Newspaper "Municipality of Sheki" № 01 (183), Yanvar 2020.

Page 1

ШЯКИ ШЯКИ

ÌßÍ ÉÀÍÌÀÑÀÌ, ÑßÍ ÉÀÍÌÀÑÀÍ, ÍÅÚß ×ÛÕÀÐ ÃÀÐÀÍËÛÃËÀÐ ÀÉÄÛÍËÛÜÀ?!

БЯЛЯДИЙЙЯСИ Нewspaper

№ 01 (183), Йанвар 2020

оф

SHEKI

MUNICIPALITY

www.issuu.com/shekibelediyyesi

Гязет 2005-ъи илдян няшр едилир

ВЯТЯНИМИЗИН ГАНЛЫ ТАРИХИ И Ш Ь А Л Е Д И Л М И Ш Т О Р П А Г Л А Р Ы М Ы З ГЯРБИ АЗЯРБАЙЪАН ХАНКЯНДИ ХОЪАЛЫ ШУША ЛАЧЫН ХОЪАВЯНД КЯЛБЯЪЯР АЬДЯРЯ АЬДАМ ФЦЗУЛИ ЪЯБРАЙЫЛ ГУБАДЛЫ ЗЯНЭИЛАН

декабр, 1988 26.12.1991 26.02.1992 08.05.1992 18.05.1992 02.10.1992 02.04.1993 07.07.1993 23.07.1993 23.08.1993 23.08.1993 31.08.1993 29.10.1993

УНУТМАЙАГ! 20 ЙАНВАР ФАЪИЯСИНДЯН 30 ИЛ КЕЧДИ

"YUXARЫ BAШ" DЮVLЯT TARИX-MEMARLЫQ QORUЬUNA MИLLИ QORUQ STATUSU VERИLИB

Шяки, 20 Йанвар 2020

20 ЙАНВАР ФАЪИЯСИ ШЯКИДЯ ДЯРИН ЩЦЗНЛЯ АНЫЛДЫ Azяrbaycan xalqыnыn qan yaddaшыna яbяdi hяkk olunmuш 20 Yanvar faciяsinin otuzuncu ildюnцmц ilя яlaqяdar шящяримиздя silsilя tяdbirlяr hяyata keчirilмишдир.

Dюvlяt Turizm Agentliyinin tabeliyindя fяaliyyяt gюstяrяn Шякинин "Yuxarы Baш" Dюvlяt tarix-memarlыq qoruьuna milli qoruq statusu verilмяси barяdя qяrarы yanvarыn 24-dя Azяrbaycan Respublikasыnыn Baш Naziri Яli Яsяdov imzalayыb. Qяrarda qeyd olunur ki, milli qoruq statusu "Шяki шяhяrinin tarixi hissяsinin qorunmasы haqqыnda" Azяrbaycan Prezidentinin 2016-cы il 19 yanvar tarixli Sяrяncamыnыn 3.3cц bяndinin icrasыnы tяmin etmяk mяqsяdilя "Yuxarы Baш" Dюvlяt tarix-memarlыq qoruьuna verilib. Qяrarda, hяmчinin Dюvlяt Turizm Agentliyinя Maliyyя Nazirliyi ilя birlikdя bu qяrardan irяli gяlяn mяsяlяlяri hяll etmяk tapшыrыlыb.

Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяti baшчыsыnыn sяrяncamы ilя tяsdiq edilmiш tяdbirlяr planыna uyьun olaraq hazыrda idarя, mцяssisя vя tяшkilatlarыnda 20 Yanvar faciяsi ilя baьlы tяdbirlяr keчirilмиш, цmumtяhsil, peшя, ali vя orta ixtisas mяktяblяrindя Qanlы Yanvara hяsr olunmuш foto-stendlяr hazыrlanmыш, яdяbi-bяdii gecяlяr, inшa yazы vя шeir mцsabiqяlяri, idmanыn mцxtяlif nюvlяri цzrя yarышlar tяшkil olunмушдур. Отуз иллик яряфясиндя rayonuмузун bцtцn цmumtяhsil, ali vя orta ixtisas mяktяblяrindя ilk dяrslяr Qanlы Yanvar mюvzusuna hяsr olunmuшdur. Faciяnin ildюnцmц ilя яlaqяdar mяdяniyyяt mцяssisяlяrindя rяsm vя kitab sяrgilяri tяшkil olunмуш, bяdii vя sяnяdli filmlяr nцmayiш etdirilмишдир. Tяdbirlяr planыna uyьun olaraq Шяhidlяr xiyabanыnda abadlыq iшlяri aparыlmышdыr.

Цmumxalq Hцzn Gцnц ilя яlaqяdar yerlяrdя шяhid ailяlяrinя maddi yardыmlar gюstяrilмишdir. Mяscidlяrdя Vяtяnimizin azadlыьы vя яrazi bцtюvlцyц uьrunda hяlak olanlarыn ruhuna dualar oxunмушдур. Yanvarыn 20-dя Шяhidlяr xiyabanыnda цmumшяhяr mitinqi keчirilмиш, шяhid mяzarlarы ziyarяt olunмуш, цzяrlяrinя яklilляр qoyulмуш вя гярянфилляр dцzцlмцшдцр. Hяmin gцn saat 12.00-da rayonuмузун bцtцn yaшayыш mяntяqяlяrindя 20 Yanvar шяhidlяrinin xatirяsi автомобиллярин сяс сигналлары иля мцшаийят едилян бир dяqiqяlik sцkutla yad edilмишдир. 20 Йanvar faciяsinin otuzuncu ildюnцmц ilя яlaqяdar hцzn яlamяti olaraq шяhяr яrazisindя, kяnd vя qяsяbяlяrdя Azяrbaycan Respublikasыnыn Dюvlяt bayraqlarы endirilмишдир. (Ятрафлы 2-ъи сящифядя)


сящ. 2

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

№ 01 (183), Йанвар 2020

20 Yanvar faciяsinin otuzuncu ildюnцmц Шяkiдя дярин щцзнля анылды “Azяrbaycanыn azadlыьы vя яrazi bцtюvlцyц uьrunda mцbarizя tarixinя qяhrяmanlыq sяhifяsi kimi daxil olmuш 1990-cы ilin 20 yanvarы юz юlkяsinin, xalqыnыn azadlыьыnы, шяrяf vя lяyaqяtini hяr шeydяn uca tutan mяrd Vяtяn юvladlarы canlarыndan keчяrяk шяhidlik zirvяsinя ucaldыlar. Bюyцk itkilяrlя, gцnahsыz insanlarыn qяtli ilя nяticяlяnяn 20 Yanvar faciяsi cinayяtkar imperiya rяhbяrliyinin Azяrbaycana qarшы xяyanяtkar siyasяtinя dюzmяyяn, юz azadlыьыna, mцstяqilliyinя can atan Azяrbaycan xalqыnыn hяm dя mцbarizliyini, яyilmяzliyini, mяьrurluьunu nцmayiш etdirdi.” Бу фикирляр 20 Yanvar faciяsinin otuzuncu ildюnцmц ilя яlaqяdar yanvarыn 20-dя Шяki шяhяrindя ke-чirilяn цmumшяhяr toplantыsыnda sяslяndirilib.

Аным мярасиминдя Шяки шяhяr rяhbяrliyi, яmяk kollektivlяri, ictimaiy-yяtin nцmayяndяlяri, mцha-ribя vя яmяk veteranlarы, gяnclяr sяhяr saatlarыndan baшlayaraq Шяkinin daьцstц яrazisindя yerlяшяn Шяhidlяr xiyabanыna gяlяrяk Vяtяnimizin azadlыьы vя mцstяqilliyi uьrunda шяhid olmuш igid Vяtяn oьullarыnыn mяzarlarы цzяrinя qыrmыzы qяrяnfillяr dцzцb, шяhidlяrin xatirяsini ehtiramla yad ediblяr.

rяfindяn mцharibя veteranlarыnыn, шяhid ailяlяrinin, яlillяrin problemlяrinin dюvlяt sяviyyяsindя hяll edilmяsi istiqamяtindя mцhцm islяr hяyata keчirilir. Azяrbaycan Respublikasыnыn Birinci vitse-prezidenti Mehriban xanыm Яliyeva vя Heydяr Яliyev Fondu 20 Yanvar шяhidlяrinin, faciя qurbanlarыnыn ailяlяrinin problemlяrinin hяlli, saьlamlыьыnыn bяrpasы istiqamяtindя mцhцm iшlяr gюrцr. Toplantыda чыxыш edяn Sяfяrbяrlik vя Hяrbi Xidmяtя Чaьыrыш цzrя Dюvlяt Xidmяtinin Шяki шяhяr шюbяsinin rяisi Yalчin Sadыqlы, Qarabaь Mцharibяsi Veteranlarы, Яlillяri vя Шяhid Ailяlяri Иctimai Birliyinin rayon шюbяsinin sяdri Mяmmяdnuru Яzizov faciяnin gцnahkarlarыnыn цzя чыxarыlmasыnda, 20 Yanvar ha-

ШЯКИ РАЙОН ПРОКУРОРЛУЬУ ЯМЯКДАШЛАРЫНЫН 2020-ЪИ ИЛИН 1-ЪИ ЙАРЫМИЛИНДЯ ВЯТЯНДАШЛАРЫН СЯЙЙАР ГЯБУЛУНУН ТЯШКИЛИНЯ ДАИР

Г Р А Ф И К Сыра №-си

Цmumшяhяr toplantыsыnda Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin baшчыsы Elxan Usubov чыxыш edяrяk 20 Yanvar hadisяlяrinin xalqыmыzыn milli mяnliyinя, milli azadlыq ruhuna qarшы tяcavцz olduьunu bildirib. O vurьulayыb ki, Azяrbaycan xalqы bu qanlы hadisяlяr zamanы юz qцrurunu itir-

mяyib, onun iradяsi qыrыlmayыb. Xalqыmыzыn qan yaddaшыna silinmяz faciя kimi yazыlmыш 20 Yanvar, eyni zamanda, xalqыmыzыn tarixindя bir qяhrяmanlыq sяhifяsidir. 20 Yanvarы hцzn gцnц kimi qeyd etsяk dя, o mцdhiш gecяni hяm dя iftixar hissi ilя xatыrlayыrыq. Qeyd olunub ki, bu gцn юlkяmizdя cяnab Prezidentimiz Иlham Яliyev tя-

disяlяrinя hцquqi-siyasi qiymяt verilmяsindя, шяhidlяrin adыnыn яbяdilяшdirilmяsindя цmummilli lider Heydяr Яliyevin xidmяtlяrini yцksяk qiymяtlяndiriblяr. Щямин эцн сaat 12.00-da rayonun bцtцn yaшayыш mяntяqяlяrindя шяhidlяrin xatirяsi bir dяqiqяlik sцkutla yad edilib.

Кяндин ады

Гябул кечирян шяхс

Тарих

Прокурор М.Ханкишийев

Феврал

1

Охуд

2

Прокурор Ашаьы Эюйнцк М.Ханкишийев

Март

3

Бюйцк Дящня

Прокурор М.Ханкишийев

Апрел

4

Баш Шабалыд

Прокурор М.Ханкишийев

Апрел

5

Прокурор Туран гясябяси М.Ханкишийев

Май

6

Баш Кцнэцт

Прокурор М.Ханкишийев

Май

7

Шяки кянди

Прокурор М.Ханкишийев

Ийун

8

Баш Зяйзид

Прокурор М.Ханкишийев

Ийун

ШЯКИ РАЙОН ПРОКУРОРЛУЬУ


ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

№ 01 (183), Йанвар 2020

сящ. 3

Шяки Бялядиййяси тяркибдя илк иъласыны 2020-ъи ил йанварын 14-дя Шяки Бялядиййясинин 2019-ъу ил декабрын 23-дя кечирилмиш бялядиййя сечкиляриндя галиб эялмиш цзвляринин 1-ъи цмуми иъласы кечирилиб.

Allahverdiyev Mayis Ziyad oьlu, Шяки Бялядиййясинин сядри

йени кечириб

Иъласын эцндялийиня дахил олан ясас мясяляляр бялядиййя цзвляринин сялащиййятляринин танынмасы, бялядиййя сядринин сечилмяси вя бялядиййя сядринин мцавинляринин сечилмяси олуб.

Яширов Интигам Рагиф оьлу, сядрин Ы мцавини

Нясибов Елшян Мящяммяд оьлу, сядрин мцавини

Мусайева Сяййаря Акиф гызы, сядрин мцавини

Саламова Эцлназ Мустафа гызы, бялядиййя цзвц

Гядирзадя Сябиня Бяшарят гызы, бялядиййя цзвц

Гасымова Эцнай Абдулщямид гызы, бялядиййя цзвц

Саатов Аллащверди Илгар оьлу, бялядиййя цзвц

Мцршцдзадя Нуран Исмайыл гызы, бялядиййя цзвц

Ялийева Йагут Мещман гызы, бялядиййя цзвц

Мащмудова Эцнел Мяммядсалещ гызы, бялядиййя цзвц

Бящаряддинли Фяридя Сащиб гызы, бялядиййя цзвц

Щаъыйева Елмира Ялякбяр гызы, бялядиййя цзвц

Исмайылов Етибар Ъаббар оьлу, бялядиййя цзвц

Яфяндизадя Щафиз Амил оьлу, бялядиййя цзвц

Исмайыллы Яфсаня Рцстям гызы, бялядиййя цзвц

Яширов Рамил Назим оьлу, бялядиййя цзвц

Бялядиййя цзвляринин танынмасы иля баьлы иъласын сядри Интигам Яширов чыхыш едяряк Азярбайъан Республикасы Конститусийасынын 144ъц Маддясиня вя Азярбайъан Республикасы Мяркязи Сечки Комиссийасынын 11 йанвар 2020-ъи ил тарихли Гярарына ясасян сонунъу сечкилярдя ян чох сяс топлайыб Шяки Бялядиййясиня сечилмиш 17 няфярин сялащиййятляринин танынмасыны тяклиф етмишдир. Тяклиф ятрафында мцзакирялярдян сонра сясвермя йолу иля йекдилликля 17 няфярин сялащиййятляри танынмышдыр. Сонра иъласын сядри Интигам Яширов сонунъу сечкилярдя ян чох сяс топлайыб Шяки Бялядиййясиня цзв сечилян, Шяки КТИБ-дя баш мцщасиб вязифясиндя ишлямиш Майис Зийад оьлу Аллащвердлийевин Шяки Бялядиййясинин сядри вязифясиня сечилмясини тяклиф етмишдир. Иъласын сядри билдирмишдир ки, Майис Аллащвердийев щарда ишлямясиндян асылы олмайараг, щямишя юз цзяриня

дцшян вязифяни лайигинъя йериня йетирмиш, чалышдыьы коллективдя щюрмят газанмаьы баъармышдыр. Иълас иштиракчылары да И.Яшировун бу тяклифини бяйяндиклярини вя М.Аллащвердийевин Шяки Бялядиййясинин сядри вязифясини дя бюйцк мясулиййятля иъра едяъяйиня ямин олдугларыны билдирмишляр. Тяклиф сяся гойулмуш вя йекдилликля Майис Зийад оьлу Аллащвердийев Шяки Бялядиййясинин сядри вязифясиня сечилмишдир. Сонра Шяки Бялядиййясинин йени сечилимиш сядри Майис Аллащвердийев иъласда чыхыш едяряк Интигам Рагиф оьлу Яшировун, Елшян Мящяммяд оьлу Нясибовун вя Сяййаря Акиф гызы Мусайеванын бялядиййя сядринин мцавинляри вязифясиня сечилмялярини тяклиф етмишдир. Бу тяклифи дя топланты иштиракчылары мцзакиря едяряк, адлары чякилян щяр цч бялядиййя цзвцнцн али тящсилли, баъарыглы вя артыг бялядиййя ишиндя лазыми тяърцбяйя малик олдугларыны диггятя чатдырыб сяся гоймушлар. Беляликля Интигам

Яширов, Елшян Нясибов вя Сяййаря Мусайева йекдилликля Шяки Бялядиййяси сядринин мцавинляри сечилмишляр. Иъласын сонунда бялядиййя ямлакынын вя мювъуд сянядлярин йени сечилмиш бялядиййяйя тящвил-тяслим едил-

мяси цчцн беш няфяр бялядиййя цзвцндян ибарят комиссийанын йарадылмасы барядя гярар гябул едилмишдир.

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ, Мятбуат вя иътимаиййятля ялагяляр шюбяси


ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ. 4

№ 01 (183), Йанвар 2020

Иъра башчысынын сакинлярля эюрцшляри Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin baшчыsы Elxan Usubov мцтямади олараг район сакинляри иля эюрцшляр кечирир. Щямин эюрцшлярдя baшчыnыn mцavinlяri, aparatыn шюbя mцdirlяri, районун ayrы-ayrы xidmяt tяшkilatlarыnыn rяhbяrlяri дя iшtirak ediрlяr.

Баш Зяйзид кяндиндя

Гохмуг кяндиндя эюрцш Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin baшчыsы Elxan Usubov Yanvarыn 9-da Qoxmuq kяndinin sakinlяri ilя gюrцшцb. Иcra Hakimiyyяtinin baчыsы Elxan Usubov чыxыш edяrяk юlkяdя hяyata keчirilяn islahatlardan, яhalinin sosial mцdafiяsinin yaxшыlaшdыrыlmasы sahяsindя gюrцlяn iшlяrdяn, son dюvrlяr rayonda hяyata keчirilяn tяdbirlяrdяn sюz aчыb, qarшыda duran mяsяlяlяrdяn danышыb. Kяnd sakinlяri Musa Daшdяmirov, Umudvar Яbabяkirov, Яlibala Mяmmяdov vя baшqalarы чыxыш edяrяk Шяki-Qax avtomobil yolunun Qoxmuq kяndi яrazisindяn keчяn hissяsinin

iшыqlandыrыlmasы, Qoxmuq kяndinin iчmяli su ilя tяminatыnda yaranan fasilяlяrin aradan qaldыrыlmasы, heyvandarlыьыn inkiшaf

Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin baшчыsы Elxan Usubov yanvarыn 16-da Baш Zяyzid kяndinin sakinlяri ilя gюrцшцb.

etdirilmяsi цчцn юrцш sahяlяrinin ayrыlmasы vя sair mяsяlяlяri xahiш etmiшlяr. Шяki Шяhяr Иcra Hakimiy-

yяtinin baшчыsы Elxan Usubov qaldыrыlmыш mяsяlяlяrlя baьlы tapшыrыq verib vя tюvsiyяlяrini bildirib.

Киш кяндиндя сяййар гябул

Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin baшчыsы Elxan Usubov yanvarыn 23-dя Киш kяndinin sakinlяri ilя gюrцшцb.

Шяkinin kяndlяrindя 3 yeni mяktяb binasы tikilir

Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin baшчыsы Elxan Usubov чыxыш edяrяk юlkяdя vя Шяkidя юtяn il gюrцlmцш iшlяrdяn vя яldя olunmuш nailiyyяtlяrdяn danышыb, qarшыda duran vяzifяlяrя toxunub. Kяnd sakinlяri лыйев Эцлдямир, Гящряманов Октай, Мясимов Елшад Zяkяryяyev vя baшqalarы чыxыш edяrяk Киш кяндиня эялян електрик хяттинин Гохмуг хяттиня гошулмасы, електрик дирякляринин дяйишдирилмяси, кяндин бязи яразиляриндя мювъуд су проблеминин арадан галдырылмасы, кяндин мяркязиндян бялядиййя бинамынадяк олан йолун асфалтлашдырылмасы, Дулузлар мящяллясиня мапшрут верилмясиня кюмяклик эюстярилмяси вя саир мясяляляри хащиш етмишляр.

Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin baшчыsы Elxan Usubov qaldыrыlmыш mяsяlяlяrlя baьlы tapшыrыq verib vя tюvsiyяlяrini bildirib.

Эюрцшдя кяnd sakinlяri Zяkяryяyev Иsgяndяr, Yusifov Иrшad, Abdulsяmяdov Яli vя baшqalarы Baш Zяyzid kяndindя qazlaшdыrыlmayan 140 evя tяbii qazыn чяkilmяsinя kюmяklik gюstяrilmяsini, kяnddяki yararsыz elektrik dirяklяrinin vя xяtlяrin dяyiшdirilmяsini, uшaq baьчasы yerlяшяn яrazidя iчmяli su probleminin hяlli

mяqsяdilя bir яdяd artezian quyusu qazыlmasыna kюmяklik gюstяrilmяsini vя sair mяsяlяlяri xahiш etmiшlяr. Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin baшчыsы Elxan Usubov qaldыrыlmыш mяsяlяlяrlя baьlы tapшыrыq verib vя tюvsiyяlяrini bildirib.

Шяki rayonunun Cumakяnd, Baltalы vя Qumux kяndlяrindя tam orta mяktяblяr цчцn dюvlяt vяsaiti hesabыna 432, 360 vя 132 шagird yerlik yeni binalarыn tikintisinя baшlanыlыb. Tяhsil Nazirliyinin sifariшi ilя inшa edilяn hяr цч mяktяb binasыnыn nюvbяti dяrs ilinin яvvяlindя istifadяyя verilmяsi nяzяrdя tutulur. Шяki Шяhяr Tяhsil Шюbяsindяn верлян mяlumatда бildiriliр ki, bu tяhsil ocaqlarы indiyяdяk uyьunlaшdыrыlmыш, uzun

illяr istifadя edildiyindяn son vaxtlar yararsыz vяziyyяtя dцшmцш binalarda fяaliyyяt gюstяrib. Mцasir standartlara uyьun inшa edilяn yeni mяktяb binalarыnыn hяr цчц ikimяrtяbяlidir. Hazыrda mяktяb binalarыnыn tikintisindя bцnюvrяnin qazыlmasы vя betonlanmasы iшlяri gюrцlцr. Цmumiyyяtlя, son illяr rayonda 40-dяk yeni mяktяb binasы tikilib vя ya яsaslы tяmir edilib. O cцmlяdяn son iki ildя rayonda 11 modul tipli mяktяb binasы quraшdыrыlaraq шagirdlяrin istifadяsinя verilib.

Хябярлярин щазырланмасында Шяки Шящяр Иъра Щакимиййятинин интернет сящифясиндян истифадя олунуб.


ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

№ 01 (183), Йанвар 2020

сящ. 5

Шякидя депутат сечкиляриня щяср едилмиш семинарлар кечирилир Fevralыn 9-na tяyin edilmiш Milli Mяclisя seчkilяrlя яlaqяdar Mяrkяzi Seчki Komissiyasыnыn tяшkilatчыlыьы ilя yanvarыn 18-dя Шяki шяhяrindя keчirilяn regional seminarda seчki hцququnun pozulmasыna dair mцraciяtlяrя baxыlmasы mяsяlяlяri яtraflы mцzakirя olunub.

Seminarda MSK-nыn цzvlяri Qabil Orucov, Иlkin Шahbazov, respublikanыn шimal-qяrb bюlgяsindя, яtraf шяhяr vя rayonlarda fяaliyyяt gюstяrяn 17 seчki dairяsi dairя seчki komissiyalarыnыn hяr birindяn 3 ekspert olmaqla, цmumilikdя, aшaьы seчki komissiyalarыnыn 51 tяmsilчisi iшtirak edib. Сeminarы MSK цzvц Qabil Orucov aчaraq, Milli Mяclisя seчkilяrя hazыrlыqla яlaqяdar MSK tяrяfindяn hяyata keчirilяn tяdbirlяr barяdя mяlumat verib. Bildirilib ki, regional seminarlarыn keчirilmяsindя яsas mяqsяd dairя seчki komissiyalarыnыn ekspert qrupu цzvlяrinin seчki prosedurlarы ilя baьlы mяlumatlarыnыn artыrыlmasы vя praktiki vяrdiшlяrinin gцclяndirilmяsindяn ibarяtdir. Sonra Qabil Orucov "Seчki

hцququnun pozulmasы ilя яlaqяdar mцraciяt vя шikayяtlяrя baxыlmasы цzrя qanunvericiliyin tяlяblяri vя шikayяtlяrin araшdыrыlmasы prinsiplяri" mюvzusunda tяqdimatla чыxыш edib. Seminar iшtirakчыlarыna seчki qanunvericiliyi, seчki hцquqlarыnыn pozulmasы ilя baьlы шikayяtlяrin verilmяsi, шikayяt vermяk hцququna malik subyektlяr, шikayяtin obyekti, vяtяndaшlar tяrяfindяn tяqdim edilяn шikayяtlяrin formasы vя mяzmunu, seчki hцquqlarыnыn pozulmasыna dair шikayяtin verilmя mцddяti, шikayяtя dair qяrar qяbul olunmasы mцddяti, шikayяtin qяbul edilmяsindяn sonra nюvbяti prosedurlar vя digяr mяsяlяlяr barяdя яtraflы izahat verilib. Seminarda, hяmчinin MSK-nыn digяr цzvц Иlkin Шahbazovun "Seчkilяrlя baьlы mцraciяtlяrя dairя seчki komissiyalarы tяrяfindяn baxыlmasы. Ekspert qruplarыnыn

fяaliyyяtlяrinin яsaslarы" mюvzusunda tяqdimatы dinlяnilib. Qeyd olunub ki, seчkilяrlя яlaqяdar mцraciяtlяrя dairя seчki komissiyalarы tяrяfindяn baxыlmasы чox vacib mяsяlяdir vя vяtяndaшlarыn seчki hцququnun daha sяmяrяli tяmin olunmasыnda mцhцm яhяmiyyяt daшыyыr. Buna gюrя dя dairя seчki komissiyalarыnыn ekspert qrupunun цzvlяri mюvzu ilя baьlы qanunvericiliyin tяlяblяrini dяrindяn mяnimsяmяli vя юz vяzifяlяrinin юhdяsindяn layiqincя gяlmяlidirlяr. Tяdbirin praktiki hissяsindя kazuslar цzrя mцxtяlif шikayяt nцmunяlяri nяzяrdяn keчirilib, seчki komissiyalarы tяrяfindяn hяmin шikayяtlяrя dair mцvafiq qяrarlarыn qяbul edilmяsi mяsяlяlяrinя baxыlыb. Sonda seminar iшtirakчыlarыnы maraqlandыran suallar cavablandыrыlыb.

Шякидя яsas kapitala yюnяldilяn investisiyalarыn hяcmi 76,3 faiz artыb Шяki Шяhяr Statistika Иdarяsindяn верилян mяlumatа эюря, 2019-cu ildя Шяki rayonunda istehsalыn яsas sahяlяrindя ilkin hesablamalara gюrя, faktiki qiymяtlяrlя 469 milyon 147,3 min manatlыq mяhsul istehsal edilib vя xidmяtlяr gюstяrilib. Цmumi mяhsul buraxыlышыnыn hяcmi яvvяlki illя mцqayisяdя 6 milyon 672 min manat vя ya 1,4 faiz artыb. Buraxыlmыш mяhsulun 9,2 faizi dюvlяt, 90,8 faizi isя юzяl mцlkiyyяtin payыna dцшцr. Идарядян бildirilib ki, hesabat dюvrцndя rayonda iqtisadi vя sosial

sahяlяrin inkiшafыna 224 milyon 640,9 min manat investisiya yюnяldilib. Иnvestisiya qoyuluшunun hяcmi 2018ci illя mцqayisяdя 76,3 faiz artыb. Respublikanыn яn iri aqrar rayonlarыndan olan Шяkidя юtяn il 209 milyon 574 min manatlыq kяnd tяsяrrцfatы mяhsullarы istehsal olunub. Aqrar sahяdя mяhsul istehsalы яvvяlki illя mцqayisяdя 5,2 faiz artыb. Eyni zamanda, 2019-cu ildя rayonda 37 milyon 670,4 min manatlыq sяnaye mяhsullarы istehsal edilib, 73 milyon 512,4 min manat hяcmindя tikinti iшlяri hяyata keчirilib.

Йanvarыn 27-dя Шяki шяhяrindя Milli Mяclisя seчkilяrdя polisin xidmяti fяaliyyяtinя щяср едилмиш regional seminar-mцшavirя кечирилиб. Сeminar-mцшavirяdя Milli Mяclisя seчkilяrdя polisin xidmяti fяaliyyяtinя dair mяsяlяlяr mцzakirя olunub.

“Fevralыn 9-na tяyin edilmiш Milli Mяclisя seчkilяrin sabitlik vя яmin-amanlыq шяraitindя keчirilmяsi цчцn daxili iшlяr orqanlarыnыn qarшыsыna qoyulmuш vяzifяlяrin nцmunяvi yerinя yetirilmяsi xцsusi яhяmiyyяt kяsb edir. Bu mцhцm dюvlяt tяdbirinin юlkя qanunvericiliyinin tяlяblяrinя uyьun tяhlцkяsiz vя demokratik шяraitdя keчirilmяsindя, seчki gцnц vяtяndaшlarыn юz iradяsini sяrbяst vя azad ifadя etmяsindя ictimai asayiшin etibarlы qorunmasы mцhцm amillяrdяn biridir.” Бu fikirlяr Milli Mяclisя seчkilяrdя polisin xidmяti fяaliyyяtinin daha da tяkmillяшdirilmяsi ilя яlaqяdar yanvarыn 27-dя Шяki шяhяrindя keчirilяn regional seminarmцшavirяdя sяslяndirilib. Mяrkяzi Seчki Komissiyasы (MSK) vя Daxili Ишlяr Nazirliyinin birgя tяшkilatчыlыьы ilя keчirilяn tяdbir seчki prosesindя, elяcя dя sяsvermя gцnц polisin xidmяti fяaliyyяtini, polis orqanlarы ilя seчki komissiyalarыnыn qarшыlыqlы fяaliyyяtini tяkmillяшdirmяk, bu istiqamяtdя gюrцlmцш iшlяrin sяmяrяliliyini daha da yцksяltmяk mяqsяdi daшыyыb. Seminarmцшavirяdя MSK-nыn цzvlяri, Daxili Ишlяr Nazirliyinin яmяkdaшlarы, Шяki-Zaqatala bюlgяsindя, elяcя dя яtraf шяhяr vя rayonlarda fяaliyyяt gюstяrяn 17 seчki dairяsi цzrя dairя seчki komissiyasыnыn sяdrlяri, 11 шяhяr vя rayon polis orqanlarыnыn nцmayяndяlяri iшtirak ediblяr. Шяki Шяhяr Rayon Polis Шюbяsinin rяisi, polkovnik Azяr Muradov vя MSK-nыn цzvц Tofiq Hяsяnov чыxыш edяrяk bildiriblяr ki, юlkяmizdя seчkilяrin

keчirilmяsi sahяsindя bюyцk tяcrцbя qazanыlыb. Яminliklя qeyd etmяk olar ki, Milli Mяclisя seчkilяr dя яvvяlki illяrdя olduьu kimi, yenя dя demokratik, яdalяtli, шяffaf, beynяlxalq standartlara uyьun keчirilяcяk. Sonra MSK-nыn цzvц Tofiq Hяsяnov "Seчki qanunvericiliyi, seчki komissiyalarыnыn sistemi, seчki prosesi, onun mяrhяlяlяri vя mцddяtlяri. Seчki komissiyalarы vя polis orqanlarыnыn birgя fяaliyyяti яsaslarы" mюvzusunda tяqdimatla чыxыш edib. Bildirilib ki, MSK Milli Mяclisя seчkilяr яrяfяsindя maariflяndirmя tяdbirlяrinя xцsusi diqqяt ayыrыr. Belя seminar-mцшavirяlяrin seчki hцququnun hяyata keчirilmяsindя ictimaiyyяtin, seчicilяrin, bцtцn seчki subyektlяrinin maariflяndirilmяsi baxыmыndan xцsusi яhяmiyyяti var. Seminarmцшavirяdя Daxili Ишlяr Nazirliyinin Baш Иctimai Tяhlцkяsizlik Иdarяsinin nцmayяndяsi, polis polkovniki Hamlet Hцmbяtяliyev "Seчki kampaniyasы dюvrцndя vя seчkilяrin keчirildiyi gцn ictimai qaydanыn tяmin edilmяsi ilя baьlы polis яmяkdaшlarыnыn hцquq vя vяzifяlяri. Seчkidяn sonrakы dюvrdя seчki bцlletenlяrinin vя digяr seчki sяnяdlяrinin dairя vя Mяrkяzi Seчki Komissiyasыna gяtirilmяsi zamanы tяhlцkяsizlik tяdbirlяrinin gюrцlmяsi" mюvzusunda tяqdimatla чыxыш edib. Qeyd olunub ki, Milli Mяclisя seчkilяrlя яlaqяdar asayiшin mцhafizяsi, ictimai qaydalarыn qorunmasы vя ictimai tяhlцkяsizliyin tяmin olunmasы ilя baьlы Daxili Ишlяr Nazirliyinin rяhbяrliyi tяrяfindяn xцsusi tяdbirlяr planы tяsdiq edilib vя

icrasы nяzarяtя gюtцrцlцb. Seчki kampaniyasыnыn tяbliьat-tяшviqat mяrhяlяsindя, elяcя dя sяsvermя gцnц seчicilяrin, beynяlxalq mцшahidячilяrin vя seчki prosesindя iшtirak edяn digяr subyektlяrin tяhlцkяsizliyinin tяmin edilmяsi, hцquqlarыnыn qorunmasы, polis яmяkdaшlarыnыn vяtяndaшlarla цnsiyyяtdя etik davranыш qaydalarыna ciddi riayяt etmяlяri vя digяr bu kimi mяsяlяlяr nazirliyin rяhbяrliyi tяrяfindяn daim diqqяt mяrkяzindя saxlanыlыr. Diqqяtя чatdыrыlыb ki, seчki kampaniyasы ilя яlaqяdar dairя vя mяntяqя seчki komissiyalarы nцmayяndяlяrinin polisin fяaliyyяti ilя baьlы qaldыrdыqlarы bцtцn mяsяlяlяr operativ qaydada hяll olunacaq. Seчki bцlletenlяri saxlanыlan dairя vя seчki mяntяqяlяrinin mцhafizяsinin tяшkil edilmяsi, sяsvermяdяn яvvяl bцlletenlяrin Mяrkяzi Seчki Komissiyasыndan dairя seчki komissiyalarыna vя oradan seчki mяntяqяlяrinя, seчki qurtardыqdan sonra isя seчki mяntяqяlяrindяn dairя seчki komissiyalarыna vя oradan Mяrkяzi Seчki Komissiyasыna gяtirilmяsi zamanы mцhafizяnin tяmin edilmяsi цчцn bцtцn zяruri tяdbirlяr gюrцlяcяk. Seminarmцшavirяdя, hяmчinin MSK-nыn цzvц Иlkin Шahbazovun "Seчki subyektlяri, onlarыn hцquq vя vяzifяlяri. Seчki subyektlяrinin fяaliyyяtinя qanunsuz mцdaxilяnin yolverilmяzliyi" mюvzusunda tяqdimatы dinlяnilib. Sonda seminarmцшavirя iшtirakчыlarыnыn suallarы cavablandыrыlыb. Seminar-mцшavirяdя ATЯT-in beynяlxalq mцшahidячilяri dя iшtirak ediblяr.


сящ. 6

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

ЙЕНИ ТЯЙИНАТ Эцлнаря Мяммяд гызы Нясибова Шяки шящяр 17 сайлы там орта мяктябин дирекотру вязифясиня тяйин едилиб. Эцлнаря Нясибова 1986-ъы ил йанварын 7-дя Шякидя анадан олуб. 1992-2003-ъц иллярдя орта тящсил алдыгдан сонра Эянъя Дювлят Университетинин Кимйа-биолоэийа факцлтясиня дахил олуб вя 2009-ъу илдя бураны мцвяффягиййятля баша вуруб али тящсиля йийяляниб. 2011-ъи илдя Шяки Техники Йарадыъылыг Мяркязиндя кимйабиолоэийа цзря дярняк рящбяри кими ямяк фяалиййятиня башлайыб. 7 ай сюзцэедян вязифядя чалышдыгдан сонра Шяки шящяр Р.Яфяндийев ад. 10 сайлы там орта мяктябдя биолоэийа мцяллими кими фяалиййятини давам етдириб вя 2020-ъи илядяк бурада биолоэийа фяннини тядрис едиб. Республикамызда кечирилян мяктяб директорларынын ишя гябулу имтащанында шящяримиз цзря ян йцксяк - 47 бал топлайыб мцсащибя мярщялясиндян уьурла кечдикдян сонра, Азярбайъан Республикасынын тящсил назири Ъейщун Байрамовун ямри ясасында Шяки шящяр 17 сайлы там орта мяктябиня директор тяйин едилиб. 2013-ъц илдян ЙАП-ын цзвц олан Э.Нясибованын тящсил сащясиндя ялдя етдийи бир чох уьурлар да вар - о, 2014-ъц илдя Шяки шящяр Тящсил Шюбясинин кечирдийи сынаг имтащанында йцксяк нятиъя эюстярмиш, 2016-2017ъи иллярдя "Сабащын алимляри" вя "Идейа вар" лайищяляриндя иштирак етмиш, 2017ъи илдя Дювлят цмумтящсил

Эцлнаря Нясибова мцяссисяляриндя чалышан мцяллимлярин билик вя баъарыгларынын диагностик гиймятляндирилмясиндя иштирак едиб йуксяк бал топламыш, Тящсил Назирлийи вя диэяр тяшкилатлар тяряфиндян кечирилян курсларда мцвяффягиййятля иштирак едиб сертификатлар алмышдыр.

***

РЕДАКСИЙАДАН: Шяки Бялядиййясинин коллективи Эцлнаря ханымы йени вязифяйя тяйин олунмасы мцнасибятиля тябрик едир, она мяктяб директору кими эянъ няслин йетишмясиндя цзяриня дцшян чятин вя мясулиййятли ишин ющдясиндян лайигинъя эялмяйи арзу едир.

№ 01 (183), Йанвар 2020

Яhalinin saьlamlыьыnыn qorunmasы dюvlяtimizin sosialyюnцmlц siyasяtinin tяrkib hissяsidir vя bu mяsяlя юlkя rяhbяrliyinin daim diqqяt mяrkяzindяdir. Tяsadцfi deyildir ki, son illяr dюvlяt bцdcяsindя sяhiyyя sahяsinя ayrыlan xяrclяr dяfяlяrlя artыb, respublikamыzda mцasir tibbi avadanlыq vя cihazlarla tяchiz olunmuш yцzlяrlя yeni tibb mцяssisя яhalinin istifadяsinя verilib. Sяhiyyя sahяsindя aparыlan uьurlu islahatlarыn davamы kimi, юlkяmizin bяzi regionlarыnda artыq icbari tibbi sыьortanыn tяtbiqinя baшlanыlыb. Яsas mяqsяd яhalinin sяhiyyя xяrclяri ilя baьlы maliyyя yцkцnц azaltmaq vя yцksяk keyfiyyяtli tibbi xidmяtlяrя яlчatanlыьыnы tяmin etmяkdir.

poliklinikalarы, Perinatal Mяrkяz, hяmчinin Tяcili Tibbi Yardыm Stansiyasы rayon Mяrkяzi Xяstяxanasыnыn binasыna kючцrцlцb. Mяqsяd sakinlяrя bir mяrkяzdя xidmяt gюstяrmяklя vяtяndaш mяmnunluьuna nail olmaqdыr. Poliklinikanыn yerlяшdiyi яvvяlki binada isя Ailя Saьlamlыq Mяrkяzi fяaliyyяt gюstяrir. Hazыrda rayon яhalisinя Mяrkяzi Xяstяxana ilя yanaшы, Turan qяsяbяsi,

mцavininin sюzlяrinя gюrя, yanvarыn яvvяlindяn bu gцnяdяk xяstяxanaya 10 mindяn чox sakin mцraciяt edib. Onlardan 140 nяfяri stasionar, 8508 nяfяr isя ambulator mцalicяyя cяlb olunub. Gцn яrzindя xяstяxanaya orta hesabla 1500-2000 nяfяrяdяk vяtяndaш mцraciяt edir. Mцayinя olunmaq цчцn xяstяxanaya gяlяn Шяki sakini Nazlы Qяribova AZЯR-

Иcbari tibbi sыьorta vяtяndaшlara xidmяtin sяviyyяsini yцksяldir

Шящид аиляляри иля эюрцш 20 Yanvar faciяsinin otuzuncu ildюnцmц ilя яlaqяdar yanvarыn 18-dя "Yaffle Иnn" otelindя Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin tяшkilatчыlыьы ilя шяhid ailяlяri ilя gюrцш keчirilib.

Qeyd olunmuшdur ki, 20 Yanvar hяm dя xalqыmыzыn suverenlik, azadlыq uьrunda mцbarizяsinin rяmzidir, tank vя silahlara sinя gяrяn oьullarыmыzыn fяxr vя шяrяf gцnцdцr. Vurьulanmышdыr ki, Prezident cяnab Bu il yanvarыn 1-dяn etibarяn icbari tibbi sыьortanыn ilkin mяrhяlяdя tяtbiqinя baшlanыlan rayonlardan biri dя Шяkidir. Иcbari tibbi sыьorta sisteminя keчid rayon яhalisinin keyfiyyяtli vя hяrtяrяfli tibbi xidmяtlя tяmin olunmasыna imkan verяcяk vя bu xidmяtlяrdяn rayon sakinlяri ilя yanaшы, яtraf rayonlarыn яhalisi dя faydalanacaq.

Azяrbaycan Respublikasы Prezidentinin Administrasiyasыnыn rяhbяrinin 20 Yanvar faciяsinin otuzuncu ildюnцmцnцn keчirilmяsi ilя baьlы Tяdbirlяr Planыna uyьun olaraq keчirilяn tяdbirdя чыxыш edяnlяr bildirmiшlяr ki, 20 Yanvar mцstяqillik vя suverenlik uьrunda цmumxalq mцbarizяsinя qalxmыш Azяrbaycanыn azadlыq mцbarizяsi tarixinin яn шanlы, eyni zamanda qanlы sяhifяlяrindяn biridir. 28 il яvvяl Qanlы Yanvar gцnlяrindя Azяrbaycanыn mцstяqilliyi vя azadlыьы uьrunda mцbarizяyя qalxmыш dinc яhaliyя qarшы qыrьыn tюrяdildi. Bu, milli mяnliyя, milli dяyяrlяrя, insanlыьa qarшы bir cinayяt idi.

Иlham Яliyevin gюstяriш vя sяrяncamlarы ilя Vяtяnin mцstяqilliyi uьrunda sinяsini sipяr etmiш шяhidlяrimizin ailяlяrinя dюvlяt qayьыsыnыn gюstяrilmяsi, onlarыn sosial rifahыnыn tяmin edilmяsi mяsяlяlяri daim diqqяtdя saxlanыlыr. Tяdbirdя чыxыш edяn шяhid ailяlяrinin цzvlяri dюvlяt tяrяfindяn gюstяrilяn qayьыdan razы olduqlarыnы, dюvlяtчilik яtrafыnda sыx birlяшdiklяrini bildiriblяr. Sonra tяdbir yemяk sцfrяsi яtrafыnda davam edib. Sonda шяhid ailяlяrinin цzvlяrinя humanitar yardыm gюstяrilib.

AZЯRTAC-ыn bюlgя mцxbiri Шяki Rayon Mяrkяzi Xяstяxanasыnda olub, icbari tibbi sыьorta sisteminя keчidlя baьlы gюrцlяn iшlяrlя maraqlanыb. Шяki Rayon Mяrkяzi Xяstяxanasы Publik hцquqi шяxsin direktor mцavini Sяrxan Musayev bildirib ki, yeni sistemя keчdikdяn sonra Шяki шяhяrinin sяhiyyя ocaqlarы, o cцmlяdяn xяstяxananыn poliklinika шюbяsi, uшaq

Aшaьы Gюynцk vя Kiчik Dяhnя kяnd xяstяxanalarыnda yaradыlan Ailя Saьlamlыq mяrkяzlяri, hяmчinin 15 kяnd hяkim vя 41 kяnd tibb mяntяqяsi vasitяsilя tibbi xidmяtlяr tяqdim olunur. Perinatal Mяrkяzin xidmяtlяrindяn isя bюlgяyя daxil olan rayonlarla yanaшы, Yevlax vя Mingячevir шяhяrlяrinin, Aьdaш rayonunun яhalisi dя faydalanыr. Sяrxan Musayev bildirib ki, icbari tibbi sыьorta sisteminя keчidlя яlaqяdar rayon mяrkяzi xяstяxanasыna mцraciяt edяn vяtяndaшlarыn mяmnunluьunu tяmin etmяk цчцn xяstяxanada 20 yerdя qeydiyyat mяrkяzi yaradыlыb. Sakinlяr яvvяlcя Ailя Saьlamlыq Mяrkяzindяki ailя hяkiminя mцraciяt edirlяr. Sonra xяstя mцayinяlяrdяn keчmяk цчцn rayon mяrkяzi xяstяxanasыnыn mцvafiq шюbяlяrinя gюndяrilir, ehtiyac yaranarsa, ixtisaslы hяkimlяrя yюnlяndirilir. Direktor

TAC-ыn bюlgя mцxbirinя mцsahibяsindя yaradыlan шяraitdяn razы qaldыьыnы bildirib: "Son vaxtlar gюzцmdя problem yaranыb. Burada чalышan Gцlnarя hяkimя gюstяrmяyi mяslяhяt bildilяr. Mяni чox yaxшы qarшыladыlar. Hяkim hяrtяrяfli mцayinя etdi vя katarakta яmяliyyatыnыn aparыlmasыnы mяslяhяt gюrdц. Mцalicя цчцn Bakыya getmяyimя ehtiyac yoxdur, elя bu xяstяxanada da яmяliyyat olunacaьam". Oftalmoloqhяkim Gцlnarя Mяmmяdovanыn sюzlяrinя gюrя, icbari tibbi sыьorta sisteminя keчdikdяn sonra mцraciяtlяrin sayы artыb. Bцtцn яmяliyyatlar sыьorta hesabыna hяyata keчirilir. Xяstяxanaya mцraciяt edяn vяtяndaшlar цmumi vя biokimyяvi laboratoriyalarыn, rentgen, ultrasяs, elektrokardioqrafiya, flцoqrafiya vя digяr tibbi kabinetlяrin xidmяtlяrindяn geniш istifadя edirlяr.


№ 01 (183), Йанвар 2020

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ. 7

MИLLИ MЯTBUATЫMЫZЫN VЯ JURNALИSTИKAMЫZЫN ШИRMЯMMЯD HЦSEYNOV MЯKTЯBИ

Рамиз ОРСЯР (Яввяли ютян сайларымызда) Bюyцk mцяllim, fяdakar, yorulmaz tяdqiqatчы alim Шirmяmmяd Hцseynov цчcildlikdя "Azяrbaycan" qяzetinin XX яsrin яvvяllяrindяki (noyabr 1918-aprel 1920) fяaliyyяtinя iшыq tutaraq цstцndяn zamanlar keчяndяn sonra da salnamя sayыlacaq, tarixin bяrpa olunmasы цчцn mяnbяyя чevrilяcяk, saralыb solsa da mahiyyяtcя kюhnяlmяyяcяk, yeni чaьdaш zamanla da цnsiyyяtя girя bilяcяk qяzet vя jurnalыn necя olmaьыnы gюstяrir vя sanki tribunadan, юzцnяmяxsus alicяnablыq, bir qяdяr dя kяdяr vя qыnaqqarышыq sяslяnir: "Maraqlananlar цчцn faydasыz olmaz". Bu dюrdcя kяlmя sюz яsl oxucuda soyuq duш effekti yaradыr vя Шirmяmmяd mцяllim tяlяbяlяrinя, hяm dя oxucularыna sяslяnir ki, qяlяm gюtцrцb qяzet, jurnal buraxanda bir an da olsun zamanы gяlяnя qяdяr hяr suala cavab tяlяb edяn tarix qarшыsыnda mяsuliyyяtinizi unutmayasыnыz. Necя ki, bunu Mяhяmmяd Яmin Rяsulzadя, Цzeyir bяy Hacыbяyli, Шяfi bяy Rцstяmbяyli, Ceyhun bяy Hacыbяyli "Azяrbaycan" qяzetinin sяhifяlяrindя Вяtяn, millяt sevgisinin iшыьыnda цrяklяrinin atяшi ilя etmiшlяr. Bцtцn varlыьы ilя Vяtяn iшыьыna чevrilяn Шirmяmmяd Hцseynov Azяrbaycanda Яbdцlkяrim Яlizadяnin, Tahir Mяhяrrяmovun, Mяmmяdaьa Sultanovun, Nяsrяddin Qarayevin, Яbцlfяz Rяhimovun, Qulam Mяmmяdlinin, Яziz Mirяhmяdovun vя bir sыra baшqalarыnыn yaratdыqlarы mяtnшцnaslыq mяktяbinin sяngimяkdя olan ocaьыnы gurlandыrdы, bu ocaьa yeni atяш, yeni iшыq mяnbяyi vermяklя tarixi nяшr olan цчcildlik nadir mяtnшцnaslыq abidяsini yaratdы vя чox vaxtыnda Vяtяn, xalq, millяt, azadlыq vя istiqlal sevяrlяrя яrmaьan etdi. Bu цчcildliyin яn цmdя tяlqinlяrindяn biri Шirmяmmяd Hцseynovun Azяrbaycan tarixinя, Azяrbaycan millяtinя, istiqlalыmыza, istiqlalыmыz yolunda canlarыnы belя яsirgяmяyяn qurucu babalarыmыza, onlarыn яqidяsinя, mцbarizя yoluna, inam vя imanlarыna, bюyцk kiшilяrin ruhuna olan sяdaqяtin, ehtiram vя etibarыn tяcяssцmц, bir dя onun tяntяnяsidir. Шцbhя etmirяm ki, bu цчcildliyin tяmяlindя vя onun nцvяsindя bцtцn yaшlarыnda Шirmяmmяd mцяllimin sinяsini kюrцklяyяn, azadlыьa tяшnя цrяyini dюyцndцrяn bюyцk EШQ dayanыr. Bu gцn dя onu yaшadan, gяnclik ehtirasы ilя чalышdыran elя o bюyцk EШQ-dir. Tanыdыьыm qяdяrincя o, eшqsiz яlinя qяlяm alыb nя bir sюz yazыb, nя dя eшqli цrяyinя tяkid

gюstяrib bir sюz deyib. Vя hяrdяn mяnя elя gяlir ki, millяtimin Шirmяmmяd mцяllimi - istiqlal aшiqi, Vяtяn, xalq sevgisinin, bюyцk EШQ-in yeriyяn canlы abidяsidir. Bюyцk yaradan Шirmяmmяd mцяllimi xalqыmыza bяxш edib ki, yurddaшlarы, vяtяnsevяrlяr, istiqlalpяrvяrlяr onun bu nцmunяsindяn dя yararlansыnlar vя onun mяktяbinin iшыьыnы daha da gurlandыrsыnlar.

*** TALE FИLMИ "MИLLЯT YAD DAШЫNЫN KEШИKЧИSИ" Annotasiya: Ssenari mцяllifi: Rafael Hцseynov;

daha yaxшы tanыnmasы vя bilinmяsi цчцn mюtяbяr tяmяllяr yaratmыш, cцmhuriyyяt dюvrц milli parlamentimizin шanlы sяhifяlяrini mцasir vя gяlяcяk nяsillяrя чatdыran qiymяtli kitablar silsilяsi doьurmuшdur. Azяrbaycanыn elmi vя яdяbi mцhiti, elяcя dя geniш oxucu kцtlяsi цчцn nяzяrdя tutulan bu kitab tanыnmыш alim vя pedaqoq, Яmяkdar jurnalist, professor Шirmяmmяd Hцseynovun юmцr vя yaradыcыlыq yoluna hяsr edilir". Yяqin mцtaliяsi yerindя vя ya qяnaяtbяxш olan oxucu sюhbяtin kimdяn vя nяdяn getdiyini yuxarыda sяslяndirdiyim qeydlяrdяn baшa dцшdц vя sonrakы qeydlяrimi oxumaьa davam edяcяk. Sюhbяtin kimdяn vя nяdяn getdiyini ilk sяtrlяrdяn чюzя bilmяyib fikrя gedяnlяr цчцn isя deyirяm: Mцraciяt obyektim яsяrlяrini bюyцk шюvq vя ilhamla yazan

Hцseynovun "Millяt yaddaшыnыn keшikчisi" kitabы mцtaliяnizin iшыьыnda sяhifяlяnsin. Bяri baшdan bir mяsяlяyя dя aydыnlыq gяtirmяk istяyirяm. Soyadlar (Шirmяmmяd Hцseynov Rafael Hцseynov) dцшцncяlяrinizi dцz yolundan sapdыrmasыn. Onlar nя qardaшdыrlar, nя яmioьlanlarы. Soyadlarыnыn eyni olmasы tam tяsadцfidir. Bizdя "ad bostandыr" deyimi var, mяncя soyadlarыn da "bostan" kimi qяbul edilmяsi anlaшыlan vя baшa dцшцlяndir. Onlar heч bir bюlgяni dя tяmsil etmirlяr. Hяr hansы bir qohumluq mцnasibяtlяri dя yoxdur. Sюzцmцn canы var. Onlarы birlяшdirяn xяtlяr vя paralellяr isя Rafael Hцseynovun Шirmяmmяd Hцseynov haqqыnda "tarixi sяnяdli film" яmяlя-яrsяyя

Ширмяммяд Щцсейнов щяйат йолдашы Цлкяр ханымла “Azяrbaycan qяzetindя parlament hesabatlarы vя шяrhlяr” kitabыnыn tяqdimat мярасиминдя, Ийун 2017. Qurluшчu rejissior:Rafael Hцseynov; Tяrtibчi rяssam:Rafael Hцseynov; Mяtni sяslяndirir:Rafael Hцseynov.

Bakы, "Elm vя tяhsil", 2018

"Mяhяbbяt vя minnяtdarlыqla Azяrbaycan Parlamentinin 100 yaшыna vя Mяclisi-Mяbusanы шяrяf tariximizin parlaq sяhifяsinя чevirmiш qurucu babalarыn iшыqlы xatirяsinя ithaf edilir" Tanыtыm: "Gюrkяmli pedaqoq, publisist, mяtnшцnas, milli mяtbuat tarixinin misilsiz araшdыrыcыsы Шirmяmmяd Hцseynovun uzun юmrц boyu layiq gюrцldцyц чoxlu tяltif vя mцkafatlarыn sыrasыnda "Qыzыl qяlяm" dя var. Яslindя qыzыl qяlяm ifadяsi vя anlayышы bu mцkafatsыz da Шirmяmmяd mцяllimin bцtцn yaradыcыlыьыna aid edilя bilяr. O, Azяrbaycan istiqlal tarixinin qыzыl sяhifяlяrini vя parlaq шяxsiyyяtlяrini dяrindяn юyrяnяrяk bцtюvlцyц ilя xalqa tяqdim etmяk yolunda geniшmiqyaslы fяaliyyяt gюstяrir. Araшdыrmalarы vя nяшrlяri ilя o, Hяsяn bяy Zяrdabi, Mяhяmmяd Яmin Rяsulzadя, Цzeyir Hacыbяyli, Яlimяrdan bяy Topчubaшov, Яhmяd bяy Aьayev vя digяr millяt fяdailяrinin шяxsiyyяti vя irsinin

vя mяnim dя onlarы sevя-sevя, hяm dя qayыdaraq tяkrar-tяkrar oxuduьum akademik Rafael Hцseynovun "Millяt yaddaшыnыn keшikчisi" kitabыdыr. Bu kitabы tarixi sяnяdli film adlandыrmaьыm da tяsadцfi deyil. Mяn qяnaяtlяrimi sizinlя bюlцшяcяyяm. Sizinsя qiymяtlяndirmя vя dяyяrlяnrmя hцququnuz юzцnцzdя qalыr. Fitri istedadыn, bulaq kimi чaьlayan шяffaf vя tяbii ilhamыn iшыьыnda, ana sцdц qяdяr saf, doyumlu vя duyumlu dillя yazыlmыш bir яsяr oxucusunun fikrini yeni-yeni чalarlara yюnяldя, azыndan onun dяrkini vя rяyini gюz kimi "qamaшdыra" bilяr. Bu yюndя yazыlmыш "Millяt yaddaшыnыn keшikчisi"ni oxuyub sona чatdыqdan sonra uzun mцddяt tarixin yaddaшыna riшяlяnmiш fikir vя xяyallarыmы яlя ala bilmяdim vя mяnя elя gяldi ki, mяn kitab oxumamышam, stolumun цstцndяki dя чox qiymяtli mяxяz-kitab deyil. Mяn яvяzsiz pedaqoq, publisist vя tяdqiqatчы alim, bюyцk hяrflяrlя yazыlan qeyrяtli VЯTЯNDAШ Шirmяmmяd Hцseynov haqqыnda ekranlaшdыrыlmыш tarixi sяnяdli xronikaya - filmя baxmышam. Ona gюrя dя mяni mяzur gюrцn, filmя baxmышam deyяndя yaddaшыnыzda Rafael

gяtirmяsi vяtяndaшlыq, шяrяf, vicdan, milli dяyяrlяrя sahiblik, varislik vя яnяnя mяsяlяsidir. Яsяrin mяni sehrlяmяsinin bir sяbяbi dя Rafael Hцseynovun millяt vя tarix qarшыsыnda gюrdцyц bu iшin-bu kitabы yazmasыnыn bir sяbяbi dя onu bir nяfяsя, bюyцk sevgi vя mяhяbbяtlя yazmasы da - Шirmяmmяd mцяllimя - bюyцk ustada olan xяlяflik borcunun mяsuliyyяtindяn qaynaqlanыr. Kitabыn юzяlliklяri чoxdur. Яn цmdяsi dя bяdii publisistika ilя ictimai siyasi publisistikanыn sintezindя fikir vя qяnaяtlяrin tяzahцr etmяsidir. Bяdii tяsvir vя ifadя vasitяlяrindяn yetяrincя, hяm dя dцшцnцlmцш vя mяqsяdyюnlц шяkildя istifadя olunmasы mцяllifin yцksяk peшяkarlыьыndan vя onun bюyцk sюz sahibi olmasыndan xяbяr verir. "Millяt yaddaшыnыn keшikчisi" adыn юzц obrazlы deyilmi? Mяncя, яsяrя verilяn bu ad bюyцk ustad Шirmяmmяd mцяllimin fяaliyyяtini dяyяrlяndirяn meyarlarыn sюzцn yaddaшыndakы яksidir. Kitabыn dili - mцяllifin tяhkiyyяsi o qяdяr шirin vя mяlhяmanяdir ki, чox asanlыqla vя usdufca oxucunun qolundan tutub onu tarixi keчmiшimizя aparыr, anlatmaq vя aшыlamaq istяdiklяrini sяrgilяdikdяn

sonra, bu gцnцmцzя qaytarыr, яsas mяtlяblяrini pычыldayыr vя bяnzяrsiz ustalыqla onu gяlяcяyя hazыrlayыr vя yoluna iшыq tutur. Bu, hяm dя яsяrin kompozisiyasыnы шяrtlяndirir. Bizdя bir deyim var. Dili шirin, dцшцncяsi saьlam, sюzц-sюhbяti canlara yaь kimi yayыlan birisi haqqыnda danышanda, rяy bildirяndя deyirlяr ki, ondakы o dil var ha, ilanы yuvasыndan чыxardar. Rafael Hцseynovun da dili barmaqla sayыlacaq qяdяr yцksяk ranqlы natiq dilidir. Yяni, шяkililяrin tяbirincя desяk, "ilanы yuvasыndan чыxardan" dildir. Tarixi faktlar-gerчяklik, hяyat hadisяlяri vя surяtlяr yцksяk mizan-tяrяzidя verildiyindяn яsяrin mюvzu vя ideyasы oxucunu razы salыr, hяm dя dцшцnцb-daшыnmaq, юzцnц yaxшыlыqlara: doьruculluьa, dцzlцyя, mяrdlik vя mцbarizliyя, millяt vя xalq sevgisinя sяfяrbяr olunmaq цчцn fakt vя zaman ayыrыr. Elя buradaca qeyd edim ki, kitaba daxil edilmiш foto шяkillяr (цz qabыьыnыn 1-4-cц sяhifяsindя 59, iч sяhifяlяrdя isя 78 foto шяkildяn istifadя edilmiшdir.) tяsadцfi xarakter daшыmыr. Onlar Шirmяmmяd Hцseynov obrazыnы tamamlayan, onun kimliyini, hardan gяlib hara getdiyini bяlяdlяyяn nцmunяlяrdir. "Millяt yaddaшыnыn keшikчisi"nin portretini Rafael Hцseynovun dili ilя xatirя boxчalarыnыn dцyцnцnц aчыr vя oxucularыnы da xatirяlяr gцlшяninя qanadlandыrыr. Kimsя юzlцyцndя dцшцnя bilяr ki, Rafael Hцseynov qarшыsыna qoyduьu mяqsяdя nail ola bilmiшdirmi? Cavabыm bir mяnalыdыr, hя! Mюvzunun bюyцklцyц vя geniшliyi baшqa bir sюhbяtin яsasы ola bilяr. Axы eyni mюvzuya mцxtяlif baxыш bucaqlarыndan, mцxtяlif prizmalardan, mцxtяlif meyar vя dяyяrlяrlя yanaшma nцmunяlяri mюvcuddur. Onun sяlяflяri on illяrdir ki, юyrяnilir, ancaq yenя dя onlar юyrяdir vя bu missiyalarыnы bu gцn dя davam etdirirlяr. Rafael Hцseynov kiчik qardaшыn bюyцk qardaшa "Hяsяn bяy Zяrdabinin Mirzя Fяtяli Axundzadяyя цnvanladыьы яrkli mяktubunu xatыrlayaraq yazыr: "Mюhtяrяm Mirzя Fяtяli! Yazыrsыnыz ki, yaшыnыz yeni яsяr yazmaьa imkan vermir. Чox heyf! ...Dincяlmяk istяyirsinizsя, Allah sizя rahatlыq versin! Amma dцшцnmяyin ki, xalqыn maariflяnmяsi bir mяqalя, ya pyeslя alыna bilяr. Xeyir, burada qat-qat artыq яzab-яziyyяt var ki, bir, ya hяtta on rяhbяrin dя юmrц vя zяhmяti buna azdыr. Bяlkя sizi dayandыran odur ki, axы niyя baшqasы deyil, siz чalышmalыsыnыnz, юzц dя havayы vя bir "saь ol" eшitmяyя цmid olmadan. Belя halda izah etmяyi vacib bilirяm ki, sюhbяt xalqa mяhяbbяtdяn, bяndяyя mяhяbbяtdяn, nadanlarы maariflяndirmяkdяn gedirsя, bu suala yer yoxdur. Kim bizlяr kimi xalqыn, hяm dя bu avam xalqыn maariflяnmяsinя юmrцnц hяsr edirsя, onu belя dцшцncя dayandыrmamalыdыr. O юzц mцkafatыnы tapыr, vicdanыnы paklaшdыrыr". (Арды вар)


ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ. 8

Шякидя...

№ 01 (183), Йанвар 2020

.. яtt T u r iz . ...D D юv ю v llя i z m Ag A g e n t li l i yyiinn in in s яd яtt яn arr la я d r i vvя я n d aaшш lla l a g ююrr цш ц ш цb цb

...бядии тикмя устасынын фярди сярэиси ачылыб

Yanvarыn 17-dя Dюvlяt Turizm Agentliyinin sяdri Fuad Naьыyev Шяki шяhяrindя yerlяшяn "Sяnяtkarlar evi"ndя Шяki, Qax, Zaqatala vя Balakяn rayonlarыndan olan turizm sektorunun nцmayяndяlяrini qяbul edib.

Yanvarыn 30-da Шяki Dюvlяt Rяsm Qalereyasыnda шяhяrdяki 2 nюmrяli Uшaq Musiqi Mяktяbinin mцяllimi, gяnc bяdii tikmя ustasы Tцrkan Яhmяdovanыn яl iшlяrindяn ibarяt sяrgi aчыlыb. Azяrbaycan Gяnclяri Gцnц яrяfяsindя Шяki Regional Mяdяniyyяt Иdarяsinin dяstяyi ilя tяшkil edilяn sяrginin яsas mяqsяdi Azяrbaycanыn geniш yayыlmыш qяdim xalq sяnяti nюvlяrindяn olan bяdii tikmяni qoruyub saxla-

lereyasыnыn direktoru Иlahя Mяmmяdova чыxыш edяrяk, Tцrkan Яhmяdovanыn yaradыcыlыьы barяdя danышыb, qazandыьы uьurlardan sюz aчыb. Sяrgidя nцmayiш etdirilяn "Buta", "Muьam dцnyasы", "Nar

Эюрцшдян яввял Dюvlяt Turizm Agentliyinin sяdri vя Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin baшчыsы Elxan Usubov шяhяrin mяrkяzindя ucaldыlan цmummilli lider Heydяr Яliyevin abidяsini ziyarяt edib, юnцnя gцl dяstяlяri qoyaraq xatirяsini ehtiramla yad ediblяr.

maq vя tяbliь etmяk, gяnc nяsildя bu sяnяtя maraq oyatmaqdыr. Mяdяniyyяt iшчilяrinin, incяsяnяt hяvяskarlarыnыn iшtirak etdiyi sяrginin aчыlышыnda Rяsm Qa-

“Respublikamыzda bцtцn sahяlяr kimi, gяnclяrlя iш sahяsinя dя dюvlяtimiz tяrяfindяn bюyцk diqqяt vя qayьы gюstяrilir. Gяnclяrin юlkяnin ictimai-siyasi hяyatыnda fяal iшtiraka cяlb olunmasы, onlarыn istяk, rяy vя tяkliflяrinя юnяm verilmяsi dюvlяtin gяnclяrя qayьыsыnыn, bu yюndя apardыьы siyasяtin bariz gюstяricisidir.” Бu fikirlяr 2 феврал Azяrbaycan Gяnclяri Gцnц ilя яlaqяdar Шяki Regional Mяdяniyyяt Иdarяsinin tяшkilatчыlыьы ilя M.F.Axundzadя adыna Шяki Шяhяr Mяdяniyyяt Mяrkяzindя keчirilяn "Vяtяnimizin gяlяcяyi olan gяnclяr" adlы bayram tяdbirindя sяslяndirilib. Gяnc vя fяal mяdяniyyяt iшчilяrinin iшtirak etdiyi tяdbirdя Шяki Regional Mяdяniyyяt Иdarяsinin rяisi Mirvari

aьacы", "Sяmяni" vя digяr bяdii tikmя nцmunяlяri tamaшaчыlar tяrяfindяn maraqla qarшыlanыb. Sяrgi fevralыn 10-dяk davam edяcяk.

Zeynalova чыxыш edяrяk, юlkяmizdя Gяnclяr Gцnцnцn qeyd edilmяsinin gяnclяrя hяmiшя diqqяt vя qayьы ilя yanaшan, onlarыn problemlяrinin hяlli istiqamяtindя hяyata keчirilяn tяdbirlяrя xцsusi юnяm verяn, bu siyasяti mцstяqil Azяrbaycan dюvlяtinin fяaliyyяtinin яn mцhцm istiqamяtlяrindяn biri kimi dяyяrlяndirяn цmummilli lider Heydяr Яliyevin adы ilя birbaшa baьlы olduьunu bildirib. Qeyd olunub ki, Ulu Юndяrin gяnclяrlя baьlы siyasяti hazыrda yeni mяrhяlяyя qяdяm qoyub. Юlkяmizdя gяnc nяslin problemlяrinin hяlli, onlarыn milli adяt-яnяnяlяrя, saf dяyяrlяrя baьlыlыьы цчцn dюvlяt sяviyyяsindя bцtцn zяruri tяdbirlяr hяyata keчirilir. Tяdbirdя Mяdяniyyяt Mяrkяzinin direktoru Aqяli Cяlilov vя baшqalarы чыxыш edяrяk gяnclяri яlamяtdar gцn

Fuad Naьыyev qяbul zamanы vяtяndaшlarыn mцraciяtlяrini dinlяyib, яrizя vя шikayяtlяrinя baxыb. Qяbul prosesindя Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяti baшчыsыnыn mцavini - Иctimai-siyasi vя humanitar mяsяlяlяr шюbяsinin mцdiri Zяrinя Cavadova da iшtirak edib. Mцraciяtlяrin bir hissяsi yerindяcя hяllini tapыb, qaldыrыlan bяzi mяsяlяlяrin qanunvericiliyin tяlяblяrinя uyьun hяlli istiqamяtindя mцvafiq tapшыrыqlar verilib.

...мядяниййят ишчиляри эянъляр Эцнцнц байрам ящвал-рущиййяси иля гейд етдиляр

mцnasibяtilя tяbrik edib, юlkяmizin hяrtяrяfli inkiшafыnda gяnclяrin rolunun danыlmaz

olduьunu, onlarыn cяmiyyяtin fяal qurucularыna чevrildiyini bildiriblяr.

Bayram tяdbiri konsert proqramы ilя davam edib.


№ 01 (183), Йанвар 2020

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ. 9

Шяki bir memarlыq abidяsidir Ирадя РЮВШЯН XVЫЫЫ яsrdя memarlыq vя inшaat sahяsindя nяzяrячarpan tяnяzzцlцn sяbяblяrыni юlkяdя baш verяn parчalanma vя mцxtяlif xanlыqlarыn qapalы iqtыsadiyyatы ilя xarakterыzя etmяk olar. Tяbii ki, юlkя iqtыsadiyyatыnыn daьыlmasы prosesi memarlыq vя inшaat sahяsыnя dя юz tяsыrыni gюstяrmяyя bilmяzdi. Hяmin dюvrdя inшa edыlяn bыna vя tыkыlыlяri ondan qabaq - Azяrbaycan memarlыьыnыn inkышafы dюvrцndя istыfadяyя verilmiш abыdяlяrlя heч mцqayыsя etmяk mцmkцn deyil. Hяtta юz iшыnя yцksяk mяsuliyyяtlя yanaшan peшяkar sяnяtkarlarыn da yaxыn keчmышin яnяnяlяrыnя sadiq qalaraq inшa etdiklяri tыkыlыlяr memarlыq nюqteyi-nяzяrdяn inшaat sahяsыnin tяnяzzцlя uьradыьыnы bцruzя verir. Шяki шяhяri vahid planlaшdыrma sistemi olmadan salыnmышdыr. Lakin яvvяlcяdяn hazыrlanmыш baш planыn olmamasы шяhяrin iqtыsadi inkышafыna o qяdяr dя юz tяsыrыni gюstяrmяmiш, mцxtяlif юlkяlяrlя hяyata keчыrыlяn tыcarяt mцbadыlяsыnя mane olmamышdыr. Шяki mцxtяlif sяnяtkarlыq peшяlяrыnя, kяnd tяsяrrцfatыnыn, elяcя dя qoyunчuluьun vя maldarlыьыn inkышafы цчцn mцnbit torpaq sahяlяrыnя malik olduьu цчцn dяfяlяrlя yadellыlяrin iшьalыna mяruz qalmышdыr. Шяki шяhяri haqqыnda general-leytenant A.V.Potto юzцnцn "Qafqaz mцharыbяsi" kыtabыnda yazыr: "Bюyцk olmayan чayыn яsrarяngiz mяnzяrяli mяnbяyindя yerlяшяn Шяki xanlыьыnыn paytaxtы qoz vя tut aьaclarыnыn яhatяsindя tamamыlя gюzяgюrцnmяz olmuшdur. Hцndцr tяpяlikdя yerlяшяn mцdafiя xarakterli яzяmяtli qalanыn iчяrыsindя isя Шяrqin bцtцn gюzяlliklяrыni юzцndя яks etdыrяn Xan sarayы diqqяti cяlb edir. Burada hяr шey: salxыm sюyцdlяrin яhatя etdыyi mяrmяr fяvvarяlяr, mцxtяlif rяngli шцшяlяrdяn quraшdыrыlmыш pяncяrяlяr, gцzgц qыrыqlarы ilя iшlяnmiш tavanlar, qapыlar, pяncяrяlяr, buxarыlar - bir sюzlя, sarayыn bцtцn elementlяri nяfis шяkildя vя xцsusi tяrzdя шярг цslubunda inшa edilmiшdir (Nuxa hяm dя son vaxtlar bцtцn Rusыya яrazыsindя yayыlmыш mahud цzяrindя mцxtяlif rяngli ipяk saplardan iшlяnmiш yяhяraltыlarы, sцfrяlяri, dяsmallarы vя dыgяr tikmяlяri ilя dя mяшhurlaшmышdыr).", (A.V.Potto "Qafqaz mцharыbяsi" Ы cild. Qяdim zamanlardan Yermolova qяdяr).

Шяki xanlarыnыn sarayы XVЫЫЫ яsrin яn mяшhur memarlыq abыdяlяrindяndir. Иmarяtin inшa tarыxi haqqыnda yazыlar dюvrцmцzя gяlib чatmasa da, bu gцn bыnanыn tыkilmя tarыxi Azяrbaycanda ilk mцstяqil xanlыьыn яsasыnы qoyan Hacы Чяlяbi xanыn nяvяsi Hцseyn xanыn dюvrц - 1762-ci il hesab edыlir. Memarlыq sahяsыnin korыfeyalimlяri M.Useynov, L.Bretanitskiy, Я.Salamzadя mцяllifи olduqlarы "Azяrbaycan memarlыьыnыn tarыxi" kыtabыnda Шяki Xan sarayыnыn Mяhяmmяd Hяsяn xanыn dюvrцndя tыkildы-

Редаксийадан: Сон вахтлар шящяримиз щаггында бирибиринин ардынъа шад хябярляр ешитмяйя артыг адят етмишик десяк, фикримизъя йанылмарыг. Ютян ил УНЕСЪО-нун Цмумдцнйа Ирс Комитясинин Бакыда кечирилян 43-ъц Сессийасында Шякинин тарихи щиссяси вя Шяки Хан Сарайы бу мютябяр бейнялхалг тяшкилатын Цмумдцнйа Ирс сийащысына вя Мяракеш Краллыьынын пайтахты ярРабатда кечирилян ислам Дцнйасы Ирс Комитясинин нювбядянкянар иъласында Шякинин тарихи мяркязи Ислам Ирси Сийащысына дахил едилди. 2020-ъи илин биринъи айында ися Азярбайъан Республикасы Баш назиринин гарары иля “Йухары Баш” Дювлят Тарих-Мемарлыг Горуьуна Милли Горуг статусу верилди. Ялбяття, бцтцн бу хябярляр щяр бир шякилинин бюйцк севинъиня сябяб

олмайа билмяз. Эетдикъя шящяримизя турист ахынынын, юлкямизин вя дцнйанын мцхтялиф реэионларындан эялян гонагларын да сайынын эетдикъя нязярячарпан дяряъядя артмасы бир даща шящяримизин бейнялхалг мигйасда танынмасындан хябяр верир. Бцтцн бунлары нязяря алараг, шящяримизя тяшриф буйуран вя тарихимизля о гядяр дя йахындан таныш олмайан инсанлар цчцн вахтиля гязетимизля йахындан ямякдашлыг етмиш вя бири-бириндян мараглы мягаляляри иля охуъуларын бюйцк ряьбятини газанмыш, инди ися щагг дцнйасында олан мемарлыг намизяди Ирадя Рювшянин щяля саьлыьында бизя тягдим етдийи бу мягаляни дяръ етмяк гярарына эялдик.

yыni bildыrirlяr. Bыnanы inшa edяn isя шыrazlы memar Xadali Zeynalabdin olub. Hяr halda, bu alimlяrin dя sarayыn inшa tarыxыni 1762-ci il deyil, 1797-ci il hesab etmяlяri yяqin ki, mцяyyяn mяnbяlяrя яsalanыb. (Azяrbaycan memarlыьыnыn tarыxi, sяh. 316). Memarlыq namыzяdi, яmяkdar memar Nяrgiz Яsgяrzadя юzцnцn "Шяki Xan Sarayы" kыtabыnda sarayыn tыkilmя tarыxыni 1783-1795-ci illяrя aid edir vя Mяhяmmяd Hяsяn xanыn dюvrцndя tыkildыyыni bildыrir. Bu gцn dя sarayыn tыkilmя tarыxi haqqыnda tяdqыqatчыlar mцxtяlif fыkirlяr sюylяyirlяr. Mцlahыzяlяrdяn bыri belя sяslяnir: "Bu bыna daha яvvяllяr "Dыvan-

yaxыnlarda onun yenыdяnqurulmasы baшa чatdыrыlmышdыr. XVЫЫЫ яsrdя yerli sяnяtkarlar tяrяfindяn inшa edilmiш bu tыkыli Zaqafqazыyada юzцnцn bюyцk юlчцlяri vя rahatlыьы ilя seчыlяn yeganя tarыxi abыdяdir. Karvansaranыn tыkintыsi zamanы uzaq юlkяlяrdяn gяlяn tacirlяrin rahatlыьы, юzцnцn vя malыnыn tяhlцkяsizlыyi цчцn hяr шey nяzяrя alыnmышdыr. Darvazalar qonaqpяrvяrliklя yolчularыn vя tacirlяrin цzцnя aчыlsa da, baьlandыqda alыnmaz bir qalaya чevrыlir. Bu isя bir daha Шяki sяnяtkarlarыnыn nя qяdяr yцksяk dцnyagюrцшцnя, яvяzsiz zюvqя, mцqayыsяsiz memarlыq цslubuna, maddi vя mяnяvi dяyяrlяrя ma-

kimlыyыni aчыqlayыr: Qarabaьdan usta Qяmbяr, onun qardaшы Sяfяr vя oьlu Шцkцr Яli Qulu, Шamaxыdan Qurban Яli vя Mirzя Cяfяr, elяcя dя Abbasqulu. Шяki Xan Sarayы haqqыnda яldя etdыyыmiz son yenыliklяri dя oxucularыn diqqяtыnя чatdыrmaьы юzцmцzя borc bыlыrik. Bir mцddяt яvvяl Rusыyanыn Dюvlяt Tarыxi Arxivlяrindя araшdыrmalar aparmaq mяqsяdыlя SanktPeterburq шяhяrindя ezamiyyяtdя olmuш Шяki Regional Elmi Mяrkяzin dыrektoru, professor Zяkяriyyя Яlыzadя ilя fыlologыya цzrя fяlsяfя doktoru, dosent Яdalяt Tahirzadя saray haqqыnda чox mцhцm materiallar яl-

Шяки, М.Ф.Ахундов проспекти xana" adlanmышdыr. Шяki xanlыьы Rusыya tяrяfindяn iшьal edildikdяn sonra isя "Qorodskoy sud", yяni, "Шяhяr mяhkяmяsi" oldu. Bыnanыn tыkintыsыnя 1789-1790-cы ildя baшlanыb. Иndi bыzim "Шяki xan sarayы" adы ilя tanыdыьыmыz bu bыna - "Mяhяmmяdhяsяn xan Dиvanxanasы" 1789-1790-cы illяrdя Mяhяmmяdhяsяn xan tяrяfindяn inшa edilmiшdir) (Hicri tяqvыmi ilя 1204-cц il, Mыladi tяqvыmi ilя 1789-1790-cы illяr). Memarы isя шыrazlы Zeynal Abdulladыr". Шяkыnin "Иpяkчi" qяzetыnin baш redaktoru Aydыn Mяmmяdov tяrяfindяn aшkar edыlib tяrcцmя olunmuш arxiv materialыnda da Шяki Xan Sarayы haqqыnda maraqlы faktlar юz яksыni tapmышdыr. (Материалла гязетин сайтында таныш ола билярсиниз.) Bu mяqalяdя artыq sarayыn mцfяssяl tяsvыrыnя ehtыyac duyulmur. Belя ki, saysыz-hesabsыz tanыnmыш memarlarыn, tarixчыlяrin, шair vя yazычыlarыn saraya hяsr etdiklяri яsяrlяr hamыya yaxшы mяlumdur. Шяki xanlarыnыn sarayыna mцxtяlif vaxtlarda naxыш vurmuш nяqqaш vя rяssamlardan beшыnin adы bыzя mяlumdur. Чox gцman ki, sarayыn ikinci mяrtяbяsindяki zalыn profonuna vurulmuш usta Abbasqulunun adы ilя baьlыdыr. Bыnanыn interyerindяki naxышlarыn bir hissяsi XЫX яsrdя Шuшalы usta Qяmbяr tяrяfindяn dяyiшdыrilmiшdir. Vя sarayыn nяqqaш sяnяtkarlarы barяdя naxышlarыn arasыnda yazыlmыш adlar bыzя onlarыn

dя etmiшlяr. Onlar Шяkыyя, ipяkчыlыyя vя dыgяr sahяlяrя aid tapdыqlarы arxiv sяnяdlяrыnin arasыnda Шяki Xan Sarayыna aid olan maraqlы faktlar da aшkar etmiшlяr. Sankt-Peterburq шяhяrыnin dюvlяt arxыvindяn яldя edilmiш materiallarda bildыrыlir ki, 1886-cы il sentyabrыn 2-dя Daxыli Ишlяr Nazirlыyыnin Цmumi Ишlяr Departamenti tяrяfindяn Texnыki-Tыkinti Komыtяsыnя Nuxa Xan sarayыnыn цst mяrtяbяsыnin vя bыnanыn цmumi fasadыnыn bяrpa edilmяsi barяdя mцraciяt edilmiшdir. Mцraciяt Цmumi Ишlяr Depertamentыnin dыrektor mцavыni (sяnяddя imza чяkыlib, lakin soyad yazыlmayыb) vя mцhasыbi Smirnovun imzasы ilя gюndяrilmiшdir. Texnыki-Tыkinti Komыtяsindя mцraciяtя "yerli texniklяr tяrяfindяn gюrцlяcяk iшlяr araшdыrыlыb lazыmi vяsait hesablandыqdan sonra yerыnя yetыrilsin" dяrkяnarы qoyulmuшdur. Sяnяd Texnыki-Tыkinti Komыtяsыnin sяdri N.Boqdanovski vя baш mцhяndыsi K.Tыmorov tяrяfindяn imzalanmышdыr. Sankt-Peterburq шяhяrindя яldя olunan arxiv sяnяdlяri barяdя geniш mяlumat alimlяr tяrяfindяn bu yaxыnlarda mяtbuatda aчыqlanmышdыr. Bu gцn Шяkыdя mцasir шяhяrin abadlыq iшlяri ilя yanaшы, qяdim шяhяrin memarlыq abыdяlяrыnin dя bяrpa vя yenыdяnqurulmasыna baшlanmышdыr. Belя abыdяlяrdяn bыri onilliklяrlя юzцnцn bяrpa vя tяmir iшlяrыni gюzlяyяn Aшaьы karvansara kompleksidir ki, bu

lik olduqlarыnы tяsdiqlяyir. Yeri gяlmiшkяn, "karvansara" sюzцnцn mяnшяyi barяdя 1-2 kяlmя... Mцasir яdяbiyyatda bu sюzя hяm "karvansara", hяm dя "karvansaray" шяklindя rast gяlыnir. Bu sюzц яmяlя gяtыrяn "karvan" sюzцnц tяbii ki, aчыqlamaьa ehtыyac yoxdur. "Sara", yaxud "saray" бирляшмясинин necя iшlяnmяsi barяdя isя mцlahыzя yцrцtmяyя ehtыyac duyulur. "Saray" tцrk mяnшяli sюz olub, XЫX яsrin sonlarыna qяdяr "mцxtяlif яшyalarыn saxlandыьы qeyriyaшayыш sahяsi" mяnasыnы ifadя etmiшdir. Bu sюz rus dыlыnя iqtыbas etdikdяn sonra da hяmin mяnada iшlяnmiшdir. Mцasir lцьяt kыtablarыnda isя ruscadan "karvan-saray" kяlmяsi azяrbaycancaya "karvansara" kыmi tяrcцmя olunur. Bыzя mяlum olmayan sяbяblяrя gюrя ruscadan "dvoreтс" sюzц dя azяrbaycanca "saray" kыmi tяrcцmя edиlir. Mяsяlяn, "Dvoreтс sporta" "Иdman sarayы", "Dvoreтс molodeji" - "Gяnclяr sarayы". "Dvoreтс kulturы" - "Mяdяniyyяt sarayы" vя s. Bir sюzlя, bu яzяmяtli abыdяlяrыmыzi "y" hяrfыni artыrmadan "karvansara" adlandыrmaq daha dцzgцn olмазмы?.. Artыq bяrpa olunmuш, hazыrda цzяrindя yenыdяnqurma vя tяmir iшlяri aparыlan, eyni zamanda юzцnцn bяrpasыnы gюzlяyяn tarыxi-memarlыq abыdяlяri haqqыnda чox danышmaq vя yazmaq olar. Memarlыq abыdяlяri barяdя kыfяyяt qяdяr faktlar olmasыna baxmayaraq, tяяssцf ki,

bir mяqalяdя hяr abыdя haqqыnda olan fыkirlяrыmыzi yerlяшdirmяk mцmkцn deyil. Лакин Шякидя олан бир минаря щаггында гыса мялумат вермяк йериня дцшярди - "Mustafa Яfяndi mяscыdыnin mыnarяsi"... Mыnarяnin чox maraqlы tarыxi vя memarlыq цnsцrlяrыnя gюrя diqqяti cяlb edяn xцsusiyyяtlяri var. Vaxtыlя burada mяscid bыnasы olmuшdur. Hazыrda onun yalnыz bцnюvrяsi qalmышdыr. Mыnarяnin цstцndяki qeyddя onun 1880-ci ildя inшa olunduьu gюstяrыlir. Mustafa Яfяndыnin qяbri цstцndяki baш daшыnыn цzяrindя яrяbcя yazыlmыш mяtndя bildыrыlir: "Mыladi tarыxi 24 iyul 1882; hicri tarыxi 21 ramazan 1299. Bu mяqbяrя Mяhяmmяd Яfяndыnin oьlu, mюmin, fazil alim Mustafa Яfяndыnindir. Cцmя gцnц vяfat etmiшdir. Ruhuna fatыhя". Alыmin bцtцn hяyatы vя fяaliyyяti mяscid ilя baьlы olmuшdur. Чox gцman ki, mяscid vя mиnarя onun sяyи nяtыcяsindя tыkilmiшdir. Mustafa Яfяndi vя onun nяsli barяdя geniш mяlumat professor Zякяриййя Яlиzadяnin vя Sevinc Bяhяrяddin qыzыnыn "Шяkыdя mяhяllя adlarы, soylar vя lяqяblяr" kыtabыnыn 1-ci cildindя verыlib. Sevindыrыci haldыr ki, Mustafa Яfяndi mяscыdinin mиnarяsi mцasir dюvrцmцzя yaxшы vяziyyяtdя gяlib чыxmышdыr. Mиnarя biшmiш kяrpicdяn inшa edilmiш, gюzoxшayan xцsusi ornamentlяrlя bяzяdilmiшdir. Sяkkiztilli mыnarя orta hцndцrlцyц olan pыramыda шяkilli qalpaqla tamamlanыr. Mыnarяnin daxыlindя dolama pillяkan azanчыnы sяkkizbucaqlы eyvanыn meydanчasыna чыxardыr. Mыnarяnin eyvanы dяmir sцrahы ilя dюvrяlяnib. Mыnarяnin dыvarlarыnda buraxыlmыш rombшяkilli dяliklяr kяrpicdяn dцzцlmцш rombшяkilli naxышlarla vяhdяt tяшkil edir. Чox gцman ki, bu dяliklяr mыnarяnin iчяrыsыnя iшыq dцшmяk vя яtrafa nяzarяt mяqsяdi ilя qoyulmuшdur. "Mыnarя", yaxud "mыnar" sюzlяrыnin яrяb mяnшяli olub "iшыq saчmaq" mяnasыnы verdыyыni nяzяrя alsaq, mыnarяnin eyvanlarыnda gecяlяr чыraqlar yandыraraq orыyentir rolu oynadыьы qяnaяtыnя dя gяlmяk olar.

***

Bu gцn Шяki Azяrbaycanыn Шыmal-Qяrb regionunda яsl turizm cяnnяt mяkanыna чevrilmяkdяdir. Vя bu gцn respublыkamыzda nяzяrячarpan turist axыnы цчцn Шяki яn maraqlы guшяlяrdяn bыrыdir. Шяkыlыlяr isя yaшadыqlarы bu яsrarяngiz gюzяllыyя malik torpaьa aludя olub baшqalarы qarшыsыnda heч vaxt юyцnmяmiшlяr. Lakin юlkяnin gюzяllыyi haqqыnda turistlяr vя qonaqlar tяrяfindяn hяmышя xoш sюzlяr eшыdыlir vя eшыdilmяkdяdir. Шяkыyя sяfяrindя mяшhur fransыz yazычыsы Aleksandr Dцmanы mцшayiяt edяn rяssam Moane шяhяrlя tanыш olduqdan sonra demiшdir: "Mяn indi baшa dцшцrяm ki, ruslar nя цчцn bu dыyar uьrunda vuruшublar". Шяки, март 2013.


ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ. 10 Mяdяniyyяt Nazirliyi tяrяfindяn tяsdiq edilmiш repertuar plana яsasяn, 2020-ci ildя Шяki Dюvlяt Dram Teatrыnda dюrd yeni tamaшa hazыrlanacaq. Bu barяdя AZЯRTAC-ыn bюlgя mцxbirinя teatrыn яdяbi dram hissяsinin rяhbяri Sevda Nяsirova mяlumat verib. Teatrыn rяsmisi bildirib ki, builki mюvsцmdя bu sяnяt ocaьыnda Xaqani Яliyevin "Чяlяbi xana Qыzыlqaya xяyanяti", Sabit Rяhmanыn "Yalan", Яbdцrrяhim bяy Haqverdiyevin "Aьamяhяmmяd шah Qacar" яsяrlяri, hяmчinin uшaqlar цчцn Nazim Hikmяtin "Kor padшah" naьыlы tamaшaya qoyulacaq. Яmяkdar incяsяnяt xadimi Sabit Rяhmanыn vя gюrkяmli dramaturq Я.Haqver-

2020-ъи илдя Шяki Дювлят Драм teatrыnda dюrd yeni tamaшa hazыrlanacaq

№ 01 (183), Йанвар 2020

diyevin яsяrlяrinin seчilmяsindя mяqsяd dramaturqlarыn 110 vя 150 illik yubileylяrinin bu ilя tяsadцf etmяsi ilя яlaqяdardыr. Hazыrda teatrda "Чяlяbi xana Qыz qaya xяyanяti" яsяrinin mяшqlяri gedir. Иki hissяli dram gюrkяmli tarixчi alim, Dюvlяt mцkafatы laureatы, AMEA Tarix Иnstitutunun direktoru, akademik Yaqub Mahmudovun 80 illik yubileyinя hяsr olunub. Яsяr Azяrbaycanыn xanlыqlar dю rцnцn tarixinя iшыq salыr. Xanlыqlar arasыndakы яdavяt, Nadir шahыn hakimiyyяti dюvrцndя yerli яhalinin baшыna gяtirilяn oyunlar, eyni zamanda, Шяki xanы Hacы Чяlяbinin ailяsindя baш verяn hadisяlяr яsяrin яsas sцjet xяttini tяшkil edir.

Kiш чayыnыn Damarчыn qolunда ekoloji vяziyyяt Гафгаз АЬАБАЛАЙЕВ, AMEA ШREM-in Ekoloжi Covrafiya шюbяsinin елми ишчиси

lasы" vя "Pirqaya" adlanan яrazidя 170 m, "Darvazalar" adlanan hissяdя isя чay hюvzяsi 80 m enindяdir. Mяnbяdя чay yataьы boyu яtraf яrazilяr kяskin qayalы -daшlы relyef formasыdыr. Lakin "Meшяbaшы" adlanan hissяdя meшяlik az yer tutur. Чay yataьы boyu cяnub шяrqя doьru ekoturizm baxыmыndan cяlbedici tяbiяt abidяlяri, hцn-

qяdяr gяtirя bilяr. Damarчыn чayы tяngi шяklindя (dar dяrяlяr) geniшlяnir vя bu geniшlяnmя suyun surяtli axmasыna bюyцk tяsir edir. Selin yaranmasыnыn iqlim шяraiti 3 яsas amil цzrя юyrяnilir: fiziki aшыnmaya шяrait yaradan yцksяk gяrginlikli gцnяш radiasiyasы, hava vя torpaq temperaturunun bюyцk amplitudlu sutkalыq tяrяddцdlяri, ilin isti

Bюyцk Qafqazыn cяnub yamacыndan baшlayan selli daь чaylarыnda, o cцmlяdяn: Kiш чayыnыn Qurcana (Duluzчa), Qaynar, Damarчыn vя Чuxadurmaz qollarыnыn hюvzяlяrindя selin яmяlя gяlmяsi daь yamaclarыnыn kяskin meyilliyi vя bununla яlaqяdar meшяliyin yuxarыya doьru azalmaьы, qayalы яrazilяrin tez aшыnыb aparыla bilяn qum daшlarы vя sцxurlarыn geniш yer tutmasы ilя яlaqяlяndirilir. Burada meшя, subalp vя alp чяmяnliklяrindя antropogen tяsir zamanы torpaьыn цst qatыnыn aшыnma prosesi intensivlяшmяkdяdir.

Севинъ ЩЦСЕЙНОВА, AMEA ШREM-in Ekoloжi Covrafiya шюbяsinin баш лаборанты radan чыxmasы nяticяsindя sellяrin artmasы tяhlцkяsinin intensivlяшdiyi vя hюvzя boyu шimal-шяrqя doьru getdikcя meшяliyin azalmasы mцшahidя edilir. Bu faktora antropogen tяsir vя daha чox tяbii proseslяrdяn solliflцkasiya, eroziya, yuyulma, parчalanma kimi tяbii amillяr яhяmiyyяtli dяrяcяdя tяsir gюstяrir.

Tяkliflяr - Bюyцk Qafqazыn cяnub yamacыnыn daь-meшя zonasыnыn aшaьы sяrhяdlяri boyu selяmяlяgяlmяdя qabaqlayыcы fitomeliorativ tяdbir olaraq, eroziyaya uьramыш orta daьlыq яrazilяrdя akasiya, aь palыd, qovaq, tozagacы, чinar, "Zabaykalye" шam aьaclarы vя ardыc kollarыnыn яkilmяsi tюvsiyyя

Damarчыn чayы Kiш чayыnыn яsas selli qoludur. Onun hюvzяsinin yuxarы hissяsi шimaldan cяnuba uzanыr vя hюvzяni яhatя edяn asыlы uчu-

2005-ci ildя Damarчыn чayы hюvzяsindя geoloji kяшfiyyat iшlяri aparыlaraq, uran elementi axtarыlmышdыr.

"Xudgяr" шяlalяsi rumlar qыf шяkilli dяrin чюkяklik яmяlя gяtirir. Kiш чayыnыn damarчыn qolu iki bюyцk dяrяlяrdяn baшlayыr: Sarы Qaya, Bюyцk Qaya. Dяniz sяviyyяsindяn 1668 m yцksяklikdя чayыn demяk olar ki, mяnbяyindя darvazalar deyilяn яrazi цfцq gцlцnя яsasяn 42о18'16" шm ш istiqamяtindя yerlяшir. Hюvzя boyu цч mцxtяlif яrazidя, яsasяn "Чuxadurmaz" qolu ilя birlяшяn hissяdя 110 m, "Qaratorpaq", "Sыxnanыn ta-

dцrlцyц 5 m olan "Kяndirsallayan" шяlalяsi, 200 m kяnarda isя hцndцrlцyц 14.8 m olan "Xudgяr" шяlalяsi yerlяшir. Чayыn шm ш-dяn (42о), c ш-я (138о) olan istiqamяtdяn saьda meшяlik az (яn чox qayalыq), solunda isя (Bюyцk Hacыibrahim) meшяlik sыxdыr. Burada qaraьac , aьы payasы (ardыc nюvц), qovaq, toz aьacы, чinar, fыstыq aьacы mюvcuddur. Чay yataьыnda цч ayrы- ayrы hissяlяrdя dяrinlik 3- 3.5 m чay dяrяlяri aчыlыb. Чяkisi tяxminяn 1012 ton aьыrlыьыnda iri daшlar sel vasitяsi ilя чay yataьы ilя yarыya qяdяr axmышdыr. Yamaclarda hяddindяn artыq yuyulmalar, aшыnmalar vя iri parчalanmalar davam edir. Чay yataьыnda mюvcud olan "Pirqaya" vя "Sыxnanыn talasы" яtrafыnda parчalanmalar daha чoxdur. Hюvzяnin hяm saь hяmdя sol yamaclarыnda bitki юrtцyц yox dяrяcяsindяdir. Kiш kяndinin "Yoxuш" adlanan яrazisindяn damarчыn чayыnыn "Darvazalar" яrazisinя qяdяr olan uzunluq 15 km-dir. Yamaclardan yuxarы qayalыьa doьru intensiv fiziki aшыnma vя qayalыq zonaya (3000 m) aktiv tяsir edяn qravitasiya qцvvяlяri tяkcя tюkцntцlяr yox, hяm dя aшыnma mяhsullarыnыnыn tam qalыn юrtцyцnц yaradыr. Kюvrяk чюkцntцlяrin hяcmi vя чay mяnbяyindя yыьыlan morenlяrin hesabыna artыr. Meшя baшыndan yuxarыda яmяlя gяlmiш qыrыntы materiallarыndan baшqa sellяr чaylarыn orta vя aшaьы axыn istiqamяtindя iri daшlarы vя qopub tюkцlяn qaya parчalarыnы istяnilяn sel hadisяsindя yaшayыш mяntяqяlяrinя

aylarыnda uzun mцddяtli quraqlыq dюvrц vя bюyцk miqdarda шiddяtli yaьыntыlar. Bюyцk Qafqazыn cяnub yamacы, xцsusilя dя Шяki-Zaqatala zonasы faydalы qazыntыlarla zяngindir. Bu regionda filiz vя qeyri filiz yataqlarыnda geniш miqyasda geoloji axtarыш iшlяri aparыlыr, bяzilяri isя uzun illяrdяn bяri istismar edilir. Belя faktlar юzц dя bir zamanlar ekoloji tarazlыьыn pozulmasы ilя nяticяlяnя bilir. Kiчik Qafqazda xeyli yaylaqlarыn mцvяqqяti olaraq ermяni iшьalы altыnda qalmasы ilя яlaqяdar istifadяnin mцmkцn olmamasы nяticяsindя яsas yцk Bюyцk Qafqazыn cяnub yamacыnыn yaylaqlarы цzяrinя dцшmцшdцr ki, bununla yanaшы yaylaqlarыn ot юrtцyцnцn sыradan чыxmasы vя sellяrin artmasы tяhlцkяsi чoxalmышdыr. Yaylaqlarыn tяkrar otarыlmasы nяtisяsindя torpaьыn цst qatы yenidяn aшыnыr, leysan yaьышlarы dцшяn zaman tamamilя yuyulur vя daьыn sяthindя saysыz-hesabsыz cыьыrlar яmяlя gяlir. Buna misal olaraq 2016-cы ilin yayыnda Kiш чayыnыn Damarчыn qolundan istiqamяtlяnяn daьыdычы sel hadisяsini gюstяrmяk olar. Baш vermiш sel hadisяsi bцtцn ekosistemя, nяqliyyat, enerji vя rabitя komunikasiyalarыna regionun heyvandarlыьыna, meшя tяsяrrцfatыna, kяnd tяsяrrцfatыna vя. s. sahяlяrя юz mяnfi tяsirini gюstяrmiшdir.

Nяticя Bюyцk Qafqazыn cяnub yamaclarыndakы yaylaqlarыn sяth юrtцyцnцn sы-

"Xudgяr" шяlalяsi olunur.

- Иndiyя qяdяr Baш Qafqaz silsilяsinin cяnub yamacыnыn daь-чяmяn zonasыnda hяyata keчirilmiш torpaq-eroziya tяdqiqatlarыnыn tяcrцbяsi gюstяrir ki, torpaq eroziyasыnыn qarшыsыnыn alыnmasы vя onun nяticяlяrinin aradan qaldыrыlmasыna yюnяldilmiш яn effektiv mцbarizя tяdbiri kimi mяdяni otlaqlardan istifadяyя keчmяklя, yaylaqlarda ciddi qoruq rejimi tяtbiq edilmяlidir.


ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

№ 01 (183), Йанвар 2020

сящ. 11

Yaradыcы oyunlar Яфсаняви гящряман ПОЕМА

Ряна НИМЯТОВА, Yaradыcы oyunlar nяdir vя onun pedaqoji Tяrbiyячi-pedаяhяmiyyяti nяdяn ibarяtdir. qoq, мяhяllя fяaliyyяtlяri aшaьы dцшцr, inkiшafы zяi- olan oyunlarыnы mцrяkkяb-lяшdirmяyя nцmayяndяsi flяyir.

Uшaьыn hяrtяrяfli yetiшmяsindя onun яsas fяaliyyяti olan oyunlarыn bюyцk яhяmiyyяti vardыr. Oyun, uшaьыn шяxsiyyяtinin formalaшmasы, maraьыnыn yюnяlmяsi, hяyatы юyrяnmяsi цчцn geniш vasitяdir. Uшaq oyunlarыnы 2 bюyцk qrupa bюlsяk, bunlardan biri hazыr mяzmunlu formasы dяyiшmяyяn qaydalы oyunlardыr. O birisi isя uшaqlar tяrяfindяn dцшцnцlmцш yaradыcы oyunlardыr. O hяyatыn birinci ilindя meydana чыxыr, юzцnцn geniш inkiшafыna isя mяktяbяqяdяr yaшda nail olur. O, hяtta kiчik yaшlы mяktяblilяri dя яhatя edir. Mяlum olduьu kimi hяyat uшaьы maraqlandыrыr vя onu cяlb edir. Buna gюrя dя uшaqlar yaшlыlarыn mцrяkkяb hяyat alяminя fяal surяtdя oyun vasitяsi ilя daxil olmaьы arzu edirlяr. Uшinski uшaьn bu fяaliyyяtini belя izah edir - Яsil hяyatda uшaq heч bir mцstяqilliyя malik olmasa da oyunda o yetiшяn adam olub юzцnцn quraшdыrdыьы шeylяr цzяrindя mцstяqil olaraq hakimlik edir. Uшaq oyun zamanы юz arzularыnы, xяyallarыnы hяyata keчirяrяk onun nяticяsindяn hяzz alыr, oyuna aludя olur. Belя oyunlar yaradыcы oyunlar adlanыr.

Bundan baшqa oyun uшaьыn яqli inkiшafыna da tяsir gюstяrir. Uшaьыn psixi proseslяri - duyьusu, qavrayышы, hafizяsi, tяxяyyцlц, tяsяvvцrц, tяfяkkцrц inkiшaf edir. O, юzцnцn gюrdцklяrini, tяяssцratlarыnы ona oxunan vя naьыl edilяnlяrlя birlяшdirir. N.K.Krupskaya yaradыcы, sujetli - rollu oyunlarыn bюyцmяkdя olan uшaqlarыn яqli tяrbiyяsinя яhяmiyyяtindяn bяhs edяrяk yazыrdы: "Bu elя oyunlardыr ki, burada uшaqlar oyunun mяqsяdini юzlяrini mцяyyяnlяшdirirlяr, bu mяqsяdя чatmaьыn yollarыnы fikirlяшirlяr, bu isя onlarыn tяfяkkцrцnцn formalaшmasыna sяbяb olur". Ev tikmя, ayыnы юldцrmяk vя s. Qoy onlarыn evi talaшadan, qatarlы stullardan ibarяt olsun. Иш bunda deyil: Uшaьыn tяxяyyцlц gяrчяkliyi tamamlayыr. Bu prosesin юzц maraqlыdыr. Bundan baшqa oyun fяaliyyяtindя uшaьыn nitqi dя formalaшыr. Lцьяti yeni sюzlяrlя zяnginlяшir. Uшaq oyunda cцrbяcцr hislяr keчirir. O, "dцшmяn" цzяrindя qяlяbя чalarkяn mяьrur olur. "Ana" rolunu oynayarkяn sяmimi, qayьыkeш vя mehriban olur. Oynayarkяn onlar bir-biri ilя qarшыlыqlы цnsiyyяtdя olurlar, шяnlяnirlяr vя юz oyunlarыndan bюyцk zюvq alыrlar.

Adыndan mяlum olduьu kimi bu oyun uшaqlar tяrяfindяn yaradыlыr. Bu isя uшaьыn tяxяyyцlц vя iш gюrmяk tяlяbatы ilя baьlыdыr. Uшaqlar bu yaшda bюyцklяrin iшini tяqlid etmяyя meyl gюstяririlяr. Lakin buna onlarыn imkanы olmur. Onda яшyalar onlarыn kюmяyinя gяlir. Lakin яшyalardan konkret olaraq nяdя istifadя edilяcяyi planlaшdыrыlmыrm vя oyunun gediшini яvvяlcяdяn tяxяyyцlцndя canlandыrmыr. Sadяcя olaraq oyun prosesindя onlar (яшyalar) nяyя isя bяznяdilir. Uшaq ata minmяk istяyir, lakin hяlяlik bu iшi bacarmыr. Bu halda qarьы at kюmяyя gяlir. Uшaьыn tяlяbatы юdяnir vя yeni tяlяbatlar yaranыr. Bюyцk vя mяktяbя hazыrlыq qruplarыnda uшaqlar sujetli-rollu oyunlar qurur vя birgя fяaliyyяt gюstяrirlяr. Bu zaman onlar юz mцшahidяlяrinя vя aldыqlarы biliklяrя яsaslanыr, bюyцklяrin яmяyini, ailя mцnasibяtlяrini, ictimai hяyat hadisяlяrini oyunlarыnda яks etdirirlяr vя юz fikirlяrini, xяyallarыnы "hяyata tяdbiq" edяrkяn onun nяticяsindяn bюyцk zюvq alыrlar. Bюyцk pedaqoq N.K.Krupskaya uшaqlarыn oyununa qiymяt verяrяk demiшdir: "Oyunun mяktяbяqяdяr yaшlы uшaqlar цчцn mцstяsna dяrяcяdя яhяmiyyяti vardыr. Oyun onlar цчцn tяlimdir, oyun onlar цчцn яmяkdir, oyun onlar цчцn tяrbiyяnin ciddi bir шяklidir. Oyun bюyцmяkdя olan orqanizmin tяlяbidir". Oyunun pedaqoji keyfiyyяtlяri uшaq baьчasыnda hяyata keчirilяn bцtцn tяrbiyя nюvlяrinя юz tяsirini gюstяrir. Oyun uшaьыn fiziki tяrbiyяsindя яsas vasitяdir. Oyundan sonra uшaqlar юzlяrini шяn vя gцmrah hiss edirlяr. Az oynayan uшaqlar, hяtta, yaxшы qidalandыqda belя яzgin olur, hяyat

Oyun uшaqlarыn яmяk tяrbiyяsinя dя юz tяsirini gюstяrir. Onlar oyunun gediшindя mцяyyяn iш gюrцrlяr. Яшyalarы, oyuncaqlarы яldя etmяyя sяy gюstяrirlяr. Qarьыdan юzцnя "at", kaьыzdan "яsgяr papaьы" vя s. dцzяldirlяr. Uшaq eyni zamanda юz oyunlarыnda insanlarыn яmяyini tяrяnnцm edir. Bir sюzlя oyun mцxtяlif tяrbiyя sistemindя baшlыca yerlяrdяn birini tutur. Mцшahidяlяr gюstяrir ki, mцxtяlif yaш dюvrlяrindя oyunun mяzmunu, xarakteri dя mцxtяlif olur. Иlk uшaq oyunlarы. Lap kiчik yaшlardan uшaqlar юzlяri oynayыrlar. Onlar artыq юz яllяri vя ayaqlarы ilя, sonra mцxtяlif яшyalarla oynayыrlar. Иdrak xarakterli ilk uшaq oyunlarы yaшыn 2-ci yarыsыnda, yяni uшaьыn шeylяrlя oynamaьa baшladыьы zamanlarda aшkara чыxыr. Onlar oyuncaьы gюtцrцb bir tяrяfdяn baшqa tяrяfя atыr vя onun sяsindяn hяzz alыrlar. O, otaqda bцtцn яшyalara яlini vurmaqla onu яllяшdirmяyя чalышыr. Topu tullayыb ona dюьru imяklяyir. Uшaq onu cяlb edяn oyuncaqlardan hяzz alыr. Oyunlar get-gedя daha yaxшы dяrk edilmяli olur. 3 yaшa qяdяr uшaqlarыn oyunu яvяllяr fяrdi xarakter daшыsa da sonralar iki-iki, цч-цч qruplar шяklindя hяyata keчirilir. Uшaqlar arasыnda цnsiyyяt vя яlaqяnin яlamяtlяri nяzяrя чarpыr. Oyun zamanы uшaqlar чoxlu gяzir, qaчыr, dыrmaшыrlar. 3 yaш iчяrisindя olan uшaqlar oyun zamanы mцstяqil olsalar da tяrbiyячi onlarыn oyununa nяzarяt edir vя mцяyyяn istiqamяt verir. Onlarыn hяlя sadя

doьru inkiшaf etdirir. Tяrbiyячi mцxtяlif fяaliyyяt vaxtlarыnda da oyunun xarakterinя fikir verir. Oyunda uшaьыn шяnlяnmяsinя inkiшaf yaradыr. Artыq 3 yaшыnda uшaqlar sцjetli-rollu oyunlara keчirlяr. Belя ki, kuklanы yedizdirir, "Uшaьы" yatыzdыrыr vя baшqa rollarы ifa edirlяr. Nяhayяt uшaq hяyatыnыn 4-cц ilindя mцшahidя vя tяqlidetmя inkiшaf etdikcя sцjetli-rollu oyunlar mцrяkkяblяшir. Fяrdi oyunlar qalsa da tяrbiyячinin tяшяbbцsц ilя (dюrd-dюrd) kollektiv oyunlar yaradыlыr. Bюyцk mяktяbяqяdяr yaшda uшaq oyunlarыnыn mяzmunu daha mцrяkkяblяшir. Onlar oyuna balacalar kimi rolun tяyinindяn deyil, mюvzunun seчilmяsindяn baшlayыrlar. Tяrbiyячi bu zaman oyunun daha mяzmunlu keчmяsi цчцn uшaqlarla "valideynlяrin peшяsi", "iш yerlяri vя iшlяrinin яhяmiyyяti" barяdя fяrdi sюhbяtlяr keчirя bilяr. Tяrbiyячi sюhbяt zamanы elя mюvzular seчmяlidir ki, uшaqlar ondan oyun prosesindя istifadя edя bilsinlяr. Yaradыcы oyun prosesindя tяrbiyячi юz qarшыsыna belя bir mяqsяd qoya bilяr: 1. Oyunun mяzmununa tяsir etmяk. 2. Oyun prosesindя uшaьыn fikrinin hяyata keчirlmяsindя ona kюmяk etmяk. 3. Oyunlar arasыnda dцzgцn vя qarшыlыqlы яlaqя yaratmaq. Yaradыcы oyunlarыn mяzmunu hяyatы tяяssцratlardan alыndыьы цчцn mцшahidяlяr, naьыllar, bяdii qirayяt, kukla teatrы, diafilmlяr, gяzintilяr vя s. yaradыcы oyunlarыn mяzmunu zяnginlяшdirir. Odur ki, bu kimi vasitяlяrdяn tяrbiyячilяr vя valideynlяr tez-tez istifadя etmяlidirlяr. Bяzяn uшaqlar oyunda hяyatыn mяnfi cяhяtlяrini dя tяsvir edirlяr. Bu isя onlarda pis hisslяr doьurur. Belя hallarda tяrbiyячi uшaqlarы oyundan uzaqlaшdыrmalы vя onun pis nяticяlяrini uшaьa izah etmяlidir. Oyun zamanы uшaqlar чoxlu suallar verirlяr. Axы uшaqlar hяr шeyi юyrяnmяyя can atыrlar. Odur ki, onlarыn hяr bir sualыna vя maraьыna qayьы ilя yanaшыlmalыdыr. Bunun цчцn tяrbiyячilяr юzlяri gяrяk oyunun mahiyyяtini vя яhяmiyyяtini dяrindяn anlasыnlar vя uшaq oyunlarыna dцzgцn rяhbяrlik etsinlяr. Uшaqlarыn tяrbiyяsindя mцhцm yer tutan oyunlar tяkcя baьчada deyil, ailяdя dя davam etdirilmяlidir. Baьчadan fяrqli olaraq evdя uшaqlar daha mцstяqil olurlar. Bu isя onlarыn sяrbяst fяaliyyяt gюstяrmяlяrinя шяrait yaradыr. Bu zaman bюyцklяr uшaqlarыn evdя oynamalarыnы qadaьan etmяmяli, яksinя onlara rяhbяrlik etmяli, hяta uшaqlarla oynamaьы bacarmalыdыrlar. Y.A.Kamenski mяшhur "Ana qucaьы" adlы яsяrindя valideynlяrin uшaqlarla birgя oynamasыna xцsusi яhяmiyyяt verяrяk belя bir misalla fikrini ifadя etmiшdir: "Belя nяql edirlяr ki, mяшhur yunan sяrkяrdяsi Femistoklun юz uшaqlarы ilя qum topalarы olan meydanчada at-at oynamasы yoldan keчяn gяncin heyrяtinя sяbяb olur. Necя? Bюyцk sяrkяrdя at-at oynayыr?" Femistokl bunu hiss edir vя hяmin gяncя yaxыnlaшыb belя deyir: - "Ata olana kimi bu gюrdцklяrini heч kimя demя" (Y.A.Kamenski

Mat шkola: Uчnedqiz, 1947, sяh. 68).

Valideynlяrin evdя uшaqlarыn oynamalarыnы tяшkil etmяlяri vя oyunun яhяmiyyяtini dяrk etmяlяri цчцn tяrbiyячilяr onlarla яlaqя saxlamalы vя bu mюvzuda pedaqoji яhяmiiyyяtli sюhbяtlяr aparmalыdыrlar. Uшaq baьчasыnыn bu sahяdя vяzifяlяri hяyata keчirmяsi, yalnыz ailя ilя birgя iш шяraitindя daha mцvяffяqiyyяtli vя sяmяrяli nяticяni verя bilяr.

Илк дяфя дяръ олунур. Fransa Mцqavimяt Hяrяkatыnыn iшtirakчыsы, Fransanыn Milli Qяhrяmanы (lяqяbi: Armed Miшel, Xarqo) Ящмяdiyyя Cяbrayыlovun яziz xatirяsinя. ЫЫ щисся

Заур ИЛЩАМОЬЛУ

(Яввяли ютян сайларымызда) - Bяs dostlar necяdir? Darыxыrlarmы? - Sяnsiz darыxmayan bir denяn varmы? - Sevimli dostlarыm... Piter vя Dumas, Rene Janbarы heч unutmaq olmaz. Kapitan Delplonq aslanыm, шirim, Mяnim FMH-da ilk komandirim. Qыzlardan nя xяbяr? Sцlletta, Sara... - Belя darыxыrsan, gяl юzцn ara. Gяl gedяk mяnimlя, qalan юmrцnц Yaшa Fransada. - Yox, bцtцn gцnц Vяtяn hяsrяtiylя чыrpыnar цrяk. - Mяn sяnя demirяm vяtяndяn яl чяk. Arabir dюnяrsяn юz vяtяninя.

Ящмядиййя Ъябрайылов (саьдан 2-ъи) партизан достлары иля. - Yox, яziz qardaшыm, onsuz da sяnя Borcluyam... Etdiyin yaxшыlыqlara... - Dostum, dostluq hara, "borc" sюzц hara? Biz qan qardaшыyыq axы яzяldяn "Borcluyam" kяlmяsi sюylяmя heч sяn. Mяn sizin millяtя edirяm heyrяt, Vяtяnя baьlыdыr sizin bu millяt. 44-dя Bakыda olduьum zaman, Qяribя яhvalat yaшadыm o an. Ичяriшяhяrdя qalыrdыm onda. Hяr gцnц gюrdцyцm iшin sonunda Gedirdim dяnizя, mavi Xяzяri Seyr edib qururdum dцшцncяlяri. Gцnяш gюy Xяzяrя nur чilяdikcя, Dalьalar sahili dюyяclяdikcя, Mяn dя dincяlirdim... - Deyяsяn, Bakы Sяni heyran etmiш. - Bu hяyatdakы Maraq gюstяrdiyim birinci шяhяr Bakыdыr. O zaman edяrkяn sяfяr Ичяriшяhяrdяn Xяzяrя sarы Юyrяndim yeraltы keчяn yollarы. - Sяbяbi nя imiш gюrяsяn belя Maraq gюstяrirdin sяn bizim elя? - Hяlяlik sяbяbi qalsыn mяnimчцn, Vaxt gяlяr deyяrяm sяnя dя bir gцn. Hяя, deyim baшыma gяlяni indi Adы яhvalatdыr, mюvzu dяrindir. Sizlяrdя dastan var "Koroьlu" adda Mяn чox xoшlamышam onu hяyatda. Onu dяfяlяrlя oxumuшam bil, Bu dastan adicя bir dastan deyil. O baшdan ayaьa lяldir, incidir Dastanlar iчindя яn birincidir. (Арды вар)


ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ. 12

№ 01 (183), Йанвар 2020

АЗЯРБАЙЪАН ЪЦМЩУРИЙЙЯТИ ЪЦМЩУРИЙЙЯТИ -- 100 100 АЗЯРБАЙЪАН

M.Я.Rяsulzadя vя Шяki ziyalыlarы Щябибулла МАНАФЛЫ, АДПУ Шяki filialыnыn баш mцяllimi, тарихчи (Яввяли ютян сайымызда) M.Я.Rяsulzadяnin "Rцstяmin yuxusu" mяqalяsindяn gяtirdiyimiz bu iqtibas A.Яfяndizadяnin юmцr yoluna dair faktlara nяzяr yetirmяk zяrurяti yaradыr. O, 1872-ci ildя Шяkidя maarifpяrvяr fikirlяri ilя tanыnan Иsmayыl Яfяndinin ailяsindя dцnyaya gюz aчmышdыr. Abdulla bяyin bюyцk qardaшы gюrkяmli pedaqoq, шair, dramaturq vя folklorшцnas Rяшid bяy Яfяndiyev XЫX yцzilin sonu XX yцzilin яvvяllяrindя Azяrbaycan maarifin, mяdяniyyяtin inkiшafы цчцn fяdakarlыqla чalышan mяшhur maarifчilяrlя eyni sыrada durmuшdur. A.Яfяndizadя sыrf pedaqogika sahяsindя Azяrbaycanda ilk ali tяhsilli mцtяxяsis olmuшdur. Abdulla bяy 1899cu ildя Tiflisdяki "Abbksandrovski" Mцяllimlяr Иnstitutunda tяhsilini baшa vurduqdan sonra H.Z.Taьыyevin hima-yяsi vя S.M.Qяnizadяnin rяhbяrliyiylя fяaliyyяt gюstяrяn mяktяdя mцяllimlik etmiшdir. 1906-cы ildя Azяrbaycan mцяllimlяrinin Bakыda keчirilяn ilk qurultayina nцmayяndя seчilmiш vя qurultayыn qяrarыna яsasяn ana dilindя tяdrisin tяшkililя baьlы problemlяri yoluna qoymaq цчцn Krыm tatаrlarыna kюmяk etmяk mяqsяdilя ora getmiшdir. O, Sцleyman Sani Axundovla birgя Krыm tatrlarы цчцn "Яlifba" dяrsliyi yazmыш, Шяkinin kяndlяrini gяzяrяk folklor nцmunяlяri toplamыш vя rus dilinя tяrcцmя edяrяk 1894-cц ildя "Сборник материалов длйа описанийа местностей и племен Кафказа (СМОПК)" mяcmuяsindя чap etdirmiшdir. A.Яfяndizadя Azяrbaycan Xalq Cцmhuriyyяti dюnяmindя parlamentdя Шяkini tяmsil etmiшdir. "Яhrar" partiyasыnыn parlament fraksiyasыnыn tяшkilatчыlarы sыrasыnda olmuшdur. Daha sonra "Иttihad vя Tяrяqqi" partiyasыna keчmiш vя siyasi fяaliyyяtini burada davam etdirmiшdir. A.Яfяndizadя istiqlal dюvrцndя dя pedaqoji sahяdя чalышmaqda davam etmiшdir. 1919-cu ilin martыnda latыn qrafikalы яlifbaya keчidi tяmin etmяk цчцn yaradыlan komissiyanыn цzvц olmuш vя bu komissiyanыn tapшыrыьы яsasыnda "Son tцrk яlifbasы" adlы dяrslik yazmышdыr. O, Sovet hakimiyyяtinin ilk illяrindя pedaqoji institutda dяrs demiш, eyni zamanda Universitetdя tяdrisin yeni-

dяn qurulmasыnda yaxыndan iшtirak etmiшdir. A.Яfяndizadяnin яdяbi-bяdii yaradыcыlыьыnыn zirvяsi "Hяr цrяkdя sяbt olubdur: Ya юlцm, ya Tцrkiyя" adlы mяnzumяlяr toplusudur. Mяnzumяlяrin toplandыьы kitabчa 1919-cu ildя Шяkinin "Mяdяniyyяt" mяtbяяsindя чap olunmuшdur. Kitabчanыn nяticя hissяsini яhatя edяn "яmяllяrimiz" baшlыqlы yekun sюzdя o, qayяsini belя ifadя etmiшdir: "Bюyцk Tцrkiyя ilя birlяшib яzяmяtli vя elmi sяltяnяt tяшkil etmяklя bяrabяr ittihadi-millяt vя ittihadi-lisan bizim milli

Bunlar ilя bяrabяr lяzgi qardaшlarыn hюrmяtli vя sahib-nцfuz шяxslяri, hяmчinin lяzgi mollasы яfяndi hяzrяtlяrindя hazыrda olur... - Eшitdik " Nicat " Шeyx Шamil hяzrяtlяrinin oyununu чыxardыr, onu teatroya qoyur! ...Belя шey qardaшlыqda yaxшы deyil..." - deyirlяr - Яfяndilяr, gюrцnцr ki, siz mцшdяbeh olmuшsunuz. Шeyx Шamil hяzrяtlяri sizя nя dяrяcяdя yaxыnsa , bizя dя o dяrяcяdя yaxыndыr. Шeyx Шamil Яfяndinin fяdakarlыьы sizdяn юtrц nя яndazяyя яziz vя girami (hюrmяtli) isя, bizdяn юtrц

Aбдулла бяй Яfяndizadя яmяllяrimizdir ". Aбдулла бяй Яfяndizadя 1928-ci ildя vяfat etmiшdir. Rus imperiyasыnыn baшыnda duran hakim elitanыn mцstяmlяkяlяrdя tяtbiq etdiyi siyasяtin mahiyyяtini yalnыz "parчala hюkmranlыq et" ifadяsilя izah etmяk olar. Hakim dairя Rusiyanыn bцtцn mцstяmlяkя яrazilяrindя, o sыradan Azяrbaycanda etnik mцnaqiшяlяr tюrяtmяk цчцn hяr fцrsяtdяn faydalanmaьa чalышыrdы. 1908-ci ilin noyabrыnda M.Я.Rяsulzadяnin sяdrlik etdiyi "Nicat" maarif cяmiyyяti Шeyx Шamilin baшчыlыьы ilя Daьыstan xalqlarыnыn milli azadlыq hяrяkatыndan bяhs edяn "Qяzavat" adlы pyesi tamaшaya qoymaq цчцn hazыrlыq iшlяri aparыrdы. Bir rus aktyorunun qяlяmя aldыьы bu яsяri doьma dilimizя Яbdцrrяhim bяy Haqverdiyev чevirmiшdir. Tamaшaya iki gцn qalmыш юndя molla olmaqla bir qrup lяzgi "Nicat" cяmiyyяtinя gяlяrяk Шeyx Шamilin teatroya qoyulmasыna юz etirazlarыnы bildirmiшlяr. M.Я.Rяsulzadя "Fitnя vя provakasiya" adlы mяqalяsindя hadisяni belя tяsvir edirdi: "Nicat"da hяmin bu dramanыn hazыrlыьы gedirkяn bir dяstя lяzgi "Nicat" a gяlir.

tяrcцmя edяrяk, fitnяkarlыьыn юncяdяn planlaшdыrыldыьыnы tяsdiq edяn tяkzib edilmяz dяlil kimi "Fitnя vя provakasiya" baшlыьы ilя qяlяmя aldыьы mяqalяyя daxil etmiш, eyni zamanda Mustafa bяydяn tяlяb etmiшdir ki, mяlumatыn mяnbяyinя dair aчыqlama versin. Mustafa bяy Яlibяyov Шяkidя yetiшяn, ancaq bцtцn Azяrbaycana юvlad olan gюrkяmli bir ziyalы idi. Onun hяyatы яsil fяdakar vяtяnpяrvяr hяyatыna bir юrnяkdir. Elя bil filosof onu nяzяrdя tutub insan hяyatыnыn mцhцm vя dяyяrli tarix olduьu

Mustafa bяy Яlibяyov

dя o dяrяcяdя яziz vя giramidir!... Nяuzi-billah (цzdяn iraq), Шeyx hяzrяtlяrini tяkdir ( pislяmя ) edяcяk bir шeyi gяrяk siz юzцnцz xяyalыnыza belя gяtirmяyяydiniz ki, "Nicat" teatroya qoysun... Madam ki, bюylя xяbяr buraxmышlar, yaxшы olub ki, юzцnцz gяlmisiniz, buyurunuz, drama hazыrlanыr, qulaq asыnыz onda bilяrsiniz ki, sizi iьfal (aldatma) etmiшlяr... Lяzgi qardaшlarыn nцmayяndяlяri "repetisiya" otaьыna daxil olub oyuna axыra kimi tamaшa etdilяr vя mцtяяssir yerlяrindя aьlayыb, bюyцk bir razыlыq ibraz etdilяr". Mяqalяdя yer alan bir fakt Bakыda tцrk-lяzgi qarшыdurmasы tюrяtmяk mяqsяdini юzцndя ehtiva edяn fitnяkarlыьыn юncяdяn hazыrlandыьыnы tяsdiq edirdi. Bu fakt Mustafa bяy Яlibяyovun "Nicat" cяmiyyяtinя цnvanladыьы mяktub idi. Mustafa bяy hяmin mяktubda yazыrdы: "Mцhцm bir sяbяb vя baшqa bir чox illяtя (sяbяblяrя) gюrя sizя mяslяhяt gюrцrяm ki, "шamil" oyununu tяxir edяsiniz. Naxoш olduьumdan mяn юzцm gяlя bilmяdim". M.Я.Rяsulzadя rusca yazыlmыш bu mяktubu dilimizя

qяnaяtinя gяlmiшdir. Mustafa bяyin юmцr yoluna nяzяr saldыqda elя dцшцnmяk olar ki, sanki hяyat ona vяtяnlя, xalqla baьlы цlvi dяyяrlяr naminя mцcadilя aparmaq цчцn verilmiшdir. Onun hяyatыnda dяrin iz qoymuш, daha doьrusu bu hяyata son qoymuш bir rяsmi sяnяd Mustafa bяy шяxsiyyяtinin bюyцklцyцnц tяsdiq edir. Bu sяnяd Azяrbaycan SSR Xalq Daxili Ишlяr Ko-misсarlыьы Dюvlяt Tяhlцkяsizliyi Иdarяsinin rяisi 3 ranqlы dюvlяt tяhlцkяsizliyi Komissarы Yuvelian Sumbatovun Azяrbaycan komminist (bolшeviklяr) Partiyasы Mяrkяzi Komitяsinin katibi Mircяfяt Baьыrova 5 may 1937-ci ildя "tam mяxfи" qrifiylя gюndяrdiйи 15129 saylы mяktubdur. Azяrbaycanыn tяhlцkяsizlik xidmяtinin baшыnda duran bu ermяni mяnшяli, daшnak xislяtli чekist hяmin mяktubda yazыrdы: "XDИK" Nuxa rayon шюbяsinin mяlumatыna gюrя bu il martыn 9-da Nuxa шяhяr Sovetinin plenumunda vяkillяr kollegiyasыnыn цzvц Mustafa bяy Яlibяyov чыxыш edяrяk ЫX цmum Azяrbaycan Sovetlяr Qurultayыna gedяsi adamlara tюvsiyyя vermяk adы altыnda bu яksinqilabы tяlяblяri

irяli sцrцb: 1. Xяzяr dяnizindя юz hяrbi donanяnamiz olmalыdыr. 2. Mцstяqil Xalq Yollar Komissarlыьыmыz olmalыdыr. 3. Bakы neft sяnayesinin bцtцn gяliri Azяrbaycan Respublikasыnыn xeyrinя saxlanыlmalыdыr. Mustafa bяy 19111918-ci illяrdя юz arvadы Xяdivя xanыmla bircя "Ишыq" qяzeti buraxыb (62 sayы чыxmыш jurnal Mustafa bяyin naшirliyiylя 1911-1912-ci illяrdя nяшr edilib) юzц dя qяzet polismeysterin mяtbяяsindя чap olunub. 1917-ci ilin (1918-ci ilin) mart gцnlяrindя Mustafa bяy яksinqilabчы Mцsavat tяшkilatыnыn bir qrup цzц ilя Fяhlя Deputatlarы Sovetinя gяlяrяk silahlarыn "vяhшi dиviziyaya" qaytarыlmasыnы tяlяb edib. XDИK Nuxa rayon шюbяsinя Mustafa bяyin яksinqilabi milliyyяtчi чыxышы haqqыnda mюvcud bilgilяri yoxlamaьы tяklif etmiшik. Bu bilgilяr tяsdiqlяndiyinя gюrя Mustafa bяyi hяbs etmяk цчцn telefonla gюstяriш verilib XDИK Nuxa rayon шюbяsi iш цzrя istintaqы yarыtmaz apardыьыna gюrя hяmin iш ilя dustaьы Bakыya gяtirmяyi tяlяb etmiшik. Qoшma: XDИK Nuxa шяhяr RШ tяliqяsinin surяti. AZ.SSR XDИK Иdarяsinin rяisi, 3 ranqlы dюvlяt tяhlцkяsizliyi komissarы Sumbatov. Bu sяnяd Mustafa bяyin ali шяxsiyyяtini bцtцn яzяmяtilя dяrk etmяyя imkan verir. O, hяlя 1915-ci ildя Yelizavetpol qubernatoruna yazdыьы tяnqidi xarakter fяrqlяnяn mяruzяdя yoxsulluq ucbatыndan Шяkidяki ipяk sяnayesindя чalышan yeniyetmяlяrin cяhяnnяmi xatыrladan iш шяraitindяn, burada fяaliyyяt gюstяrяn 80-dan artыq baramaачan vя ipяkяyirяn fabrikя mяxsus tullantыlarыn шяhяrin ekoloji vяziyyяtini son dяrяcя aьыrlaшdыrdыьыndan bяhs etmiшdir. Mяhz bu mяruzяdяn sonra Mustafa bяy mцstяmlяkя rejimini tяmsil edяn ali vяzifяli nцmayяndяlяrin nяzяrindя шцbhяli шяxsя чevrilirdi. Elя bu amil kommunist чekistlяrin onun haqqыnda irяli sцrdцklяri "чar polisinin agenti" ittihamыnыn iyrяnc bюhtandan baшqa bir шey olmadыьыnы tяsdiq edir. Antisovet яmяllяrdя gцnahlandыrыlan Mustafa bяy Яlibяyov 1937-ci ildя bюyцk repressiyanыn saysыz-hesabsыz qurbanlarыndan birinя чevrildi. 1919-cu ildя M.Я.Rяsulzadя Mцsavat Partiyasыnыn yerli юzяyini qurmaq цчцn Шяkiyя gяlmiш, xцsusi mя-suliyyяt tяlяb edяn bu iшi etimad bяslяdiyi Яliabaas Qя-dimov, Mяhяmmяdяli Xяlifя-zadя vя Veysяl Mustafayevdяn ibarяt qrupa hяvalя etmiшdir. (Арды вар)


№ 01 (183), Йанвар 2020 Вагиф АСЛАН,

Azяrbaycan Yazычыlar Birliyi Шяki bюlmяsinin sяdri, АДПУ Шяki filialыnыn baш mцяllimi (Яввяли ютян сайларымызда) 1865-ci ildяn tяsis edilяn "Yeni Osmanlыlar" iчяrisindяki ermяnilяr 1876-cы ildя (Bunu 1878-ci ilя aid edяnlяr dя vardыr)

"Armenakan" (daha sonra onu "Qыnчaq" adlandыrdыlar. "Armenakan" 1885-ci ildя Mkrtч Portuqalyan vя onun hяmfikirlяri tяrяfindяn Vanda ermяnilяrin milli-siyasi partiyasы elan edildi, 1892-ci ildяn Tofiq Fikrяtin ilk mяtbu шeiri "Tяrcцmani-hяqiqяt" qяzetindя чap edilmiшdir. Qalatasaray sultanisindяn" xocalarы Mцяllim Naci vя Rяcaizadя Яkrяm bяy ona bir шair kimi yetiшmяsindя bюyцk kюmяkliklяr (Bax. Dr. Ramazan Qorxmaz. "Sяrvяti-fцnцn" шeiri. Bax.Tцrk яdяbiyyatы tarixi. Ы c.sяh.478. Tцrkcяdяn uyьunlaшdыran vя son sюzцn mцяllifi: prof. dr. Ramiz Яskяr. Bakы, MBM-Bяngц, 2010.) gюstяrmiшlяr. O, 1891-ci

ildя "Mirsad" ("Teleskop") jurnaыnыn elan etdiyi шeir mцsabiqяsindя birinci yeri tutdu vя яdяbi alяmdя tanыnmaьa baшladы. Haqlы olaraq Prof. Dr. Ramazan Qorxmaz filogenetik vя sosiogenetik miras baxыmыndan - "anasыnыn mцsяlmanlыьы qяbul etmiш yunan qыzы olmasыnы, vaxtsыz yetim qalmasыnы, qohumlarыnыn himayяsindя bюyцmяsini vя evlяnmяsini, fransыzca tяhsil verяn avrotяmayцllц Qalatasaray sultinisindя tяhsil almasыnы, 1876-ci il Midhяt Paшa Konstitusiyanыn bяrpasыnы tяlяb etmяklя yanaшы Sultan ЫЫ Яbdцlhяmidi taxtdan salmaq цчцn bir plan hazыrlayan vя юzlяrini "Gяnc tцrklяr" adlandыran "Иttihad vя tяrяqqi" cяmiyyяtinin цzvlяri ilя яlaqяsini, 1895-ci ildяn etibarяn onlarыn яli ilя Иstanbulda tюrяdilяn qяtllяrя rяьbяt bяslяmяsini, sonralardan rяьbяt gюstяrdiyinя gюrя чяkdiyi xяcalяt duyьularыnы" onun шяxsi faciяsinin mяnbяyi hesab edir, onu "...bюyцk ziddiyyяtlяrin, toqquшmalarыn vя qыrыlmalarыn шairi" (Bax. Dr. Ra-

mazan Qorxmaz. "Sяrvяti-fцnцn" шeiri. Bax. Tцrk яdяbiyyatы tarixi. Ы c.sяh.479. Tцrkcяdяn uyьunlaшdыran vя son sюzцn mцяllifi: prof.dr. Ramiz Яskяr. Bakы, MBM-Bяngц, 2010.) adlandыrыr.

Sultan ЫЫ Яbdцlhяmidin apardыьы siyasяtin incяliyinin vя mцrяkkяbliyinin юyrяnilmяsi zamanlar boyunca nя qяdяr dяrin bir zяka vя nя qяdяr geniш bir dцnyagюrцшц tяlяb edirsя, Toфиq Fikrяt yaradыcыlыьыna xas olan poetizmin, vяznя vя dilя mцnasibяtin incяlяnmяsi, onun dюvrцnя vя zamanыna yanaшma tяrzindяki ziddiyyяtlяrin чюzяlяnmяsi dя bir o qяdяr mцhakimя vя mцqayisя tяlяb edir. - V.As. Toфиq Fikrяt isя шeirlяrindяn birindя юzцnц belя xarakterizя edirdi: Kimsяdяn цmmid-i feyz etmem, dilenmem perr ц bal. Kendi чevrim, kendi eflаkыmda kendim tаirim. Иnhinа, tavk-i esаretten girandыr boynuma. Fikri hцr, irfаnы hцr, vicdаnы hцr bir шаirim.

(Bax. Ahmet Kabaklы. Tцrk edebiyatы. ЫЫЫ cilt. Sяh. 183.)

1901-ci ildяn sonrakы шeirlяrindя sarayы, aydыnlarы, dinidarlarы vя mяtbuatы чirkaba bu-

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ. 13

T Tц цr rk k x xa al lq ql la ar rы ы я яd dя яb bi iy yy ya at tы ы M ц h a z i r я l я r (XЫX-XX щисся)

laшmыш kimi gюrяn Tofiq Fikrяt чirkinliklяri aradan qaldыra bilmяdiyi цчцn zamandan чыxыb qaчmaq istяyirdi. Ona gюrя, doьru yolda olan var idisя, o da onun юzц idi. Elя bu cяhяtlяrinя gюrя onu "fяrdidяn sosiala, oradan da bяшяriyя yюnяlяn bir iztirab шairi"nя , "aшiqlяrini юldцrmяdikcя vцsala чatmayan Kleopatra"ya bяnzяtmiш, onun Yяhya Kamaldan (1884-1958) da юncя "шeir цstцndя cidd-cяhdlя чalышan Avropa ruhlu шair olduьunu" (Bax. Ahmet Kabaklы. Tцrk edebiyatы. ЫЫЫ cilt. Sяh. 185.) etiraf etmiшlяr. Мяrkяzi Tiflisdя yerlяшdirilmяklя, "Ermяni inqilabы Federasiyasы - Daшnaksцtyun" adlandыrыldы. Bu partiyanыn mяqsяdi Tцrkiyяdя vя Zaqafqaziyada dюvlяt mяmurlarыndan tutmuш adi insanlara qяdяr tцrk sayыlanlarы hяr hansы bir шяraitdя vя hяr hansы bir amansыzlыqla mяhv etmяk olaraq qalmaqdadыr.) adlы terror qrupunu yaratdыlar vя avropasayaq mцbarizя цsullarыna яl atdыlar. 1889-cu ildя "Иttihad vя tяrяqqi" cяmiyyяtini yaradanlar юzlяrini "Gяnc tцrklяr" adlandыrsalar da, onlarыn arasыnda olan ermяnilяr xцsusi fяallыq gюstяrirdilяr. Onlar 17 mart 1905-ci ildя Sultan ЫЫ Яbdцlhяmidя suiqяsd zamanы iшlяdilяcяk bombanы Bolqarыstanыn Vitoш Kinaze kяndindя sыnaqdan чыxarmaq istяdilяr. Ehtiyatsыzlыqdan bombanы hazыrlayan Varamшabuh ilя sui-qяsdi boynuna gюtцrяn Kristafor Mikaelyan (Bax. Ahmet

rыn olmasы, чox-чox tяяssцflяr olsun ki, Osmanlы reallыqlarыndan biri idi.

3. Tofiq Fikrяt yaradыcыlыьыnыn юzяlliklяri. Tofiq Fikrяtin чыlьыnlыьы vя tяlяskяnliyi Sultan ЫЫ Яbdцlhяmid siyasяtini dяyяrlяndir-mяkdя ona maneчilik tюrяdirdi. Elя ki, "Иttihad vя tяrяqqi"чilяr hakimiyyяt baшыna gяldilяr, ara-dan bir qяdяr

Bir hяmlяdя birdяn-birя qцvvяtlя dяyiшdik Hцrriyyяti шяxsiyyяtя, qanunu qцrura. Heyhat, otuz цч il, otuz цч il geri getdik. Qяflяtlя inandыq, bu inamla dedik: - Urra! Urra deyя alqышladыq, aldandыq, яzildik. (R. Zяkanыn iшlяmяsindя. Bax. Tofiq Fikrяt. Seчilmiш яsяrlяri. Sяh.172.)

1902-ci ildя qяlяmя aldыьы "Sis" шeirindя isя Tofiq Fikrяt "цfцqlяrini qatы bir du-

Burada "heykяl" sюzц "gюvdя" mяnasыndadыr. Чox tяяssцflяr olsun ki, bяzi mцяlliflяr tяhlil etdiklяri шeiri oxumadan, mяzmunu ilя tanыш olmadan fikir yцrцdцr, nяticяdя tяdqiqatчыlarы vя oxucularы чaшbaш salыrlar. Яgяr belя olmasaydы, Tofiq Fikrяt yaradыcыlыьыndan bяhs edяn mяqalяlяrdяn birindя "Tarixi-qяdim" (1905) шeirindя ilk olaraq qoca bir heykяldяn bяhs edilir" cцmlяsi (Bax. Savalan Fяrяcov. Kяskin qяlяmli Tofiq Fikrяt. Mяdяniyyяt.- 2016.17 iyun. Sяh.15.) iшlяnmяzdi. Шeirin

1906-cы il hadisяsi kimi tяqdim edяnlяr dя vardыr. Bax. Sabiha Sertel. Tofiq Fikrяt. Tofiq Fikrяtin "Seчilmiш яsяrlяri"nя "Юn sюz". sяh. 6. Tofiq Fikrяt. Seчilmiш яsяrlяri. Bakы, Azяrbaycan Dюvlяt Nяшriyyatы, 1969.) ermяnilяr ikinci dяfя sui-

mяnilяrin baш tutmayan sui-qяsdindяn kяdяrlяnяn vя tяяssцf hissi keчirяn "Gяnc tцrklяr"rin arasыnda bir чox avrodцшцncяli tцrk ziyalыlarы da var idi. Hяtta, Tofiq Fikrяt o zaman yazdыьы шeirlяrin birindя ermяni terrorчunu "шanlы ovчu" adlandыrmышdы: Ey шanlы ovчu, damыnы bihudя qurmadыn. Atdыn, heyif ki, heyiflяr ki, vurmadыn! Dursaydы bir dяqiqяcыьaz durmayan zaman, Yaxud o durmasaydы, o qanlы, o biaman, Qanlarla bir cinayяtя чox bяnzяyяn bu iш Bir xeyir olardы misli яsrlяrcя keчmяmiш. (Bax.Tofiq Fikrяt. Seчilmiш яsяrlяri. Sяh.6.Bakы, Azяrbaycan Dюvlяt Nяшriyyatы, 1969.)

Xarici tяbliьatыn tцьyan etdiyi, qarышыqlыqlarыn юlkяni baшыna gюtцrdцyц bir dюvrdя чaшqыnlыqdan dцшmяni dя alqышlayanla-

Onun шeirlяrindяki sяrtыlik bяzi mяqamlarda islamчыlarы vя tцrkчцlяri qяzяblяndirirdi. Tofiq Fikrяt isя 1905-ci ildя yazdыьы "Tarixi-qяdim" adlы шeirindя Avropa ilя mцqayisяdя Osmanlыnы "baшы keчmiшdя, ayaьы atidя, yяni, gяlяcяkdя olan skelet"я bяnzяdirdi:

(M.Sultanovun iшlяmяsindя. Bax.Tofiq Fikrяt. Seчilmiш яsяrlяri.Sяh.158.)

param-parчa oldular. Aradan tяxminяn цч ay keчmiш, 21 iyul 1905-ci ildя (Bunu

tanчы. Haчыn oldu kanlы kuyu. Sяh.18-19. Ankara, 2008.) sяbяb oldu. Er-

(M.Rzaquluzadяnin iшlяmяsindя. Bax.Tofiq Fikrяt. Seчilmiш яsяrlяri.Sяh.76.)

Baшы keчmiшdя, yяni, rюyadя. Ayaьы ati adlы dцnyadя Gюrцnяm kюhnя iskilet, onu mяn Durdurub gah юnцmdя xoшca hяmяn Soraram kюhnя xatiratыndan. Vя bцtцn heykяlilя bir xortlaq Unudulmuш mяzarы yoxlayaraq Bir boьuq, paslы xыrыltыlя Mяnя baшlar birяr-birяr nяqlя.

Kaytanчы. Haчыn oldu kanlы kuyu. Sяh.18. Ankara, 2008.) qяfil partlayышdan

qяsdя яl atdыlar. Sultan ЫЫ Abdulhяmid cцmя namazыndan чыxanda Шeйxцlislamla чox danышdы, saatla qurulan bomba isя юz vaxtыnda partladы, 26 adamыn vя 20 atыn юlцmцnя, 58 adamыn yaralanmasыna (Bax. 9. Ahmet Kay-

Hяlя sizlяr!.. Юrtцn, ey qanlы шяhяr! Bцrцn dumana qat-qat! Ey qocalmыш fahiшя, юrtцn, hяmiшяlik yat!

davamыnы izlяdikdя isя heykяlя deyil, skeletя mцraciяt edildiyi daha da aydыn gюrцnцr:

Sultan ЫЫ Яbdцlhяmid keчяndяn sonra onlarыn юlkяni bir az da bataqlыьa doьru sцrцklяmяlяri vя idarя etmяdяki sяbatsыzlыqlarы цzя чыx-dы. 1911-ci ildя Liviyanы яlя ke-чirmяk mяqsяdi ilя Иtaliya Os-manlыya mцharibя elan etdi. Bunu юzцnя fцrsяt bilяn "Иttihad vя tяrяqqi" partiyasы "Mяclisimяbusan"ы ("Millяt mяclisi"ni) buraxdы. Onda 1878-ci ildя "Qanuni-яsasiyyя"nin (Konstitusiyanыn) baьlanmasы ilя 1911-ci ildя "Mяclisi-mяbusan"ыn baьlanmasы arasыnda bir oxшarlыq gюrяn Tofiq Fikrяt "Doxsan beшя doьru" шeirindя "Иndi yenя fitnя, yenя hiylя, yenя layla" deyяrяk юzцnцn vя xalqыnыn aldandыьыnы aшaьыdakы шяkildя ifadя etdi: Qanun deyirik, harda o qiymяtli oyuncaq? Dцшmяn deyirik, harda o? Xaricdяmi, bizmi? Hцrriyyяtimiz var deyirik, шanlы vя parlaq. Dцшmяn bizя qanunmu, ya hцriyyяtimizmi? Bir hяmlяdя biz bunlarы mяhv eylяdik ancaq.

man sarmыш" Иstanbulun шяxsindя tarixя belя mцraciяt edir: Ey qoca, kюhnя Bizans, ey fцsцnkar hяyasыz! Ey min kiшiyя gedib dul qalan bakirя qыz! (M.Rzaquluzadяnin iшlяmяsindя. Bax. Tofiq Fikrяt. Seчilmiш яsяrlяri. Sяh. 74.)

"Diшlяri tюkцlmцш qoca qala bцrclяri, doьruluьu sюzdя zikr edяn minarяlяri, uчuq mяdrяsяlяri, чюkцk mяhkяmяciklяri, vicdanlarы pusan gizli qulaqlarы, qorxudan yumulub kilidlяnmiш aьыzlarы, qыlыnc vя qяlяm kimi iki siyasi dustaьы, яyilib gяzmяyя adяt etmiш millяti" ilя diqqяti cяlb edяn Иstanbula Tofiq Fikrяtin son sюzlяri belяdir: Ey qultяk яyilяn baш, qяшяngsяn, amma iyrяnc! Ey gюzяl, incя qadыn, ey onu izlяyяn gяnc! Ey hicran dяrdli ana, ey kцskцn arvadla яr!.. Ey kimsяsiz, avara uшaqlar, hяlя sizlяr!

...Bax, bu яn gюzяl mцjdя Gяlяcяk gюzlяnяn xoш atiyяyя. ...o zaman, ey hыrыldayan kяllя! Иndi fitnя, vuruш, dюyцш, gцllя Deyя saydыqlarыn xяyala dюnяr... (M.Sultanovun iшlяmяsindя. Bax.Tofiq Fikrяt. Seчilmiш яsяrlяri.Sяh.160.)

Mehmed Akif Яrsoy (1873-1936. Sabiha Sertel onu Mяmmяd Akif kimi tяqdim edir. Bax. Tofiq Fikrяt. Seчilmiш яsяrlяri. Sяh.13. Bakы, Azяrbaycan Dюvlяt Nяшriyyatы, 1969.)

шeirlяrindяn birindя Tofiq Fikrяtin Hцseyn Cahid Yalчыna (1874-1957) yazdыьы mяktubda "Bu gцn say vя irfanыm tebdil-i tabiyet edir" (Bu gцn чalышmam ve elmi-tяsяvvцfi biliklяrim mяqsяdli dяyiшir) cцmlяsini (Bax. Ahmet Kabaklы. Tцrk edebiyatы. ЫЫЫ cilt. Sяh. 186.) iшlяtmяsinя, Robert Kollecdя mцяllimlik etmяsinя, xarakterindяki zяifliyя vя yadlara yarыnmaq cяhdinя gюrя hяcv edir:

Иndi allahы sюyяr, sonra bir az чox pul ver. Heч utanmaz, protestantlara zanqoчluq edяr. (Арды вар)


ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ. 14

№ 01 (183), Йанвар 2020

Шяkidя hamы ona usta deyяrdи

Ящсян РЯЩМАНЛЫ, мусиги тядгигатчысы, сянятшцнаслыг цзря фялсяфя Иstedadlar yurdu Azяrbaycanыmыzda чox qцdrяtli, hцnяrli, tяravяtli, чoxшaxяli, zяnginчalarlы sяs sяnяti, xanяndяlik peшяsi olub vя bu gцnя qяdяr gяlib чыxыb. Bяzi tяdqiqatчыlarыn, sяnяtшцnaslarыn muьamы, xanяndяlik sяnяtini daha чox Qarabaьla доктору Abdurяшid Musa oьlu Mяcidov 1931-ci il dekabrыn 30da Шяki шяhяrindя dцnyaya gюz aчыb, orta tяhsilя yiyяlяnib. Аilясиндя ondan bюyцk qardaшы Fяrrux kamanчa ifaчыsы, kiчik qardaшы Mais tarzяn kimi musiqi sяnяtinя gяlib, el-obada sяnяt adamы kimi tanыnmышdыlar. Fяrrux Abdurяшidlя birlikdя чox чalышыb. Abdurяшid 1946-cы ildя Шяki fabrik-zavod шagirdliyi mяktяbindя tяhsil alarkяn musiqi ilя dя mяшьul olub. Qeyd etmяliyik ki, onun sяnяtя gяlmяsindя Шяmsяddin Abdullayevin vasitячiliyi xцsusi rol oynayыb. Hяmin шяxs onun istedadыnы ilk anlardan hiss edib, sяsinin mяlahяtini, dяyяrini duyaraq musiqiyя daha da hяvяslяndirib. O, Abdцrяшidin yaxшы xanяndя kimi yetiшib meydanda sюzцnц deyяcяyini чox erkяn duymuшdu. Vя zaman onun haqlы olduьunu sцbцt etdi. Doьrudan da A.Mяcidovun sяsi nadir sяslяr siisilяsinя aid olaraq, insanlarы dяrhal юz чevrяsininя salыr, sanki sirli bir alяmя aparыrdы. Onun sяsindяn zюvq alan dinlяyicilяrin qяlbi riqqяtя gяlir, oxumaьыndan ilham alыrdыlar. A.Mяcidov Azяrbaycanыn klassik xanяndяlяrinin radioda, qrammafon vallarыnda oxuduьu muьamlar, tяsniflяr vя xalq mahnыlarыnы eшidikcя чox шey юyrяnmiш, bunlarы юz repertuarыnda formalaшdыrmыш, юz sяsinя uyьunlaшdыrmыш, el шяnliklяrindяn чalыb-oxuyanlardan яxz etdiyi folklor nцmunяlяrini hafizяsinя kючцrmцшdц. O, xanяndя kimi yetiшdikcя klassik Шяrq шairlяrinin qяzяllяrini dilя, lяhcяyя, юz sяs strukturuna uyьunlaшdыrmышdы. Abdurяшid sяnяtdя parladыьы andan qяzяllяri doьru tяlяffцz edяn xanяndя kimi tanыnmышdы. Onun sяs diapozonu muьamlarыmыzы tamam-kamal oxumaьa imkan verirdi. Abdцrяшid яsl xanяndя idi. A.Mяcidov Шяkinin tanынмыш xanяndяlяri Yunis Qarabaьlы, Иsabala Mustafayev, Nяsib Иbrahimov, Lцtfяli Mяmmяdov, Nazim Иlyasov, Abid Hцmmяtov, Nurяddin Hяmzяyev, Fяrman Xяlilov vя Mцrшцd Mяmmяdovla dostluq edяrdi. Onlar arasыnda maraqlы sяnяt sюhbяtlяri vя fikir mцbadilяsi olurdu. A.Mяcidov sяnяt iшlяtdiyi яvvяlki dюvrlяrdя bцtцn konsertlяr vя toylarda tar-kamanчanыn mцшayiяtilя oxumuшdur. O, яsl klassik Azяrbaycan muьam цчlцyцnцn xanяndяsi idi. A.Mяcidov 1948-1950-ci illяrdя Шяkidя Иstirahяt Evindя, 1950-1951-ci illяrdя Gюzdяn Яlillяr klubunda, 1984-1898-ci illяrdя Яhaliyя Mяiшяt Xidmяti Иstehsalat Иdarяsindя чalышmышdыr. O, Шяki Mяdяniyyяt Evinin "Sяbuhi" xalq чalьы alяtlяri ansamblыnыn яn fяal цzvц vя яsas solistlяrindяn biri olub. Demяliyik ki, hяmin ansambl yalnыz "Sяbuhi" deyil, mцxtяlif illяrdя baшqa adlar da daшыyыb. Abdurяшid 1948-ci ildяn 1998-ci ilя qяdяr ansamblda sяmяrяli fяliyyяt gюstяrяrяk Шяkidя vя яtraf rayonlarda keчirilяn dюvlяt tяdbirlяrindя, bayram konsertlяrindя oxumuш, geniш tamaшaчы sevgisi vя rяьbяti qazanmышdы. O, Bakыda keчirilяn Иncя-sяnяt Olimpiadasыnda (1955), Azяrbaycan Gяnclяrinin Ы Respublika Festivalыnda (1956), Цmumittifaq Xalq Yaradыcыlыьы Festiva-lыnda (1967), Aьdamda keчirilяn "Xarы bцlbцl" Beynяlxalq Musiqi Festivalыnda (1989), Tцrkiyяnin Bursa Шяhяrindя Beynяlxalq Folklor Festivalыnda (1995) чыxыш edяrkяn layiqli sяnяti,

яlaqяlяndirmяk istяyi qяti dцz deyil. Belя fikir яslindя bu sahяni kiчiltmяk, geniш anlamdan uzqlaшdыrmaq, mцяyyяn чяrчivяyя, dairяyя salmaq demяkdir. Halbuki, dяrin tяdqiqatlar gюstяrir ki, ta qяdimdяn Azяrbaycanыn bцtцn яyalяtlяrindя aшыq sяnяti ilя birgя addыmlayыb gяlяn чox zяngin vя яzяmяtli muьamыmыz vя onun yetirdiyi nadir sяsя, fitri istedada malik xanяndяlяr olmuшdur. Hяr mahalыn, hяr яyalяtin yetirdiyi xanяndя юz yцksяk peшяkarlыьы vя nadir sяnяti ilя muьam janrыnы zяnginlяшdirmiш vя юzцndяn sonrakы dюvrя юtцrmцшdцr. Qяdim Шяki mahalыnыn da bineyi-qяdimdяn xanяndяlяri olmuшdur. Elя Яlяsgяr Abdullayevin, Яlюvsяt Sadыqovun adыnы qeyd etmяklя kifayяtlяnirik. Шяkinin daha bir bюyцk xanяndяsinin yaradыcыlыq fяaliyyяti ilя охуъуларымызы таныш етмяк истяйирик.

sяs imkanlarы, muьam, tяsnif, mahnы oxumaq ustalыьы ilя diqqяti cяlb etmiш, tяltiflяr, diplomlar, fяxri fяrmanlar almышdыr. Abdurяшid Mяcidov яyalяtdя yaшayыb fяaliyyяt gюstяrsя dя, onun sяnяti hяmiшя musiqi ictimaiyyяtinin, Azяrbaycanыn gюrkяmli musiqi xadimlяrinin diqqяtindя olmuшdur. Xalq artistlяri Bцlbцl, Niyazi, S.Hacыbяyov, S.Rцstяmov, X.Шuшinski, Я.Bяdяlbяyli, H.Rzayeva, S.Qяdimova, S.Яlяsgяrov, V.Adыgюzяlov, И.Rzayev, R.Zюhrabov, A.Babayev, A.Abdullayev vя baшqalarы A.Mяcidovun ifasыna yцksяk dяyяr verirdilяr. A.Mяcidovun mяшhur sяnяt adamlarы ilя dя eyni tяdbirlяrdя чыxышlarы az olmayыb. Bu sыrada SSRИ xalq artistlяri, aktyorlar-Иsmayыl Osmanlы, Иsmayыl Daьыstanlы, xalq artistlяri Lцtfяli Abdullayev, Yusif Vяliyev, Mяmmяd Bцrcяliyev, Sяdayя Mustafayeva, яmяkdar artistlяr-Mяmmяdbяkir Hacыoьlu, Bilqeyis Яlяsgяrova, Sяmяd Taьыzadя, xanяndяlяrdяn xalq artistlяri Seyid Шuшinski vя Yaqub Mяmmяdovun adlarыnы bюyцk rяьbяtlя qeyd edirik. Bir zamanlar Azяrbaycanda ailя ansambllarыnыn yaranmasы, onlarыn ifasыnыn festivallara, baxыш-mцabiqяlяrя, bяdii-kцtlяvi tяdbirlяrя cяlb olunmasы var idi. Ailя ansambllarыnыn fяaliyyяti, mцsabiqяlяrdя yarышmasы 1960-ci illяrin sonlarыndan baшlayaraq 1980-ci illяrin ЫЫ yarыsыna qяdяr davam etmiшdir. 1978-ci ildя "Mяcidovlar" ailя ansamblы da yaranmыш vя maraqlы proqramla Шяkidя vя hяmin regionda konsertlяr verяrяk insanlara sevinc dolu hisslяr aшыlamыш, zюvq bяxш elяmiшdi. Qrupun xanяndяsi Abdurяшid, tar вя kamanчa чalan qardaшlarы Mais вя Fяrrux idi. Abdurяшidin oьullarы Ayaz qarmon, Яlяddin naьara чalыrdы. Abdurяшid yaшadыьы rayonun usta tяxяllцsцnц, ustad adыnы qazanaraq yalnыz Шяkinin deyil, Oьuz, Qяbяlя, Qax, Zaqatala, Balakяn vя Иsmayыllы rayonlarыnыn toy-maьarыnыn mцjdячisi, carчыsы vя yar-yaraшыьы idi. Abdurяшidi cox yerlяrdя Xан Шuшinskiyя bяnzяdirdilяr. O, 1951-1995-ci illяrdя Шяki vя яtrafda toylarыn usta xanяndяsi olub. Mahir qarmon ifaчыsы, mяшhur memar Иlqar Kяrimovun xatirяlяrindяn: "Biz ona yцksяk sяnяtinя, yaшыna, xanяndяlik tяcrцbяsinя gюrя hяmiшя usta deyяrdik. Bu onun xoшuna gяlяr vя mяmnun edяrdi. Mяn onu lap uшaqlыq чaьlarыmdan tanыmышam. Шяki toylarыnda, yaшadыьыmыz mяhяllяnin юzцndя keчirilяn mяclislяrdя dяfяlяrlя onu gюrmцшdцm. O, mяclisin qonaqlarыnыn sifariшi, arzu-istяyi ilя muьam-dяstgahlarы oxuyurdu, юzц dя bюyцk mяharяtlя... 13 yaшыmdan artыq toylara qarmonчalan kimi gedirdim. 19751976-cы illяrdя, 15-16 yaшlarыmda onun dяstяsindя toylarda чalmышam. Яslindя, bu elя-belя bir iш deyildi. O zamanlar uшaqlarыn, az yaшlы gяnclяrin yaш hяddi yuxarы olan, tяcrцbяli, tanыnыb-seчilяn sяnяtkarlarla bir mяclisin чalьычыsы olmaq mцmkцn deyildi. Olanda da, mцstяsna hal nяzяrя alыnыrdы.Tяbii ki, hяmin xanяndяnimi vя ya instumental ifaчыnыmы qane etmяliydin, чalьыnla, bacarыqlы ifa tяrzinlя, mцшayiяt qabiliyyяtinlя, toylarda tяlяb olunanы bilmяklя...

Mяnim ifa imkanlarыm usta Abdurяшidi qane etdiyi цчцn onun dяstяsinin tяrkibindя olmaьa razыlыq verirdi. O, onunla danышыlan toylara kalrnetчalanы mцtlяq Mingячevirdяn gяtirяrdi. Usta Abdurяшid чox sяviyyяli, abыr-ismяtli, tяrbiyяli, qцrurlu adam olaraq o zaman biz gяnclяr цчцn яsl nцmunя idi. Geyim-keчimi dя hяmiшя sяliqяli,

konsertlяrdя oxuduьu tяsniflяr dя var idi. O, hяmin tяsniflяri - "Ah, gцlя-gцlя", "Baьda gцllяr", "El bizimdir", "Qяшяngdir", "Elчilяrim yol цstяdir", "Bir gцlцzarыn eшqinя" sevя-sevя oxuyardы. Шяki Musiqi Texnikumunun yetirmяsi, tar, saz vя elektro-gitaranыn mahir ifaчыsы Azяr Иbrahimovun sюylяdiklяrindяn: "Bir zamanlar elektro-

Abdurяшid Mяcidov (айаг цстя) вя тарзян Мящяррям дайы. tяmiz, шux vя yaraшыqlы olardы, el arasыna, шяhяrя hяmiшя belя vяziyyяtdя чыxardы. Toylarda hяmiшя onun яlindя qaval gюrmцшяm, tarkamanчanыn mцшayiяti ilя oxuyanda, юzцnц чox gюzяl mцшayiяt edяrdi. 1970-ci illяrdя toylarda sяsgцclяndirici cihazla, mikrofonla чalыb-oxumaq dяbя dцшяndя, чoxlarы qavalы yerя qoyub, mikrofonu яlinя gюtцrцb ayaq цstя durub oxumaьa baшladы. Usta Abdurяшid isя toylara qavalsыz getmяzdi. Rяqslяr чox oynanыlan mяclislяrdя qavalы gюtцrцb elя чalardы ki, gюrцrdцk ki, naьaracalanы yorulmaьa qoymur vя ona яmяlli-baшlы kюmяk edir. Onun dяstяsindя яn чox tarzяn Mяhяrrяm dayыnы gюrmцшяm. Onun tяxяllцsц var idi, Чingяnя Mяhяrrяm deyirdilяr.Tarчalan Иbad яmi dя usta Abdurяшidlя xeyli чalчaьыrda olub. Hяmin dяstяnin kamanчa ifaчыsы isя яsasяn usta Abdurяшidin qardaшы Fяrrux kiшi idi. Sonrakы dюvrlяrdя isя Abdurяшid dayыnы toy-bцsatda mцшaиyяt edяn mahir tar ifaчыsы Seyran Zцlfцqarov olurdu. Usta Abdurяшid mяni Oьuz, Qax, Balakяn vя Zaqatalaya, hяtta Gцrcцstana da toylara aparыb. Шяkinin яn mahir qarmonчalanы Zair Mustafayev dя Abdurяшid dayыnыn dяstяsindя чalышыb". A.Mяcidovun ifasыnda "Rast", "Шur", "Segah", "BayatыШiraz" muьamlarы, xalq mahnыlarыndan "Qacaq Nяbi", "Gцl aчdы", "Ay bцlbцllяr", "Bяh-bяh", "Sцsяn sцnbцl", "Yaшыlbaш sona", "Цчtelli durna", "Sona bцlbцllяr" onun юz ifa tяrzi, orijinallыьы ilя olduqca gюzяl sяslяnirdi. Ustad xanяndя hяr nя oxuyurdusa, ona юz xыrdalыqlarыnы, sяs чalarlarыnы, bяzяklяrini, юz sяnяt imkanlarыnы qatыb oxuyar vя юzцnяmяxsus ifaya чevirяrdi. Elя onu sevimli xanяndя edяn dя bu xцsusiyyяtlяr, hяmчinin sяsinin tяsir gцcц, dadы-tamы, mяlahяti idi. A.Mяcidovun юzцnцn bяstяlяyib ortaya чыxardыьы, el шяnliklяrindя,

gitara elя dяbя dцшmцшdц ki, toy ansambllarыnыn tяrkibindя mцtlяq mяnada bu alяt olmalы, bцtцn repertuarы чalmalы vя xanяndяni mцшayiяt etmяli idi. Artыq toylarda tar-kamanчa deyil, qarmon, klarnet, naьara, ionika, qoшanaьa dяstяsi ilя birlikdя gitara чalыnыrdы. Odur ki, xanяndяlяr vяdяlяшdiklяri toylara gitaraчalan aparыrdыlar. 1982-ci il idi. Usta Abdurяшidin oьlu, dostum Ayaz mяni atasыyla toya apardы. Mяclis baшlayanda, dяstя sяhnяdя юz yerini almышdы, yaxшы чalьы gedirdi. Abdurяшid яmi sяhnяdяn aшaьыda, bir yerdя яylяшib dincяlir vя qяlyan чяkirdi. Mяn gitarada "Segah" цstя gяziшmяlяr edirdim. Qяfildяn o, sяhnяyя qalxыb юz yerindя яylяшdi vя mяnя tяrяf dюnцb dedi: "Bala, bir "Zabul-Segah" baшla. Deyяsяn ustanыn tяbi gяlmiшdi axы... O, bir "Zabul-Segah" dяsgahы oxudu ki, gяl-gюrяsяn. O qяdяr tяsirli, zюvqlц vя emosional, tяpяrli oxudu ki, mяяttяl qalmamaq mцmkцn deyildi. Usta Abdurяшidlя 1986-cы ildя Yalta шяhяrindя dя toy mяclisindя olmuшam. Qardaшы oьlunun toyu idi. Onun qardaшы Ramiz orada yaшayыrdы. Onlarыn mяclisi шяhяrin яn gюrkяmli yerindя, чox sяviyyяli vя bюyцk bir restoranda keчirilirdi. Qonaqlar iчяrisindя mцxtяlif millяtlяrin nцmayяndяlяri dя vardы. Usta Abdurяшid orada elя bir sяnяt gюstяrdi ki, hamы tamaшaya durmuшdu. Onun hяr ifasы alqышlara qяrq olur, masamыzыn цstц nяmяrlя юrtцlцrdц. Bяli, o kiшi bir xanяndя olaraq baшqa alяm idi..." Haшiyя: Ramiz Mяcidov Yaltada чox tanыnыnыrdы. O, ali tяhsilli idi, orada optika mцdiri iшlяyirdi, bюyцk nцfuz qazanmышdы. Azяrbaycandan gedяnlяr onu tapыrdыlar. Ramizin yaxшы tar чalmaьы da olub. Xalq artistlяri Hяbib Bayramov vя Teymur Mustafayev Yaltaya sяfяrя gedяrkяn Ramiz onlarы юz евиня qonaq aparар-

ды. Ustad tarzяn Hябиб Bayramov Ramizin tar ifasыnы bяyяnяrяk ona tar baьышlamышdы. Bir ustad xanяndя, xalqыn sevimli sяnяtkarы olaraq A.Mяcidov Mяdяniyyяt Nazirliyi, Respublika Hяmkarlar Иttifaqы, Шяki шяhяr Partiya Komitяsi, Шяki Mяdяniyyяt Шюbяsi vя digяr tяшkilatlar tяrяfindяn dяfяlяrlя mцkafatlandыrmыш, diplomlar, tяшяkkцrnamяlяr, fяxri fяrmanlar vя hяdiyyяlяrlя dяyяrlяndirilmiшdir. A.Mяcidov mцntяzяm olaraq Шяki radiosunda, hяmчinin dяfяlяrlя Azяrbaycan radiosunda oxuyaraq юz repertuarыnda olan xalq mahnыlarы vя tяsniflяri dinlяyicilяrя bяxш etmiшdir. Xanяndяnin bu oxumalarы lentlяrя dя kючцrцlцb. Onun baшqa bir istedadы da var idi ki, milli чalьы alяtlяrimizi bяrpa vя tяmir edirdi. Belяliklя, onun bu iшi Шяki vя onun qonшu rayonlarыnыn peшяkar musiqiчilяrinin, musiqi tяhsili alan uшaqlar vя gяnclяrin karыna gяlirdi. Usta Abdurяшidin yetirmяlяri dя olmuшdur. Bu sыrada Шяkinin sayыlыb-seчilяn, tanыnan, sevilяn xanяndяlяri Elxan Rяhimov, Mahir Abdullayev, Bяsti Yusifova, Mяmmяdcamal Sцleymanov vя baшqalarыnыn adlarыnы qeyd edя bilяrik. A.Mяcidov mahir zurna ifaчыsы Яlяfsяr Шяkili vя tarzяnbяstяkar Шahid Яbdцlkяrimovla чox yaxыn sяnяt yoldaшlыьыnda vя yaradыcыlыq яlaqяlяrindя olmuшdur. Dяfяlяrlя bяdii-kцtlяvi tяdbirlяrdя vя toy-bцsatda onlar birlikdя чalыboxuyublar. 1991-ci ildя - юzцnцn saьlыьыnda Шяkidя A.Mяcidovun 60 illik, sonra isя 2001-ci ildя 70, 2011-ci ildя 80 illik yubileylяri keчirilmiшdir. Шцбщясиз ки, эялян 2021-ъи илдя бюйцк устадын анадан олмасынын 90 иллик йубилейи дя йцксяк сявиййядя гейд олунаъагдыр. Aбдуряшид Mяcidovun adы yaddaшlarda, kitablarda, jurnallarda vя qяzet sяhifяlяrindя dя yaшayыr. 2016-cы ildя Azяrbaycanыn tanыnmыш alimlяrinin - R.Zюhrabovun, S.Tяhmirazqыzыnыn redaktoru, A.Nяcяfzadяnin rяyчisi, яmяkdar mяdяniyyяt iшчisi Vагиф Kяrimovun mяslяhяtчisi olduьu "Шяkinin musiqi folkloru" vя hяmчinin "Шяkidя ifaчыlыq sяnяti" monoqrafiyalarыnda A.Mяcidov haqqыnda яtraflы mяlumat vardыr. Teatrшцnas alim Илщам Rяhimlinin "Шяki teatrы" kitabыnda A.Mяcidovun aktyorluq fяaliyyяti iшыqlandыrыlыr. Ustad xanяndя A.Mяcidov 1998-ci il may ayыnыn 1-dя dцnyasыnы dяyiшmiшdir. O, onu tanыyanlarыn, sяnяtsevяrlяrin xatirindя bu gцn dя yaшayыr. Ustad Abdurяшidin sяnяt davamчыlarы arasыnda юz юvladlarы da vardыr. Oьlu Ayaz Mяcidov istedad sahibi olaraq tar, qarmon vя naьaranыn gюzяl ifaчыlarыndan biri sayыlыr. O, Шяki Uшaq Иncяsяnяt Mяktяbindя naьara sinfinin mцяllimidir. Ayaz naьaralar vя digяr ritm alяtlяri hazыrlayыr vя milli чalьы alяtlяrinin tяmiri ilя dя mяшьul olur. Kiчik oьul Яlяddin Mяcidov zяrb alяtlяrinin mahir ifaчыsыdыr. Nяvяlяr dя musiqidяn yan dцшmяyib. Яfqan da, Яhsяn dя ritm sяnяtinя kюnцl veriblяr. Hяr ikisi zяrb alяtlяrini yцksяk bacarыqla dillяndirirlяr. Ritm ustalыьы юvladlar vя nяvяlяrя шяcяrя xяtti, gen yaddaшы ilя цnvanlanыb. Axы, qeyd etmiшik ki, A.Mяcidov hяm dя mahir ritm ustasы, яla qavalчalan idi...


ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

№ 01 (183), Йанвар 2020

сящ. 15

Д ДЙ ЙП П э эу уш шя яс си и

Нцмуняви сцрцъц мцкафатландырылыб Azяrbaycan Respublikasы Prezidentinin Sяrяncamы ilя tяsdiq edilmiш "Azяrbaycan Respublikasыnda yol hяrяkяtinin tяhlцkяsizliyinя dair 2019-2023-cц illяr цчцn Dюvlяt Proqramы"nыn hяyata keчirilmяsi цчцn Daxili Ишlяr Nazirliyi tяrяfindяn "Tяdbirlяr planы" tяrtib edilmiш vя hяmin "Tяdbirlяr planы"nыn icrasы ilя яlaqяdar Шяki Dюvlяt Yol Polisi tяrяfindяn dя mцяyyяn iшlяr gюrцlцr. Шяki rayonu, Qoxmuq kяnd sakini Daшdяmirov Hцmmяt Mяmmяd oьlu, son 20 ildя avtomobil idarя etmяsinя bax-

mayaraq heч bir yol hяrяkяti qaydasыnы pozmadыьы цчцn nцmunяvi sцrцcц kimi mцяyyяn edilяrяk, 23 yanvar 2020-ci il tarixdя Шяki Шяhяr-Rayon Polis Шюbяsinin Dюvlяt Yol Polis Bюlmяsinя dяvяt olunaraq bюlmяnin rяisi, polis mayoru Шяhmir Uluxanov tяrяfindяn mцkafatlandыrыlыb. Tяdbirdя, чыxыш edяn Dюvlяt Yol Polis Bюlmяsinin tяbliьat vя tяшviqat цzrя inspektoru, polis baш leytenantы Tural Niftalыyev bildirib ki, belя nцmunяvi sцrцcцlяrin mцяyyяn edilib mцkafatlandыrыlmasы vя kцtlяvi informasiya vasitяlяrinin kюmяyindяn istifadя etmяklя ictimaiyyяtя tяqdim olunmasыnыn mяqsяdi

digяr sцrцcцlяrя юrnяk gюstяrmяkdir. Hяr bir nяticяni doьuran sяbяb var. Yol-nяqliyyat hadisяsi dя, hяr hansыsa bir yol hяrяkяti qaydasыnыn pozulmasы sяbяbindяn baш verir. Ona gюrя dя, hяr bir sцrцcц belя nцmunяvi sцrцcцlяrdяn юrnяk gюtцrmяli, yol hяrяkяti qaydasыnы pozmamalыdыr ki, qяzalardan uzaq olsun. Шяki rayonu, Qoxmuq kяnd sakini Daшdяmirov Hцmmяt Mяmmяd oьlu, Dюvlяt Yol Polis Bюlmяsinin rяhbяrliyinя vя яmяkdaшlarыna bu diqqяt vя qayьыya gюrя юz tяшяkkцrцnц bildirib.

M A A R И F L ЯN Я ND И R M Я T Я D B И R L Я R И Шяki Dюvlяt Yol Polisi, piyadalarыn intizamыnыn artыrыlmasы, habelя цmumtяhsil mяktяblяrindя шagirdlяrя tяhlцkяsiz davranыш vяrdiшlяrinin aшыlanmasы vя tяdris prosesinin effektliyinin yцksяldilmяsinя dюvlяt yol polisinin kюmяyinin artыrыlmasы mяqsяdi ilя cari ildя tяhsil mцяssisяlяrindя maariflяndirmя tяdbirlяrini davam etdirir.

Nюvbяti tяdbir, 2020ci il йанварын 16-да Шяki шяhяri 11 saylы tam orta mяktяbdя keчirilib. Bildirilib ki, mяqsяd, uшaq vя yeniyetmяlяrin iшtirakы ilя baш verя bilяcяk yol-nяqliyyat hadisяlяrinin qarшыsыnыn alыnmasы istiqamяtindя profilaktiki tяdbirlяrin gцclяndirilmяsidir. Belя ki, Шяki Шяhяr-Rayon Polis Шюbяsinin Dюvlяt Yol Polis Bюlmяsinin tяbliьat vя tяшviqat цzrя inspektoru, polis baш leytenantы Tural Niftalыyev чыxыш edяrkяn qeyd edib ki, aparыlmыш tяhlillяr zamanы respublika яrazisindя piyadalarыn iшtirakы ilя baш verяn yolnяqliyyat hadisяlяrindя sцrцcцlяrlя yanaшы bяzяn piyadalarыn da tяqsiri olduьu mцяyyяn edilib. Belя qяnaяtя gяlmяk olar ki, piyadalar yol hяrяkяti qaydalarыnы lazыmi sяviyyяdя bilmirlяr vя onlara яmяl etmirlяr. Ona gюrя dя, tяhsil mцяssisяlяrindя maariflяndirmя tяdbirlяrinin aparыlmasыna ehtiyac vardыr. 2019-cu il яrzindя, Шяki Шяhяr-Rayon Polis Шюbяsinin Dюvlяt Yol Polis Bюlmяsinin xidmяti яrazisindя baш vermiш 20 yol-nяqliyyat hadisяsindяn 5-i (25%) piyadanыn vurulmasы ilя nяticяlяnяn yolnяqliyyat hadisяlяri olmuшdur ki, nяticяdя 1 piyada hяlak olmuш, 4 piyada isя yaralanmышdыr. Hяmin hadisяlяrin 1-i azyaшlыlarыn iшtirakы ilя baш verяn yol-nяqliyyat hadisяsi olmuшdur. 1 azyaшlы (12 yaшlы uшaq) xяsa-

rяt almышdыr. Lakin, aparыlmыш profilaktiki tяdbirlяr юz mцsbяt nяticяsini vermiш, piyadalarыn iшtirakы ilя baш vermiш 5 yol-nяqliyyat hadisяsinin heч biri piyadanыn yol hяrяkяti qaydasыnы pozmasы sяbяbindяn baш vermяmiшdir. Ona gюrя dя, tяhsil mцяssisяlяrindя bu istiqamяtdя tяdbirlяr davam etdirilяcяk. Tяdbirdя, mяktяbin VVЫЫЫ sinif шagirdlяrinя "Piyadanыn vяzifяlяri" barяdя яtraflы mяlumat verilib, onlarы maraqlandыran suallar cavablandыrыlыb. Mяktяbin ЫЫ sinif шagirdi, Nihal Balacazadяnin, tяdbirin

sonunda "Svetofor" шeirini sяslяndirmяsi, tяdbirя яlavя bir rяng qatыb. Polis baш leytenantы Tural Niftalыyev, bцtцn шagirdlяrя yol hяrяkяti qaydalarы barяdя шeir vя mahnыlar юyrяnmяlяrini tюvsiyyя edib vя Nihal Balacazadяyя Baш Dюvlяt Yol Polisi Иdarяsi tяrяfindяn hazыrlanmыш, ibtidai siniflяr цчцn dяrs vяsaiti olan "Yol Hяrяkяtinin Яlifbasы" kitabыnы hяdiyyя edib. Tяdbirin yekununda, Шяki шяhяri 11 saylы tam orta mяktяbin direktoru, Яdalяt Sяdiyeva, belя tяdbirlяrin bюyцk яhяmiyyяt kяsb etdiyini qeyd edяrяk, bu cцr maariflяndirici tяdbirin keчirilmяsinя gюrя, Шяki Шяhяr-Rayon Polis Шюbяsinin Dюvlяt Yol Polis Bюlmяsinin tяbliьat vя tяшviqat цzrя inspektoru, polis baш leytenantы Tural Niftalыyevя юz minnяtdarlыьыnы bildirib.

Материаллары тягдим етди: T u r a l N И Ф Т А Л Ы Й Е В , Шяki ШRPШ-nin DYP Bюlmяsinin тяbliьat vя тяшviqat цzrя иnspektoru, polis baш leytenantы. Шяки шящяри, Низами кцч., ев 18 цнванда йашайан Мустафайев Ялийар Ъаббар оьлунун тясисчиси олдуьу "Волга (Бабяк) Кооперативи" Мящдуд Мясулиййятли Ъямиййятин Мющцрц вя Штампы итдийи цчцн етибарсыз сайылыр.

* * *

Лачын району, Горчу кянд сакини Якбяров Бяйляр Гядир оьлунун адына олан

ЕТИБАРСЫЗ ЩЕСАБ ЕДИЛИР 90Л116 дювлят нюмря нишанлы МТЗ маркалы тракторун Техники паспорту итдийи цчцн етибарсыз сайылыр.

* * *

Шяки району, Балталы кянд сакинляри Мяняфов Яййуб Лцтвяли оьлунун, Ялийева Зярифя Яли гызынын, Мяняфова Йагут

Яййуб гызынын, Мяняфов Натиг Яййуб оьлунун вя Мяняфов Дилгям Яййуб оьлунун адларына олан Торпаьа мцлкиййят щцгугуна даир Дювлят Акты (Ж№ 336, КОД 40400038) итдийи цчцн етибарсыз сайылыр.

* * *

Шяки шящяри, Б.Ш.Мяммядов кцчяси, 2/13 сайлы евин Саламов Рафиг Фейзулла оьлунун вя Саламов Ряшад Фейзулла оьлунун адларына верилмиш Гейдиййат вясигяси (№ 4695/4977) итдийи цчцн етибарсыз сайылыр.

* * *

Шяки шящяри, Баьбанлар кцчяси, ев 51/9 цнванда йашайан Эцлмяммядова Гярибя Низамяддин гызынын Шяки району, Орта Зяйзид кяндиндя олан 0,12 ща торпаг сащясинин Щйгугларын Дювлят гейдиййаты щаггында дашынмаз ямлакын Дювлят рейестриндян Чыхарыш (Серийа РХ № 0655251) вя Техники паспорту (№ 004076) итдийи цчцн етибарсыз сайылыр.


ШЯКИ ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ № 1 (183), Йанвар 2020

БИЛМЯК МАРАГЛЫДЫР: Bilderberq klubu dцnyanыn яn nцfuzlu vя яn zяngin insanlarыnыn, beynяlxalq vя regional miqyaslы siyasi, iqtisadi, mяdяni dairяlяrin, юzяl biznes vя bank sahяsinin яn nцfuzlu шяxslяrinin illik qeyri-formal yыьыncaьы. Klubun mяnzil-qяrargahы Karneqi Fondunun NyuYork ofisindя yerlяшir. Klubun ilk toplantыsы Amerika xцsusi xidmяt orqanlarыnыn himayяsi altыnda 1954-cц ildя Niderlandыn Osterbek шяhяrindяki "Bilderberq" otelindя olub. Qrup юz adыnы da buradan gюtцrцb. Burada Niderlandыn kral sarayыnыn dяvяti иlя 12 юlkяdяn 70 nяfяr iшtirak edib. Klubun ilk toplantыsыnыn tяшkilatчыlarы arasыnda Rokfellerlяr

ДИГГЯТ! ИНТЕРНЕТ ИСТИФАДЯЧИЛЯРИНИН НЯЗЯРИНЯ: БИЗИМ WEB СЯЩИФЯЛЯРИМИЗ: http://sheki.io.ua http://belediyye.io.ua http://belediyye.sheki.city http://shekibelediyyesi.tqtt.info http://issuu.com/shekibelediyyesi http://facebook.com/shekibelediyyesi

Билдерберг клубу

klubun iclaslarыnda nя baш verdiyi, kimin nя danышdыьы haqda heч bir mяlumat daxil olmayыb. Яgяr hansыsa jurnalist araшdыrmalarыnыn nяticяlяri mяtbuata sizsa, onu heч kяs tяsdiq vя ya tяkzib etmяyя tяlяsmir. Klubunun son toplantыsы 2019-cу il май ayыnda Исвечрянин Монтрю шящяриндя лцкс бир oteldя keчiriliб. 20дян чох юlkяdяn 130 няфяр bu toplantыya dяvяt alыb. Tяшkilatыn yaradыlmasыndan sonra qarшыya qoyulan яsas mяqsяd юz mяrkяzi bankы, sonradan vahid valyutasы olan Avropa superdюvlяtinin yaradыlmasы vя Avroatlantizm prinsiplяrinin mюhkяmlяndirilmяsi idi. Son hяdяf isя vahid qlobal hюkumяtin yaradыlmasы olaraq mцяyyяnlяшdirilmiшdi.

***

larыn toplantыdakы чыxышlarыn, iddialarыn detallarыnы aчыqlamaьa ixtiyarlarы yoxdur. Hazыrda Bilderberq gюrцшlяrindя ildя 130 nяfяrdяn чox adam, o cцmlяdяn, klubun daimi цzvlяri iшtirak edir. Onlarыn arasыnda Roffeller, Rotшild sцlalяlяrinin nцmayяndяlяri, Avropa юlkяlяrinin bir sыra sabiq vя hazыrkы baш nazirlяri, xцsusilя Bюyцk Britaniya, Иspaniya, Niderland monarxiyalarыnыn tяmsilчilяri, Dцnya Bankыnыn keчmiш prezidentlяri vя meqakorporasiyalarыn rяhbяrlяri dя var. Tez-tez NATO generallarы, ABШ prezidentlяri vя dюvlяt katiblяri dя gюrцшя gяlir. Бир даща вурьулайаг ки, яgяr hansыsa jurnalist araшdыrmalarыnыn nяticяlяri mяtbuata sizsa, onu heч kяs tяsdiq vя ya tяkzib etmяyя tяlяsmir. Tяdqiqatчы, Niderlandыn Hяrbi Sяnяdlяr Иnstitutunun elmi iшчisi, Avropa tarixinя dair bir neчя kitabыn mцяllifi Cerard Aalder bildirir ki, "Bilderberq konfransы яtrafыnda nя qяdяr шayiяlяr dolaшsa da, bir шey dяqiqdir: Bilderberq klubu, ilk nюvbяdя, milyardlarla dollar potensial investisiyadыr."

Шащзадя Бернард, клубун илк рящбяри, щолландийалы шащзадя, Нидерланд краличасынын щяйат йолдашы

***

Fondunun prezidenti Devid Rokfellerin vя Karneqi Fondunun prezidenti Cozef Consonun adlarыnы чяkmяk olar. Bilderberq klubunun tяsis sammitindя digяrlяri ilя yanaшы, ABШ-ыn Mяrkяzi Kяшfiyyat Иdarяsinin, Londonun Kral Beynяlxalq Mцnasibяtlяr Иnstitutunun, Шrюder Bankыnыn rяhbяrlяri, hяmчinin "Nyu-York Tayms", "Vaшinqton post" kimi mяtbuat orqanlarыnыn nцfuzlu tяmsilчilяri dя olub. Tяшkilatыn яsas sahiblяri isя Lourens Rokfeller vя Ed Rotшild idi - klub цzvlяrini mяhz onlar seчirdilяr. Klubun 60 illik tarixindяn artыq bir dюvrdя mяtbuata

Klubun ilk rяhbяri hollandiyalы шahzadя, Niderland kraliчasыnыn hяyat yoldaшы Bernard olub. Maraqlыdыr ki, vaxtilя o, nasist Almaniyasыnda ali hяrbi rцtbяdя xidmяt edirdi. Amma bu, Bernardыn XX яsrin 50-ci illяrinin яvvяllяrindя Rotшildlяr ailяsinя mяxsus "Royal Dutch Shell" neft korporasiyasыnыn яsas sяhmdarыna чevrilmяsinя mane olmamышdы. Клубун цзвляри иlk toplantыdan bяri hяr dяfя yeni bir yerdя toplaшыrlar. Onlarыn tяrkibi klubun rяhbяr шurasы tяrяfindяn diqqяtlя seчilяrяk mцяyyяnlяшdirilir. Ишtirakчыlar bu konfransыn nяticяlяrindяn istifadя edя bilяrlяr. Lakin on-

Гязетин щазырланмасында Шяки Шящяр Иъра Щакимиййятинин sheki-ih.gov.az вя АЗЯРТАЪ-ын азертаэ.эов-аз сайтларындан истифадя олунмушдур.

Bilderberq klubu 3 dairяdяn formalaшыr: - Xarici dairя - kifayяt qяdяr geniшdir vя klub iшtirakчыlarыnыn yarыdan чoxu oraya daxildir. Onlar klubun hяdяflяri, strategiyanыn reallaшdыrыlmasы цsullarы haqqыnda o qяdяr dя mяlumatlы deyil. - Иdarя komitяsi dairяsi - daha qapalы sayыlan dairя olub, 35 nяfяrdяn ibarяtdir. Bu dairяyя daxil olan insanlar, demяk olar ki, klubun iшi vя mяqsяdlяri haqda hяr шeyi bilirlяr. - Mяшvяrяtчi komitя dairяsi - яn kiчik dairяdir. Onun, tяxminяn, 10 цzvц var. Tяшkilatda baш verяn hяr шey haqda mяhz hяmin insanlar mяlumatlыdыrlar vя qяrar qяbul etmяk sяlahiyyяtlяri dя onlardadыr.

***

Клуб тяшкил едилдикдян сонра она ашаьыдакы инсанлар рящбярлик етмишляр:

Редаксийайа тягдим олунан ялйазмалары, дискляр, фотолар вя диэяр материаллар эери гайтарылмыр.

Тясисчи: Шяки Бялядиййяси Баш редактор: Мурад Нябибяйов

Редаксийанын цнваны: Шяки шящяри, АЗ5500, М.Я.Рясулзадя пр.182, 2-ъи мяртябя Тел: +(994 24) 244 00 51 +(994 24) 244 28 02 Е-маил: sheki.belediyye@gmail.com

Niderlandыn Osterbek шяhяrindяki "Bilderberq" oteli - Шahzadя Bernard (1954-1975); - Alek Duqlas-Hom (1977-1980); - Uolter Шel (19811985); - Erik Rol (1986-1989) - Peter Karinqton (1990-1998);

- Etyen Daviqnon (1999-2011); - Henri de Kastries (2012-ci ildяn индийядяк). (Йазы интернет материалларына ясасян щазырланыб)

Мцяллифлярин мювгейи иля редаксийанын мювгейи цст-цстя дцшмяйя биляр. Дяръ олунмуш йазылара эюря мцяллифляр вя мялуматын эютцрцлдцйц мянбя мясулиййят дашыйыр. Щесаб нюмряси: Азярбайъан Бейнялхалг Банкынын Шяки филиалы, Код: 805410 ВЮЕН: 9900001881 Мцхбир щесабы: 0137010002944 S.W.И.Ф.Т. БИК ИБАЗАЗ 2Х Шяки Бялядиййяси, Щесаб Но: 33308019449336503266 ВЮЕН 3000086531

www.belediyye.ñheki.sitå

Гязет 27 ийул 2005-ъи илдя Азярбайъан Республикасы Ядлиййя Назирлийиндя гейдиййатдан кечиб. Гейдиййат № 1458. Тираж 500. Чапа щазырланыб: 3 феврал 2020-ъи ил Гязет “АЗЯРМЕДИА” ММЪ мятбяясиндя чап олунуб.


Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.