Sheki Belediyyesi, No 01 (135), Yanvar 2016

Page 1

МЯН ЙАНМАСАМ, СЯН ЙАНМАСАН, НЕЪЯ ЧЫХАР ГАРАНЛЫГЛАР АЙДЫНЛЫЬА?!

ØßÊÈ ØßÊÈ ÁßËßÄÈÉÉßÑÈ Н ew ws sp pa ap pe er r Нe

о оф ф

S SH HE EK KI I

M MU UN NI IC CI IP PA AL LI IT TY Y

Шяки Бялядиййясинин органы

№ 1 (135), Йарвар 2016

Гязет 2005-ъи илдян няшр едилир

В Я Т Я Н И М И З И Н Г А Н Л Ы Т А Р И Х И И Ш Ь А Л Е Д И Л М И Ш Т О Р П А Г Л А Р Ы М Ы З ГЯРБИ АЗЯРБАЙЪАН ХАНКЯНДИ ХОЪАЛЫ ШУША ЛАЧЫН ХОЪАВЯНД КЯЛБЯЪЯР АЬДЯРЯ АЬДАМ ФЦЗУЛИ ЪЯБРАЙЫЛ ГУБАДЛЫ ЗЯНЭИЛАН

декабр, 1988 26.12.1991 26.02.1992 08.05.1992 18.05.1992 02.10.1992 02.04.1993 07.07.1993 23.07.1993 23.08.1993 23.08.1993 31.08.1993 29.10.1993

УНУТМАЙАГ!

ХАНКЯНДИНИН ИШЬАЛЫНДАН 24 ИЛ КЕЧДИ

Шякидя Президент кубоку уьрунда Х Чювкян ойунлары кечирилди (Ятрафлы 12-ъи сящифядя) 1. Azяrbaycan Respublikasыnыn Mяdяniyyяt vя Turizm Nazirliyi Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяti ilя birlikdя: 1.1. "Yuxarы Baш" Dюvlяt tarix-memarlыq qoruьunun kцчя шяbяkяlяrini vя plan konfiqurasiyasыnы pozan, memarlыq dяyяrinя vя цslubuna xяlяl gяtirяn tikililяrin uyьunlaшdыrыlmasы, mцhяndis kommunikasiya xяtlяrinin tяmiri vя ya yenidяn qurulmasы, tarix vя mяdяniyyяt abidяlяrinin bяrpasы vя ya konservasiyasы, yollarыn tяmiri ilя baьlы tяkliflяrini iki ay mцddяtindя hazыrlayыb Azяrbaycan Respublikasыnыn Nazirlяr Kabinetinя tяqdim etsin; 1.2. "Yuxarы Baш" Dюvlяt tarix-memarlыq qoruьu цчцn inzibati binanыn ayrыlmasыna vя ya hяmin binanыn tikintisi цчцn tяlяb olunan maliyyя vяsaitinя dair tяkliflяrini bir ay mцddяtindя hazыrlayыb Azяrbaycan Respublikasыnыn Nazirlяr Kabinetinя tяqdim etsin.

Шяki шяhяrinin tarixi hissяsinin qorunmasы haqqыnda Azяrbaycan Respublikasы Prezidentinin Sяrяncamы Azяrbaycanыn чoxяsrlik zяngin keчmiшя malik шяhяrlяrindяn Шяkinin qяdim hissяsini яhatя edяn "Yuxarы Baш" Dюvlяt tarix-memarlыq qoruьu яrazisindя hazыrda чox sayda mяscid vя minarяlяr, karvansara vя sяnяtkarlыq emalatxanalarы, muzeylяr vя tarixi яhяmiyyяtli digяr tikililяr vardыr. Onlarla sяnяtkarlыq sahяsinin toplu halыnda mюvcud olduьu шяhяrdя tarixi-mяdяni irs bu gцn layiqincя yaшadыlыr. Sosial-iqtisadi irяli lяyiшin geniш vцsяt almasы regionun turizm potensialыnы daha da artыrmыш, eyni zamanda yeni цslublu tikililяrin шяhяrin simasыnы dяyiшmяsi vя onun юzцnяmяxsus memarlыьыnы korlamasы sяbяbindяn qoruq яrazisindя aparыlan iшlяrя xцsusi hяssaslыqla yanaшыlmasы zяrurяti meydana чыxmышdыr. Azяrbaycan Respublikasы Konstitusiyasыnыn 109-cu maddяsinin 32-ci bяndini rяhbяr tutaraq, Azяrbaycan mяdяniyyяti цчцn mцhцm яhяmiyyяtli Шяki шяhяrinin tarixi gюrцnцшцnц vя memarlыq цslubunu qoruyub saxlamaq, onu gяlяcяk nяsillяrя чatdыrmaq, elяcя dя Azяrbaycan xalqыnыn mяdяni nailiyyяtlяrinin geniш miqyasda tяbliьini tяmin etmяk mяqsяdi ilя qяrara alыram:

2. Azяrbaycan Respublikasыnыn Mяdяniyyяt vя Turizm Nazirliyi Azяrbaycan Respublikasыnыn Ekologiya vя Tяbii Sяrvяtlяr Nazirliyi, Azяrbaycan Milli Elmlяr Akademiyasы vя Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяti ilя birlikdя Шяki шяhяrinin tяbii landшaftыnыn qorunmasы vя yaшыllaшdыrыlmasыna dair tяkliflяrini iki ay mцddяtindя hazыrlayыb Azяrbaycan Respublikasыnыn Nazirlяr Kabinetinя tяqdim etsin. 3. Azяrbaycan Respublikasыnыn Nazirlяr Kabineti: 3.1. Шяki шяhяrinin tarixi hissяsinin inkiшafы vя qorunub saxlanыlmasы ilя baьlы tяdbirlяr planыnы цч ay mцddяtindя tяsdiq etsin; 3.2. "Yuxarы Baш" Dюvlяt tarix-memarlыq qoruьunun xяritяsini bir ay mцddяtindя tяsdiq etsin; 3.3. "Yuxarы Baш" Dюvlяt tarix-memarlыq qoruьuna milli qoruq statusunun verilmяsini tяmin etsin; 3.4. "Yuxarы Baш" Dюvlяt tarix-memarlыq qoruьunun maliyyяlяшmяsinin dюvlяt bцdcяsinin yerli xяrclяrindяn dюvlяt bцdcяsindя Azяrbaycan Respublikasыnыn Mяdяniyyяt vя Turizm Nazirliyi цzrя mяrkяzlяшdirilmiш xяrclяrя keчmяsini tяmin etsin; 3.5. "Yuxarы Baш" Dюvlяt tarix-memarlыq qoruьunun maddi-texniki bazasыnыn gцclяndirilmяsi ilя baьlы zяruri tяdbirlяri hяyata keчirsin; 3.6. bu Sяrяncamdan irяli gяlяn digяr mяsяlяlяri hяll etsin. Иlham Яliyev Azяrbaycan Respublikasыnыn Prezidenti Bakы шяhяri, 19 yanvar 2016-cы il.

ТЯБРИК ЕДИРИК! 2016-ъы ил февралын 2-дя танынмыш алим, узун мцддят АМЕА Шяки Реэионал Елми Мяркязинин директору ишлямиш, эеолоэийаминералоэийа елмляри доктору, Зякяриййя Ялизадянин анадан олмасынын 80 иллик йубилейидир.

80

Zяkяriyyя Mabud oьlu Яlizadя 1936-cы il февралын 2-дя Шяki шяhяrindя anadan olmuшdur. Шяki шяhяr 10 saylы orta mяktяbindя orta tяhsil almыш, sonra isя Azяrbaycan Sяnaye Иnstitutunda (Иndiki Azяrbaycan Neft Akademiyasыnda) daш mцhяndisi-geoloq ixtisasыna yiyяlяnmiшdir. Litologiya, geokimya ixtisasы цzrя doktorluq dissertasiyasы mцdafiя etmiшdir. 55 elmi яsяrin, 3 monoqrafiyanыn mцяllifidir. Xarici юlkяlяrdя 10-dan чox elmi яsяri чapdan чыxmышdыr. 4 mцяlliflik шяhadяtnamяsi vя patent almышdыr. 1972-ci ildяn 1995-ci ilяdяk Azяrbaycan EA-nыn Fizika institutunun nяzdindя yaradыlmыш Шяki Zona Elmi Bazasыnыn direktoru, 1995-ci ildя mцяssisя Шяki Regional Elmi Mяrkяzinя чevrildikdяn sonra isя hяmin mцяssisяnin direktoru olmuшdur. Z.Яlizadяnin юz xahiшi ilя tutduьu vяzifяdяn azad olunmasы barяdя AMEA Rяyasяt Heyяtinin 15 oktyabr 2014-cц il tarixdя keчirilmiш iclasыnda qяrar qяbul olunmuшdur. Direktor vяzifяsindяn azad olunduqdan sonra Z.Яlizadя mяrkяzdя aparыcы elmi iшчi vяzifяsindя saxlanыlmышdыr.

Шяки Бялядиййясинин вя АМЕА Шяки Реэионал Елми Мяркязинин коллективляри щюрмятли профессору 80 иллик йубилейи мцнасибяти иля бцтцн Шякилиляр адындан тябрик едир, оna Ulu Tanrыdan mюhkяm can saьlыьы, uzun юmцr arzulayыrлар.


сящ. 2

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

№ 1 (135), Йанвар 2016

Шяkidя Цmummilli Liderin яziz xatirяsi ehtiramla anыlыb Цmummilli liderimiz Heydяr Яliyevin яziz xatirяsi юlkяmizin hяr yerindя olduьu kimi Шяkidя dя dяrin hюrmяt vя ehtiramla anыlmышdыr.

Ulu юndяrin vяfatыnыn on ikinci ildюnцmц ilя яlaqяdar rayonun idarя, mцяssisя vя tяшkilatlarыnda silsilя tяdbirlяr keчirilmiш, tяhsil vя mяdяniyyяt mцяssisяlяrindя bяdii qiraяt mцsabiqяlяri, sяrgilяr, gюrцшlяr tяшkil olunmuшdur. Bu tяdbirlяrdя bцtцn юmrцnц xalqыmыzыn tяrяqqisinя vя firavanlыьыna

hяsr etmiш Heydяr Яliyevin yorulmaz fяaliyyяtinin яn mцxtяlif mяqamlarыna toxunulmuш, ulu юndяrin Vяtяn vя xalq qarшыsыndakы яvяzsiz xidmяtlяrindяn geniш bяhs olunmuшdur. Dekabrыn 12-dя isя шяhяr saatlarыndan baшlayaraq шяhяr rяhbяrliyi, hцquq mцhafizя orqanlarыnыn, idarя, mцяs-

sisя vя tяшkilatlarыn kollektivlяri, mцharibя vя яmяk veteranlarы, gяnclяr, ictimaiyyяtin tяmsilчilяri ulu юndяrin шяhяr icra hakimiyyяtinin binasы qarшыsыndakы abidяsini ziyarяt etmiш, abidя юnцnя яklillяr vя gцl dяstяlяri dцzяrяk xatirяsini bюyцk hюrmяt vя ehtiramla yad etmiшlяr.

Baba Sяmяdov: "Ulu Юndяr Azяrbaycanыn xilaskarы kimi qяlbimdя hяr zaman yaшayacaq" Цmummilli lider Heydяr Яliyev dцnya шюhrяtli siyasяtчi, Azяrbaycanыn xilaskarы, eyni zamanda, xalqыmыzыn aьsaqqalы, el atasы kimi qяlbimdя hяr zaman yaшayacaq. Bu sюzlяri Шяki rayonunun Turan qяsяbяsindяki keчmiш taxыlчыlыq sovxozunun mexanizatoru, Sosialist Яmяyi Qяhrяmanы Baba Sяmяdov Ulu Юndяrin vяfatыnыn ildюnцmц ilя яlaqяdar Шяkidя keчirilяn anыm tяdbiri zamanы AZЯRTAC-a mцsahibяsindя deyib. Ulu Юndяrlя ilk dяfя 1975-ci ildя Mяrkяzi Komitяdя gюrцшdцyцnц bildirяn Baba Sяmяdov hяmin gюrцшц belя xatыrlayыr: "Gюrцшdя Azяrbaycan Respublikasыnыn Ali Sovetinя deputatlыьa 15 namizяd iшtirak edirdi. Mцxtяlif peшя sahiblяri idik. Heydяr Яliyev hяr birimizlя tяkbяtяk gюrцшdц. Sonra шяxsi iшlяrimizi gюzdяn keчirdi. Nюvbя mяnя чatanda Шяkidя taxыlыn vяziyyяti ilя maraqlandы. Dedim ki, vяziyyяt yaxшыdыr, ancaq yaьыш yaьsa daha da yaxшы olacaq. Gцlцb dedi ki, narahat olma, zяng edib юyrяnmiшяm, Шяkiyя dя yaьыш yaьыr. Bir hяftя sonra юyrяndim ki, mяnim dя adыm namizяdlяr sыrasыndadыr". Hяmin gюrцшdяn sonra Baba Sяmяdov dalbadal 3 dяfя Azяrbaycan Respublikasыnыn Ali Sovetinя deputat, eyni zamanda, Mяrkяzi Komitяyя цzv seчilib, sovetlяr dюnяmindя Kommunist Partiyasыnыn XXV, XXVЫ vя XXVЫЫ qurultaylarыnda iшtirak edib. O, 1972-ci ildя Lenin ordeninя, 1978-ci ildя isя Sosialist Яmяyi Qяhrяmanы adыna layiq gюrцlцb. Hяmin illяrdя Baba Sяmяdov Ulu Юndяrlя mцxtяlif tяdbirlяrdя dяfяlяrlя gюrцшцb. Яmяk qяhrяmanыnыn Heydяr Яliyevlя sonuncu gюrцшц isя 1992-ci ildя Naxчыvan шяhяrindя olub. Yeni Azяrbaycan Partiyasыnыn tяsis konfransыnda чыxыш edяn Baba Sяmяdov Azяrbaycanы baшыnыn цstцnц alan qara buludlardan yalnыz dцnya шюhrяtli siyasяtчi Heydяr Яliyevin xilas edя bilяcяyini tяdbir iшtirakчыlarыnыn diqqяtinя чatdыrыb. Baba Sяmяdov mцsahibяsindя Ulu Юndяrin яziz vя nurlu xatirяsinin qяdirbilяn xalqыmыzыn qяlbindя яbяdi yaшayacaьыnы xцsusi vurьulayыb.

Ulu юndяr Heydяr Яliyevin mяnalы юmцr yolu gяlяcяk nяsillяr цчцn яsl юrnяkdir Bцtцn юmrцnц xalqыnыn tяrяqqisinя, yцksяliшinя, inkiшafыna hяsr edяn цmummilli lider Heydяr Яliyev Azяr-baycan xalqыnыn яn parlaq vя qцdrяtli шяxsiyyяtlяrindяn biridir. Vяtяn tяяssцbц, xalq sevgisi Цmummilli Liderin hяyat yolu, amalы, qayяsi olub. Azяrbaycanlы olmaьы ilя hя-miшя fяxr edяn bu bюyцk шяx-siyyяtin keчdiyi mяnalы юmцr yolu, xalqыnыn yolunda gюs-tяrdiyi misilsiz xidmяtlяr mцasirlяrimiz vя gяlяcяk nяsillяr цчцn яsl юrnяkdir.

Шяki шяhяrindяki Heydяr Яliyev Mяrkяzindя цmummilli lider Heydяr Яliyevin anыm gцnцnя hяsr olunmuш tяdbir keчirilib Шяki шяhяr Gяnclяr vя Иdman Иdarяsinin tяшkilatчыlыьы ilя Шяki шяhяrindяki Heydяr Яliyev Mяrkяzindя цmummilli lider Heydяr Яliyevin anыm gцnцnя hяsr olunmuш tяdbir keчirilib. Tяdbir iшtirakчыlarы яvvяlcя Ulu Юndяrin Mяrkяzdя ucaldыlmыш bцstц юnцnя gцl dяstяlяri dцzяrяk, dahi rяhbяrin ictimai-siyasi fяaliyyяtini яks etdirяn ekspozisiya ilя tanыш olub. Tяdbirdя чыxыш edяnlяr цmummilli lider Heydяr Яliyevin Azяrbaycan dюvlяti vя xalqы qarшыsыndakы xidmяtlяrindяn danышыblar. Qeyd olunub ki, bяшяr tarixindя bir чox шяxsiyyяtlяrin hяyat vя fяaliyyяti bцtюv bir xalqыn, dюvlяtin inkiшaf yolunda mцstяsna rol oynayыb. Belя nadir шяxsiyyяtlяrdяn biri dя юtяn яsrin vя yeni minilliyin gюrkяmli siyasi vя dюvlяt xadimi, xalqыmыzыn цmummilli lideri Heydяr Яliyevdir. Bildirilib ki, Azяrbaycanыn qцdrяtli dюvlяtя чevrilmяsi, dinamik sosialiqtisadi inkiшafы, dцnya birliyindя юz layiqli yerini daha da mюhkяmlяndirmяsi mяhz Heydяr Яliyev ideyalarыnыn yaшamasыnыn, siyasi kursunun uьurla davam etdirilmяsinin nяticяsidir.

Bu fikirlяr Ulu Юndяrin vяfatыnыn on ikinci ildюnцmц ilя яlaqяdar Шяki шяhяrindя keчiri-lяn anыm mяrasimindя sяslяndi-rilib. Иctimaiyyяt nцmayяndяlяri vя ziyalыlarыn iшtirakы ilя keчirilяn toplantыda шяhяr icra hakimiyyяtinin baшчыsы Elxan Usubov чыxыш edяrяk Цmummilli Liderin mяnalы юmцr yolundan, xalqыmыz vя dюvlяtчiliyimiz qarшыsыndakы tarixi xidmяtlяrindяn danышыb. Bildirilib ki, bu gцnlяr xalqыmыz dahi rяhbяr Heydяr Яliyevin vяfatыnыn ildюnцmцnц bюyцk hюrmяt vя ehtiramla yad

edir. Heydяr Яliyev Azяrbaycan tarixindя mцstяqil vя suveren dюvlяtin simvolu, cяsur insan, яn bюyцk vяtяndaш kimi qalыb. Bu gцn юlkяmizin яldя etdiyi bцtцn uьurlar bu dahi шяxsiyyяtin adы ilя baьlыdыr. Mцasir tariximizi Heydяr Яliyevsiz tяsяvvцr et-mяk mцmkцn deyildir. Vurьulanыb ki, bцtцn hяyatыnы xalqыnыn tяrяqqisi vя inkiшafыna hяsr edяn цmummilli lider Heydяr Яliyevin яziz xatirяsi daim qяlblяrdя yaшayacaq. Tяdbir Ulu Юndяrя hяsr olunan musiqili-bяdii proqramla baшa чatыb.


№ 1 (135), Йанвар 2016

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

Шякидя тanыnmыш шair Vaqif Aslanыn 65 illiк йубилейи гейд олунду Ютян ил Azяrbaycan Yazычыlar Birliyi Шяki bюlmяsinin sяdri, шair-publisist Vaqif Aslanыn 65 yaшы tamam olмцшдцр.

65

yaradыcыlыьыndan sюhbяt aчыlыb. Qeyd olunub ki, XX яsrin 70-ci illяrindя яdяbiyyata gяlяn Vaqif Aslan 90-cы illяrin ortalarыndan Шяkidя яdяbi prosesя rяhbяrlik etmяyя baшlayыb. O, mяhsuldar vя istedadlы qяlяm ustasы kimi tanыnыb. Vaqif Aslan bяnzяrsiz poetik цslubu ilя

nяinki Azяrbaycanda, hяmчinin qonшu Tцrkiyяdя dя sevilir. Mцxtяlif illяrdя nяшr olunan "Ruhlarla sюhbяt", "Oьuz elinя salam", "Qanыmdan rяng alan gцl", "Aydыn", "Hцseyn xan Mцшtaq" adlы kitablarla yanaшы, publisistik yazыlarыn, tяrcцmяlяrin dя mцяllifidir.

сящ.3

Шяkinin tцrk dцnyasыnыn mяdяniyyяt paytaxtы elan edilmяsi ilя baьlы mяtbuat konfransы keчirilib 2015-ci ildя Tцrkmяnistanыn Mari шяhяrindя keчirilяn TЦRKSOY mяdяniyyяt nazirlяri Daimi Шurasыnыn 33-cц toplantыsыnda Шяki шяhяri 2016-cы il цчцn "Tцrk dцnyasыnыn mяdяniyyяt paytaxtы" elan olunub.

lяr xalqыmыza xas olan zяngin tarixi-mяdяni irsi tяbliь etmяyя, bюlgяnin turizm potensialыnы geniшlяndirmяyя imkan yaradыr. Diqqяtя чatdыrыlыb ki, Heydяr Яliyev Fondunun prezidenti, Milli Mяclisin deputatы

Ютян ил дekabrыn 21dя Шяki шяhяrindяki "Шяki Palas" otelindя Шяkinin tцrk dцnyasыnыn mяdяniyyяt paytaxtы seчilmяsi ilя яlaqяdar mяtbuat konfransы keчirilib. Tяdbirdя TЦRKSOYun baш katibi Dцsen Kaseinov, шяhяr rяhbяrliyi, Mяdяniyyяt vя Turizm Nazirliyinin mяsul яmяkdaшlarы, шяhяr ictimaiyyяtinin vя kцtlяvi informasiya vasitяlяrinin nцmayяndяlяri iшtirak ediblяr. Mяtbuat konfransыnы шяhяr icra hakimiyyяtinin baшчыsы Elxan Usubov aчaraq Шяki шяhяrinin 2016-cы il цчцn tцrk dцnyasыnыn mяdяniyyяt paytaxtы elan edilmяsinin heч dя tяsadцfi olmadыьыnы bildirib. Vurьulanыb ki, fцsunkar tяbiяti, nadir tariximemarlыq abidяlяri, inkiшaf etmiш sяnяtkarlыьы, hяmчinin zяngin irsin qorunmasы nяticяsindя Шяki bu gцn Azяrbaycanda turizmin yцksяk sяviyyяdя inkiшaf etdiyi bюlgяlяrdяn birinя чevrilib. Яsrlяr boyu bu qяdim vя gюzяl шяhяr Bюyцk Иpяk Yolu цzяrindя yerlяшяn mцhцm sяnяt vя ticarяt mяrkяzi olub. Bu gцn Шяki orta яsr шяhяrlяrinя mяxsus olan шяhяrsalma mяdяniyyяtini юzцndя qoruyub saxlayan bяnzяrsiz mяkandыr. Karvansaralar, mяscidlяr, minarяlяr, evlяr, qala divarlarы, kюrpцlяr шяhяrin qяdim memarlыq цslubundan xяbяr verir. Hяr il keчirilяn beynяlxalq festivallar, tяdbir-

Mehriban Яliyevanыn tяшяbbцsц ilя "Yuxarыbaш" Dюvlяt Tarix-Memarlыq Qoruьunun UNESCO-nun Цmumdцnya Mяdяni Иrs Siyahыsыna daxil edilmяsi istiqamяtindя mяqsяdyюnlц iш aparыlыr. TЦRKSOY-un baш katibi Dцsen Kaseinov bildirib ki, tцrk dцnyasыnыn UNESCO-su hesab edilяn Beynяlxalq Tцrk Mяdяniyyяt Tяшkilatы (TЦRKSOY) 20 ildяn artыqdыr tцrk xalqlarы arasыnda dostluq vя qardaшlыq яlaqяlяrini mюhkяmlяndirmяk, ortaq tцrk mяdяniyyяtini gяlяcяk nяsillяrя чatdыrmaq vя dцnyaya tanыtmaq цчцn sяmяrяli iш aparыr. Vurьulanыb ki, TЦRKSOY-un яn uьurlu layihяlяrindяn biri dя 2012-ci ildяn baшlayaraq tцrk dцnyasыnыn mяdяniyyяt paytaxtlarыnыn seчilmяsidir. Sonra Dцsen Kaseinov TЦRKSOY tяrяfindяn hazыrlanan vя Шяkiyя hяsr olunan fotoalbomlarы, Azяrbaycanыn vя tцrk dцnyasыnыn tanыnmыш шairi Bяxtiyar Vahabzadяnin 90 illiyi ilя яlaqяdar nяшr olunan "90 шeir" kitabыnы vя Шяki ilя baьlы bukletlяri шяhяr rяhbяrliyinя tяqdim edib. Qonaьa Шяki ilя baьlы xatirя hяdiyyяlяri verilib.

2015-ъи ил дekabrыn 5dя шairin yubileyi Шяkidя шяhяr rяhbяrliyinin, ziyalыlarыn, elm, mяdяniyyяt vя incяsяnяt xadimlяrinin iшtirakы ilя qeyd edilib. Yubiley tяdbirini Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяti baшчыsыnыn birinci mцavini Hяsяn Hяsяnov aчaraq Vaqif Aslanы шяhяr ictimaiyyяtinin adыndan tяbrik edib, ona yaradыcыlыq uьurlarы arzulayыb. Sonra шairin hяyat vя

Шяки шящяр иъра щакимиййяти башчысынын биринъи мцавини Щясян Щясянов шящяр рящбярлийинин щядиййясини йубилйара тягдим едир Yubilyarы tяbrik edяn Yazычыlar Birliyinin katibi Иlqar Fяhmi bildirib ki, Шяki яdяbi mцhitinin son 20-30 illik dюvrцnя nяzяr salanda, ilk nюvbяdя, Vaqif Aslan yada dцшцr. Azяrbaycan Yazычыlar Birliyinin sяdri Anarыn yubilyara цnvanladыьы tяbrik mяktubu oxunub. Шair Vaqif Aslan чыxыш edяrяk yubiley tяdbirinin tяшkilinя gюrя шяhяr rяhbяrliyinя minnяtdarlыьыnы bildirib. Yubiley tяdbirindя шairin шeirlяri vя sюzlяrinя bяstяlяnяn mahnыlar sяslяnib.

Шяkinin яn ucqar kяndindя yeni mяktяb binasы istifadяyя verilib

Шяkinin яn ucqar yaшayыш mяntяqяsi olan, rayon mяrkяzindяn 90 kilometr aralыda yerlяшяn Qaratorpaq kяndindя Tяhsil Nazirliyi tяrяfindяn tam orta mяktяb цчцn inшa edilяn yeni mяktяb binasы istifadяyя verilib. Bu mцnasibяtlя ютян ил dekabrыn 1-dя keчirilяn mяrasimdя шяhяr icra hakimiyyяti baшчыsыnыn birinci mцavini Hяsяn Hяsяnov, Tяhsil Nazirliyinin шюbя mцdiri Aydыn Яhmяdov vя шяhяr tяhsil шюbяsinin

mцdiri Sцdabяr Иsmayыlova чыxыш edяrяk юlkяmizdя elm vя tяhsilin inkiшafыna gюstяrilяn dюvlяt qayьыsыndan, rayonun tяhsil mцяssisяlяrinin madditexniki bazasыnыn mюhkяmlяndirilmяsi istiqamяtindя hяyata keчirilяn mяqsяdyюnlц tяdbirlяrdяn danышыblar. Diqqяtя чatdыrыlыb ki, son illяr Шяkidя 26 yeni mяktяb binasы tikilib vя ya яsaslы tяmir olunub. O cцmlяdяn, cari ildя rayonda 4 yeni mяktяb binasы qapыlarыnы шagirdlяrin цzцnя aчыb. Vurьulanыb ki, юtяn

tяdris ilinin yekunlarы Qaratorpaq kяnd mяktяbinin kollektivi цчцn uьurlu olub. Mяktяbi bitirяn 9 mяzundan 6-sы ali mяktяblяrя daxil olmaq цчцn sяnяd verib vя onlarыn hamыsы tяlяbя adыnы qazanыb. Mяzunlardan 2 nяfяri qяbul imtahanlarыnda 600 baldan yuxarы nяticя gюstяrib. Rяmzi lent kяsildikdяn sonra yeni mяktяb binasыna baxыш olub. 132 шagird yerlik ikimяrtяbяli mяktяb binasыnda 11 sinif otaьы, hяmчinin 2 laboratoriya, kompyuter otaьы, kitabxana, bufet, akt vя idman

Sonra TЦRKSOYun baш katibi vя шяhяr icra hakimiyyяtinin baшчыsы jurnalistlяrin suallarыnы cavablandыrыblar.

zalы fяaliyyяt gюstяrir. Mяktяb binasы maye yanacaqla iшlяyяn mцasir istilik sistemi ilя tяchiz olunub. Diqqяtя чatdыrыlыb ki, 97 шagirdin tяhsil aldыьы mяktяbdя 22 mцяllim чalышыr. Xatыrladaq ki, bu il sentyabrыn 4-dя Шяki rayonu яrazisindя baш vermiш gцclц zяlzяlя zamanы Qaratorpaq kяndindяki yaшayыш evlяrinя dя ciddi ziyan dяyib. Hazыrda kяnddя zяlzяlяdяn zяrяr чяkmiш sakinlяr цчцn 29 fяrdi ev tikilir.


ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.4

№ 1 (135), Йанвар 2016

Mehdi Sяlimzadя: "Respublikamыzыn sosialiqtisadы inkiшafыnda bяlяdiyyяlяrin oz sюzц vя yeri vardыr" "Demokratik hцquqi cяmiyyяtin mюhkяmlяnmяsinin яsas prioritet istiqamяtlяrindяn biri hяr bir юlkяnin bяlяdiyyя sisteminin inkiшafыyla baьlыdыr" - bu fikri Яdliyyя Nazirliyinin Bяlяdiyyяlяrlя Иш Mяrkяzinin rяisi Mehdi Sяlimzadя Belediyye.info saytыnыn яmяkdaшыyla sюhbяtindя deyib. Мещди Сялимзадянин sюzlяrinя gюrя, demokratik cяmiyyяti formalaшdыran яsas mexanizmlяrindяn olan bяlяdiyyя sisteminin yerli юzцnцidarяnin inkiшafi hiss edilmяyяn юlkяlяrdя demokratik prinsiplяrin qorunmasы mцmkцn deyildir: "Bц gцn Azяrbaycanda yaradыcыsы Ulu юndяr Heydяr Яliyev olan bяlяdiyyя sistemi cяmiyyяtin yeni bir atributuna чevrilib. Qanunvericilik bazasы mцtяmadi olaraq tяkmillяшdirilir. Sistemin fяaliyyяtinя maneя yaradan amillяr aradan qalыdыrыlыr, hяr bir addыmla sistemin inkiшafыna шяrait yaradыlыr. Bu gцn hцquqi demokratik dюvlяtdя qanunvericliyin tяkmillяшdirilmяsi onun mцasir dюvrцn tяlяblяrinin uyьunlaшdыrыlmasы inkiшafы шяrtlяndirяn amillяrdяndir. On beш il яrzindя fяaliyyяtdя olan bяlяdiyyя sistemi юlkяmizdя yerli юzцnцidarяetmя sahяsindя ciddi addыmlar atmaqla, sistemin qarшыlaшdыьы problemlяr dя sцrяtlя юz hяllini tapmaqdadыr." Mяrkяz rяisinin sюzlяrinя gюrя, "яmlak vegisinin yыьыmыndakы yeniliklяr, шяffafыlq prinsiplяrinin qorumasы istiqamяtindя atыlan addыmlar, bяlяdiyyя torpaqlarыnыn vя sяnяdsiz mяnzillяrя hцquqi status verilmяsiylя baьlы atыlan addыmlar ondan xяbяr verir ki, dюvlяtimiz bu sistemin inkiшafыna daim diqqяt mяrkяzindя saxlayыr. On beш il яrzindя bяlяdiyyя sisteminin яn bюyцk nailiyyяti mяhz onlarыn bir struktur olaraq ictimaiyyяtdя nцfuzun artmasыdыr. Bu gцn hяr bir seчici bяlяdiyyяsinin hansы formada fяaliyyяt gюstяrmяsi haqqыnda bilgilidir. Bu

bяlяdiyyяnin qarшыsыnda duran яsas vяzifя isя mяhz ictimaiyyяt arasыnda olan nцfuzunu artыrmaqla neqativ hallara yol vermяmяk, seчicisinin qarшыlaшdыьы problemlяri anыndaca hяll etmяkdir. Sюz yoxdur ki, respublikamыzыn sosial-iqtisadы inkiшafыnda bяlяdiyyяlяrin oz sюzц, yeri olub vя vardыr. Qazanыlan hяr bir nailiyyяt nяzяrя almaq lazыmdыr min bir чяtinlik hesabыna, o cцmlяdяn tяcrцbяsizlik, kadr potensialыnыn yoxluьu, bяzi hallara mцfaviq icra orqanlarыnыn bu orqanlara шяrait yaratmamasыna rяьmяn qazanыlыb."

pozmalarы bu prosesя ciddi zяrbя vurur. Яsasяn torpaьыn tяyinatы цzrя istifadя edilmяsindя ciddi qanun pozuntularыna yol verilib. Nяticяdя Mяrkяzin atdыьы addыmlar sayяsindя son 5 ildя 21 000 ha qanunsuz verilяn torpaq geri qaytarыlыb ki, bununda 11 000 ha kяnd tяsяrrцfatы tяyinatlыdыr. Qeyd edim ki, cari ildя bu rяqяm 350 ha olub. Bu istiqamяtdя юtяn illяr яrzindя bяlяdiyyя sяdrlяrinя qarшы 2263 inzibati protokol tяrtib edilmiш, son beш ildя 1921 bяlяdiyyя sяdri inzibati mяsuliy-

Мещди Сялимзадя,

Яdliyyя Nazirliyinin Bяlяdiyyяlяrlя iш mяrkяzinin rяisi Mцlkiyyяt vя яmlakla baьlы son gцnlяr atыlan addыmlara toxunan M.Sяlimzadя bu istiqamяtdя edilяn institsional dяyiшikliklяr цmumilkdя prosesin inkiшafыna tяkan verяn addыmlardan sayыr. Rяisin sюzlяrinя gюrя, bu gцn юlkя bяlяdiyyяlяrinin qarшыlaшdыьы яsas problemdя mяhz bununla baьlыdыr. Ancaq etiraf etmяk lazыmdыr ki, bяzяn bяlяdiyyя sяdrlяrinin ciddi шяkildя hцquq-

yяti cяlbя edilmiшdir. Xцsusiylя qeyd edilmяlиdir ki, belя neqativ hallarыn baш vermяsindя яsas gцnahkar bяlяdiyyяlяr olmaqla yanaшы, bu prosesя rяvac verяn rayon icra hakimiyyяtlяrinin verdiyi qanunsuz rяylяrindя bюyцk rolu olmuшdur. Yeri gяlmiшkяn digяr bir mяsяlяyя dя toxunmaq istяrdim: - Bu gцn bяlяdiyyяlяrinin bir чoxunun inzibati bina mяsяlяsi юz hяl-

Azы 5 il яrzindя yaшayыш yeri цzrя qeydiyyatda olduьu mяnzili satanlar vergi vermяyяcяk Mяnzil vя qeyri-yaшayыш sahяlяrinin satышыndan vergi tutulmasыnыn yeni qaydalarы qцvvяyя minib Yanvarыn 1-dяn Azяrbaycanda mяnzil vя qeyri-yaшayыш sahяlяrinin satышы zamanы yeni qaydada юdяmя mяnbяyindя vergi tяtbiq edilяcяk. APA-nыn mяlumatыna gюrя, bu, "Azяrbaycan Respublikasыnыn Vergi Mяcяllяsindя dяyiшikliklяr edilmяsi haqqыnda" 2015-ci il 20 oktyabr tarixli qanunda яksini tapыb. Vergi Mяcяllяsinя edilяn dяyiшikliyя яsasяn, bina tikintisi fяaliyyяti ilя mяшьul olan шяxslяr цчцn sadяlяшdirilmiш vergi vergitutma obyektinin hяr kvadratmetri цчцn 45 manat, fiziki шяxslяr цчцn sadяlяшdirilmiш vergi vergitutma obyektinin hяr kvadratmetri цчцn 15 manat olmaqla hesablanacaq. Bu zaman bina Bakы шяhяri, habelя onun qяsяbя vя kяndlяrindя yerlяшdikdя, bu maddяdя mцяyyяn olunmuш sadяlяшdirilmiш vergi mяblяьinя mцvafiq icra hakimiyyяti orqanы tяrяfindяn mцяyyяn olunmuш zonalardan asыlы olaraq, яmsallar tяtbiq olunacaq. Mяsяlяn, Bakыda bina tikintisi fяaliyyяtinin faktiki hяyata keчirildiyi (binanыn faktiki yerlяшdiyi) яrazi цzrя

lini tapmamышdыr. Buna sяbяb kimi bir tяrяfdяn imkanы olan bяlяdiyyяlяr vaxtыnda vяsaiti mяqsяdsiz yerя yюnяltmяlяri olmuшdursa, digяr tяrяfdяn Xalq Deputatlari Soveti lяgv edilяrkяn onlarыn яmlakыnыn bяlяdiyyяyя verilmяmяsiylя baьlыdыr. Bц gцn dюvrиyyяsi kifayяt qяdяr yцksяk olan Sumqayыt bяlяdiyyяsinin inzibati binasыnыn olmamasы tяяsцf doьurur. Bundan яlavя cяnab prezidentin imzaslyla qцvvяyя minяn torpaqla baьlы son qяrar torpaqlarыn qanunsuz zяbt edilmяsinin qarшыsыnы alacaьыna яminik. Mцvafiq orqanlar tяrяfindяn bяlяdiyyяlяr tяrяfindяn яkinя yaraрlы torpaqlarыn mюvsцmi icarяyя verilmяsindяki lяngimяlяr hяr iki tяrяfя, hяm bяlяdiyyяlяrя, hяm dя vяtяndaшlara ciddi tяsir edir. Bu prosesin hяrracdan kяnar hяyata keчirilmяsi daha mяqbul sayыlmaldыr. Veрgilяrin yыьыmыnda ciddi чяtinliklяrlя цzlяшяn bяlяdiyyяlяrя bu istqamяtdя addыmlarыn atыlmasы bяlяdiyyяlяrя яlavя maliyyя vяsaitinin cяlb edilmяsinя imkan verяcяkdir. Mцlkiyyяt vя яmlakla baьlы digяr bir ciddi mяsяlя bяlяdiyyяlяrя torpaq fondlarы haqqыnda rяsmi yerqurуluшu sяnяdlяrinin tam verilmяmяsidir. Bu gцn kifayяt sayda bяlяdiyyя hяlя dя bu sяnяdi яldя edя bilmяyib. Bakы bяlяdiyyяlяrinя on beш il яrzindя hяr hansы sяnяdin verilmяmяsi nяticяdя bяlяdiyyяlяr tяrяfindяn qanunpozuntularыna yol aчыb, bяlяdiyyяlяrя mяxsus torpaq sahяlяri zяbt edilibdir. Kifayяt qяdяr sosial obyektlяrin inшa edildiyi halda bununla baьlы bяlяdiyyяnin hяr hansы formada rяyi nяzяrя alыnmamasы tяяsцf hissi doьurur. Mяrkяz rяisi son olaraq bildirdi ki, cari ildя torpaq vя mцlkyyyяlя baьlы qяbul edilmiш instutsional dяyiшkiliklяr, prosesin bir pяncяrя sistemiylя icrasы yaxыn gцnlяrdя bяlяdiyyяlяrя bu istiqmяtdя qarшыlaшdыьы problemlяrin hяllinя kюmяk edяcяkdir.

яmsal 1-ci zona цzrя 4; ikinci zona цzrя 3; 3-cц vя 4-cц zona цzrя 2,2; 5-ci vя 6-cы zona цчцn 1,8; 7ci, 8-ci vя 9-cu zona цчцn 1,5; 10cu, 11-ci vя12-ci zona цчцn 1,2-dir. Gяncя, Sumqayыt vя Xыrdalan шяhяrlяrindя yerlяшdikdя, bu maddяdя mцяyyяn olunmuш sadяlяшdirilmiш vergi mяblяьinя 1,5, Abшeron rayonunun qяsяbя vя kяndlяri (Xыrdalan шяhяri istisna olmaqla), Шirvan, Mingячevir, Naxчыvan, Lяnkяran, Yevlax, Шяki vя Naftalan шяhяrlяrindя yerlяшdikdя, bu maddяdя mцяyyяn olunmuш sadяlяшdirilmiш vergi mяblяьinя 1,2, digяr rayon (шяhяr) vя qяsяbяlяrdя (kяndlяrdя) yerlяшdikdя, bu maddяdя mцяyyяn olunmuш sadяlяшdirilmiш vergi mяblяьinя - 0,5 яmsal tяtbiq edilir. Yяni mяrkяzdяn kяndlяrя getdikcя mяnzil satышы ilя baьlы verginin miqdarы azalыr. (Бах ъядвяля) Belяliklя, tutaq ki, Bakыda birinci zonada, yяni шяhяrin mяrkяzi hissяlяrindя hяr hansы fяrdi шяxs mцlkiyyяtindя olan mяnzili satarkяn 3600 manat (60 kv.m х 15AZN х 4=3600 manat) vergi юdяmяlidir. Vergi Mяcяllяsinя edil-

miш dяyiшikliklяrlя daшыnmaz яmlakыn tяqdim olunmasы цzrя mцqavilяlяri tяsdiq edяn notariuslar tяrяfindяn юdяmя mяnbяyindя sadяlяшdirilmiш verginin tutulmasы, 1 bank gцnц яrzindя dюvlяt bцdcяsinя юdяnilmяsi vя aylыq bяyannamяnin vergi orqanыna tяqdim edilmяsi nяzяrdя tutulur. Nяticяdя daшыnmaz яmlakыn tяqdim olunmasыndan gяlir яldя edяn шяxslяrin vergi uчotuna alыnmasы vя onlar tяrяfindяn mцvafiq bяyannamяnin vergi orqanыna tяqdim edilmяsi zяrurяti aradan qalxmыш olur. Notariuslar tяrяfindяn tutulan bu vergi sadяlяшdirilmiш verginin xцsusi bir nюvцdцr vя bяyannamяnin hяm formasы, hяm dя hesabat dюvrц цmumi sadяlяшdirilmiш vergi bяyannamяsindяn fяrqlяnir. Bu bяyannamяnin formasы daha sadяdir, tяqdim olunma dюvrц isя aylыq olacaq. Notariuslar tяrяfindяn tяqdim edilmяli bяyannamяlяrin yeni formasы artыq Vergilяr Nazirliyi tяrяfindяn tяsdiq olunub. Yanvarыn 1-dяn qцvvяyя minяn qanuna яsasяn mцlkiyyяtindя olan mяnzil sahяsi ilя baьlы bu vergiyя cяlb olunmayacaq шяxslяr dя mцяyyяnlяшdirilib.

Belediyye.info ЗОНА ЯМСАЛЫ

ЗОНАЛАР

БАЗА МЯБЛЯЬИ

ВЕРЭИ МЯБЛЯЬИ

15 манат

60 манат

БАКЫ ШЯЩЯРИ 4,0

ЗОНА 1 ЗОНА 2 ЗОНА 3,4 ЗОНА 5,6 ЗОНА 7,8,9 ЗОНА 10,11,12

3,0 2,2 1,8 1,5 1,2

45 манат 33 манат 27 манат 22,5 манат 18 манат

ДИЭЯР РЕЭИОНЛАР Эянъя, Сумгайыт вя Хырдалан

1,5

15

22,5 манат

Абшерон районунун гясябя вя кяндляри (Хырдалан шящяри истисна олмагла), Ширван, Минэячевир, Нахчыван, Лянкяран, Йевлах, Шяки вя Нафталан

1,2

15

18 манат

диэяр район (шящяр) вя гясябяляр (кяндляр)

0,5

15

7,5 манат

Верэи йашайыш вя гейри-йашайыш сащяляринин щяр квадрат метри цчцн 15 манат олмагла ашаьыда эюстярилян гайдада щесабланыр: ВМ = С х ЗЯ х 15 манат ВМ - юдяняъяк верэинин мябляьи; С - дашынмаз ямлакын сащяси (м2-ля) ЗЯ - Назирляр Кабинети тяряфиндян мцяййян едилмиш зона ямсалы

Mяnzil vя ya qeyri-yaшayыш sahяsi hяdiyyя, maddi yardыm vя miras kimi vergi юdяyicisinin ailя цzvlяrindяn alыndыьы halda, onun tam dяyяri, "Torpaqlarыn dюvlяt ehtiyaclarы цчцn alыnmasы haqqыnda" qanuna яsasяn fiziki шяxslяrя юdяnilяn kompensasiya, aktivlяr яr vя arvad arasыnda verildikdя , aktivlяr keчmiш яr-arvad arasыnda boшanma prosesindя verildikdя, nяhayяt, fiziki шяxslяr azы 5 il яrzindя yaшayыш yeri цzrя qeydiyyat-

da olduьu yaшayыш sahяlяrini satan zaman vergiyя cяlb olunmayacaq. Bina tikintisi fяaliyyяti ilя mяшьul olan шirkяtlяr tikilяn binanыn qeyri-yaшayыш sahяlяrini, habelя mцlkiyyяtlяrindя olan binalarыn qeyri-yaшayыш sahяlяrinin satan fiziki шяxslяr sadяlяшdirilmiш vergi verяrkяn vergi hesablanmыш mяblяья 1,5 яmsal tяtbiq edilmяklя hesablanacaq.

Ramiz Mikayыloьlu - APA


№ 1 (135), Йанвар 2016 Siracяddin RЦСТЯМОВ, Шяki Рegional Яdliyyя Шюbяsinin bюyцk mяslяhяtчisi, kiчik яdliyyя mцшaviri Fiziki vя hцquqi шяxslяrin yalnыz vя yalnыz baшqa шяxsя ziyan vurmaq niyyяti ilя hяyata keчirdiklяri hяrяkяtlяrя, habelя hцquqdan digяr formalarda sui-istifadя edilmяsinя yol verilmir. Mцlki hцquqlar vя vяzifяlяrin яmяlя gяlmяsi dюvlяt orqanlarыnыn vя yerli юzцnцidarя orqanlarыnыn qanunvericilikdя mцlki hцquqlarыn vя vяzifяlяrin яmяlя gяlmя яsasы kimi hяmin orqanlarыn aktlarы, mцqavilяlяr, mяhkяmя aktlarы vя sair aktlar ola bilяr. Qanunvericilikdя bu hцquqlardan qanuna-zidд istifadя edilmяsinя gюrя mяsuliyyяt vя cяza nяzяrdя tutulmuшdur. Torpaq qanunvericiliyindя pozulmasы da inzibati vя cinayяt mяsuliyyяtinя sяbяb olur.

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ masыna sяbяb olur. Belя ki, son zamanlar torpaqdan istifadя qaydalarыnыn pozulmasы ilя яlaqяdar Azяrbaycan Respublikasы Иnzibati Xяtalar Mяcяllяsinя vя Cinayяt Mяcяllяsinя dяyiшiklikяrin edilmяsi nяzяrdя tutulmuшdur. Hяr iki mяcяllяyя tяklif edilяn dяyiшikliklяrdя mяqsяd torpaqlarыn qeyri-qanuni zяbt edilmяsinin, onlardan tяyinatы цzrя istifadя edilmяmяsinin vя qanunvericiliklя mцяyyяn olunmuш qaydalarы pozmaqla, kяnd tяsяrrцfatы tяyinatlы torpaqlarыn tяyinatыnыn dяyiшdirilmяsinin qarшыsыnыn alыnmasы mяqsяdilя qanunvericiliyin tяlяblяri sяrtlяшdirilmiшdir. Azяrbaycan Respublikasы Иnzibati Xяtalar Mяcяllяsinin яvvяlki 88-1-ci maddяsinin 881.2-ci bяndindя deyilirdi ki, icarяyя verilmiш torpaqlarыn mяqsяdli tяyinatыnы dяyiшdirmяdяn baшqa mяqsяdlяr цчцn istifadяyя gюrя fiziki шяxslяr 8 manatdan 10 manatadяk miqdarda, vяzifяli шяxslяr 14 manatdan 16 manatadяk miqdarda, hцquqi шяxslяr 32 manatdan 35 manatadяk miqdarda cяrimя edilmяsi nяzяrdя tutulurdu, lakin hяmin mяcяllяyя

ictimai iшlяr vя ya bir ilяdяk mцddяtя islah iшlяri vя ya eyni mцddяtя azadlыqdan mяhrum etmя ilя cяzalandыrыlacaqlar. Cinayяt Mяcяllяsinin 188.1-ci maddяsindя nяzяrdя tutulmuш яmяllяr kяnd tяsяrrцfatы tяyinatlы torpaqlara mцnasibяtdя tюrяdildikdя, 3000 manatdan 5000 manatadяk miqdarda cяrimя vя ya iki ilяdяk mцddяtя islah iшlяri vя ya eyni mцddяtя azadlыqdan mяhrum etmя cяzasы nяzяrdя tutulmuшdur. Azяrbaycan Respublikasы Cinayяt Mяcяllяsinin 188.1-ci vя ya 188.2-ci maddяsindя nяzяrdя tutulmuш яmяllяr tяkrar, yяni, шяxs tяrяfindяn юz qulluq mюvqeyindяn istifadя etmяklя tюrяdildikdя, 5000 manatdan 7000 manatadяk miqdarda cяrimя vя ya bir ildяn цч ilяdяk mцddяtя azadlыqdan mяhrum etmя ilя cяzalandыrыlmasы mцяyyяnlяшdirilmiшdir. Bununla yanaшы Cinayяt Mяcяllяsinin 314-1-ci maddяsinя яsasяn vяzifяli шяxs tяrяfindяn dюvlяtin mцstяsna mцlkiyyяtindя olan vя юzgяninkilяшdirilmяsi qadaьan edilяn

сящ.5

Шяки бялядиййясиндя 20 Йанвар Шящидляринин хатиряси йад едилди Йанварын 19-да Шяki Bяlяdiyyяsindя 20 Yanvar Шяhidlяrinin xatirяsinя hяsr edilmiш toplandы keчirildi.

Torpaqdan tяyinatы цzrя istifadя edilmяsi Tяdbiri bяlяdiyyяnin sяdri Elшad Иbadov giriш sюzц ilя aчaraq 1990-cы ildя sovet qoшunlarыnыn Azяr-baycanыn paytaxtы Bakыda vя bir neчя rayonda tюrяtdiklяri vяhшiliklяrdяn qыsa mяlumat verdi.

Son zamanlar ayrы-ayrы fяrdi шяxslяr tяrяfindяn torpaq qanunvericiliyinin, torpaqdan istifadя hцququnun pozulmasы qanunvericilik aktlarыnda dяyiшikliklяrin edilmяsinя sяbяb olmuшdur. Torpaqlarыn qanuna-zidд istifadя edilmяsi, torpaq цzяrindя mцlkiyyяt, istifadя vя ya icarя hцququnu pozma, yяni torpaq sahяsinin hasarlanmasы, becяrilmяsi, цzяrindя tikinti vя quraшdыrma iшlяrinin aparыlmasы zamanы qanun pozulmasы faktlarы aшkar edilmiшdir. Torpaг istifadячilяrinin vя icarячilяrinin vяzifяlяrindяn biri dя torpaqdan tяyinatы цzrя istifadя etmяk sяlahiyyяtidir; - qadaьan edilmiш bitkilяr istisna olmaqla, kяnd tяsяrrцfatы bitkilяrinin яkinlяri vя istehsal edilmiш mяhsul цzяrindя mцlkiyyяt, torpaqdan tяyinatы цzrя sяmяrяli vя mцяyyяn edilmiш istifadя rejiminя uyьun istifadя etmяk, - tяbiяtqoruyucu istehsal texnologiyalarыnы tяtbiq etmяk, tяsяrrцfat fяaliyyяtindя яrazinin ekoloji vяziyyяtinin pislяшmяsinя yol vermяmяk, - torpaq sahяsindя tikinti vя abadlaшdыrma iшlяrini qцvvяdя olan planlaшdыrmamemarlыq, tikinti, sanitariya-gigeyna, yanьыndan mцhafizя vя mцяyyяn edilmiш digяr tяlяblяrя (normalara, qaydalara, normativlяrя uyьun olaraq hяyata keчirmяk vя sair). (TM 82. Mad.)

Qanunvericilikdяn gюrцndцyц kimi istяr vяtяndaшlar, istяrsя dя ayrы-ayrы tяшkilartlar tяrяfindяn torpaqdan tяyinatы цzrя istifadя edilmяsi qaydalarыnыn pozulmasы mцlki, inzibati vя cinayяt mяsuliyyяtinin yaran-

yeni tяklif olunmuш dяyiшikliyя яsasяn cяrimяlяr daha da sяrtlяшdirilяrяk, fiziki шяxslяrин 300, vяzifяli шяxslяrин 600, hцquqi шяxslяrин 3000 manat miqdarыnda cяrimя edilmяsi nяzяrdя tutulmuшdur. Иnzibati Xяtalar Mяcяllяsinin 70-ci maddяsinin lяьv edilmяsi tяklif edilmiшdir. Иnzibati Xяtalar Mяcяllяsinin 88-1-ci maddяsindя nяzяrdя tutulmuш xяtanыn kяnd tяsяrrцfatы tяyinatlы torpaqlara mцnasibяtdя tюrяdilmяsinя gюrя fiziki шяxslяr 500, vяzifяli шяxslяr 1000, hцquqi шяxslяr isя 5000 manat miqdarыnda cяri-mя olunacaqlar. Иnzibati Xя-talar Mяcяllяsinin 88-3cц maddяsindя nяzяrdя tutulan 60-90 manatdan 1500 manata qaldыrыlmasы tяklif olunur. Qeyd edяk ki, Cinayяt Mяcяllяsinin 188-ci madдяsindя gюstяrilirdi ki, torpaq цzяrindя qanunla mцяyyяn edilmiш mцlkiyyяt hцququnu pozma, yяni torpaq sahяsini юzbaшыna tutma, dяyiшdirmя vя becяrmя 100 manatdan 500 manatadяk miqdarda cяrimя vя ya 240 saatdan 400 saatadяk ictimai iшlяr vя ya bir ilяdяk mцddяtя islah iшlяri ilя cяzalandыrыlыr. Лakin yeni 1881-ci maddяyя tяklif olunan dяyiшikliyя яsasяn, torpaq цzяrindя mцlkiyyяt, istifadя vя ya icarя hцququnu pozma, yяni, torpaq sahяsinin hasarlanmasы, becяrilmяsi, цzяrindя tikinti vя quraшdыrma iшlяrinin aparыlmasы, yaxud, hяm torpaqdan istifadя edilmяsinя baшqa цsullarla mane olma 1500 manatdan 3000 manatadяk miqdarыnda cяrimя vя ya 240 saatdan 400 saatadяk

torpaq sahяlяrinin bяlяdiyyяlяrin, fiziki vя ya hцquqi шяxslяrin mцlkiyyяtinя, istifadяsinя vя ya onlara icarяyя verilmяsi haqqыnda qяrar qяbul etmя цч ilяdяk mцddяtя mцяyyяn vяzifя tutma vя ya mцяyyяn fяaliyyяtlя mяшьul olma hцququndan mяhrum edilmяklя iki ildяn beш ilяdяk mцddяtя azadlыqdan mяhrumetmя ilя cяzalandыrыlmasы nяzяrdя tutulmuшdur. Lakin, Cinayяt Mяcяllяsinin 314-1-ci maddяsinя tяklif olunan dяyiшikliyя яsasяn, vяzifяli шяxs tяrяfindяn dюvlяtin mцstяsna mцlkiyyяtindя olan torpaq sahяlяrinin bяlяdiyyяlяrin, fiziki шяxslяrin vя ya hцquqi шяxslяrin mцlkiyyяtinя, istifadяsinя vя ya onlara icarяyя verilmяsi haqqыnda qanunsuz qяrar qяbul etmя цч ilяdяk mцddяtя mцяyyяn vяzifя tutma vя ya mцяyyяn fяaliyyяtlя mяшьul olma hцququndan mяhrum edilmяklя, iki ildяn beш ilяdяk mцddяtя azadlыqdan mяhrum etmя ilя cяzalandыrыlmasы nяzяrdя tutulur. Cinayяt Mяcяllяsinin 314-2.2-ci maddяyя tяklif olunan dяyiшiklikdя isя gюstяrilir ki, vяzifяli шяxs tяrяfindяn dюvlяtin mцstяsna mцlkiyyяtindя olan юzgяninkilяшdirilmяsi qanunla qadaьan edilяn torpaq sahяlяrinin bяlяdiyyя mцlkiyyяtinя vя ya xцsusi mцlkiyyяtя verilmяsi haqda qяrar qяbul etmя цч ilяdяk mцddяtя mцяyyяn vяzifя tutma vя ya mцяyyяn fяaliyyяtlя mяшьul olma hцququndan mяhrum edilmяklя, beш ildяn sяkkiz ilяdяk mцddяtя azadlыqdan mяhrum etmя ilя cяzalandыrыlacaqlar.

Шяhidlяrimizin xatirяsi 1 dяqiqяlik sцkutla yad edildикдяn sonra bяlяdiyyя sяdrinin birinci mцavini Ehtibar Nuriyev чыxыш edяrяk bildirdi ki, 1990-cы il yanvarыn 19-dan 20-nя keчяn gecя Bakыda gцnahsыz insanlarыn gцllяbaran edilmяsi яmяliyyatы SSRИ Mцdafiя Nazirliyi, Daxili Ишlяr Nazirliyinin xцsusi tяyinatlыlarы vя SSRИ Dюvlяt Tяhlцkяsizlik Komitяsinin "A" tяxribat qruplarы tяrяfindяn tяшkil olunub. Bu faciя Azяrbaycan xalqыnы qorxutmaq, onun milli oyanышыnы, яrazi bцtюvlцyц, suverenlik uьrunda mцbarizliyini mяhv edib sыndыrmaq mяqsяdi daшыyan mяnfur planыn tяrkib hissяsi idi. Mixail Qorbaчov baшda olmaqla, sovet imperiyasыnыn rяhbяrliyi Bakыda "ermяni kartыndan" mяharяtlя istifadя etdi. Guya Bakыya qoшun hяrbi qulluqчularыn ailяlяrini qorumaq, "millяtчi

ekstremistlяr" tяrяfindяn hakimiyyяtin zorakыlыqla яlя keчirilmяsinin qarшыsыnы almaq цчцn yeridilmiшdi. Яslindя isя bu aчыq riyakarlыq, imperiyanыn nюvbяti qяddarlыьыnы юrt-basdыr etmяk цчцn qabaqcadan hazыrlanmыш iftiralar vя bюhtanlar idi. Чцnki sovet rяhbяrliyinin "dяlillяri" hяtta hяqiqяtя yaxыn olsaydы belя, Bakыya tяpяdяn-dыrnaьadяk silahlandыrыlmыш qoшun gюndяrmяyя ehtiyac yox idi. Ona gюrя ki, hяmin vaxt burada daxili qoшunlarыn 11 min 500 яsgяri, Mцdafiя Nazirliyinя tabe olan Bakы qarnizonunun чoxsaylы hяrbi hissяlяri, hava hцcumundan mцdafiя qцvvяlяri var idi. 4-cц ordunun komandanlыьы da Bakыda yerlяшirdi. E.Nuriyev чыxышыnda onu da qeyd etdi ki, щяmin чяtin gцnlяrdя Vяtяndяn uzaqlarda olsa da юz millяtinin, xalqыnыn taleyinя biganя qala bilmяyяn уlu юndяr hяyatыnы tяhlцkя qarшыsыnda qoyaraq, yenя xalqыnыn harayыna sяs verdi. Ulu Юndяr 1990-cы il yanvarыn 21-dя Azяrbaycanыn Moskvadakы daimi nцmayяndяliyindя mяtbuat konfransы keчirяrяk яliyalыn xalqa qarшы tюrяdilяn terroru hцquqa, demokratiyaya, insanlыьa zidd addыm kimi pislяyяrяk sovet rяhbяrliyinin cinayяtkar яmяllяrini ifшa edib. 20 Yanvar hadisяlяrinя siyasi-hцquqi qiymяtin verilmяsi dя ulu юndяr Heydяr Яliyevin adы ilя baьlыdыr. Hяlя 1990-cы il noyabrыn 21-dя mяhz Цmummilli Liderimizin rяhbяrliyi ilя Naxчыvan Muxtar Respublikasыnыn Ali Mяclisi 20 Yanvar faciяsi ilя baьlы tarixi qяrar qяbul edib. Daha sonra Azяrbaycan Respublikasы Prezidenti Heydяr Яliyevin 1994-cц il yanvarыn 5-dя imzaladыьы Fяrmanla Milli Mяclisя 20 Yanvar hadisяlяrinя tam siyasi-hцquqi qiymяt verilmяsi tюvsiyя olunub. Milli Mяclis 1994-cц il martыn 29-da faciяyя dюvlяt sяviyyяsindя siyasi-hцquqi qiymяt verib.


ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ. 6

№ 1 (135), Йанвар 2016

Шяки Бялядиййясинин 2016-ъы ил цчцн Шяки Бялядиййяси цзря 2016-ъы илин бцдъя лайищяси яразинин сосиал-игтисади инкишафы иля прогнозлар, гцввядя олан верэи дяряъяляри ясасында мювъуд малиййя мянбяляри цзря ресурслар, йяни физики шяхслярин верэийя ъялб едилмяли щяйятйаны торпаг сащяляринин физики щяъми, гейдиййатда олан дашынмаз ямлак вя онларын верэийя ъялб олунмалы дяйяри, бялядиййя мцлкиййятиндя олан торпагларда, бина вя диэяр обйектлярдя йерляшдирилян кцчя рекламларына юдянилян щаггын дяйяри, бялядиййя мцлкиййятиндя олан торпагларын иъаря щаггынын дяйяри, курорт рцсуму, мещманхана вя автомобил дайанаъагларындан дахил олан рцсумун дяйяри, Щ.Ялийев паркындан эялян эялирлярин дяйяри, торпаг сатышындан дахил олан эялирин дяйяри вя саир мянбяляр ясасында щазырланмышдыр.

"Бялядиййялярин малиййясинин ясаслары щаггында" Азярбайъан Республикасы Ганунунун 10-ъу маддясиня ясасян нювбяти бцдъя или цчцн йерли бцдъя щаггында гярар лайищяси мцвафиг сянядлярля бирликдя бялядиййя иъласынын мцзакирясиня вя тясдигиня тягдим едилир. Йерли бцдъянин лайищяси бялядиййя иъласына тягдим едилдийи тарихдян 10 эцн ярзиндя йерли ящалинин лайищя иля таныш олмасы мягсядиля мятбуатда дяръ едилир, нювбяти бцдъя или цзря йерли бцдъянин лайищяси бялядиййя иъласында ъари илин декабр айынын 25-дян эеъ олмайараг тясдиг едилмялидир. Щямчинин щямин ганунун 9-ъу маддясиня ясасян йерли бцдъя тяртиб едилдикдя бялядиййянин перспектив тясяррцфат фяалиййяти гиймят-ляндирилмякля йанашы бялядиййянин яразиси, сосиал-игтисади прогнозлары вя мягсядли програмлар ясас эютцрцлмялидир. Бялядиййя бцдъясинин эялирляри ашаьыдакы мянбяляр щесабына формалашыр: 1. Физики шяхслярдян торпаг верэиси,

2. Физики шяхслярдян ямлак верэиси, 3. Йерли ящямиййятли тикинти материаллары цзря мядян верэиси, 4. Бялядиййя мцлкиййятиндя олан мцяссися вя тяшкилатлардан мянфяят верэиси, 5. Бялядиййя мцлкййятиндя олан торпагларда, биналарда вя диэяр обйектлярдя йерляшдирилян кцчя рекламларына эюря юдяниш, 6. Курорт рцсуму, мещманхана рцсуму, автомобиллярин дайанаъаглары цчцн рцсум вя ганунла мцяййян едилян диэяр йерли юдянишляр, 7. Азярбайъан Республикасынын дювлят бцдъясиндян верилян дотасийа вя субвенсийалар, 8. Азярбайъан Республикасынын ганунвериъилийиня уйьун олараг бялядиййя ямлакынын юзялляшдирилмясиндян вя иъаряйя верилмясиндян дахил олан эялирляр, лотерейалардан дахил олан вясаит, щабеля бялядиййялярин фяалиййятиндян ялдя едилян диэяр эялирляр, 9. физики вя щцгуги шяхслярин, бейнялхалг тяшкилатларын вя фондларын малиййя йар-

дымлары вя грантлары, щямчинин диэяр мянбялярдян ибарятдир,

Шяки Бялядийясинин 2016-ъы ил цчцн бцдъя эялирляри Эюстяриъинин коду

Эюстяриъилярин ады

Сятрин №-си

Мябляь (манатла)

Ы

ЫЫ

ЫЫЫ

ЫВ

01

530000

02

65500

А.

Йерли бцдъянин эялирляри - ъями: (сятир 02 + 07 + 21)

А.1.

Верэилярдян дахилолмалар: (03-06-ъы сятирлярин ъями)

о ъцмлядян: о ъцмлядян:

А.1.1.

- физики шяхслярдян торпаг верэиси

03

39000

А.1.2.

- физики шяхслярдян ямлак верэиси

04

26500

А.1.3.

- йерли ящямиййятли тикинти материаллары цзря мядян верэиси

05

-

А.1.4.

- бялядиййя мцлкиййятиндя олан мцяссися вя тяшкилатлардан мянфяят верэиси

06

-

А.2.

Верэи олмайан эялирдяр: (сятир 08+09+10+11+12+13+16+19+20)

07

464500

о ъцмлядян:

А.2.1.

-бялядиййя мцлкиййятия дахил олан ямлакын истифадясиндян эялян эялирляр

08

15500

А.2.2.

- кцчя (дивар) рекламынын йерляшдирилмяси вя йайымы цчцн юдянишляр

09

10000

А.2.3.

- бялядиййя тяряфиндян хцсуси айрылмыш торпаг сащясиндя стасионар вя йа сяййар тиъарят, иътимаи иашя вя диэяр хидмятляря эюря юдянишляр

10

А.2.4.

- санаторийа-курорт, мещманхана вя туризм хидмятляриня эюря юдянишляр

11

2000

А.2.5.

- автомобиллярин дайанаъаглары цчцн юдянишляр

12

12000

А.2.7.

Бялядиййя ямлакынын вя торпаьын юзялляшдирилмясиндян вя иъаряйя верилмясиндян эялирляр: (сятир 14+сятир 15) о ъцмлядян:

13

409000

А.2.7.1.

- бялядиййя ямлакынын вя торпаьын юзялляшдирилмясиндян

14

395000

А.2.7.2.

- бялядиййя ямлакынын вя торпаьын иъаряйя верилмясиндян

15

14000

- физики вя щцгуги шяхслярин малиййя йардымлары

16

1000

17

1000

А.2.8.

о ъцмлядян:

А.2.8.1.

- физики шяхслярин малиййя йардымлары

А.2.8.2.

- щцгуги шяхслярин малиййя йардымлары

18

А.2.9.

- бейнялхалг тяшкилатларын вя фондларын малиййя йардымлары вя грантлары

19

А.2.10.

- Азярбайъан Республикасынын дювлят бцдъясиндян верилян дотасийа вя Субвенсийалар

20

Диэяр эялирляр

21

А.3.

15000

Бялядиййянин хяръляри ися ясасян ашаьыдакы истигамятляря йюнляндирилир: Иллик бялядиййя хяръляринин щяъми вя истигамятляри тяряфимиздян мцяййянляшдирилмялидир ки, бу да ясасян бялядиййянин идаряетмя хяръляри, сосиал-мяишят, йашаыш, мядяниййят вя идман обйектляринин, щабеля ящалинин цмуми истифадясиндя олан кцчя, щяйят вя баьларын сахланмасы хяръляри нязяря алынмагла бялядиййянин мцяййян етдийи хяръ нормативляри ясасында формалашмалыдыр. Щямчинин йерли сосиал мцдафия, сосиал вя игтисади инкишаф, щабеля еколожи програмларын малиййяляшдирилмяси цчцн хярълярин нязярдя тутулмасыны тямин едилмялидир. Шяки Бялядиййясинин нювбяти бцдъя или цчцн йерли бцдъяси дя "Бцдъя системи щаггында", "Бялядиййялярин малиййясинин ясаслары щаггында", "Йерли (бялядиййя) верэиляр вя юдянишляр щаггында" Азярбайъан Республикасынын ганунларына, щямчинин Азярбайъан Республикасы Назирляр Кабинетинин 2004-ъц ил 6 октйабр тарихли 149 нюмряли гярарына уйьун олараг щазырланмышдыр.

ЭЯЛИРЛЯР Эялир вя саир дахил олмалары цзря Шяки Бялядиййясинин 2016-ъы ил бцдъяси 530000 (беш йцз отуз мин) манат щяъминдя прогнозлашдырылмышдыр. Эялирлярин 39000 манаты (х/ч 7,4%) физики шяхслярдян торпаг верэисинин, 26500 манаты (х/ч 5%) физики шяхслярдян ямлак верэисинин, 1000 манаты (х/ч 02%) физики вя щцгуги шяхслярин малиййя йардымлары вя ианяляр щесабынын, 10000 манаты (х/ч 1,9%) бялядиййя мцлкиййятиндя олан торпагларда, бина вя диэяр обйектлярдя йер-

ляшдирилян кцчя рекламына эюря рцсумларын, 14000 манаты (х/ч 2,7%) торпагларын иъаря щаг-ларынын, 14000 манаты (х/ч 2,7%) курорт, мещманхана вя автомобил дайанаъаьы рцсумларынын, 15500 манаты (х/ч 2,9%) Щ.Ялийев адына паркдан дахил олан эялирлярин, 395000 манаты (х/ч 74,4%) торпаг сатышын-дан дахил олан вясаитин, 15000 манаты (х/ч 2,8%) ися дотасийадан дахил олманын пайына дцшцр. Физики шяхслярдян торпаг вя ямлак верэиляри Азярбайъан Республикасынын верэи мяъялляси иля мцяййянляшдирилмиш верэи дяряъяляриня уйьун олараг щесабланмышдыр.

ХЯРЪЛЯР Шяки Бялядиййяси цзря 2016-ъы ил цзря бцдъя хяръляри 530000 (беш йцз отуз мин) манат щяъминдя прогнозлашдырылмышдыр. Штатда олан 30 няфяр ишчинин ямяк щаггы фонду 117360 манат (х/ч 22,1%), штатдан кянар 24 няфяр ишчинин ямяк щаггы фонду 48630 манат (х/ч 9,2%), ямяйин юдянилмяси иля баьлы саир пул юдянишляри 10000 манат (х/ч 1,9%) тяшкил едир ки, ъями ямяк щаггы фонду 175990 манат (х/ч 33,2%) нязярдя тутулмушдур. Нязярдя тутулмуш ямяк щаггы фондуна уйьун олараг Дювлят Сосиал Мцдафия Фондуна 22% щесабы иля 38718 манат (х/ч 7,3%) сосиал сыьорта щаггы щесабланмышдыр. Мювъуд ганунчулуьа уйьун олараг мцвяггяти ямяк габилиййятини итирмяйя эюря 2 щяфтялик (14 эцнлцк) мцавинят мцяссися тяряфиндян юдянилдийиндян хястялик вярягяляриня вя саир юдянишляря эюря 1000 манат (0,2%) вясаит нязярдя тутулмушдур.

(Арды 7-ъи сящифядя)


ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

№ 1 (135), Йанвар 2016

БЦДЪЯСИ (Явяли 6-ъы сящифядя) Бялядиййя апаратынын сахланылмасы цчцн ашаьыдакы хяръляр нязярдя тутулмушдур. - Дяфтярхана лявазиматы, ъари тясяррцфат мягсядляри цчцн мал вя материалларын алынмасына 6000 манат (х/ч 1,1%), - Езамиййя хидмяти, сяфярляр вя ишчиляря компенсасийа юдянишиня 10000 манат (х/ч 1,9%), - Йанаъаг вя сцртэц материаллары алынмасына 8000 манат (х/ч 1,5%); - Саир няглиййат хидмятляри щаггынын юдянилмясиня 2000 манат (0,4%), - Рабитя хидмятляри щаг-гынын юдянилмясиня 6000 манат (х/ч 1,1%), Електрик енержи

Сяняд Шяки Бялядиййясинин 22 Декабр 2015-ъи ил тарихли иъласында гябул едилмишдир.

щаггынын юдянилмясиня 8500 манат (х/ч 1,6%), - Су канализасийа щаггынын юдянилмясиня 560 манат (х/ч 0,1%), - Саир коммунал хидмятлярин щаггынын юдянилмясиня 1500 манат (х/ч 0,3%), - Инвентар-аваданлыьын алынмасы вя тямири хяръляринин юдянилмясиня 3500 манат (х/ч 0,7%), - бинанын ъари тямир хяръляринин юдянилмясиня 1000 манат (х/ч 0,2%), - Ясас вясаитлярин алынмасына 2000 манат (х/ч 0,35%), - Саир ъари хярълярин юдянишиня 2000 манат (х/ч 0,35%), 1. Тящсил хяръляриня 2000 манат (х/ч 0,35%), 2. Сящиййя хяръляриня 2000 манат (х/ч 0,35%),

3. Сосиал мцдафия вя сосиал тяминат хяръляриня 5000 манат (х/ч 0,9%), 4. Мядяниййят, инъясянят, кцтляви информасийа бядян тярбийяси вя дин сащясиндя фяалиййятин тянзимлянмяси хяръляриня 20000 манат (х/ч 3,8%), 5. Мянзил коммунал тясяррцфаты, мцлки мцдафия, абадлыг ишляри, йол тикинтиси вя тямири хяръляриня 175232 манат (х/ч 33,1%), 6. Кянд тясяррцфаты, мешя тясяррцфаты хяръляриня 3000 манат (х/ч 0,6%), 7. Ясас бюлмяляря аид едилмяйян хяръляря 56000 манат (х/ч 10,6%) сярф едиляъякдир.

Шяки Бялядиййяси, Мятбуат вя иътимаиййятля ялагяляр шюбяси

Шяки Бялядийясинин 2016-ъы ил цчцн бцдъя хяръляри Эюстяриъинин коду

Эюстяриъилярин ады

Сятрин №-си

Ы

ЫЫ

ЫЫЫ

Б Б.1.

Мябляь (манатла)

ЫВ

Йерли бцдъянин хяръляри, ъями: (сятир 23+41+42+43+46+47+50+53)

22

530000

Йерли бялядиййя апаратынын сахланмасы хяръляри (сятир: 23-40)

23

266768

о ъцмлядян:

Б.1.1. Б.1.2. Б.1.3.

Штатда олан ишчилярин ямяк щаггына

24

117360

Штатдан кянар ишчилярин ямяк щаггы

25

48630

Ямяйин юдяниши иля баьлы саир пул юдянишляриня

26

10000

Б.1.4.

Сосиал Мцдафия Фондуна айырмалара

27

38718

Б.1.5.

Хястялик вярягяляриня вя с. юдянишляря

28

1000

Б.1.6.

Дяфтярхана лявазиматы, ъари тясяррцфат мягсядляри цчцн мал вя материалларын алынмасы

29

6000

Б.1.7. Б.1.8. Б.1.9. Б.1.10. Б.1.11. Б.1.12. Б.1.13.

Езамиййя хидмяти, сяфярляр вя ишчиляря компенсасийа юдяниши

30

10000

Йанаъаг вя сцртэц материалларынын алынмасына

31

8000

Саир няглиййат хидмятляри щаггынын юдянилмясиня

32

2000

Рабитя хидмятляри щаггынын юдянилмясиня

33

6000

Електрик енержи щаггынын юдянилмясиня

34

8500

Су-канализасийа щаггынын юдянилмясиня

35

560

Саир коммунал хидмятляри щаггынын юдянилмясиня

36

1500

Б.1.14.

Инвентар аваданлыьын алынмасы вя тямири хяръляринин юдянилмясиня

37

3500

Б.1.15. Б.1.16.

Биналарын ъари тямири хяръляринин юдянилмясиня

38

1000

Ясас вясаитлярин алынмасына

39

2000

Б.1.17. Б.2.

Саир ъари хяръляр

40

2000

Тящсил хяръляриня

41

2000

Сящиййя хяръляриня

42

2000

Сосиал Мцдафия вя сосиал тяминат хяръляриня о ъцмлядян:

43

5000

Б.3. Б.4.

Сосиал мцдафия вя сосиал тяминат хяръляриня

44

4000

Дяфн вя йас мярасимляринин тяшкили хяръляриня

45

1000

Мядяниййят, инъясянят, кцтляви информасийа, бядян тярбийяси вя дини мярасимляр цзря хяръляря Мянзил коммунал тясяррцфаты, абадлыг ишляри, йол тикинтиси вя тямири хяръляриня о ъцмлядян:

46

20000

47

175232

Б.6.1.

Мянзил коммунал тясяррцфаты, абадлыг ишляри, йол тикинтиси вя тямири хяръляриня

48

170000

Б.6.2.

Фювгяладя щалларын гаршысынын алынмасы вя нятиъяляринин арадан галдырылмасы хяръляриня

49

5232

50

3000

Б.7.1.

Кянд тясяррцфаты хяръляриня о ъцмлядян: Кянд тясяррцфаты хяръляриня

51

1500

Б.7.2.

Аиля кяндли тясяррцфатына вясигялярин верилмяси хяръляриня

52

1500

Ясас бюлмяляря аид едилмяйян хяръляр

53

56000

Б.4.1. Б.4.2. Б.5. Б.6.

Б.7.

Б.8.

сящ.7

Respublikanыn mяdяni яkinlяrindя inteqrir mцhafizяsi sisteminin tяkmillяшdirilmяsi vя fitosanitar tяdbirlяrin hяyata keчirilmяsi vяziyyяti ilя baьlы mяsяlяlяr dekabrыn 16-da Шяkidя keчirilяn ЫV regional mцшavirяdя geniш mцzakirя olunub. Kяnd Tяsяrrцfatы Nazirliyi yanыnda Dюvlяt Fitosanitar Nяzarяti Xidmяtinin tяшkilatчыlыьы ilя keчirilяn mцшavirяdя Balakяn, Zaqatala, Qax, Шяki, Oьuz, Qяbяlя vя Yevlax rayonlarыnыn bitki mцhafizяsi mяrkяzlяrinin, bitkilяrin karantini mяntяqяlяrinin яmяkdaшlarы, bяlяdiyyя vя icra orqanlarыnыn nцmayяndяlяri, torpaq mцlkiyyяtчilяri, fermerlяr iшtirak ediblяr. Tяdbiri Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяti baшчыsыnыn mцavini sosial iqtisadi inkiшafыn tяhlili vя proqnozlaшdыrыlmasы шюbяsinin mцdiri Firon Яliyev aчaraq, mцшavirяnin bюlgяdя karantin vя xцsusi tяhlцkяli zяrяrli orqanizmlяrя qarшы mцbarizя tяdbirlяrinin чevikliyinin vя sяmяrяliliyinin artыrыlmasыnda, mяhsuldarlыьыn yцksяldilmяsindя яhяmiyyяtli olduьunu vurьulayыb. Kяnd Tяsяrrцfatы Nazirliyi yanыnda Dюvlяt Fitosanitar Nяzarяti Xidmяtinin rяisi Camal Quliyev bюlgяdя mюvcud fitosanitar vяziyyяti яtraflы tяhlil edяrяk, aqrobiosenoza pestisid tяzyiqinin azaldыlmasы istiqamяtindя mюvcud problemlяrin hяlli yollarыnы gюstяrib. Qurumun rяsmisi daha sonra "Respublika яrazisindя yovшanyarpaqlы ambroziyanыn yayыlmasыnыn qarшыsыnыn alыnmasы vя yayыlma mяnbяlяrinin mяhv edilmяsi цzrя mяhdudlaшdыrыcы vя lяьvedici tяdbirlяr planы"nыn icra vяziyyяti barяdя mяlumat verib. Mцшavirяdя, hяmчinin "Dяnli taxыl bitkilяrinin яkinlяrindя inteqrir mцbarizя tяdbirlяri", "Respublika яrazisindя tikanlы quшцzц-

Torpaq mцlkiyyяtчilяri mяdяni яkinlяrdя inteqrir mцbarizя tяdbirlяri barяdя mяlumat landыrыlыb mцnцn yayыlmasыnыn qarшыsыnыn alыnmasы vя yayыlma mяnbяlяrinin mяhv edilmяsi цzrя tяcrid vя lяьvedici tяdbirlяr planыnыn icra vяziyyяti" mюvzularыnda mяruzяlяr dinlяnilib, mцzakirяlяr aparыlыb. Mцшavirя iшtirakчыlarыna Dюvlяt Xidmяti tяrяfindяn hazыrlanmыш payыzlыq taxыl яkinlяrindя inteqrir mцbarizяnin texnoloji xяritяsi, daxili karantin obyektlяri olan tikanlы quшцzцmц vя yovшanyarpaqlы ambroziya barяdя bukletlяr, elяcя dя karantin orqanizmlяrin tяcrid vя lяьv edilmяsinя dair milli fitosanitar fяaliyyяt planlarы paylanыlыb. Sonda tяdbir iшtirakчыlarы Шяki-Zaqatala bюlgяsindя siчanabяnzяr gяmiricilяrя vя taxыl bюcяyinя qarшы hяyata keчirilяn mцbarizя tяdbirlяrinin gediшi ilя tanыш olublar. Mцшavirя iшtirakчыlarы kяnd tяsяrrцfatыnыn inkiшafы istiqamяtindя fermerlяrя gюstяrilяn qayьыya gюrя Prezident Иlham Яliyevя minnяtdarlыqlarыnы bildiriblяr.

ВЯТЯНДАШЛАРЫН НЯЗЯРИНЯ! Шяки Бялядиййяси сакинлярин нязяриня чатдырыр ки, Азярбайъан Республикасынын верэи мяъяллясинин 206.3-ъц маддяляриня ясасян Шяки шящяриндя йашайан Физики шяхсляря бялядиййя верэиси олараг щяр ил цчцн мцлкиййятиндя олан щяйятйаны торпаг сащяляриня эюря щяр 100 м2 цчцн 0,3 манат, комерсийа вя хидмят мягсядли торпаг сащяляриня эюря ися щяр 100м2 цчцн 4 манат щяъминдя торпаг верэиси щесабланыр. Ямлак верэиси цзря Верэи мяъяллясинин 198.1, 199.4.3, 201.1 вя 200.2 маддяляриня едилмиш дяйишикликляря ясасян физики шяхсляря 01.01.2015-ъи ил тарихдян етибарян биналарын инвентар дяйярляриня эюря дейил, хцсуси мцлкиййятиндя олан цмуми йашайыш сащясинин (30 м2 эцзяшт едилмякля) щяр м2-ня эюря 0,20 манат щяъминдя ямлак верэиси щесабланыр. Мялумат цчцн ону да билдиририк ки, йашайыш сащяси 30 м2дян ашаьы олдугда ямлак верэиси щесабланмыр. Комерсийа вя хидмят обйектляриня эюря ися цмуми сащянин щяр м2-я эюря 0,20 манат щяъминдя ямлак верэиси щесабланыр. Верэи мяъяллясинин 201.3, 208.5 вя 208.6-ъы маддяляриня ясасян физики шяхсляр бялядиййя верэилярини тягдим едилмиш ТЯДИЙЙЯ БИЛДИРИШИ ясасында 16 нойабр 2015-ъи ил тарихядяк бялядиййянин ашаьыда эюстярилмиш банк щесабларына юдянилмясини тямин етмялидирляр.

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИНИН (ВЮЕН: 3000086531) БАНК РЕКВИЗИТЛЯРИ: Банк: Капитал Банкынын Шяки филиалы Коду 200703 ВЮЕН 9900003611 Мцхбир щесаб АЗ37НАБЗ01350100000000001944 С.W.И.Ф.Т. БИК АИИБАЗ 2Х Щесаб №: АЗ92 АИИБ 33080019447001679170 ВЮЕН 3000086531

***

АЗЕРПОЪТ ММЪ, Шяки Реэионал почт филиалы Коду 690551 ВЮЕН 9900037711 Мцхбир щесаб: АЗ6НАБЗ01350100000000094944 Щесаб №: АЗ44 АЗПО 90555461200420100044 ВЮЕН 3000086531 16 нойабр 2015-ъи ил тарихядяк верэи боръуну юдямяйян верэи юдяйиъиляриня 31 декабр 2015-ъи ил тарихядяк верэи ющдяликлярини йериня йетирмялярини хащиш едирик.

Якс тягдирдя Азярбайъан Республикасы Верэиляр Назирлийинин 13 май 2015-ъи ил тарихли 1517040100655900 нюмряли ямри иля тясдиг едилмиш йерли (бялядиййя) верэи вя юдянишлярин щесабланмасы, юдянилмяси вя учоту иля баьлы метотики вясаитин 8.13.2 вя 8.13.3 маддяляриня уйьун олараг юдямя мцддятиндян сонракы эеъикдирилмиш щяр эцн цчцн (бир илдян чох олмамагла) галыг мябляьин 0,1% щяъминдя фаиз щесабланаъагдыр.


сящ.8

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

№ 1 (135), Йанвар 2016

2015-ъи ил Шяки Бялядиййяси ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИНИН 2015-ЪИ ИЛ ЦЗРЯ ФЯАЛИЙЙЯТИНИН ИЛЛИК ЩЕСАБАТЫ

Йанварын 21-дя шящяр 10 сайлы орта мяктябин акт залында шящяр рящбярлийинин, сакинлярин вя мящялля нцмайяндяляринин иштиракы иля Шяки Бялядиййясинин 2015-ъи илин йекунларына щяср едилмиш щесабат йыьынъаьы кечирилди. Топлантыда бялядиййя сядринин биринъи мцавини Ещтибар Нурийев 2015-ъи илдя эюрцлмцш ишляр щаггында иътимаиййятя эениш мялумат верди. Е.Нурийевин щесабат мярузясини олдуьу кими охуъуларымызын диггятиня чатдырырыг: Мялум олдуьу кими, Шяки Бялядиййяси 2014-ъц илин декабр айынын 23-дя кечирилян бялядиййя секчиляриндя йени щейятля формалашыб. Бялядиййяйя сечилян 17 няфярдян 8 няфяри ханымдыр. Бу ися юлкядя апарылан кадр ислащатлары вя ханымларын иътимаи-сийаси щяйатда фяаллыьынын артырылмасынын мянтиги нятиъясидир. Шяки Бялядиййясинин йени коллективинин илк цмуми исласы 2015-ъи ил йанварын 29-да кечирилмишдир. Щямин иъласда Ибадов Елшад Сираъ оьлу бялядиййя сядри, Нурийев Ещтибар Мясим оьлу бялядиййя сядринин биринъи муавини вя Саламова Эцлназ Мустафа гызы иля Щябибуллайев Ширин Мювсцм оьлу бялядиййя сядринин мцавинляри, щямчинин 5 даими комиссийа сясвермя йолу иля сечиляряк фяалиййятя башламышлар. Даими комиссийалар ашаьыдакылардыр: - Yerli bцdcя mяsяlяlяri daimi komissiyasы; - Yerli iqtisadi inkiшaf daimi komissiyasы; - Yerli sosial mяsяlяlяr daimi komissiyasы; - Yerli ekologiya mяsяlяlяri daimi komissiyasы; - Hцquq mяsяlяlяri daimi komissiyasы. Артыг нювбяти бялядиййя сечкиляриндян бир ил вахт ютмцшдцр. Кечян мцддят ярзиндя Шяки Бялядиййяси юз фяалиййятини Азярбайъан Республикасынын Конститутсийа тялябляриня, бялядиййя ганунларына, щямчинин бялядиййялярля баьлы гябул едилмиш диэяр норматив сянядляр ясасында гурараг йерли ящямиййятли мясялялярин мцстягил вя сярбяст шякилдя щялл едилмяси истигамятиндя ардыъыл иш апармышдыр. Щесабат дюврцндя 2015-ъи илдя Шяки Бялядиййяси цзвляринин 22 цмуми иъласы

"Фяхри фярман"ы иля мцкафатландырылмышдыр. 2015-ъи ил октйабр айынын 12-дян 18-дяк бцтцн республикада олдуьу кими, Шяки Бялядиййясиндя дя "Йерли демократийа щяфтяси" кечирилмишдир. Тядбир чярчивясиндя бялядиййя тяряфиндян ящалинин мялуматландырылмасы мягсяди иля бялядиййянин инзибати бинасынын гаршысында плакатлар гойулмуш, бинанын биринъи мяртябясиндяки фойедя вятяндашлырдан дахил олан шикайят вя тяклиф мяктублар цчцн гуту йерляшдирилмиш вя

дир.

кечирилмиш, бялядиййянин сялащиййятляриня аид олан 104 мясяляйя бахылмыш вя мцвафиг гярарлар гябул едилмишдир. Щямин иъласларда 2015-ъи ил цзря Иш вя Тядбирляр Планы тясдиг едилмиш, йени сечилмиш бялядиййя цзвляринин вязифяляри, 2015ъи илин бцдъя лайищясиня дяйишикликляр вя ялавялярин едилмяси, йерли верэиляр вя юдянишлярин гануна едилмиш дяйишикликляр нязяря алынмагла мцяййянляшдирилмяси, ящалийя, физики вя щцгуги шяхсляря айрылан торпаг сащяляринин вя тикилилярин рясмиляшдирилмяси, физики шяхслярдян торпаг, ямлак верэиляринин, иъарядарлардан торпагларын иъаря щаггынын топланылмасы вязиййяти, бялядиййя мцлкиййятинин вя ондан истифадя едилмясинин дягигляшдирилмяси мягсяди иля инвентаризасийа апарылмасы, шящярдахили кцчя вя проспектлярдя абадлыг вя йашыллашдырма ишляринин апарылмасы, бялядиййянин малиййя мянбяйинин торпаг сатышындан

щцгуг мясяляляри вя йерли сосиал мясяляляри даими комиссийаларынын щесабатлары динлянилмишдир. Шяки Бялядиййяси тяряфиндян мцтямади олараг ящали арасында иътимаи ряйин юйрянилмяси, бялядиййянин фяалиййятиндя шяффафлыьын вя бялядиййявятяндаш мцнасибятинин тянзимлянмяси истигамятиндя сечиъилярля йахындан тямасда олмаьын тямин едилмяси цчцн Мятбуат вя иътимаиййятля ялагяляр шюбясинин йарадыъы групу тяряфиндян айлыг олараг "Шяки Бялядиййяси" гязети няшр олунмушдур. Мялумат цчцн ону да гейд едяк ки, 2015-ъи илин август айында "Шяки Бялядиййяси" гязетинин 10 йашы тамам олмушдур. Яввялки иллярдя олдуьу кими, щесабат дюврцндя дя Мятбуат вя иътимаиййятля ялагяляр шюбяси ящали иля сых ялагя сахламыш вя гязетин 12 сайы ишыг цзц эюрмцшдцр. Гязетдя бялядиййянин вя шящяримизин иътимаи-сийаси щяйатында баш вермиш щадисялярля йанашы Шяки Бялядиййясинин эцндялик фяалиййятиндя эюрцлмцш вя эюрцляъяк ишляр, иъра олунаъаг лайищяляр, щямчинин бялядиййя тяряфиндян тяшкил едилян тядбирляр щаггында, о ъцмлядян бялядиййя ганунвериъилийи вя мцддят ярзиндя она едилмиш дяйишикликляр щаггында эениш мялуматлар верилмишдир. Ону да гейд етмяк лазымдыр ки, 2015-ъи илдя бялядиййянин Мятбуат вя Иътимаиййятля ялагяляр шюбясинин мцдири вя "Шяки Бялядиййяси" гязетинин баш редак-

бцтцн щяфтя "Ачыг гапы" эцнляри елан едилмишдир. Щяфтя ярзиндя бялядиййя рящбярлийи вя цзвляри тяряфиндян 147 няфяр гябул едилиб, онларын мцраъиятляриня бахылмышдыр. Ейни заманда, щяфтя ярзиндя шящярин мцхтялиф мящялляляриндя ящали иля эюрцшляр

ща да йахшылашдырылмасы истигамятиндя бир сыра ишляр апарылмышдыр. Беля ки, бялядиййянин дахили имканлары щесабына ютян илин яввялиндя Олимпийа мящяллясиндя йерляшян 124-125-ъи кварталларда 4000 метр узунлуьунда 29993 м2 дахили йоллар

асылылыьынын арадан галдырылмасы мягсядиля кюмякчи тясяррцфатларын йарадылмасы, вятяндашларын яризя вя шикайятляриня бахылмасы вязиййяти вя диэяр бу сяпкили мясяляляр мцзакиря едилмиш вя мцвафиг гярарлар гябул олунмушдур. Бунларла йанашы Шяки Бялядиййясинин 2016-ъы ил цчцн бцдъя лайищясинин тясдиги мцзакиря едилмиш, йерли бцдъя мясяляляри, йерли игтисади инкишаф мясяляляри,

тору Мурад Нябибяйов Азярбайъан Журналистляр Бирлийиня цзв сечилмиш, мятбуат сащясиндяки чохиллик сямяряли фяалиййятиня вя 60 иллик йубилейиня эюря Азярбайъан Мятбуат Шурасынын "Диплом"уна, Азярбайъан Кцтляви Инфлормасийа Васитяляри Ишчиляри Щямкарлар Иттифагы Ряйасят Щейятинин гярары иля "Гызыл гялям" мцкафатына лайиг эюрцлмцш вя Шяки шящяр Мядяниййят вя Туризм Шюбясинин

кечирилмишдир. Щямчинин шящярин йени салынмыш 124 вя 125-ъи йашайыш массивляриндя йашайан сакинлярля эюрцш кечирилмиш, онларын йол, су вя газ проблемляринин щялли истигамятиндя мцвафиг тядбирляр эюрцлмцшдцр. Демяк олар ки, "Йерли демократийа щяфтяси" Шяки Бялядиййясинин вятяндашларла ялагяляринин даща да сямяряли гурулмасына вя мющкямлянмясиня юз мцсбят тясирини эюстярмиш-

балласт вя гырмадашы иля ясаслы тямир едилмишдир. Ютян мцддят ярзиндя Шяки Бялядиййясинин цзвляри мцтямади олараг сечиъилярля эюрцшмцш вя ящалини наращат едян проблемлярин щялл олунмасы цчцн бцтцн имканлардан истифадя едилмясиня чалышмышдыр.

Шяки Бялядиййяси юз фяалиййятиндя йерли сосиал мцдафия вя сосиал инкишаф мясяляляринин щяллиня хцсуси диггят йетирир. Шящяр ящалисинин електрик енержиси, ичмяли су иля тяъщизатынын мювъуд вязиййяти, ящалийя эюстярилян сярнишиндашыма хидмятинин йахшылашдырылмасы, шящярдя тямизлик, абадлыг, дахили йолларын ясаслы вя ъари тямири вя санитар тядбирлярин щяйата кечирилмяси бялядиййянин даим диггят мяркязиндя олмуш вя бу дейилянлярин да-

(Арды 9-ъу сящифядя)


№ 1 (135), Йанвар 2016

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.9

цчцн яламятдар ил олмушдур (Яввяли 8-ъи сящифядя) Оьуз шоссесиндя вя Олимпийа Идман Комплексинин шималында шящярин панорамасы якс етдирилян плакатын арха щиссясиня йыьылан чиркаб суларынын ахыдылмасы цчцн тядбирляр эюрцлмцш вя ярази зибиллярдян тямизлянмишдир. Щямчинин шящярин ъянцб щиссясиндя йерляшян 17 сайлы орта мяктябин ятрафындакы зибилляр вя йахынлыгдакы архда суйун ахмасына мане олан чохсайлы пластик

цчцн нцмуняви тинэчилик тясяррцфатынын йарадылмасына старт вермишдир. Тинэъилик тясяррцфатында чох нювлц декоратив аьаъ вя эцл коллары иля йанашы чохсайлы мейвя тинэляринин йетишдирилмяси, ейни заманда щямин тинэлярдян шящяримизин абадлыг вя йашыллашдырма ишляриндя истифадя едилмяси иля йанашы диэяр гурум вя вятяндашлара сатылмасы нязярдя тутулмушдур. Бундан башга шящяримизин мяркязи базар ятрафындакы Ъальалыбулаг кцчясинин ъянубунда

габлар вя мяишят туллантылары тямизляняряк яразинин эюрцнцшц нормал щала эятирилмишдир. Няриман Няриманов, Айдын Мяммядов кцчяляриндя М.Ф.Ахундов проспектиндя, щямчинин Олимпийа мящяллясинин ятраф кцчяляриндя архлара вя архкянарына йыьылмыш мяишят туллантыларынын мцнтязям

ихтисаслашдырылмыш автомобил дайанаъаьынын йарадылмасына да башланылмышдыр. Бу лайищя щямин яразидя няглиййат васитяляринин сярбяст щярякятиндя йаранмыш сцни манеялярин арадан галдырылмасына хидмят едяъякдир. Эцман едирик ки, щяр ики лайищя бялядиййя бцдъясинин формалашмасына мцсбят тясир

олараг тямизляниб шящярдян кянара дашынмасы тяшкил едилмишдир. 2015-ъи илдя щяйата кечирилян ян мцщцм ишлярдян бири дя шящярин шимал щиссясиндя - Киш кюрпцсцндян Бяхтийар Вящабзадя кцчясиня гядяр олан 12000 м2 -лик яразидя ясаслы абадлыг вя йашыллашдырма ишляри апарылмыш, щямин ишляря илкин олараг 54001,26 манат вясаит хярълянмишдир. Шяки Бялядиййясинин няздиндя фяалиййят эюстярян Щейдяр Ялийев адына истиращят паркында ъари тямир ишляри апарылмасына, щямчинин инвентар вя аваданлыглар алынмасына 5337,80 манат вясаит сярф едилмишдир. Шяки Бялядиййяси юз малиййя имканларынын йалныз физики шяхслярдян йыьылан верэи вя рцсумлардан, щямчинин торпаг сатышындан дахил олан вясаитлярдян асылылыьын азалдылмасы мягсядиля бялядиййянин няздиндя 4 ща-лыг якиня йарарсыз кол басмыш батаглыг яразинин абадлашдырараг реэион

эюстяряъякдир. 2015-ъи илдя Шяки Бялядиййяси Вятянимизин тящлцкясизлийинин гаранты олан силащлы гцввяляримизин щесабына 600 манат кючцрмцш, шящярдя еколожи проблемлярин щялл едилмяси цчцн ися 201 манат вясаит сярф етмишдир. Шяки Бялядиййяси 1 йанвар 2015-ъи ил тарихдян гцввяйя минмиш торпаг вя ямлак верэисинин щесабланмасы вя юдянилмяси гайдаларына едилмиш дяйишикликляр щаггында "Шяки Бялядиййяси" гязетиндя мцтямади олараг мялуматлар верилмяси иля йанашы верэи мцфяттишляри тяряфндян сакинлярин бир баша мялуматландырылмасына чалышылмыш вя бу истигамятдя ишляр бу эцн дя давам етдирилир. Ону да гейд едяк ки, республика бялядиййяляри арасында юнъцл олараг Шяки Бялядиййяси верэи мцфяттишляринин ващид униформа иля тямин етмиш вя мцфяттишлярин юз вязифяляринин иърасы заманы сакинлярля етик дав-

ранмасы, бялядиййянин верэи ганунвериъилийийнин изащы вя бундан иряли эялян диэяр суаллары йериндяъя дягиг вя ятрафлы мялуматландырмалары тювсиййя едилмишдир. Бунунла да Шяки Бялядиййяси юз ишини бцтцн сащялярдя олдуьу кими, мящз верэи йыьымы сащясиндя дя мцасирлийя ъан атмышдыр. Щесабат дюврцндя шящяр сакинляринин мцраъиятляри ясасында бялядиййя тяряфиндян 151 няфяря мцхтялиф мягсядляр цчцн 8,2 ща торпаг сащяси айрылмышдыр. Торпаг сащяси аланларын 144 няфяриня фярди йашайыш еви тикмяк мягсядиля, 7 няфяря сащибкарлыг фяалиййятини щяйата кечирмяк мягсядиля мцвафиг тикинти ишляри апарылмасы цчцн мцсабигя вя щярраъ васитясиля торпаг сащяси айрылмышдыр. Ютян мцддят ярзиндя Шяки Бялядиййяси дюрд няфяр Гарабаь Мцщарибяси Ялилиня вя бир няфяр истефада олан щярби гуллугчуйа фярди йашайыш еви тикмяк цчцн гцввядя олан ганунвериъилийин тялябляриня ясасян пулсуз торпаг сащяси айырмышдыр. Эюрцндцйц кими, шящяр сакинляринин щям йашайыш шяраитляринин йахшылашдырылмасы, щям дя йени иш йерляринин ачылмасы истигамятиндя Шяки Бялядиййяси бцтцн имканлардан истифадя етмяйя чалышмышдыр. Ейни заманда бялядиййя юз сялащиййятляри дахилиндя вятяндашлара ардыъыл олараг юз кюмяйини эюстярир вя сащибкарлыьын инкишафына даим йадымчы олмаьа чалышыр. Бцтцн бунларла йанашы, бу эцн аъынаъаглы щал кими гейд етмяк лазымдыр ки, бялядиййяйя мцраъият едян сакинлярин бюйцк яксяриййяти мадди йардым алмаг мягсяди эцдцр. Бу да демяк олар ки, бялядиййянин перспектив планынын щяйата кечирилмясиня, эялир эятирян истещсал сащяляринин йарадылмасына вя ян башлыъасы, йени иш йерляринин ачылмасына ъидди манеяляр тюрядир. Амма буна бахмайараг, Шяки Бялядиййяси йеня дя ъари проблемлярин щялли йолларыны ахтармагла йанашы, щям дя имкан дахилиндя инсанларын ещтийаъыны юдямяйя чалышыр вя щесабат дюврцндя йардым цчцн Шяки Бялядиййясиня мцраъият едян 74 няфяр вятяндаша цмумиликдя 7250 манат мадди кюмяк эюстярилмишдир. Ялилляр, кимсясизляр, гоъалар даим Бялядиййянин диггят мяркязиндя олмушдур. Шяки Бялядиййясинин коллективи Ислам дцнйасынын ян мцгяддяс байрамларындан сайылан Гурбан байрамыны Шяки шящяр 1 вя 2 сайлы ушаг евляриндя мяскунлашмыш кюрпялярля бирликдя кечирмиш вя ушаглар цчцн щяр ики тярбийя оъаьында байрам сцфряси ачмышдыр. Ил ярзиндя Шяки Бялядиййяси идманын вя бядян тярбийясинин инкишафына да бюйцк диггят вя гайьы эюстярмиш, бу сащядя эюрцлян ишляря щямишя йардымчы олмушдур. Беля ки, Шякидя фяалиййят эюстярян "Ъянэавяр" Идман Клубуна, "Карате Де Универсал" Дюйцш Идман клубуна, "Шотакан Карате До" Федерасийасынын Шяки филиалына Республика дахили вя Бейнялхалг йарышларда иштирак етмяк цчцн бялядиййя тяряфин-

дян кюмяклик едилмишдир. Шяки Бялядиййяси щямчинин Шяки мяктяблиси, 9 йашлы Сцлейман Талещ оьлу Сцлейманлынын 2015-ъи илдя Тцркийянин Конйа шящяриндя кечирилян азйашлылар арасында шащмат цзря дцнйа чемпионатында Шяки Бялядиййяси иля гардашлашмыш Конйа шящяринин Мерам бялядиййяси иля бирликдя иштиракыны тямин етмишдир. Бюйцк ифтихар щисси иля гейд етмяк лазымдыр ки, сюзцэедян йарышларда 9 йашлы Сцлейман биринъи йери тутараг,

рибяси ветераныны ишя гябул едилмиш вя щяр ики абидянин сялигя-сящманыны мцнтязям олараг диггятдя сахлайыр. Шякидя туризмин инкишафы, мядяни ирсимизин горунуб сахланылмасы, онун тягдими вя тяблиьи сащясиндя эюрцлян бцтцн тядбирлярдя Шяки Бялядиййяси дя йахындан иштирак едяряк юз тющфясини вермяйя чалышмышдыр. Мялум олдуьу кими 2008-ъи илин октйабр айындан Шяки Дцнйа Тарихи Шящярляр

Азярбайъана дцнйа чемпиону кими гайытмышдыр. Шяки Бялядиййяси азйашлы мяктяблилярин "Фиданлар" рягс групунун Эцръцстанын Телави шящяриндя "Пайыз ритмляри" ады алтында кечирилян фестивалда иштиракына да йахындан кюмяклик едилмишдир. Буну да севинъ щисси иля вурьуламаг лазымдыр ки, "Фиданлар" да фес-

Лигасынын цзвцдцр. Шякинин тарихи, адятяняняляринин тяблиьи, туризмин инкишафына дястяк мягсядиля Дцнйа Тарихи Шящярляр Лигасы иля ялагяляримиз давам етдирилмякдядир. Игамятэащы Йапонийанын Кйото шящяриндя йерляшян Тарихи Шящярляр Лигасында щазырда 61 юлкядян 102 шящяр

тивалын галиби кими Шякийя гайытмышлар. Шяки Бялядиййяси шящярдя кечирилян республика бейнялхалг сявиййяли мядяни-кцтляви тядбирлярдя дя йахындан иштирак етмишдир. 1-ъи Авропа ойунларынын "Мяшял" фестивалынын, "Ипяк Йолу" 6-ъы Бейнялхалг мусиги фестивалынын вя Бейнялхалг Ширниййат фестивалынын кечирилмяси цчцн йарадылмыш тяшкилат комитяляринин тяркибиндя Шяки Бялядиййясинин рящбяр ишчиляри вя цзвляри хцсуси фяаллыг эюстярмишляр. Шяки Бялядиййяси Вятянимизин мцстягиллийи истигамятиндя ъанларындан кечмиш шящидляримизин рущуна уъалдылмыш "20 Йанвар" шящидляринин абидя комплексинин вя 1941-1945-ъи иллярин вятян мцщарибяси уьрунда щялак олмушлара уъалдылмыш абидя комплексинин даим сялигя-сящманлы сахланылмасы вя комплексин яразисиня эцндялик хидмят едилмяси мягсядиля бир няфяр Гарабаь мцща-

тямсил олунур. Йапонийада чап олунан "Дцнйанын тарихи шящярляри" адлы буллетенин 71-ъи сайында "Шяки-Азярбайъанын мирвариси" адлы Шяки Бялядиййяси сядринин мцавини Эцлназ Саламованын елми мягаляси дяръ едилмишдир. Мягалядя Шякинин гядим тарихи, мядяниййяти, юзцнямяхсус тябияти, ъоьрафи мювгейи, Шякидя мядяни ирсимизин горунубсахланылмасы сащясиндя эюрцлян ишлярдян, кечирилян бейнялхалг тядбирлярдян, Азярбайъан Президенти ъянаб Илщам Ялийевин бцтювлцкдя Шякинин сосиалигтисади инкишафына эюстярдийи бюйцк гайьы вя диггятдян, бу сащядя эюрцлян ишлярдя Щейдяр Ялийев Фондунун Президенти, миллят вякили УНЕСКО вя ИСЕСКО-нун хошмярамлы сяфири, юлкянин биринъи ханымы Мещрибан ханым Ялийеванын чохшахяли фяалиййятиндян бящс едилир.

(Арды 10-ъу сящифядя)


ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.10

№ 1 (135), Йанвар 2016

2015-ъи ил Шяки Бялядиййяси цчцн яламятдар ил олмушдур (Яввяли 8-9-ъу сящифялярдя) 2015-ъи илин май айында Тцркмянистанын Мари шящяриндя "Гядим Мари - Тцрк Дцнйасынын мядяниййят Мяркязидир" ады алтында кечирилян елмипрактик конфрансда Шяки Бялядиййяси сядринин мцавини Эцлназ Саламова чыхыш едяряк Шяки шящяринин тарихи, мядяниййяти, сон иллярдя Шякидя туризмин, мядяниййятин вя диэяр сащялярин инкишафы, мядяни ирсимизин горунуб сахланылмасы сащясиндя эюрцлян ишляр щаггында конфранс иштиракчыларына мялумат вермиш, Шяки шящяриня аид видио-чарх нцмайиш етдирилмишдир. Йери эялмишкян, ону да гейд едяк ки, ТЦРКСОЙун гярарына ясасян Шяки шящяри 2016-ъы ил цчцн Тцрк Дцнйасынын мядяниййят пайтахты елан едилмишдир. 2015-ъи ил сентйабр айынын 15-16-да Эцръцстанын Тбилиси шящяриндя Алманийанын Бейнялхалг Ямякдашлыг тяшкилатынын дястяйи иля "Йерли юзцнцидаряетмя лайищяляринин щазырланмасы вя идаря олунмасы" мювзусунда кечирилян ики эцнлцк реэионал семинарда Азярбайъан нцмайяндя щейятинин тяркибиндя сядрин мцавини Эцл-

цчцн торпаг сащясинин айрылмасына, 87 яризя мадди йардым верилмясиня, 50 яризя гярарсыз истифадя етдикляри торпаг сащя-

байъан Республикасы Ядлиййя Назирлийи Шяки Реэионал Ядлиййя Шюбясиндян, 118-и мящкямялярдян, 25-и Азярбайъан

лярин щамысынын ещтийаъы лазыми сявиййядя юдянилмишдир. Ялбяття ки, бялядиййянин коллективи чох истярди ки, шящяр са-

Шяки Бялядиййяси рящбярлийинин шящярин йени салынмыш 124-125-ъи кваталынын сакинляри иля эюрцшц синин сянядляшдирилмясиня, 108 яризя ися сащибкарлыг фяалиййяти иля ялагяли торпаг сащяси айрылмасына, абадлыг ишляриня вя диэяр мязмунлу мцраъиятляря аид олмушдур.

Республикасы Ямлак Мясяляляри Дювлят Комитясинин Дашынмаз Ямлакын Дювлят Рейестри Хидмятинин 12 сайлы ярази идарясиндян, 10-у Азярбайъан Республикасы Ядлиййя Назирлийи Бя-

кинляринин проблемлярини, еляъя дя шящярин абадлыьы, сосиал игтисади вязиййяти иля баьлы мейдана чыхан бцтцн мясяляляри щялл етсин. Анъаг бялядиййянин малиййя имканлары бу-

244,2 мин манаты торпаг сатышындан, 12,8 мин манаты иъаря щаггындан, 20,8 мин манаты бялядиййя рцсумларындан (реклам, мещманхана вя автомобил дайанаъагларындан), 19,1 мин манаты Щейдяр Ялийев адына истиращят паркындан, 0,3 мин манаты ися "Шяки Бялядиййяси" гязетиня верилян еланлар цчцн хидмят щаггындан топланмышдыр. Дювлят тяряфиндян ися бялядиййянин щесабына 17,0 мин манат субсидийа дахил олмушдур. Рягямлярдян дя эюрцндцйц кими, бялядиййя бцдъяси щесабына нязярдя тутулан бцтцн ишлярин щяйата кечирилмяси гейри мцмкцндцр. Одур ки, щазырда Шяки Бялядиййясинин малиййя ресурсларынын мюкямляндирилмяси, ямлакын формалашдырылмасы бялядиййянин гаршысында дуран ян мцщцм вязифялярдян биридир. Сон олараг ону да гейд едяк ки, Шяки Бялядиййясинин коллективи 2016-ъы илдя юз фяалиййятини даща да йахшылашдырмаг цчцн бцтцн имканлардан истифадя едяъяк, бялядиййя бцдъясинин формалашдырылмасында нязяря чарпан чятинликлярин там арадан галдырылмасы истигамятиндя ганунвериъиликля нязярдя тутулан мцддяаларын щяйята кечирилмясиня чалышаъагдыр. Щямчинин нювбяти ил ярзиндя шящяр ящалиси иля эюрцшлярин сайынын артырылмасы иля сакинлярля даща сых тямасда олмаг вя вятяндашлар тяряфиндян верилян тяклифлярин арашдырылмасы вя бялядиййянин фяалиййятиня мцсбят тясири олаъаг тяклифлярин реаллашдырылмасы истигамятиндя ишляр эюрцляъякдир.

***

Шяки шящяри 17 сайлы орта мяктябин ятрафындакы су архы тямизлянмямишдян яввял вя сонра наз Саламова да тямсил олунурду. Шяки Бялядиййясиндя вятяндашларын гябулуна да хцсуси диггят йетирилир, онларын яризя вя шикайятляриня бахылмасы оператив вя обйектив щяйата кечирилир. Бунунла ялагядар бялядиййя сядринин вя мцавинляринин гябул эцнц мцяййян едилмишдир. Кечян ил бялядиййя сядринин вя мцавинляринин гябулунда 728 няфяр олмушдур. Мцраъиятляр ясасян мадди вязиййятляринин йахшылашдырылмасы, торпаг сащяляринин айрылмасы, кцчя вя йолларын тямири, ишыг, газ, су, тяъщизатынын йахшылашдырылмасы иля ялагядар олмушдур. Шяки Бялядиййяси вятяндашлардан дахил олан яризя вя шикайятляря бахылмасы, шифащи мцраъиятлярин динлянилмяси мясялясини дя даим диггят мяркязиндя сахлайыр. Беля ки, бялядиййядя сечиъиляри наращат едян проблемляр мцнтязям юйрянилир, вятяндашларын мцраъиятиндя иряли сцрцлян тяклифляр, тянгиди гейдляр тящлил олунур. Цмумиликдя 2015-ъи илдя Шяки Бялядиййясиня 682 яризя вя мцраъият дахил олмушдур. Онлардан 437 яризя фярди йашайыш евинин тикинтиси

Бялядиййяйя дахил олан яризя, шикайят вя мяктублары мювъуд ганунвериъилийя уйьун олараг гейдиййата эютцрцлцр, иъра олунур, онларын оператив вя обйектив щялли мягсядиля форма

лядиййялярля иш мяркязиндян, 76-сы ися мцхтялиф тяшкилатлардан олмушдур. Онларын щяр бири вахтында гейдиййата алынараг, иъраата чатдырылмыш, мяктублара вахтында вя ясасландырылмыш

на йол вермир. Мялум олдуьу кими, бялядиййя бцдъяси ясасян физики шяхслярдян йыьылан торпаг вя ямлак верэиляриндян, торпаг сатышындан, иъаря щаг-

Ещтибар Нурийевин щесабат мярузясиндян сонра иълас иштиракчылары - шящяр сакинляри вя мящялля нцмайяндялярини марагландыран суаллар ъавабландырылмышдыр. Суалларын якряриййяти мянзил-мяишят мясяляляриня, кцчялярин тямириня, тямизлик-ябадлыг ишляриня аид иди. Бцтцн суаллара бялядиййя рящбярлийи эениш вя дольун ъаваб вермиш, бялядиййянин сялащиййятиня аид олан проблемлярин имкан дахилиндя тезликля юз щяллини тапаъаьыны билдирмишдир.

Шящярин ъянубунда йени истифадяйя верилмиш йашайыш массивиндяки кцчялярдян бири. Тямирдян яввял вя сонра. вя методлар даим тякмилляшдирилир. Шяки Бялядиййясиня 2015-ъи илдя идаря, мцяссися вя тяшкилатлардан 433 мяктуб дахил олмушдур. Мяктубларын 183-ц Шяки Шящяр Иъра Щакимиййяти апаратындан, 21-и Азяр-

ъаваблар верилмяси тямин едилмишдир. Ону да вурьуламаг лазымдыр ки, йухарыда эюстярилянляр щеч дя о демяк дейилдир ки, бялядиййянин фяалиййяти тамамиля гянаятбяхш олмуш, бялядиййяйя мцраъият едян-

ларындан вя рцсумлардан формалашыр. 2015-ъи илдя бялядиййянин бцдъя эялирляри цмумиликдя 359,3 мин манат олмушдур. Бу вясаитин 30,3 мин манаты физики шяхслярдян йыьылмыш торпаг верэисидян, 14,8 мин манаты ямлак верэисидян,

Топлантыда Шяки Бялядиййясинин 2015-ъи илдя олан фяалиййяти йахшы гиймятляндирилмишдир.

Шяки Бялядиййяси, Мятбуат вя иътимаиййятля ялагяляр шюбяси


ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

№ 1 (135), Йанвар 2016

Yusif Шцkцrlцnцn poeziyasыnda elmi-fяlsяfi dцшцncя tяrzi Шяfяq MЯММЯДОВА,

AMEA Шяki Regional elmi mяrkяzin "Molekulyar biofizika" шюbяsinin яmяkdaшы XX яsrin ЫЫ yarыsыnda яdяbiyyata gяlяn, ixtsasca fizik olmasыna baxmayaraq bяdii istedadы ilя яbяbiyyat tяmsiчilяrinя meydan oxuyan Yusif Шцkцrlцnцn yaradыcыlыьы mюvzu etibarilя zяngindir. Yazычыnыn nяsr dili realist tяsvirin яn sadя, yaddaqalan detallarыna sюykяnirsя, шeir dili fikrin яn dяrin qatlarыnы чulьalayыr. Шairin obrazlar sistemi cюxшaxяlidir. Burada insan яzalarыndan tutmuш, tяbiяt detallarыna qяdяr hяr шeyi gюrmяk mцmkцndцr. Fяlsяfi dцyьularыn tяsiri ilя yazыlan bu qяbildяn olan шeirlяrindя шair "dяrin fikir шairi" adыnы almaьa layiqliyini sцbut edir. Mяlumdur ki, insan uca Tanrыnыn yaratdыьы яn ali varlыqdыr. Bюyцk Yaradan ona gюrmяk цчцn gюz, eшitmяk цчцn qulaq, qoxu duymaq цчцn burun, dad bilmяk цчцn dil-aьыz vя яqli inkiшaf etdirmяk цчцn baш-beyin verib. Yusif Шцkцrlцnцn "Чяhrayы gюdяkчя" kitabыnda verilmiш "Tanrы qurьularы",

Dunyanыn bяlasы, sorьusuyuq biz. Шair elmi fikir sahibi kimi, bяzяn yцksяk elmi nяticяlяrin bяшяriyyяtя xidmяt etmяdiyi qяnaяtini oxucusu ilя bюlцшцr. Meшяlяrin insan яli ilя qыrыlыb sцni gюllяrin salыnmasы. Tяbiяti чirklяndirяn zavodlarыn, gюyц dяlяn gюydяlяnlяrin tikilmяsi шairin цrяyincя deyil. Bu narazыlыьыn ifadяsi aшaьыdakы bяnddя bяdiilяшir: Gюr necя dяyiшdik biz yer цzцnц, Sцni gюllяr qurub, meшяlяr qыrdыq! Gюydяlяn binadan tikdik yцzцnц, Ozonu min dяfя raketlя cыrdыq! Шairin шeirin ikinci hissяsindя vermiш olduьu gюz, sяs, dil, aьыz, dad anlayышlarыna mцnasibяti onun elmlяrin fяlsяsini mцkяmmяl bilmяsini oxucuya bildirir. "Gюz" anlayышыna mцnasibяtindя шairin qяnaяti sыrf elmi-fяlsяfi istiqamяtdяdir. Bu bir tяrяfdяn шairin tarixi-fяlsяfi biliyinin tяsdiqidir. Шairя gюrя, insanыn gюzlяri vя qulaqlaqrы ona gюrя ikidir ki, gюrцlяnlяr geniш, eшidilяnlяr чoxluq mяzmunu kяsb etsin. Шairin bir elm adamы-alim kimi qяnaяti belяdir ki, gюz яшyanы gюrmяk цчцn bir vasitяdir, яsas mяsяlя gюzцn gюrцb beyinя юtцrdцyц siqnallarыn hansы sяviyyяdя aktiv olmasыndadыr: Fotocihaz gюzцn sadя formasы, Telecihaz gюzdяn edilib kopya. Gюrmяkчцn vacibdir gюzцn olmasы, Gюzlя yox, beyinlя gюrцlцr яшya. Y.Шцkцrlцnцn rяnglяr dцnyasы da чoxcяhяtlidir. Шairя gюrя, gюz цч rяngi - yaшыl, gюy vя qыrmыzы rяngi daha чox seчir.

Шairin bu qя"Qisasdan naяtlяrindя АМЕА Шяки Реэионал Елми Мяркязинин qorxun" шeirlяmilli dцшцncяlяri директору rindя elmi-fяlsяfi ovqat dя sяtiraltы mяnada aparыcыdыr. "Tanrы qurьularы" юzцnц biruzя verir. Шair yaшыl, шeirindя шair insana: - Sяbяb nя oldu ki, gюy vя qыrmыzы rяnglяrinя milli atributlar belя yцksяldin? sualыnы цnvanlamaqla kimi baxыr vя yaшыl rяngdя islamчыlыьыnы, gюy onun яn ali varlыq, шцur, aьыl sahibi oldu- rяngdя tцrklцyцnц, qыrmыzы rяngdя mцasirьunu tяsdiq edir. Шairя gюrя, Tanrы ona liyini axtarыr. Buna gюrяdir ki, шair yazыr: gюrя insanы юnя verib ki, tяbiяti qoruyub Yaшыl, gюy, qыrmыzы - цч rяng seчir gюz, saxlasыn. Шair шeirin birinci bяndindя Цч rяnglя dцnyanы яlvan gюrцrцk. nahaq deyil ki, insanы yer цzцnцn sahibi Gюzdяn rяng seчimi юyrяnib dя biz, adlandыrыr: Monitor цчцn ekran hюrцrцk. Sяn,ey Yer цzцnцn sahibi, insan! Шair "Qisadan qorxun" adlы шeiYerdяnmi yarandыn,Gюydяnmi gяldin?! rindя tяbiяt-insan qarшыlaшmasыnы daha Nяdяn, юnя verdi sяni Yaradan? kяskin verib insanы tяbiяtin qяnimi kimi sяSяbяb nя oldu ki, belя yцksяldin? ciyyяlяndirir. O, elmlяrin inkiшafыnы insan Шairin "Tanrы qurьularы" шeiri ba- яmяli ilя kainata qяnim hesab edir. Иnшabaш insan vя kainat kontekstindя yazыl- san kimyanы юyrяnяrяk barыt kяшf edib, fimышdыr. Шair nяzm sahяsindя olan isteda- zika elmi inkiшaf edяrяk bяшяriyyяtя insandыnыn gцcц ilя hяyatыn dюrd цnsцrцnцn lыьa qяnim olan nцvя bombasыnы bяxш edib. vяhdяtini шeirdя oxucusunun diqqяtinя Иnsan юzц dцnyanыn dяrdinя чevrilib: чatdыrmaьы unutmur. Fяlsяfi dцшцncяnin Kimyanы юyrяnib barыt yaratdыq, zirvяsi kimi шair Gцnяшя Yerin tacы kimi Nцvя bombasыnы fizika verdi. baxыr. Tanrыnыn qurьusu elя qurulub ki, O geniш dцnyanы bizlяr daraltdыq, "yaxыn" vя "uzaq" bir-birini цstяlяmir. YaИndi insan olub dцnyanыn dяrdi. xыn-uzaqlыьыn tяzadlыlыьы шeirdя aшaьыdakы Шairя gюrя, dinindяn, irqindяn, kimi юz яksini tapыb: milliyyяtindяn asыlы olmayaraq hяr kяs tяYeri юz tacыnda saxladы Gцnяш, biяti qorumalыdыr: Чox dяqiq seчildi "yaxыn", "uzaq"da. Иstяr dinsiz ol sяn, ya bцtpяrяst ol, Ona yaxыn olsaq: - yandыrar atяш, Musяvi, mцsяlman, ya xaчpяrяst ol. Ondan uzaq olsaq: - dondurar шaxta. Hяr kim olursan ol,-sev tяbiяti! Шairя gюrя, insan beyni hяr шeQoru dцnyamыzы, ona dцrцst ol. yя qadirdir. Иnsan adi oyuncaqlardan tutШeirin sonunda шairin sцlhsevяr muш, mцrяkkяb maшыnlara, kompyuterlяrя ruhu, hяrbя, mцharibяyя nifrяti diqqяti qяdяr hяr шeyi hazыrlayan varlыqdыr. Иnsan cяlb edir: dцшцnmяk, danышmaq vя fikir sюylяmяk Tяbiяtя aьыr zяrbяdi, Yusif, qцdrяtinя malikdir. Onun qцdrяti oxumaьы, Partlayan hяr bomba, atыlan mяrmi! yazmaьы, fiziki vя яqli яmяklя mяшьul olOnunчцn nifrяtin hяrbяdi, Yusif, maьыndadыr. Bu gюzяl dцnyamыz hayыf deyilmi?! Яsas цstцnlцklяr! - insan aldыьы: Apardыьыmыz qыsa tяhlillяrdяn gюrDцшцnmяk, danышmaq, fikir demяkdir. dцyцmцz Yusif Шцkцrlц poeziyasыnda elmi Digяr canlыlarыn bacarmadыьы: цslubu bяdii цslubla vяhdяtdя gюtцrmяyi - Oxumaq, yazmaqdыr, яqli яmяkdir. bacarыb diqqяtяlayiq forma vя mяzmun gюLakin dцшцnяn, danышan, fikir zяlliyi yarada bilяn bir шair tяsiri baьышlayыr. sюylяyяn insan hяmiшя yaradыcы varlыq kimi insanlыьa xidmяt etmir. Шair insana bяzяn Sonda, bu tяdqiqat iшinin ярсяйя torpaьы, suyu, havanы korlayan varlыq gяlmяsindя яmяyi olan, AMEA Шяki Rekimi baxыr: gional Elmi Mяrkяzinин "Folklorшцnaslыq vя Tanыmaq istяsя insan insanы, El sяnяtlяri" шюbяsinin rяhbяri, ADPU-nun Gюrяr ki, Tanrыnыn qцrьusuyuq biz. Шяki filialыnыn бaш mцяllimi Kamil AdышiriKorladыq torpaьы, suyu, havanы, nova minnяtdarlыьыmы bildirirяm.

Сяриййя HЯZRЯTOVA,

“Фиданлар” рягс групунун рящбяри Ютян ил иyunун 10 da rayon icra aparatы rяhbяrliyi tяrяfindяn gяlяn xяbяr mяni vя mяnim kюrpя FИDANLARыmы чox sevindirdi. Bizi - FИDANLAR rяqs qrupunu Gцръцстан Рespublikasыnыn Tелави шяhяrindя 2015-ci il октйабрын 25-дя “Pайыз ритмляри” devizi altыnda keшirilяcяk festifala dяvяt edirdilяr. Aldыьmыz xяbяr Fi-danlarы sevindirdisя dя, mяsuliyyяtlяrini bi-rя ikiqat artыrdы. Иsti yay aylarыnы yorulma-dan usanmadan hazыrlaшmaьa baшladыq. Bяli biz hazыrlaшыrdыq amma bizя dяstяk lazыm idi. Sяnяdlяшmя vя danышыqlarыn aparыlmasы цчцn Шяki 10 nюmrяli mяktяbin mцяllimi Sащиб Aлышанбяйлийя mцraciяt olundu. Bir gцn Sahib mцяllimdяn aldыьыmыz xяbяr bizi daha da ruhlandыrdы. Шяki Bяlяdiyyяsi bizя getmяk цчцn maдdi dяstяk olacaqды... Bяli, biz - FИDANLAR qarшыmыza mяqsяd qoyduq. Qalib olmalыyыq. Olduq da..

сящ.11 Festifalda Avropa Folklor Asсosiасиyasыnыn Prezidenti Kалойан Николов да iшtirak edirdi. Biz ilk mцkafatыmыzы mяhz ондан aldыq. 45 rяqs qrupuндан 7 рягс qrupu 2016-cы il iyun ayыnda Bолгарыстанда keчirilяcяk 5 gцnlцk Bейнялхалг Рягс Йарышмасына dяvяt олундулар. Беля ки, онлара Bolqarыstan Рespublikasыnыn vauчerini tяqdim etdilяr. Bu vauчerdяn 5-i Gцrcцstana, 1-и Azяrbaycana - бизя вя 1-и isя Rusiyaya verildi. Festifalыn sonunda qrupumuz яn kiчik yaшlылардан ибарят olduьu цчцn фolklor rяqs qruplarы arasыnda ilk birincilik kubokunu qazandы vя hяr bir iчtirakчы цчцn ayrы-ayrылыгда fяrqlяnmя diplomu tяqdim olundu. Xatыrladыm ki, FИDANLAR rяqs qrupunda uшaqlarыn yaшы 8 yaшdan 12 yaшa qяdяrдир. Biz FИDANLAR rяqs qrupu olaraq qazandыьыmыz bu uьurda яmяyi olan hяr bir tяшkilat vя шяxslяrя ayrы ayrыlыqda юz tяшяkkцrцmцzц bildiririk. Mяn isя bir qrup rяhbяri olaraq ilk nюvbяdя mяnя dяstяk olan Шяki Шящяр Иcra hakimiyyяtiнин вя Шяki Bяlяdiyyясинин rяhbяrliкляриня, Sahib Aliшanbяyliyя, фidanlarыma vя hяr

“Fidanlar”ыn qalиbiyyяt tяяssцratlarы

Yusif Шцkцrlц,

Vaxt yetiшdi... Bir gцn юncяdяn 24 Oktyabrda yola dцшdцk. Bizi чox yцksяk sяviyyяdя qarшыladыlar. Иlk юncя festifalыn keчirilяcяyi bюyцk sяhnяyя getdik. Uшaqlar sяhnяylя vя sabahki gцn цчцn aparыlan hazыrlыqlarla tanыш oldular. Sonra bizim цчцn ayrыlmыш otelя getdik. Oteldя hazыrlыqlar yцksяk sяviyyяdя idi. Nяhayяt gюzlяdiyimiz яn hяyacanlы gцn gяlib чatdы - 25 оktyabr. Sяhяr yeni bir xoш xяbяr алдыг: Telavi шяhяrinin meri Pлатон Kалмакелидзе Шяkidяn gяlяn rяqs qrupu ilя шяxsяn gюrцшmяk istяyir. Sяhяr saat 9-da gюrцшя getdik. Gюrцш чox yaxшы keчdi. Мер uшaqlara uьur vя mцvяffяqiyyяtlяr arzuladы. Saat 10-da bцtцn iшtirakчыlardan ibarяt parad tяшkil olundu. Festifalda 5 respublikaдан - Эцръцстан, Азярбайъан, Русийа, Исраил вя Ермянистандан 45 rяqs qrupu iшtirak edirdi. Hяr respublikadan bir neчя rяqs qruplarы var idi. Ancaq Azяrbaycandan tяk biz idik. Hяytыmыzda ilk dяfя olaraq Azяrbaycanы FИDANLAR rяqs qrupu ilя uьurla tяmsil etdiyimiz цчцn юzцmцzц чox xoшbяxt hiss edirdik. Цmumiyyяtlя iшtirakчыlar 2 qrupa bюlцnцrdц - Fолклор rяqs qruplarы vя Xореографийа mяktяb rяqs qruplarы. 20 folklor rяqs qruplarы 25 xoreoqrafiya mяktяb rяqs qrupu vardы. Hяr qrup цчцn iki rяqs nяzяrdя tutulmuшdu. Яn sevindirici hal da o oldu ki, tяk bizim FИDANLARЫMЫZ цч rяqslя чыxыш etdilяr Polad Bцlbцl oьluнун “Шян Aзярбайъан”, Tofiг Quliyevин “Язиз дост” lirik musiqisinя бал рягси vя Afrik Simonун “Hа Fа Nа Nа” мащнысынын мусигисиня...

daim maddi vя mяnяvi dяstяklяri ilя kюmяklik gюstяrяn valideyinlяrimя юz tяшяkkцrцmц bildirirяm.


ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.12

№ 1 (135), Йанвар 2016

Чювкян ойунларынын шющряти артыр Prezident Kuboku uьrunda чюvkяn yarышlarы milli яnяnяlяrin bяrpasыna misilsiz tюhfяdir nяticяlяr belя olub: Bяrdя-Sa-

Mustafa mux 2:1, Qяbяlя-Gюygюl 1:0, DАДАШОВ, Qazax-Иsmayыllы 1:0, GoranboyAZЯRTAC- Bяrdя 1:0. Bir gцn яvvяl keчirilяn ыn mцxbiri Ютян ил dekabrыn 16-da Шяkinin Daшцz kяndindя yerlяшяn Respublika Atчыlыq Turizm Mяrkяzindя Prezident Kuboku uьrunda чюvkяn milli oyunu цzrя yarышlarа старт верилди. Xatыrladaq ki, bu yarышlar onuncu dяfя иди ки, кечирилирди. Mяdяniyyяt vя Turizm Nazirliyinin tяшkilatчыlыьы, Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin dяstяyi ilя keчirilяn yarышlarda respublikamыzыn 22 шяhяr vя rayonunu tяmsil edяn 24 komanda mцbarizя aparыrды.

Mirvari Zeynalova Dekabrыn 17-dя Atчыlыq Turizm Mяrkяzindя oyunlarыn rяsmi aчыlыш mяrasimi olду. Mяrasimdя шяhяr rяhbяrliyi, Mяdяniyyяt vя Turizm Nazirliyinin mяsul яmяkdaшlarы, iшtirakчы rayonlardan gяlяn qonaqlar, hяmчinin yerli azarkeшlяr iшtirak ediрдиляр. Шяhяr icra hakimiyyяtinin baшчыsы Elxan Usubov, mяdяniyyяt vя turizm nazirinin mцavini Nazim Sяmяdov vя digяr qonaqlar яvvяlcя Mяrkяzin hяyяtindя чюvkяn oyunlarыnыn tarixindяn bяhs edяn foto vя Шяki sяnяtkarlarыnыn яl iшlяrindяn ibarяt sяrgilяrlя tanыш olublar. Mяrasimi Шяki шяhяr mяdяniyyяt vя turizm шюbяsinin mцdiri Mirvari Zeynalova aчaraq 2006-cы ildяn etibarяn яnяnяvi olaraq hяr il keчirilяn bu yarышlarыn xalqыmыzыn mяdяni irsi olan atцstц milli oyunlarыn qorunub saxlanmasы, qяdim atчыlыq яnяnяlяrinin bяrpasы, tяbliьi vя inkiшaf etdirilmяsi mяqsяdi daшыdыьыnы vurьulayыb. Bildirilib ki, yarышlar getdikcя daha kцtlяvi xarakter alыr. On il яvvяl keчirilяn ilk oyunlarda 8 komanda iшtirak edirdisя, artыq onlarыn sayы 24-я чatыb. Musiqi kollektivlяrinin чыxышыndan sonra komandalar cяngi sяdalarы altыnda tribunanыn юnцndяn keчяrяk meydanыn mяrkяzindя dцzцlцblяr. Sonra tamaшaчыlar чюvkяn oyunu цzrя Шяki vя Tяrtяr komandalarыnыn mцbarizяsini izlяyiblяr. Qarшыlaшma Шяki komandasыnыn qяlяbяsi ilя baшa чatыb - 9:0. Digяr oyunlarda isя

seчmя oyunlarda isя aшaьыdakы nяticяlяr qeydя alыnыb: Tяrtяr-Zaqatala 2:1, Gюygюl-Tovuz 1:0, Qazax-Шяmkir 1:0, Tяrtяr-Xaчmaz 2:1. Xatыrladaq ki, Azяrbaycanыn чюvkяn oyunu 2013-cц ildя UNESCO-nun Tяcili Qorunmaya Ehtiyacы Olan Qeyri-Maddi Mяdяni Иrs Siyahыsыna daxil edilib.

Komandalarыn sayыnыn artmasы чюvkяn oyununun getdikcя populyarlaшmasыndan xяbяr verirди Шяkidя keчirilяn Prezident Kuboku uьrunda чюvkяn milli oyunu цzrя yarышlar юlkяmizin turizm potensialыnыn tяbliьi vя inkiшafыna, eyni zamanda, qeyri-maddi mяdяni irsin qorunmasыna tюhfя verir. Ютян илки oyunlarda rekord miqdarda respublikamыzыn 22 шяhяr vя rayonundan 24 komanda iшtirak ediб. Komandalarыn sayыnыn artmasы чюvkяn oyununun getdikcя populyarlaшmasыndan xяbяr verir. Odur ki, yarышlarыn proqramыna чюvkяnlя yanaшы, daha 5 oyun nюvц dя daxil edilмишди. Bu sюzlяri mяdяniyyяt vя turizm nazirinin mцavini Nazim Sяmяdov Шяkidя jurnalistlяrя mцsahibяsindя deyib. Чюvkяn oyununun Azяrbaycanыn qeyri-maddi mяdяni irs nцmunяsi kimi 2013-cц ildя

Шяki шяhяrinin 2016-cы il цчцn "Tцrk dцnyasыnыn mяdяniyyяt paytaxtы" elan olunmasыnы yцksяk qiymяtlяndirяn Nazim Sяmяdov deyib: "Bu xяbяr bizi чox sevindirdi. Чцnki Шяkinin tцrkdilli юlkяlяrin, tцrk dцnyasыnыn mяdяniyyяt mяrkяzlяrindяn biri kimi tanыnmasы, seчilmяsi turizm baxыmыndan da чox maraqlы vя diqqяtчяkяn bir hadisяdir. Шцbhяsiz ki, bununla яlaqяdar Mяdяniyyяt vя Turizm Nazirliyi, TЦRKSOY tяшkilatы vя Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin birgя tяdbirlяr planы tяsdiq olunacaq vя il яrzindя mцxtяlif tяdbirlяr keчirilяcяk".

Чюvkяn oyununun keчirilmяsi xalqыmыzыn tarixi yaddaшыnыn, adяt-яnяnяlяrinin yaшadыlmasы demяkdir

diqqяt mяrkяzindяdir. Bunu Prezident Kuboku uьrunda чюvkяn oyunu цzrя yarышlarыn coьrafiyasыnыn ildяn-ilя geniшlяnmяsi bir daha sцbut edir. Fikrяt Babayev deyib: "Builki yarышlarda 24 komandanыn iшtirak etmяsi чox yaxшы gюstяricidir. Yяni, bu qяdяr komandanыn bir araya gяlmяsi hesab edirяm ki, bюyцk uьurdur". Azяrbaycanыn чюvkяn oyununun 2013-cц ildя UNESCO-nun Tяcili Qorunmaya Ehtiyacы Olan Qeyri-Maddi Mяdяni Иrs Siyahыsыna daxil edildiyini xatыrladan nazirliyin rяsmisi bildirib: "Hesab edirяm ki, bu oyunlar yalnыz Шяkidя deyil, respublikanыn digяr bюlgяlяrindя dя keчirilmяlidir, zona yarышlarы olmalыdыr. Bu isя komandalarыn sяviyyяsinin daha da yцksяlmяsinя gяtirib чыxaracaq. Bu oyunlarыn gяlяcяyinя чox nikbin baxыram".

mandalarы arasыnda keчirilяn final yarышыnы izlяmяyя gяlяn TЦRKSOY-un baш katibi Dцsen Kaseinov vя digяr qonaqlar яvvяlcя Atчыlыq Mяrkяzindя yaradыlan шяraitlя tanыш olub, hяmчinin mяrkяzin hяyяtindя чюvkяn oyunlarыnыn tarixindяn bяhs edяn fotosяrgiyя baxыblar. Sonra qonaqlar vя yerli azarkeшlяr чюvkяn milli oyunu цzrя nцmunяvi yarышы izlяyiblяr. Daha sonra Balakяn vя Laчыn komandalarы arasыnda final oyunu keчirilib. Rяqibini 5:2 hesabы ilя mяьlub edяn Balakяn komandasы sцrpapaq milli oyunu цzrя yarышыn qalibi adыnы qazanыb. Цчцncц yer uьrunda Bakы ("Kюhlяn") vя Aьdam komandalarы qarшыlaшыblar. Aьdamlыlar rяqiblяrinя 6:1 hesabы ilя qalib gяliblяr.

Чюvkяn yarышlarыnda ilk dяfя gцc sыnaьы milli oyunu nцmayiш etdirilib

Nazim Sяmяdov

Yarышlarыn цчцncц gцnц, dekabrыn 18-dя чюvkяn oyunu цzrя 1/16 qarшыlaшmalar, hяmчinin gцc sыnaьы vя yaylыq milli oyunlarы цzrя yarышlar keчirilib. Чюvkяn milli oyunu цzrя qarшыlaшmalarda aшaьыdakы nяticяlяr qeydя alыnыb: Qax-Qяbяlя 1:0, Yevlax-Qazax 2:0, Oьuz-Goranboy 3:1. Sonra gцc sыnaьы vя yaylыq oyunlarы baшlanыb. Xatыrladaq ki, gцc sыnaьы yarышlarы

Fikrяt Babayev Final gюrцшцndяn sonra komandalarыn mцkafatlandыrыlmasы mяrasimi keчirilib. Bцtцn nюv yarышlar цzrя fяrqlяnяn komandalara Mяdяniyyяt vя Turizm Nazirliyinin diplom vя pul mцkafatlarы tяqdim olunub. Mцkafatlarы TЦRKSOY-un baш katibi Dцsen Kaseinov, Mяdяniyyяt vя Turizm Nazirliyinin, Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin rяsmilяri tяqdim edib.

UNESCO-nun Tяcili Qorunmaya Ehtiyacы Olan Qeyri-Maddi Mяdяni Иrs Siyahыsыna daxil edildiyini xatыrladan nazir mцavini, bunun hяm dя Azяrbaycan dюvlяtinin qarшыsыna mцяyyяn юhdяliklяr qoyduьunu bildirib. Nazim Sяmяdov deyib: "Bu юhdяliklяr чюvkяn oyununun inkiшafы vя tяbliьi ilя baьlыdыr. Belя yarышlarыn keчirilmяsi tяbii ki, bu oyunlarыn inkiшafыna, hяm dя юlkяmizя gяlяn turistlяr arasыnda tяbliьinя xidmяt edir. Яgяr 10 il яvvяl biz bu oyunlara 8 komanda ilя baшlamышdыqsa, indi komandalarыn sayы 24-я чatыb. Bu, o demяkdir ki, biz tяdricяn qarшыya qoyduьumuz mяqsяdя чatыrыq". TЦRKSOY tяrяfindяn

Чюvkяn oyunu цzrя yarышlarыn keчirilmяsi Azяrbaycan xalqыnыn tarixi yaddaшыnыn, adяtяnяnяlяrinin yaшadыlmasы demяkdir. Atцstц oyunlar xalqыmыzыn mяdяni irsinin ayrыlmaz hissяsidir. Bu oyunlar bir mцddяt unudulsa da, Azяrbaycan mцstяqillik яldя etdikdяn sonra atцstц milli oyunlar yenidяn gцndяmя gяlib. Bu sюzlяri AZЯRTAC-a mцsahibяsindя Mяdяniyyяt vя Turizm Nazirliyinin rяsmisi Fikrяt Babayev deyib. Qurumun rяsmisi vurьulayыb ki, яvvяllяr чюvkяn oyunu respublikamыzыn bir neчя bюlgяsindя oynanыlыrdыsa, indi Azяrbaycanыn demяk olar, bцtцn bюlgяlяrdя atцstц milli oyunlar

oyunlarыn proqramыna ilk dяfяdir daxil edilib. Bu yarышlarda чюvkяn oyunu цzrя qarшыlaшmalarda uduzan komandalar mцbarizя aparыrlar. Hяr komandanыn tяrkibinдя 5 iшtirakчы олур. At belindя olan iшtirakчыlar qoyun dяrisinя bцkцlяn 16 kiloqram aьыrlыьыnda yцkц yerdяn qaldыrыr vя mцяyyяn mяsafя (50-100 metr) qяt edяrяk tяyin olunan yerя qoyur.

Balakяn komandasы sцrpapaq oyununun qalibi olub Декабрын 21-дя X чюvkяn milli oyunu цzrя yarышlar чяrчivяsindя sцrpapaq oyununun final mяrhяlяsi keчirilib. Balakяn vя Laчыn ko-

Xatыrladaq ki, dekabrыn 16-dan start verilяn yubiley yarышlarыnda Bakы, Шяki vя Yevlax шяhяrlяrini, Aьcabяdi, Aьdam, Aьstafa, Balakяn, Bяrdя, Goranboy, Gюygюl, Xaчmaz, Иsmayыllы, Qax, Qazax, Qяbяlя, Laчыn, Oьuz, Samux, Шяmkir, Tяrtяr, Tovuz vя Zaqatala rayonlarыnы tяmsil edяn 24 komanda iшtirak edib. Komandalar 6 oyun nюvц цzrя - чюvkяn, sцrpapaq, papaq, baharbяnd, yaylыq vя gцc sыnaьы yarышlarыnda mцbarizя aparыblar. Baharbяnd vя gцc sыnaьы yarышlarы oyunlarыn proqramыna ilk dяfяdir daxil edilib. Bir gцn яvvяl baшa чatan papaq oyunu цzrя yarышda Шяki komandasы birinci yeri tutub. Qazax komandasы baharbяnd, Xaчmaz komandasы yaylыq, Zaqatala komandasы isя gцc sыnaьы yarышlarыnыn qalibi adыnы qazanыb.


№ 1 (135), Йанвар 2016

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.13

Sheki – pearl of Azerbaijan Йапонийада чап олунан "Дцнйанын Тарихи Шящярляри" адлы бцллетенинин 71-ъи сайында "Шяки - Азярбайъанын мирвариси" адлы Шяки Бялядиййяси сядринин мцавини Эцлназ Саламованын елми мягаляси дяръ едилмишдир. Мягалядя Шякинин гядими тарихи, мядяниййяти, юзцнямяхсус тябияти, ъоьрафи мювгейи, Шякидя мядяни ирсимизин горунуб - сахланылмасы сащясиндя эюрцлян ишлярдян, кечирилян бейнялхалг тядбирлярдян, Азярбайъан Президенти Илщам Ялийевин бцтювлцкдя сосиал-игтисади инкишафына эюстярдийи бюйцк гайьы вя диггятдян, бу сащядя эюрцлян ишлярдя Щейдяр Ялийев Фондунун Президенти, миллят вякили, УНЕСКО вя ИСЕСКО-нун хошмярамлы сяфири, юлкянин биринъи ханымы Мещрибан ханым Ялийеванын чохшахяли фяалиййятиндян бящс едилир. Инэилисъя билян охуъуларымыз цчцн щямин мягалянин бцллетендяки орижинал вариантыны тягдим едирик.

S heki is located in the north-west part of Azerbaijan, in the southern foothills of the Greater Caucasian mountain range and 632 m above sea level. Sheki has an area of 2,430 kmІ, and a population of 180,000. Sheki is considered as an outstanding political, social-economic and cultural center of the north-west part of Azerbaijan. Its beautiful nature, climate, historical and cultural monuments, positive customs, unique craft activities, and delicious cuisine are of great importance, particularly in the area of development of tourism sector internationally. T he existence of historical and cultural monuments is one of the main reasons that Sheki is famous as an ancient place of Azerbaijan. Sheki Khans' palace, New Sheki Fortress, House of Sheki Khans’, The minaret of the Mosque Gilehli, Oval temple, Agvanlar Bathhouse, Upper and Lower Caravansaries, the remains of “Gelersen gorersen” castle, temple of Zeyzid in Orta Zeyzid village, tomb in Babaratma village, Albanian temple in Kish village and others are important, especially in terms of architectural features. Sheki has 84 historical and cultural buildings which are protected by the state. The 250 year anniversary of Sheki Khans’ Palace was celebrated in 2012. Starting in 2012 a “City Day” event has been organized each year based on the initiative of the Mayor of Sheki Mr. Elkhan Usubov. T oday Sheki is a unique place preserving the town-building culture of medieval centuries.

Sheki is located in the north-west part of Azerbaijan, in the southern foothills of the Greater Caucasian mountain range and 632 m above sea level. Sheki has an area of 2,430 kmІ, and a population of 180,000. Sheki is considered as an outstanding political, social-economic and cultural center of the north-west part of Azerbaijan. Its beautiful nature, climate, historical and cultural monuments, positive customs, unique craft activities, and delicious cuisine are of great importance, particularly in the area of development of tourism sector internationally. The existence of historical and cultural monuments is one of the main reasons that Sheki is famous as an ancient place of Azerbaijan. Sheki Khans' palace, New Sheki Fortress, House of Sheki Khans’, The minaret of the Mosque Gilehli, Oval temple, Agvanlar Bathhouse, Upper and Lower Caravansaries, the remains of “Gelersen gorersen” castle, temple of Zeyzid in Orta Zeyzid village, tomb in Babaratma village, Albanian temple in Kish village and others are important, especially in terms of architectural features. Sheki has 84 historical and cultural buildings which are protected by the state. The 250 year anniversary of Sheki Khans’ Palace was celebrated in 2012. Starting in 2012 a “City Day” event has been organized each year based on the initiative of the Mayor of Sheki Mr. Elkhan Usubov. Today Sheki is a unique place preserving the

Unique historical architectural monuments-caravansaries, mosques, minarets, houses, fortress, and bridges show us Sheki’s old architectural style. Currently the modernization of the city by preserving its national architectural style is the main task. P resident of Azerbaijan Republic His Excellency Mr. Ilham Aliyev often visits Sheki, attends various opening and groundbreaking ceremonies and has issued several decrees for promotion of social-economic development of the city. In his speeches His Excellency stated the importance of careful approach and responsibility to the national historical values and emphasized the role of Sheki in the history of Azerbaijan and state building process. As a result of special attention of His Excellency to Sheki all the historical buildings have been restored based on their original structure and appearence. P resident of Heydar Aliyev Foundation, Goodwill Ambassador of UNESCO and ISESCO, member of Parliament (Milli Meclis), and the First lady of Azerbaijan, Her Excellency Mrs. Mehriban Aliyeva has had an outstanding role in the protection and promotion of national cultural heritage, as well as education, health and sports in Azerbaijan. C onsiderable work has been done to develop tourism in Sheki. Beautiful nature, unique historical-cultural monuments, crafts industry, cultural heritage and hospitable people are advantages of Sheki for the

town-building culture of medieval centuries. Unique historical architectural monuments-caravansaries, mosques, minarets, houses, fortress, and bridges show us Sheki’s old architectural style. Currently the modernization of the city by preserving its national architectural style is the main task. President of Azerbaijan Republic His Excellency Mr. Ilham Aliyev often visits Sheki, attends various opening and groundbreaking ceremonies and has issued several decrees for promotion of social-economic development of the city. In his speeches His Excellency stated the importance of careful approach and responsibility to the national historical values and emphasized the role of Sheki in the history of Azerbaijan and state building process. As a result of special attention of His Excellency to Sheki all the historical buildings have been restored based on their original structure and appearence. President of Heydar Aliyev Foundation, Goodwill Ambassador of UNESCO and ISESCO, member of Parliament (Milli Meclis), and the First lady of Azerbaijan, Her Excellency Mrs. Mehriban Aliyeva has had an outstanding role in the protection and promotion of national cultural heritage, as well as education, health and sports in Azerbaijan. Considerable work has been done to develop tourism in Sheki. Beautiful nature, unique historical-cultural monuments, crafts industry, cultural heritage and hospitable people are advantages of Sheki for the tourism sector. Currently hotels “Sheki Olympic”, “Sheki Saray” “Sheki Palace”, “Green Hill Эnn” are operated in the city, “Sheki Park”, “Resting and Health center”, “Paradise garden” are working in Kish village. Construction of “Markhal” resting complex and 4 stars “Monolit D Plaza” hotel continues. People of Sheki have preserved their unique traditions and craft skills. The main types of crafts are “kelagayi” (silk headscarf) production, embroidery, wood carving, coppers, jewellers, traditional style mosaic (shebeke), confectioners, preparation of national musical instruments, and etc. Art of making “kelagayi” has been included to the representaive list of Intangible Cultural Heritage of UNESCO. The unique Sheki cuisine is also famous in Azerbaijan and is a part of local culture. International festivals became a tradition in Sheki. High level events are very important for the promotion of the rich cultural heritage and tourism potential of Sheki. Every year national horse riding games festival and “Chovkan” national competition are organized by the Ministry of Culture and Tourism jointly with the Executive Administration of Sheki which is dedicated to the memory of national leader Heydar Aliyev. “Chovkan” competition is included in the UNESCO List of Intangible Cultural Heritage in

tourism sector. Currently hotels “Sheki Olympic”, “Sheki Saray” “Sheki Palace”, “Green Hill Эnn” are operated in the city, “Sheki Park”, “Resting and Health center”, “Paradise garden” are working in Kish village. Construction of “Markhal” resting complex and 4 stars “Monolit D Plaza” hotel continues. P eople of Sheki have preserved their unique traditions and craft skills. The main types of crafts are “kelagayi” (silk headscarf) production, embroidery, wood carving, coppers, jewellers, traditional style mosaic (shebeke), confectioners, preparation of national musical instruments, and etc. Art of making “kelagayi” has been included to the representaive list of Intangible Cultural Heritage of UNESCO. The unique Sheki cuisine is also famous in Azerbaijan and is a part of local culture. I nternational festivals became a tradition in Sheki. High level events are very important for the promotion of the rich cultural heritage and tourism potential of Sheki. E very year national horse riding games festival and “Chovkan” national competition are organized by the Ministry of Culture and Tourism jointly with the Executive Administration of Sheki which is dedicated to the memory of national leader Heydar Aliyev. “Chovkan” competition is included in the UNESCO List of Intangible Cultural Heritage in Need of Urgent Safeguarding. These events have a positive role in promotion of equestrian tourism. T he “Silk Road” International Music Festival is organized in Sheki each summer and it leaves unforgettable memories for the audience. A variety of best examples of world music, including Azerbaijani, Japanese, Indian, Chinese, Turkish, Korean, Russian, Iranian national theater, music, dance and folk performances create festive mood. L ast year The First Sheki International Theater Festival was organized jointly by the Ministry of Culture and Tourism, Executive Administration of Sheki and Azerbaijan Union of Theatrical Figures. The festival was conducted over 10 days and gathered well known theater groups from various countries, as well as from Azerbaijan. It is planned to organize this festival once every two years and is considered to be an outstanding cultural event-theater holiday for Sheki. F or the occasion of the First European Games in Azerbaijan in 2015, Sheki hosted a spectacular Festival of the Torch Relay and Flame. Another interesting event- the International Festival of Confectionaries is held in Sheki each year based on the initiative of the Mayor of Sheki Mr. Elkhan Usubov. The festival hosts the confectionery products prepared by Turkish, Russian, Mongolian, Georgian, Kirgiz, Korean, as well as confectionaries from 23 districts of Azerbaijan. T his year in August Sheki hosted the “Nagara 2015” International Drum Festival for the first time in Azerbaijan as well as in Caucuses region. Musicians from Turkey, Iran, Uzbekistan

and Azerbaijan showed their best performances. S heki has hosted the Caucases Motofestival 4 times. This year exhibition and fair of moterbikes and accessories, souvenirs representing Azerbaijani culture were organized in the opening days of the festival. The participants- more than 200 bikers from various countries, icluding Azerbaijan, US, UK, Turkey, Russia, Georgia, Croatia, Iran and others passed through the streets of Sheki with their national flags. The closing of

festival accompanied with gala concert with participation of famous world stars (Lady Gaga and etc). S heki being one of the oldest and most beautiful cities of Azerbaijan and is well known for being outstanding in the contemporary history of Azerbaijan.

Written by Ms. Gulnaz SALAMOVA Deputy chairman of Sheki Municipality

Need of Urgent Safeguarding. These events have a positive role in promotion of equestrian tourism. The “Silk Road” International Music Festival is organized in Sheki each summer and it leaves unforgettable memories for the audience. A variety of best examples of world music, including Azerbaijani, Japanese, Indian, Chinese, Turkish, Korean, Russian, Iranian national theater, music, dance and folk performances create festive mood. Last year The First Sheki International Theater Festival was organized jointly by the Ministry of Culture and Tourism, Executive Administration of Sheki and Azerbaijan Union of Theatrical Figures. The festival was conducted over 10 days and gathered well known theater groups from various countries, as well as from Azerbaijan. It is planned to organize this festival once every two years and is considered to be an outstanding cultural event-theater holiday for Sheki. For the occasion of the First European Games in Azerbaijan in 2015, Sheki hosted a spectacular Festival of the Torch Relay and Flame. Another interesting event- the International Festival of Confectionaries is held in Sheki each year based on the initiative of the Mayor of Sheki Mr. Elkhan Usubov. The festival hosts the confectionery

products prepared by Turkish, Russian, Mongolian, Georgian, Kirgiz, Korean, as well as confectionaries from 23 districts of Azerbaijan. This year in August Sheki hosted the “Nagara 2015” International Drum Festival for the first time in Azerbaijan as well as in Caucuses region. Musicians from Turkey, Iran, Uzbekistan and Azerbaijan showed their best performances. Sheki has hosted the Caucases Motofestival 4 times. This year exhibition and fair of moterbikes and accessories, souvenirs representing Azerbaijani culture were organized in the opening days of the festival. The participants- more than 200 bikers from various countries, icluding Azerbaijan, US, UK, Turkey, Russia, Georgia, Croatia, Iran and others passed through the streets of Sheki with their national flags. The closing of festival accompanied with gala concert with participation of famous world stars (Lady Gaga and etc). Sheki being one of the oldest and most beautiful cities of Azerbaijan and is well known for being outstanding in the contemporary history of Azerbaijan. Written by Ms. Gulnaz SALAMOVA Deputy chairman of Sheki Municipality


ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.14

№ 1 (135), Йанвар 2016

УНУДУЛМАЗ ЗИЙАЛЫЛАРЫМЫЗ Шякинин даим хатырланан зийалылырындан бири, юмрцнцн 60 илдян чохуну кюрпялярин тярбийясиня щяср етмиш Шцкуфя ханым Кяримованын бу илин сентйабр айнда анадан олмасынын 90 иллик йубилейи олаъаг. Тяяссцф щисси иля гейд етмяк истяйирям ки, бу ил йанвар айынын 24-дя дя Шцкуфя ханымын дцнйасыны дяйишмясиндян 7 ил ютдц. Bяшarяt SЦLEYMANOV, "Шяki Tяhsili" qяzetinin baш redaktoru

Haqqыnda sюhbяt aчdыьыmыz Шцkufя Yusif qыzы Kяrimova 1926-cы il sentyabrыn 15dя Шяkidя sadя, zяhmяtkeш bir ailяdя dцnyaya gюz aчmышdыr. Шяki Pedoqoji Mяktяbindя orta ixtisas tяhsili alaraq 1946-cы ildяn Шяki Uшaq Evindя pioner baш dяstя rяhbяri iшlяmяyя

nцn sonunadяk orada iшlяmiшdir. Onun rяhbяrlik etdiyi hяmin uшaq baьчasы tяkcя шяhяrimizdя deyil, юlkяmizdя, еляъя дя цмумиттифаг мигйасында qabaqcыl tяcrцbяsi ilя tanыnan mяktяbяqяdяr tяrbiyя mцяssisяlяrindяn biri olmuшdur. Hяlя юtяn яsrin 80-ci illяrindя bu baьчada aparыlan iшin sяviyyяsi Azяrbaycan Respublikasы Tяhsil Nazirliyi tяrяfindяn bяyяnilmiш, Тящсил Назирлийинин гярары иля onun iш tяcrцbяsinin yayыlmasы tюvsiy-

sяmяrяli fяaliyyяti dяfяlяrlя dюvlяtimiz tяrяfindяn qiymяtlяndirilmiшdir. Belя ki, Шцкуфя ханым 1980 vя 85-ci illяrdя Azяrbaycan Respublikasы Maarif Nazirliyinin, 1990-cы ildя isя keчmiш SSRИ Maarif Nazirliyinin fяxri fяrmanlarы ilя mцkafatlandыrыlmышdыr. 1985-ci ildя keчmiш SSRИ Maarif Nazirliyinin "SSRИ Maarif Яlaчыsы" dюш niшanы ilя tяltif edilmiшdir. 2003cц ildя nяшr olunmuш "XX яsr Azяrbaycanыn iшgцzar qadыnlarы" ensiklopedik toplusunun ЫЫЫ cildindя, Almaz Qeysяr qыzыnыn "Mяnяviyyatыmыzыn memarlarы" kitabыnda, "Шяki tяhsili" вя “Шяки бялядиййяси” qяzetлярindя, digяr dюvrи nяшrlяrdя Ш.Kяrimovanыn hяyat vя fяaliyyяtinя dair yazыlar verilmiшdir. Шцkufя Kяrimovanы tanыyanlardan bir neчяsi ilя gюrцшцb onun haqqыnda fikirlяrini юyrяndik. Azяrbaycan Tяhsil Ишчilяri Azad Hяmkarlar Иttifaqы Шяki Шяhяr Komitяsinin sяdri Fяridя Mirzяyeva (Аллащ она рящмят елясин. Тяяссцфляр ки, Фяридя ханым да ютян илин сонларында щагг дцнйасына говушмушдур): - Шцkufя xanыm bцtцn mцsbяt insani keyfiyyяtlяri

lяri ilя maraqlanar vя bu problemlяrin hяlli zamanы onlara яsl analыq qayьыsы gюstяrirdi. Шяhяr 28 nюmrяli kюrpяlяr evi - uшaq baьчasыnыn mцdiri Mяtanяt Sцleymanova : - 2009-cu ildяn bu

90

мяхсус лайигли йер тутур. Kollektivimiz Шцkufя mцяllimяnin qoyub getdiyi gюzяl яnяnяlяri daim yaшadыb zяnginlяшdirmяyя sяy gюstяrir. Baьчada Ш.Kяrimovanыn hяyat vя fяaliyyяtinя dair guшя tяшkil etmiшik. Yeri gяlimiшkяn, kol-

ЮМРЦНЦ КЮРПЯЛЯРЯ ЩЯСР ЕТДИ baшlamышdыr. Шцkufя xanыm bu sahяdя mцvяffяqiyyяt яldя etsя dя, kюrpяlяrlя iшlяmяyя daha чox цstцnlцk vermiшdir. Bu arzusu, istяyi 1954-cц ildя onu mяktяbя qяdяr uшaq tяrbiyя mцяssisяsinя gяtirib чыxarmышdыr. Иlk dяfя rayonumuzdakы Qoxmuq kяndindя uшaq baьчasыnыn aчыlmasыnыn tяшяbbцskarы olmuшdur. Tezliklя kяnd uшaq baьчasы nцmunяvi iшi ilя fяrqlяnmiш vя tяhsil шюbяsi bu tяcrцbяdяn istifadя edяrяk digяr kяndlяrdя dя uшaq baьчalarы aчmышdыr. Hяmin dюvrdя Ш. Kяrimova mцxtяlif metodiki яdяbiyyatlarы чox чяtinliklя яldя etmiш, tяrbiyячilяrя bu haqda lazimi mяslяhяtlяr vermiшdi. Birlikdя uшaqlar цчцn mцxtяlif tяbiяt materiallarыndan oyuncaqlar dцzяldяrdilяr. Шцкуфя ханымын яmяk fяaliyyяtinя baшladыьы dюvr Bюyцk Vяtяn mцharibяsindяn sonrakы aclыq, qыtlыq illяrinя, юlkяmizin iqtisadi vя mяdяni hяyatыnda aьыr bir dюvrя tяsadцf etmiшdi. Buna baxmayaraq, gяnc maarif iшчisi kяnd qadыnlarыnыn kюmяyinя yetiшir, rяhbяrlik etdiyi baьчada uшaqlarыn tяlim-tяrbiyяsi, qidalanmasы, saьlamlыьы цчцn lazыmi шяrait yaradыrdы. 1970-ci ildя etimad gюstяrilяrяk Шцkufя xanыm шяhяr 21 nюmrяli uшaq baьчasыna mцdir тяйин едилмишдир. Цч il mцddяtindя baьчanыn iшindя яsaslы dюnцш yaradыlmыш, baьчa шяhяrin sayыlыb-seчilяn mяktяbяqяdяr tяrbiyя mцяssisяlяrindяn biri olmuшdu. Ш.Kяrimova 1973-cц ildя isя шяhяrimizdя yeni istifadяyя verilmiш 28 nюmrяli uшaq baьчasыna mцdir tяyin olunmuш, dцz 36 il - ta юmrц-

lektivimizin vя Шцkufя mцяllimяni yaxыndan tanыyanlarыn bir arzusunu sizя чatdыrmaq istяyirяm. Unudulmaz ziyalымыз Шцkufя Kяrimovanыn adыnыn 36 il rяhbяrlik etdiyi bu uшaq tяrbiyя mцяssisяsinя verilmяsi barяdя яlaqяdar orqanlar qarшыsыnda mяsяlя qaldыrыlmasы vя hяll edilmяsi onun яmяyinя verilяn яn layiqli qiymяt olardы.

Ушагларын “Кяпянякляр” мусиги ансамлы yя edilmiшdi. Tяsadцfi deyil ki, Шяkidя qabaqcыl maarif iшчilяrindяn sюz dцшяndя Шцкуфя Kяrimova hяmkarlarыna щямишя nцmunя gюstяrilirdi. 28 nюmrяli uшaq baьчasы uzun illяr bюlgяmizin, еляъя дя uшaq tяrbiyя mцяssisяlяri цчцn hяqiqi mяnada metodik mяrkяz rolu oynamыш, dяfяlяrlя "Иlin яn yaxшы uшaq baьчasы" elan olunmuшdu. Шцкуфя ханымын тяшяббцсц вя билаваситя тяшкилатчылыьы иля баьчада тярбийя алан ушаглардан ибарят тяшкил олунан “Кяпянякляр” мусиги ансамлы щямишя юз нцмуняви чыхышлары иля сечилмишдир. Бу баьчада эюрцлмцш ишляр, ялдя едилмиш наилиййятляр яйани вясаит кими албомда топланмыш вя щямин албомун Тящсил Назирлийинин музейиндя сахланылмасы мяслящят эюрцлмцшдцр. 28 nюmrяli uшaq baьчasыnыn vя onun rяhbяrliyinin

юzцndя birlяшdirяn tяшkilatчы, яsl mцяllim, tяrbiyячi, fяal ictimaiyyяtчi, яn яsasы isя aьbirчяk ana idi. Шяhяrimizin tanыnmыш ziyalыlarыndan biri olan, hazыrda Шяki Bяlяdiyyяsi sяdrinin birinci mцavini vяzifяsindя iшlяyяn qыzы Gцlnaz Mustafa qыzы Salamova kimi layiqli юvlad yetirmiшdir. Шяki Шяhяr Tяhsil Шюbяsinin mяktяbяqяdяr tяrbiyя iшlяri цzrя metodisti Ulduz Paшayeva: - 28 nюmrяli uшaq baьчasыnыn яn qabaqcыl uшaq tяrbiyя mцяssisяlяrindяn biri kimi tanыnmasыnыn яsas sяbяbini Шцkufя xanыmыn hяmin mцяssisяyя dцzgцn rяhbяrlik etmяsi, kollektivin hяr bir цzvцnцn mяnafei ilя razыlaшmasы vя orada saьlam, iшgцzar mцhit yaratmasы ilя izah edirяm. Ш.Kяrimova nяinki kollektiv цzvlяrinin, baьчada tяrbiyя alan bцtцn uшaqlarыn, hяtta onlarыn valideynlяrinin problem-

baьчada чalышыram. Bu yaxыnlarda baьчamыz яsaslы tяmirdяn sonra yenidяn tяntяnяli шяkildя balacalarыn istifadяsinя verilmiшdir. Щяр ъцр шяраитя малик олан нцмуняви ушаг-тярбийя мцяссисяляри сырасында юзцня-

"Sevincimiz, xoшbяxtliйиmiz, gяlяcяyimiz olan kюrpяlяrimizin dцnyasы da юzlяri qяdяr saf vя tяmizdir. Tanrы mяnя bir юmцr dя bяxш etsяydi yenя bu sяnяti seчяrdim. Balaca fidanlarыn hяr qayьыsыnы, nazыnы чяkяr, xoшbяxtliyi цчцn яlimdяn gяlяni edяrdim." - Шцkufя Yusif qыzы Kяrimovanыn bir neчя il bundan qabaq qяzetimizя verdiyi mцsahibяsindя dediyi бу sюzlяri xatыrlayыr vя yazыmыzы bu sюzlяrlя bitiririk: Allah sяnя rяhmяt elяsin, Шцkufя mцяllimя. Qяbrin nurla dolsun!


№ 1 (135), Йанвар 2016

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.15

YAZ GЦLЦ, BAHAR ЧИЧЯYИ Qяfil dцnyasыnы dяyiшян bacыmыn ruhuna ehtiramla... qяraib шeylяr gюrцnцr. O, birilяrinя baxa-baxa bir mцdgюrdцklяrini dя belя qяbul dяt dayandыlar. C anavar sanki, ovuedirdi ki, bu zaman arxasыnda nun haldan dцшmяsini шaqqыltы eшitdi. Dюnцb, baxangюzlяyirdi. Fatmanыn isя heч da iri bir boz itin yolu keчib, aьaclыьa tяrяf qaчdыьыnы gюrdц. nяyя цmidi olmasa da dюzцrdц. Bir mцddяtdяn artыq Onu aьlamaq tutdu. Nя qяdяr yorьunluqdan belindяki alma qышqыrmaq istяsя dя , sяsi чыxРясул torbasыnы saxlamaьa gцcц чatmadы. Bu vaxtы bayaq mayan Fatmanыn яllяri boшaldы ИЛМЯДДИН arxasыnda gюrdцyц iti indi vя alma torbasы yerя dцшdц. qabaьыndan keчяn gюrdц vя ОЬЛУ Sanki canavar da buna bяnd onun indiyя qяdяr gюrdцyц imiш. O,yerindя bir az itlяrdяn fяrqli olduьunu hiss ...И ki gцndцr, eшяlяnib, "шikarыnыn" цstцnя edяndя baшa dцшdц ki, bu it xalasыgildя qonaq olan Fatma cummaq цчцn юzцnц hazыrladы deyil. Bu qorxunc heyvan bu gцn evlяrinя qayыtmalы idi. vя anidяn irяli atыldы. indiyя qяdяr yalnыz adыnы Bunu bilяn xalasы gцn gцnorCanavarыn tullanышы ilя eyni eшidib, цzцnц gюrmяdiyi vя tadan яyilib, bir az keчmiш vaxtda gцllя sяsi eшidildi vя oxuduьu bяdii kitablardan, bacыsы qыzыnыn saчыnы darayыb, canavar artыq cansыz halda naьыllardan qiyabi olaraq яyin-baшыnы geyindirdi ki, yola Fatmanыn цstцnя dцшdц. tanыdыьы яsl boz qurd idi. salsыn. Bir az da keчsя idi N я edяcяyini Hяr yan tцnd qыrmыzы qana uшaq yolda axшama dцшяr vя bilmяyяn balaca vя kimsяsiz boyandы. Fatmanыn da цst-baшы yol getmяyя qorxardы. olub, bu qяbristanыn vя цz-gюzц canavarыn qanыna Otaqdan чыxыb, onun meшяliyindя qalan Fatrmanыn bulandы. O, gцclя яlini qaldыrыb, ayaqqabыlarыnы geyindirmяk beynindяn hяr cцrя qorxunc цzцnцn, gюzцnцn qanыnы sildi. istяyяrkяn xalasы gюrdц ki, Fatmanыn geyib-gяldiyi qaloшlarыnыn daban hissяlяri YAXЫNDЫR qoparaq, aralanыb. Tez evdяn iynя-sap gюtцrdц vя hяmin Bilsяm dя ki, hяyat elя axыndыr, qopan yerlяri bir-birinя tikdi ki, Bilmяz idim, юlцm belя yaxыndыr. uшaq geyinib, gedя bilsin. Qaшla-gюzцn mяsafяsi чox uzaq, Яlavя olaraq ona cibindяn Юlцm bizя ondan daha yaxыndыr. чыxarыb bir manat pul da verdi ki, evdя яlavяsini dя verib, ona tяzя qaloш alsыnlar. Gюrцшцrцk,rastlaшыrыq hяr sяhяr, Цstяlik юz baьlarыndan yыьdыьы Юmr edirik, yaшayыrыq birtяhяr. almalarы da bir torbaya tюkцb, Anlamыrыq, ya kяnd olsun, ya шяhяr, bacыsы qыzыna verdi. Юlцm bizя hяr mahaldan yaxыndыr. F atma alma torbasыnы da dalыna шяlяlяyib, Gюrцшяndя elя gюrцш, sanki sяn, xalasыgildяn чыxanda gцnяш Onu daha heч vaxt gюrmяyяcяksяn. qцruba enmяkdя olsa da, Ayrыlanda unutma ki, bir dя sяn, hava gur iшыqlы idi. O, dayanЮlцm ona sяndяn daha yaxыndыr. madan xeyli yol gяldi. Onun yolu o qяdяr dя чox olmayan Yaranmышыq, bir gцn чыxыb getmяyя, mяsafяdя qяbristanlыьыn Gюzlяmяyяk, юlцm bizi sяslяyя. iчindяn keчirdi. Fatma qяbristanlыьыn yaxыnlыьыna чatanda Gяrяk hamы bir-birini gюzlяyя, yorulduьunu hiss edib, bir az Bяlkя юlцm sяndяn mяnя yaxыndыr?! dincяlmяk vя nяfяsini dяrmяk Bяlkя юlцm mяndяn sяnя yaxыndыr?! цчцn dayandы. Balaca bir daшыn цstцndя oturub, gяldiyi Bakы,25.12.2015 yola boylandы ki, gюrsцn gяlяn varmы? Hяr-halda qяbristanlыьы keчmяk цчцn bir yol yoldaшы fikirlяr keчsя dя, dayanmadan Canavarыn qanыndan olsa idi yaxшы olardы, - deyя gedirdi. Gedя-gedя юzцnцn tяmizlяnяn gюzlяrini aчanda fikirlяшяn Fatma, heч kяsin xilas yolunu da tapmaьa qarшыsыnda atasыnыn gяlmяdiyini gюrцb, чarяsiz чalышыrdы. Bu dяmdя hяmin o dayandыьыnы gюrцb, sevindi. alma torbasыnы dalыna alыb, yan-bu yana keчяn canavar Atasы dцm aь geyimdя yoluna davam etdi. dцz onun yolunun ortasыnda dayanыb, qыzыna baxыrdы. Qыzыnыn шюngцyцb, oturdu. Fatma ayыlыb, onu gюrdцyцnц duyan Q яbristanlыьыn iчяrisinя doьru bir neчя addыm dayandы. Onun zяif vя kюmяk- ata tцfяngi qarыn iчinя tulladы. siz olduьunu bilяn canavar Fatma elя uzandыьы yerdяcя getmiшdi ki, hava birdяn-birя diшlяrini qыcayыb, Fatmanы daha gцlцmsяyяrяk: tutulmaьa baшladы. Bayaqkы чox qorxuzmaq цчцn hяr an - Dяdя, yaxшы ki, gцnяшdяn vя iшыqlы havadan "ovunun" цstцnя atыlmaьa gяldin, yoxsa canavar mяni яsяr-яlamяt belя qalmamышdы. hazыr olan bir vяziyyяt aldы. yeyяcяkdi. Dяdя, nя gюzяl Fatma bu qяfil dцшяn geyinmisяn? Bu paltar sяnя qaranlыqdan vahimяlяnsя dя, Ч arяsiz qalan чox yaraшыr. Nя olar mяnя dя dayanmayыb, yoluna davam qыzcыьaz, ani olaraq, canavar o paltardan tikdir,- dedi. etdi. Bir azdan sыx aьaclыqlarla onun цstцnя atыlsa, nя etmяli dolu meшяni qatы duman olduьunu kяsdirmяk istяdi. H яmiшя zяhmli vя bцrцdц. Tam aь duman hяr Nя vaxtsa oxumuшdu ki, ciddi gюrkяmdя olan atasы tяrяfi elя tutmuшdu ki, beш meшяdя bir qadыn ona hцcum mцlayim bir sяslя: addыmdan o yanы gюrmяk edяn canavarыn aьzыna яlini - Qыzыm, dur ayaьa, mцmkцn deyildi. Bir neчя salaraq, vяhшinin dilindяn burada tяk qorxarsan, addыm da irяlilяdikdя, hяr tutub, kяndя qяdяr gяtirmiшdi. mяnimlя gedяk. Яgяr xoшuna yerin bir qarыш hцndцrlцyцndя Qяribя dя olsa, bu dяmdя gяlirsя, bu gцn mцtlяq bu qarla юrtцldцyцnц gюrяndя o, yadыna Cek Londonun "Hяyat paltardan sяnя dя alacaьam, daha чox qorxmaьa baшladыsa eшqi" hekayяsindя insanla - dedi vя dюnцb getmяk istяdi. da, qarы yarыb irяlilяmяyindяn canavarыn yaшamaq uьrunda Fatma da ayaьa qalxыb, onun qalmыrdы. Onsuz da cыrыq olan savaшы dцшdц. Fikirlяшdi ki, dalыnca getmяk istяsя dя, qaloшlarыnыn iчi qarla dolub, hekayяdяki kimi, kaш bu yerindяn qalxa bilmяdi. Atasыnы Fatmanыn ayaqlarыnы цшцdцb, canavar da чox halsыz olaydы. sяslяdi: gюynяtsя dя dayanmadan Amma юzц dя baшa dцшцrdц - Dяdя, mяn qalxa gedirdi. ki, bu belя deyildir. Kюmяksiz, bilmirяm. Canavarыn dыrnaьы F atma ara sюhgцcsцz durumda olan insan, sinяmi deшib, цrяyimя batыb. bяtlяrindяn, oxuduьu чoxlu Fatma vя vяhшi, qorxunc, Nя olar kюmяk elя onu kitablardan bilirdi ki, insan qorxunc olduьu qяdяr dя, чыxaraq, mяn dя sяninlя yorьun olanda vя qorxanda gцclц heyvan olan canavar gedim. onun gюzlяrinя чoxlu яcaibxeyli mцddяt belяcя birF atma aьrыdan

цzцlяrяk, gюzlяrini yumubaчanda gюrdц ki, bayaqdan hяr yeri bцrцyяn dumandan, hяr tяrяfi юrtяn qardan heч bir iz belя yoxdur. Atasы qыzыnыn yanыna gяlib, canavarыn leшini kяnara edяndя, юlmцш heyvanыn Fatmanыn sinяsinя batan dыrnaьы onu чox incitdi. Aьrыdan balaca Fatma "uf" deyя zarыdы...

B ir neчя gцndцr xяstя yatan Fatma nяnя "ay цrяyim, ay цrяyim" deyяrяk inildяdikcя yataьыnыn baшыna yыьышan яzizlяri onun halыnыn heч dя yaxшы olmadыьыnы anlayыrdыlar. "Tяcili Yardыm" чaьыrdыlar vя onu xяstяxanaya aparmaq istяdilяr. Gяlяn hяkimin vurduьu iynяnin tяsirindяn xяstя gюzlяrini aчdы. Яtrafыna чoxlu adamlarыn yыьышdыьыnы gюrцb, onlarы bir-bir sцzdц. Atasыnы onlarыn arasыn-

da gюrmяyяndя, hirslяndi. Иstяdi oradakыlara acыqlansыn ki: - Niyя hamыnыz buradasыnыz, amma dяdяm yoxdur? A mma xasiyyяtinя uyьun olaraq heч kimin xяtrinя dяymяmяk цчцn vя bayaqkы rюyanыn tяsiri altыnda yavaшca pычыldadы: - Hamыnыz saь olun. Amma dяdяm mяni gюzlяyir. Mяn onunla gedяcяyяm. O, mяni anamыn yanыna aparacaq. Mяnя tяzя aь paltar da tikdirяcяk,- dedi vя sakitcя gюzlяrini yumdu. B undan sonra otaqda olan aьlaшma vя fяryadlarы hamы eшidir vя yanыrdы. Tяkcя ondan baшqa. O isя sakitcя yatыb, atasыnыn gяlяcяyi anы gюzlяyirdi. ...O an gяldi. Atasы onu чox gюzlяtmяdi. Qыzыna aldыьы aь don da яlindя idi. Onlar bayaqkы yerdя olsalar da, heч yerdя nя qan lяkяsi, nя canavarыn cяmdяyi, nя dя ki, atasыnыn yerя atdыьы tцfяngi yox idi. - Dяdя, tцfяngin hara oldu? Gюtцr, gedяk. Mяn dя xalam verяn almalarы yыьыm torbaya, юzцmцzlя aparaq. Иstяyirяm qardaшыmы da юzцmцzlя gюtцrяk. Axы o, mяnsiz darыxacaq. Elя mяn dя

onu iki gцndцr gюrmцrяm. Onsuz чox darыxыram. - Qыzыm, indi qardaшыn bizimlя gedя bilmяz. O getsя o biri qardaшыn vя bacыlarыn tяk qalarlar. Sяnя sюz verirяm ki, vaxtы чatanda o da bizim yanыmыza gяlяcяk vя biz hamыmыz birlikdя olacaьыq. Tцfяng daha bizя lazыm olmayacaq, qoy qalsыn. Almalarы da gюtцrmя, orada sяnя daha yaxшы meyvяlяr verяcяklяr. Иndi isя gяl gedяk. B alaca Fatma qalxыb, getmяk istяsя dя bacarmadы. Цrяyinin yarasы incidirdi, onu. Gцclя ayaьa qalxsa da, qaloшlarыnы vя xalasы verяn bir manatы tapa bilmirdi. Atasы qыzыnыn lяngidiyini gюrцb, onu qucaьыna gюtцrdц vя yeyin addыmlarla юzц yaшadыьы sonsuz mяkana aparmaьa baшladы. Atasыnыn qucaьыnda gedяn Fatmanыn bцtцn aьrыlarы

kяsmiшdi... B цtцn bunlardan xяbяrsiz olan, Fatma bacыnыn cяnazяsini чiyinlяrindя daшыyan bu dцnyanыn insanlarы biri-birinя deyirdilяr: - Rяhmяtlik o qяdяr яmяlisaleh vя yaxшы adam olub ki, cяnazяsi dя чox asan vя yцngцl gedir. M яrhumu torpaьa tapшыrarkяn mяrasim iшtirakчыlarыndan birinin dediyi sюzlяr hamыnы duyьulandыrdы: - Fatma bacыnыn юmrц bahar чiчяyinin юmrцnя bяnzяyir. Bahar чiчяyi hяlя qar yerdяn gюtцrцlmяmiш, soyuqlu havalarda torpaqdan qalxыr vя yazыn-baharыn gяliшini bizя muшtuluqlayыr. Amma qarsoyuq чяkilib, gцnяшli gцnlяr baшlayanda onun юmrц sona yetir. Fatma bacы da ta uшaqlыqdan чox яziyyяtlяr gюrя-gюrя bu yaшa gяlmiшdi. Иndi-indi istяyirdi ki, "Allaha шцkцr" deyib, rahat yaшamaьa baшlasыn, яcяl gяlib baшыnыn цstцnц aldы. Bu da onun qismяti vя alыn yazыsыdыr. Bahar чiчяyi kimi... Allah Rяhmяt elяsin.

Bakы, 15.01.2016


сящ.16

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

Dilbazi ИСМАЙЫЛОВА,

Шяki Шяhяr Mяdяniyyяt vя Turizm Шюbяsinin baш mцtяxяssisi 2015-ci il декабрын 27-дя yeni tяmirdяn чыxmыш vя iчяrisi mцasir avadanlыq vя mebellя tяchiz edilmiш, xarici vя daxili gюrцnцшц ilя zюvq oxшayan M.F.Axundzadя adыna Mяdяniyyяt Mяrkяzindя Шяki Шяhяr Mяdяniyyяt vя Turizm Шюbяsinin geniш seminarы keчirildi. Seminarыn яввялиндя Mяdяniyyяt Mяrkяzinin tяmirdяn яvvяlki vя sonrakы vяziyyяtlяri, tяmir prosesi zamanы yaшanan anlar video чarx шяklindя tяqdim olundu. Video чarxa baxыldыqdan sonra Шяki Mяdяniyyяt vя Turizm Шюbяsinin mцdiri Mirvari Zeynalova seminar iшtirakчыlarыnы salamlayaraq, kollektivi vя xalqыmыzы 31 Dekabr Dцnya Azяrbaycanlыlarыnыn Hяmrяyliyi Gunu vя Yeni Иl mцnasibяti ilя tяbrik edяrяk onlara яn xoш arzularыnы чatdыrdы. Qeyd olundu ki, tяmяli Ulu Юndяrimiz Heydяr Яliyev tяrяfindяn qoyulmuш Dцnya Azяrbaycanlыlarыnыn Hяmrяyliyi Gцnц artыq bir яnяnяyя чevrilяrяk, dцnyanыn hяr bir yerindя hяmvяtяnlяrimiz tяrяfindяn sevilя-sevilя qeyd edilir. Sonra M.Zeynalova nюvbяti bir яlamяtdar hadisяnin, Шяki Шяhяr Mяdяniyyяt vя Turizm Шюbяsinin mяtbuat orqanы

№ 1 (135), Йанвар 2016

Obyektivlik vя шяffaflыq diqqяt mяrkяzindяdir Сющбятляшди: Мурад НЯБИБЯЙОВ Бу эцн Азярбайъанын тящсил системи, орта вя али мяктяблярдя олан вязиййят, али мяктябляря гябул имтащанларынын эедишаты вя али мяктяблярдя тядрис просеси ящалини дцшцндцрян ян мцщцм мясялялярдян биридир. Артыг орта мяктяблярин бурахылыш вя али мяктяблярин гябул имтащанларына йарым илдян аз вахт галдыьыны дцшцняряк бизи марагландыран суаллара шящяримизин йеэаня али тящсил оъаьы олан Azяrbaycan Dюvlяt Pedaqoji Universitetinin (АДПУ) Шяki filialыnda ъаваб тапмаг истядик. Ону да яввялъядян гейд едяк ки, бу тящсил оъаьы йахын вахтларадяк Азярбайъан Мцяллимляр Институтунун (АМИ) филиалы кими фяалиййят эюстяриб. Филиалда али мяктябин рящбяри, рийазиййат елмляри доктору Рафиг Расуловла эюрцшдцк. Сющбят яснасында Рафиг мцяллимдян юйряндик ки, АДПУ-нун ямякдашлары - досент Фяхряддин Йусифов вя досент Ханкиши Мяммядов 2015-2016-cы tяdris ilinin payыz imtahan sessiyasыnda imtahanlarыn keчirilmяsi ilя яlaqяdar Шяки

МЦСАЩИБЯ

lialda payыz imtahan sessiyasыnыn tяшkili vя keчirilmяsi barяdя ilkin qяnaяtlяriniz necяdir? - Filialdakы sяnяdlяrlя tanышlыq, imtahan prosesinin tяшkili vя gediшinin mцшahidяsi bizdя ilkin olaraq belя bir tяяssцrat yaratdы ki, filialыn rяhbяrliyi bu iшin mюvcud tяlimatыn tяlяblяrinя uyьun шяkildя tяшkil olunmasы цчцn mцvafiq яmr vermiшdir. Hяmin

“Мядяниййят галасы” 1 йашыны гейд етди olan "Mяdяniyyяt qalasы" qяzetinin bir yaшыnыn tamam olmasыnыn da bu gцnя tяsadцf etdiyini qeyd edяrяk qяzetin redaksiyasыnы tяbrik etdi vя чыxыш цчцn sюzц qяzetin baш redaktoru Yusif Rяhimova verdi. Y.Rяhimov kollektiv цzvlяrini bayram mцnasibяti ilя tяbrik etdikdяn sonra qeyd edilяn mяsяlя ilя baglы aчыqlamalar verяrяk, tяsisчisi Шяki Шяhяr Mяdяniyyяt vя Turizm Шюbяsi olan "Mяdяniyyяt qalasы" qяzetinin hцquqi baxыmdan юz tяsdiqini tapdыqdan sonra qыsa mцddяtdя region mediasыnda vя dюvrи mяtbuatda oxucularыn sevimlisinя чevrildiyini dedi. Bildirildi ki, artыq mяdяniyyяt iшчilяrinin gцzgцsцnц яks etdirяrяk, onlarыn fяdakar яmяyini iшыqlandыran bu mяtbu orqanыna elя 1-ci nюmrяsi hяyata vяsiqя aldыgы andan etibarяn Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin rяhbяrliyi, Шяki Шяhяr Bяlяdiyyяsi, AMEA Шяki Regional Elmi Mяrkяzi, Шяki ШRPШ-nin DYPB-si, Шяki Mцharibя vя Яmяk Veteranlarы Шurasы, шяhяrimizin bir чox ziyalыlarы vя kollek-

tivlяri tяrяfindяn yцksяk dяrяcяdя mяnяvi dяstяk gюstяrildi. Y.Rяhimov bu iшdя zяhmяti olan bцtцn insanlara, xцsusi ilя dя Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяti Baшчыsыnыn mцavini Zяrinя xanыm Cavadovaya vя Шяki Шяhяr Mяdяniyyяt vя Turizm Шюbяsinin mцdiri Mirvari xanыm Zeynalovaya dяrin tяшяkkцrцnц bildirdi. Daha sonra Y.Rяhimov qяzetin sяhifяlяrindя aktual vя maariflяndirici yazыlarы iля fяrqlяnяn, eyni zamanda qяzetin buraxыlmasыnda texniki dяstяk gюstяrmiш bir qrup kollektiv цzvlяrinin vя seminarыn dяvяtli fяxri qonaqlarы olan Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяti Aparatыnыn bюyцk mяslяhяtчisi Yaшar Яbdurrяhimovun, AMEA ШREM- in direktoru, fизика-рийазиййат цзря fяlsяfя doktoru, dosent Yusif Шцkцrlцnцn, "Шяki Bяlяdiyyяsi" qяzetinin Baш redaktoru Murad Nяbibяyovun, Qafqaz Mцsяlmanlarы Иdarяsinin Шяki-Oьuz bюlgя qazisi Hacы Kamran Mяmmяdovun, Шяki ШRPШ-nin DYPBnin Tяшviqat vя Tяbliьat цzrя baш inspektoru Tural Niftalыyevin, Шяki Шяhяr Bяlяdiyyяsinin Mяtbuat vя Иctimaiyyяtlя Яlaqяlяr Шюbяsinin mцdiri, "AZPESS"-in Шяki regionu цzrя foto mцxbiri Tural Sяlimovun "Mяdяniyyяt qalasы"-nыn tяsiscisi vя redaksiyasы adыndan Fяxri Fяrmanla tяltif edildiyini bildirdi. Tяltiflяr tяntяnяli surяtdя vя alqыш sяdalarы altыnda Шяki Шяhяr Mяdяniyyяt vя Turizm Шюbяsinin mudiri Mirvari xanыm Zeynalova tяrяfindяn юz sahiblяrinя чatdыrыldы. Seminar daha sonra iшgцzar шяraitdя vя bayram яhvalruhiyyяsi ilя davam etdirildi.

филиалына езам олунублар. Биз дя фцрсфядян истифадя едиб, Бакыдан эялмиш мцяллимлярдян мцсащибя алмаг гярарына эялдик вя онлар бюйцк мямнуниййятля бизим суалларымызы ъавабландырдылар. Суалларымыз ясасян imtahanlarыn tяшkili vя gediшatы barяdя олду: - Hюrmяtli Fяxrяddin vя Xankiшi mцяllim. Бizim гядим Шяkiйя xoш gяlmiшsiniz. Яvvяlcя, gяliшinizin mяqsяdi barяdя mяlumat vermяyinizi xahiш edirik. - Чox saь olun, sizя minnяtdarlыq edirik. Bildiyiniz kimi, hюrmяtli prezidentimiz Иlham Яliyevin mяlum sяrяncamыna яsasяn AMИ-nin bцtцn filiallarы, o cцmlяdяn Шяki filialы da ADPU-nun filialыna чevrilmiшdir. Filiallarda imtahan sessiyasыnыn tяшkili vя keчirilmяsi vяziyyяtini mцшahidя etmяk цчцn universitetimizin rektoru, AMEA-nыn mцxbir цzvц, яmяkdar elm xadimi, professor Yusif Mяmmяdovun яmri ilя monitorinq qrupu yaradыlmышdыr. Biz dя hяmin qruplardan biri kimi bu filiala ezam olunmuшuq. Mяqsяdimiz filialda payыz imtahan sessiyasыnыn mюvcud tяlimatыn tяlяbяlяrinя uyьun шяkildя keчirilmяsi vяziyyяtini юyrяnmяk, imtahan prosesinin tяшkilini vя gediшatыnы mцшahidя etmяk, prosesin obyektiv vя шяffaf keчirilmяsi iшinя kюmяk etmяkdir. Onu da bildirяk ki, biz bura ezam olunan 3-cц qrupuq. Mюvcud яmrя яsasяn, ezam olunan hяr bir qrup 3-5 gцn яrzindя filiallarda payыz imtahan sessiyasыnыn gediшini vя prosesin tяlimatыn tяlяblяrinя uyьun шяkildя keчirilmяsi iшini davamlы шяkildя mцшahidя edir. - Яgяr sirr deyilsя, fi-

яmrdя sessiyasыnыn obyektiv, шяffaf vя яdalяtli шяkildя keчirilmяsi vя uьurla baшa чatdыrыlmasы iшlяri bцtцn tяfяrrцatlarы яhatя olunmuшdur. Иmtahan qяrargahы, mцnaqiшя komissiyasы yaradыlmыш, onun tяrkibi tяsdiq olunmuш, tяlяbяlяr цчцn lazыm olan informativ-tяlimati mяsяlяlяr elanlar lюvhяsindяn asыlmышdыr. Kafedralarda imtahan suallarы mюvcud proqramыn mяz-

mununa uyьun tяrtib olunmuш, mцzakirя vя tяsdiq edilmiш, sessiyanыn baшlanmasыna bir ay qalmыш tяlяbяlяrя чatdыrыlmышdыr. Иmtahan prosesindя tяlяbяlяrin шikayяt vя tяkliflяrinя biganя qalmamaq цчцn "rяy vя tяkliflяr qutusu" yaradыlmышdыr. Bцtцn bunlarы tяqdirяlayiq bir hal kimi qiymяtlяndirmяk gяrяkdir. Biz imtahan prosesinin gediшindя dя mцsbяt iшlяrin gюrцldцyцnцn шahidi olduq. Tяlяbяlяr imtahan prosesindя inam vя qяtiyyяt nцmayiш etdirirdilяr. Apar-

dыьыmыz anonim sorьularda onlar imtahan vermяk цчцn yaradыlmыш шяraiti, biliklяrinin obyektiv qiymяtlяndirilmяsini mяmnunluqla qeyd edirdilяr. Bu deyilяnlяr vя mцшahidяlяrimiz bizdя belя bir inam yaratdы ki, ADPU-nun Шяki filialыnda payыz imtahan sessiyasыna hazыrlыq iшlяrini, tяшkili vя keчirilmяsi vяziyyяtini, bunlarla baьlы gюrцlmцш hцquqi vя metodik iшlяri mяqbul hesab etmяk olar. - Иmtahanыn nяticяlяri barяdя nя deyя bilяrsiniz? Alыnan nяticяlяr Sizlяrdя nя kimi tяяssцratlar yaratdы? - Onu qeyd edяk ki, чяkilяn zяhmяt hяmiшя юz bяhrяsini verir. Tяlяbяlяrin semestr boyu yaxшы чalышmasы, seminar vя digяr mяшьяlяlяrdя topladыьы ballarыn lazыmi sяviyyяdя olmasы onlarыn imtahan sessiyasыnda uьur qazanmalarы цчцn bir baza rolunu oynayыr. Onlarыn bu mяшьяlяlяrdя topladыьы ballarыn imtahan prosesindя dя юzцnц doьrultmasы dediklяrimizя яyani sцbutdur. Иmtahan nяticяlяrinin tяhlili, qeyrimц-vяffяq gюstяricisi olan tяlяbяlяrin say etibarы ilя azlыьы filialda tяlim-tяrbiyя iшinin lazыmi шяkildя tяшkil olunmasыndan xяbяr verir. Demя-li, gюrцnяni budur ki, kollektivin semestr boyu чяkdiyi яziyyяt hя-dяr getmяmiшdir. - Son olaraq filialыn tяlяbя vя mцяllim heyяtinя nя arzu edяrdiniz? - Kifayяt qяdяr saьlam dцшцncяli vя yцksяk mяnяviyyatlы gяnc nяsil yetiшir. Onlarыn hяr biri цzяrlяrinя dцшяn vя dцшяcяk mяsuliyyяti чox gюzяl dяrk edirlяr.

Onlar yaxшы bilirlяr ki, шяrяfli bir peшяnin sahibi olmaq цчцn gяrgin zяhmяt чяkmяli, sяylя oxumalы vя onlara bяslяnяn цmidlяri doьrultmalыdыrlar. Чцnki gяlяcяk vяtяnpяrvяr gяnclяrin yetiшdirilmяsi iшi mяhz onlarыn bu gяrgin яmяyindяn чox asыlы olacaqdыr. Belя bir шяrяfli yolda tяlяbяlяrimizя uьurlar, mцяllimlяrimizя isя яzm, iradя vя saьlamlыq arzu edirik. Sizlяrя dя юz tяшяkkцrцmцzц bildiririk ki, belя bir vacib mяsяlяni daim diqqяtinizdя saxlayыrsыnыz.


№ 1 (135), Йанвар 2016

Вагиф АСЛАН, Azяrbaycan Yazычыlar Birliyi Шяki bюlmяsinin sяdri, АДПУ Шяki filialыnыn baш mцяllimi

Yer цzцndя iki шey hяlя dя kяшf edilmяmiш qalыr: coьrafiyada гцtblяr, tarixdя tцrklяr. Alber Sorel Ы 1990-cы illяrdяn baшlayaraq "Tцrkiye dышыndakы tцrk edebiyatlarы antolojisi" чoxcildliyinin, "Tцrklцk bilgisi"nin, bu qяbildяn olan yцzlяrlя monoqrafiya vя tяdqiqat iшlяrinin nяшri, o cцmlяdяn, Azяrbaycanda gюrцlяn iшlяr, xцsusilя doktor, professor Ramiz Яsgяr tяrяfindяn M.Kaшьarinin divanы ilя yanaшы tцrkmяn, tatar, юzbяk, qazax, qыrьыz яdiblяrinin bir чox яsяrlяrini dilimizя чevirmяsi gцnцmцzцn яn aktual mяsяlяlяrindяn biri olmuшdur. Tцrk xalqlarы яdяbiyyatы dцnya яdяbiyyatыnыn tяrkib hissяsi olub, bяшяriyyяtin sцbh чaьыndan bugцnяqяdяrki dцшцncя tяrzimizi vя yaшantыlarыmыzы яn incя vя яn zяrif шяkildя ifadя edяn яdяbiyyatdыr. Mifik dцшцncя vя чaьdaш tяfяkkцr sяviyyяsindя юzцnцdяrk prosesini ehtiva edяn bu яdяbiyyatы юyrяnmяk, onu ictimai-sosial inkiшafыn ayrы-ayrы mяrhяlяlяrindя izlяmяk , demяk olar ki, Yer kцrяsinin hяr bir qitяsindя imzasы vя mюhrц olan tцrkцn юzцnц юyrяnmяk, onun dцnyaya baxышыnы, dцшцncя vя tяfяkkцr tяrzini юyrяnmяk demяkdir. Tцrk xalqlarы яdяbiyyatы coьrafiyasыnыn geniшliyi, mяzmunun zяnginliyi ilя dя analoqu olmayan яdяbiyyatdыr. Bu яdяbiyyatы yaradan qюvmцn vя qюvmlяrin mяnшяyi, ana yurdu, tarixi coьrafiyasы haqqыnda mцяyyяn bilgilяr vermяdяn mюvzunun шяrhindя lazыmi nailiyyяtlяr яldя etmяk mцmkцn deyildir. Mяhz elя bu mюvzunun юzц tцrk dili vя яdяbiyyatыnыn qяdimliyi, ilkinliyi haqqыnda olan bir чox nяzяriyyяlяri bir daha gцndяmя gяtirir. Чцnki цmumortaq tцrk яdяbi nцmunяlяrindя tarixi inanclarыmыza, baшыmыza gяlяn hadisяlяrя bu vя ya baшqa bir шяkildя iшarяlяr vardыr. Bu яdяbi nцmunяlяri ortaq tцrk mifik dцшцncя tяrzi birlяшdirir. Prinsip etibarilя tцrk xalqlarы яdяbiyyatыnы mяzmun vя mцndяricя baxыmыndan qavramaq цчцn yaddaшыmыzыn цzяrindяki tozu gюtцrmяk zяrurяti dя ortaya чыxыr. BELЯLИKЯ:

Ы. Tцrklяrin ana yurdu vя yayыlmasы haqqыnda rяylяr vя mцlahizяlяr. 1. Bir чoxlarыna gюrя, tцrklяrin ana yurdu Orta Asiyadыr.

Яn geniш шяkildя Шяrqdя Baykal gюlцndяn baшlayыb Ural daьlarыna qяdяrki яrazi, o cцmlяdяn Altay-Sayan daьlarы, Balxaш gюlц ilя Aral gюlц arasыndakы яrazilяr bu hesaba daxildir [Tцrklцk bilgisi. Ankara, 2001. s.2-3.]. Tцrklяr digяr yerlяrя oralardan yayыlmышlar. Tцrklяr miladdan юncя V minillikdяn baшlayaraq Orta Asiyadakы ilk yurdda чeшidli mяdяniyyяtlяr yaratmышlar. "Anav mяdяniyyяti" (miladdan юncя V-Ы minilliklяr, Xяzяrin cяnub-шяrqi, Amu Dяrya-Xяzяr arasы), "Afanasyevo mяdяniyyяti" (miladdan юncя ЫЫЫ-ЫЫ minilliklяr, Orta Yenisey boyunca), "Andronovo mяdяniyyяti" (miladdan юncя ЫЫ minillik, Иrtыш чayыnыn aшaьы vя orta axarы, Ob чayыnыn aшaьы axarы), "Karasuk mяdяniyyяti" (miladdan юncя ЫЫ minilliyin sonumiladdan юncя VЫ yцzillik) kimi dюrd kцltцr tяbяqяsi [Bahяddin Юgяl. Bюyцk Hun imperiyasы. Ы kitab. Bakы, "Gяnclik", 1992. s.3.] diqqяti

чяkir.

"Anav mяdяniyyяti"ndя tцrklяr maldarlыq vя яkinчiliklя mяшьul olub, kяrpic evlяrdя yaшamышlar. Aшqabaddakы qazыntыlarda toxuculuq, keramika

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.17

T Tц цr rk k x xa allq qlla ar rыы я яd dя яb biiy yy ya at tыы Mцhazirяlяr nцmunяlяri tapыlmышdыr. Altay-Sayan daьlarыnыn шimalqяrbindя yaшanan "Afanasyevo mяdяniyyяti" ovчuluq vя cяngavяrlik, dяvяnin vя atыn яhillяшdirilmяsi ilя xarakterizя olunur. Tцrklяrdя at kultunun olmasы faktы [Aьalar Шцkцrov. Mifologiya. 6-cы kitab. Bakы, "Elm", 1997.s. 81-95] bu fikri bir daha tяsdiq edir. Altaylardan Ural daьlarыna vя Xяzяr dяnizinin шimal-шяrqinя qяdяr yayыlan "Andronovo mяdяniyyяti" isя tunc vя qыzыl mяmulatlarыnыn hazыrlanmasы ilя xarakterikdir. Tцrklяr ilk olaraq dяmir mяdяnini iшlяyяn vя ondan яшyalar yaradan

may, "ulu oьlaq ayы" deyildikdя isя iyun, iyul, avqust aylarы [M.Kaшьari. "Divani-lцьяt-

Kutium, cяnubu isя Lullubum, cяnubu vя cяnub-шяrqi isя (Azяrbaycan tarixi. Z.M.

it-tцrk".Ыc. s. 346-348. Иstanbul, 1985.; Vaqif Aslan. Seчilmiш яsяrlяri. ЫV c.s.68. Bakы, "Tяhsil" NPM, 2010.] baшa dцшцlцrdц.

Bцnyadovun vя Y.B.Yusifovun redaktяsi ilя. Bakы, Azяrnяшr, 1994. s.16-17.) Turukkum

ЫЫ. Tцrk qюvmlяri vя dюv-

adlandы. Яratta e.я. ЫЫЫ minilliyin Ы yarыsыnda Cяnubi Azяrbaycanda meydana gяlmiш ilk dюvlяt qurumu sayыlыr. Яratta vя Alateye eyni daьlыq яrazinin mцxtяlif dialekt adlarыdыr. Onun яrazisi cяnub-шяrqdя Zяncana, cяnub-qяrbdя isя Zeribяr gюlцnя (Azяrbaycan tarixi. Z.M.

1.Turukkilяr.

Bцnyadovun vя Y.B.Yusifovun redaktяsi ilя. Bakы, Azяrnяшr, 1994. s.67.) kimi чatmышdыr.

Чindяki gizli Tцrk Piramidalarы lяtlяri. lяti.

Яratta dюv-

E.я. ЫЫЫ minilliyin Ы yarыsы ilя яlaqяli hadisяlяrdяn bяhs edяn "En-

E.я. ЫЫЫ-ЫЫ minilliklяrdя tarix sяhnяsindя gюrцnяn lullular, sular (subirlяr-suyubirlяr), kuti-lяr (aьbяniz tцrk etnoslarыdыr), шumerlяr, samilяr, kaslar (kassilяr), elamlar prototцrklяr hesab olunurlar. E.я. Ы minilliyin яvvяllяrindя Assur yazыlarыnda (e.я. 843-cц il) Azяrbaycan яrazisi "Manna" (Azяrbaycan tarixi. Z.M.

Bцnyadovun vя Y.B.Yusifovun redaktяsi ilя. Bakы, Azяrnяшr, 1994. s.89.) adы ilя xatыrlanыr.

Midiya vя Яhяmяni dюvrцndя Azяrbaycan яlahiddя dюvlяt kimi xatыrlanmasa da, Ellin dюvrцndя onun cяnubu Atropatena, шimalы isя Albaniya adlandыrыlmышdыr. Tцrkцn coьrafiyasы Sakit Okeandan, Atlantik okeana qяdяr uzanaraq Amerika qяtisini dя яhatя etmяkdяdir. Rяfiq Юzdяk tцrk qюvmцnцn 15 imperatorluq, 38 dюvlяt, 34 bяylik, 4 atabяylik, 16 xanlыq (R.Юzdяk. Tцr-

kцn qыzыl kitabы. Ы kitab. Bakы, "Yazычы", 1992. s.3034.] qurduьunu yazыr.

Америкадакы Тцрк пирамидасы

“Иlk dяfя idi ki, Mayya hindularыnыn necя danышdыqlarыna qulaq asыrdыm. Onlarыn dillяrinin tцrk dilinя oxшarlыьы, intonasiyalarыnыn eyniliyi mяni heyrяtlяndirirdi. Bu cцr danышыq tяrzinя bu yaxыnlarda Иstanbulda rast gяlmiшdim. Яlbяttя ki, belя bir tяяssцrat aldadыcы da ola bilяrdi. Elя ki, Mayya dilini vя maya dilindяki mяtnlяri юyrяndim, o zaman яyani olaraq Mayya dilindя tam dяqiqliyi ilя tцrk dilinя aid olan bir yыьыn sюzя rast gяldim.” Иsveч tяdqiqatчыsы Stiq Vikander. millяtdir. Qumaш яlbisяlяr, dюrd tяkяrli arabalar, keчяdяn чadыrlar yapыrdыlar. Tanrы daьlarыnыn шimal bюlgяlяri vя Ишыq gюl яtraflarы Юtцgяn adlanыrdы. Tцrklяr ilk olaraq atы [Tцrklцk bilgisi. Ankara, 2001. s.2-3.] яhillяшdiriblяr. Dr.Osman N.Tuna araшdыrmalarыnda Meksikada, ABШ sяrhяdlяri yaxыnlыьыnda yaшayan "Tarahumara"larыn dilindя 400 tцrkcя kяlmя olduьunu, bir ayrы qяbilяdя isя 102 moьolca kяlmя olduьunu gюstяrir. Onlarыn Kuril adalarыndan keчdiyini vя tцrk olduqlarыnы sцbut edir. Digяr bir qяbilя "Meluncan"lardыr ki, onlar da tцrk mяnшяlidir. Apalaш daьlarыnda yaшayыrlar. Onlar 1550-ci illяrdя Portaьizlяr tяrяfindяn Amerikaya aparыlan 400 tцrk leventindяn tюrяmiшlяr vя qыzыldяrililяrin qыzlarыyla evlяnmiшlяr. Цmumiyyяtlя, 25 min il bundan яvvяl Amerikaya gяlяn tцrklяr Kanada, ABШ, Meksika, Orta vя Cяnubi Amerikaya [Tцrklцk bilgisi. Ankara, 2001. s.523]. qяdяr yayыlmышlar.

Merkar vя Яratta hюkmdarы", "En-Merkar vя Sukuшsiranna" ("En-Merkar vя dюyцшkяn яr vя ya яrяn"), "En-Merkar vя Luqalbanda", "Luqalbanda vя Hurrum daьы" kimi шumer dastanlarыnda (Azяrbaycan tarixi. Z.M. Bцnyadovun vя Y.B.Yusifovun redaktяsi ilя. Bakы, Azяrnяшr, 1994. s.61.) adы

чяkilяn Яratta dюvlяtinin etnik tяrk-

2. Иskitlяr. Kimmeri-skitsak padшahlыьы.

Qeyd edяk ki, e.я. VЫЫЫ yцzilliyin baшlanьыcыnda Tanrы daьlarы ilя Xяzяr dяnizi arasыnda yaшayan tцrklяr Don Dunay чayы sahillяrinя, Qafqaza vя Шяrqi Anadoluya gяlib чыxdыlar. Onlarыn Avropada olanlarыna yunanlar vя b. "iшquz","aшkenas", "iskit", "skit", "skif", Asiyada olanlarыna isя iranlыlar "sak", "saka", "saki" deyirdilяr. Onlar Turan imperiyasыnы yaratdыlar. e.я. VЫЫЫ яsrin ЫЫ rцbцndяn kimmeri, skit vя sak tayfalarыnыn (Шimali Qafqazыn qяrb hissяsi onlarыn ilkin mяskяni hesab edilir) Юn Asiyaya, o cцmlяdяn, Azяrbaycana axыnы vя mяskun-

2. Bir чoxlarыna gюrя isя, tцrklяrin ana yurdu Qafqazdыr.

Яhmяd Яli Arslan 1995-ci ildя "Amerikada qыzыl dяrili qяbilяlяr vя tцrk dцnyasыnda "yeni il baшы" mяrasimindя paralellяr" adlы mяruzяsindя qыzыldяrililяrin mart ayыnы "otlar bitяn ay", yaxud "oьlaq ayы", apreli "dцyяlяr doьan ay" adlandыrыrlar. Иndi dя oradakы qыzыldяrililяr "Qarьa", "Чayan", "manasы", "Arыqara", "Gцnana, "Su", "Apaчы", "Artek" vя s. adlarla tanыnыrlar. Onlar 25 min il яvvяl Qafqazdan Orta Asiyaya, Sibirя vя Alyaskaya [Q.Namazov. Ceyms Чюrчi-

vodun tarixi kяшflяri. Bakы, "Tяhsil"NPM, 2011. s.160.] keчmiшlяr. Elя buradakы "mart"

ayыnы "oьlaq" ayы adlandыran qыzыl-dяrilяrlя M.Kaшьarinin "Divani-lцьяt-it-tцrk" яsяrindя tяsvir edilяn oьuzlar arasыndakы oxшarlыьa diqqяt edяk. M.Kaшьari yazыr: "Onlarda hяr цч ayыn bir adы var idi: "oьlaq ayы" deyildikdя mart, aprel,

Чиндяки Тцрк пирамидалары ibindяn bяhs edяn vя e.я. ЫЫ minilliyя aid olan Akkad mixi yazыlarыnda xatыrlanan qюvmlяrdяn biri dя "turuk(k)i"lяrdir. Bu tayfalar hind mяnbяlяrindя "trukka", Xotan mяtnlяrindя "ttrukki", Tibet qaynaqlarыnda "druq//druqu" adlarы (Azяrbaycan tarixi. Z.M. Bцnyadovun vя Y.B.Yusifovun redaktяsi ilя. Bakы, Azяrnяшr, 1994. s.78.) ilя yad edili. Onlar e.я. ЫЫЫ-Ы

minilliklяrdя Urmiya gюlцnцn cяnubunu vя cяnub-шяrqini яhatя edяn Яratta dюvlяtini yaratmышdыlar. Keчmiш Яrattanыn bцtцn яrazisi Lullubum adlanыrdы. E.я. ЫЫ minillikdя юlkяnin yыьcam adlarы tayfa adlarы ilя яvяz olunmaьa baшladы. Urmiya gюlцnцn qяrbi vя cяnub-qяrbi

laшmalarы baшlayыr. Иskitlяr Qяrbi Azяrbaycanda, Urmiya gюlцnцn qяrbindя vя шimalыnda mяskяn salыb cяnubuna qяdяr yayыlmышdыlar. Е.я. 693-cц il hadisяlяri ilя яlaqяdar "Tюvrat"da Urartu vя Manna ilя yanaшы Skit padшahlыьыnыn da (Azяrbaycan tarixi. Z.M. Bцnyadovun vя Y.B.Yusifovun redaktяsi ilя. Bakы, Azяrnяшr, 1994. s.104.) adы чяkilir. "Sak" adы isя ilk

dяfя e.я. VЫЫ яsrin ortalarыna aid Assur mixi yazыlarыnda, sonra e.я. VЫ яsrin sonunda Bisцtun kitabяsindя (Azяrbaycan

tarixi. Z.M. Bцnyadovun vя Y.B.Yusifovun redaktяsi ilя. Bakы, Azяrnяшr, 1994. s.103.) чяkilmiш-

dir. Skitlяr tцrk etnoslarы idilяr.

(Арды var)


ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.18

Нясиб МУХТАРОВ,

АMEA Arxeologiya vя Etnoqrafiya Иnstitutuнун Шяки Археолоэийа Фолклор групунун баш елми ишчиси

(Яввяли ютян сайымызда) Gцman etmяk olar ki, 7 saylы kurqanыn olduьu яrazidя mяskunlaшmыш aborogenlяr palыdda qurdun barama qoyduьunu gюrmцш, prosesi izlяmiш vя onu юzlяrinin toteminя чevirmiшlяr. Yuxarыda qeyd etdiyimiz kimi чox gцman ki, yerli aborogenlяr ipяk qurdu, baramadan чox-чox юncя bu palыd meшяlяrindя palыdыn budaqlarыnda barama mцшahidя etmiшlяr, qayalarda, aьaclarda arы vя bal mцшahidя etdiklяri kimi. Onun yaranmasыnы da mцшahidя etmiшlяr. Demяli, юz totemini, onun hяyat tяrzini mцшahidя edяn insan metaldan bu totemin formasыnы yaratmышdыr. Bu halda hцч шцbhяsiz sыrьanыn Azяrbaycanda dцzяldiyini gцman edяnlяr dя haqlы ola bilяr. Digяr tяrяfdяn bu sыrьalardan biri юz dюvrцndя tяmir edilib. Biz gцman edirik ki, sыrьa vя balыqqulaьы mяhz harap tяrяqqisi ilя яlaqя nяticяsindя Шяkiyя gяtirilib, ola bilsin ki, bir baшa harapdan yox. Odur ki, bяzi mяqamlara aydыnlыq gяtirmяk lazыmdыr. Arxeoloji materiallar kurqanыn dяfn kamerasыndan aшkar edilib. Kurqan юzц nяdir vя onun bu mяsяlяyя nя dяxli vardыr. Azяrbaycanыn memarlыq tarixindя e.я. ЫЫЫ-ЫЫ minilliklяrdя insanlarыn yaшayыш evlяrinin necя olmasы tяdqiq edilib. Eneolit dюvrц Шomutяpя mяdяniyyяtinin son dюvrlяrindя artыq dцzbucaqlы kяrpicdяn tikilmiш evlяr, yarыm qazma, qazma tipli ev vя digяr binalar memarlыьa daxil olur. Bu dюvrя qяdяr dairяvi ev, dini vя tяsяrrцfat binalarы Шomutяpя mяdяniyyяti цчцn sяciyyяvidir vя yalnыz onun "son dюvrlяrindя dцzbucaqlы tikintisi meydana gяlir." Шяki vя Qax bюlgяlяrinin ЫЫЫ-ЫЫ minilliklяrя aid kurqanlarыnыn dяfn чalalarы bu prosesi izlяmяyя imkan verir. Dairяvi, dцzbucaqlы, kvadrat, kцnclяri qюvsvari vя s. dяfn чalasы olan kurqanlar tяdqiq olunub. "Eneolitin sonlarыna yaxыn iri kяrpiclяrdяn mюhkяm divarlы evlяr tikilir (Tayrяtяpяdя), bu isя gюstяrir ki, inшaat texnikasы inkiшaf edir. Dцzbucaqlы planda evlяr daha etibarlы olur." Mяnbяlяr gюstяrir ki, mцdafiя istehkamlarы tikintisindя dairяvi, kvadrat, dцzbucaqlы, kяnarlarы qюvsvari vя чoxbucaqlы bцrclяri olan qalalar orta яsrlяrя qяdяr tikilib vя ya bяrpa zamanы bu detallara mцraciяt edilib. Bu daha yaxшы mцdafiя olunmaq, яtraf relyefin dя bцtцn imkanlarыnы mцdafiяyя yюnяltmяk mяqsяdi daшыsa da, qяdim яnяnяnin davamы kimi dя baшa dцшцlя bilяr. Necя ki, bu яnяnяlяr dini tikililяrdя mцhafizя edilir. Иnsanlarыn dini, mifik tяsяvvцrlяrdя onlar юlцmц qяbul etmir, onu dцnyanы dяyiшmяk kimi baшa dцшцrdцlяr. Kurqanlar, onlarыn dяfn чalalarы (dцzbucaqlы, dairяvi, hяr ikisinin elementlяrinin iшtirak etdiyi mцxtяlif formalar, katakombalar vя s.) insanlarыn bu dцnyasыnы, dяfn mяrasimi vя dяfn adяti isя onlarыn o biri dцnyaya yola salыnmalarыnы яks etdirir. Яksяr hallarda kurqanlarыn yerцstц hissяsindя daшdan aypara, bяzi hallarda gцnяш, buta, astral, hяndяsi vя zoomorfik fiqurlar dцzцlmяsi dя bu prosesin tяrkib hissяsidir. Orxan-Yenisey abidяlяrindя "юlц dirildяn Ay tanrы" ifadяsi dя heч шцbhяsiz bu prosesin mahiyyяtini aчыqlayыr. Onu da

Шяkidя qяdim ipяkчiliyin tarixi haqqыnda dцшцncяlяr qeyd edяk ki, sistemli mifologiyaya malik xalqlar kimi Azяrbaycan sakinlяri dя bu fiqurlarla allahlarы, mцqяddяs varlыqlarы rяmzlяшdirmiшlяr. Bu baшqa bir mюvzudur, odur ki, юtяri baxыш kifayяt edir. Kurqan vя qяbirlяr elя belя forma qяbul etmяyib. Bu yaшanmыш dцnyada formalaшmыш adяt vя яnяnяdir. Юlц basdыrыlmasы юzц bюyцk tarixi tяkamцlцn nяticяsidir vя bu tяkamцl arxeoloji abidяlяrdя юz izini qoyub. Bibliya яfsanяlяrindя bu Habil-Qabil яhvalatыnda юz яksini tapыb. Mюvzumuza qismяn aid olduьuna gюrя qeyd edяk ki, insanlarыn qяbirdя sыx, qismяn sыx, zяif aчыq vяziyyяtdя dяfn olunmasы onun ana bяtnindяki vяziyyяtini rяmzlяшdirir. Yяni o biri dцnyada yenidяn doьulacaqdыr. Dahi hцrufi шairi, mцqяddяs insan Иmadяddin Nяsimi "...mяndя sыьar iki cahan, mяn bu cahana sыьmazam" dedikdя bu mifik, dini яnяnяni nяzяrdя tutmayыbmы? Yяqin ki, barama qurdunun baramanы toxuyandan sonra baramanыn iчяrisindя aldыьы vяziyyяt, forma insanlar tяrяfindяn duyulub. Gцman etmяk olar ki, insanlar bцtцn bu vяziyyяti nяzяrя almышsa da istяr qяbirlяrin formalarы vя istяrsя dя qяbir avadanlыьы, zinяt яшyalarы vя s. bu dцnya mюvqeyini izah edir. Yяni o yalnыz tяbяqяlяшmяni rяmzlяшdirmir, o hяm dя insanlarыn dini vя ictimai mюvqeyini izah edir. Dini gюrцшlяr, astral tяsяvvцrlяr qяbir abidяlяrinin quruluшunda (kromlex, kurqan), dяfn mяrasimlяrindя (юlцyandыrma, qяbirdя юlцnцn oxra ilя boyanmasы, tayfa baшчыlarы vя kahinlяrin tяntяnяli dяfn olunmasы, zяngin qяbir avadanlыьы vя s.), xцsusi ibadяt binalarыnыn varlыьыnda, qayaцstц vя maddi mяdяniyyяt nцmunяlяrinin sяthindя hяkk olunmuш iшarя, simvol, kompozisiyalarda яks olunmuшdur. Orta tunc dюvrцndя yerli яhali яtraf alяmlя mяdяni-iqtisadi яlaqяlяrin inkiшafыnыn yeni mяrhяlяsinя qяdяm qoymuшdu. Konkret bizim misalыmыzda mюhцr цzяrindя hind donqar юkцzц qazыlmышsa, digяr tяrяfdяn barama qurdunun юzц bu zinяt яшyasыnыn - sыrьanыn formasыna чevrilmiшdir. O, adi bяzяk, simvol, totem vя s. funksiyasы yerinя yetirmяsindяn asыlы olmayaraq dцzяldilmiшdir. Heч шцbhяsiz dini, mifik gюrцшlяr bu vя ya digяr formanыn, naxыш elementinin hяyata pasport almasыnda яsasdыr vя uzun mцшahidяlяrin nяticяsidir. Sыrьalarыn barama vя ya palыd barama qurdu olmasы юzц rяmzdir. Palыd barama qurdunu indi dя tяsadцfi hallarda palыd meшяliklяrindя (bu mцшяliklяr яgяr qalыbsa) mцшahidя etmяk mцmkцndцr. Yeri gяlmiшkяn qeyd etmяk lazыmdыr ki, Kцdцrlц sыrьalarы formasыnda olan sыrьalara indiki Gцrcцstan respublikasы яrazisindя (Dumanisi rayonu Иrqanчay kяndi, 4 saylы kurqan, forma vя hazыrlanma texnikasыna gюrя oxшardыr) tяsadцf edilmiшdir. Lakin bu fakt юzц bu sыrьalarыn yerli (Шяki), Hindistan mяnшяli olmasыna dair шяrh etdiyimiz mцlahizяlяri inkar etmir. Яksinя yuxarыda qeyd etdiyimiz qяdim ticarяt yolunun (Zaqafqaziyadan, konkret Azяrbaycandan vя чox gцman ki, Qanыx-Hяftяran vadisindяn keчmяklя uzaq Чin vя Hindistanыn Qara dяniz vя Aralыq dяnizi sahillяri ilя birlяшdirяn) keчdiyi яrazilяri dяqiq-

lяшdirmяyя yardыmчы olur. Yuxarыda qeyd etdik ki, bu beynяlxalq ticarяt yolu 1498-ci ilя qяdяr davam etmiшdir. Bu zaman mяsafяsindя hяtta antik dюvrdя bu yolun bяzi istiqamяtlяri dяqiqlяшdirilmiшdir. Potrokl Xяzяr dяnizini tяdqiq etmiш vя hяlя o zaman hesabatыnda yazmышdыr ki, Hindistan mallarы Xяzяr dяnizindяn Kцr чayыna vя oradan da Qara dяnizя daшыnыr. Antik vя ilk orta яsrlяrdяn indiki anlamda ipяk yolu daha da canlanыr vя Azяrbaycan bu marшrutda mцhцm mяntяqяlяrdяn biri kimi юz яhяmiyyяtini saxlayыr. Яyriчay vadisi, Qanыx (Alazan)-Kцr яrazilяri hяm su, hяm dя quru vasitяsi ilя bu ticarяtя cяlb olunur. Heч шцbhяsiz Qabыrrы (Июri) чayы vя Ceyranчюldяn keчmяklя Qara dяnizя olan marшrutu da qeyd etmяk olar. Bu ticarяt yollarы bu hissяdя Шяki vя Kombisena (яsas hissяsi Gцrcцstandadыr)

qяdim yaшayыш yerlяrinin qяdim tяrяqqi vя tяnяzzцlцnцn bяzi mяsяlяlяrinin araшdыrыlmasыnda mцяyyяn mяqamlar vardыr. Sarыca-Minbяrяk kurqanlar dцzц bizim sяyimiz vя tяqdimatыmыzla dцnya яhяmiyyяtli abidя kimi siyahыya gюtцrцlцb vя biz bu abidяnin mцhafizя zonasыnыn ilkin layihяsini hazыrlayыb Mяdяniyyяt Nazirliyinя tяqdim etmiшik. Beynяlxalq, юlkя daxili ticarяt yollarы xalqlarыn mяdяni яlaqяsindя, onlarыn yaxыnlaшmasыnda, bir-birindяn nailiyyяtlяri, yeniliyi, hяtta dini gюrцшlяri, яxlaq vя яnяnяlяri яxz etmяsindя, iqtisadiyyatыn bцtюvlцkdя vя ya tяrkib hissяlяrinin tяrяqqi vя tяnяzzцlцndя mцhцm rol oynayыr vя mяhz bu rol qяdim шяkililяrin uzaq Hindistan vя Чinlя, yeni texnologiya olan ipяk parчa vя чox gцman ki, ipяkчiliklя tanышlыьыnda mцtяrяqqi rol oynayыb. Arxeoloji abidяlяrdяn, xцsusяn qяdim yaшayыш yeri vя qяbir abi-

Кцдцрлц групуна аид 3 №-ли (1-7) вя 7 №-ли (8-17) курганлардан тапылмыш яшйалар. vilayяtlяri dя bir-birinя qovuшur. Onu qeyd edяk ki, antik vя ilk orta яsrlяrdя "...Qяbяlя, Шяki, Kombisena, Edjeri яrazicя яn bюyцk, siyasi cяhяtdяn яn mцhцm* яyalяtlяr idi vя o heч шцbhяsiz ki, indi itirdiyimiz vя hяqiqяtя qalanda xalqыn yaddaшыndan silinяn Kombisena Azяrbaycanыn (Шimali) ilk itirilmiш vя unudulmaqda olan torpaьыdыr. Иndi Qarabaь adы чяkilir, tяlяb edilir, lakin Araz Respublikasы, 1989-cu ildя itirilяn torpaqlarыmыz, qovulan yurddaшlarыmыz haqda danышыlmыr. Gюrцnцr Araz Respublikasы vя 1989-1990-cы ildя itirdiyimiz torpaqlarыn adlarы da iki nяsil dяyiшяndяn sonra tam unudulacaqdыr. Bu bir yana, hяyat isя dayanmыr. Qeyd etdiyimiz kurqanlar, daшdan dцzцlяn fiqurlar юzц bюyцk bir mяdяniyyяtin varlыьыndan soraq verir. Ишьal olunmuш, unudulmuш Kombisena torpaqlarыnda da bu kurqanlar юyrяnilir. Onlarыn varlыьы юzц qяdim mяnsubiyyяti, mifologiya vя dini gюrцшlяri яks etdirir". Bu mцlahizяdя SarыcaMinbяrяk kurqanlar dцzц vя

dяlяrindяn aшkar edilяn bяzi яшyalar (saxsы qablar vя s.) цmumi adla adlanыrlar - toxuculuq alяti vя ya alяt hissяsi adlandыrыlыr, bяzi qablar isя шamdan vя s. adla birlяшdirilir. Onlardan vя onlarыn bяzilяrindяn ipяk parчa istehsalыnda da istifadя edildiyini gцman etmяk olar. Bir mяsяlяyя dя toxunmaq istяrdim. Ovчular Xan yaylaьы-Qыzыlbяrя tяrяfdя Stalin repressiyasы dюvrцnя aid yeraltы ipяk sexi (kiчik manufaktura) aшkar ediblяr. *Bax: Fяridя Mяmmяdova "O nekotorыx voprosax istоriчeskoy qeoqrafii Albanii Ы v.do n.e.-VЫЫ v.n.e. sяh. 7" Bu fakt gюstяrir ki: 1) Шяki ipяkчiliyi qadaьalar dюvrцndя dя юzlяri цчцn чыxыш yolu tapыb; 2) Kiш чayы dяrяsi, Xan yaylaьы hцdudlarы Daьыstan, Шimali Qafqaz vя oradan Шяrq vя Qяrbя ticarяtdя iшtirak edib. Mяnim fikrimcя, festivallarda rяqslя, mahnы ilя yanaшы daha ciddi iш gюrmяk lazыmdыr. Hяmin yeri (yeraltы) tapыb, Иpяk yolu marшrutuna salыb, bюyцk bir turizm obyekti kimi dцnya turizm

№ 1 (135), Йанвар 2016

Интизар БЯДЯЛОВА, АMEA Arxeologiya vя Etnoqrafiya Иnstitutuнун ямякдашы

marшrutuna salmaq vя istehsalы ilin bцtцn fяsillяrindя яyani gюstяrmяk mцmkцndцr. Bu Marxalы daha da dцnyяvilяшdirяr. Tarixdяn mяlumdur ki, Иpяk vя Иpяk yoluna nяzarяt, hegemonluq bюyцk dюvlяt vя imperiyalarыn yaranmasы, чiчяklяnmяsi vя sцqutunda hяlledici rol oynamasa da, яhяmiyyяtli rol oynayыb. Tarixdяn mяlumdur ki, fatehlяr ticarяt yollarыna nяzarяt uьrunda mцbarizя aparmышlar. Ticarяt bюyцk imperiya yaratmaьa imkan verib. Mesopatamiyada Akkad чarы Sarqon bu vasitяdяn faydalanmышdыr. "Melikxu Hind чayы vadisi tяrяqqisi ilя (haran tяrяqqisi baшa dцшцlmяlidir-N.M.) яlaqяlяndirici olmuшdur... Akkad imperiyasы, ticarяtя vasitяsi ilя o zamankы dцnyanыn hцdudlarыna чatыr... Sarqon Antaliyaya tacirlяri yerli чardan qorumaq mяqsяdi ilя hяrbi yцrцш edir." Mцlahizяlяrimizi yekunlaшdыraraq qeyd etmяk lazыmdыr ki, Шяki bюlgяsi dя hяlя tunc dюvrцndя uzaq Чin vя Hindistanla яlaqя saxlamышdыr vя bu яlaqяlяrin saxlanmasыnda bu яrazinin dя daxil olduьu beynяlxalq ticarяt yollarы mцhцm rol oynamышdыr. Bu ticarяtdя ara yollarы eneolit dюvrцndяn miqrasiya vя яlaqяlяrdя bюyцk rol oynamыш daь keчidlяrini unutmaq olmaz. Kцdцrlц яrazisindя (Kцdцrlц toponimi юzц bяzi mяqamlara iшыq salыr) 7 saylы vя qismяn dя 8 saylы kurqandan aшkar olunmuш sыrьa daha чox barama qurdu formasыndadыr. Barama qurdu haqda tяsяvvцr hяtta onun totem olmasы elя Шяkidя formalaшa bilяr. Lakin haqqыnda bяhs etdiyimiz sыrьa vя kauri (xцsusяn kauri) Hindistandan gяlmяdir vя demяli mяdяni barama qurdu haqqыnda tяsяvvцr dя gяlmяdir. Bцtцn bunlara яsaslanaraq gцman etmяk olar ki, Шяkidя baramaчыlыq vя ipяkчilik qяdim tarixя malikdir. Иpяk istehsalы ipяk vя barama haqqыnda tяsяvvцr vя tanышlыqdan bir qяdяr sonra da baшlaya bilяr. Яvvяl palыd baramasы tanыnыb, totemlяшib, sonra ipяk! Lakin bцtцn bunlar Шяkidя ipяkчiliyin tarixini юyrяnmяkdя yardыmчыdыr. Шяkinin bu sahяdя dя qяdim tarixя malik olmasы, fяrqi yoxdur ya barama qurdu olsun, ya palыd barama qurdu olsun, totem sяviyyяsinя qaldыrыlmasы vя s. elя bir яnяnя yaratmышdыr ki, mяhz bu яnяnя, vяrdiш, torpaq vя yцksяk sяviyyяdя peшяkarlыq* Шяki ipяyinin шюhrяtini qяrinяlяrlя qoruyub saxlaya bilmiшdir. *Qeyd: Шяkidя Tюrя Salам adlы bir ipяk fabrikinin sahibi yaшayыb. Barama aчanlardan biri bir gцn ondan icazя istяyir ki, sяhяri gцn iшя gяlmяsin, bir eшшяk daшqasы чыr-чыrpы yыьmaьa getmяlidir. Sahibkar isя ona deyir ki, sabah yox, o biri gцn getsin. Baramaaчan usta sяhяri iшdяn evя gedяndя gюrцr ki, hяyяtindя bir eшшяk daшqasы чыrpы var (tяndir цчцn). Sahibkara tяшяkkцr edib, яvяzini юdяmяk istяyяndя Tюrя Salам deyir ki, a bala, sяn bir gцn meшяdя barmaqlarыnы elя cormalayacaqdыn ki, bir ay mяnя Ы “klas” ipяk vermяyяcяkdin. Mяnim hяm baramam, hяm dя ipяyim korlanacaq, mцшtяrilяrim qaчacaqdы. Get iшinя, halalыn olsun. Иndi onun fabriki abidя кими горунмалы олдуьу щалда, яксиня даьыдылыб, йериндя чox-mяrtяbяli bina инша едилиб...


№ 1 (135), Йанвар 2016 Щябибулла МАНАФЛЫ,

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.19

"Azяrbaycanda ipяkчiliyin tarixindяn"

АМЕА Шяки Реэионал Елми Мяркязинин елми ишчиси, АДПУ-нун Шяки филиалынын баш yoldaшlarыnыn bir-bir hяbsя atыldыьыnы gюrdцkdя цrяyinin dяrinlikмцяллими

(Йазы Азярбайъанда Илк дяфя чап олунур)

Йазыны русъадан тяръцмя едян вя “Юн сюз”цн мцяллифи

Юn sюz Sюvet kommunist dюvlяt idarяetmя sisteminin totаlitar mahiyyяtiylя Stalin kultunun monolitliyindяn tюrяnяn repressiya adlы iblis onu 50 yaшыnda yaxaladы. Bu qяdяr юmцr sцrdц professor Яziz Qubayduлlin. Onun Altay daьlarыndan Egey dяnizinя qяdяr uzanan nяhяng bir яrazidя mяskunlaшmыш Altay, Orta Asiya, Volqaboyu, Qafqaz vя Anadolu tцrklяrinin tarixiylя baьlы apardыьы araшdыrmalar юz яhяmiyyяtini, aktuallыьыnы indi dя saxlayыr. Яziz Qubayduлlinin adы yazdыьы elmi яsяrlяrя, yaratdыьы tцrkologiya mяktяbinя gюrя Azяrbaycanыn elm vя maarif tarixinя hяmiшяlik hяkk olub. Onun tцrk tarixi sahяsindя apardыьы araшdыrmalarla 1937-ci ildя mяruz qaldыьы ittihamlarы uzlaшdыran zahiri motivlяr bolшevik mцstяntiqlяrin iшinя yaradы. Hяmin il sentyabrыn 16-da bu ittihamlarыn son redaktя olunmuш variantыnda bildirilirdi ki, Я.Qubayduлlin цmumittifaq miqyasыnda яksinqilabi fяliyyяt gюstяrяn pantцrkist tяшkilatыn mяrkяzi orqanыna mяnsub olub. Hяmin tяшkilat юz qarшыsыna яhalisi яsasяn tцrk mяnшяli olan milli respublikalarы silahlы mцbarizя yolu ilя SSRИ-dяn ayыrыb vahid tцrk tatar dюvlяti yaratmaq mяqsяdi qoyub. Я.Qubayduлlin bu tяшkilata yeni adamlar cяlb etmяk цчцn Tatarыstan, Юzbяkistan, Krыm vя Azяrbaycanda tяbliьat iшi aparыb. Alimin 12443 nюmrяli istintaq iшindяki saxta sяnяdlяrdяn mяlum olur ki, onu hяm dя юzцnцn yaratdыьы tяxribatчы qrup vasitяsiylя Azneft mяdяnlяrindя ziyanverici яmяllяr tюrяtmяkdя ittiham ediblяr. Яlbяttя, bцtцn bunlar siyah boyalы iftira vя bюhtanlardan юzgя bir шey deyildi. Я.Qubayduлlinin istintaq qovluьundakы saxta sяnяdlяrя mяxsus baшlыca diqqяt чяkяn cяhяt kommunist-daшnak mцstяntiqlяrin qeydlяridir. Bu qeydlяrя gюrя ona qarшы yюnяlяn ittihamlar guya юzцnцn etiraflarыnыn nяticяsi kimi meydana gяlib. Bяs, Я.Qubayduлlin etmяdiyi cinayяtlяri nяdяn etiraf etmiш, nя цчцn юzцnя bюhtan atmышdыr? Яlbяttя, dяhшяtli iшgяncяlяr hesabыna. Elя iшgяncяlяr ki, insanыn buna dюzmяsi qeyrimцmkцn idi. Mяn, kommunist-daшnak ifadяsini tяsadцfяn iшlяtmяdim. Axы, xatыrlamalar чox zaman gerчяkliyi niшan verяn kordinatorlar funksiyasыnы daшыyыr. Azяrbaycanыn gюrkяmli ziyalыlarыna H.Cavid, M.Mцшfiq, Я.Cavad, S.Hцseyn, S.Mцmtaz, Sanыlы, Talыblы, Xuluflu, T.Шahbazi, B.Чobanzadя, Я.Qubaydulin vя onlarca baшqalarыna qarшы irяli sцrцlяn saxta ittihamlarы o zaman юlkя-mizя rяhbяrlik edяn M.C.Baьыro-vun yaratdыьы mцnbit шяrait nяti-cяsindя Azяrbaycanыn hцquq-mцhafizя sistemindя шяbяkя ya-ratmыш Qalustyan, Qriqoryan, Avanesov, Mortirosov, Asaturov, Sumbatov tяrtib etmiш vя belяcя xalqыmыzdan qisas almышdыlar. Я.Qubayduлlinin юmцr kitabыnda yuxarыda sюylяnilяn mяtlяblяrlя яlaqяdar olduqca ibrяtamiz bir epizod var ki, onun цzяrindяn sцkutla keчmяk olmaz. 1937-ci ildя tuthatut baшlandыqda,

lяrindя saxladыьы gizlinlяri, heч kimя deyя bilmяdiyi mцbhяm gerчяkliklяri oьluna danышmыш, onunla dяrdlяшmiшdir: "Salman, oьlum, mяnim sяninlя aчыq kiшi sюhbяtim var. Yaxыn gцnlяrdя mяni tutacaqlar. Юlkяdя vяziyyяt belяdir, qardaшыm. Mяnim iш yoldaшlarыmыn vя dostlarыmыn чoxunu artыq tutublar. Nюvbя mяnя dя чatacaq. Bu, ola bilsin ki, bu gцn, yaxud sabah baш versin. Mяni nяdя gцnahlandыrdыqlarы haqqыnda sяnя sonralar nя demяlяrindяn asыlы olmayaraq mюhkяm яmin ol: Mяn xalq vя Vяtяn qarшыsыnda heч nяdя gцnahkar deyilяm. Mяnim vicdanыm tяmizdir vя heч nяdяn qorxmuram. Sяn yaxшы bilirsяn, mяn bцtцn юmцr boyu gяrgin iшlяmiшяm, gяnclяri юyrяtmiшяm, яsяrlяr yazmышam. Xalq яmяllяrimя gюrя, яsяrlяrimя gюrя mяni dяyяrlяndirяcяk. Onsuz da яdalяt nя vaxtsa bяrpa olunacaq. Ancaq Stalinin юlцmцnц gюzlяmяk lazыmdыr. Onda bizim cяmiyyяtin demokratiklяшdirilmяsi baшlayacaq, ilbяil geniшlяnяcяk vя artacaq. Sяn buna inan vя gюzlя". Beyin-qяlb metamorfozasы kimi tяzahцr edяn bu sюzlяrin aьrы-acыsыnы yяqin ki, Salman bцtцn hяyatы boyu yaшamыш, lakin eyni zamanda atasыnыn totаlitar rejimin gяlяcяk nяsillяr tяrяfindяn islah olunacaьыna inam ifadя edяn vя uzaqgюrяnliyini tяsdiqlяyяn fikirlяri, onlarыn doьurduьu assosiasiyalar hяm dя onun цчцn uzun mцddяt tяsяlli mяnbяyi olmuшdur. Яziz Salah oьlu Qubayduлlin 1887-ci ildя Kazan шяhяrindя tacir ailяsindя dцnyaya gюz aчыb. Юncя mяdrяsя, sonra isя gimnaziya tяhsili alыb. Adilikdя qeyri-adilik onun hяyat yolunun fяrqlяndirici cяhяti olub. Valideynlяrinin istяyinя rяьmяn nя din xadimi, nя dя tacir olmaq istяmяdi. Mяшhur Kazan Universitetinin Шяrqшцnaslыq fakцltяsinя daxil olub, 1916-cы ildя orada tяhsilini baшa vurdu. Hяmin il universitet diplomu ilя bahяm zadяgan rцtbяsi alsa da ona bюyцk шяhяrlяrdя yaшamaq yasaq edildi. Чцnki mцtlяqiyyяt dюvlяt idarяetmя sisteminя xas olan qaydalara qarшы яks mюvqedя qяrar tutmuшdu. Kiчik Troisk шяhяrindя mяskunlaшmasы bu qadaьa ilя baьlы idi. Elmi vя bяdii yaradыcыlыьa da elя orada baшlayыb. "Mark Polo monqol tarixinin tarixчisi kimi" adlы diplom iшini ilk elmi яsяr olaraq mяhz Troisk шяhяrindя чap etdirib. 1917-ci il fevral inqilabы, onun doьma шяhяri Kazanda yaшamasыna mane olan hцquqi sяdlяri aradan qaldыrdы. Я.Qubayduлlinin Kazan hяyatы 1925-ci ilя kimi davam etdi. Я.Qubayduлlin Azяrbaycan SSR maarif komissarыnыn dяvяti ilя 1925-ci ildя Bakыya gяlir, Universitetdя Azяrbaycan vя digяr tцrk xalqlarыnыn tarixindяn mцhazirяlяr oxumaьa baшlayыr. Цmumiyyяtlя, XX yцzilin 20-ci illяrinin ikinci yarыsыnda universitet tяhsilinin vя elmi tяdqiqat iшlяrinin mяzmun, mahiyyяt baxыmыndan tцrklяшdirilmяsindя, baшqa sюzlя desяk millilяшdirilmяsindя Я.Qubayduлlinin яvяzsiz xidmяtlяri olub. O, 1925-cы ildя keчirilяn Ы цmumittifaq Tцrkologiya qurultayыnda "Tцrk-tatar xalqlarыnыn tarixi яdяbiyyatыnыn inkiшafы" adlы mяruzя ilя чыxыш edib. Elmi ictimaiyyяt elя bu qurultayыn gediшindя onun Moskvanыn mцxtяlif elmi nяшriyyatlarыnda чap edilmiш "Tatar tarixi kitabы", "Tatar burjuaziyasы tarixindяn", "Xяzяrlяrin mяnшяyi haqqыnda qeydlяr" vя baшqa mяqalяlяriylя tanыш olub. Я.Qubayduлlin bu elmi

iшlяrя gюrя Azяrbaycan Dюvlяt Universitetinin Шяrq tarixi fakцltяsinin dosenti seчildi. Az sonra Pedaqoji Иnstitutun ictimaiyyat-tarix шюbяsinin dekanы tяyin edildi. Я.Qubayduлlin цчцn 20ci illяrin sonu elmi yaradыcыlыq baxыmыndan son dяrяcя uьurlu olub. Hяmin dюnяmdя onun qяlяmindяn чыxan, yцksяk elmi sяviyyяsinя gюrя fяrqlяnяn mяqalяlяrin statistikasы necя gяrgin vя intensiv iшlяdiyini tяsdiq edir: 1. "Cяnubi Qafqazыn mцsяlman юlkяlяrindя qulчuluq tari-

zыrlayыb. 1935-ci ildя isя Bakыya qayыdыb yenя elmi vя pedaqoji fяaliyyяtini davam etdirmяyя baшlayыb. Иntellektual fяaliyyяt onun ruhunun hяqiqi цnsцrц idi. Шяrin mцcяssяmяsi kimi tяzahцr edяn repressiya bir mцddяt iшgяncяni, iztirabы hюkmran qцvvяyя чevirdi. Onun pяncяsindяn qurtulmaьыn yeganя yolu mяnяviyyata mяxsus hяr шeydяn, yяni insanlыqdan imtina etmяk idi. Bunu bacarmadыьыna gюrя repressiyanыn qurbanыna чevrilяn, lakin heчliyя dюnmяyяn, var olmaqda,

Яziz Qubayduлlin xindяn".

2. "Ermяni mяnbяlяri Azяrbaycanыn monqol dюvrц tarixin юyrяnmяk цчцn material kimi". 3. "Azяrbaycanda xan vя xяzinя яkinчiliyi". 4. "XЫX яsrdя Azяrbaycanda feodal sinfi vя kяndlilяr" 5. "Azяrbaycanda ipяkчiliyin tarixindяn". 6. "XЫX яsrdя Azяrbaycanda imtiyazlы siniflяrin say tяrkibi haqqыnda mяlumat". 7. "Rus universitetlяrindя ilk tцrk pedaqoqlarы". 8. "Юzbяk xalqыnыn mяnшяyi problemi". 9. "Puqaчovшina vя tatarlar". 10. "Volqaboyu tatarlarыnыn sosial inkiшafыnыn mяrhяlяlяri". 11. "Azяrbaycan bяylяri vя onlarыn asыlы kяndlilяri". 12. "Tatarlar iьtiшaш dюvrцndя". XX yцzilin 30-cu illяrinin lap baшlanьыcыnda bolшevik rejiminin mцtяhяrrik dцшцncя tяrzinя xas olan яsassыz tяnqidlяrlя onun yaradыcыlыq imkanlarыnы mяhdudlaшdыrmaьa baшladыlar. Elmi yaradыcыlыьa olan hяvяsinin boьulmasыna yюnяlяn cяhdlяr gцn-gцndяn artdы. Elm vя tяhsil naminя чalышmaq kimi fяzilяtdяn tяdricяn mяhrum edildiyini gюrяn Я.Qubaydulлin Azяrbaycanы tяrk edib юncя Pyatiqorskidя, daha sonra Kazanda mяskunlaшыb. 1933-1934-cц illяrdя Kabarda-Balkar vя Kazan Pedaqoji Иnstitutlarыnda mцhazirяlяr sюylяyib, "Kabarda-Balkarda feodal mцnasibяtlяrinя dair materiallar" adlы elmi iш yazыb. Tarixчilяrin mцшtяrяk olaraq yazdыqlarы "Tatarыstan tarixi" яsяrini чapa ha-

mюvcud olmaqda davam edяn Я.Qubayduлlin, gяlяcяkdя var olacaqdыr. Яziz Qubayduлlin "Azяrbaycanda ipяkчiliyin tarixindяn" adlы iri hяcmli elmi mяqalяni 1927-ci ildя yazыb. Hяmin dюnяmя xas olan ictimai-siyasi situasiyanыn baшlыca юzяlliyi rus xalqыnыn, onun dilinin, mяdяniyyяtinin, tarixinin Sovet Иttifaqыnыn bцtцn digяr xalqlarы цzяrindя hegemonluьunu, dominantlыьыnы tяmin etmяk цчцn aparыlan tяbliьatыn hяr шeyi цstяlяmяsiylя xarakterizя olunur. Azяrbaycanda mяdяniyyяt naziri funksiyasыnы daшыyan adamыn M.Я.Sabirin yaradыcыlыьыna Mayakovskinin tяsirindяn bяhs etmяsi bu tяbliьatda yol verilяn яndazяsizliyin, mяntiqsizliyin son hяddi idi. Rяsmi tяbliьat XЫX yцzilin яvvяllяrindя Azяrbaycanыn Rusiya imperiyasы tяrяfindяn iшьal olunmasыnы xalqыn xan despotizmindяn xilas edilmяsi kimi qяlяmя verirdi. Belя bir ictimai-siyasi mцhitdя meydana gяlяn "Azяrbaycanda ipяkчiliyin tarixindяn" яsяri bu tяbliьat xorunun vяhdяtini pozurdu. Яziz Qubayduлlin mюtяbяr qaynaqlara яsaslanaraq XЫЫЫ yцzildяn XVЫЫЫ yцzilяdяk Avropada яldяn-яlя gяzяn, hяmin qitяdя bir nюmrяli ipяkчilik юlkяsi hesab edilяn Иtaliyada "Сeta siechi, acchi" - Шяki ipяyi, "Seta gangia" - Gяncя ipяyi adlarы ilя шюhrяt qazanan ipяk mяmulatlarыnыn istehsal edildiyi Шяki vя Gяncяdя bu unikal tяsяrrцfat sahяsinin mяhz rus iшьalыndan sonra, XЫX yцzilin 20-30-cu illяrindя tяnяzzцl mяrhяlяsini yaшamasыndan bяhs edib. Mцxtяlif arxiv materiallarыnda яksini tapan

faktlara sюykяnяrяk tяnяzzцlцn sяbяbini "xяzinяyя mяxsus tut ipяk baьlarыnda шяrqя mяxsus despotik quldarlыьыn xцsusiyyяtlяriylя rus tяhkimчilik sisteminя aid olan qaydalarыn bir-birinя чulьaшmasыnda gюrцb". Я.Qubayduлlin elmi faktlarыn, dяlillяrin daшыdыьы mяzmun, mяna yцkцndяn tяhlil vasitяsi kimi istifadя edяrяk sцbut edir ki, rяncbяrlяr xяzinя tut ipяk baьlarыnda davamlы aьыr яmяklя mяшьul olduqlarыna baxmayaraq, hяtta ailяlяrini qarыn dolusu чюrяklя tяmin edя bilmяyiblяr. Onlar aclыqdan baшqa heч nя vяd etmяyяn bu aьыr gцzяrandan vя nяzarяtчilяrin zorakы яmяllяrindяn xilas olmaьыn yolunu tut ipяk baьlarыnы tяrk edib qaчmaqda gюrцblяr. Rus zabiti Svexovski hяrbi qцvvяdяn istifadя edяrяk tut ipяk baьlarыndan qaчan rяncbяrlяri vя rяiyyяti (dюvlяt kяndlilяri) yenidяn geri qaytarmыш, hяmin aьыr шяrtlяr altыnda iшlяmяyя mяcbur etmiшdir. Buna tяhkimчilikdяn юzgя nя ad vermяk olar?! Яlbяttя, imperiyanыn iqtisadi maraqlarы olduqca gяlirli olan bu unikal tяsяrrцfat sahяsindя inkiшafa yol aчan tяdbirlяrin hяyata keчirilmяsini tяlяb edirdi. Buna cяhd edilib. Ancaq, чarizmin bцrokratik dюvlяt idarяetmя sistemi ipяkчilik tяsяrrцfatыnda tяrяqqini tяmin etmяyя heч cцrя imkan vermяyib. Я.Qubayduлlin vяziyyяtя aydыnlыq gяtirmяk цчцn professor Kuzevetteranыn Ы Nikolayыn hakimiyyяt baшыnda olduьu dюnяmi xarakterizя edяn fikrindяn iqtibas olaraq bяhrяlяnib. Professor yazыrdы: "Bu, bцrokratiyanыn dayandыьы yerdя aramsыz qaчыш dюvrц idi. Fяaliyyяt gюstяrmяyя borclu olan чinovniklяr, gimnastika tяmrinlяrini yerinя yetirяn idmanчыlar kimi daim hяrяkяtdя olsalar da heч bir istiqamяtdя irяli getmirdilяr". Я.Qubaydulлinin milli mяnlik, milli lяyaqяt mюvqeyindяn tцrk tarixшцnaslыьыna dair apardыьы araшdыrmalar ona olduqca baha, hяyatыnы itirmяsi hesabыna baшa gяldi. Moskvanыn daha чox "xalq dцшmяni" ifшa edilmяlidir tяlяbini yerinя yetirяn M.C.Baьыrov AK(b)P MK -nыn 1937-ci il mart plenimuнda mяruzя ilя чыxыш edяrяk bildirib ki, Azяrbaycan dili vя tarixi цzrя kadr hazыrlayan mцяllimlяrin iчяrisindя Ruhulla Axundovun rяhbяrliyi altыnda aparыlan яksinqilabi iшlяrin цstцnц aчmышыq. Bu iшin tяшkilatчыsы olan mяrkяzin digяr respublikalarla, o sыradan Bяkir Чobanzadя vя Яziz Qubayduлlinin шяxsindя Krыm vя Tatarыstanla sыx surяtdя яlaqяsi olub. Onun dilindяn qopan bu sюzlяr hяm B.Чobanzadя, hяm dя Я.Qubayduлlin цчцn юlцm hюkmцnя bяrabяr olub. "Xalq dцшmяni" epiteti vurularaq mяhv edilяn belя yaradыcы insanlarыn яsяrlяri o zaman qadaьan olunmuш яdяbiyyat siyahыsыna salыnыr vя чapыna rцsxяt verilmirdi. O цzdяn Я.Qubaydulлinin qяlяmя aldыьы bir sыra яsяrlяr, hяmчinin "Azяrbaycanda ipяkчiliyin tarixi" mяqalяsi dя bu aqibяtя tuш gяlib. Tяxminяn 90 il яrzindя makina yazыsы шяklindя toz basmыш arxivlяrdя, kilid altыnda saxlanыlan bu яsяr indiyяdяk iшыq цzц gюrmяyib. Dцшцndцm ki, Яziz Qubaydulлinin iшыqlы vя яziz xatirяsi fonunda onun bu яsяrini doьma dilimizя tяrcцmя edib yazdыьыm юn sюzlя birgя чap etdirяrяmsя, ipяkчiliyin tяnяzzцl etdiyi indiki dюnяmdя heч dя faydasыz olmaz.

(Арды вар)


ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.20

№ 1 (135), Йанвар 2016

Yer qabыьыnda baш verяn ehtizasi hяrяkяtlяr vя Yer qabыьыnыn geokimyяvi mцhit tiplяri arasыndakы qarшыlыqlы яlaqяlяr Щцсейн МУСТАФАБЯЙЛИ

16S

32

+ neytron

+ 9F19

1H

1+ C12 6

Bu istiqamяtdя gedяn istilik-nцvя reaksiyalarы hяm dя Шяки Реэионал geosinklinal proseslяr nяticяЕлми Мяркязи sindя yer sяthindя kцkцrd ele"Landшaftшцnaslыq" mentinin miqdarыnыn anomal шюbяsinin rяhbяri, miqdarda artmasыnыn qarшыsыnы э.-м.е цзря almыш olur. фялсяфя доктору Sяciyyяvi minerallarыn яmяlя gяlmяsi geokimyяvi (Яввяли ютян сайымызда) mцhitin fiziki-kimyяvi xцsusiyyяtlяri ilя яlaqяdar olaraq baш Ehtizasi hяrяkяtlяrin verir. Ona gюrя dя hяr bir ehtimцxtяlif nюvlяri planetimizin zas tipinя uyьun olan tektoniki ayrы-ayrы bюlgяlяrindя mцшa- mцhitlяrin mцxtяlif яrazilяrdя hidя edilir. Daha gцclц epeyro- fяrqli zaman hцdudlarыnda tяsir genik ehtizaslar Alp-Himalay etdiyini vя daha sяciyyяvi vя And-Kordilyer daь silsilяlяri mяhlulun da mюvcudluьunu яrazilяrindя mцшahidя olunur. qяbul etmяk olar. Hipotetik Bюyцk sяhra vя Яrяbistan yarы- olaraq яmяlя gяlя bilяcяk minmadasы яrazilяrindя dalьavari erallarla birgя bu uyьunluьu ehtizaslar, Kanada, Skandi- aшaьыdakы kimi qяbul etmяk naviya yarыmadasы яrazilя- olar (Ъяdvяl №2). rindя - evstatik ehtizaslar, QaEhtizas tiplяri ilя sяzaxstan, Mancuriya яrazilя- ciyyяvi minerallar arasыnda rindя dюvrц ehtizaslar, Avst- olan яlaqяlяrin mюvcudluьunu raliya, Tibet vя s yayla яra- bu minerallarыn yaranmasыnda zilяrindя evtetik ehtizaslar, rol oynayan mцhцm kimyяvi Rusiya vя Mяrkяzi Avropanыn elementlяrin formalaшdыrdыьы dцzяnlik hissяlяrindя iqlim eh- geokimyяvi шяraitlя baьlы oltizaslarы, Qafqaz, Sibir, Mяr- duьunu fяrz etmяk olar. Hяr bir kяzi Шimali Amerika яrazilя- kimyяvi elementin fon gюstяririndя isя qlobal istilяшmя ehti- cilяrinin цstцnlцyцnя malik zaslarыna malik litosfer tavalarы- olan, юzцnяmяxsus mineral na aid olunurlar. Ehtizasi pros- birlяшmяlяrin aparыcы rolunun eslяrin gediшindя Ba mineral- tяzahцr etdiyi sistemlяшdirlarы mцhцm rol oynayыrlar. mяdя biz hяm dя suxurlarыn Viterit, barit, baritokalsi, san- uyьun aqreqat nюvlяrinin vя bornit, benitoit minerallarы mцx- minerallarыn kristallik quruluшtяlif fiziki-kimyяvi шяraitlяrdя larыnыn mцvafik nюv mцxtяlifliyiяmяlя gяlir vя ehtizasi hяrя- ni nцшahidя edя bilяrik kяtlяrdя xцsusi яhяmiyyяt (Ъяdvяl №3). Yer qabыьыnda kяsb edirlяr. Epeyrogenik, baш verяn evtetik ehtizaslara dюvrц evtetik ehtizaslarda ba- aid qraviyasion rejimlяr zit, dalьavari viterit, qlobal hidrotermal tipli faydalы qazыnistilяшmя ehtizaslarыnda bazi- tыlarыn, dюvrц ehtizaslara aid tokalsit mineralыnыn iшtirakы mц- struktur rejimlяr isя neft-qaz hцm яhяmiyyяt kяsb edir. Bu yataqla-rыnыn яmяlяgяlmяsinя minerallarыn keшidlяnяrяk top- sяbяb olduьu ehtimal edilir. lanmasы mцxtяlif geodinamiki Geoloji fяallыq nяticяrejimя malik olan okeanыn vя sindя, xцsusilя zяlzяlяlяr baш dяnizlяrin litoral zonalarыnыn verdiyi mцtяhяrrik enmя zongumlu чюkцntцlяrindя daha alarыnda yeraltы sular da bяzi чox rast gяlinir. Ehtizasi hяrя- mikroelementlяrlя zяnginlяшirkяtlяrin bцtцn genetik tiplяrinin lяr. Mяsяlяn, qravitasion sular ayrы-ayrыlыqda mineral birlяш- dяmirlя, tektoniki sular flцozla, mяlяr assosiasiyalarы ilя, onlar vulkanik sular xlorla, orogenik da юz nюvbяsindя kimyяvi ele- sular kцkцrdlя, diffuzion sular mentlяrlя яlaqяdar olacaьы heч hidrogenlя, adsorbsion sular bir шцphя doьurmur. Ba-ultra- karbonla vя s. elementlяri ilя metamorfik vя postmaqmatik yцksяk fon yaradыrlar. Bir чox proseslяr цчцn tipomorf ele- hallarda bu tipli sular mяhment kimi tanыnыr vя manqanlы, lullarыn mцxtяlif nюvlяri kimi dя kaliumlu, kцkцrdlц vя maqnez- bir-birlяrindяn fяrqlяnirlяr doyiumlu geokimyяvi mцhitlяrdя muш mяhlullarda Na - elemenюzцnяmяxsus tяrzdя miqrasi- ti, hidrotermal mяhlullarda - S ya etmя xцsusiyyяtlяri ilя sя- elementi, termal mяhlullarda ciyyяlяnir. Fe - elementi, dяrinlik mяhlulYer qabыьыnыn fяal geo- larыnda Mg, qalыq mяhlullarda sinklinal qыrышыqlыьы яrazilяrindя U - elementi daha чox iшtirak Alp-Himalay vя And-Kordilyer edir. daь silsilяlяrinя aid olan epeyYer qabыьыnыn ehtizasы rogenik ehtizas tiplяrindя Mn- hяrяkяtlяrinin tяsiriilя fяaliyyяt elementinin geokimyяvi mцhi- gюstяrяn geodinamiki rejimtindя konvergent zonalarda lяrin яmяlя gяtirdiklяri tektoniki kцkцrd elementinin fяaliyyяti mцhitlяr яslindя geokimyяvi nisbяtяn zяiflяdiyi vя яksinя mцhit tiplяrinisяciyyяlяndirяn H,C,F-elementlяrinin geo- kimyяvi elementlяrin yцksяk kimyяvi mцhitlяrinin яraziyя fon miqdarlarыnыn fiziki-kimyяvi gюrя paylanmasыnыn xeyli art- proseslяri hansы istiqamяtя dыьы mцшahidя olunur. Vulkanik yюnяltmяsi ilя dя tяyin edilir. proseslяrdя yцksяk fona malik Bяzяn tektoniki, oreollar adы olan kцkцrd elementinin miq- altыnda baшa dцшцlяn bu geodarinin epeyrogenik ehtizas kimyяvi mцhit tiplяrini epeyrozonalarыnda azalmasы yяqin ki, genik vя orogenik proseslяrdя yцksяk neytron fяallыьы шяrai- iшtirak edяn kimyяvi element tindя onun - H, C vя F - ele- toplantыlarыnыn mюvcud tektoniki mentlяrinя bюlцnmяsi ilя nя- hяrяkяtя uyьun olaraq paylanticяlяnяn istilik nцvя reaksiyasы masы kimi qяbul edirlяr. ilя яlaqяdardыr. Tektoniki proseslяrlя яlaqяdar

olaraq kimyяvi elementlяrdяn H, C, U, S, F, P, Cl, Fe, Mg, Mn, K vя s. miqrasiya edirlяr. Иstяr seysmiki hadisяlяr zamanы vя istяrsя dя uчqun, sцrцшmяlяr vя s. yerdяyiшmяlяrdя bu elementlяrin iшtirak asanlыqla izlяnilir. Yuxarыda adlarы gюstяrilяn kimyяvi elementlяr юz fiziki mahiyyяtlяrinя gюrя mцxtяlif proseslяrdя tяsirli ola bilяrlяr. Mяsяlяn, fiziki xassяsinя gюrя daha чox uчuculuq xassяsi daшыyan H, hяm dя yanma, partlama, sыxыlma xassяlяrinя dя malikdir. C - elementi maddяlяrя kюvrяklik xassяsi verir. Bununla yanaшы yanma vя qopma xassяlяri dя

Nяticя Geokimyяvi mцhitin gюstяricilяri rolu oynayan яsas kimyяvi elementlяrin-Fe, Mg, Mn, F, S, K, C-un vя kюmяkчiCa, Na, P, H, U-ыn yцksяk fon miqdarlarы, onlarыn mцxtяlif яrazilяrdя юzlяrinя mцvafik surяtdя tsiklik olaraq dяyiшmя sыralarы, Yer qabыьыnda baш verяn ehtizasы hяrяkяtlяrin genetik tiplяri, bu tiplяrdя yer alan geoloji proseslяr vя habelя bu proseslяrin fяallыq gюstяrdiyi geodinamiki rejimlяrin fiziki kimyяvi xarakterinin mцяyyяn edilmяsindя istifadя

1,00%-я qяdяr olan kimyяvi elementlяr) yaratdыqlarы kritik hяddlяrin formalaшdыqlarы geokimyяvi mцhitlяr sцxur, mineral vя filizяmяlяgяtirmя proseslяrindя xцsusilя daha bюyцk яhяmiyyяt daшыyыrlar. Mezoelementlяrin bir neчяsinin kritik hяdlяrinin birlikdя tяsirinin nяticяlяri dя birbirlя-rindяn xeyli fяrqlяnir; mяsяlяn, mis-polimetal filiz yataqlarыnda S-C , qurьuшun vя sink yataqlarыnda isя yerlяшdirici чюkmя sцxurlar S-Mn mezoelementlяrinin yaratdыqlarы kritik hяdli geokimyяvi mцhitlяrlя xarakterizя olunurlar.

Cяdvяl №2. Tektoniki ehtizaslar vя geodinamiki -geokimyяvi rejimlяr arasыnda genetik яlaqяlяr. Ehtizaslar - rejimlяr geodinamika - kim. elem

Mяhlullar

Minerallar

Dalьavari eht- struktur hidravlik rej-qaxma + dreyf K, Na, Ca, Mn

Qяlяvi mяhlullar

gips -CaSO4 x 2H2O pirolyuzit -MnO2

Dюvrц eht - qazbasqыlы rej - dreyf + enmя - O

bufer mяhlullar

pirrotin -FeS

Mцhit- evstatik ehtiz. - hidrodinamik. rej-dreyf + qalxma + enmя - C, Ca,Mg

neytral mяhlullar

kalsit - CaCO3

Epeyrogenik eht.-tektonik qalxma + enmя - C, S, U

turш mяhlullar

Evtetik eht - qravitasion rej - qalxma - H ,F , Fe

kolloid mяhlullar

mцяyyяn qяdяr bu kimyяvi elementlя baьlыdыr. Kцkцrd elementi (S) sыxыlma, dartыlma elastiklik xassяlяrinin, flцor elementi (F) яridici, fosfor (P) yanma vя iшыqvermя, xlor elementi (Cl) yapышqanlыq, aьar-

oluna bilяr. Yer qabыьыnda baш verяn ehtizas tiplяri planetimizin ayrы-ayrы hissяlяrindя mцxtяlif geokimyяvi mцhitlяrin tяsiri altыnda юzцnяmяxsus geoloji inkiшaf tarixi keчirlяr. Bu

barit - BaSO4 maqnetit - Fe3O4 Mцxtяlif ehtizas tiplяrinin fяrqli geodinamiki rejimlяrinя uyьun olaraq temperatur, tяyziq vя aparыcы makroelementlяrin qatыlыьыnыn dяyiшildiyi шяraitdя yaranan suxur mяhlullarы hяm dя mцxtяlif tipli

Cяdvяl №3. Minerallar-aqreqat formasы -kristallik quruluш vя geokimyяvi mцhit arasыnda genetik яlaqяlяr. Minerallar

Geokimyяvi mцhit

Aqreqat formasы

Kristallik quruluш

barit - BaSO4

S

bцtюv

rombik singoniya

pirrotin - FeS

O

vяrяqvari

heksaqonal singoniya

qips - CaSO4 х 2H2O

K

lifli

monoklinik singoniya

plagioklaz - KAlS13O8

Mg

torpaqvarы

triklinik singoniya

pirolyuzit - MnO2

Mn

pulvarы

tetraqonal singoniya

maqnetit - Fe3O4

Fe

dяnяvяr

kubik singoniya

kalsit - CaCO3

C

qabыqvarы

triqonal singoniya

dыcыlыq, uran (U) yumшaqlыq xassяlяrinin suxurlarda юzцnц biruzя vermяsinя sяbяb olur. Plikativ dislokasiyalarыn yaranmasыnda H, S, Cl elementlяrinin yumшaldыcы, яridici vя plastiklik keyfiyyяtlяri yer alыr. Dizyunktiv dislokasiyalarыn formalaшmasыnda iшя C, K, F- elementlяrinin yaratdыqlarы fizikikimyяvi xassяlяr hesabыna kюvrяklik, yanma, яyilmя, sыxыlma vя s. keyfiyyяtlяrin tяzahцr etdiyinin шahidi oluruq.

zaman U-lы geokimyяvi mцhitdя Si, Al elementlяri mantiyanыn yer sяhtinя doьru, Fe-lu geokimyяvi mцhitdя Fe, Mg elementlяri яksinя nцvяyя doьru шaqцli vя Mg-lu geokimyяvi mцhitdя Mg-elementinin yцksяk fonunun yaratdыьы tяyziq qцvvяsi dяrinlik yarilmalarыndan kяnarlara doьru цfцqi istiqamяtli hяrяkяtlяrя sяbяb olmasы ehtimal edilir. Mezoelementlяrin (orta miqdarы 0,01%-dяn -

sulardan (sedimentasiya, yuvenil, kondensasiya, чat vя s.) formalaшdыqlarыna gюrя tяrkiblяrindя Fe, Mg, K, Na, Ca, C, H, F, S, Mn vя s. kimi geokimyяvi mцhit яmяlя gяtirяn kimyяvi elementlяr daшыyыrlar. Geokimyяvi mцhitin mцxtяlifliyi ilя яlaqяdar olaraq tяbiяtdя sedimentasiya, eroziya, mяhlul tiplяri vя bu amillяrlя uzlaшan mineral assosiasiyalar vя onlarыn kristallik quruluшlarы da mцvafik surяtdя dяyiшirlяr.


№ 1 (135), Йанвар 2016

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.21

Д ДЙ ЙП П э эу уш шя яс си и TЯBLИЬAT-TЯШVИQAT KAMPANИYASЫ ШЯKИ ШЯHЯR-RAYON POLИS ШЮBЯSИNИN DЮVLЯT YOL POLИSИ BЮLMЯSИ ШЯHЯRИN TЯHSИL MЦЯSSИSЯLЯRИNDЯ "YOL HЯRЯKЯTИNИN TЯHLЦKЯSИZLИYИNDЯ PИYADALARЫN ROLU", "NЯQLИYYAT VASИTЯLЯRИNИN SЦRЦCЦLЦK HЦQUQU OLMADAN ИDARЯ EDИLMЯ HALLARЫNA QARШЫ MЦBARИZЯ TЯDBИRLЯRИNИN GЦCLЯNDИRИLMЯSИNЯ DAИR" MЮVZULARDA GЮRЦШLЯRИ DAVAM ETDИRИR. Nюvbяti gюrцш ютян ил dekabrын 14-дя Azяrbaycan Mцяllimlяr Иnstitutunun Шяki Filialыnda keчirilmiшdir. Tяdbir zamanы Шяki Шяhяr-Rayon Polis Шюbяsinin Dюvlяt Yol Polisi Bюlmяsinin тяbliьat vя тяшviqat цzrя иnspektoru polis baш leytenantы Tural Niftalыyev mяruzя edяrяk 2015-ci ilin yanvar-avqust aylarыnda 8 ay яrzindя respub-

birlяrin gцclяndirilmяsi, habelя tяhsil mцяssisяlяrindя шagirdlяrя vя tяlяbяlяrя tяhlцkяsiz davranыш vяrdiшlяrinin aшыlanmasы vя tяdris prosesinin effektliyinin yцksяldilmяsinя dюvlяt yol polisinin kюmяyinin artыrыlmasы mяqsяdi ilя tяhsil

etmяli, kцчяlяri piyada keчidlяri ilя keчmяli, hяrяkяtin nizamlandыьы yerlяrdя nizamlayыcыnыn vя ya piyada svetoforunun o olmadыqda isя nяqliyyat svetoforunun iшarяsini яsas tutmalы, цmumi istifadяdя olan nяqliyyat vasitяlяrinя tяyin

rяdilmiшdir. Цmumi istifadяdя olan nяqliyyat vasitяlяrinin sцrцcцlцk hцququ olmadan idarя edilmяsi hallarы da daxil olmaqla bir sыra inzibati xяtalara gюrя cяrimя sanksiyalarыnыn sяrtlяшdirilmяsi ilя baьlы

lika яrazisindя uшaq vя yeniyetmяlяrin iшtirakы ilя yol-nяqliyyat hadisяlяrindя 52 azyaшlыnыn hяlak olmasы, 152 nяfяrin isя xяsarяt almasыnыn Daxili Ишlяr Nazirliyindя ciddi narahatlыq doьurmasы, bu sяbяbdяn dя uшaq vя yeniyetmяlяrin iшtirakы ilя yol-nяqliyyat hadisяlяrinin qarшыsыnыn alыnmasы istiqamяtindя profilaktiki tяd-

mцяssisяlяrindя gюrцшlяr keчirildiyini vя piyadalarыn yol hяrяkяt qaydalarы barяdя яtraflы mяlumatlar verildiyini qeyd etmiшdir. Tural Niftalыyev bildirmiшdir ki, hяr bir piyada yol hяrяkяti haqqыnda qanunun 40-cы maddяsini "Piyadanыn vяzifяlяri"ni bilmяlidir. Piyada sяki ilя hяrяkяt

edilmiш xцsusi dayanacaqlarda minmяli vя ya dцшmяlidir.

"Azяrbaycan Respublikasыnыn Иnzibati Xяtalar Mяcяllяsindя dяyiшikliklяr edilmяsi haqqыnda" Azяrbaycan Respublikasыnыn 20 oktyabr 2015-ci il tarixli, 1407-ЫV QD nюmrяli Qanunu vя hяmin qanunun tяtbiqi barяdя Azяrbaycan Respublikasы Prezidentinin 1 noyabr 2015-ci il tarixli, 670 nюmrяli

I. Aparыlmыш tяhlillяrlя mцяyyяn olunmuшdur ki, 2015ci ilin 9 ayы (yanvar-sentyabr) яrzindя respublika цzrя qeydя alыnmыш yol-nяqliyyat qяzalarыnыn 25%-i sцrцcцlцk hцququ olmayan шяxslяr tяrяfindяn tю-

Fяrmanыnыn tяlяblяri 1 dekabr 2015-ci il tarixdяn etibarяn artыq Dюvlяt Yol Polisinin xidmяti fяaliyyяtindя tяtbiq edilir. Цmumi istifadяdя olan nяqliyyat vasitяsini idarя etmяk hцququ olmadan belя nяqliyyat vasitяsinin sяrniшin daшыmaqla idarя edilmяsinя gюrя 15 (on beш) gцndяn 1 (bir) ayadяk mцddяtdя, bu xяtanыn il яrzindя inzibati tяnbeh almыш шяxs tяrяfindяn tяkrar tюrяdilmяsinя gюrя 1 (bir) aydan 2 (iki) ayadяk mцddяtdя inzibati hяbs tяtbiq olunacaqdыr. Шяki Шяhяr-Rayon Polis Шюbяsinin Dюvlяt Yol Polisi Bюlmяsi xidmяti яrazidя nяqliyyat vasitяlяrinin sцrцcцlцk hцququ olmadan idarя edilmяsinя qarшы mцbarizя tяdbirlяrini gцclяndirmiш, tяkcя noyabr ayыnda (2015) Шяki DYPB-nin xidmяti яrazisindя 96 nяqliyyat vasitlяrinin sцrцcцlцk hцququ olmadan idarя edilmяsi hallarы aшkarlanaraq barяlяrindя inzibati qaydada tяdbirlяr gюrцlmцшdцr. Tяdbir zamanы Tural Niftalыyev mцяllim vя tяlяbяlяri maraqlandыran suallarы яtraflы cavablandыrmышdыr.

Qeyd etmяk лазымдыр ki, gюrцlяn tяdbirlяr bilavasitя insanlarыn hяyat vя saьlamlыqlarыnыn qorunmasыna xidmяt edir. Шяki Шяhяr-Rayon Polis Шюbяsinin Dюvlяt Yol Polisi Bюlmяsi bцtцn hяrяkяt iшtirakчыlarыnы yol hяrяkяt qaydalarыnы bilmяyя vя onlara яmяl etmяyя чaьыrыr.

YOL HЯRЯKЯTИ QAYDA POZUNTULARЫNA QARШЫ MЦBARИZЯ TЯDBИRLЯRИNИN GЦCLЯNDИRИLMЯSИNЯ DAИR Шяki Шяhяr-Rayon Polis Шюbяsinin Dюvlяt Yol Polisi Bюlmяsinin тяbliьat vя тяшviqat цzrя иnspektoru, пolis бaш лeytenantы Tural Niftalыyev 2015-ъи ил декабрын 30-да "Xan Sarayы" MMC-dя vя "Шяki Avtovaьzalы" ATSC-dя elяcя dя 2016-cы il йанварын 5-дя Шяki-Sяrniшin ATSC-dя mцяssisя rяhbяrlяri vя sцrцcцlяrlя gюrцшlяr keчirmiшdir.

Gюrцш zamanы Tural Niftalыyev цmumi istifadяdя olan nяqliyyat vasitяlяrinin sцrцcцlяri tяrяfindяn yol verilяn qayda pozuntularыnыn daha aьыr nяticяlяrя sяbяb olmasы barяdя яtraflы mяlumat verяrяk Шяki Dюvlяt Yol Polisi Bюlmяsi tяrяfindяn bu sahяyя diqqяt artыrыldыьыnы qeyd etmiш, mцяssisяlяrin rяhbяrliyinя bu sahяdя xцsusi ilя dя bayram gцnlяrindя gюrцlяn iшlяrя nяzarяtin

artыrыlmasы barяdя юz tюvsiyyяlяrini vermiшdir. Bundan яlavя Tурал Niftalыyev цmumi istifadяdя olan nяqliyyat vasitяlяrinin sцrцcцlцk hцququ olmadan idarя edilmяsi hallarы da daxil olmaqla bir sыra inzibati xяtalara gюrя cяrimя sanksiyalarыnыn sяrtlяшdirilmяsi ilя baьlы "Azяrbaycan Respublikasыnыn Иnzibati Xяtalar Mяcяllяsindя

dяyiшikliklяr edilmяsi haqqыnda" Azяrbaycan Respublikasыnыn 20 oktyabr 2015-ci il tarixli, 1407ЫV QD nюmrяli Qanunu vя hяmin qanunun tяtbiqi barяdя Azяrbaycan Respubli-kasы Prezidentinin 1 noyabr 2015-ci il tarixli, 670 nюmrяli Fяrmanыnыn tяlяblяrinin 1 dekabr 2015-ci il tarixdяn etibarяn artыq Dюvlяt Yol Polisinin

xidmяti fяaliyyяtindя tяtbiq edilmяsini bir daha sцrцcцlяrin nяzяrinя чatdыrmышdыr. Belя ki, цmumi istifadяdя olan nяqliyyat vasitяsini idarя etmяk hцququ olmadan vя ya sяrxoш vяziyyяtdя belя nяqliyyat vasitяsinin sяrniшin daшыmaqla idarя edilmяsinя gюrя artыq inzibati hяbs tяtbiq olunacaqdыr.

Сящифяни щазырлады: Садыг ФЯТЯЛИЙЕВ


сящ.22 Elvin QАРАЙЕВ,

Azяrbaycan Дювлят Педагожи Университетинин тarix vя ъoьrafiya ixtisasinin 3-cц kurs tяlяbяsi Шяki rayonunun яrazisi чox mцxtяlif vя mцrяkkяb relyefя vя geoloji quruluшa malikdir. Onun шimal hissяsi dяrin (1000-1500 m) чay dяrяlяri ilя parчalanmiш чox dik daьliq relyefя vя landшafta malikdir. Burada aшinma proseslяri nяticяsindя daь yamaclarinin чilpaqlaшmasi prosesi gedir vя nяticяdя mцяyyяn landшaft formalaшir. Daьliq яrazilяrdя sцxurlarin qalinliьi 8-10 km-я чatir. Gil шistlяrindяn, яhяngdaшlarindan, qumdaшilardan, argillitlяrdяn ibarяt olan bu sцxurlar daьяmяlяgяlmя prosesi nяticяsindя шiddяtli qыrышыqlыьa tutulmuш, яzilmiш, dяrin чatlarla, qыrыlma vя yarыlmalarla kяsilmiшdir. Buna gюrяdя daьlarыn cяnub yamaclarы чox dikdir. Яsasяn ЫV dюvrцn (son 1,6 mln ilin) чay чюkцntцlяri ilя doldurulmuш Яyriчay vadisi, zяif parчalanmыш dцzяnlik relyefя malikdir. Шimal hissяdя чaylarыn gяtirmя konuslarы dцzяnlik relyefi bir qяdяr mцrяkkяblяшdirir vя konuslararasы чюkяk landшaftlarыnы яmяlя gяtirir. Daь tirяlяrinin шimal yamacыndakы landшaft yastы, geniш, cяnub yamaclardakы landшaft isя dar vя dik olub, sыx yarьan шяbяkяsi ilя parчalanmышdыr. Meшяlяrin intensiv sцrяtdя qыrыlmasы nяticяsindя kяskin meyilli daь yamaclarыnda qыш aylarыnda soyuma proseslяrinin gцclяnmяsi vя gцclц шaxtalы hava axыnlarыnыn dцzяn sahяlяrя dolub bir чox bitkilяr цчцn bюhran temperaturlu soyuq hava gюllяri yaradыr ki, buda landшafta tяsir gюstяrir. Proses nяticяsindя яrazi цчцn sяciyyяvi olan mяdяni vя yabani bitkilяrin termik ekoloji шяraiti pislяшir, kontinentallыq artыr, ilk nюvbяdя subtropik bitkilяr sыradan

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ vяziyyяti pislяшir, qoruyucu funksiyasы aшaьы dцшцr. Шin чay yataьыnыn Шin kяnddindяn 4-5 km шimal istiqamяtdя hяrяkяt etdik vя leysan yaьыш yaьan gцndяn sonra hяmin яrazidя olduq. Mцшahidя olunan яrazidя mяcranыn sol vя saь sahillяrыndя iri qaya daшlarы hяr biri 70-80 t aьыrlыьыnda idi. Bir qяdяr cяnubda Baш Gюynцk kяndi yaxinliьinda selin gяtirdiyi sцlb qarышыqlarы sahillяri чыrpыlaraq яtsaflarы yarasыz vяziyyяtя salmыш vя buranыn landшaftыnn mцяyyяn forma almasыna sяbяb olmuшdur. Шin чayыnыn яtrafы ilя kilsя burnu istiqamяtindя getdikcя чayыn sцrяti zяyiflяiyir vя orada palчыqlы, daшlы sel materiallarы yataq boyu toplanaraq sяviyyяni qaldыrыr vя nяticяsindя sel mяcradan kяnara чыxыr яtraf landшaftы yararsыz vяziyyяtя salmышdыr. Шяkinin bяzi яrazilяrindя ЫV dюvrцn чюkцntцlяri чay terraslarыnыn vя gяtirmя konuslarыnыn яmяlя gяlmяsindя vя hяmчinin landшaftыn inkiшafыnda mцhцm rol oynayыr. Apardыьыmыz tяdqiqatdan aydыn olur ki, daь яtяyi vя daьыn meшя qurшaьы hissяsi qыrыlmaьa mяruz qalaraq yaylaq sahяsi geniшlяnir, meшя sahяsi azalыr vя kiчik dяrяlяrin sayы getdikcя artыr. Belя vяziyyяtin yaranmasы intensiv yaьышlar nяticяsindя gяlяcяkdя selin artmasыna sяbяb olur. Шin чay dяrяsinin яsas hissяsinin yerlяшdiyi orta daьlыq qurшaq meшя zolaьы ilя юrtцlmцшdцr. Bu zonada cяnub sяmtli yamaclarыn bяzi hissяlяri чыlpaqlanmыш qayalы landшafta malikdir. Kiш чayы hюvzяsindя daь-чюl landшaft qurшaьыndan meшя, alp чяmяnliyi vя qayalы qurшaьa qяdяr hцndцrlцklяri mцшahidя etsяk, burada яrazilяrin intensiv olaraq denudasiya proseslяrinя mяruz qalmasы, yяni чыlpaqlanmыш, yonulmuш landшaft mцшahidя edilir.

Шяki landшaftы

чыxыr, inversiya hallarы чoxalыr ki, bunun nяticяsindя digяr landшaftlar sяhra, quru landшaftlarla яvяzlяnmiш olur. Prosesin qarшыsыяnы ancaq meшяlяrin qыrыlmasыnыn qarшыnы almaqla vя meшя-meliorasiya tяdbirlяrinin hяyata keчirilmяsi ilя almaq olar. Rayon landшaftыna tяsir gюstяrяn amillяrdяn biridя quraqlыq problemidir. Mцxtяlif hцndцrlцk qurшaqlarыnda yerlяшdiyinя gюrя yay quraqlыьы юzцnц яn чox 900-1000 m hцndцrlцk qurшaqlarыndan aшaьыda gюstяrir. Bu hцndцrlцkdяn meшя-чюlцn sяrhяdi keчir vя meшяlяrin bяrpasы цчцn suvarma tяlяb olunmur. Onlarы saxlamaq vя artыrmaq цчцn sadяcя qorumaq kifayяtdir. Daьlыq zona meшя, subalp, alp vя nival qurшaqlarыna ayrыlыr. Dяniz sяthindяn: - 1000 m-я qяdяr - aшaьы daь-meшя yarыm landшaft qurшaьы, - 1800-2000 m yцksяkliyя qяdяr otra daь-meшя yarыmlandшaft qurшaьы, - 1800-2000 m yцksяklikdяn yuxarыda daь-meшя yarыm landшaft qurшaьi yerlяшir ki, buradada шяrq palыdы qismяn, tozaьacы meшяlяri цstцnlцk tяшkil edir. Yцksяk daьlыq zonada цч bitki qurшaьы ayrыlыr: 1. Subalp qurшaьы (1800(2000) -2600 m) 2. Alp qurшaьы (2600-3000 m ) 3. Nival qurшaq (3000 m vя yuxarы) Subalp zonasыnda bitmя шяraitindяn asыlы olaraq mezofil subalp чяmяnlяri, bozqirlaшmыш subalp чяmяnlяri, alp qurшaьыnda isя alчaqboylu otlardan ibarяt alp xalыlarы yayыlmышdыr. Rayon яrazisindя meшяnin шaquli qurшaqlыьы aydыn nяzяrя чarpыr. Burada aшaьы daь-meшя qurшaьы vя bu qurшaqda vяlяslя qarышыq iberiya palыdы meшяlяri, orta daь qurшaьыnda fыstыq, yuxarы daь-meшя qurшaьыnda isя шяrq palыdы meшяlяri yayыlыb. Qanыx-hяftяran vadisini vaxti ilя baшdan baшa юrtяn meшя чюllяri antropogen landшaftlarla яvяz olunmuшdur. Sяbяbi isя kяnd tяsяrцfatы bitkilяri sяhalяri, baьlar, yaшayыш mяntяqяlяrinin salыnmasы vя s.-dir. Meшяyя yaxыn yerlяшяn yaшayыш mяntяqяlяri yaxыnlыьыnda meшяyя yцksяk rekreasiya tяzyiqi, hяdsiz mal-qara otarыlmasы vя юzbaшыna, qanunsuz aьaclarыn kяsailmяsi nяticяsindя mцшяnin цmumi

Kiш чayы hюvzяsindя aшaьыdakы qurшaqlarы ayыrmaq olar: 1. Yцksяk daьlыq qurшaq (2800-3000 m) 2. Keчid qurшaq (1800- (2800-3000 m)) meшяnin yuxarы sяrhяdini subalp vя alp чяmяnliklяri яhatя edir. 3. Orta daьlыq qurшaq ( 1000-2000 m) 4. Alчaq daьlыq qurшaq- Alazan-Яyriчay vadisinin шimal hissяsinin яhatя edяrяk, шimal-qяrbdяn cяnub-шяrqя tam uzanmasыnda 500-1000 m ensiz zolaq tяшkil edir vя daь bozqыrlarы ilя юrtцlmцшdцr. Rayon яrazisindя quruчюl landшaftы Bюyцk Qafqaz daьlarыnыn Kцr-Araz ovalыьы ilя qovuшduьu sahяdя inkiшaf edir.Яsasяn шabalыdы vя aчыq-шabalыdы torpaqlar yayыlmышdыr. Rayonda daь чюllяri 400 m-dяn 600-800 m yцksяkliklяr arasыnda yerlяшir, яsas torpaqlar шabalыdы torpaqlardыr. Daь meшяlяri 600-800 m yцksяklikdяn baшlamыш 1800-2200 m hцndцrlцklяr arasыnda yerlяшir. Daь чяmяnlяri (subalp vя alp чяmяnliklяri) 1800-3000 m yцksяkliklяr arasыnda yerlяшir. Topaqlarы чimli daь-чяmяn, torflu torpaqlardыr. Nival buzlaq vя subnival landшaft 3000 m yцksяkliklяrdя formalaшыr. Bitki юrtцyц vя torpaqяmяlяgяlmя imkanlarы чox mяhduddur. Иntrazonal landшaft Qanыx-Яyri чay vadisindя yerlяшir. Bu landшaft allцvial meшя-чяmяn torpaqlarыna malikdir. Tяbii sяrvяtlяrin hasil edildiyi яrazilяrdя isя texnogen landшaftlar formalaшmышdыr. Шяkinin landшaft geokimyasы olduqca яhяmiyyяtlidir, чцnki, bundan mяdяni landшaftlarыn tяшkil olunmasыnda, kяnd tяsяrrцfatinda, onun planlaшdыrыlmasы vя sяmяrяli istifadя olunmasыnda, insan saьlamlыьыnыn mцhafizяsindя istifadя olunur. Digяr yerlяrlяdя olduьu kimi, Шяkinin landшaftыnыn proqnozunu verяrkяn, hяr шeydяn яvvяl iki шяrtя яmяl edilmяlidir: 1. Landшafta antropogen tяsirini mцasir forma vя normalarыnы saxlamaq шяrti gюzlяnilmяlidir. 2. Antropogen- texnogen tяsirin dяyiшmя xarakteri vя intensivliyi шяraiti nяzяrя alыnmalыdыr.

№ 1 (135), Йанвар 2016

SЦD QЯBULU MЯNTЯQЯSИNDЯ Илщам АББАСОВ,

Ядлиййя Назирлийи Ядлиййя Академийасынын baш mцяllimi, щцгуг цзря фялсяфя доктору, бaш яdliyyя mцшaviri, prokurorluьun fяxri iшчisi Nяql edяcяyim hadisя юtяn яsrin - XX яsrin 80-cы illяrindя, baшqa sюzlя, Sovetlяr dюnяmindя baш vermiшdi. Mart ayыnыn axыrыncы ongцnlцyц idi. Prokuror tяyin edilmяyimin ilk gцnlяrindя rayon Statistika idarяsindяn sorьu edib aldыьыm mяktubdan mяnя mяlum idi ki, rayonda sцd qяbulu mяntяqяsi dя fяaliyyяt gюstяrir. Sovetlяr dюnяmindя qцvvяdя olan qanunvericiliyя яsasяn prokurorluq orqanlarыnыn цmumi nяzarяt fяaliyyяti var idi. Prokurorluq orqanlarы sяlahiyyяtlяri daxilindя bцtцn nazirlik, dюvlяt komitяlяri, idarя, mцяssisя, tяшkilat, rayon xalq deputatlarы Sovetlяri icraiyyя komitяlяrinin, vяzifяli шяxslяr, habelя, vяtяndaшlar tяrяfindяn qanunlarыn dцrцst vя eyni cцr icra olunmasыna ali nяzarяti hяyata keчirirdilяr. Lakin bu mцddяtdя mяntяqяdяn rayon prokurorluьuna heч bir шikayяt, mяlumat daxil olmamышdы. Ona gюrя dя bu haqda belя bir yoxlama aparыlmasыnы prokurorluьun iш planыna daxil etmяmiшdim. Hяftяnin axыrыncы iш gцnц idi. Rayon Partiya Komitяsinin birinci katibi daxili telefonla mяnя zяng edib yanыna dяvяt etdi. Tяxminяn 10-15 dяqiqяdяn sonra rayon partiya komitяsi birinci katibinin qяbul otaьыnda idim. Birinci katibin qяbul otaьыnda oturan texniki katibяsi daxili telefonun trubkasыnы qaldыrыb, mяnim gяlmяyimi birinci katibя mяlumat verdi. Katibя xanыm telefonun dяstяyini yerinя qoyan kimi dedi: - Buyurun keчin, birinci katib sizi gюzlяyir. Mяn otaьa daxil olub, birinci katiblя salamlaшdыqdan sonra kabinet sahibi mяnя яylяшmяk цчцn yer gюstяrdi. Mяn яylяшdikdяn sonra o dedi: - Prokuror, mяndя olan mяlumata gюrя цzцmцzя gяlяn hяftя, yaxud o birisi hяftя rayonumuza "Mozalan" satirik televiziya-jurnalыnыn yaradыcы heyяti gяlяcяk, яsasяn maldarlыq fermalarыnыn iшi ilя maraqlanыb, чяkiliш aparacaqlar. Oxuculara aydыn olsun deyя bildirim ki, hяmin dюvrdя "Mozalan" satirik-televiziya jurnalы respublikanыn ictimai hяya-tыnda bюyцk rol oynayыrdы. Яvvяllяr bu missiyanы "Kirpi" jurnalы hяyata keчirirdisя, юtяn яsrin 80-ci illяrindя artыq bu funksiyanы "Mozalan" satirik televiziya-jurnalы yerinя yetirirdi. "Mozalan" satirik televiziya-jurnalы hяmiшя kяskin sujetli olmaqla, idarя, mцяssisя vя tяsяrrцfatlarda olan nюqsan vя чatышmamazlыqlarы ciddi tяnqid edirdi. Яdalяt naminя demяk lazыmdыr ki, tanыnmыш шair vя jurnalist Eyvaz Borчalы hяmin televiziya jurnalыnыn baш redaktoru olduьu mцddяtdя televiziya jurnalыnыn cяmiyyяtdя mюvqeyi vя veriliшlяrin kяsяri яhяmiyyяtli dяrяcяdя artmышdы. Rayon Partiya Komitяsinin birinci katibi mяnя dedi ki, tяsяrrцfatlarыn bir neчяsindя vя rayon sцd qяbulu mяntяqяsindя olub, gюrdцyцnцz nюqsanlarыn aradan qaldыrыlmasыna юz tювsiyя vя tapшыrыqlarыnыzы versяniz yaxшы olar. Mяn birinci katiblя saьollaшыb, iш yerinя qayыdыb, nюvbяtiikinci rцbцn iш planыnыn яl yazыsыnы tяrtib etdim vя makinada чap etmяsi цчцn prokurorluьun dяftяrxana katibinя verdim. Иlk dяfя rayon mяrkяzindя yerlяшяn sцd qяbulu mяntяqяsinin fяaliyyяti ilя maraqlandыm vя buna gюrя dя sцd qяbulu mяntяqяsinя getdim. Mяntяqя tяxminяn yerdяn 3 qыч pillяkяnli bir mяrtяbяli binadan ibarяt idi. Eyvandan keчib iri otaьa daxil oldum vя mяni qarшыlayan mяntяqя mцdiri ilя tanыш oldum. Otaьыn ortasыnda iri paslanmayan metal чяn vardы. Tяsяrrцfatlardan gюndяrilяn alцmин bidonlardakы sцdц hяmin vannaya boшaldыrdыlar. Aчыьыnы deyim ki, ilkin tanышlыq zamanы mяntяqяnin цmumi gюrцnцшц mяnim xoшuma gяlmяdi. Belя ki, mяntяqяdя natяmizlik hюkm sцrцrdц. Ишчilяrin geydiklяri xalatlar kirli idi. Dяmir vannadakы sцdцn vяziyyяti dя iшчilяrin xalatыndan geri qalmыrdы. Orada gюrdцyцm bir epizod isя mяni xцsusilя tяяcцblяndirdi. Sцdцn tюkцldцyц iri vannanыn bir tяrяfindя tяxminяn bir metr mяsafяdя 6-7 emallы bir litirlik sцd qablarы mяnim diqqяtimi cяlb etdi. Mяntяqя mцdi-

rindяn bu qablarыn nя цчцn bura qoyulduьunu soruшdum. Bunu gюrяn mяntяqя mцdiri чox pяrt oldu vя baшыnы aшaьы dikяrяk susdu. Fikirlяшdim ki, yяqin mцdir mяni baшa dцшmяdi. Ona gюrя bu qablarыn kimя mяxsus olmasыnы vя bura nя цчцn qoyulmasыnы tяkrar soruшdum. Mцdir yenя dinmяdi, hiss etdim ki, o suala cavab vermяkdя чяtinlik чяklir. Ona gюrя dя bu sualы tяkrar soruшdum. Bu zaman iшчilяrdяn bir qadыn mяnя yaxыnlaшыb dedi ki, bu sцd qablarы rayonun bir sыra rяhbяr iшчilяrinindir. Bu sюzц eшitcяk mяntяqя mцdirinя dedim ki, bir dя bu qablarы burada gюrmяyim. Sяhяri gцnц mяntяqяyя bir dя baш чяkdim vя gюzцmlя gюrdцyцmя inanmadыm: yenя hяmin qablarы sцdцn qяbulu vannasыnыn yanыnda eyni ardыcыllыqla dцzцlmяsini gюrdцm. Mяn ora yaxыnlaшыb sarы rяngdя olan emallы birinci sцd qabыnы gюtцrцb, mяntяqяnin hяyяtinя tulladыm vя dedim: -Axы, dцnяn mяn sizя dedim ki, bu qablarы bir daha mяntяqяdя gюrmяyim. Dцnяnki hяmin qadыn mяnя dedi ki, bu hяyяtя atdыьыnыz sцdqabы rayonun yцksяk vяzifяli шяxsinя mяxsusdur. Цzцmц mяntяqя mцdirinя tutub dedim ki, heч bir vяzifяli шяxsя, o cцmlяdяn, rяhbяr vяzifяli шяxsя qanunun tяlяbini pozmaьa yol verilmir. Onu da яlavя etdim ki, bir dя belя hal aшkar olunarsa, bu haqda mцvafiq tяdbir gюrцlяcяkdir. Orada mяnя aydыn oldu ki, kolxoz vя sovxozlarda, bir sюzlя, tяsяrrцfatlarda saьыlmыш sцdlяr tяsяrrцfatыn юzцndя keyfiyyяt gюstяricilяri tяhlil edilmяdяn sцd qяbulu mяntяqяsinя gяtirilir vя mяntяqяdя aparыlmыш tяhlilя gюrя tяhvil verilir. Bu isя mяntяqя tяrяfindяn tяsяrrцfatlarыn aldadыl-

masы ilя nяticяlяnir. Vяziyyяt barяdя mяntяqя mцdirinя bildirdim ki, bu gцndяn sonra keyfiyyяt gюstяricilяri tяhlil edilmяdяn sцdц qяbul etmirsiniz, buna sizin ixtiyarыnыz yoxdur. Яgяr belя hal bir daha aшkar olunarsa, buna tяsяrrцfatlarыn aldadыlmasы kimi qiymяt verilяcяkdir. Цzцmц mяntяqя mцdirinя tutub dedim: - Sizя aydыn oldumu? Mяntяqя mцdiri, sadяcя olaraq, baшыnы yellяmяklя razы olmasыnы bildirdi. Kolxoz vя sovxozlarda aparыlan yoxlamalar zamanы da bir daha tяsdiq olundu ki, bяzi tяsяrrцfatlarda saьыlan sцdцn keyfiyyяt tяrkibi mцяyyяn edilmяdяn rayon sцd qяbulu mяntяqяsinя tяhvil verilir, mяntяqя iшчilяri isя bu vяziyyяtdяn istifadя edib, юzlяrinin istяdiklяri nяticяlяri qaimяyя yazыrdыlar. Ona gюrя dя sцd qяbulu mяntяqяsinin mцdirini prokurorluьa dяvяt edib, ona gяlяcяkdя bir daha belя hallara yol vermяkdяn чяkindirmяk haqda rяsmi xяbяrdarlыq etdim. Nюvbяti hяftяnin birinci gцnц mяnя mяlumat чatdы ki, "Mozalan" satirik telejurnalыnыn чяkiliш qrupu artыq rayona gяlib vя sovxozlarыn birinin fermasыnda чяkiliшя baшlayыb. Tяxminяn iki saatdan sonra mяnя mяlumat чatdы ki, чяkilш qrupunun цzvlяri mal-qara fermasыnda videoчяkiliш apararkяn qrupun цzvlяrindяn biri elektrik cяrяyanыn gяrginliyi altыna dцшцb, buna gюrя dя videoшяkiliшlяri dayandыrыb bцtцn heyяt Bakыya qayыdыblar. Rayonun tяsяrrцfatlarыnda aparыlmыш yoxlamalar zamanы rayonun ayrы-ayrы tяsяrrцfatlarыnda daha bir sыra qanunsuzluq vя tяsяrrцfatsыzlыq hallarы aшkar edildi. Aшkar edilmiш qanunsuzluqlarыn aradan qaldыrыlmasы цчцn prokurorluq tяrяfindяn rayon xalq deputatlarы Soveti icraiyyя komitяsinя tяqdimat, rayon partiya komitяsinя isя arayыш tяqdim edildi. Prokurorluq tяrяfindяn aparыlmыш yoxlama qыsa mцddяtdя юz mцsbяt nяticяsini gюstяrdi. Rayonda sцd istеhsalы vя tяhvilindя nяzяrячarpacaq dяrяcяdя dяyiшiklik oldu vя rayon partiya komitяsinin birinci katibi nюvbяti plenum iclasыndakы mяruzяsindя prokurorluьun bu mцsbяt iшini xцsusi qeyd etdi...


№ 1 (135), Йанвар 2016

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.23

Qыш fяslinin sinoptik шяraiti nяyi vяd edir Йусиф РЯЩИМОВ, AMEA ШREM- in Ekoloyi Cografiya шюbяsinin mцdiri Tяqdim olunan mяqalяdя Bюyцk Qafqazыn Azяrbaycan яrazisindяki cяnub yamaclarыnda yaьыntыlarыn rejimi vя paylanmasыnыn qanunauyьunluqlarы, onlarы шяrtlяndirяn sinoptik шяrait, kяnd tяsяrrцfatыnda яkin sяhяlяrinin geniшlяndirilmяsi vя mяhsulun keyfiyyяtinin yцksяldilmяsi, yaшayыш massivlяrinin su tяchizatыnыn daha da yaxшыlaшdыrыlmasы kimi tяdbirlяrin hяyata keчirilmяsindя bir iqlim amili kimi atmosfer yaьыntыlarыnыn яhяmiyyяtindяn bяhs edilir. Daьlыq яrazilяrdя yaьыntыlarыn, xцsusilя kцlli miqdarda yaьыntыlarыn яmяlя gяlmяsinin юyrяnilmяsi vя proqnozlaшdыrыlmasы daimi olaraq hidrometeoroloqlarыn vя ekoloqlarыn diqqяt mяrkяzindя olmuшdur. Qeyd edilяn mяsяlяnin hяrtяrяfli юyrяnilmяsinin юzцnяmяxsus чяtinliklяri vardыr. Belя ki, burada yaьыntыnы yaradan baшlыca amillяrdяn - istiliyin, rцtubяtin, havanыn шiddяtli soyumasыna sяbяb olan шaquli hяrяkяtlяrin, mikrosirkulyasiya proseslяrinin dяrяcяsinin, hяmчinin daь silsilяlяrinin, sяth юrtцyцnцn atmosfer proseslяrinin dinamikasыna, fiziki xassяlяrinя tяsirini vя s dяqiqliklя hesablamaq mцmцkцn olmur. Hesablamalar gюstяrmiшdir ki, Balakяn-Qяbяlя rayonlarы arasы alчaq daьlыq zonad bюyцk miqdar yaьыntыlar ildя orta hesabla 3-5 dяfя, yцksяk daьlыq zonada 7-9 dяfя tяkrarlanыr. Hяmчinin maksiumum yaьыntы zonasы dяniz sяviyyяsindяn 2600-2800 m yцksяklikdя yerlяшir. Hяtta yaranmыш sinoptik шяraitdяn asыlы olaraq bяzяn yaьыntыlar 3000 m yцksяkliyя qяdяr artыr. Bюyцk Qafqazыn cяnub yamaclarыnыn шimaldan gяlяn soyuq hava kцtlяlяrinin bilavasitя tяsirindяn qorunmasы, hяmчinin sяth юrtцyцnцn buraya daxil olan hava kцtlяlяri ilя qarшыlыqlы яlaqяsi юzцnяmяxsus iqlim xцsusiyyяtlяrinin yaranmasыna sяbяb olmuшdur. Шяki-Zaqatala iqtisadi rayonu юzцnцn iqlim potensialы vя subtropikliyinя gюrя Talышdan sonra ikinci yeri tutur. Bu шяraiti tяmin edяn яsas iqlimyaradыcы amillяr яrazini qышda шimaldan daxil olan soyuq hava kцtlяlяrindяn etibarlы surяtdя qoruyan nяhяng daь sistemi vя zяngin bitki alяmi, xцsusilя meшяlяrdяn ibarяt sяth юrtцyцdцr. Bюyцk Qafqazыn soyuq hava mцdaxilяlяrinin tяsirindяn qoruyucu effekti яn чox rayonun qяrbindя, Balakяn inzibati rayonu яrazisindя nяzяrя чarpыr. Respublikanыn digяr bюlgяlяrindяn fяrqli olaraq, (Cяnub bюlgяsi istisna olmaqla)cяnub yamacыnda yaьыntыlarыn miqdarы vя intensivliyi daha yцksяkdir.Belя ki, Kцr- Araz ovalыьы Kiшik qafqaz , Naxчыvan Muxtar Respublikasы яrazisindя yaьыntыlarыn illik miqdarы 800-1100 mm-dяn artыq olmadыьы halda, burada il яrzindя orta hesabla 900-1300 mm-dяn artыq yaьыntы dцшцr. Digяr tяrяfdяn Astara-Lяnkяran sahяsindя yaьыntыlarыn чox hissяsi ilin soyuq aylarыnda mцшahidя edildiyi halda, qeyd olunan яrazidя bunun 60-70 % -nin isti dюvrlяrdя baш verdiyi mцшahidя edilir. Ona gюrя cяnub yamacыnda yerlяшяn iqtisadi rayonlarыn tяsяrrцfatlarыnыn inkiшafыnda

mцhцm яhяmiyyяtя malik olan atmosfer yaьыntыlarыnыn paylanmasы, xцsusilя sutkalыq miqdarы 30mmdяn artыq olan yaьыntыlarыn sinoptik шяraiti, tяkrarlanmasы, davamiyyяti, intensivliyi , yцksяkliklя яlaqяsi vя s. qanunauyьunluqlarыnыn tяyini bitkilяrin rцtubяtя, suya olan tяlabatыnыn юdяnilmяsindя mцhim яhяmiyyяt kяsb edir. Bu sahяdя tяdqiqatlarыn aparыlmasы hяmчinin leysan yaьыntыlarыnыn яmяlя gяldiyi sellяrin tяsяrrцfata vurduьu zяrяrin qarшыsыnыn alыnmasыnda da чox vacib mяsяlяlяrdяndir. Яrazidя yaьыntыlarыn baш vermяыsi яsasяn soyuq cяbhя zonalarыnыn keчmяsi vя kцtlяdaxili proseslяrlя яlaqяdardыr. Yaьыntыlarыn orta illik miqdarы Balakяn-Zaqatala zonasыnda 600-1300 mm arasыnda dяyiшilir. Шяki rayonunda yaьыntыlar bir qяdяr azalaraq 550-

Zaqatala vя Qяbяlя rayonlarыnыn yцksяk daьlыq zonalaыnda yaьыntыlar daha чox (1300-1500 mm-я qяdяr) dцшцr. Mяlumatlarыn tяhlilindяn gюrцnцr ki, aшaьы vя orta daьlыq qurшaqlarda yerlяшяn bяzi mяntяqяlяrlя ayrы-ayrы illяrdя yaьыntыnыn miqdarы daьlыq sahяlяrя nisbяtяn xeyli artыq olur. Belя ki, orta illik yaьыntыnыn miqdarы Qяbizdяrяdя 1160 mm olduьu halda, Sarыbaшda 1130 mm, Damarчыnda 875 mm, Vяndamda 1236 mm olduьu halda, Baш Daшaьыlda 835 mm, Filfillidя 1150 mm tяшkil edir. Buradan aydыn olur ki, bюyцk miqdar illik yaьыntыlar hяmчinin cяnub yamacыn alчaq sahяlяrindя dя yaьыr. Яrazinin relyefindяn vя sinoptik шяraitindяn asыlы olaraq isti dюvrlяrdя gцndяlik yaьыntыnыn miqdarы 30-50 mm-dяn artыq olur.

hцndцrlцyц maksimal qiymяtlяr alыr. Davamlы qar юrtцyц яrazinin 1100-1200 m-dяn yuxarыda yerlяшяn hissяsindя olur. Onun qalыnlыьы bяzi illяrdя 100-140 sm-я чatыr. Bяzi illяrin qышыnda qar юrtцyцnцn hцndцrlцyц orta kяmiyyяtdяn xeyli fяrqlяnir. Mяsяlяn, dekabr-yanvar aylarыnda qarыn maksimal qalыnlыьы Яlibяydя 138180 sm, Suvagildя 131-210 sm, Filfilidя 100-188 sm, Qяbяlяdя120-188 sm olmuшdur. Qarda olan su ehtiyyatы onun sыxlыьы vя qalыnlыьы ilя яlaqяdardыr. 2015-ci ilin noyabr vя dekabr aylarыnda, 2016-ci ilin isя yanvar ayыnыn ilk gцnlяrindя vя sonunda yagan qarыn miqdarы, irяlidяki aylarыn da proqnozunu nяzяrя alsaq demяyя яsas verir ki, ilin yay aylarыnda regionun dag чaylarыnda suyun axыm rejimi orta

АМЕА Шяки Реэионал Елми Мяркязинин ямякдашлары Етибар Лятифов, Дилбази Ъямилов, Йусиф Рящимов вя Щцсейн Мустафабяйли едми експедисийа заманы 1150 mm, Oьuz, Qяbяlяdя isя yenidяn artaraq 650-1250 mm tяшkil edir. Son 3 ildя bюlgяdя qыш aylarыnda atmosfer yagыntыlarыn, xцsusilя orta vя yцksяk daglыq яrazilяrdя yagan qarыn azlыgы yay aylarыnыn quraq keчmяsi vя su qыtlыgы ilя mцшahidя edilmiшdir. Yaьыntыlarыn paylanmasыndakы bu xцsusiyyяtlяr landшaftыn

Leysan yaьыntыlarыn intensivliyi bяzяn bюyцk qiymяtlяr alaraq чaylarda sellяr yaradыr vя tяsяrrцfatlara bюyцk ziyan vurur. Ona gюrя dя miqdarы 30 mm-dяn artыq olan gцndяlik yaьыntыlar ayrыca tяhlil edilir. Respublikada чaylarыn qidalanmasыnda vя torpaьыn nяmlяnmяsindя qar юrtцyцnцn bюyцk

illik normaya uygun olacaqdыr ki, bu da hяyatы яhяmiyyяtli tяbii faktorlardan biridir. Bюyцk Qafqazыn cяnub yamaclarыnda kяnd tяsяrrцfatыnыn inkiшafыnda tяcrцbi яhяmiyyяt kяsb edяn kцlli miqdar yaьыntыlarыn paylanmasы, tяkrarlanmasы, davamiyyяti vя intensivliyini mцяyyяnlяшdirmяk цчцn sutkalыq miqdarы

inkiшafыnda da юz яksini tapmышdыr. Belя ki, Zaqatala-Balakяn zonasыnda geniш яrazidя yayыlan meшяlяr Шяki rayonunda xeyli ensizlяшir vя Oьuz-Qяbяlяdя yenidяn geniшlяnir. Шamaxы sahяsindя meшяlяr kolluqlarla яvяz olunaraq шяrqя getdikcя kяsilir, hяmчinin yaьыntыlarыn чox dцшdцyц yamaclarda meшя юrtцyц яks yamaca nisbяtяn daha yaxшы inkiшaf etmiш olur. Mцxtяlif юlчцlц yaьыntыlы gцnlяrin miqdarы yцksяklikdяn asыlы olaraq dяyiшir. Yaьыntыlы gцnlяr яn чox daьlыq zonada mцшahidя edilir. Mцxtяlif юlчцlц yaьыntыlы gцnlяrin illik gediшindя maksimum may, sentyabr, minimum isя yanvar, avqust aylarыna dцшцr.

rolu vardыr. Mцшahidяlяrin nяticяlяrindяn gюrцnцr ki, Bюyцk Qafqazыn cяnub yamaclarыnda qar юrtцyцnцn yaranmasы vя яriyib yox olmasы tarixi mцxtяlifdir. Bu, яrazinin termik шяraiti, mцtlяq yцksяkliyi vя relyef formalarы ilя чox яlaqяdardыr. Ayrы-ayrы illяrdя yaranmыш sinoptik шяraitlя яlaqяdar olaraq qar юrtцyцnцn yaranma vя яrimя vaxtы dяyiшя bilir. Яrazidя qar юrtцyцnцn paylanmasы vя gediшi dя mцxtяlifdir: qar юrtцyцnцn яn az hцndцrlцyц daьlыq zonalarda noyabr vя aprelin цчцncц ongцnlцyцndя, dцzяnlikdя isя yanvar vя mart aylarыnda mцшahidя edilir. Fevralmart aylarыnda qar юrtцyцnцn

30 mm-dяn artыq olan yaьыntыlarыn tяdqiqatчыlar tяrяfindяn ayrы-ayrы vaxtlarda orta kяmiyyяtlяri hesablanmышdыr. Bu nюv yaьыntыlar яsasяn leysan xarakterli olub, яlveriшli sяrait yarandыqda чaylarda sellяr яmяlя gяtirяrяk tяsяrrцfata bюyцk ziyan vurur. 2016-cы ilin yaz aylarыndan etibarяn bu qяbildяn olan sel hadisяlяrinin tяkrarlanmasы istisna deyildir. Odur ki, qыш aylarыndakы donuшluq sяbяbindяn vя чaylardakы su azlыgыndan yaranmыш optimal шяraitdяn istifadя edяrяk чay yataqlarыnыn gяtirmя materiallarыndan tяmizlяnmяsi vя cay yataqlarыnыn dяrinlяшdirilmяsi kimi iшlяrin yerinя yetirilmяsi olduqca mяqsяdяuygundur. Yaьыntы yaradan proses-

Дилбази ЪЯМИЛОВ, AMEA ШREM-in Ekoloyi Covrafiya шюbяsinin elmi iшчisi lяr qяrbdяn hяrяkяt etdikdя шiddяtli leysanlar Balakяn-Шяki zonasыnda, шяrqdяn hяrяkяt etdikdя isя Qяbяlя-Иsmayыllы zonalarыnda mцшahidя olunur. Иntensiv leysan yaьышlarы яsasяn yayda vя payыzыn яvvяllяrindя, gцnцn ikinci yarыsы, axшam, bяzяn isя gecя saatlarыnda mцшahidя edilir. Bюyцk miqdar yaьыntыlarы шяrtlяndirяn sinoptik mяlumatlarыn tяhlilindяn aydыn olur ki, soyuq hava kцtlяlяri 2-3 sutka ardыcыl olaraq яraziyя daxil olduьu hallarda (xцsusяn qяrbdяn daxil olma zamanы) bir-birinя yaxыn olan чay hюvzяlяrinin yцksяk daьlыq zonasыnda qismяn geniш sahя tutan sirkulyasiya prosesi yaranыr. Nisbяtяn alчaq daьlarы aшыb keчяn cяbhя zonasы bяzяn qonшu hюvzяdя daьlarыn kцlяk dяyяn yamacыnda yenidяn tяшkil olunur vя яlveriшli шяrait yarandыqda intensiv yaьыntыlar verir. Bundan яlavя daьlarыn kцlяk tutmayan yamacыnda mцяyyяn yцksяkliyя qяdяr enяn hava axыnы yaranыr vя daь sistemlяri arasыnda tufan buludlarыnыn inkiшafы zamanы sцrяtli hava dalьalarыnыn яmяlя gяlmяsinя sяbяb olur. Eyni чay hюvzяsindя birbirindяn 20-40 km aralы vя fяrqli yцksяklikdя yerlяшяn mяntяqяlяrя mцxtяlif miqdarda yaьыntыnыn dцшmяsi яrazi relyefinя daxil olan hava kцtlяlяri ilя qarшыlыqlы яlaqяsinin nяticяsidir. Hяtta mikrosirkulyasiya proseslяrinin xцsusiyyяtindяn vя hava kцtlяlяrinin fiziki xassяsindяn asыlы olaraq eyni чay hюvzяsindя, tяxminяn eyni yцksяklikdя yerlяшяn mяntяqяlяrя dя mцxtяlif miqdar yaьыntы dцшцr. Demяli, яrazinin mцrяkkяb relyцf quruluшu buraya daxil olan hava kцtlяlяrinin dinamikasыna vя intensiv yaьыntыlara tяsir edяn яsas amillяrdяndir. Rayonun iqlim яlveriшliyini qiymяtlяndirdikdя mяlum olur ki, яrazidя komfortlu gцnlяrin tяkrarlanmasыnыn 150 gцndяn чox olmasы, temperaturun sutkalыq gediшindя gцnяшli gцnlяrin tяkrarlanmasыnыn цstцnlцyц, daьяtяyi zonada яlveriшli mikroiqlim шяraiti turististirahяt imkanlarыnы artыrыr. O cцmlяdяn davamlы qar юrtцyцnцn yaranmamasы qыш idman nюvlяrini inkiшaf etdirmяyя imkan vermяsя dя, tez-tez tяkrarlanan gцnяшli havalar helitoreniya mцalicяsi aparmaьa imkan verir. Иlin isti dюvrцndя ayrы-ayrы mяntяqяlяr цzrя gцnяшli gцnlяrin sayыnыn artmasы vя quru havalarыn mцшahidя edilmяsi iqlim komfortluьunu daha da artыrыr. Sinoptik mяlumatlarыn tяhlili gюstяrir ki, istirahяt mюvsцmц dюvrцndя komfort gцnlяrin tяkrarlanmasы Шяkidя 61%, Zaqatalada 65%, Balakяndя 59%, Qяbяblяdя 62% olduьu halda, bu mяntяqяlяrdяn nisbяtяn yцksяkdя yerlяшяn Marxalda, Иlisuda komfort gцnlяrin tяkrarlanmasы 70%-dяn coxdur. Buna gюrя dя hцndцrlцyц 1000 m-я qяdяr olan яrazilяrdяn kurort-istirahяt mяqsяdlяri цчцn istifadя daha mяqsяdяuygun olardы. Gюrцndцyц kimi, belя яlveriшli iqlim шяraiti kяnd tяssяrrцfatы ilя yanaшы, inzibati яrazi vahidlяrinin hяr birindя kurort-rekreasiya komplekslяrinin inkiшaf etdirilmяsinin daha sяmяrяli шяkildя mцmkцnlцyцnц sцbut edir ki, bu aktual mяsяlя ilя baglы gяlяcяkdя oxucularыmыza яtraflы mяlumatlar verilяcяkdir.


ØßÊÈ ØßÊÈ ÁßËßÄÈÉÉßÑÈ № 1 (135), Йанварр 2016

ДИГГЯТ! ИНТЕРНЕТ ИСТИФАДЯЧИЛЯРИНИН НЯЗЯРИНЯ: БИЗИМ WEB СЯЩИФЯЛЯРИМИЗ: http://sheki.io.ua http://belediyye.io.ua h t t p : / / b e l e d i y y e . s h e k i . o rg http://sheki-municipality.narod.ru http://issuu.com/shekibelediyyesi http://facebook.com/shekibelediyyesi

ТЯБРИК ЕДИРИК

Февралын 14-дя балаъа Гязянфяр юзцнцн илк йубилейини - 5 йашыны гейд едяъяк. Бу мцнасибятля Шяки Бялядиййясинин коллективи бцтцн Шякилиляр адындан балаъа Гязянфяри 5 йашынын битмяси мцнасибятиля тябрк едир, она мющкям ъан саьлыьы, узун юмцр вя щяйатда бюйцк уъурлар арзулайыр. Гязянфяр, сянин йашайаъаьын щяр щяр эцн яввялкиндян даща эюзял, арзуларына уйьун вя сяни хошбяхт едяъяк гядяр дяйярли олсун.

Й е н и к и т а б

Кийев Али Авиасийа Мцщяндисляр Институтунун мязуну, щазырда Йевлах аеропортунун навигасийа цзря ряиси, Гарабаь мцщарибясинин ветераны, "Тярягги" медалына лайиг эюрцлмцш щямйерлимиз Шащид Исмайыл оьлу Адышириновун йанварын 18-дя 78 йашы тамам олмушдур.

Бу мцнасибятля Шяки Бялядиййясинин коллективи бцтцн Шякилиляр адындан вя достлары Вагиф Асланла, Мащмуд Ящмядов Шащид Адыширинову тябрик едир, она мющкям ъан саьлыьы, узун юмцр вя чятин ишиндя уьурлур арзулайырлар.

2016-ъы илин йанвар айында Шяки шящяр Мядяниййят вя Туризм Шюбясинин тясис етдийи “Мядяниййят галасы” гязетинин 1 йашы тамам олмушдур. Бу мцнасибятля Шяки Бялядиййясинин вя “Шяки Бялядиййяси” гязетинин коллективляри Шяки шящяр МТШнин коллективини вя “Мядяниййят галасы”нын баш редактору Йусиф Рящимову тябрик едир, гязетя узунюмцрлц олмаьы арзулайырлар

Мцяллиф китабыны нявясиня итщаф едиб Азярбайъан Дилляр Университетинин Педагоэика кафедрасынын досенти, “Милли Педагоэика Мяктяби” журналынын баш редакторунун биринъи мцавини Айаз Гасымовун “Яхлагын сафлашдырылмасына мцдрик кяламларын тясири” адлы дярс вясаити бу йахынларда ишыг цзц эюрцб.

Айаз Сяфяряли оьлу Гасымов

Гябяля районунун Вяндам гясябясиндя анадан олмушдур. 1959-ъц илдя Эюйъай Педагожи Техникумуну, 1969-ъу илдя М.Ф.Ахундов адына Педагожи Дилляр Институтуну, 1979-ъу илдя М.Ф.Ахундов адына Рус Дили вя Ядябиййаты Институтунун аспирантурасыны битирмишдир. 1984-ъц илдя Эцръцстан Республикасынын пайтахты Тбилиси шящяриндя намизядлик диссертасийасыны мцдафия етмишдир. 1989-ъу илдян досентдир. 50-дян йухары китабча, методики тювсийяляр, тядрис програмлары, елми мягаля вя тезислярин мцяллифидир. Ясярляри Русийада, Украйнада, Эцръцстанда рус вя Азярбайъан дилляриндя чап олунмушдур. Бир сыра республика вя бейнялхалг конфрансларда мярузя иля чыхыш етмишдир. Щазырда Азярбайъан Дилляр Университетинин Педагоэика кафедрасынын досенти, “Милли Педагоэика Мяктяби” журналынын баш редакторунун биринъи мцавинидир.

Китаб эюркямли мцтяфяккирлярин, алимлярин, йазычыларын, иътимаи хадимлярин афористик фикирляри иля охуъулара мцряккяб вя зиддиййятли яхлаг дцнйасына говушмаг имканы йарадыр. Китабда верилмиш мцдрик ифадялярдя мцхтялиф сийаси-иътимаи гурулушларда йашамыш дащи шяхсиййятлярин яхлага, яхлаг нормаларына мцнасибяти вя онларын буэцнкц эцнцмцзля неъя сяслянмясини дя мцгайисяли шякилдя излямяк мцмкцндцр. Мцяллиф юз ясярини дцнйайа йениъя эюз ачмыш илк нявяси, кюрпя Рафаеля итщаф етмиш вя онун мцдрик кяламлар ясасында бюйцмясини арзуламышдар. Китабын елми редакторлары педагоэика цзря елмляр доктору, профессор Фяращим Садыгов вя филолоэийа цзря елмляр доктору, профессор Дцнйамин Йунусов, ряйъиляри ися педагоэика цзря елмляр доктору Акиф Аббасов вя педагоэика цзря фялсяфя доктору, досент Ингилаб Хялиловдур. Китабын мараглы ъящятляриндян бири дя будур ки, сонлугда 150 няфярдян чох дащи шяхсиййятлярин, мяшщур инсанлар щаггында чох гыса шякилдя енсиклопедик мялуматлар юзцня йер тапмышдыр.

ЕТИБАРСЫЗ ЩЕСАБ ЕДИЛИР

ЕЛАН

Шяки шящяри, 21-ъи р-н, Мащмуд Ялийев кцчяси, ев 28-дя гейдиййатда олан Мустафайева Лимонят Нурмяммяд гызынын адына верилмиш Шяхсиййят вясигяси итдийи цчцн етибарсыз сайылыр.

ЯЗИЗ ШЯКИЛИЛЯР!

Шяки шящяри, 21-ъи р-н, Мащмуд Ялийев кцчяси, ев 28-дя гейдиййатда олан Мустафайев Ялясэяр Вейсял оьлунун адына верилмиш Шяхсиййят вясигяси итдийи цчцн етибарсыз сайылыр. Шяки шящяри, М.Ф.Ахундов проспекти, далан 17, ев 11 цнванда йашайан Яляшряфзадя Вцгар Гцдрят оьлунун адына Шяки шящяр 8 сайлы орта мяктябдян верилмиш Аттестат итдийи цчцн ети-арсыз сайылыр. Шяки шящяри, Гохмуг кянд сакини Абдурящманов Салман Аьяммяд оьлунун адына верилмиш Шяхсиййят вясигяси итдийи цчцн етибарсыз сайылыр. Шяки району, Ашаьы Лайски кянд сакини Мяммядова Зяринтаъ Сащиб гызынын Шяхсиййят вясигяси итдийи цчцн етибарсыз сайылыр."

Тясисчи: Шяки Бялядиййяси Баш редактор: Мурад Нябибяйов

Редаксийанын цнваны: Шяки шящяри, АЗ5500, М.Я.Рясулзадя пр.182, 2-ъи мяртябя Тел: +(994 24) 244 28 02 Моб: +(994 50) 310 69 57 Е - м а и л : murad.nabibekov@mail.ru

www.issuu.com/shekibelediyyesi

Шяки Бялядиййяси Мятбуат вя иътимаиййятля ялагяляр шюбяси интернетдя иссуу.ъом/китабхана сайты йаратмышдыр. Щямин сайтда китабларынын ПДФ форматда йайымланмасыны арзу едян шаирляр, йазарлар вя диэяр мязмунлу китаб мцяллифляри юз ясярляринин електрон вариантыны шюбяйя тягдим едя биярляр. Гязетин щазырланмасында Шяки Шящяр Иъра Щакимиййятинин sheki-ih.gov.az вя АЗЯРТАЪ-ын азертаэ.эов-аз интернет сайтларындан истифадя олунмушдур.

Щесаб нюмряси: Азярбайъан Бейнялхалг Банкынын Шяки филиалы, Код: 805410 ВЮЕН: 9900001881 Мцхбир щесабы: 0137010002944 S.W.И.Ф.Т. БИК ИБАЗАЗ 2Х Шяки Бялядиййяси, Щесаб Но: 33308019449336503266 ВЮЕН 3000086531

Гязет 27 ийул 2005-ъи илдя Азярбайъан Республикасы Ядлиййя Назирлийиндя гейдиййатдан кечиб. Гейдиййат № 1458. Тираж 500. Чапа щазырланыб: 5 феврал 2016-ъи ил Гязет “ЗАМАН-АЗЯР” ММЪ-нын мятбяясиндя чап олунуб.

www.belediyye.sheki.org


Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.