnilmяsi nяzяrdя tutulub. Ustalarыn Nuxada mяnzil, yemяk, yataq lяvazimatы vя digяr mяiшяt xarakterli ehtiyaclarыnыn yoluna qoyulmasы ilя baьlы mяsrяflяr onlarыn шяxsi vяsaitlяri hesabыna hяll edilяcяkdir.

Bцtцn bu mяlumatlarы xяzinя ekspedisiyasыna чatdыrmaqla yanaшы, tяklif edirяm ki, sizя verdiyim mяlumatda яksini tapan шяrtlяr яsasыnda Tiflisdяn gяlяcяk tяlimatчы kяndlilяrlя mцqavilяlяrin baьlanыlmasыna, onlarыn Tiflisdяn Nuxaya gяtirilmяsinя, ustaya 20 r., usta kюmяkчisinя isя 10 r. mяblяьindя ilk яmяk haqqыnыn яvvяlcяdяn юdяnilmяsinя, onlarыn mяnzil, yemяk, yataq lяvazimatы vя baшqa mяiшяt xarakterli ehtiyaclarыnыn qarшыlanmasыna, maшыnla ipяkaчmadan ibarяt olan yeni metodun rяncbяrlяr arasыnda yayыlmasы цчцn sяrяncamlarыn tяrtib edilib verilmяsinя, sifariш verilяn daha 30 ipяkaчan maшыnыn gяtirilяcяyi tяqdirdя nяticяlяrin hesablanmasыna, шяxsi tut ipяk baьlarыna malik olan sahibkarlara yeni metodun aшыlanmasы ilя baьlы tяdbirlяrin hяyata keчirilmяsinя xцsusi qayьы vя diqqяtlя yanaшыlsыn. (30) Tezliklя, Tiflisdяki tяlimatчы usta vя usta kюmяkчisiylя mцqavilя baьlanыldы. Bunu hяmin mцqavilяnin яlimizdяki mяtni dя tяsdiq edir. Onlar 1829-cu ilin iyun ayыnda iшя baшladыlar. Artыq 28 iyun 1829-cu ildяn etibarяn ipяkaчan maшыnыn sayяsindя bu iшin indiyяdяk gюrцnmяyяn yцksяk sцrяti tяmin edildi. Tezliklя чinovniklяr vя qяza ipяkчilik tяsяrrцfatыnыn rяhbяrliyi tut ipяk baьlarыna malik olan hяr bir kяnd цчцn ipяkaчan maшыn tяlяb etmяyя baшladыlar. Yalnыz yerli deyil, baшqa qяzalardan olan rяncbяrlяr dя bu iшi юyrяnmяk mяqsяdiylя Nuxaya gяlirdilяr. Hяr bir юyrяnciyя 7 qяpikdяn 10 qяpiyя qяdяr yemяk цчцn pul vяsaiti sяrf olunurdu. 1829-cu il sentyabrыn 2-i tarixinяdяk 10 maшыn quraшdыrыlmышdы. Bir qяdяr sonra daha bir neчя maшыn da

buna яlavя olundu. (31) Qыsa mцddяtdяn sonra tцrk rяncbяrlяr ipяkaчma iшindя Avropa цsulunun яhяmiyyяtini anlamaьa baшladыlar. Шяki komendantыnы яvяz edяn чinovnik mяlumat verяrяk bildirirdi ki, xяzinя ekspedisiyasы daha 4 nяfяr цsta tapmaq цчцn Tiflisdя axtarышdadыr. (32) Baшqa bir mяlumatda isя deyilirdi ki, iшlяr yцksяk sцrяtlя irяli getdiyindяn ciddi яhяmiyyяt daшыyan tяcrцbяlяrя baшlanыlmышdыr. (33) 7 sentyabr 1829-cu ilя dair mяlumata gюrя 15 nяfяr rяncbяr maшыnla ipяkaчma metodunu tam mяnimsяmiшdir. (34) Bu metodu юyrяdяn hяm tяlimatчы ustalarыn, hяm dя юyrяnяn rяncbяrlяrin bir neчя ay davam edяn gяrgin яmяyi sayяsindя ilk uьurlu nяticяlяr яldя edildi. Hяmin il Шяki komendantы xяzinя ekspedisiyasыnыn aшaьыdakы mяlumatы vermiшdir:

1. Иbrahimkяnddяn Qurban Mustafa oьli; 2. Иbrahimkяnddяn Arakel Tuni oьlu; 3. Cяfяrяbad kяndindяn Cяbrayыl Yusub oьlu; 4. Xanabad kяndindяn Яhmяd Иbrahimxяlil oьlu; 5. Яlyar kяndindяn Mяmmяdяli Яli oьlu; 6. Yaramal kяndindяn Mяmmяd Qasыm oьlu.

Xяzinя ekspedisiyasы adыndan onlarы mцkafatlandыrmaqla yanaшы, Qurban Mustafa oьlunun timsalыnda hяmin ustalara bu sayaq mцraciяt olunub: "Sяn vя yoldaшlarыn maшыnla ipяkaчma iшindя юz peшя ustalыьыnыzы daim yцksяltmяyя can atdыьыnыzdan vя buna gюrя dя fяrqlяndiyinizdяn яyalяtdя ilk яn yaxшы ipяkaчan ustalar olmusunuz. Cяnab komendantыn tяqdimatыna яsasяn xяzinя ekspedisiyasы яmяkdя fяrqlяndiyinizя gюrя, Gцrcцstandakы baш ko-

"Юzцmя шяrяf hesab edяrяk xяzinя ekspedisoyasыnыn nяzяrinя чatdыrыram ki, 4 nяfяr xяzinя rяncbяri - Иbrahimkяnddяn Qurban Mustafa oьlu, Cяfяrabad kяndindяn Cяbrayыl Yusub oьlu vя Яlyar kяndindяn Arakel Tuni oьlu maшыndan istifadя etmяklя ipяkaчma iшini Tiflis ustalarы sяviyyяsindя mцkяmmяl юyrяnmiшlяr. Onlar tezliklя Tiflisdяn gюndяrilяcяk 4 yeni maшыnda iшlяmяyя baшlayacaqlar". (35) Sonra Шяki komendantы rяncbяrlяrin adыndan чыxыш edяrяk bildirib ki, rяncbяrlяr шikayяt edib deyirlяr ki, digяr шagirdlяrя gцn яrzindя 30 k., tяlimatчы ustalara isя ay mцddяtindя 20 rubl mяvacib verildiyi halda rяncbяrlяrя qidalanmaq цчцn verilяn 10 k. son dяrяcя azdыr. (36) 12 oktyabrы 1829-cu ilя dair mяlumata gюrя yerli tцrk rяncbяrlяri (Azяrbaycan tцrklяri) arasыnda artыq 5 nяfяr usta var idi. (37) Onlarы Azяrbaycanda ilk ixtisaslы fяhlяlяr kimi tяqdim etmяk olar. Avropa istehsalы olan ipяkaчan maшыnlarda iшlяmяk bacarыьыna yiyяlяndiklяrindяn vя bu sahяdя fяrqlяndiklяrindяn mцkafatlandыrыlan bu ustalarыn adlarыnыn qeyd olunduьu siyahы bizim arxivdя qorunub saxlanыlmышdыr. Hяmin siyahыnы diqqяt юnцnя чыxarmaьы mцnasib hesab etdik:

mandan, general Feldmarшal qraf Paskeviч Иrяvanskinin mяrhяmяtli diqqяti sayяsindя elя onun юz iшtirakы ilя sяni fяxri kaftanla (цstdяn geyilяn, qumaшdan ti-

kilяn, uzun sцslц vя astarsыz geyim)

tяltif etmяk haqqыnda qяrar qяbul edib. Qoy bu mцkafat яlaчы яmяk mцqabilindя sяni Шяkinin vя digяr яyalяtlяrin яhalisi qarшыsыnda fяrqlяndirяn niшanя olmaqla yanaшы, hяm dя hюkumяtin hяr yerdя, hяr kяsi юz lяyaqяtinя gюrя mцkafatlandыrdыьыnы tяsdiq edяn sцbut olsun."

Ali gцrcц hюkumяtinin xяzinя ekspedisiyasы tяrяfindяn martыn..... (38) 1830-cu ildя (39) verildi. 1 fevral 1830-cu ilяdяk olan mцddяt яrzindя 30 nяfяr rяncbяr maшыnla ipяkaчma iшini usta sяviyyяsindя mяnimsяmiшdilяr. Belяliklя, 8 ay яrzindя Шяki яyalяti 40 nяfяr yeni цsulla, yяni maшыnla ipяk aчmaьы bacaran ustaya malik oldu. (40) Yeni maшыnlarы tяtbiq etmяklя ipяkaчma iшinin rяncbяrlяrя юyrяdilmяsi nюvbяti ildя dя davam etdirilmiшdir. 1831-cц ildя belя maшыnlarыn sayы 83-я чatmышdыr. Hюkumяt isя maшыnla ipяk aчmaьы юyrяnяn rяncbяrlяrin yemяyя olan tяlabatыnы юdяmяk цчцn maliyyя, pul mяnbяyi axtarышыnda idi. 1831-cц ildя bu yюndя 207 r. 50 k. gцmцш pul

hesabы ilя maliyyя vяsaiti sяrf olunub. (41) Bu isя rяncbяrlяr цчцn yeni asыlыlыq demяk idi vя yaxшы heч nя vяd etmirdi. Hюkumяt mцkafatlar vasitяsiylя rяncbяrlяri bu iшi юyrяnmяyя hяvяslяndirirdi. 1832-ci ildя xяzinя ekspedisiyasы Шяki komendantыnыn sяrяncamыna rяncbяrlяri mцkafatlandыrmaq цчцn 3 gцmцш saat vя 5 kaftan gюndяrmiшdir.

(42) Lakin iшlяr heч dя arzu olunan sяviyyяdя getmirdi. Bir tяrяfdяn rяncbяrlяr tut ipяk baьlarыndan qaчmaqda davam edir, digяr tяrяfdяn isя xяzinя ipяk tяsяrrцfatыnda tяtbiq edilяn tяhkimчilik qaydalarы яmяk mяhsuldarlыьыnыn yцksяliшinя imkan vermirdi. Yuxarыda deyildiyi kimi 1832-ci ildя 15 nяfяr rяncbяr tut ipяk baьlarыndan qaчmышdыr. Komissar Pajarov xяzinя ipяkчiliyindя inkiшafa mane olan "tяnbяlliyin" sяbяbini ustalara юdяnilяn vяsaitin azlыьыnda vя rяncbяrlяrin hяtta gцndяlik qidalanmaya olan ehtiyaclarыnы юdяyя bilmяmяk hяddidndя son dяrяcя yoxsul olmalarыnda gюrцrdц.

(43) Azяrbaycanыn digяr ipяkчilik mяrkяzlяrindя vяziyyяt heч dя bundan yaxшы deyildi.

Gяncя яyalяtindя ipяkчilik tяsяrrцfatыnda baш verяn tяnяzzцl prosesi gюz юnцndя idi. Artыq 1829-cu ildя bu яyalяtdя qыrыlmыш tut ipяk aьaclarыndan ibarяt bцtюv meшяlяr yaranmышdы.

Bu aьaclarы vergitoplayanlarыn юzbaшnalыьыndan tяngя gяlяn, cana doyan yerli sakinlяr qыrmышdыlar. (44) Яgяr Шяki яyalяtindя bu tяsяrrцfat sahяsindя eniшin sяbяbi tяhkimчilik sisteminя xas olub, biyara bяnzяyяn mяcburi iшlяtmя idisя, Gяncяdя tяnяzzцlцn яsasыnda vergi toplamaq hцququnu satыnalma yolu ilя яldя edяn vergi yыьanlarыn юzbaшnalыьы dururdu. Юlkя iшьal olunan ilk gцnlяrdяn vergi toplamaq hцququ satыnalma yolu ilя яldя edilirdi. Gяncяdя barama mяhsulu цчцn malcяhяt (1/10) verdisi tяtbiq olunmuшdur. Satыnalma yolu ilя vergi toplamaq hцququ яldя edяn vergiyыьanlar 1826-cы ildяn etibarяn hяr il dюvlяt xяzinяsinя 1520 rubl vergi toplayыrdыlar. Bu hцquq hяr il yenidяn satышa чыxarыlыrdы. Hяr il vergilяri toplamaq hцququna satыnalma yolu ilя sahiblяnmiш yeni шяxslя yeni mцqavilя baьlanыlыrdы. Bu шяxs hяr batman barama mяhsuluna (50 stil) gюrя tut ipяk baьыnыn sahibindяn stilя яsasяn vergi toplayыrdы. Шяxsi baьa malik olmayan kяndlilяr isя tut ipяkqurdlarыnы bяslяmяk цчцn xяzinя torpaqlarыndakы tut baьlarыndan istifadя edirdilяr. Onlardan шяxsi baь sahiblяrinя tяtbiq edilяn eyni шяrtlяr яsasыnda hяm natura ilя, hяm dя яlavя olaraq hяr batman barama mяhsuluna gюrя 40 k. miqdarыnda pul vergisi alыnыrdы. Bir sюzlя, rus hюkumяti xanlыq dюvrцndя ipяkчilik tяsяrrцfatыnda mюvcud olan vergi sistemini olduьu kimi saxlamышdы. Иpяkчilik tяsяrrцfatы ilя mяшьul olan kяndlilяrlя baьlanыlan mцqavilяlяrin mяtnindя bu cяhяt tam aydыn шяkildя юz яksini tapmышdыr. Orada deyilirdi: "Vergilяr tяyin edilяrkяn шяrtlяr, imkan daxilindя Cavad xanыn hakimiyyяti dюvrцndя vergi yыьanlarыn xeyrinя olan qaydalara uyьunlaшdыrыlsыn".

(Арды 20-ъи сящифядя)

сящ.20

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

№ 5 (139), Май 2016

АЗЯРБАЙЪАН БЯЛЯДИЙЙЯЛЯРИ Mingячevirlilяr юz binalarыnы юzlяri idarя etmяk istяyirlяrmi? Шяhяrdя "Чoxmяnzilli binalarda юzцnц idarяetmя icma metodlarыnыn tяbliьi"nя baшlanыb.

2016-ъы илин май айындан "Mingячevir Valideynlяr Assosiasiyasi" (MVA) Иctimai Birliyi Azяrbaycan Respublikasыnыn Prezidenti yanыnda QeyriHюkumяt Tяшkilatlarыna Dюvlяt Dяstяyi Шurasыnыn maliyyя yardыmы ilя "Чoxmяnzilli binalarda юzцnц idarяetmя icma metodlarыnыn tяbliьi"nя baшlayыb. Layihя чяrчivяsindя ilk seminar mayыn 13-dя Mingячevir Media Mяrkяzindя (MMM), mayыn 14 vя 15-dя isя шяhяrin Y.Mяnsurov vя 20 Yanvar kцчяlяrindяki maьarlarda tяшkil olunub.

10 seminar nяzяrdя tutulub.

Bundan sonra 1 mяhяllяdя binalarыn idarяedilmяyя verilmяsi ilя baьlы yыьыncaq, aktiv insanlarыn iшtirakilя цmumшяhяr toplantыsы ke-чirilяcяk, qazanыlmыш tяcrцbя yerli TV vasitяsiя yayыlacaq. Bununla da yerli insanlarыn yaшadыqlarы binalarыn idarяedilmяsinя hяvяsi artыrыlacaq. Layihяnin icrasы digяr rayonlardakы bяlяdiyyяlяr vя mяhяllя komitяlяri цчцn tяcrцbя qazanmaq imkanы yaradacaq. Bu iшdя bizя Mingячevir Bяlяdiyyяsi kюmяk edir."

Layihяnin eksperti, Mingячevir Bяlяdiyyяsinin цzvц vя "Yerli sosial mяsяlяlяri" daimi komissiyasыnыn sяdri Zahid Qasыmlы mяnzil hцquqlarы vя onun

Layihя rяhbяri, MVA ИBnыn prezidenti Fяrman Nяbiyev bildirib ki, may ayыnыn 10-dan layihяyя start verilib: "Biz benefisiarlarыmыzыn xahiшini nяzяrя alaraq, seminarlarы hяftя sonu, шяnbя vя bazar gцnlяri MMM-dя vя hяyяtlяrdяki maьarlarda tяшkil edirik. Чцnki bu layihяdя maraqlы vя aktiv шяxslяrin яksяriyyяti mцxtяlif sahяlяrdя чalышыr vя onlar istirahяt gцnlяrindя seminarlara qatыlmaq arzusundadыrlar. Birinci mяrhяlяdя

яsaslarы, чoxmяnzilli binanыn sahя mцlkiyyяtчilяrinin цmumi яmlakы, sahя mцlkiyyяtчilяrinin чoxmяnzilli binanыn idarяetmя цsulunu seчmяsi, mяnzil-tikinti kooperativlяri цzvlяrinin hцquqlarы, чoxmяnzilli binanыn yalnыz bir idarяedici tяшkilat tяrяfindяn idarя olunmasы, onun saxlanma xяrclяri, mяnzil mцlkiyyяtчilяri mцшtяrяk cяmiyyяtinin цstцnlцklяri haqqыnda seminar iшtirakчыlarыna яtraflы

Yeganя NЯBИYEVA

Щябибулла МАНАФЛЫ (Яввяли 19-ъу сящифядя) Hяmin dюvrdя Gяncяdя ikinci dяrяcяli, yяni шяxsi baьa malik olmayan kяnd sakinlяrindяn alыnan pul vergisinin miqdarы 2020 rubl olub. Bu mяblяьdяn yalnыz 90 rubl xяzinяnin hesabыna keчirilmiшdir.

1829-cu ildя Yelizavetpol (Azяrbaycan Rusiya imperiyasы

tяrяfindяn iшьal olunduqdan sonra Gяncяyя Ы Pyotrun qыzы Yelizavetanыn adы verilmiшdir. - H.M.) qяzasыn-

dan natura halыnda 910 batman barama vergisi toplanыlыb. Vergi toplamaq hцququna satыnalma vasitяsiylя yiyяlяnmiш vergi yыьanlarыn юzbaшыnalыьы kяndlilяri olduqca aьыr vяziyyяtя salmышdыr.

Yanovskinin 18 mart 1829-cu ildя yazdыьы raport ipяkчilik tяsяrrцfatыnda чalышan kяndlilяrin acыnacaqlы durumunu яks etdirmяk baxыmыndan sяciyyяvidir. Hяmin raportdan bir parчanы diqqяtinizя чatdыrыrыq: "Vergiyыьan etibar etdiyi bяylяrdяn, onlarыn nюkяrlяrindяn ibarяt 2-4 nяfяri tut ipяk baьыna gюndяrirdi. Onlar юzbaшыna olaraq baьdan neчя batman barama яldя edilя bilяcяyini mцяyyяn edirdilяr. Yeri gяlmiшkяn bildirяk ki, hяm bяylяr, hяm dя шahid kimi bu prosesdя iшtirak edяn nюkяrlяr vergi vя mцkяllяfiyyяtlяrdяn

mяlumat verib. O, dюvlяtin bu mяsяlяdя maraqlы olduьunu deyib: "Dюvlяt юz yцkцnц yцngцllяшdirmяk цчцn binalarы яsaslы tяmir etdirib, яhalinin idarяsinя verяcяk.

Yяni яhali binalarыn idarяsini юz цzяrinя gюtцrmяlidir. Baшqa юlkяlяrdя, son vaxtlar isя Bakыnыn Binяqяdi rayonunda bu idarя цsulu tяtbiq olunur. Mяnzillяrin mцlkiyyяtчilяrin mцшtяrяk mцяssisяsi tяrяfindяn idarя olunmasы 2009-cu ildя qяbul olunmuш Mяnzil Mяcяllяsinin tяlяbindяn irяli gяlir."

Z.Qasыmlы izah edib ki, binadakы sahя mцlkiyyяtчilяrinin 50 faizdяn yuxarы hissяsi toplaшыb, qяrar qяbul edir: "Иclas mцяyyяn edir ki, яmlak (binanыn sahяsi, lift, pillяkяnlяr, яrazidяki юzяl baxчa, qaraj, maьaza vя s.) nяdяn ibarяtdir. Onlar mяnzil mцlkiyyяtчilяrinin mцшtяrяk cяmiyyяtini (MMMC) yaratmaqla, idarяetmя sяlahiyyяtlяrini ona verirlяr. Hяmin cяmiyyяt hцquqi шяxs olur, nizamnamяsi Яdliyyя Nazirliyindя qeydiyyatdan keчir. Onun fяaliyyяtinя sahя mцlkiyyяtчilяri nяzarяt edirlяr."

Ekspert onu da deyib ki, яhali 6 ay mцddяtindя qanunla nяzяrdя tutulan idarяetmя formalarыndan birini seчmяzsя, onda bяlяdiyyяnin tяklifiylя aчыq mцsabiqя elan olunur, mцsabiqяyя qatыlan qurumlar arasыndan idarяedici tяшkilat seчilir."

Zahid Qasыmlы bяlяdiyyя bцdcяsinin formalaшmasыnda яmlak vergisi, onun hesablanmasы vя юdяnmяsi qaydalarы, яmlak vergisi юdяnmяsinin чoxmяnzilli binalarыn saxlanmasыnda яhяmiyyяti ilя baьlы mяsяlяlяrя dя aydыnlыq gяtirib: "2001-ci ildяn bu vergi toplanыr, sadяcя onun yыьыlma mexanizmi tam iшlяnmяmiшdi.

Nazirlяr Kabineti 2015-ci il yanvarыn 1-dяn mяnzillяrdя яmlak vergisi toplanmasыnыn yeni metodunu tяtbiq edib. Яmlak vergisi yaшayыш vя qeyri-yaшayыш sahяlяrinin hяr kv. metrinя gюrя bildiriш

яsasыnda bяlяdiyyя bцdcяsinя юdяnilir. Amma юdяnяn vяsait dolayы yolla mяhяllяlяrя qayыdыr.

Bяlяdiyyя яmlak vergisini tam юdяyяn binalarыn xeyir-шяr maьarlarыnы tяmir etdirir, mяhlяdя quruculuq iшlяrinя pul ayыrыr."

Yadigar Mяnsurov kцчяsindяki 14 saylы binanыn sakini Чingiz Nяzяrov mяnzillяrin idarя olunmasыnda problemlяrin olacaьыnы dцшцndцyцnц deyib: "Mяndяn soruшsalar, burda cяmiyyяtin yaradыlmasыnыn яleyhinя sяs verяrdim. Чцnki bu iшin alыnacaьыna inanmыram. Bunun tяшkili yaxшы iшdir. Lakin bunun sonrasы bizi aldadacaq. Fikir yцrцdцlцr ki, bina юz hesabыmыza keчяndя yaxшы olacaq. Cяmiyyяtdя iшlяyяn adam mяvacib almalыdыr. Bizim binada 60 nяfяr yaшayыr. Onlar kommunal xidmяt haqlarыnы poчta yox, orda iшlяyяn adama verяcяklяr. Юdяniш olandan sonra yerdя qalan pul maaш kimi bюlцnmяlidir. Bizdя minimal maaш 145 manatdыr vя orda iшlяyяn adam bundan aшaьы mяvacib alanda iшlяmяyяcяk."

Digяr sakinlяr isя cяmiyyяtin yaradыlmasыnыn vя binalarыn idarя olunmasыnda fяal iшtirakыn zяruriliyindяn danышыblar. "Bizя bu yeni metodun dцzgцn planlaшdыrыlmasы lazыmdы. Neчя ildir bu binada yaшayыrыq, bir dяfя dя olsun giriш

dяhlizlяrinin, dam юrtцklяrinin tяmirini gюrmяmiшik. Nя su borularыnыn tяmizlяnmяsi, istilik sisteminin чяkilmяsi, nя dя яrazinin tяmizlяnmяsindя MИS-in fяaliyyяti gюrцnmяyib. Nя etmiшiksя, юz gцcцmцzlя etmiшik. Bundan sonra da edяcяyik. Biz bu maьarы tikяndя bяzilяri aьыz bцzцrdцlяr, heч yaxыna da gяlmirdilяr. Amma onlar da bu maьardan xeyir-шяr tяdbirlяrindя ustifadя edirlяr" Teymur Mяmmяdov belя deyib.

"Nur" Mяhяllя komitяsinin sяdri Hicran Mяmmяdova isя problemi qiymяtlяndirmяyi, tяmяli qoyulmuш bu xeyirxah iшin alыnmasы цчцn birlikdя cяhd etmяyi tюvsiyя edib: "Dюvlяt binanы tяmir edib bizim idarячiliyimizя verяcяksя, gяrяk biz dя onu qoruyaq. Яksяriyyяt bunun maraьыndadыr."

20 yanvar kцчяsindяki 12 saylы binanыn sakini Чingiz Иsmayыlovun dediyinя gюrя, yeni idarяetmя prinsipi gюzяldir, onu reallыьa чevirmяk isя bir qяdяr чяtindir: "Rusiyada binalarыn qorunmasы, tяmizlяnmяsi, isidilimяsi, mяhяllяlяrin iшыqlandыrыlmasы yцksяk sяviyyяdяdi. Orda bu sistem чoxdan tяtbiq olunub. Dцшцnцrяm ki, tяdricяn biz dя bu sistemя keчsяk, binalarыmыzы юz mяnzilimiz kimi qoruya bilяrik."

"Azяrbaycanda ipяkчiliyin tarixindяn" azad olmuш zцmrяyя mяnsub idilяr. Barama istehsal edяn kяndlilяri baь sahibi olan qonшularы da vergiyыьanlarыn юzbaшыna яmяllяrindяn mцdafiя etmirdilяr.

Sadяcя olaraq, barama mяhsulunun kяmiyyяt vя keyfiyyяt gюstяricilяrinin mцяyyяn olunmasыnda vergiyыьanlarla яvvяldяn sюvdяlяшmяyя gedяn baь sahiblяri "aьrыmayan baшlarыna dяsmal baьlamaq istяmirdilяr". Belяliklя, barama istehsalчыsы olan kяndli tam mцdafiяsiz vяziyyяtdя idi. Яgяr istehsalчы ilя vergiyыьan arasыnda mцbahisя yaranardыsa, belя halda vergi toplayan bilяrяkdяn mяhsulun qeydя alыnmasыnы lяngidir, ya da baramanы шahidlяrin iшtirakы olmadan toplayыrdы. Birinci halda istehsalчы nяinki hяr шeyi itirir, hяtta яlavя vergi юdяmяli olurdusa, ikinci halda vergiyыьanыn tяzyiqinя mяruz qalыrdы ki, bu da ona baha baшa gяlirdi. Vergiyыьan bцtцn вasitяlяrdяn istifadя edяrяk istehsalчыnы mяcbur edirdi ki, barama mяhsulunun hяr stilini 20 r. 20 k. dяyяrindя deyil, batmana gюrя tяhvil versin. O zaman bir batman baramanыn dяyяri gцmцш pul hesabы ilя 8 r. idi. Belяliklя, istehsalчы barama mяhsulunun

ona vяd edilяn 50 faizinin яvяzinя ? hissяsini almыш olurdu".

(45) Bu geniш hяcmli elmi mяqalя yuxarыda gюstяrilяn tarixdя Yanovskinin yazdыьы raportdan gяtirilяn iqtibasla tamamlanыr. Mяqalя цmumiyyяtlя makinя yazыsы formasыnda olsa da sonuncu sяhifя яlyazma шяklindяdir. Ehtimal olaraq dцшцnmяk olar ki, mцяllif mяqalяdя bяhs etdiyi mяtlяblяr, faktlar haqqыnda tяhlil xarakterli nяticя dя yazыb. Amma arxivdяn яldя etdiyimiz bu mяqalяdя belя bir yekun nяticяyя rast gяlmяdik.

*** Qaynaqlar: 1. Hяsяnov C. "Aь lяkяlяrin qara kюlgяsi". Bakы, "Gяnclik", 1991, s. 191.

2. Yenя orada. Sяh. 190.

3. W.Heyd - Histoire du commerce du Levanten Moyen-age, 1923, t.ЫЫ, p. 672-673.

4. Библиотека иностранных писателей о Росси. Том Ы.СПБ. 1836, стр.76.

5. Там же, стр. 56

6. Астарханских сборник, стр.87.

7. Библиотека иностранных писателей о Росси, Ы, стр.18.

8. Соловьев, Ист. Росси, изд., "Общ. польза", XЫЫ, гл 3, стр.

561.

9. Соловьев, там же,XVЫЫЫ, гл. Ы, стр. 671 10. Бутков П., Мат. длйа нов. ист. кавк. Ы, стр.3, прим 1 11. Акты кавк. арх. Ком (А.К.А.К.), ЫV, стр. 82 и 83 12. Азгосархив, фонд верх. груз. правит. С.В. 21, Д.262. листы 150-160.

13. Там же.

14. Азгосархив, ф. верх. груз. прав.. С.В. 21, Д.262. листы 37-50.

15. Там же дело, лист 465.

16. Там же, листы 119-120.

17. Там же .

18. Там же, лист 52-57.

19. Там же .

20. Азгосархив, тот же фонд, СВ. 23, Д.262. листы 1034 21. Там же . СВ. 21, Д.

262. листы 384.

22. Там же, л. 223-227 23. Рапорт Йановского козенной експедисии от 18 июня, 1829 г. Там же . СВ. 22, Д. 271. л. 24-71

24. Там же . СВ. 16, Д.

189. л. 23-24.

25. Там же . СВ. 23, Д.

272. л. 976 26. Там же. л. 401-402.

27. Там же . СВ. 21, Д.

262. л. 287-288 28. Внутр. полит. в царств. Николайа Павловича.

29. Азгосархив, тот же фонд, СВ. 21, Д.262. л. 421 30. Там же . СВ. 22, Д.

271. л. 12, приказ 27 моя 1829 г. № 149.

31. Там же . л. 9-10.

32. Там же . л. 107.

33. Там же . л. 5-6.

34. Там же . л. 61.

35. Там же . л. 109.

36. Там же . л. 81-82.

37. Там же . л. 131-132.

38. Неразборчиво.

39. Там же . л. 320.

40. Там же . СВ. 21, Д.

262. л. 223-227 41. Там же . СВ. 23, Д.

272. л. 952 42. Там же . л. 958.

43. Там же . л. 1034 44. Там же . СВ. 16, Д.

189. л. 18-22 45. Там же . СВ. 19, Д.

189. л. 18-22

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

№ 5 (139), Май 2016

сящ.21

Д ДЙ ЙП П э эу уш шя яс си и

“ПИЙАДАЛАР, ДИГГЯТЛИ ОЛУН!” Турал НИФТАЛЫЙЕВ, Шяки ШRPШ-нин DYPB-nin тяблиьат вя тяшвигат цзря баш инспектору, полис баш лейтенанты Respublikamыzda nяqliyyat vasitяlяri sayыnыn ilbяil artmasы hяrяkяt intensivliyinin yцksяlmяsi ilя nяticяlяnmiш, mюvcud vяziyyяtdя yol-nяqliyyat hadisяlяrinin qarшыsыnыn alыnmasы цчцn, xцsusilя dя piyadalarыn yol hяrяkяti ilя baьlы hяyat vя saьlamlыqlarыnыn qorunmasы sahяsindя яlavя tяdbirlяrin gюrцlmяsinя zяrurяt yaranmышdыr. Tяhlillяr gюstяrir ki, tяkcя 2016-cы ilin цч ayы (yanvar-mart) яrzindя respublikamыz яrazisindя piyadalarыn vurulmasы ilя baьlы 171 yol-nяqliyyat hadisяsi qeydя alыnmыш, nяticяdя 64 nяfяr hяlak olmuш, 119 nяfяr isя yaralanmышdыr. Bu hadisяlяr цmumilikdя юlkяdя baш verяn yol-nяqliyyat hadisяlяrinin 40,8 %-ni tяшkil edir.

larda belя hadisяlяrin baш vermяsindя sцrцcцlяrlя yanaшы piyadalarda tяqsirli olduqlarы halda onlarыn yol hяrяkяti qaydalarыnы pozmalarыna qarшы gюrцlяn inzibati tяnbeh vя tяbliьat tяdbirlяri gцclяndirilmяlidir.

Yay mюvsцmцnцn baшlanmasы ilя яlaqяdar kцчя vя yollarda piyadalarыn hяrяkяt intensivliyinin, elяcя dя tяhlillяrя яsasяn piyadalarыn vurulmasы ilя nяticяlяnяn yol-nяqliyyat hadisяlяri sayыnыn mяhz may ayыnыn яvvяllяrindя artmasыnыn mцшahidя edil-diyini nяzяrя alaraq Daxili Ишlяr Nazirliyinin 13 aprel 2016-cы il tarixli mцvafiq gюstяriшinя яsasяn 2016-cы ilin may ayыnыn 1dяn 7-dяk respublikamыz яrazisindя "Piyadalar, diqqяtli olun!" шяrti adы altыnda hяrяkяtin tяhlцkяsizliyi hяftяliyi keчirilmiшdir. Шяki Шяhяr-Rayon Polis Шюbяsinin Dюvlяt Yol Polis Bюlmяsi tяrяfindяn qeyd olunan gюstяriшin icrasы ilя яlaqяdar mцяyyяn iшlяr gюrцlmцшdцr.

2 Hяlak olan piyadalardan 6 nяfяri, xяsarяt alanlardan isя 35 nяfяri azyaшlы uшaqlar olmuшlar. Qяzalarыn sayыnыn, elяcя dя bu qяzalarda юlяn vя yaralananlarыn sayыnыn юtяn ilin mцvafiq dюvrц ilя mцqayisяdя azalmasыna baxmayaraq araшdыrmalar gюstяrir ki, яksяr hal-

Шяki ШRPШ-nin DYPBsi yol hяrяkяti qaydalarыnы pozan sцrцcц vя piyadalara qarшы mцbarizяni gцclяndirmiш, шяhяr яrazisindя mцtяmadi reydlяr keчirmiшdir.

Hяftяlik яrzindя DYPBnin яmяkdaшlarы tяrяfindяn 181

ТЯБРИК ЕДИРИК Шяki rayonu, Bюyцk Dяhnя kяnd Яsmayя Fяrяcova adыna 2 saylы tam orta mяktяbin ЫVa sinif sagirdi Niftalыyev Mцnasib Tural oьlu "Ziya-E" hazыrlыq kursunun BИLИK YARЫШЫNDA FЯRQLЯNDИYИ цчцn kursun rяhbяrliyi tяrяfindяn SERTИFИKATLA tяltif едилмишдир.

1 mцxtяlif qayda pozuntularы aшkar edilяrяk inzibati protokollar tяrtib edilmiшdir. Onlardan 7-si юtmя vя manevr qaydalarыnыn pozulmasы, 9-u nяqliyyat vasitяlяrinin sяrxoш vяziyyяtdя, 6sы sцrцcцlцk hцququ olmadan idarя edilmяsi, 159-u isя digяr qayda pozuntularы olmuшdur.

Hяftяlik яrяfяsindя 1 piyadaya Azяrbaycan Respublikasы ИXMnin 338.2-cы maddяsinя яsasяn inzibati xяta haqqыnda protokol tяrtib edilmiшdir.

"Piyadalar, diqqяtli olun!" шяrti adы altыnda hяrяkяtin tяhlцkяsizliyi hяftяliyinin ilk gцnц, 01.05.2016-cы il tarixdя шяhяr яrazisindя piyadalarыn yol hяrяkяti qaydalarы yazыlmыш 50 яdяd vяrяqяnin piyadalara, yol hяrяkяti haqqыnda qanunun 54-cц maddяsi vя Azяrbaycan Respublikasы ИXM-nin 330.0.1 vя 330.0.2-ci maddяlяri qeyd olunmuш 50 яdяd vяrяqяnin isя sцrцcцlяrя paylanmasы tяrяfimizdяn tяmin edilmiшdir.

Bundan baшqa 23 aprel 2016-cы il tarixdя Шяki-Qax avtomobil yolunun yaxыnlыьыnda yerlяшяn Шяki rayonu Qoxmuq kяnd yeni tam orta mяktяbindя mцяllim vя tяlяbяlяrlя gюrцш

keчirilmiш, 2016-cы ilin may ayыnыn 1-dяn 7-dяk "Piyadalar, diqqяtli olun!" шяrti adы altыnda hяrяkяtin tяhlцkяsizliyi hяftяliyinin keчirilmяsi barяdя geniш mяlumat verilmiшdir.

Шяki Шяhяr-Rayon Polis Шюbяsinin Dюvlяt Yol Polis Bюlmяsi bцtцn hяrяkяt iшtirakчыlarыnы, yol qяzalarыndan uzaq dцшmяlяri цчцn yol hяrяkяt qaydalarыnы юyrяnmяyя vя onlara яmяl etmяyя чaьыrыr.

3 Tяdbirdя iшtirak edяn 100 nяfяr шagirdя yol hяrяkяti haqqыnda qanunun 40-cы maddяsi, "piyadanыn vяzifяlяri" yazыlmыш maariflяndirici vяrяqяlяr paylanmышdыr.

Фотоларда: 1 - Шяki rayonu Qoxmuq kяnd tam orta mяktяbindя mцяllim vя tяlяbяlяrlя gюrцш; 2 вя 3 - Пийада вя сцрцъцляря вярягялярин пайланмасы.

NЯQLИYYAT VASИTЯLЯRИNИN TEXNИKИ BAXЫШDAN KEЧИRИLMЯ ВАХТЫ "VAZ", "QAZ", "Moskviч", "ZAZ", "UAZ" vя digяr MDB istehsalы olan minik avtomobillяri цчцn: 01 yanvardan 01 maya qяdяr;

Xarici dюvlяtlяrdя vя onlarыn baza modellяri яsasыnda MDB-dя istehsal olunan minik avtomobillяri цчцn: 01 maydan 01 avqusta qяdяr;

Yцk atomobillяri vя avtobuslar цчцn: 01 sentyabrdan 31 oktyabra qяdяr техники бахышдан кечирилмялидир. (Ятрафлы: гязетимизин ютян сайында)

ЕТИБАРСЫЗ ЩЕСАБ ЕДИЛИР Шяки шящяри, 24-ъц район, Н.Няриманов кцчяси, ев 2/1 цнванда йашайан Сямядов Рювшян Ялйясяр оьлунун адына верилмиш Сцрцъцлцк вясигяси итдийи цчцн етиарсыз сайылыр. Шяки шящяри, 19-ъу район, М.Я.Рясулзадя пр. ев 295 цнванда йерляшян евин Абдурящманов Нуряддин Мабуд оьлунун адына верилмиш сянядляри итдийи цчцн етибарсыз сайылыр. Шяки шящяри, 22-ъи район, М.Я.Рясулзадя кцчяси, ев 8/5 цнванда йашайан Абдуллазадя Тярлан Тещран оьлунун адына верилмиш Щярби билет итдийи цчцн етиарсыз сайылыр. Шяки шящяри, Я.Гарайев кцчяси, 7 нюмряли евин 16 феврал 1952-ъи ил тарихдя Ябдцрящманов Рясул Ъаббар оьлунун адына верилмиш Торпаг Гейди (№ 5689/1502) итдийи цчцн етибарсыз сайылыр.

Шяки шящяри, М.Мцшфиг кцчяси, 57 цнванда йерляшян евин Щаъыйев Яли Ибращимхялил оьлунун адына олан Сянядляри итдийи цчцн етибарсыз сайылыр. Шяки шящяри, Сабит Рящман кцчяси, ев 22, мянзил 12 цнванда йашайан Ъялилова Расимя Расим гызынын Шяхсиййят вясигяси итдийи цчцн етибарсыз сайылыр. Шяки району, Гумух кянд сакини Искяндяров Ялихан Йагуб оьлунун адына верилмиш Баш Лайысгы кяндиндя йерляшян Торпаг сащясинин сянядляри итдийи цчцн етибарсыз сайылыр." Шяки шящяри, Мащмуд Ялийев кцчяси, ев 6 цнванда йашайан Кяримов Намиг Гцдрят оьлунун адына 90ДР465 Дювлят нюмря нишаны олан автомобил цчцн верилмиш Етибарнамя етибарсыз сайылыр.

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.22

№ 5 (139), Май 2016

Шяkinin sяhiyyя tarixi Галиб ЯСЯДОВ, щякимневропатолог (Яввяли ютян сайымызда) 1926-cы il dekabrыn 7-dя Nuxa Xalq Xяstяxanasыnыn цmumi iclasы xяstяxanaya hяmin illяr Sяhiyyя Komissarы iшlяyяn Mюhsцm Nяcmяddin oьlu Иsrafilbяyovun (Qяdirlinin) adыnыn verilmяsi haqda qяrar чыxarыr. Hяmin tarixdяn Шяkidяki xяstяxana Qяdirli adыna Nuxa Xalq Xяstяxanasы adlanыr.

Xяstяxana o vaxtlar Xan Sarayыnы яhatя edяn Qalanыn яrazisindя yerlяшirdi.

1926-cы il iyunun 13-dя Nuxa Qяza Иcraiyyя Komitяsi Rяyasяt heyяtinin iclasы keчirilir. Hяmin iclasda Nuxa Qяzasы Sяhiyyя Шюbяsinin mцdiri Aьa Hцseynov Vяrяm dispanseri aчыlmasыnыn vя hяmin dispanser цчцn bina ayrыlmasыnыn vacibliyini qeyd edir. Иclasda yeni Vяrяm dispanseri tikilmяsi, hяm dя Qышlaq ambulatoriyasыnыn yaradыlmasы haqda qяrar verilir.

1927-ci ilin avqustun 3-dя Nuxa Qяza Иcraiyyя Komitяsinin Rяyasяt heyяti Cяfяrabadda xяstяxana tikilmsi haqda qяrar verir. Bu bцtюv Nuxa mahalыnda ilk kяnd xяstяxanasы kimi tarixdя юzцnяmяxsus yer tutub.

1929-cu il yanvarыn 31-dя Vяrяm dispanserinin binasы artыq hazыr olur.

Mirqasыm Ocaqov hяmin dispanserin ilk baш hяkimi olur.

Hяmin illяrdя Nuxa Xalq Xяstяxanasыnыn яlavя ЫЫ vя ЫЫЫ korpuslarы tikilib istifadяyя verilir. Hяmin illяrdя pullu diш vя protez mцalicяxanasы tяшkil edilir. Kяrimov Cяmalяddin mцalicяxananыn ilk Baш hяkimi olur.

1930-cu il oktyabrыn 29-da Bюyцk Oktyabr Sosialist Иnqilabыnыn 13cц ildюnцmц mцnasibяtilя шяkidя tяntяnяli surяtdя Nuxa Tibb Mяktяbinin aчыlышы olur.

1933-cц il aprelin 3-ц Baш Gюynцk kяndindя xяstяxana aчыlыr.

Mяn o vaxtlar anaya, uшaьa olan qayьыnыn yцksяk keyfiyyяtli xidmяti gюstяrяn bir яmrlя sizi tanыш etmяk istяyirяm.

1936-cы ilin sentyabrыn 6-da яhaliyя yцksяk keyfiyyяtli xidmяt gюstяrmяyi qarшыsыna mяqsяd qoyan Nuxa Sяhiyyя шюbяsinin mцdiri Aьa Hцseynov belя bir яmr imzalayыr: "Xяstяxanada doьulan bцtцn uшaqlar analarы ilя birgя akuшerkalarыn mцшayiяti ilя xяstяxana faytonunda evlяrinя чatdыrыlmalыdыr. Nюvbяtчi akuшer hяr sяhяr Baш hяkimя onlarыn yaшadыqlarы цnvana чatdыrыlmasы barяdя raport verilmяlidir".

Bяli, hяmin qayьыnыn anaya, uшaьa verilяn yцksяk qiymяtin tяzahцrцdцr ki, 1937-ci il aprelin 23-dя Nuxa rayon Zяhmяtkeш Deputatlar Sovetinin Иcraiyyя Komitяsi uшaq xяstяxanasыna yer tяyin edilmяsi haqda qяrar чыxarыr vя 1 il keчdikdяn sonra uшaq xяstяxanasы artыq istifadя цчцn hazыr olur.

Stasioanarы vя ambulator xidmяti birlяшdirяn bu tibb mцяssisяsi uшaq mяslяhяtxanasы adlandыrыlыr. V.X.Avfer бaш hяkim tяyin olunur.

1937-ci il mayыn 18-dя Nuxa шяhяr xяstяxanasыnda rentgen kabinet tяшkil edilir. Hяkim Semyonov hяmin kabinetя tяhkim olunur. Artыq 1937-ci ildя Шяkidя aшaьыdakы Sяhiyyя idarяlяri fяaliyyяt gюstяrirdi: Шяhяr xяstяxanasы, Vяrяm dispanseri, Uшaq xяstяxanasы, Sanitar stansiya, Dяri - Zюhrяvi dispanseri, Malyar dispanser. Bцtцn bu Sяhiyyя idarяlяrinin tяшkili Aьa Hцseynovun adы ilя baьlыdыr. Hяmin illяrdя Rayon Sяhiyyя Шюbяsi vя Шяhяr Sяhiyyя Шюbяsi ayrы - ayrы fяaliyyяt gюstяrirdi.

Rayon Sяhiyyя Шюbяsinя 1948-ci ilяdяk Aьa Hцseynov rяhbяrlik edib. Шяhяr Sяhiyyя Шюbяsinя isя Tiqran Cavadov, Яsяd Яmirov, Иsmayыlov, Aьa Hцseyn Яlяkbяrov rяhbяrlik edib. Bяli, bu шяxs-

Zirvяlяri uca gюylяrя dikяlяn, qocaman Qafqazыn cяnub yamacыnda ormanlы daьlarыn sяfalы qoynunda mюhtяшяm Шяrq шяhяri юzцnя mяskяn salmышdыr. Шяki шяhяri Шяkinin яlveriшli tяbii шяraiti, яkinя yararlы mцnbit чay vadilяri, bяrяkяtli dцzяnlяri, sяfalы yaylaqlarы, mцlayim qышlaqlarы чox erkяn onu firavan yaшayыш guшяsinя чevirmiшdir. Шяki lap qяdim zamanlardan bцtцn Шяrqdя юz ulu loьmanlarы, tяbiblяri ilя mяшhur olmuшdur.

Bяli, Azяrbaycanыmыzыn elmi, mяdяniyyяti, яdяbiyyatы qяdim tarixя malikdir. Bu gцn biz sizя Azяrbaycan tяbabяtinin tяrkib hissяsi olan Шяki sяhiyyяsindяn, onun dцnяnindяn, bugцnцndяn, burada fяdakarcasыna юmrцnц insanlara hяdiyyя edяn hяkimlяrdяn, artыq tarixя юz adlarыnы яbяdi hяkk etmiш sяhiyyя fяdailяrindяn sюz aчmaq istяyirik.

Mirqasыm Ocaqov lяr шяhяrimizin ilk hяkimlяri idi.

1942-ci ildя dahi mцtяfяkkir, hяmyerlimiz Mirzя Fяtяli Axundovun anadan olmasыnыn 130 illiyi mцnasibяtilя шяhяr xяstяxanasыna Axundovun adы verilir.

1941-ci il ЫЫ Dцnya mцharibяsi baшlayыr. Hяr yerdя olduьu kimi Шяkidя dя sяfяrbяrlik baшlayыr. Abdulhяmid Hяmidov, Aьяli Nяsirov, Яlяsgяr Яkbяrov, Yaqub Иskяndяrov, Яhmяd

Hяmin illяrdя Шяkidя 4658 № li hяrbi qospital tяшkil olunur.

Mцharibяdяn sonra dinc quruculuq illяri baшlayыr. Шяki Sяhiyyяsi юz inkiшaf yolunu davam etdirir. 1946-cы il sentyabrыn 17-dя Nuxa Rayon Zяhmяtkeш Deputatlar Sovetinin qяrarы ilя 10 чarpayыlыq Kiчik Dяhnя kяnd xяstяxanasы tяшkil edilir. 1948-ci il fevralы 5-dя Kяrimov Cяmalяddin Nuxa Rayon Sяhiyyя Шюbяsinin mцdiri tяyin olunur. Bu ildя artыq Nuxa rayonunda 13 hяkim, 23 tibb bbacыsы iшlяyirdi. Шяhяr xяstяxanasыnda cяrrahiyyя, infeksion, terapiya, Lor, Gюz, Laboratoriya, Rentgen шюbяlяri fяaliyyяt gюstяrirdi. 1948-cы il iyunun 1-dя terapiya шюbяsi nяzdindя 10 чarpayы nevroliji xяstяlяr цчцn ayrыlыr. Cяvahir Abbasova hяmin xяstяlяrя tяhkim olunur.

15 sentyabr 1948-cы ildя istefada olan polkovnik, respublikanыn яmяkdar hяkimi, cяrrah, gюzяl tяшkilatчы, vяtяnpяrvяr insan Fяrrux Yunis oьlu Hяmidzadя Nuxa Rayon Sяhiyyя Шюbяsinя mцdir tяyin olunur. Шяki Sяhiyyя ocaqlarыnыn mцharibяdяn sonrakы inkiшafы yeni mцalicя idarяlяrinin, xяstяxanalarыn tяшkili bu yorulmaz insanыn adы ilя baьlыdыr. Hяmin dюvrdя Шяki Sяhiyyяsi Bakыdan sonra яn qцvvяtli mцalicя ocaqlarыndan sayыlыr. 1948-ci ilin 16 noyabrыnda xяstяxanada bцtцn sutka яrzindя nюvbяtчilik tяшkil edilir. 1951-ci ilin aprelin 19-da Vяrяm Sanatoriyasы fяaliyyяtя baшlayыr. Elя hяmin il Tяcili Yardыm Stansiyasы tяшkil edilir.

1950-ci ildя шяhяr Sяhiyyя Шюbяsinя Respublikanыn Яmяkdar hяkimi Nяsib Abdurrяhmanov rяhbяrlik edir.

O, 1913-cц ildя шяkidя anadan olmuш,

V.X.Avfer кюрпяни мцайиня едяркян Mustafayev, Sadяddin Hяmidov, Шюyцb Mяhяrrяmov, Kamal Иmamverdiyev, Zяrifя Mustafayeva, Mцlayim Cяfяrova, Pakizя Manafova vя yцzlяrlя tibb iшчisi SSRИ adlanan Vяtяnimizin mцdafisяinя yollanыrlar. Яsmяr Hяsяnova 1941-ci ilin avqustunda 7-ci dяniz Sцvari Briqadasыna hяrbi feldшer gюndяrilir. Bu igid azяrbaycanlы qыzы Sevastopolun 250 gцn davam edяn mцdafiяsindя iшirak edir. Яsmяr Hяsяnova "Hяrbi Dяniz яlaчыsы" dюш niшanы ilя tяltif olunub. Яsabяli Hacыyev 685-ci atыcы polkda tibb xidmяti rяisi iшlяyir. Sonra Yuqoslaviyada tяшkil olunmuш 4111 № li hяrbi qospitalыn rяisi iшlяyir. Яsabяli Hacыyev rяшadяtlяrinя gюrя "Qыrmыzы ulduz", "VM" ordeni, "Иgidliyя gюrя" medalы ilя tяltif olunmuшdur.

Cяvahir Abbasova Шimali Qafqaz, Uzaq Шяrqi Sibirin tibb sanitar batalyonlarыnda, hяrbi sяhra qospitallarыnda cяrrah kimi fяaliyyяt gюstяrmiшdir. Cяvahir xanыm rяшadяtlяrinя gюrя "Qыrmыzы яmяk Bayraьы", "Vяtяn Mцharibяsi" ordeni 13 medalla tяltif edilmiшdir.

saq шirяsinin analiz edilmяsi, sidikdя шяkяrin miqdarыnыn tяyini kimi tяdqiqat iшlяri indiyя kimi yalnыz Bakы шяhяrindя aparыldыьы halda son zamanlardan baшlayaraq bu mцayinя metodlarы xяstяxanamыzda aparыlыr. Hяmчinin 1952-ci ildяn baшlayaraq шяkяrli diabet vя bruselyoz xяstяliklяrinin mцalicяsi Nuxa xяstяxanasыnda aparыlыr."

Yeri gяlmiшkяn hяmin dюvrdя шяhяrimizdя laboratoriya шюbяsinin tяшkil edilmяsindя, inkiшafыnda Sяadяt Abidovanыn яvяzsiz xidmяtlяri olmuшdur.

Sяadяt xanыm шяhяrimizin ilk laborant hяkimi olub. 1953-cц il oktyabrыn 28-dя 84 № li Mяrkяzi Aptek aчыlыb vя Vahabov onun mцdiri tяyin olunur. Hяmin illяrdя шяhяrimizdя Sяhiyyя Maarif Evi tяшkil olуnur. 1954-cц ildя Nuxa шяhяr Nuxa Rayon Zяhmяtkeш Deputatlar Soveti Иcraийyя Komitяsi шяhяrdя yeni, iri xяstяxananыn tikilmяsi цчцn torpaq sahяsi ayrыrыr. Hяmin ildя Polikliknika ilя xяstяxana birlяшdirilяrяk Birlяшmiш шяhяr Xяstяxanasы adlanыr. 1955-ci ildя Cabbar Rяhimov xяstяxananыn Baш hяkimi tяyin olunur. Tяyin olunduьu gцndяn xцsusi sяylя iшя baшlayan Cabbar Rяhimov 1955-ci ildя Nuxa шяhяr Zяhmяtkeш Deputatlar Sovetinin V чaьыrыш VЫ sessiyasыnda hяkimlяrin iш шяraitinin aьыr olduьunu nяzяrя alaraq yeni xяstяxananыn tikintisini surяtlяndirmяyi tяkidlя xahiш edir.

Hяmin illяrdя o dюvr цчцn olduqca cяsarяtli, mяn deyяrdim ki, hяtta tяhlцkяli bir яmr verilir. Mяn sizi Nuxa Sяhiyyя Шюbяsinin 38 № li tarixi яmrlя tanыш etmяk istяyirяm. Иkinci bяndi Fяrrux Hяmidzadя ozundяn яlavя edib.

Аьа-Щцсейн Ялякбяров хястя мцайиня едир

fяhlя iшlяmiш, 1939-cu ildя Azяrbaycan Dюvlяt Tibb Иnstitunu bitirmiш, 1946-cы ilяdяk Sovet Ordu sыralarыnda xidmяt etmiшdir. 1950-63-cц illяrdя шяhяr Sяhiyyя Шюbяsinя baшчыlыq etmiш, sonra isя 1976-cы ilяdяk шяki Birlяшmiш Xяstяxanasыnыn Baш hяkiminin mцavini iшlяmiшdir. Mцharibяdяn sonrakы illяrdя Шяki Sяhiyyяsinin inkiшafыnda Nяsib hяkimin bюyцk rolu olmuшdur. Mяhz, Nяsib hяkimin tяklifi ilя o vaxtlar hяr il sяhiyyя aylыьы keчirilir, bцtцn tibb iшчilяri sяfяrbяr edilir, zibilliklяr, infeksiya ocaqlarы tяmizlяnirdi. Nяsib hяkim Шяki шяhяrinin fяxri vяtяndaшыdыr. 1952-ci ildя Nuxa Rayon Zяhmяtkeш Deputatlar Sovetinin Иcraiyyя Komitяsinin 8 iyul tarixli iclasыnda шяhяr Sяhiyyя Шюbяsinin mцdiri Nяsib Abdurrяhmanovun mяruzяsindяn "Nuxada aь ciyяr vяrяminя tutulmuш xяstяlяrin mцalicяsi mцsbяt nяticяlяr verir. Respublikanыn bir neчя rayonlarыndan gяlmiш bu cцr xяstяliyi mцalicя etmяk цчцn ixtisaslы hяkim kadrlar var. Fizioterapevtik kabinet lazыmi avadanlыqla tяchiz edilяrяk mцalicя цчцn istifadяyя verilib.

Laboratoriya vasitяsilя 12 barmaq baьыr-

Mяrkяzdяn gяlяn direktivdя belя bir bяnd yoxdur: "Azяrbaycan SSR Ali Sovetinin Rяyasяt heyяtinin qяrarыna uyьun olaraq rayon mцalicя profilaktika idarяlяrindя azяrbaycan dilini tяtbiq etmяk mяqsяdilя яmr edirяm: 1. Иdarяlяrdя bцtцn iшlяr Аzяrbaycan dilindя aparыlsыn.

2. ИDARЯLЯRЯ RUS DЫLЫNDЯ DAXЫL OLAN ЯRЫZЯLЯRЯ ANA DЫLЫNDЯ CAVAB VERЫLSЫN!!! .

3. Azяrbaycan dilini bilmяdяn iшчi vя qulluqчular цчцn Sяhiyyя Maarif evindя Azяrbaycan dilini юyrяnяn dяrnяk tяшkil edilsin.

3 aprel 1957-ci il.

NUXA SЯHИYYЯ ШЮBЯSИNИN MЦDИRИ FЯRRUX HЯMИDZADЯ" Bяli, hяmin ildяn baшlayaraq bцtцn mцalicя idarяlяrindя sяnяdlяr ana dilimizdя tяrtib olunmaьa baшlayыr. O zaman Azяrbaycanда sovet hakimiyyяti qurulan vaxtdan 37 il keчmiшdi.

(Арды вар)

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

№ 5 (139), Май 2016

сящ.23

ТЯМСИЛЛЯР

ШAИRLЯR ЮLMЦR Акиф САЛАМОЬЛУ

1973 -cц ilin axыrыnda яsgяri xidmяtdяn

qayыdыb Шяkiyя gяldim vя qaz-istismar idarяsindя iшlяmяyя baшladыm, bir mцhяndis kimi yerli qяzetя "Qazdan istifadя qaydalarы" haqda mяqalяlяr verirdim. Bir gцn qяzetin mяsul katibi tam adaшыm, hяm dя yaшыdыm olan Akif Salama tяmsil yazdыьыmы da bildirdim. O da tяbяssцmlя vя mяmnunluqla mяni o zaman "Шяki fяhlяsi" qяzeti nяzdindя fяaliyyяt gюstяrяn "Sяbuhi" яdяbi mяslisinin nюvbяti mяшьяlяsinя dяvяt etdi. Burada Mяmmяd Шяkili, Veysяl Чяrkяz kimi pцxtяlяшmiш yazычы vя шairlяrlя yanaшы gяnc yazarlardan Vaqif Aslan, Namizяd Xalidoьlu vя qeyrilяri vardы.

Mяclisi Akif Salam чox maraqlы, savadlы vя qяrяzsiz aparыr, hamы юz iradlarыnы bildirir, bяyяnilmiш yazыlar nюvbяti nюmrяdя dяrc olunurdu. 1975-ci ildя ilk gяliшimdя mяnim dя bir miniatцrцm sяs чoxluьu ilя qяbul edildi vя чap olundu.

A mma mяnя maraqlы gяlяn o idi ki, hяr ay mяclisя шeir gюndяrяn Rюvzяt adlы bir шair юzц iшtirak etmяsя dя yazыlarы yekdilliklя bяyяnilir vя чapa verilirdi. Bu mцяmmanы юyrяnяndя tяsirlяndim, demяginяn bu шair lap gяnclik illяrindя suya tullanarkяn onurьa sцtunu zяdяlяnib vя ayaqlarы iшlяmir, evdя яlil arabasы ilя, шяhяrdя isя avtomobillя gяzirmiш.

N яhayяt шair Vaqif Aslanыn vasitяsi ilя onunla шяxsяn tanыш oldum. Simasыndan nur, gюzlяrindяn aьыl yaьыrdы, sanki шikяst olan o deyildi, цzцndя tяbяssцm vя mehribanlыq vardы. Mяni gюrяn kimi "tяmsillяrini oxuyuram, yaxшыdыr" - deyяrяk цrяklяndirdi. Sonra isя "amma arxayыnlaшma, qцsurlu olsa iradlarыmы bildirяcяyяm" deyя яlavя etdi, daha sonra bir tяmsilimi yadыna salыb яzbяr dedi vя цrяkdяn gцldц.

O n il ara-sыra gюrцшцrdцk, "Moskviч412" markalы avtomobilini яllя idarя etsя dя чox sя-riшtяli sцrцrdц, bu insanda hяr шey yerliyerindя idi, tяkcя ayaqlarыndan vя onunla baьlы taleyindяn baшqa.

S onralar mяn 1985-ci ildя Nazirliyя iшя dяvяt olundum vя Bakыya kючdцm, bir mцddяt onunla rastlaшmadыm. Daha sonra eшitdim ki, Rюvzяt dцnyasыnы dяyiшib.

Rюvzяt Dяmiчizadя mяшhur vя tayыbяrabяri olmayan dilчi alimimiz Abdulяzzяl Dяmirчizadяnin nяslindяndir. Bu yaxыnlarda onun mяnя baьышladыьы "Цrяyimdя yaшayanlar" kitabыnы bir dя vяrяqlяdim, Rюvzяtin daim tяbяssцmlц simasыnы gюz юnцmя gяtirdim vя gюrdцm ki, o aьrы-acыlarыnы tяbяssцmlя necя mяharяtlя gizlяdя bilibmiш. "Bax" adlы шeirindя yazыb:

Qadыn gюzlяrinin чяkdiyi yolla, Kiшilяr evlяrя yыьыlar axшam.

Sevgiyя aчыlar qapыlar, qollar, Ишыqlы, sevincli duyьulu axшam.

Gюzяllik dя qяlbdя sevgi oyadar, Чox eшqi qяlbindяn silяr qadыnыar.

Oьulla-uшaqla arzuya чatar, Doьma ocaьыnda gцlяr qadыnlar. Чox guman ki, Rюvzяt "Subay шair" шeirini anasыz illяrindя Eldar Baxышa cavab olaraq yazыb: Шair qardaш, evli qardaш, Mяn gюrdцyцm gцnц sяn gюrmяyяsяn; Tюkdцyцnц юzцn sцpцrmяyяsяn.

Gюrцm hяmiшя kюynяyin, шalvarыn цtцlц olsun, Qяlяminin ucu itili olsun.

Oьlun bu yandan, qыzыn o yandan sяslяsin sяni Nя diksinяsяn, nя hirslяnяsяn Yazmaq istяdiyim шeiri yaza bilmяyяsяn.

Rюvzяt Dяmiчizadя Rюvzяt digяr шairlяrя dя hюrmяt vя rяьbяtlя yanaшыr, onlarы lazыmыnca qiymяtlяndirirdi.

Rяsul Rzanыn xatirяsinя hяsr etdiyi "Ишыьы cahana dцшяn юmцr" шeirindя yazыr:

Can verdi, qan verdi hяr yazыsыna, Fikir oyaq qaldы, цrяk yatmadы .

Elя baьlandы ki, iш masasыna, Цrяk aьrыsыndan xяbяr tutmadы.

Gяrilяr tellяri hяsrяtin, qяmin, Baxar telefona nigaran gюzlяr.

Eшqinя vяfalы bir цrяk kimi Sцkutlu otaьыm zяngini gюzlяr.

Birdяn elя bil ki, telefon dinяr, "Zяng oldu?"-soruшsam anam dillяnяr: - Bala, qulaьыna sяs dцшцb sяnin, Kim isя sюzцnц danышыr yяqin .

Buna oxшar bir tale ilя dя mяn yaxыndan tanышam; bir qohumum niшanlы vaxtы avtomobil qяzasыna dцшцb beli qыrыlmышdы. Иnsafяn niшanlыsы ona neчя il yataqda baxdы vя gюzlяdi. Sonda цmidini itirdi vя bir gцn чarpayыsыnыn yanыna o yuxuda olan zaman bir mяktub qoyaraq getdi; "mяni baьышla, daha dюzmцrяm, gяncliyim puч olub gedir, юzцndяn muьayat ol". Axы bu zavallы юzцndяn necя muьayat ola bilяr, яgяr yanыnda sevimli, dюzцmlц bir insan olmasa?! Nя isя... Rюvzяtin dя yanыnda hяlя ki, anasы vardы, ikisi dя bir-birinя hяm dayaq, hяm dя hayandыlar... "Qadыnlar" шeirindя yяqin ki, anasыnы vяsf etmiшdi:

*** Dяvя ah-zar edirdi: "Belimin яyriliyi mяnя чox yer eylяyяn dяrd deyildir" - deyirdi.

Dяrdiysя baшqa шeydi Axы шikяstliyindяn insanlar minmяk цчцn istifadя edirdi...

***

Arzular ardыnca alышdыm, yandыm, Tяbiblяr юnцndя susdum, dayandыm.

Yцz yol inandыmsa, yцz yol aldandыm, Шirin vяdяlяrdя gцmanыma bax!

Sanki o gцnlяrin mabяdi kimi bir daha kяdяrlяnir vя "Zяng elя" шeirindя deyir:

Hamы qibtя edirdi xaricdя tяhsil alыb evя dюnяn eшшяyя, Bюyцk etimad edib onu sяdr seчdilяr yaшadыьы meшяyя.

O, шяstlя яtrafыna demokrat dяrsi keчib hцquqdan qandыrardы, Amma iшdя, яmяldя zatыna sadiq qalыb hяr kяsя anqыrardы.

Dovшanlarы yeyяrяk, etdiyi cinayяti gizlяtmяkчцn canavar, "Dovшan hцququ" adlы bir tяшkilat yaradыb, haray saldы o ki var.

Tяшkilatыn юnцnя шцar asdы bu sayaq: ""Qatillяrя yox!" deyяk, Dovшanlarы qoruyaq!"

Yanmayanlarыn da yandы yerinя Bir юmrцn iшыьы cahana dцшdц. Шяkяr шirinliyi яsяrlяrinя, Шяkяrin acыsы canыna dцшdц.

Юmrцmцn kяdяrli qяmli gцnlяri Sяni xatыrlamaq hяmiшя xoшdur. Иtirdim o gюzяl, sяnli gцnlяri, Sяnsiz gцnlяrimin яllяri boшdur.

Мустафакамал ИСЛАМОВ

***

Bahar чiчяyimi dolu vurubdur, Anam baьban kimi kefsiz durubdu. Цmid yarpaьыmы payыz yolubdu, Gцrшadыnы tюkяn xяzanыma bax!

Onu da deyim ki, яksяrяn шairin vя yazычыnыn yazdыqlarы ilя hяyatы uyьun gяlir, яsяrlяrindяn onun taleyi haqda mяlumat almaq olur. Belя qяnaяtя gяlmяk olur ki, o qяzaya dцшmяmiшdяn sevgilisi olubmuш. Bizi ayыran vaxt шeirindя yazыr:

***

Bяzяn цmidsizlik iчindя цmid axtarыr, nikbinlяшir, xяyalяn falчыya da mцraciяt edir: Hяlя bu alяmin neчя mяdяni Hяlя tapыlasы mяnalar yatыr.

A falчы, чox fikrin dolaшыb sяnin, Mяnim arzularыm axы yoldadыr.

Rюvzяt istedadlы шair, hяm dя aьыllы adam idi, bu dцnyanыn fani olduьunu yaxшы baшa dцшцrdц, ona gюrя ayrыlanlara юyцd-nяsihяt verir, tяbliьat aparыrdы. "Yaxшы fikirlяш" шeirindя xahiш edir: Яbяdi deyil ki, юmrцn baharы, Sяndяn dя gюzяllяr axы solubdur.

Unutma, tяlяsib ayrыlanlarыn, Qismяti hяmiшя hicran olubdur.

Peшiman olmaьa tяlяsmя , яylяш, Ayrыlmazdan qabaq yaxшы fikirlяш. Шair son sюz kimi юzцnя mцraciяt edir, "Qapыm dюyцlяcяk" шeirindя yazыr: Qapanыb dцnyama onsuz qalmышam, Bu son gюrцшя dя o qыz gяlmяsin.

Mяn ki, юlцmlяrя zяrbя чalmышam, Dostlar gediшimi юlцm bilmяsin.

Bяlkя nekroloqa layiq deyilяm, Amma qяbrim цstя hяkk edin o vaxt, Uca arzularla yaшadы bir dяm, Dцnyanыn xяbяri olmadы ancaq. Бу ил аprel айынын 10-da Rюvzяt Dяmirчizadяnin юlцmцndяn 6 il keчdi... Аллащ рящмят елясин.

Heyvanlar gюrяndя ki, tцlkц yaltaqlыьыyla hяr sahяdя baшdadы, Шir dя юz balasыna tцlkцnц юrnяk kimi gюstяrmяyя baшladы.

*** MЯSLЯHЯT Dяvя gюrцb tцlkцnц Ona giley eylяdi Baшыna gяlяnlяri Bircя-bircя sюylяdi: "Neчя vaxtdыr oьluma Иш tapa bilmirяm mяn, Uшaq yaxшы oxuyub Hяr iш gяlir яlindяn.

Hamыya deyirяm ki, Aьыllы, kamallыdыr Heч vaxt yalan danышmaz, Mяslяkli, amallыdыr".

Tцlkц gцlцb sюylяdi: "Ишlяri korlamыsan.

Tяrif edib oьlunu, Yolunu baьlamыsan. Чяtin ki bir шey чыxa Belя davam eylяsяn Oьluna tapmaqчцn iш Dediyimi eylя sяn.

Yыrtыcыnыn aьыla Qardaш, nя ehtiyacы?

Sюylяdiyim mяslяhяt Sяnя gяlmяsin acы: De ki, oьlum pul цчцn Lazыm gяlsя, gюz oyar, Шeytana papaq tikib Baшыna deшik qoyar".

*** Hюrцmчяk dцшцnцrdц: Nя olsun ki, uчmaьa Mяnim qanadыm yoxdur, Uчub mяnя yem olan Hяшaratlar nя чoxdur.

*** Ev telefonu qыsqanыb Yeni чыxan mobillяrя Kяsяrяk, юz xяtlяrini Цsyan etdi naqillяrя.

Bяyяnmяdi keчmiшini, "Tяpik atdы" ulusuna, Heч bir шeyя yaramayыb Dцшdц zibil qutusuna.

Gцnяшin шцasыnы Yerя яks etdirib Ay, Tяriflяrdi юzцnц Gцnяшя tutaraq tay: "Mяn dя Gцnяш kimiyяm, Gecяnin iшыьыyam, Adыm dillяrdяn dцшmцr, Gюyцn yaraшыьыyam" Gцnяш bunu duysa da, Utanыb sюz demirdi.

Gюrцrdц ki, Ay gяlir, Цz чevirib gedirdi…

*** Aslanы dяvяt edib, Verdilяr tяzя qulluq Яvяzindя yondular, Adlandы: "Yoluq quyruq".

Hяr yeni vяzifяyя Nяsя qurban verirdi, Nяriltisi cыrlaшыr, Pяncяsi яyilirdi.

Belяcя, o, dяyiшib, Vяzifяcя bюyцdц.

Bir gцn gцzgцdя gюrцb, Юz-юzцnц, юyцdц: Nя olsun, hamы onu Иmkanlы, tox sayыrdы, O, Aslandan daha чox Чaqqala oxшayыrdы.

*** Чяrxi fяlяk tяrsinя dюvr etmiшdi bu dяfя Boz uzunqulaq яlя keчirmiшdi vяzifя.

Atlarы iшdяn qovub, o, чыxardы tamaшa Harda gюrdц gic qoyun чяkib gяtirdi baшa.

Onun bu hяrяkяti hamыnы edirdi mat, Belя cavab verirdi soruшanda camaat: "Qoyunlarыn iчindя uca gюrцnцrяm mяn, Bilinmяyir savadыm яtraf qoyunlar ikяn.

Atlara rяhbяr olmaq чox чяtindir, bir deyin, Boш baшыmla onlarы necя tabe eylяyim?"

*** Sцrц geri dюnяndя Axsaq keчi sevindi: "Mяni bяyяnmirdilяr, Birinciyяm mяn indi."

Bilmirdi ki, "bяy"liyi Bir mцddяtlikdir ancaq.

Sцrц addыmladыqca, Hяr kяs yerin tutacaq.

*** Murtuz lovьalanыrdы, Doymurdu bu sюhbяtdяn: "Qoy xoruzumun banы Gяlsin qonшu hяyяtdяn!"

Bir gцn чяpяr dibindяn Tapdы onun baшыnы, Qonшu kяsib yemiшdi Xoruzunun aшыnы.

*** Qяfяsdя yatan ilan Yem olan aь siчanы Tяnbяl-tяnbяl sцzцrdц.

Nя qяdяr ki, tox idi, Onun hяr kaprizinя "Dяyanяtlя" dюzцrdц.

*** At dedi dюyцшчцyя: "Qardaш, lap istяyirsяn Sяni birbaш aparыm Meydanыn ortasыna.

Axы sяnin yerinя Dюyцшя bilmяrяm mяn, Gяl bunu anla sana!"

*** Иnяk hey dцшцnцrdц: "Bu quyruq nяyя gяrяk?

Hey anlaqsыz yellяnir, Dincliyim tamam itmiш".

Bir gцn qopdu quyruьu, Юzцndяn razы inяk Yalnыz indi anladы, O nяyя lazыm imiш...

ØßÊÈ ØßÊÈ ÁßËßÄÈÉÉßÑÈ № 5 (139), Май 2016

ДИГГЯТ! ИНТЕРНЕТ ИСТИФАДЯЧИЛЯРИНИН НЯЗЯРИНЯ: БИЗИМ WEB СЯЩИФЯЛЯРИМИЗ: http://sheki.io.ua http://belediyye.io.ua h t t p : / / b e l e d i y y e . s h e k i . o rg http://sheki-municipality.narod.ru http://issuu.com/shekibelediyyesi http://facebook.com/shekibelediyyesi

“Иstanbul-Azяrbaycan Kцltцr Evi” Шякидя Мурад НЯБИБЯЙОВ Мayыn 21-dя ИstanbulAzяrbaycan Kцltцr Evinin baшkanы Hikmet Elpin rяhbяrliyi ilя tяшkilatыn цzvlяri Шяkiyя dostluq sяfяrinя gяldilяr.

Qonaqlarы Шяki Bяlяdiyyяsi Mяtbuat vя ictimaiyyяtlя яlaqяlяr шюbяsinin mцdiri Murad Nяbibяyov qarшыladы. Шяki ilя ilk tanышlыq Шяki xanlarыnыn sarayыndan baшladы. Шяhяrin Qoruq яrazisindя yerlяшяn XVЫЫЫ яsrя aid nadir tarixi-memarlыq abidяsi - Шяki xan-

larыnыn sarayы ilя tanышlыq qonaqlarda xцsusilя bюyцk maraq oyatdы.

Sarayыn яmяkdaшы qonaqlarыn diqqяtinя чatdыrdы ki, Azяrbaycanda ilk mцstяqil xanlыьыn яsasыnы qoyan Hacы Чяlяbi xanыn nяvяsi Hцseyn xanыn dюvrцndя, tяqribяn 1761-

1762-ci illяrdя inшa edilяn bu sarayыn dцnyada bяnzяri yoxdur.

Sarayыn tikintisindя mismar vя yapышqandan is-tifadя olunmayыb.

Sarayы bяzяyяn sadя шяbяkяnin bir kvadratmetrinя 5 min, pяncяrя шяbяkяlяrin hяr kvadratmetrinя isя 14 minяdяk xыrda detal vя rяngli шцшя dцшцr. Eyni zamanda

bildirildi ki, Шяkinin qoruq яrazisindя dюvlяt qeydiyyatыna gюtцrцlmцш 25 tarixi abidя var. Bu яrazidя tяbiяt gюzяlliklяri ilя insanlarыn yaratdыqlarы qяdim abidяlяr vяhdяt tяшkil edir, bir-birini tamamlayыr.

Sarayыn hяyяtindяki yaшы beш yцzя чatan qoшa Xan чinarlarы da qonaqlarda bюyцk maraq doьurdu.

Sonra qonaqlar Шяki Qalasыnыn яrazisindя yerlяшяn Rяшid bяy Яfяndiyev adыna Шяki TarixDiyarшцnaslыq Muzeyindя, hяmчinin V-VЫ яsrlяrя aid memarlыq abidяsi Dairяvi Mяbяd vя Xalq Tяtbiqi Sяnяti Muzeyindя olub, sяnяtkarlыq emalatxanalarыna baш чяkdilяr. Rяшid bяy Яfяndiyev adыna tarix-diyarшцnaslыq muzeyi ilя tanышlыq zamanы mяlumat verildi ki, 1925-ci ildяn fяaliyyяt gюstяrяn bu muzeydя hazыrda 5 minя yaxыn eksponat saxlanыlыr.

*** Мayыn 22-dя qonaqlar Шяkinin Fazыl kяndindяki Yeraltы muzeydя oldular.

Щикмет Елп (фотода солдан биринъи): Yapmыш olduьumuz Azerbaycan Turunda mende Шekinin ayrы bir yeri oldu. Иlk izlenimlerim, sanыrsan ki tarixle tebiet iчiчe keчmiш. Шekinin insanlarы ve yaшayыш kцltцrц hakqыnda xeyli sюzler eшitmiшdim. Иnsanlarыnыn gцler цzlц olduьu ve xaricden gelenlere hюrmetle yanaшdыqlarыnы hetda Tцrkiye'den gelenlere чox ayrы bir sevgi ve mehebbet gюsterdiklerini de eшitmiшdim. Ancaq, bunu canlы yaшamaьыmыz ve шahidi olmaьыmыz bizde derin tesirler yaratdы.

Tarixde de юzцne mexsus yeri var. Azerbaycan Kцltцr Evi yayыnlarыnda neшrolunun FERИZE adlы romanda sovyet ordusuna qarшы mцbarizlerden behs ederken, Шekinin юzцnde aparыlan mцbarizeleri de oxumuшdum ki o kitabda adы keчen yerleri gюrende bir an tarixi yaшadыm ve tarixin iчine dцшen kimi oldum. Ayrыca Qafqazlarda Шeyx Шamil ile Azerbaycan arasыnda юnemli bir keчid yeri olduьunu da bilmemek olmaz. Sюzцn kыsasы: Шekiyi tanыmaq чцn Шekini gюrmek gerek, vessalam...

"Яbяdi sцkut dцnyasы" adlandыrыlan labirintшяkilli mu-zeyin yaradыcыsы, AMEA Arxeologiya Etnoqrafiya Иnstitutunun baш elmi iшчisi, Шяki-Qax-Oьuz arxeoloji ekspedisiyasыnыn rяisi Nяsib Muxtarov vя hяmin institututun яmяkdaшы Иntizar Bяdяlova qonaqlara muzey haqqыnda яtraflы mяlumat verdilяr.

Bildirildi ki, muzey 2006cы ildя aparыlmыш arxeoloji qazыntыlar nяticяsindя aшkar edilmiш tarixi eksponatlar яsasыnda yaradыlmышdыr. Buranыn юzяlliyi vя planetimizdя yeganя olmasыnыn яn birinci sяbяbi dя torpaq altыndan tapыlmыш insan skeletlяrinin, mяiшяt vя digяr яшyalarыn olduqlarы yerdя tamamilя saxlanыlmasыdыr. Belя ki, muzeydя insan vя heyvan sцmцklяri, qab-qacaq, silah vя bяzяk яшyalarы цstц aчыldыqdan sonra torpaqdan tamamilя чыxarlmamыш vя щяр бир тапынтынын ашаьы hissясi olduьu kimi torpaqda saxlanыlmышdыr. Muzeyin orijinallыьы vя onun yaradыlmasыnda arxeoloqlarыn чяkdiklяri zяhmяt qonaqlarыn bюyцk heyrяtinя sяbяb oldu.

Zergцn Чapan (фотода солдан биринъи): Beni en чok etkileyen fotoьraf. Чцnkц fotoьrafta gюrцlen kiшiler чok юzel. Ortadaki шapkalы bey; Arkeolog Nesib Muhtarov'dur. Юmrцnц ve varыnы yoьunu bilimsel чalышmalara harcayan, bilim adыna bir чok buluшlarы olan, dцnya arkeologlarыnыn tanыdыьы bu deьerli kiшi чok sade bir hayat yaшamakta ve hala Labirent Mцzesi'ne gelen kiшileri bilgilendirmektedir. Bюyle bir insanы tanыmak bizleri чok etkiledi.

Yardыmcыsы arkeolog Иntizar Bedelova da bilim adыna юnemli keшiflerde bulunmuшtur. Soldan ikinci sыrada gюrцlen Иntizar hanыm da чok sade ve чok araшtыrmacы bir arkeologdur. Deьerli iki arkeolog kendi чabalarыyla insanlarы bilgilendiriyorlar. Mцze Шeki шehrindedir.

Emeklerine, yцreklerine saьlыk. Yalnыz Nesib Bey hastadыr. Tedavi edilmesi gerekiyor. Dilerim iyileшir... Иsmail Arpaчay: Men ve hayat yoldaшыm gюzel Шeki'de iki gцn geчirdik. Bцlbцl seslerinin tar, keman sesine karышtыьы bu iki gцn bizim iчin юmre bedel gцnler idi.

Biz Tцrkiye'de anadan olmuшuq. Ama Шeki'de yetmiш yыldыr itirdigi Gardaшыnы bulmuш kimi mutlu olduk. Bu gюzel шehirde mцkemmel bir konukseverlikle bizi aьыrlayan sizin шahsыnыzda yediden yetmiшe bцtцn Шeki'li gardaш ve bacilarimiza kucak dolusu sevgilerimizi gюnderirik.

Bir de sizden bir balaca xaiшimiz var: Biz bir daha Шeki'ye gelende, oradan Шuшa' ya, Xankendi' ne getmeьi arzuluyuruq . Biz gelene kimi oralarы da azad eleseniz чox gюzel olar.

Kucak dolusu sevgilerimлe.

Гонаглар Fazыl kяndindяn Bakыya yola dцшdцlяr.

Гязетин щазырланмасында Шяки Шящяр Иъра Щакимий-йятинин sheki-ih.gov.az вя АзярТАъ-ын азертаэ.эов-аз интернет сайтларындан истифадя олунмушдур.

Тясисчи: Шяки Бялядиййяси Баш редактор: Мурад Нябибяйов

Редаксийанын цнваны: Шяки шящяри, АЗ5500, М.Я.Рясулзадя пр.182, 2-ъи мяртябя Тел: +(994 24) 244 28 02 Моб: +(994 50) 310 69 57 Е - м а и л : murad.nabibekov@mail.ru

www.issuu.com/shekibelediyyesi

Щесаб нюмряси: Азярбайъан Бейнялхалг Банкынын Шяки филиалы, Код: 805410 ВЮЕН: 9900001881 Мцхбир щесабы: 0137010002944 S.W.И.Ф.Т. БИК ИБАЗАЗ 2Х Шяки Бялядиййяси, Щесаб Но: 33308019449336503266 ВЮЕН 3000086531

Гязет 27 ийул 2005-ъи илдя Азярбайъан Республикасы Ядлиййя Назирлийиндя гейдиййатдан кечиб. Гейдиййат № 1458. Тираж 500. Чапа щазырланыб: 3 ийун 2016-ъи ил Гязет “ЗАМАН-АЗЯР” ММЪ-нын мятбяясиндя чап олунуб.

www.belediyye.sheki.org