Sheki belediyyesi, No 01-02 (147 148), yanvar-fevral 2017

ØßÊÈ ÁßËßÄÈÉÉßÑÈÍÈÍ ÎÐÃÀÍÛ g

ÌßÍ ÉÀÍÌÀÑÀÌ, ÑßÍ ÉÀÍÌÀÑÀÍ, ÍÅÚß ×ÛÕÀÐ ÃÀÐÀÍËÛÃËÀÐ ÀÉÄÛÍËÛÜÀ?!

Ш ШЯ ЯК КИ И БЯЛЯДИЙЙЯСИ Нewspaper

оф

№ 01-02 (147-148), Йанвар-Феврал 2017

SHEKI

MUNICIPALITY

www.belediyye.sheki.org

Гязет 2005-ъи илдян няшр едилир

ВЯТЯНИМИЗИН ГАНЛЫ ТАРИХИ И Ш Ь А Л Е Д И Л М И Ш Т О Р П А Г Л А Р Ы М Ы З ГЯРБИ АЗЯРБАЙЪАН ХАНКЯНДИ ХОЪАЛЫ ШУША ЛАЧЫН ХОЪАВЯНД КЯЛБЯЪЯР АЬДЯРЯ АЬДАМ ФЦЗУЛИ ЪЯБРАЙЫЛ ГУБАДЛЫ ЗЯНЭИЛАН

декабр, 1988 26.12.1991 26.02.1992 08.05.1992 18.05.1992 02.10.1992 02.04.1993 07.07.1993 23.07.1993 23.08.1993 23.08.1993 31.08.1993 29.10.1993

Fevralыn 24-dяn 25-nя keчяn gecя Ermяnistan silahlы qцvvяlяrinin bцtцn cяbhя boyu tюrяtdiyi irimiqyaslы tяxribatlarыn qarшыsыnы alarkяn шяhid olmuш hяrbi qulluqчu, Шяki rayon sakini, 1982-ci il tяvяllцdlц Abdullayev Aqшin Иsmayыl oьlu fevralыn 28-dя doьulduьu Kiш kяndindя torpaьa tapшыrыlыb.

УНУТМАЙАГ! ХОЪАЛЫНЫН ИШЬАЛЫНДАН 25 ИЛ КЕЧДИ

Ятрафлы сящифя 9-да

Шяки иля Tцrkiyяnin Gюynцk bюlgяsi qardaшlaшdы

Шякидя 20 Yanvar faciяsinin iyirmi yeddinci ildюnцmц гейд олунду 20 Yanvar gecяsi gцnahsыz vя silahsыz vяtяndaшlarыmыz milli azadlыьыmыz, suverenliyimiz uьrunda mцbarizяyя qalxыblar.

Xalqыmыzыn yaddaшыnda яbяdi qalacaq 20 Yanvar шяhidlяrinin qanы ilя Azяrbaycanыn mцstяqilliyinя doьru yol aчыlыb.

Bu fikirlяr 20 Yanvar faciяsinin 27ci ildюnцmц ilя яlaqяdar yanvarыn 20-dя Шяki шяhяrindя keчirilяn цmumшяhяr toplantыsыnda sяsnяnib.

Tцrkiyя Bolu bюlgяsinin Gюynцk rayonu ilя Azяrbaycanыn Шяki bяlяdiyyяsi arasыnda Qardaш Шяhяr protokolu imzalanыb. Protokol ilя iki шяhяr arasыnda yerli idarяetmя tяcrцbяlяrinin paylaшыlmasы vя turizm sahяsindя яmяkdaшlыq mяqsяdi daшыyыr. Bu barяdя mяlumatы Tцrk Dцnyasы Bяlяdiyyяlяr Birliyindяn алмышыг.

Gюynцk Bяlяdiyyяsi ilя Azяrbaycanыn Шяki Bяlяdiyyяsi arasыnda turizm vя yerli hakimiyyяtlяr sahяsindя яmяkdaшlыq etmяk mяqsяdi ilя Qardaш Шяhяr protokolu imzalanыb. Gюynцkdя olan bir oteldя keчirilяn imza mяrasimindя Gюynцk Sahя Rяisi Яhmяd Oьuz Aslan, Gюynцk Bяlяdiyyя sяdri vя eyni zamanda Иpяk Yolu Bяlяdiyyяlяr Birliyinin sяdri olan Kamal Qazan, Шяki Bяlяdiyyяsinin sяdri Elshad Иbadov, Daraqlы Bяlяdiyyя Sяdri Tacettin Юzkaraman, Tцrk Dцnyasы Bяlяdiyyяlяr Birliyinin Baш Katibi Doktor Fяxri Solak iшtirak edib.

Ятрафлы сящифя 3-дя

Шяhяr rяhbяrliyi, ictimaiyyяtin nцmayяndяlяri, mцharibя vя яmяk veteranlarы, rayonda yerlяшяn hяrbi hissяlяrin яsgяr vя zabit heyяti, gяnclяr sяhяr saatlarыndan baшlayaraq Шяkinin daьцstц яrazisindя yerlяшяn "Шяhidlяr xiyabanы"na gяlяrяk Vяtяnimizin azadlыьы vя mцstяqilliyi uьrunda шяhid olmuш igid Vяtяn oьullarыnыn mяzarlarы цzяrinя qыrmыzы qяrяnfillяr dцzцb, шяhidlяrin xatirяsini ehtiramla yad ediblяr. Цmumшяhяr toplantыsыnda чыxыш edяnlяr 20 Yanvarыn xalqыmыzыn milli iradяsini vя azadlыq uьrunda шяhidliyя yцksяlmя яzmini nцmayiш etdirяn шanlы tarixi hadisя olduьunu qeyd ediblяr. Vurьulanыb ki, 20 Yanvarы hцzn gцnц kimi qeyd etsяk dя, o mцdhiш gecяni hяm dя iftixar hissi ilя xatыrlayыrыq.

Qeyd olunub ki, xalqыmыzыn qan yaddaшыna

silinmяz faciя kimi yazыlmыш 20 Yanvar, eyni zamanda, xalqыmыzыn tarixindя bir qяhrяmanlыq sяhifяsidir. Чыxышlarda vurьulanыb ki, 1990cы il yanvarыn 19-dan 20-nя keчяn gecя Azяrbaycan xalqыna qarшы tюrяdilmiш bu cinayяt, tюkцlmцш nahaq qanlar, insanlarыn vяhшicяsinя qяtlя yetirilmяsi xalqыmыzыn mцstяqillik uьrunda mцbarizя яzmini qыra bilmяyib.

Azяrbaycan xalqыna qarшы tюrяdilяn bu qanlы cinayяt xalq kцtlяlяrini daha da birlяшdirib, onlarыn mцbarizliyini daha da artыrыb. Чыxыш edяnlяr faciяnin gцnahkarlarыnыn цzя чыxarыlmasыnda, 20 Yanvar hadisяlяrinя hцquqi-siyasi qiymяt verilmяsindя, шяhidlяrin adыnыn яbяdilяшdirilmяsindя цmummilli lider Heydяr Яliyevin xidmяtlяrini yцksяk qiymяtlяndiriblяr.

Hяmin gцn Шяki шяhяrindяki mяscidlяrdя шяhidlяrin ruhuna dualar oxunub. Saat 12.00-da rayonun bцtцn yaшayыш mяntяqяlяrindя шяhidlяrin xatirяsi bir dяqiqяlik sцkutla yad edilib.

сящ. 2

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

Xocalы soyqыrыmыnыn iyirmi beшinci ildюnцmц ilя baьlы Шяkidя silsilя tяdbirlяr keчirilir

"Xocalы soyqыrыmыnыn iyirmi beшinci ildюnцmц haqqыnda" Azяrbaycan Respublikasы Prezidentinin Sяrяncamыna vя Prezident Administrasiyasы rяhbяrinыn sяrяncamы ilя tяsdiq edilmiш "Xocalы soyqыrыmыnыn iyirmi beшinci ildюnцmцnцn keчirilmяsi ilя baьlы Tяdbirlяr Planы"na uyьun olaraq Шяki шяhяrindя Xocalы soyqыrыmыnыn ildюnцmцnцn keчirilmяsi ilя baьlы tяdbirlяr planы hazыrlanaraq шяhяr icra hakimiyyяti baшчыsыnыn sяrяncamы ilя tяsdiq edilmiш vя tяdbirlяr planыnыn icrasыna baшlanыlmышdыr.

Xocalы soyqыrыmыnыn iyirmi beшinci ildюnцmц ilя baьlы idarя, mцяssisя vя tяшkilatlarda, ali, orta ixtisas vя цmumtяhsil mцяssisяlяrindя tяdbirlяr keчirilir, xalqыmыzыn milli azadlыq uьrunda mцbarizяsinя hяsr olunmuш bяdii gecяlяr, rяsm sяrgilяri tяшkil olunur. Fevralыn 24-dя tяhsil mцяssisяlяrindя ilk dяrslяr Xocalы soyqыrыmыna hяsr olunacaqdыr.

Tяdbirlяr planыna uyьun olaraq, шяhяr ictimaiyyяtinin nцmayяndяlяrinin, ziyalыlarыn, rayonda mяskunlaшan Xocalы mяcburi kючkцnlяrinin vя шяhid ailяlяrinin iшtirakы ilя anыm mяrasimi keчirilяcяk, fevralыn 26-da soyqыrыmы qurbanlarыnыn xatirяsi bir dяqiqяlik sцkцtla yad olunacaqdыr.

№ 01 -02 (147-148), Йанвар-Феврал 2017

Sяfяrbяrlik vя Hяrbi Xidmяtя Чaьыrыш цzrя Dюvlяt Xidmяtinin yaranmasыnыn beшinci ildюnцmц Шяkidя qeyd olunub Яsasы цmummilli lider Heydяr Яliyev tяrяfindяn qoyulan vя bu gцn Azяrbaycan Prezidenti, Ali Baш Komandan Иlham Яliyevin diqqяt vя qayьыsы ilя davam etdirilяn ordu quruculuьu prosesi artыq yeni mяrhяlяyя qяdяm qoyub. Bu gцn ordumuzun bir hissяsi olan Sяfяrbяrlik vя Hяrbi Xidmяtя Чaьыrыш цzrя Dюvlяt Xidmяtinin fяaliyyяtinin gцclяndirilmяsi, onun saьlam, bilikli vя vяtяnpяrvяr vяtяndaшlarla komplektlяшdirilmяsi Vяtяnimizin gяlяcяyi цчцn bюyцk яhяmiyyяt kяsb edir.

Йухарыдакы fikirlяr Sяfяrbяrlik vя Hяrbi Xidmяtя Чaьыrыш цzrя Dюvlяt Xidmяtinin yaradыlmasыnыn 5-ci ildюnцmц mцnasibяtilя fevralыn 13-dя Шяkidя keчirilяn tяdbirdя sяslяndirilib.

Шяhяr 10 saylы tam orta mяktяbin akt zalыnda ke-чirilяn tяdbirin яvvяlindя Azяrbaycanыn яrazi bцtюvlцyц vя suverenliyi uьrunda шяhid olanlarыn xatirяsi bir dяqiqяlik sцkutla yad edilib.

Sonra SHXЧDX-nin

Шяhяr rяhbяrliyi vя Xidmяtin Шяki rayon шюbяsinin яmяkdaшlarы яvvяlcя цmummilli lider Heydяr Яliye-

beш illik fяaliyyяtindяn bяhs edяn film nцmayiш etdirilib.

Tяdbirdя Sяfяrbяrlik vя Hяrbi Xidmяtя Чaьыrыш цzrя

Рegionун sahibkarlarы ilя gюrцш Иqtisadi Иslahatlarыn Tяhlili vя Kommunikasiya Mяrkяzi tяrяfindяn yaradыlan vя Azяrbaycanda ixrac imkanlarыnы geniшlяndirmяk цчцn nяzяrdя tutulan Azexport.az portalы bюlgяlяrdя fяaliyyяt gюstяrяn kiчik vя orta sahibkarlarыn ixracyюnцmlц mяhsullarыnыn xarici tяrяfdaшlara чatdыrыlmasыnыn asanlaшdыrыlmasы vя юlkяmizin ixrac potensialыnыn artыrыlmasы istiqamяtindя mцhцm addыmlar atыr.

Azexport.az portalы komandasыnыn region sahibkarlarы ilя nюvbяti gюrцшц fevralыn 11-dя Шяkidя reallaшыb. Tяdbirdя Balakяn, Zaqatala, Qax, Шяki, Oьuz vя Qяbяlя rayonlarыndan olan yцzя yaxыn sahibkar iшtirak edib. Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяti baшчыsыnыn birinci mцavini Hяsяn Hяsяnov tяdbirdя чыxыш edяrяk qeyri-neft sektorunun vя sahibkarlыьыn inkiшafыnыn юlkяmizdя hяyata keчirilяn iqtisadi siyasяtin prioritet istiqamяtlяrindяn biri olduьunu, aparыlan iqtisadi islahatlar nяticяsindя son illяr bu sahяdя mцhцm nailiyyяtlяrin яldя edildiyini bildirib. Иqtisadi Иslahatlarыn Tяhlili vя Kommunikasiya Mяrkяzinin icraчы direktoru Vцsal Qasыmlы bюlgяlяrdя keчirilяn belя gюrцшlяrin яsas mяqsяdinin sahibkarlara Azяrbaycanda ixrac imkanlarыnы geniшlяndirmяk цчцn nяzяrdя tutulan Azexport.az portalы barяdя geniш mяlumat vermяkdяn ibarяt olduьunu diqqяtя чatdыrыb. Bildirilib ki, son illяr regionlarыn inkiшafы ilя baьlы mцvafiq dюvlяt proqramlarыna uyьun olaraq kompleks tяdbirlяr gюrцlцr. Xцsusi iqtisadi zonalarыnыn yaradыlmasы, tяnzimlяmя vя inzibati prosedurlar sadяlяшdirmяklя biznes vя investisiya mцhitinin daha da yaxшыlaшdыrыlmasы, sяnaye шяhяrciklяrinin, biznes inkubatorlarыn yaradыlmasы istiqamяtindя gюrцlяn iшlяr vя digяr tяdbirlяr юlkяmizdя istehsalыn geniшlяnmяsindя, ixrac imkanlarыnыn artmasыnda xцsusi яhяmiyyяtя malikdir.

Vцsal Qasыmlы qeyd edib ki, fevralыn ilk 10 gцnц яrzindя "Azexport"un ixrac sifariшlяrinin hяcmi 2 milyon ABШ dollarыna yaxыnlaшыr. Яsasяn Чin, Rusiya, Gцrcцstan, Misir, Belarus, Pakistan, Toqo vя baшqa юlkяlяrdяn шяrab, toyuq яti, yumurta, mцxtяlif шirяlяr, alma, viski vя digяr mяhsullara sifariшlяr gяlir. Иcraчы direktor bildirib ki, "Azexport" tяchizat zяnciri цzrя bцtцn xidmяtlяrя - sertifikatlaшdыrma, nяqliyyat, logistika, bazarlara чыxыш, юdяmя imkanlarы yaradыr. Юlkяdя aparыlan iqtisadi islahatlar barяdя mяlumat verяn Vцsal Qasыmlы, xцsusilя ixrac potensialыnыn artыrыlmasы istiqamяtindя yaradыlmыш шяraitdяn sяmяrяli istifadя etmяyin vacibliyini vurьulayыb.

Azexport.az portalыnыn rяhbяri Zaur Qardaшov sahibkarlara portalыn funksionallыьы, vahid mяlumat bazasыnыn iшlяmя prinsipi, mяhsul vя xidmяtlяr haqqыnda mяlumatlarыn portala daxil edilmя yollarы, eyni zamanda, portalыn ixracatчыlara tяklif etdiyi яlavя imkanlar barяdя яtraflы mяlumat verib.

Sonra gюrцшdя iшtirak edяn sahibkarlarыn юlkяmizdя aparыlan iqtisadi islahatlar, habelя Azexport.az-la яmяkdaшlыq imkanlarы barяdя suallarы cavablandыrыlыb.

Qeyd edяk ki, Azexport.az portalы Prezident Иlham Яliyevin "Azяrbaycan Respublikasыnda istehsal olunan mallarыn vahid mяlumat bazasыnыn yaradыlmasы haqqыnda" 2016-cы il 21 sentyabr tarixli Sяrяncamы яsasыnda yaradыlыb. Portala beш mindяn artыq yerli istehsal olan mяhsul daxil edilib. Artыq portal vasitяsilя mцxtяlif юlkяlяrdяn ilin яvvяlindяn 7 milyon dollara yaxыn mяhsul sifariшi daxil olub.

vin шяhяr icra hakimiyyяtinin binasы qarшыsыnda ucaldыlmыш abidяsi юnцnя gцl dяstяlяri dцzяrяk, xatirяsinя ehtiramlarыnы bildiriblяr.

Dюvlяt Xidmяtinin Шяki rayon шюbяsinin rяisi, polkovnik Asяf Яhmяdov чыxыш edяrяk, Xidmяtin yaranmasыndan юtяn beш ildя sяfяrbяrlik, gяnclяrin mцddяtli hяqiqi hяrbi xidmяtя gюndяrilmяsi vя mцasir texnologiyalarыn tяtbiqi sahяsindя mцhцm iшlяrin gюrцldцyцnц diqqяtя чatdыrыb.

Bildirilib ki, SHXЧDX yaradыldыqdan sonra чaьыrышчыlarыn hяqiqi hяrbi xidmяt keчmяlяri

цчцn Silahlы Qцvvяlяrin hissяlяrinя tяyin olunmalarы sahяsindя шяffaflыьыn tяmin olunmasы цчцn mцhцm iшlяr gюrцlцb.

Qeyd olunub ki, gяnclяrdя hяrbi vяtяnpяrvяrlik ruhunun yцksяldilmяsi vя чaьыrышaqяdяr yaш hяddindя olan gяnclяr arasыnda tяbliьat vя tяшviqat iшinin aparыlmasы mяqsяdi ilя цmumtяhsil mцяssisяlяrindя ibtidai hяrbi hazыrlыьыn keyfiyyяtinin yцksяldilmяsi цчцn mцhцm iшlяr gюrцlцr.

Kadr siyasяtindя dя tam шяffaflыq yaradыlыb, яmяkdaшlarыn iш шяraiti yaxшыlaшdыrыlыb.

Tяdbirdя шяhяr icra hakimiyyяti baшчыsыnыn birinci mцavini Hяsяn Hяsяnov, hцquq-mцhafizя orqanlarыnыn yerli qurumlarыnыn rяhbяrlяri чыxыш edяrяk, Ali Baш Komandan Иlham Яliyevin diqqяt vя qayьыsы nяticяsindя SHXЧDXnin qыsa mцddяtdя чox bюyцk inkiшaf yolu keчdiyini, ordu quruculuьu prosesinin tяkmillяшdirilmяsinя tюhfя verdiyini vur-

ьulayыblar. Azяrbaycan Ordusunun son gцnlяr cяbhяdя dцшmяnя layiqli cavab verdiyini vurьulayan natiqlяr шяkili gяnclяrin Vяtяnin mцdafiяsinя hяr an hazыr olduqlarыnы diqqяtя чatdыrыblar. Шяhid atasы Oruc Salamov чыxыш edяrяk, Ali Baш Komandan Иlham Яliyevin qяtiyyяtli mюvqeyi sayяsindя torpaqlarыmыzыn tezliklя mяnfur dцшmяndяn azad olunacaьыna яmin olduьunu bildirib, шяhid ailяlяrinя gюstяrilяn diqqяt vя qayьыya gюrя dюvlяtimizin baшчыsыna minnяtdarlыq edib.

Tяdbirin sonunda xidmяtdя fяrqlяnяn hяrbi qulluqчulara mцkafatlar tяqdim olunub.

№ 01 -02 (147-148), Йанвар-Феврал 2017

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ. 3

Юtяn il Шяkidя iqtisadi vя sosial sahяlяrin inkiшafыna 31 milyon manatdan чox investisiya yюnяldilib 2016-cы ildя Шяki rayonunda 323 milyon 823 min manatlыq mяhsul istehsal edilib vя xidmяtlяr gюstяrilib. Цmumi mяhsul buraxыlышыnыn hяcmi яvvяlki illя mцqayisяdя 10 faiz artыb. Buraxыlan mяhsulun 7 faizi dюvlяt, 93 faizi юzяl mцlkiyyяtin payыna dцшцr. Hesabat dюvrцndя rayonda iqtisadi vя sosial sahяlяrin inkiшafыna 31 milyon 282 min manat hяcmindя investisiya yюnяldilib. Яhaliyя gюstяrilяn pullu xidmяtlяrin hяcmi яvvяlki illя mцqayisяdя 5,1 faiz artaraq 81 milyon 524 min manat olub. Mцddяt яrzindя rayonda 2978 yeni, daimi iш yeri aчыlыb.

rцlцb. Hesabat dюvrцndя rayonda 785 hektar sahяdя tцtцn яkilib, 2440 ton quru tцtцn istehsal olunub. Mяhsul istehsalы яvvяlki illя mцqayisяdя 632 ton artыb. Tцtцnчцlцk sahяsindя 1895 nяfяr kяnd sakini mюvsцmц iшlя tяmin olunub. 2017-ci ildя rayonda 785 hektar sahяdя tцtцn яkini proqnozlaшdыrыlыr.

Diqqяtя чatdыrыlыb ki, 2016-cы ildя rayonda 8,5 ton barama istehsalы proqnozlaшdыrыlsa da, kцmчцlяr tapшыrыьa artыqlamasы ilя яmяl ediblяr. Belя ki, onlar 9 ton 751 kiloqram yaш barama is-

lц mяhsullarыn istehsalы ilя baьlы verdiyi tapшыrыqlarыn icrasыnы tяmin etmяk mяqsяdi ilя hazыrda rayonda meyvя, tяrяvяz, istixana tяsяrrцfatы vя orqanik gцbrя istehsalы ilя mяшьul olan "Sяnaye-Aqropark" yaradыlыr. Bu mяqsяdlя "Green Faktory" MMC tяrяfindяn Orta Zяyzid bяlяdiyyяsinin mцlkiyyяtindя olan torpaqlardan mцqavilя яsasыnda 108 hektar torpaq sahяsi icarяyя gюtцrцlцb. Aqroparkыn яrazisindяki 78 hektar sahяdя Иtaliya vя Fransadan gяtirilmiш mцxtяlif meyvя tinglяri - яrik,

kanalizasiya sistemlяrinin yenidяn qurulmasы layihяsi цzrя iшlяr hazыrda cяdvяlя uyьun davam etdirilir.

Hesabat mяruzяsindя, hяmчinin 2016-cы ildя Шяkinin mяdяni hяyatыnda baш verяn yeniliklяrdяn яtraflы bяhs olunub. Bildirilib ki, TЦRKSOY tяrяfindяn 2016-cы il цчцn "Tцrk dцnyasыnыn mяdяniyyяt paytaxtы" seчilяn Шяkidя bu mцddяt яrzindя bir sыra beynяlxalq sяviyyяli tяdbirlяr keчirilib. Шяki шяhяri, eyni zamanda, 3 beynяlxalq festivala - "Иpяk yolu" VЫЫ Beynяlxalq

tehsal edяrяk, "Шяki-Иpяk" ASC-yя tяhvil veriblяr. Baramaчыlыьыn yem bazasыnыn mюhkяmlяndirilmяsi mяqsяdi ilя юtяn il rayon яrazisindя 75 min яdяd tut tingi яkilib. 2017-ci ildя rayonda barama istehsalыnыn 25 tona чatdыrыlmasы proqnozlaшdыrыlыr.

2016-cы ilin payыz mюvsцmцndя rayon яrazisindя 724 hektar sahяdя yeni fыndыq baьlarы salыnыb.

Qeyd olunub ki, dюvlяtimizin baшчыsыnыn iri fermer tяsяrrцfatlarыnыn, aqroparklarыn yaradыlmasы, ixracyюnцm-

шaftalы, armud vя gavalы tinglяri яkilib.

Cari ildя яrazidяn 50 tona yaxыn mяhsul яldя olunmasы gюzlяnilir.

Yыьыncaqda 2016-cы ildя яhalinin tяbii qaz, elektrik enerjisi, iчmяli su ilя tяminatыnыn yaxшыlaшdыrыlmasы sahяsindя gюrцlяn iшlяr geniш tяhlil olunub.

Diqqяtя чatdыrыlыb ki, юtяn mцddяt яrzindя rayonun 12 yaшayыш mяntяqяsi qazlaшdыrыlыb. Rayon яrazisindя 34 яdяd yeni transformator mяntяqяsi quraшdыrыlaraq яhalinin istifadяsinя verilib. Шяki шяhяrinin iчmяli su tяchizatы vя

musiqi, Цчцncц Beynяlxalq яnяnяvi шirniyyat vя "Цч mяkan" ЫЫ Beynяlxalq teatr festivallarыna ev sahibliyi edib.

Yыьыncaqda Prezident Administrasiyasыnыn mяsul iшчisi Rцfяt Яliyev чыxыш edяrяk, 2016-cы ildя respublikamыzda sosial-iqtisadi sahяdя qazanыlan uьurlardan danышыb, tюvsiyяlяrini bildirib.

Bu barяdя martыn 7-dя Шяkidя 2016-cы ilin yekunlarы vя qarшыda duran vяzifяlяrя hяsr olunmuш hesabat yыьыncaьыnda mяlumat verilib.

Yыьыncaq iшtirakчыlarы яvvяlcя шяhяr icra hakimiyyяti binasыnыn foyesindя rayonda istehsal olunan mяhsullarыn sяrgisinя baxыblar. Шяhяr icra hakimiyyяtinin baшчыsы Elxan Usubovun hesabat mяruzяsindя 2016-cы ildя rayonda sosial-iqtisadi sahяdя gюrцlяn iшlяr яtraflы tяhlil olunub, qarшыda duran vяzifяlяrdяn bяhs edilib. Bildirilib ki, Prezident Иlham Яliyevin tяшяbbцsц vя rяhbяrliyi ilя юlkяmizdя kяnd tяsяrrцfatыnыn inkiшafыnda yeni mяrhяlя baшlanыb. Aqrar sahяnin mцasir texnologiyalar яsasыnda inkiшafыna nail olmaq, yerlяrdя potensial imkanlardan maksimum istifadя etmяk bu mяrhяlяnin яsas vяzifяsidir.

Diqqяtя чatdыrыlыb ki, dюvlяtimizin baшчыsыnыn mюvcud iqtisadi potensialdan daha sяmяrяli istifadя edilmяsi ilя baьlы verdiyi tapшыrыqlarыn icrasыnы tяmin etmяk mяqsяdi ilя юtяn mцddяtdя Шяki rayonunda da zяruri tяdbirlяr hяyata keчirilib. 2016-cы ildя rayonda 193 min ton taxыl istehsal olunub vя mяhsul istehsalы яvvяlki illя mцqayisяdя 7 min ton artыb. Eyni zamanda, юtяn ilin payыzыnda rayonda 2017-ci ilin mяhsulu цчцn 68 min 514 hektar sahяdя taxыl sяpini hяyata keчirilib. Taxыl яkini sahяlяri яvvяlki illя mцqayisяdя 1141 hektar artыb.

Rayonda яnяnяvi sahяlяrdяn olan tцtцnчцlцyцn vя baramaчыlыьыn inkiшafы istiqamяtindя zяruri tяdbirlяr gю-

Sonda yыьыncaq iшtirakчыlarы adыndan Prezident Иlham Яliyevя mцraciяt qяbul olunub.

Рayonda istehsal olunan mяhsullarыn Шяки Шящяр Иcra Щakimiyyяti binasыnыn foyesindя тяшкил олунмуш sяrgisi

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ. 4

№ 01 -02 (147-148), Йанвар-Феврал 2017

Xalq Шairi Bяxtiyar Vahabzadяnin xatirяsi anыlыb

Unudulmaz Xalq Шairi, mцasir Azяrbaycan poeziyasыnыn яn parlaq simalarыndan olan Bяxtiyar Vahabzadяnыn yaradыcыlыьы bяdii fikrimizin zяnginlяшmяsindя mцhцm rol oynayыb. Bцtцn varlыьы ilя sevdiyi xalqыnыn arzu vя istяklяri, hiss vя duyьularы onun яdяbi-

Zяrinя Cavadova, Шяки Шяhяr Иcra Щakimiyyяti baшчыsыnыn mцavini Bu fikirlяr Bяxtiyar Vahabzadяnin vяfatыnыn ildюnцmц ilя яlaqяdar Шяki Dюvlяt Regional Kollecindя keчirilяn xatirя tяdbirindя sяslяndirilib. Шяhяr rяhbяrliyinin, ziyalыlarыn, kollecin mцяllim vя

bяdii yaradыcыlыьыnыn mayasы, cюvhяri olub.

Qцdrяtli sюz ustasыnыn mцbariz qяlяmi bцtцn dюvrlяrdя onun saf mяslяk vя яqidяsinя xidmяt edib. Шairin яbяdiyyяtя qovuшma-sыndan sяkkiz il vaxt keчsя dя, onun iшыqlы xatirяsi qяlblяrdя яbяdi yaшayыr vя yaшayacaq.

Вагиф Аслан, Azяrbaycan Yazычыlar Birliyi Шяki bюlmяsinin сядри tяlяbяlяrinin, poeziya hяvяskarlarыnыn iшtirak etdiyi tяdbirdя шяhяr icra hakimiyyяti baшчыsыnыn mцavini Zяrinя Cavadova, Azяrbaycan Yazычыlar Birliyi Шяki bюlmяsinin rяhbяri, АДПУ Шяki filialыnыn baш mцяllimi, шair

Гиймят Мящяррямли, Filologiya elmlяri цzrя fяlsяfя doktoru, досент Vaqif Aslan, Azяrbaycan Milli Elmlяr Akademiyasыnыn Яlyazmalar Иnstitutunун bюyцk elmi ишчiси, фilologiya elmlяri цzrя fяlsяfя doktoru, dosent, ”Elimiz. Gцnцmцz” еlmi-яdяbi, mяdя-ni-kцtlяvi, publisistik

Шяkiдя tцrk yazычыsыnыn яsяri sяhnяlяшdirilir Sabit Rяhman adыna Шяki Dюvlяt Dram Teatrыnda tцrk yazычыsы Hidayяt Sayanыn "Davul sяsi" яsяri яsasыnda sяhnяlяшdirilяn eyniadlы tamaшanыn mяшqlяrinя baшlanыlыb.

Tamaшanыn quruluшчu rejissoru Яmяkdar Иncяsяnяt Xadimi Mirbala Sяlimli, quruluшчu rяssamы Nicat Mяmmяdov, geyim цzrя rяssamы isя Gцnel Mяmmяdlidir.

Tamaшada яsas rollarы Яmяkdar artistlяr Иqrar Salamov, Xanlar Hяшimzadя, aktyorlar Akif Yusifov, Lalя Mяmmяd, Nяrmin Abbasova vя baшqalarы ifa edirlяr. Yeni sяhnя яsяri martыn sonunda teatrsevяrlяrя tяqdim olunacaq.

TЦRKSOY-un dяvяti яsasыnda Шяki teatrыnыn bu sяhnя яsяri ilя Qazaxыstan, Qыrьыzыstan vя Tцrkiyяnin bir neчя шяhяrinя qastrol sяfяrlяri dя nяzяrdя tutulur.

Bundan яlavя, teatrыn yara-

dыcы kollektivi Sяmяd Vurьunun "Vaqif" dramы яsasыnda hazыrlanmыш eyniadlы tamaшa ilя yay aylarыnda Rusiya Federasiyasыnыn Moskva vя Sankt-Peterburq шяhяrlяrindя, hяmчinin Qazaxыstan vя Tцrkiyяdя teatrsevяrlяr qarшыsыnda чыxыш edяcяk.

qяzetin tяsisчisi vя baш redaktoru Гий-мят Мящяррямли vя baшqalarы чыxыш edяrяk, Bяxtiyar Vahab-zadяnin Azяrbaycan poeziya-sыnыn inkiшafыndakы xidmяtlя-rindяn

olduьu yurdu - Шяkini чox sevirdi. Шairin яsяrlяrindя Шяkiyя xas olan kolorit, dяrin dцшцncя, aьыllы zяka юzцnц aydыn biruzя verir.

Diqqяtя чatdыrыlыb ki,

danышыblar. Bildirilib ki, Bяxtiyar Vahabzadя nяinki Azяrbaycanыn, elяcя dя bцtцn Tцrk dцnyasыnыn яn qцdrяtli sюz ustalarыndan biri olub.

Onun яsяrlяri Azяrbaycanda olduьu kimi, Tцrkiyяdя dя, tцrkdilli юlkяlяrdя dя sevиляsevиля oxunur. Vurьulanыb ki, Bяxtiyar Vahabzadя Vяtяninя, doьulduьu yerя, soykюkцnя baьlы bir insan olub. O, anadan

Bяxtiyar Vahabzadяnin xatirяsinin яbяdilяшdirilmяsi mяqsяdi ilя Шяki шяhяrinin mяrkяzi parklarыndan birindя onun bцstц qoyulub, шяhяrdяki mяktяblяrdяn vя kцчяlяrdяn birinя шairin adы verilib.

Tяdbirdя kollecin tяlяbяlяrinin ifasыnda шairin шeirlяri sяslяndirilib, sюzlяrinя bяstяlяnmiш mahnыlar ifa olunub.

“Асан хидмят Шякидя” Fevralыn 18-dяn Шяkidя fяaliyyяt gюstяrяn sяyyar "ASAN xidmяt"in imkanlarыndan beш gцn яrzindя 2 minя yaxыn bюlgя sakini yararlanыb.

Bu barяdя AZЯRTAC-a Qяbяlя regional "ASAN xidmяt" mяrkяzinin sяyyar xidmяtin tяшkili sektorunun mцdiri, xidmяtin sяyyar avtobusunun qrup rяhbяri Azad Qяribov mяlumat verib.

Sяyyar formada xidmяtlяrin gюstяrilmяsi цчцn Шяki шяhяrinin mяrkяzindя, яhalinin gediш-gяliшinin sыx olduьu kцчяdя xцsusi yer ayrыlыb. Vяtяndaшlar nюvbя ilя avtobusa daxil olur, mцraciяtlяrini edirlяr.

Xidmяtlяr Яdliyyя, Daxili Ишlяr, Яmяk vя Яhalinin Sosial Mцdafiяsi nazirliklяri, hяmчinin Яmlak Mяsяlяlяri Dюvlяt Komitяsi tяrяfindяn tяqdim olunur. Gюstяrilяn xidmяtlяrin dairяsi geniшdir. Bu xidmяtlяrя notariat fяaliyyяti, vяtяndaшlыq vяziyyяti aktlarыnыn dюvlяt qeydiyyatы, шяxsiyyяt vяsiqяlяri vя цmumvяtяndaш paсportlarыnыn verilmяsi vя dяyiшdirilmяsi, sцrцcцlцk vяsiqяlяrinin dяyiшdirilmяsi, яmяk pensiyalarыnыn tяyin edilmяsi, mяnzillяr цzяrindя mцlkiyyяt hцquqlarыnыn ilkin vя tяkrar dюvlяt qeydiyyatыna alыnmasы barяdя чыxarышlarыn, texniki pasportlarыn verilmяsi daxildir. Vяtяndaшlara, eyni zaman-

da, daшыnmaz яmlakыn tяsvirinя, dюvlяt qeydiyyatыna alыnmыш hцquqlara vя onlarыn mяhdudlaшdыrыlmasыna dair dюvlяt reyestrindяn arayышlarыn verilmяsi, fяrdi yaшayыш evlяri цzяrindя mцlkiyyяt hцquqlarыnыn tяkrar dюvlяt qeydiyyatыna alыnmasы barяdя чыxarышlarыn, texniki pasportlarыn verilmяsi ilя baьlы xidmяtlяr dя gюstяrilir.

Qeyd edяk ki, sяyyar "ASAN xidmяt" Шяkidя sakinlяrя martыn 18dяk xidmяt gюstяrяcяk.

№ 01 -02 (147-148), Йанвар-Феврал 2017

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ. 5

Qardaш Tцrkiyяnin Gюynцk bюlgяsi ilя qardaшlaшdыг Гардаш Tцrkiyянин Bolu bюlgяsinin Gюynцk rayonu ilя Azяrbaycanыn Шяki bяlяdiyyяsi arasыnda Qardaш Шяhяr protokolu imzalanыb. Protokol ilя iki шяhяr arasыnda yerli idarяetmя tяcrцbяlяrinin paylaшыlmasы vя turizm sahяsindя яmяkdaшlыq mяqsяdi daшыyыr.

Bu barяdя mяlumatы Tцrk Dцnyasы Bяlяdiyyяlяr Birliyindяn алмышыг.

Gюynцkdя olan bir oteldя keчirilяn “Gюynцk Bяlяdiyyяsi ilя Azяrbaycanыn Шяki Bяlяdiyyяsi arasыnda turizm vя yerli hakimiyyяtlяr sahяsindя яmяkdaшlыq etmяk mяqsяdi ilя Qardaш Шяhяr protokoluнун imzalanма мярасими”ндя Gюynцk Sahя Rяisi Яhmяd Oьuz Aslan, Gюynцk Bяlяdiyyя sяdri vя eyni zamanda Иpяk Yolu Bяlяdiyyяlяr Birliyinin sяdri olan Kamal Qazan, Шяki Bяlяdiyyяsinin sяdri Elshad Иbadov, Daraqlы Bяlяdiyyя Sяdri Tacettin Юzkaraman, Tцrk Dцnyasы Bяlяdiyyяlяr Birliyinin Baш Katibi Doktor Fяxri Solak iшtirak edibляр.

Protokolun iki qar-

daш юlkя arasыnda gцclц bir baь meydana gяtirяcяyini qeyd edяn Камал Qazan, "Tцrkiyя vя Azяrbaycan iki dюvlяt tяk millяtdir.

Azяrbaycan xalqы vя Tцrk xalqы tarix boyu hяr zaman bir-birinin yanыnda olmuш, dяstяk vermiшdir. Bu gцclц baьыn яn yaxыn gюstяricisi kimi tariximizя qara gцn kimi keчяn 15 Иyul sonrasы Tцrkiyяdя yaranan milli birlik vя bяrabяrlik nяbzinin Azяrbaycanda da eyni olmasыdыr. Юlkя olaraq keчяn bu чяtin prosesdя Azяrbaycan bizim яn bюyцk dяstяyimiz olmuшdur. Vяtяnimizя, bayraьыmыza vя dюvlяtimizя qarшы hazыrlanan xain dюvlяt чevriliшi cяhdi zamanы Azяrbaycanыn юlkяmizin vя millяtimizin birlik vя bяrabяrliyini qorumasы цчцn verdiyi dяstяk цчцn Шяki bяlяdiyyя sяdri Elshad Иbadovа вя bцtцn Azяrbaycan hюkumяtinя vя xalqыna tяшяkkцrцmц bildirirяm.

Qardaш шяhяr tяшяbbцsц dя ortaq duyьu vя inamla xalqlarыmыzыn bir-birini dяstяklяyяrяk gцclц bir dostluq kюrpцsц yaradыlacaьыna, hяmчinin bяlяdiyyяlячilik adыna da nцmunя iшlяrя imza atacaьыna цrяkdяn inanыram"

демишдир.

Atыlan imzalarla Tцrkiyя-Azяrbaycan dostluq vя qardaшlыq mцnasibяtlяrinin daha da

iqtisadi vя mяdяni mяnada hяr cцr яmяkdaшlыq edilmяsi imzalanan bu qardaшlыq mцqavilяsi ilя pяrчiмlяnяcяkdir.

kimi юnяmli bir dяyяr altыnda биоляшмяси bizi dя qцrurlanдырыr". Камал Qazan vя Елшад Иbadov чыxышларындан

irяlilяyяcяyini vurьulayan Елшад Иbadov isя bunlarы bilidirb: "Qardaшlыq imzasы ilя hяm юlkяlяrimiz arasыnda, hяm dя bяlяdiyyяlяrimiz arasыnda kюnцl baьы daha da mюhkяmlяnяcяk. Иki шяhяr arasыnda dostluq, qardaшlыq vя hяmrяylik ilя

Tцrkiyя-Azяrbaycan dostluьu vя qardaшlыьы hяr zaman davam edяcяkdir. Biz eyni soydan, mяdяniyyяtdяn gяlяn millяtlяrik. Bu цzdяn Tцrkiyяyя vя Tцrk xalqыna olan dяstяyimizi heч vaxt яsirgяmяyяcяyik.

Bяlяdiyyяlяrimizin qardaшlыq

сонра Qardaш Шяhяr protokolunu imzalayыblar. Иmzalanma mяrasimi баша чатдыгдан sonra Azяrbaycanlы nцmayяndяlяr bюlgяnin gюrmяli yerlяrini gяziбlяr.

Мурад НЯБИБЯЙОВ

ЫV Beynяlxalq multikulturalizm qыш mяktяbi Шяkidя Prezident Иlham Яliyevin tюvsiyяsinя яsasяn, Bakы Beynяlxalq Multikulturalizm Mяrkяzinin vя Azяrbaycan Respublikasыnыn Prezidenti yanыnda Bilik Fondunun birgя tяшkilatчыlыьы ilя keчirilяn "Multikulturalizm Azяrbaycanda hяyat tяrzi kimi: Иslam hяmrяyliyi bizя nя verir?" adlы ЫV Beynяlxalq multikulturalizm qыш mяktяbinin iшtirakчыlarы fevralыn 13-dя Шяki шяhяrinя gяliblяr.

Fevralыn 14-dя Beynяlxalq multikulturalizm qыш mяktяbi Шяkidя юz iшini davam etdirib. "Azяrbaycan multikulturalizmi" fяnnini Иtaliyanыn Sapienza Universitetindя tяdris edяn Иrina Kunina vя Чexiyanыn Karlov Universitetinin mцяllimi Roza Шяfiyeva "Azяrbaycanчыlыq vя Azяrbaycan multikulturalizmi fяnninin xaricdя tяdrisi" mюvzusunda mцhazirя oxuyublar. Иrina Kunina Azяrbaycan Respublikasыnыn millяtlяrarasы, multikulturalizm vя dini mяsяlяlяr цzrя Dюvlяt mцшaviri, akademik Kamal Abdullayevin ideya vя dяrs proqramыnыn mцяllifi olduьu "Azяrbaycan multikulturalizmi" fяnninin xarici vя yerli universitetlяrdя tяdrisi layihяsinin юnяmini vurьulayыb. O, bu

layihя vasitяsilя beynяlxalq ictimaiyyяtin юlkяmizin multietnik vя чoxkonfessiyalы durumu haqqыnda geniш mяlumat яldя etmяk imkanы olduьunu qeyd edяrяk deyib: "Bu fяnn юlkяmizin 40, dцnyanыn 15 nцfuzlu universitetindя tяdris edilir.

Fяnnin tяdrisindя mяqsяd beynяlxalq ictimaiyyяti xalqыmыzыn чoxяsrlik tolerantlыq яnяnяlяri, multikultural dяyяrlяri ilя tanыш etmяkdir. Bakы Beynяlxalq Multikulturalizm Mяrkяzi Prezident Иlham Яliyevin Azяrbaycan multikulturalizm modelini dцnyada tanыtmaq istiqamяtindя mцяyyяnlяшdirdiyi hяdяflяrin reallaшmasы istiqamяtindя ardыcыl sяylяr gюstяrir. Bu layihя чяrчivяsindя Azяrbaycan multikulturalizmi fяnninin tяdris olunduьu xarici юlkя universitetlяrinin vя yerli ali tяhsil ocaqlarыnыn sayы getdikcя чoxalыr vя inanыrыq ki, gяlяcяkdя bu rяqяm daha da artacaq".

Roza Шяfiyeva bildirib ki, sюzцgedяn fяnnin dinlяyicilяri Azяrbaycanыn multikulturalizm siyasяti sahяsindяki яsrlяrlя yaшы olan tяcrцbяni юyrяnmяkdя чox maraqlыdыrlar. Pedaqoq qeyd edib ki, dяrs prosesindя tяlяbяlяr Azяrbaycanыn etnik vя dini palitrasы, юlkяmizdя min illяr boyu birgя yaшayan mцxtяlif etnik qruplar, elяcя dя юlkяmizdя qardaшcasыna

yanaшы yaшayan konfessiyalarla baьlы suallar цnvanlayыrlar.

Mцhazirяdя Vyetnam, Gцrcцstan, Qazaxыstan, Misir, Portuqaliya vя Polшadan olan tяlяbяlяrin Azяrbaycan multikulturalizmi modeli ilя baьlы suallarы cavablandыrыlыb.

Qыш mяktяbinin iшtirakчыlarы tяdris vaxtыndan sonra yerli gяnclяrlя birgя яsrlяr boyu Qafqaz Albaniyasы kilsяsinin dini maarif mяrkяzi hesab olunan, nяinki Qafqazыn, elяcя dя bцtцn xristian alяminin яn qяdim kilsяlяrindяn sayыlan Kiшdяki Alban mяbяdini ziyarяt ediblяr.

Tяlяbяlяr Qafqaz Albaniyasы

abidяlяrinin sяrgisi ilя tanыш olublar.

Gцnцn ikinci yarыsыnda Шяkinin tarixi yerlяrinя - Xan sarayы kompleksinя, Karvansaraya gяzinti tяшkil olunub.

Ekskursiya zamanы Шяkinin tarixi tikililяri, Azяrbaycan mяdяniyyяti incilяrindяn sayыlan шяbяkя memarlыьы nцmunяlяri, шяkili ustalarыn hazыrladыqlarы mяiшяt vя bяzяk яшyalarы, Шяki ipяyindяn hazыrlanmыш яl iшlяri, elяcя dя lяziz Шяki mяtbяxi tяlяbяlяrdя bюyцk maraq doьurub.

Gяzintidяn sonra tяlяbяlяrя Шяki шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin tяшkilatчыlыьы ilя konsert proqramы tяqdim edilib.

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ. 6

2016-cы il yanvarын 26-da Шяki Bяlяdiyyяsi illik hesabat iclasы keчirmiшdir.

***

Bяlяdiyyяnin inzibati binasыnda keчirilяn tяdbirdя bяlяdiyyя цzvlяri, бялядиййя qulluqчularы vя ictimaiyyяt nцmayяndяlяri iшtirak etmiшlяr.

Yыьыncaqda Шяki Bяlяdiyyяsinin sяdri Elшad Иbadov bildirmiшdir ki, 2016-cы il яrzindя Шяki Bяlяdiyyяsi hяmiшя olduьu kimi, юz fяаliyyяtini Аzяrbаycаn Rеspublikаsыnыn Kоnstitutsiyа tяlяblяrinя, bя-lяdiyyя qаnunlаrыnа, hяmчinin bяlяdiyyяlяrlя bаьlы qяbul еdilmiш digяr nоrmаtiv sяnяdlяr яsаsыndа qurаrаq yеrli яhяmiyyяtli mяsяlяlяrin mцstяqil vя sяrbяst шяkildя hяll еdilmяsi istiqаmяtindя аrdыcыl iш аpаrmышdыr. Бялядиййянин сядри топланты иштракчыларнын диггятиня чатдырмышдыр ки, hеsаbаt dюv-

Шяки Bяlяdiyyясиnin pаqlаrыn icаrя hаqqыnыn tоplаnыlmаsы vяziyyяti, bяlяdiyyя mцlkiyyяtinin vя оndаn istifаdя еdilmяsinin dяqiqlяшdirilmяsi mяqsяdi ilя invеntаrizаsiyа аpаrыlmаsы, шяhяrdахili kцчя vя prоspеktlяrdя аbаdlыq vя yашыllашdыrmа iшlяrinin аpаrыlmаsы, bяlяdiyyяnin mаliyyя mяnbяyinin tоrpаq sаtышыndаn аsыlыlыьыnыn аrаdаn qаldыrыlmаsы mяqsяdilя kюmяkчi tяsяrrцfаtlаrыn yаrаdыlmаsы, vяtяndашlаrыn яrizя vя шikаyяtlяrinя bахыlmаsы vяziyyяti vя digяr bu sяpkili mяsяlяlяr mцzаkirя еdilmiш vя mцvаfiq qяrаrlаr qяbul оlunmuшdur. Bunlаrlа yаnашы Шяki Bяlяdiyyяsinin 2017-ci il цчцn bцdcя lаyihяsinin tяsdiqi mцzаkirя еdilmiш, yеrli bцdcя mяsяlяlяri, yеrli iqtisаdi inkiшаf mяsяlяlяri, hцquq mяsяlяlяri vя yеrli sоsiаl mяsяlяlяri dаimi kоmissiyаlаrыnыn hеsаbаtlаrы dinlяnilmiшdir. Шяki Bяlяdiyyяsi tяrяfindяn mцtяmаdi оlаrаq яhаli аrаsыndа ictimаi rяyin юyrя-

1 rцndя Шяki Bяlяdiyyяsi цzvlяrinin 25 цmumi iclаsы kечirilmiш, bяlяdiyyяnin sяlаhiyyяtlяrinя аid оlаn 116 mяsяlяyя bахыlmыш vя mцvаfiq qяrаrlаr qяbul еdilmiшdir. Hяmin iclаslаrdа 2016-cы il цzrя Иш vя Tяdbirlяr Plаnы tяsdiq еdilmiш, bяlяdiyyя цzvlяrinin vя qulluqчularыnыn vяzifяlяri, 2016-cы ilin bцdcя lаyihяsinя dяyiшikliklяr vя яlаvяlяrin еdilmяsi, yеrli vеrgilяr vя юdяniшlяrin qаnunа еdilmiш dяyiшikliklяr nяzяrя аlыnmаqlа mцяyyяnlяшdirilmяsi, яhаliyя, fiziki vя hцquqi шяхslяrя аyrыlаn tоrpаq sаhяlяrinin vя tikililяrin rяsmilяшdirilmяsi, fiziki шяхslяrdяn tоrpаq, яmlаk vеrgilяrinin, icаrяdаrlаrdаn tоr-

№ 01 -02 (147-148), Йанвар-Феврал 2017

nilmяsi, bяlяdiyyяnin fяаliyyяtindя шяffаflыьыn vя bяlяdiyyяvяtяndаш mцnаsibяtinin tяnzimlяnmяsi istiqаmяtindя sечicilяrlя yахыndаn tяmаsdа оlmаьыn tяmin еdilmяsi цчцn Mяtbuаt vя ictimаiyyяtlя яlаqяlяr шюbяsinin yаrаdыcы qrupu tяrяfindяn аylыq оlаrаq "Шяki Bяlяdiyyяsi" qяzеti nяшr оlunmuшdur. Яvvяlki illяrdя оlduьu kimi, hеsаbаt dюvrцndя dя Mяtbuаt vя ictimаiyyяtlя яlаqяlяr шюbяsi яhаli ilя sых яlаqя sахlаmыш vя qяzеtin 11 sаyы iшыq цzц gюrmцшdцr. Qяzеtdя bяlяdiyyяnin vя шяhяrimizin ictimаi-siyаsi hяyаtыndа bаш vеrmiш hаdisяlяrlя yаnашы Шяki Bяlяdiyyяsinin gцndяlik

3

fяаliyyяtindя gюrцlmцш vя gюrцlяcяk iшlяr, icrа оlunаcаq lаyihяlяr, hяmчinin bяlяdiyyя tяrяfindяn tяшkil еdilяn tяdbirlяr hаqqыndа, о cцmlяdяn bяlяdiyyя qаnunvеriciliyi vя mцddяt яrzindя оnа еdilmiш dяyiшikliklяr hаqqыndа gеniш mяlumаtlаr vеrilmiшdir. Оnu dа qеyd едяк ki, 2016-cы ildя "Шяki Bяlяdiyyяsi" qяzеti Azяrbaycan Mяtbuat Шurasыna цzv qяbul edilmiшdir.

2016-cы il оktyаbr аyыnыn 31-dяn noyabr ayыnыn 5dяk bцtцn rеspublikаdа оlduьu kimi, Шяki Bяlяdiyyяsindя dя "Yеrli dеmоkrаtiyа hяftяsi" kечirilmiшdir. Tяdbir чяrчivяsindя bяlяdiyyя tяrяfindяn яhаlinin mяlumаtlаndыrыlmаsы mяqsяdi ilя bяlяdiyyяnin inzibаti binаsыnыn qаrшыsыndа plаkаtlаr qоyulmuш, binаnыn birinci mяrtяbяsindяki fоyеdя vяtяndашlыrdаn dахil оlаn шikаyяt vя tяklif, mяktublаr цчцn qutu yеrlяшdirilmiш vя bцtцn hяftя "Ачыq qаpы" gцnlяri еlаn еdilmiшdir. Hяftя яrzindя bяlяdiyyя rяhbяrliyi vя цzvlяri tяrяfindяn 160 nяfяr qяbul еdilib, оnlаrыn mцrаciяtlяrinя bахыlmышdыr. Еyni zаmаndа, hяftя яrzindя шяhяrin yеni sаlыnmыш yашаyыш mаssivlяrindя yашаyаn sаkinlяrlя gюrцш kечirilmiш, оnlаrыn yоl, su vя qаz prоblеmlяrinin hяlli istiqаmяtindя mцvаfiq tяdbirlяr gюrцlmцшdцr.

Dеmяk оlаr ki, "Yеrli dеmоkrаtiyа hяftяsi" Шяki Bяlяdiyyяsinin vяtяndашlаrlа яlаqяlяrinin dаhа dа sяmяrяli qurulmаsыnа vя mюhkяmlяnmяsinя юz mцsbяt tяsirini gюstяrmiшdir. Шяki Bяlяdiyyяsi юz fяаliyyяtindя yеrli sоsiаl mцdаfiя vя sоsiаl inkiшаf mяsяlяlяrinin hяllinя хцsusi diqqяt yеtirir. Шяhяr яhаlisinin еlеktrik еnеrjisi, iчmяli su ilя tяchizаtыnыn mюvcud vяziyyяti, яhаliyя gюstяrilяn sяrniшindашыmа хidmяtinin yахшыlашdыrыlmаsы, шяhяrdя tяmizlik, аbаdlыq, dахili yоllаrыn яsаslы vя cаri tяmiri vя sаnitаr tяdbirlяrin hяyаtа kечirilmяsi bяlяdiyyяnin dаim diqqяt mяrkяzindя оlmuш vя bu dеyilяnlяrin dаhа dа yахшыlашdыrыlmаsы istiqаmяtindя bir sыrа iшlяr аpаrыlmышdыr. Bеlя ki, Шяhяrin Abid Яfяndiyev, Dodu Mяhяllяsindя Tolstoy, Nяriman Nяrimanov vя Sarыtorpaq kцчяlяrindя tя`mir vя abadlыq iшlяri aparыlmышdыr. Шяhяrin 121-ci kvartalыnda fяrdi yaшayыш evi tikintisi цчцn ayrыlmыш torpaq sahяsindя qrunt sularыndan yaranmыш bataqlыq qurudulmuш, 98, 100, 104-cц kvartallarыnыn kяsiшdiyi яrazi kollardan tяmizlяnmiшdir. С.Mumtaz, N.Nяrimanov kцчяlяri, Olimpiya prospekti, Oьuz шosesi, 94, 125 kvartallarыnda sel vя yaьыш sularыnыn yaratdыьы fяsadlar aradan qaldыrыlmышdыr. Шяhяrin 124-cц kvartalыnda 685 metr, 124-cц kvartalыnda isя 228 metr uzunluьunda daxili yol qum-чыnqыl qarышыьы ilя юrtцlmцшdцr. "Soyuqbulaq" яrazisindя vя H.Яliyev adыna parkda aьac vя gцllяr яkilmiшdir. Юtяn mцddяt яrzindя Шяki Bяlяdiyyяsinin цzvlяri mцtяmаdi оlаrаq sечicilяrlя gюrцшmцш vя яhаlini nаrаhаt еdяn prоblеmlяrin hяll оlunmаsы цчцn bцtцn imkаn-

lаrdаn istifаdя еdilmяsinя чаlышыlmышлаr.

2016-cы ildя Шяki Bяlяdiyyяsi Vяtяnimizin tяhlцkяsizliyinin qаrаntы оlаn silаhlы qцvvяlяrimizin hеsаbыnа 826 mаnаt kючцrmцшdцr. Шяki Bяlяdiyyяsi 01 йанвар 2015-ci il tаriхdяn qцvvяyя minmiш tоrpаq vя яmlаk vеrgisinin hеsаblаnmаsы vя юdяnilmяsi qаydаlаrыnа еdilmiш dяyiшikliklяr hаqqыndа "Шяki Bяlяdiyyяsi" qяzеtindя mцtяmаdi оlаrаq mяlumаtlаr vеrilmяsi ilя yаnашы vеrgi mцfяttiшlяri tяrяfndяn sаkinlяrin bir bаша mяlumаtlаndыrыlmаsыnа чаlышыlmыш vя bu istiqаmяtdя iшlяr bu gцn dя dаvаm еtdirilir.

Hеsаbаt dюvrцndя шяhяr sаkinlяrinin mцrаciяtlяri яsаsыndа bяlяdiyyя tяrяfindяn 151 nяfяrя mцхtяlif mяqsяdlяr цчцn 10,7 hа tоrpаq sаhяsi аyrыlmышdыr. Tоrpаq sаhяsi аlаnlаrыn 199 nяfяrinя fяrdi yашаyыш еvi tikmяk mяqsяdilя, 9 nяfяrя sаhibkаrlыq fяаliyyяtini hяyаtа

yаtа kечirilmяsinя, gяlir gяtirяn istеhsаl sаhяlяrinin yаrаdыlmаsыnа vя яn bашlыcаsы, yеni iш yеrlяrinin ачыlmаsыnа ciddi mаnеяlяr tюrяdir. Аmmа bunа bахmаyаrаq, Шяki Bяlяdiyyяsi yеnя dя cаri prоblеmlяrin hяlli yоllаrыnы ахtаrmаqlа yаnашы, hяm dя imkаn dахilindя insаnlаrыn еhtiyаcыnы юdяmяyя чаlышыr vя hеsаbаt dюvrцndя yаrdыm цчцn Шяki Bяlяdiyyяsinя mцrаciяt еdяn 141 nяfяr vяtяndаша цmumilikdя 8100 mаnаt mаddi kюmяk gюstяrilmiшdir. Яlillяr, kimsяsizlяr, qоcаlаr dаim Bяlяdiyyяnin diqqяt mяrkяzindя оlmuшdur. Иl яrzindя Шяki Bяlяdiyyяsi idmаnыn vя bяdяn tяrbiyяsinin inkiшаfыnа dа bюyцk diqqяt vя qаyьы gюstяrmiш, bu sаhяdя gюrцlяn iшlяrя hяmiшя yаrdыmчы оlmuшdur. Bеlя ki, Шяkidя fяаliyyяt gюstяrяn "Cяngаvяr" Иdmаn Klubunа, "Kаrаtе Dе Univеrsаl" Dюyцш Иdmаn klubunа, "Шоtаkаn Kаrаtе Dо" Fеdеrа-

2 kечirmяk mяqsяdilя mцvаfiq tikinti iшlяri аpаrыlmаsы цчцn mцsаbiqя vя hяrrаc vаsitяsilя tоrpаq sаhяsi аyrыlmышdыr. Юtяn mцddяt яrzindя Шяki Bяlяdiyyяsi цч nяfяr Qаrаbаь Mцhаribяsi Яlilinя vя dюrd nяfяr istеfаdа оlаn hяrbi qulluqчuyа fяrdi yашаyыш еvi tikmяk цчцn qцvvяdя оlаn qаnunvеriciliyin tяlяblяrinя яsаsяn pulsuz tоrpаq sаhяsi аyыrmышdыr.

Bцtцn bunlаrlа yаnашы, bu gцn аcыnаcаqlы hаl kimi qеyd еtmяk lаzыmdыr ki, bяlяdiyyяyя mцrаciяt еdяn sаkinlяrin bюyцk яksяriyyяti mаddi yаrdыm аlmаq mяqsяdi gцdцr.

Bu dа dеmяk оlаr ki, bяlяdiyyяnin pеrspеktiv plаnыnыn hя-

siyаsыnыn Шяki filiаlыnа Rеspublikа dахili vя Bеynяlхаlq yаrышlаrdа iшtirаk еtmяk цчцn bяlяdiyyя tяrяfindяn kюmяklik еdilmiшdir. Шяki Bяlяdiyyяsi шяhяrdя kечirilяn rеspublikа bеynяlхаlq sяviyyяli mяdяni-kцtlяvi tяdbirlяrdя dя yахыndаn iшtirаk еtmiшdir. "Иpяk Yоlu" 7-ci Bеynяlхаlq musiqi fеstivаlыnыn vя Bеynяlхаlq Шirniyyаt fеstivаlыnыn kечirilmяsi цчцn yаrаdыlmыш tяшkilаt kоmitяlяrinin tяrkibindя Шяki Bяlяdiyyяsinin rяhbяr iшчilяri vя цzvlяri хцsusi fяаllыq gюstяrmiшlяr. (Давамы 7-ъи сящифядя)

4

№ 01 -02 (147-148), Йанвар-Феврал 2017

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ. 7

2016-cы ildяki фяалиййяти (Яввяли 6-ъы сящифядя) Шяki Bяlяdiyyяsi vяtяnimizin mцstяqilliyi istiqаmяtindя cаnlаrыndаn kечmiш шяhidlяrimizin ruhunа ucаldыlmыш "20 Yаnvаr" шяhidlяrinin аbidя kоmplеksinin vя 1941-1945-ci illяrin vяtяn mцhаribяsi uьrundа hяlаk оlmuшlаrа ucаldыlmыш аbidя kоmplеksinin dаim sяliqя-sяhmаnlы sахlаnыlmаsы vя kоmplеksin яrаzisinя gцndяlik хidmяt еdilmяsi mяqsяdilя bir nяfяr Qаrаbаь mцhаribяsi vеtеrаnыnы iшя qяbul еdilmiш vя hяr iki аbidяnin sяliqя-sяhmаnыnы mцntяzяm оlаrаq diqqяtdя sахlаyыr.

Mяlum оlduьu kimi 2008-ci ilin оktyаbr аyыndаn Шяki Dцnyа Tаriхi Шяhяrlяr Liqаsыnыn цzvцdцr. Шяkinin tаriхi, аdяtяnяnяlяrinin tяbliьi, turizmin inkiшаfыnа dяstяk mяqsяdilя Dцnyа Tаriхi Шяhяrlяr Liqаsы ilя яlаqяlяrimiz dаvаm еtdirilmяkdяdir. Иqаmяtgаhы Yаpоni-

шad Иbadov bu mяqsяdlя Kolmar шяhяrinя tяшkil edilmiш sяfяrdя nцmayяndя heyяtinin цzvц olmuшdur. Шяki Bяlяdiyyяsi sяdrinin mцavini Gцlnaz Salamova isя 2016-cы ildя iki dяfя mюtяbяr beynяlxalq tяdbirdя Vяtяnimizi tяmsil etmiшdir.

O, mart ayыnыn 22-24-dя Strasburqda Avropa Шurasы Yerli vя Regional Konqresinin 30-cu plenar sessiyasыnda iшtirak etmiшdir. Sessiyanыn яsas mюvzusu "Yerli hakimiyyяtlяrin fяaliyyяtindя etika vя шяffaflыq" olmuшdur. Toplantыda чыxыi edяn Gцlnaz xanыm sessiya iшtirakчыlarыnыn nяzяrinя чatdыrmышdыr ki, Azяrbaycanda korripsiyaya qarшы mцbarizя dюvlяt siyasяrinin prioriteti olmuш vя Azяrbaycan antikorrupsiya tяcrцbяsi regionda innovativ xarakteri ilя seчilmiшdir. Belя ki, Azяrbaycan Prezidenti cяnab Иlham Яliyev uzagюrяnliklя 2015-ci ildя bir neчя sяrяncam imzalamышdыr ki, hяmin sяrяn-

5 yаnыn Kyоtо шяhяrindя yеrlяшяn Tаriхi Шяhяrlяr Liqаsыndа hаzыrdа 63 юlkяdяn 108 шяhяr tяmsil оlunur.

Yеri gяlmiшkяn, оnu dа qеyd еdяk ki, TЦRKSОYun qяrаrыnа яsаsяn Шяki шяhяri 2016-cы il цчцn Tцrk Dцnyаsыnыn mяdяniyyяt pаytахtы еlаn еdilmiшdir. Иl яrzindя keчirilяn bцtцn tяdbirlяrdя Шяkiyя gяlяn qonaqlarыn шяhяr ilя tanышlыq vя digяr mяsяlяlяrdя Шяki Bяlяdiyyяsi yaxыndan iшtirak etmiшdir.

2016-cы ildя Шяki ilя Fransanыn Kolmar шяhяrinin qardaшlaшmasы prosesindя dя Шяki Bяlяdiyyяsi юz tюhfяsini vermiш, bяlяdiyyяnin sяdri El-

camlara gюrя sahibkarlыq sahяsindя aparыlan yoxlamalar 2-il mцddяtinя dayandыrыlmыш, lisenziyalarыn sayы azaldыlmыш vя verilmя prosesi sadяlяшdirilmiшdir. Eyni zamanda, antikorrupsiya ilя яlaqяdar islahatlar arasыnda Azяrbaycan Prezidentinin tяшяbbцsц ilя yaradыlan "Asan xidmяt"-in dя bюyцk rolu olmuшdur. "Asan xidmяt" bu gцn Azяrbaycanda uьurlu bir model kimi tanыnыr.

Asan xidmяt Azяrbaycan brendidir. Dцnyada belя xidmяtlяrя bюyцk ehtiyac var.

2016-cы il iyun ayыnыn 28-dя isя Gцlnas xanыm Avropa Шurasы Yerli vя Regional Hakimiyyяtlяr Konqresinin mo-

6

nitorinq komitяsinin iclasыnda nцmayяndя heyяtinin цzvц kimi iшtirak etmiш, mцzakirя olunan mяsяlяlяrя dair юz fikrini bildirmiшdir. Шяki Bяlяdiyyяsindя vяtяndашlаrыn qяbulunа dа хцsusi diqqяt yеtirilir, оnlаrыn яrizя vя шikаyяtlяrinя bахыlmаsы оpеrаtiv vя оbyеktiv hяyаtа kечirilir. Bununlа яlаqяdаr bяlяdiyyя sяdrinin vя mцаvinlяrinin qяbul gцnц mцяyyяn еdilmiшdir.

2016-ъы илдя bяlяdiyyя sяdrinin vя mцаvinlяrinin qяbulundа 693 nяfяr оlmuшdur. Mцrаciяtlяr яsаsяn mаddi vяziyyяtlяrinin yахшыlашdыrыlmаsы, tоrpаq sаhяlяrinin аyrыlmаsы, kцчя vя yоllаrыn tяmiri, iшыq, qаz, su, tяchizаtыnыn yахшыlашdыrыlmаsы ilя яlаqяdаr оlmuшdur. Шяki Bяlяdiyyяsi vяtяndашlаrdаn dахil оlаn яrizя vя шikаyяtlяrя bахыlmаsы, шifаhi mцrаciяtlяrin dinlяnilmяsi mяsяlяsini dя dаim diqqяt mяrkяzindя sахlаyыr. Bеlя ki, bяlяdiyyяdя sечicilяri nаrаhаt еdяn prоblеmlяr mцntяzяm юyrяnilir, vяtяndашlаrыn mцrаciяtindя irяli sцrцlяn tяkliflяr, tяnqidi qеydlяr tяhlil оlunur. Цmumilikdя 2016-cы ildя Шяki Bяlяdiyyяsinя 608 яrizя vя mцrаciяt dахil оlmuшdur. Оnlаrdаn 303 яrizя fяrdi yашаyыш еvinin tikintisi цчцn tоrpаq sаhяsinin аyrыlmаsыnа, 133 яrizя mаddi yаrdыm vеrilmяsinя, 57 яrizя qяrаrsыz istifаdя еtdiklяri tоrpаq sаhяsinin sяnяdlяшdirilmяsinя, 15 mцraciяt evinя vя elektrik xяttlяrinя maneчilik tюrяdяn aьaclarыn budanmasыna, 100 яrizя isя sаhibkаrlыq fяаliyyяti ilя яlаqяli tоrpаq sаhяsi аyrыlmаsыnа, аbаdlыq iшlяrinя vя digяr mяzmunlu mцrаciяtlяrя аid оlmuшdur.

Bяlяdiyyяyя dахil оlаn яrizя, шikаyяt vя mяktublаrы mюvcud qаnunvеriciliyя uyьun оlаrаq qеydiyyаtа gюtцrцlцr, icrа оlunur, оnlаrыn оpеrаtiv vя оbyеktiv hяlli mяqsяdilя fоrmа vя mеtоdlаr dаim tяkmillяшdirilir. Шяki Bяlяdiyyяsinя 2016-ci ildя idаrя, mцяssisя vя tяшkilаtlаrdаn 511 mяktub dахil оlmuшdur. Оnlаrыn hяr biri vахtыndа qеydiyyаtа аlыnаrаq, icrааtа чаtdыrыlmыш, mяktublаrа vахtыndа vя яsаslаndыrыlmыш cаvаblаr vеrilmяsi tяmin еdilmiшdir. Оnu dа vurьulаmаq lаzыmdыr ki, yuхаrыdа gюstяrilяnlяr hеч dя о dеmяk dеyildir ki, bяlяdiyyяnin fяаliyyяti tаmаmilя qяnаяtbяхш оlmuш, bяlяdiyyяyя mцrаciяt еdяnlяrin hаmыsыnыn еhtiyаcы lаzыmi sяviyyяdя юdяnilmiшdir. Яlbяttя ki, bяlяdiyyяnin kоllеktivi чох istяrdi ki, шяhяr sаkinlяrinin prоblеmlяrini, еlяcя dя шяhяrin аbаdlыьы, sоsiаl iqtisаdi vяziyyяti ilя bаьlы mеydаnа чыхаn bцtцn mяsяlяlяri hяll еtsin. Аncаq bяlяdiyyяnin mаliyyя imkаnlаrы bunа yоl vеrmir.

Mяlum оlduьu kimi, bяlяdiyyя bцdcяsi яsаsяn fiziki Фотоларда: 1, 2 - Абид Яфяндийев кцчясиндя йени архын иншасы; 3, 4 - шящярин йени йашайыш массивиндя апарылан абадлыг ишляри; 5, 6 - “Сойугбулаг” яразиси абадлыг вя бярпа ишляриндян сонра.

шяхslяrdяn yыьыlаn tоrpаq vя яmlаk vеrgilяrindяn, tоrpаq sаtышыndаn, icаrя hаqlаrыndаn vя rцsumlаrdаn fоrmаlашыr.

2016-cы ildя bяlяdiyyяnin bцdcя gяlirlяri цmumilikdя 609068 mаnаt оlmuшdur. Bu vяsаitin 25842 mаnаtы fiziki шяхslяrdяn yыьыlmыш tоrpаq vеrgisindяn, 34838 mаnаtы яmlаk vеrgisindяn, 487239 mаnаtы tоrpаq sаtышыndаn, 3567 mаnаtы icаrя hаqqыndаn, 20531 mаnаtы bяlяdiyyя rцsumlаrыndаn (rеklаm, mеhmаnхаnа vя аvtоmоbil dаyаnаcаqlаrыndаn), 19823 mаnаtы Hеydяr Яliyеv аdыnа istirаhяt pаrkыndаn, 230 mаnаtы isя "Шяki Bяlяdiyyяsi" qяzеtinя vеrilяn еlаnlаr цчцn хidmяt hаqqыndаn tоplаnmышdыr. Dюvlяt tяrяfindяn isя bяlяdiyyяnin hеsаbыnа 17 min mаnаt dotasiyа dахil оlmuшdur. Rяqяmlяrdяn dя gюrцndцyц kimi, bяlяdiyyя bцdcяsi hеsаbыnа nяzяrdя tutulаn bцtцn iшlяrin hяyаtа kечirilmяsi qеyri mцmkцndцr. Оdur ki, hаzыrdа Шяki

Bяlяdiyyяsinin mаliyyя rеsurslаrыnыn mюhkяmlяndirilmяsi, яmlаkыn fоrmаlашdыrыlmаsы bяlяdiyyяnin qаrшыsыndа durаn яn mцhцm vяzifяlяrdяn biridir.

Sоn оlаrаq оnu dа qеyd еdяk ki, Шяki Bяlяdiyyяsinin kоllеktivi 2017-ci ildя юz fяаliyyяtini dаhа dа yахшыlашdыrmаq цчцn bцtцn imkаnlаrdаn istifаdя еdяcяk, bяlяdiyyя bцdcяsinin fоrmаlашdыrыlmаsыndа nяzяrя чаrpаn чяtinliklяrin tаm аrаdаn qаldыrыlmаsы istiqаmяtindя qаnunvеriciliklя nяzяrdя tutulаn mцddяаlаrыn hяyяtа kечirilmяsinя чаlышаcаqdыr. Hяmчinin nюvbяti il яrzindя шяhяr яhаlisi ilя gюrцшlяrin sаyыnыn аrtыrыlmаsы ilя sаkinlяrlя dаhа sых tяmаsdа оlmаq vя vяtяndашlаr tяrяfindяn vеrilяn tяkliflяrin аrашdыrыlmаsы vя bяlяdiyyяnin fяаliyyяtinя mцsbяt tяsiri оlаcаq tяkliflяrin rеаllашdыrыlmаsы istiqаmяtindя iшlяr gюrцlяcяkdir.

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

ВЯТЯНДАШЛАРЫН НЯЗЯРИН Я! Шяки Бялядиййяси сакинлярин нязяриня чатдырыр ки, Азярбайъан Республикасынын верэи мяъяллясинин 206.3-ъц маддяляриня ясасян Шяки шящяриндя йашайан Физики шяхсляря бялядиййя верэиси олараг щяр ил цчцн мцлкиййятиндя олан щяйятйаны торпаг сащя-ляриня эюря щяр 100 м2 цчцн 0,3 манат, комерсийа вя хидмят мягсядли торпаг сащяляриня эюря ися щяр 100м2 цчцн 4 манат щяъминдя торпаг верэиси щесабланыр. Ямлак верэиси цзря Верэи мяъяллясинин 198.1, 199.4.3, 201.1 вя 200.2 маддяляриня едилмиш дяйишикликляря ясасян физики шяхсляря 01.01.2015-ъи ил тарихдян етибарян биналарын инвентар дяйярляриня эюря дейил, хцсуси мцлкиййятиндя олан цмуми йашайыш сащясинин (30 м2 эцзяшт едилмякля) щяр м2-ня эюря 0,20 манат щяъминдя ямлак верэиси щесабланыр. Мялумат цчцн ону да билдиририк ки, йашайыш сащяси 30 м2-дян ашаьы олдугда ямлак верэиси щесаб-ланмыр. Комерсийа вя хидмят обйектляриня эюря ися цмуми сащянин щяр м2-я эюря 0,20 манат щяъминдя ямлак верэиси щесабланыр. Верэи мяъяллясинин 201.3, 208.5 вя 208.6-ъы маддяляриня ясасян физики шяхсляр бялядиййя верэилярини тягдим едилмиш ТЯДИЙЙЯ БИЛДИРИШИ ясасында 01 апрел 2017-ъи ил тарихядяк бялядиййянин ашаьыда эюстярилмиш банк щесабларына юдянилмясини тямин етмялидирляр. ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИНИН (ВЮЕН: 3000086531) БАНК РЕКВИЗИТЛЯРИ: Банк: Капитал Банкынын Шяки филиалы Коду 200703 ВЮЕН 9900003611 Мцхбир щесаб АЗ37НАБЗ01350100000000001944 С.W.И.Ф.Т. БИК АИИБАЗ 2Х Щесаб №: АЗ92 АИИБ 33080019447001679170 ВЮЕН 3000086531

***

АЗЕРПОЪТ ММЪ, Шяки Реэионал почт филиалы Коду 690551 ВЮЕН 9900037711 Мцхбир щесаб: АЗ6НАБЗ01350100000000094944 Щесаб №: АЗ44 АЗПО 90555461200420100044 ВЮЕН 3000086531 01 апрел 2017-ъи ил тарихядяк верэи боръуну юдямяйян верэи юдяйиъиляриня 15 апрел 2017-ъи ил тарихядяк верэи ющдяликлярини йериня йетирмялярини хащиш едирик. Якс тягдирдя Азярбайъан Республикасы Верэиляр Назирлийинин 13 май 2015-ъи ил тарихли 1517040100655900 нюмряли ямри иля тясдиг едилмиш йерли (бялядиййя) верэи вя юдянишлярин щесабланмасы, юдянилмяси вя учоту иля баьлы метотики вясаитин 8.13.2 вя 8.13.3 маддяляриня уйьун олараг юдямя мцддятиндян сонракы эеъикдирилмиш щяр эцн цчцн (бир илдян чох олмамагла) галыг мябляьин 0,1% щяъминдя фаиз щесабланаъагдыр.

сящ. 8

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

№ 01 -02 (147-148), Йанвар-Феврал 2017

"Dini ekstremizm vя Gяnclяrимиз байрамларыны terrorizmlя mцbarizя" гейд етдиляр Gяnclяri zяrяrli tяbliьatыn tяsirindяn qorumaq цчцn Шяkidя fяal iш aparыlыr.

“Mцasir zamanda terrorчuluьun vя dini ekstremizmin яsas hяdяfi юlkяlяrdя ictimai-siyasi sabitliyi pozmaьa, hakimiyyяti яlя keчirmяyя, suveren dюvlяtlяrin яrazilяrini qяsb etmяyя yюnяlib. Dini ekstremizm vя din adы altыnda digяr zяrяrli tяbliьatlarыn tяsirinя mяruz qalmamalarы цчцn gяnclяrlя mяqsяdyюnlц iш aparыlmasы olduqca vacibdir.”

Bu fikirlяr yanvarыn 18-dя Шяki шяhяrindяki 17 nюmrяli tam orta mяktяbdя keчirilяn "Dini ekstremizm vя terrorizmlя mцbarizя" mюvzusunda tяdbirdя sяslяndirilib.

Mяktяbin yuxarы sinif шagirdlяrinin vя mцяllimlяrin iшtirak etdiklяri tяdbirdя Dini Qurumlarla Иш цzrя Dюvlяt Komitяsinin Шяki bюlgяsi цzrя шюbяsinin mцdiri Gцndцz Paшayev чыxыш edяrяk terrorizmin forma vя tяzahцrlяri barяdя mяlumat verib, onunla mцbarizя tяdbirlяrindяn danышыb. О, дейиб ki, terrorчuluq beynяlxalq sцlhя vя tяhlцkяsizliyя, hяmчinin fundamental azadlыqlarыn, suverenliyin, яrazi bцtюvlцyцnцn, sosial vя iqtisadi inkiшafыn bяrqяrar olmasыna ciddi tяhdiddir. Hazыrkы dюvrdя terrorizmdяn heч dя fяrqlяnmяyяn dini ekstremizm isя artыq mцasir dцnya цчцn bюyцk tяhlцkяyя чevrilib. Son vaxtlar tюrяdilяn terror aktlarыnda dini ekstremizmin яsaslarы юzцnц daha чox bцruzя verir. Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяti baшчыsы Aparatыnыn Иctimai-siyasi vя humanitar mяsяlяlяr шюbяsinin mцdir muavini - dini qurumlarla iшin tяшkilatчыsы Sadiq Yusifov radikal dini qruplarыn vя qeyri-яnяnяvi tяriqяtlяrin zяrяrli tяbliьatыnыn qarшыsыnыn alыnmasы mяqsяdilя gюrцlяn tяdbirlяrin яhяmiy-yяtindяn danышыb. О, вurьulaйыb ki, milli-mяnяvi dяyяrlяrin tяbliьindя, mюvcud tolerantlыq mцhitinin qorunub saxlanыlmasыnda, gяnc nяslin milli ruhda yetiшmяsindя mцяllimlяrin dя цzяrinя bюyцk mяsuliyyяt dцшцr.

Tяdbirin sonunda iшtirakчыlarы maraqlandыran suallar cavablandыrыlыb.

Шяkidя boulinq цzrя aчыq шяhяr birinciliyi keчirilib

"Marxal" mцalicя-istirahяt kompleksinin boulinq zalыnda keчirilяn yarышыn aчыlышыnda шяhяr gяnclяr vя idman idarяsinin rяisi Vцqar Иskяndяrov чыxыш edяrяk, gяnclяri яlamяtdar bayram mцnasibяtilя tяbrik edib, respublikamыzda gяnclяrя gюstяrilяn yцksяk dюvlяt qayьыsыndan danышыb. Qeyd едиб ki, Шяkidя ilk dяfя tяшkil olunan boulinq yarышlarы yeniyetmя vя gяnclяrin asudя vaxtlarыnыn sяmяrяli keчirilmяsinя mцhцm tюhfяdir.

Fevralыn 1-dя Шяki шяhяr Gяnclяr vя Иdman Иdarяsi ilя YAP Шяki Tяшkilatы Gяnclяr Birliyinin birgя tяшkilatчыlыьы ilя Шяkidя 2 fevral Gяnclяr Gцnц mцnasibяtilя tяdbir keчirilib. Tяdbirdя gяnclяrlя yanaшы, шяhяr ictimaiyyяtinin nцmayяndяlяri, Шяkidя yerlяшяn hяrbi hissяlяrin яsgяr vя zabitlяri, media nцmayяndяlяri iшtirak ediblяr.

Tяdbirdя чыxыш edяn Шяki шяhяr Gяnclяr vя Иdman idarяsinin rяisi Vцqar Иskяndяrov gяnclяrя gюstяrilяn dюvlяt qayьыsыndan, rayon gяnclяrinin ictimai-siyasi hяyatdakы rolundan, mцxtяlif sahяlяrdя яldя etdiklяri uьurlardan danышыb.

Digяr чыxыш edяnlяr gяnclяri яlamяtdar gцn mцna-

sibяtilя tяbrik edib, onlara Azяrbaycan dюvlяtчiliyinin inkiшafы vя qorunmasы цчцn Vяtяnя layiqli vяtяndaш olmaьы arzulayыblar.

Sonra bilik yarышmalarыnda vя olimpiadalarda yцksяk nяticяlяr qazanmыш gяnclяr vя Шяkidя gяnclяr vя idman sahя-

Сtolцstц tennis цzrя шяhяr birinciliyi Шяkidя цmumtяhsil mяktяblяrinin komandalarы arasыnda stolцstц tennis цzrя шяhяr birinciliyi 12 saylы tam orta mяktяbin oьlanlardan vя 14 saylы tam orta mяktяbin qыzlardan ibarяt komandalarыnыn qяlяbяsi ilя baшa чatыb. Шяhяr gяnclяr vя idman idarяsindяn bildiriblяr ki, idarяnin vя tяhsil шюbяsinin birgя tяшkilatчыlыьы ilя keчirilяn yarышda 12 komanda mцbarizя aparыb вя щяr komandanыn tяrkibinя 3 oьlan vя 3 qыz idmanчы daxil edilib.

Oьlanlarыn yarышыnda шяhяr 5 saylы vя Qoxmuq kяnd mяktяblяrinin, qыzlarыn yarышыn-

da isя шяhяr 12 vя 5 saylы tam orta mяktяblяrin komandalarы ikinci vя цчцncц yerlяri tutublar.

Dцzgцn qidalanma saьlam hяyat tяrzinin яsasыдыр

Шяkidя 2 Fevral Azяrbaycan Gяnclяri Gцnцnя hяsr olunan boulinq цzrя aчыq шяhяr birinciliyindя 50-dяk yeniyetmя vя gяnc mцbarizя aparыb.

Sonra yarышa start verilib. Birinciliyin qaliblяri шяhяr gяnclяr vя idman idarяsinin kubok, diplom vя hяdiyyяlяri ilя mцkafatlandыrыlыblar.

sindя keчirilяn tяdbirlяri geniш iшыqlandыran media nцmayяndяlяri mцkafatlandыrыlыb.

Tяdbirdя ali vя orta ixtisas tяhsili mцsяssisяlяrinin tяlяbяlяrinin hazыrladыьы sяhnяciklяr, yerli incяsяnяt nцmayяndяlяrinin чыxышы iшtirakчыlarda yцksяk яhval-ruhiyyя yaradыb.

Azяrbaycan Respublikasыnыn Prezidenti yanыnda Bilik Fondu ilя Azяrbaycan Respublikasы Sяhiyyя Nazirliyinin Иctimai Sяhiyyя vя Иslahatlar Mяrkяzi arasыnda imzalanmыш birgя Tяdbirlяr Planыna uyьun olaraq, tibbi maariflяndirmя sahяsindя silsilя tяdbirlяr hяyata keчirilir.

2017-ci il йанварын 31-дя Azяrbaycan Respublikasы Rabitя vя Yцksяk Texnologiyalar Nazirliyinin "Elektron Hюkumяt" Tяlim-Tяdris Mяrkяzindя "Dцzgцn qidalanma saьlam hяyat

Qalib komandalara idarяnin diplom vя hяdiyyяlяri tяqdim olunub.

tяrzinin яsasы kimi" mюvzusunda maariflяndirici videokonfrans keчirilib. Шяki шяhяrinin orta mяktяblяrinin tibb iшчilяri, шagirdlяr videokonfransa onlayn formada qoшulublar. Mцtяxяssislяr videokonfrans iшtirakчыlarыnыn чoxsaylы suallarыnы cavablandыrыbлар.

№ 01 -02 (147-148), Йанвар-Феврал 2017

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

ГАСЫМОВ АЙАЗ СЯФЯРЯЛИ ОЬЛУ Азярбайъан елми иътимаиййятиня аьыр итки цз вермишдир. Танынмыш педагог, узун мцддят Азярбайъан Славйан Университетиндя баш мцяллим, декан мцавини, декан вязифяляриндя ишлямиш, ейни заманда “Милли педагоэика мяктяби” журналынын баш редакторунун мцавини, досент Айаз Сяфяряли оьлу Гасымов дцнйасыны дяйишмишдир.

Айаз Гасымов Гябяля районунун Вяндам гясябясиндя анадан олмушдур.

1959-ъу илдя Эюйчай Педагожи Техникумуну, 1969-ъу илдя М.Ф.Ахундов адына Педагожи Дилляр Институтуну, 1979-ъу илдя М.Ф.Ахундов адына Рус Дили вя Ядябиййаты Институтунун аспирантурасыны битирмишдир.

1984-ъц илдя Эцръцстан Республикасынын пайтахты Тбилиси шящяриндя намизядлик диссертасийасыны мцдафия етмишдир.

1989-ъу илдян досентдир. Айаз Гасымов 50-дян чох китабча, методики тювсиййяляр, тядрис програмлары, елми мягаля вя тезислярин мцяллифидир. Ясярляри Русийада, Украйнада, Эцръцстанда рус вя Азярбай-

ъан дилляриндя чап олунмушдур. О, бир чох республика вя бейнялхалг елми конфрансларда мярузя иля чыхыш етмишдир. Елми вя педагожи фяалиййятля йанашы А.Гасымов “Милли педагоэика мяктяби” журналында баш редакторун мцавини вязифясини дя йцксяк пешякарлыгла иъра етмишдир. Айаз Гасымовун дярс вясаити кими вя еляъя дя эениш охуъу кцтляси цчцн язярдя тутуб йаздыьы сонунъу ясяри илк нявясиня итщаф етдийи “Яхлагын сафлашдырылмасына мцдрик кяламларын тясири” адлы китаб олмушдур.

Gяnc kadrlarыn hazыrlanmasы iшinя даща чох diqqяt yetirяn алимин онларла aspirantы vя dissertantы бу эцн Азярбайъан елминя юз тющфялярини верирляр.

Azяrbaycan elminин педагоэика сащясиндя яvяzsiz xidmяtlяri olan Айаз Гасымовун язиз xatirяsi onu tanыyanlarыn, достларынын йаддашында ябяди йашайаъаг.

сящ. 9

Шяhid Aqшin Abdullayev доьма kяndindя torpaьa tapшыrыlды Fevralыn 24-dяn 25-nя keчяn gecя Ermяnistan silahlы qцvvяlяrinin bцtцn cяbhя boyu tюrяtdiyi irimiqyaslы tяxribatlarыn qarшыsыnы alarkяn шяhid olmuш hяrbi qulluqчu, Шяki rayon sakini, 1982-ci il tяvяllцdlц Abdullayev Aqшin Иsmayыl oьlu fevralыn 28-dя doьulduьu Kiш kяndindя torpaьa tapшыrыlыb.

Шяhidin dяfn mяrasimindя Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin rяhbяrliyi, Mцdafiя Nazirliyinin, Sяfяrbяrlik vя Hяrbi Xidmяtя Чaьыrыш цzrя Dюvlяt

dяrin hцznlя baшsaьlыьы verib, Vяtяn uьrunda шяhid olan qяhrяman юvladlarыmыzыn qanыnыn yerdя qalmayacaьыnы, dцшmяndяn amansыz qisas alыnacaьыnы,

vя gцl dяstяlяri qoyulub.

Tabut цzяrinя чяkilmiш цчrяngli Azяrbaycan bayraьы ailяsinя tяqdim edilib. Иzdihamlы dяfn mяrasimindя iшtirak edяn minlяrlя insan

Xidmяtinin rяsmilяri, шяhidin dюyцш yoldaшlarы, ictimaiyyяt nцmayяndяlяri, minlяrlя rayon sakini iшtirak edib. Иzdihamlы mяrasimdя чыxыш edяnlяr шяhidin ailя цzvlяrinя vя yaxыnlarыna

torpaqlarыmыzыn tezliklя iшьaldan azad olunacaьыnы bildiriblяr. Шяhidin nяшi Dюvlяt himninin sяdalarы vя yaylыm atяшi altыnda torpaьa tapшыrыlыb, mяzarы цstцnя яklil

"Qarabaь bizimdir, bizim olacaq!", "Шяhidlяr юlmяz, Vяtяn bюlцnmяz!" шцarlarыnы sяslяndirяrяk, Kiш kяndinin igid oьlunun xatirяsinя ehtiramlarыnы bildiriblяr.

Allah rяhmяt elяsin!

***

Шяки Бялядиййясинин коллективи Айаз мцяллимин вяфаты мцнасибяти иля онун аилясиня, гощумларына вя йахынларына дярин щцзнля баш саьлыьы верир, Аллащдан она рящмят диляйир.

ЕТИБАРСЫЗ ЩЕСАБ ЕДИЛИР Шяки району, Орта Зяйзид кянд сакини Камилов Адил Исмайыл оьлунун адына верилмиш 201459, 201460 нюмряли Купча итдийи цчцн етибарсыз сайылыр. Шяки шящяри, М.Ф.Ахундов кцчяси, ев 58-дя йашайан Мяммядов Вцгар Аьабала оьлуна мяхсус Опел Зафира миник автомобилинин 90-УВ-203 Дювлят нюмря нишаны итдийи цчцн етибарсыз сайылыр. Шяки району, Ъунут кянд сакини Мяммядов Ялювсят Ибращим оьлунун адына верилмиш Шяхсиййят вясигяси итдийи цчцн етибарсыз сайылыр. Шяки району, Кичик Дящня кянд сакини Мусайев Фярид Дювлят оьлунун адына верилмиш Хариъи Паспорт итдийи цчцн етибарсыз сайылыр. Шяки району, Биляъик кянд сакини Хасыйев Кярим Абдулщяшим оьлунун адына верилмиш Дювлят Мцлкиййят Акты итдийи цчцн етибарсыз сайылыр. Шяки шящяри, 27-ъи р-н, Гурдлар мящялляси кцчяси, ев 9 цнванда йашайан Щцммятов Айдын Камал оьлунун адына верилмиш Шяхсиййят вясигяси итдийи цчцн етибарсыз сайылыр. Шяки району, Чяляби Хан гясябясиндя йашайан (Шуша гейтий-йатында олан) Баьыров Ъавид Талыб оьлунун адына АР Ядлиййя Назирлийи тяряфиндян верилмиш Хидмяти вясигя итдийи цчцн етиарсыз сайылыр. Шяки шящяри, Киш кянд сакини Мящйяддинов Айаз Мисир оьлунун адына верилмиш Торпаьын Мцлкиййятя Верилмясиня даир Шящадятнамя (ЖН - 822Ф) вя Купча итдийи цчцн етибарсыз сайылыр.

сящ. 10

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

№ 01 -02 (147-148), Йанвар-Феврал 2017

1918-ci il azяrbaycanlыlarыn soyqыrыmы.

B Ba ak kыыd da a m ma ar rt t q qыыr rь ьыыn nлла ар рыы......

Солмаз РЦСТЯМОВА-ТОЩИДИ,

tarix elmlяri doktoru, professor, AMEA akademik Z.M.Bцnyadov adыna Шяrqшцnaslыq Иnstitutunun baш elmi iшчisi XX яsr Azяrbaycan tarixindя 1918-ci il bir-birini sцrяtlя яvяz edяn vя Azяrbaycan xalqыnыn taleyindя hяlledici sayыlan hadisяlяr baxыmыndan yяqin ki, яn яhяmiyyяtli zaman kяsiyidir.

Bu hadisяlяrin яn yцksяk zirvяsi, sюzsцz ki, 1918-ci il mayыn 28-dя Azяrbaycanыn dюvlяt mцstяqilliyinin elan edilmяsidir. Sonrakы mцhцm tarixi hadisяlяr - sentyabrыn 15-dя Bakыnыn birlяшmiш TцrkAzяrbaycan hяrbi qцvvяlяri tяrяfindяn azad edilmяsi vя Azяr-baycan hюkumяtinin Bakыya kючmяsi, dekabrыn 7-dя Azяrbaycan Parlamentinin yaranmasы vя nяhayяt, 1918-ci ilin 28 dekabrыnda Azяrbaycan hюkumяtinin Cяnubi Qafqazda Иttifaq qoшunlarыnыn komandanlыьы vя Иngiltяrя Hюkumяti tяrяfindяn qanuni hakimiyyяt kimi tanыnmasы - bцtцn Шяrqdя ilk demokratik quruluшun vя azяrbaycanlыlarыn ilk milli dюvlяtчiliyinin - Azяrbaycan Xalq Cцmhuriyyяtinin yaradыlmasыnыn яsasыnы qoymuшdur.

Lakin 1918-ci ilin яlamяtdar hadisяlяrindяn яvvяl bцtцn Azяrbaycan xalqы цчцn цmumi faciяyя чevrilmiш, hяtta onun mюvcudluьunu belя шцbhя altыnda qoymuш faciяlяr baш vermiшdir. Bakыda vя Шamaxыda 1918-ci ilin mart hadisяlяri bu qanlы zяncirin baшlanьыcы olmuшdur.

Bir neчя mart gцnlяri яrzindя bu шяhяrlяrin vя onun яtraf kяnlяrinin dinc azяrbaycanlы яhalisi amansыzlыqla юzbaшыnalыq edяn bolшevikdaшnak hяrbi qцvvяlяri tяrяfindяn gюrцnmяmiш dяhшяtli cяza aksiyalarыna - talan vя qыrьыnlara, яzilmяk, яsir alыnmaq, qarяt edilmяk, шяhяr vя kяndlяr isя yanьыn vя daьыntыlara mяruz qalmышdыr.

Bakы vя Шamaxыdan sonra mцsяlman qыrьыnlarы vя talanlarы Gюyчay, Яrяш, Cavad, Nuxa, Quba qяzalarы kяndlяrini vя Quba шяhяrini, Gяncя шяhяrinin яtraf kяndlяrini, Lяnkяran, Zяngяzur qяzalarыnы, hяmчinin Qarabaьыn azяrbaycanlыlar yaшayan bцtцn yaшayыш mяntяqяlяrini яhatя etmiшdir. Юz tarixi torpaqlarыnda dinc шяkildя yaшayan vя mцxtяlif tarixi dюvrlяrdя burada mяskunlaшan digяr milli-dini qruplarыn nцmayяndяlяri - ermяni, yяhudi, ruslarla mehriban qonшuluq яlaqяlяri saxlayan azяrbaycanlыlarыn vя Azяrbaycanыn mцsяlman яhalisinin digяr tяmsilчilяri olan lяzgilяrin, tatlarыn, kцrdlяrin gцnahы nя idi? Bцtцn bu hadisяlяrin dяrin tarixi kюklяri vя sяbяblяri var idi. Gцlцstan (1813) vя Tцrkmяnчay (1828) mцqavilяlяrindяn sonra Rusiyaya birlяшdirilяn Azяrbaycan torpaqlarыnыn zяbt edilmяsi vя azяrbaycanlыlarыn bu torpaqlardan deportasiyasыna hesablanmыш цmumermяni proqramыnыn hяyata keчirilmяsi bu tarixi mцqavilяlяrdяn sonra baшlamышdыr. Ы Nikolayыn maneяsiz olaraq Иrandan vя Tцrkiyяdяn kючmяlяrinя imkan verяn sяrяncamlarыndan istifadя edяn ermяnilяr kцtlяvi шяkildя Qafqazda, xцsusilя Qarabaь, Naxчыvan, Иrяvan яrazilяrindя mяskunlaшыrlar. 1828-ci ilin martыnda Иrяvan vя Naxшыvan xanlыqlarыnыn яrazilяri rus hakimiyyяti tяrяfindяn "Ermяni vilayяti" altыnda inzibati vahid altыnda birlяшdirilir.

Doьrudur, artыq 1940-cы ilin aprel

ayыnda "Ermяni vilayяti" lяьv olunsa da, bu, azяrbaycanlы яhalinin цstцnlцk tяшkil etdiyi hяmin яrazilяrin ermяnilяr tяrяfindяn яzяli "ermяni" torpaqlarы elan edilmяsiinя mane olmur.

XЫX яsrin sonlarыndan "Qnчak" vя "Daшnaksutyun" ermяni partiyalarыnыn meydana gяlmяsi ilя Osmanlы imperiyasы vя Zaqafqaziya яrazisindя ermяni tяшkilatlarыnыn Ermяni dюvlяtinin yaradыlmasыna yюnяlmiш fяal vя yaxшы tяшkil olunmuш siyasi-silahlы fяaliyyяti baшlayыr. 1905-1907-ci illяrdя ermяnilяrin azяrbaycanlыlara qarшы ilk vя irimiqyaslы silahlы чыxышlarы baш verir vя bu, iki xalqыn qanlы qыrьыnы ilя nяticяlяnir. Яn цmumi hesablamalara gюrя, 1905-1906-cы illяr qarшыdurmalarda Bakы, Иrяvan vя Yelizavetpol quberniyalarыnda 158 Azяrbaycan vя 128 ermяni kяndi daьыdыlmыш, mцxtяlif mяnbяlяrя gюrя 3 mindяn 10 minя qяdяr insan hяlak olmuшdur.

Lakin, qяbul edilmiш rяylяrя gюrя, "Daшnaksutyun" kimi tяшkilatы olmayan vя plansыz hяrяkяt edяn", kifayяt qяdяr silahlanmamыш vя ibtidai hяrbi hazыrlыq keчmяmiш azяrbaycanlыlar o zaman bцtцn чяtinliklяrя baxmayaraq mцtяшяkkil ermяni hяrbi dяstяlяrinin hцcumunu dяf etmiш vя layiqli mцqavimяt gюstяrя bilmiшdilяr. Ы Dцnya mцharibяsinin baшlanmasы ilя, xцsusяn 1917-ci il Fevral inqilabыndan vя Rusiya Иmperiyasыnыn sцqutundan sonra, mцharibяdя iшtirak edяn dцnya dюvlяtlяrinin Qafqazda maraqlarы kяskinlяшir vя toqquшur. Eyni vaxtda Qafqaz xalqlarы qarшыsыnda юz siyasi-milli ideallarы vя arzularыnы reallaшdыrmaq цчцn geniш imkanlar aчыlыr. Чoxillik mяqsяdyюnlц iшin yekununda ermяni ideoloqlarы Cяnubi Qafqazыn gяlяcяyinя dair Qяrb dюvlяtlяri vя Rusiyanыn planlarыna "ermяni dюvlяtчiliyi mяsяlяsi"nin daxil edilmяsinя nail olurlar. Gцrcцlяrin dя юz dюvlяtini yaratmaq hцququ mцbahisя doьurmur. Bununla yanaшы, Cяnubi Qafqazыn яn чoxsaylы xalqы olan azяrbaycanlыlar nяinki Qяrb dюvlяtlяrinin, neftlя zяngin Bakыnы qeyriАzяrbaycan шяhяri hesab edяn rus siyasi qцvvяlяrinin diqqяtindяn kяnarda qalыr.

Azяrbaycanlыlar цчцn son dяrяcя яlveriшsiz olan bu vяziyyяtdя "Mцsavat" partiyasыnыn Qafqazыn siyasi meydanыna cыxmasы sinfi mцbarizя ideyasыnы tяbliь edяn vя keчmiш Rusiya Иmperiyasыnыn bцtцn яrazilяrindя, o cцmlяdяn Qafqazda, hakimiyyяti яlя keчirmяk niyyяtini gizlяtmяyяn bolшeviklяri, eyni zamanda azяrbaycanlы яhalinin цstцnlцk tяшkil etdiyi tarixi Azяrbaycan torpaqlarыnda ermяni dюvlяti yaratmaq arzusu ilя alышыbyanan ermяni millяtчilяrini narahat etmяyя bilmяzdi. Ы Dцnya mцharibяsi hяlя davam etdiyi 1917-ci ildя ermяni millяtчilяri Tцrkiyяnin 7 vilayяti яrazisindя "Bюyцk Ermяnistan"ы yaratmaq xцlyasыndan яl чяkmяsяlяr dя, mюvcud vяziyyяtdя bu planlarыn hяyata keчirilmяsinin xeyli чяtinlяшdiyini anlayыrlar. Bu sяbяbdяn ermяnilяr юz яsas fяaliyyяtlяrini daha яlveriшli шяraitin olduьu Zaqafqaziya яrazisinя istiqamяtlяndirirlяr. 1918-ci ilin mart ayыna qяdяr onlar artыq Zaqafqaziyanыn cяnubqяrbindя - Qarsda, Иrяvan vя Yelizavetpol quberniyalarыnыn bir neчя qяzalarыnda vя Qarabaьda dinc sakinlяrin - azяrbaycanlыlarыn sыxышdыrыlmasы, zorla qovulmasы vя kцtlяvi шяkildя юldцrцlmяsi yolu ilя hяlя mюvcud olmayan ermяni dюvlяti цчцn яrazilяri tяmizlяmяyя mцvяffяq olurlar. Rusiyada 1917ci il bolшevik чevriliшindяn sonra qorxuya dцшяn ermяni vя gцrcц hissяlяri Qafqaz cяbhяsindяn qaчmaьa baшlayыr. Mцharibяnin gediшindя Rus ordusu tяrяfindяn mцvяqqяti zяbt edilmiш Tцrkiyя vilayяtlяrinя kючmцш, bundan яvvяl isя daima tцrk torpaqlarыnda yaшamыш yцz minlяrlя Tцrkiyя ermяniси

dя Zaqafqaziyaya цz tutur. Burada onlar hяlя 1915-ci ildя Tцrkiyя hюkumяti tяrяfindяn ermяnilяrin cяbhяyanы zonadan kючцrцlmяsi haqqыnda qanunun qяbul edilmяsindяn sonra gюstяrilяn яrazilяrdя mяskunlaшmыш ermяni qaчqыnlarы ilя birlяшirlяr. Чoxsaylы ermяni яhalisi "Daшnaksutyun"un silahlы dяstяlяrinin vя cяbhяdяn qaчmыш minlяrlя ermяni яsgяrinin kюmяyi ilя yerli, silahsыz, dinc mцsяlman яhalisinя torpaqlarыndan basqыnlar edяrяk, qыsa mцddяt яrzindя onlarыn bir hissяsini qяtlя yetirir, qalanыnы isя doьma torpaqlardan didяrgin salыr. Belяliklя, 1917-ci ilin яvvяlindяn 1918-ci il mart ayыnadяk ermяnilяr tяkcя Иrяvan quberniyasыnda 199 Azяrbaycan kяndini yer цzцndяn silirilяr.

Bu cяza яmяliyyatы "Daшnaksutyun"un hяmin torpaqlarыn azяrbaycanlыlardan tяmizlяnmяsi vя sonradan Zaqafqaziya яrazisindя Ermяni dюvlяtчiliyinin mяrkяzinя чevrilmяsi цzrя planыnыn tяrkib hissяsi idi. Mяhz hяmin dюvrdя gяlяcяk Ermяni dюvlяtinin яrazi bцnюvrяsi qoyulur. Lakin "dяnizdяn dяnizя" qяdяr uzanan "Bюyцk Ermяnistan"ыn taleyi шяhяrlяrdя, o cцmlяdяn Bakыda hяll olunurdu.

Martыn яvvяlindя Bakы vя Yelizavetpol (Gяncя) quberniyalarыnda hakimiyyяt Azяrbaycan яrazisindя mцsяlman яhalisini birlяшdirmяyi bacarmыш vя cяmiyyяtin яsas siyasi qцv-

mi bяyanat verяn Шaumyanы Azяrbaycanы hяmin "xarabalыqlar yыьыnыna" чevirmяli olan vя tяcili surяtdя ordu toplayan Ermяni Milli Шurasы tam dяstяklяyirdi. Ermяni korpusunun tяшkili vя ermяni dюyцшчцlяrin Qafqaza gюndяrilmяsi ilя hяmчinin Petroqradda olan yцksяk rцtbяli ermяni hяrbiчilяri mяшьul olurdular. Beля ki, ermяni korpusunun ehtiyaclarы цчцn Petroqraddan bir neчя zirehli qatar, avtomobil, texniki vasitя vя sursatlar, hяtta sanitar qatarы gюndяrilmiшdi. 1918-ci ил fevral vя mart aylarыnыn яvvяllяrindя keчmiш Rusiya ordusunun generallarы Иvan Baqramyan vя Akop Baqratuni, hяmчinin "Daшnaksуtйun" partiyasыnыn yaradыcыlarыndan biri Stepan Zoryan (Rostom) Bakыya gяlirlяr.

Cяbhяdяn qayыdan ermяni яsgяrlяrini Bakыda saxlamaьa vя hazыrlanan silahlы vuruшlarda onlardan istifadя etmяyя чalышan Ermяni Milli Шurasы 1918-ci ilin mart ayыnыn яvvяlindя "Ermяni яsgяrlяrinя" mцraciяt edir vя цstцюrtцlц шяkildя onlarы silahlarыnы юzlяrindя saxlamaьa, ermяni millяtinin mяnafeyinin mцdafiяsi цчцn tяlяb olunan hяr yerdя tяtbiq etmяk цчцn hazыr olmaьa чaьыrыr. Eyni zamanda Bakы Sovetinin Qыzыl Ordusunun formalaшdыrыlmasы iшi gedirdi. Ordu sыralarыna чaьыrышla Avakyan mяшьul olurdu vя nяticяlяr kifayяt qяdяr sяciyyяvi idi: "Qыrmыzы qvardiya" adы altыnda yaradыlmыш 1012 minlik ordunun 70 faizini

veti adыndan birbaшa vaьzalda hяbs edilir. Bu hadisя tяkcя Bakыda deyil, bцtцn qяzalarda azяrbaycanlы яhalinin bюyцk narazыlыьыna sяbяb olsa da, azяrbaycanlы xadimlяrin, o cцmlяdяn N.Nяrimanovun iшя qarышmasы ilя mцnaqiшя hяll olunur vя mцsяlmanlarы bolшeviklяrя vя ermяnilяrя qarшы silahlы цsyana tяhrik etmяk mяqsяdi gцdяn tяxribatы baш tutmur.

Bununla belя, шяhяrin mцxtяlif millяtlяrdяn ibarяt olan sakinlяri arasыnda qarшыdurma tяhlцkяsi ilя baьlы gяrginlik artmaqda davam edirdi. Azяrbaycanlыlar ermяnilяrin kцtlяvi surяtdя шяhяrin mцsяlman hissяsindяn ermяni hissяsinя kючdцyцnц, "Ermяnikяnd" adlanan mяhяllяlяrdя ermяnilяr tяrяfindяn sяngяrlяr qazыldыьыnы mцшahidя edir, ermяnilяrin "1905-ci ili tяkrarlamaq, yяni mцsяlman qыrьыnlarыnы baшlamaq" niyyяtlяri vя "ermяnilяrin mцsяlmanlara qarшы чыxышlara hazыrlaшdыqlarы" barяdя шяhяrdя gяzяn шayiяlяri eшidirdilяr. Ermяnilяr tяrяfindяn dя mцsяlmanlarыn tezliklя шяhяrin xristian яhalisini qыracaqlarы haqda шaiяlяr yayыlыr vя bцtцn xristian яhalisinin silahlanmasы tяlяblяri irяli sцrцlцrdц. Cяmiyyятdя hюkm sцrяn qorxu vя gяrginliyя son qoymaq цчцn mцsяlman, ermяni, rus vя yяhudi яhalisinin ictimai vя dini xadimlяri danышыqlar aparыr, mяscidlяrdя, kilsяlяrdя vя sineqoqlarda цmumi dua etmя mяrasimlяri keчirir, яhalini sцlhя

vяsinя чevrilmiш "Mцsavat" partiyasыnыn яlindя idi. Lakin tяkbaшыna hakimiyyяti яlя keчirmяyя чalышan aparыcы siyasi qцvvяlяrin mцnasibяtlяrinin kяskinlяшmяsi sяbяbindяn Bakы шяhяrinin юzцndя vяziyyяt daha mцrяkkяb idi.

1917-ci ilin noyabrыnda, Rusiyada bolшevik чevriliшindяn dяrhal sonra, S.Шaumyanыn baшчыlыq etdiyi, yalnыz Leninin Xalq Komissarlarы Sovetinя tabe olan Bakы Soveti юzцnц шяhяrdя yeganя hakimiyyяt elan etmiшdi. Bakыdakы digяr siyasi qцvvяlяr, xцsusilя "Mцsavat" partiyasы vя шяhяrin yerli hakimiyyяti - Fяtяli Xan Xoyskinin rяhbяrlik etdiyi vя чoxmillяtli Bakы cяmiyyяtinin saь qolunun tяmsil olunduьu Bakы Dumasы bu qяrara qarшы чыxыrdыlar. "Mцsavat"ыn rяhbяrliyi altыnda Azяrbaycan milli qцvvяlяrinin Azяrbaycana milli-яrazi muxtariyyяtinin verilmяsi tяlяbi sinfi mцbarizя ideyasыnы tяbliь edяn bolшeviklяr, elяcя dя tam fяrqli geosiyasi maraqlardan чыxыш edяn "Daшnaksutyun" liderlяri цчцn qяbuledilmяz idi. Sonuncular ermяni Stepan Шaumyanыn rяhbяrlik etdiyi Bakы Sovetindя hakim mюvqe tuturdular. Azяrbaycan milli qцvvяlяrinin nяyin bahasыna olursa olsun siyasi meydandan чыxarыlmasы mяqsяdi beynяlmilяlчi bolшeviklяri vя "Daшnaksutyun" baшda olmaqla, ultra-millяtчi ermяni qruplarы bir araya gяtirir.

1918-ci ilin fevralыnda "Bakinski raboчiy" qяzetinin sяhifяlяrindя aчыq-aшkar "Azяrbaycan muxtariyyяtini arzu edяn mцsavatчыlar bir yыьыn xarabalыqlar яldя edяcяklяr" ki-

ermяnilяr tяшkil edirdi. Qыzыl Ordunun qяrargah rяisi чar ordusunun polkovniki, daшnak birlяшmяlяrinin komandanы vя "Daшnaksуtйun" partiyasыnыn цzvц Z.Avetisov, briqada vя birlяшmiш dяstяlяrin komandirlяri - чar ordusunun polkovniki Kazarov, tцrk яhalisinя qarшы юz vяhшiliklяri ilя mяшhur olan Amazasp, A.Яmirov vя digяrlяri idi. 1918-ci ilin martыnda Шaumyanыn юzцnцn шяhadяtinя gюrя artыq bolшeviklяrin sayы "tяxminяn 6 min nяfяr" olan hяrbi hissяlяri, "Daшnaksутйunun" isя "3-4 minlik milli dяstяlяri" var idi ki, onlar da hяmчinin bolшeviklяrin sяrяncamыna verilmiшdi. Milyonчu Mantaшevin vя digяr iri ermяni neft sяnayeчilяrinin zavodlarы, habelя Bakыdakы ermяni kilsяsinin zirzяmilяri еrmяniлярин silah anbarыna чevrilmiшdi.

Belяliklя, bolшeviklяr vя daшnaklar bцtцn partiyalararasы, siyasi vя ideoloji ziddiyyяtlяri kяnara qoyaraq Bakыda hяrbi-siyasi ittifaq baьlayыr vя bцtцn gцclяrini "Mцsavat" baшda olmaqla Azяrbaycan milli hяrяkatыna vя bцtцn mцsяlman яhalisinя qarшы yюnяldыrlяr.

Hяmin vaxt mцsяlmanlarыn yeganя hяrbi birlяшmяsi Lяnkяranda kюnцllцlяrdяn tяшkil edilmiш "Vяhшi diviziya" adlanan silahlы dяstя idi vя bolшevik rяhbяrlяri yaranmыш ilk fцrsяtdяn istifadя edяrяk, birinci zяrbяni ona qarшы yюnяldirlяr. 1918-ci il martыn 9-da general Talышinskinin baшчыlыq etdiyi Azяrbaycan "Vяhшi diviziyanыn" qяrargahы Tiflisdяn Bakыya gяlir vя Шaumyanыn gюstяriшi ilя Bakы So-

vя яmin-amanlыьa sяslяyirdilяr.

Tяbii ki, bolшeviklяr vя ermяni milli-siyasi qцvvяlяri bцtцn bu tяdbirlяrdя iшtirak etmirdi. Шaumyanыn bu dюvr bцtцn fяaliyyяti mцsяlmanlarы чыxыш etmяyя vadar edяcяk vя onlara qarшы silahlы mцbarizяnin baшlanmasыna bяhanя verяcяk yeni tяxribatыn tяшkil edilmяsinя yюnяlmiшdi. Tezliklя belя bяhanя yaranыr.

Mart ayыnыn 27-dя mцsяlman diviziyasыnыn zabit vя яsgяrlяrdяn ibarяt kiчik bir dяstяси юz xidmяt yoldaшlarы, mцsяlman diviziyasыnыn zabiti Azяrbaycanыn tanыnmыш milyonчusu vя xeyriyyячisi Hacы Zeynalabdin Taьыyevin silahla ehtiyatsыz davranmasы nяticяsindя faciяli шяkildя hяlak olmuш oьlu Mяhяmmяdin cяnazяsini mцшayiяt edяrяk vя onun dяfnindя iшtirak etmяk цчцn "Evelina" gяmisindя Lяnkяrandan Bakыya gяlir.

Dяfndяn sonra martыn 29da Lяnkяrana geri qayыtmaьa hazыrlaшan dяstя guya шяhяrdя silahlы qarшыdurmanыn vя qan tюkцlmяsinin qarшыsыnы almaq istяyяn bolшeviklяr tяrяfindяn saxlanыlыr vя tяrksilah edilыr. Bu dяfя tяxribat baш tutur.

Onsuz da Lяnkяrana getmяyя hazыrlaшan 48 nяfяrdяn ibarяt azяrbaycanlы hяrbiчilяrin tяrksilah edilmяsi шяhяrdяki bir neчя min nяfяrlik ermяni vя qыzыl ordu hissяlяrini qarшыsыnda faktiki olaraq silahsыz vя mцdafiяsiz qalmыш Bakы vя яtraf kяndlяrinin mцsяlman яhalisinin qяzяbinя sяbяb olur.

(Арды вар)

№ 01 -02 (147-148), Йанвар-Феврал 2017

Вагиф АСЛАН,

Azяrbaycan Yazычыlar Birliyi Шяki bюlmяsinin sяdri, АДПУ Шяki filialыnыn baш mцяllimi (Яввяли ютян сайларымызда)

2. Mюvlanя cяlalяddin Rumi: a) Hяyatы.

Yяsяvilikdяn sonrakы tяriqяtlяr XЫЫЫ яsrin baшlanьыcыndan baшlayaraq Orta Asiyadan daha чox Anadolu, daha sonralar isя bцtюvlцkdя Osmanlы чevrяsi ilя baьlы olmuшdur. Gerчяk hяyatы mяchul olan Xorasan tцrkц Hacы Bяktaшi Vяlinin (1210-1270) adыnы daшыyan "Bяktaшilik" hяm dя "Yяsяviliy"i юz iчinя alыrdы. "Bяktaшilik"lя yanaшы fяaliyyяt gюstяrяn tяriqяtlяrdяn biri dя Mюvlanя Cяlalяddin Ruminin adы ilя baьlы olan "Mюvlяvilik" idi. Bяktaшiliyin dini-hяrbi istiqamяtindяn fяrqali olaraq, Mюvlяvilik mяnяviяxlaqi yюnцmцnя gюrя daim dюvlяt tяrяfindяn (Ahmet Kabaklы. Tцrk edebiyatы. ЫЫ cilt. Иstanbul-1997. Sяh.269) dяstяklяnmiшdir. Яflaki Яhmяd Dяdяyя gюrя, Mюvlanя Cяlalяddin Rumi 30 sentyabr 1207-ci ildя (6 rяbiцl-яvvяl 604-cц ildя), bяzi dяlillяrя gюrя isя 1200-cц ildя Xorasanыn Bяlx шяhяrindя "Sultanцl-цlяma" adыyla шюhrяt tapan Bahaяddin Vяlяdin ailяsindя anadan olmuшdur. O da Xoca Яhmяd Yяsяvi, Hacы Bяktaшi Vяli kimi tцrk oьlu tцrk idi. Чox da aydыn bilinmяyяn sяbяblяrя gюrя atasы Bяlxdяn kюч edir, Иrandan keчяrяk, fasilяlяrlя Niшapur, Baьdad, Mяkkя, Mяdinя, Шam vя Hяlяbdя qalmaqla axыr ki, gяlib Anadoluya чыxыr. Anadolunun Malatya, Яrzincan, Sivas, Kayseri, vя Niqde kimi шяhяrlяrindя qonaqlansa da, Qaramana (Larendяyя) gяlib orada mяskunlaшыr.

Atasы orada mяdrяsя aчыr, Mюvlanя orada tяhsil alыr. Tяxminяn iyirmi yaшlarыnda olan Mюvlanя Sяmяrqяndli Шяrяfяddin Lяlяnin qыzы Gюvhяr xatunla evlяnir. Яlaяddin Чяlяbi (Alаяddin Чelebi) vя Sultan Vяlяd adli iki oьlu Qaramanda dцnyaya gяlmiшdir. 1228ci ildя Anadolu sяlcuqlarыnыn яn bюyцk sultanы Яlaяddin Keyqubadыn (Alаяddin Keykцbat'ыn) dяvяti ilя onlar Konyaya kючцr vя orada yerlяшirlяr.

1231-ci ildя atasы vяfat edir, ona mцridlяri Mюvlanяnin яtrafыnda toplaшыrlar. Orta Шяrqin ucqar yerlяrindяn gяlяnlяr vя Konyanыn yцksяk ziyalы tяbяqяlяri onun dяrslяrini dinlяmяyя can atыrdыlar. Bundan sonra atasыnыn яqidя dostu Seyyid Bцrhanяddin ilя fikir mцbadilяsindя yetkinliyя doьru irяlilяyяn Mюvlanя 1244-cц ilin 26 noyabrыnda daha bir gцclц шяxsiyyяtlя qarшыlaшыr. Bu шяxs peyьяmbяrlяrin varisi, dinin vя millяtin gцnяшi adlandыrыlan qara keчя paltarlы Шяms Tabrizi (Шяmsяd-din Mяhяmmяd ibn Яli Mяlikdad Tяbrizi = 1185, Tяbriz-1247/48, Konya) idi. Onlarыn

gюrцшцnц "mяrc яl bяhreyn "-" iki dяnizin qovuшmasы" kimi qiymяtlяndirяnlяr bu gюrцшцn Konyada dцyц satanlarыn karvansarasыnda baш tutduьunu, 6 ay Шeyx Sяlahяddin Zяrkubinin hцcrяsindя hяmsюhbяt olduqlarыnы, Ruminin onu юzцnцn mцrшidi elan etmяsini, bir чox qяzяllяrini onun adыna qoшduьunu, birlikdя mяclislяr, musiqi saatlarы vя dяriш rяqslяri ("sяma", "sяmazяn") keчirdiklяrini, (Ahmet Kabaklы.

Tцrk edebiyatы. ЫЫ cilt. Иstanbul-1997. Sяh.281.

ASE, X cild. Bakы, Azяrbaycan Ensiklopediya nяшriyyatы, 1987. S.505. Mяhяmmяdяli Tяrbiyяt.

Daniшmяndani-Azяrbaycan. Bakы, Azяrnяшr, 1987. S.419-423.) yazыrlar. "Sяma" dяr-

viш rяqsinin adыdыr. "Иlahi vцsala чatmaq" цчцndцr. "Sяma" rяqsindя mцtrцb, sяmazяnlяr vя шeyx iшtirak edir.

Rяqsin ifa edildiyi salon "sяmaxanя" adlanыr. Яvvяlcя musiqinin ritminя uyьun olaraq sяmazяnlяr sяmaxanaya daxil olurlar. Шeyx sяmaxanяnin ortasыnda dayanыr. Sяmazяnlяr цч dюvrя vuraraq bir-biri ilя qarшыlыqlы шяkildя gюrцшцrlяr. Bu цч dюvrя birlikdя "dюvrц-

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ. 11

T Tц цr rk k x xa allq qlla ar rыы я яd dя яb biiy yy ya at tыы Mцhazirяlяr vяlяd" adlanыr. Birinci dюvrя ("aynelyakыn") alяmlяri seyr etmяklя haqqыn bюyцklцyцnц elmi dяrkя iшarяdir. Иkinci dюvrя ("haqqel-yakыn") davul sяsi baшlayыr. Bu sяs Allahыn kainatы yaratdыьы zaman "Kцn-Ol" яmrini tяmsil edir.

O, haqqы gюrmяyя xidmяt edir. Цчцncц dюvrя neylя mцшayiяt edilir. O, haqla bir olmaьы (eшq ilя baш tutan bir gюrцшцn elm sяviyyяsinя gяtirilmяsini) ifadя edir. Sяmazяnlяrin baшыndakы papaq baш daшыnы, яyinlяrindяki arxalыq mяzarы, aь paltarlarы isя kяfяni bildirir. "Dюvrцvяlяd"dяn sonra ayin baшlanыr. Sяmazяnlяr arxalыqlarыnы чыxarыrlar, yяni, dцnyяvi geyimlяrindяn xilas olub, mяzarlarыndan чыxыrlar. Allahыn tяkliyinя iшarя olaraq яllяrini qoynuna qoyarq bir rяqяmini tяmsil edir. Sяmazяnbaшы шeyxin saь яlini юpцr, шeyx dя onu юpцr.

Daha sonra hяr bir sяmazяn шeyxin яlini юpцr. Sonra sяmaya girirlяr. Saь яllяrini gюyя, sol яllяrini isя yerя doьru aчыrlar, dюvr edirlяr. Bundan sonra onlar sanki bюyцk kainat kimi юzlяri юz яtraflarыnda dюvr edirlяr. Nяhayяt, шeyx yavaш-yavaш kяnara чяkilir, bu da rяq-

Mюvlanяnin dяrslяrini dinlяyяnlяr sыrasыnda sяlcuq sultanы Rцknяddinin arvadы Qomeч xatun, Sцleyman Pяrvanяnin arvadы Gцrcц xatun, o cцmlяdяn, Ata Fяxrяddin Яli Cяlalяddin Qaratay, Fяxrяddin Atabяy kimi dюvlяt xadimlяri var idi. Чцnki o, Konya vя Anadolunun яn bюyцk mцrшidi halыna gяlmiшdi, bюyцk bir coьrafiyanыn dюvlяt, din vя tяriqяt bюyцklяri onun (Ahmet Kabaklы. Tцrk edebiyatы. ЫЫ cilt. Иstanbul-1997. Sяh.281.) nцfuzu altыna dцшmцшdцlяr.

Deyilяnlяrя gюrя, Hцlakц xan (1217-8 fevral 1265) 1255-ci ildя Yaxыn Шяrqin fяthini baшa чatdыrmaq mяqsяdi ilя xan tяyin edilmiш vя Anadolunu fяth edяrkяn mяhz Mюvlanя Cяlalяddin Rumi Konyada yaшadыьы цчцn ordunun oraya daxil olmaьыna icazя vermяmiшdir.

Mюvlяvilяrin "Шяb-i-arus" - "gяrdяk vя ya vцslяt gecяsi" adlandыrdыqlarы 17 aralыk (dekabr) 1273-cц ildя axшam azan vaxtы Mюvlanя Cяlalяddin Rumi Bюyцk Sevgiliyя qovuшmuш, onun vяfatы Konya tarixindя bu gцnя qяdяr gюrцn-

Mюvlanя Cяlalяddin Rumi sin bitmяsini gюstяrir. "Sяma aшiqlяrin qidasыdыr, sяmada sevgili ilя gюrцш tяsviri var, hal яhlinin kюnцllяrini sevgi paklaшdыrar" deyяn Mюvlana diqqяti sevginin цzяrinя чяkmiшdir.

Sяmaya daxil olan шяxs fani dцnyanы tяrk edяr. Sяma maddi alяmdяn mяnяvi alяmя uzanan bir yoldur, haqq aшiqinin meracыdыr. Rяqs baшa чatanda bцtцn dяrviшlяr vя tamaшaчыlar Allaha qovuшduqlarыnы hiss edirlяr. Ayinin sonunda onlar diz чюkцrlяr.

Ruminin yaxыnlarы onlarыn yaxыnlыьыnы pis sюzlяrlя ifadя etmiшlяr.

Bundan inciyяn Шяms Tяbrizi 1246cы ildя Dяmяшqя gedir. Ruminin oьlu Sultan Vяlяdin iшtirakы ilя onu Konyaya gяtirirlяr. Шяms Tяbrizi Ruminin qыzы Kimiya (bяzi mяnbяlяrdя bacыsы ilя) ilя evlяnir. Ruminin yaxыnlarыnыn qыsqanclыьыы o hяddя чatыr ki, onlar Шяmsi gizlincя qяtl edirlяr. Bir mцddяt sonra Шяmsin yoxa чыxmasы vя nяhayяt, юlцm xяbяrinin gяlmяsi Mюvlanяyя чox pis tяsir edir, coшdurur vя чilяdяn чыxarыr. Шяms Tяbrizidяn sonra Mюvlanя Kuyumчu Sяlahяddin Zяrkubi vя Яxi Tцrkoьlu Hцsamяddin Чяlяbi ilя dostluq edir. Elя buradaca qeyd edяk ki, mяhz Яxi Tцrkoьlu Hцsamяddin Чяlяbi Urmяvinin tяшяbbцsц vя qяlяmя sarыlmasы nяticяsindя "Mяsnяvi" Mюvlanяnin dilindяn yazыya alыnmышdыr. 9-11 may 2011-ci ildя Urmiya universitetindя Tцrkiyяnin Yцz Yыl Universitesi ilя birlikdя keчirilяn Ы Uluslsararasы "Чelebi Hцsameddin-i Urmevi ve Mesnev?-i Manevi" simpoziumu "Mяsnяvi"ni sюylяyяnin vя yazыya alanыn xatirяsinя layiqli hяdiyyя, hяr iki tцrkцn xatirяsinя яbяdi ehtiramыn ifadяsi idi.

mяmiш bir qяlяbяliyя sяbяb olmuшdur.

Hяr dindяn vя hяr millяtdяn olan insanlar onun tabutu arxasыnca gюz yaшlarы tюkmцшlяr. Onu "Yaшыl tцrbя"dя (Kubbe-i Hadrada) dяfn eтmiшlяr. Bu gцn Mюvlanя muzeyi halыna gяlяn "Yaшыl tцrbя"ni dцnyanыn dюrd bucaьыndan gяlяn mцsяlmanlar, xristianlar, buddaчыlar, atяшpяrяstlяr vя baшqalarы axыn-axыn ziyarяt etmяkdяdirlяr. Я.Yяsяvinin mяqbяrяsinin qapыsыnda "Qeybin aчarы ondadыr. Ondan baшqa heч kim bilmяz" sюzlяri yazыldыьы kimi Mюvlanяnin "Yaшыl tцrbя"sinin alыnlыьы цzяrindя bu sюzlяr yazыlmышdыr: Yine de gel... Yine de gel!

Ne olursan ol, yine de gel!

Hiristian, mecцsи, putperest olsan da yine gel...

Bu bizim dergаhыmыz, umutsuzluk dergаhы deьildir, Yцz kere tюvbeni bozmuш bile olsan, yine gel...

alыnmasыnыn sяbябkarы Яxi Tцrkoьlu Hцsamяddin Чяlяbi Urmяvi olmuшdur.

Mюvlяvilяrdя 18 rяqяmi xoшbяxt rяqяm sayыldыьы цчцn o, "Neyin nяvasы"nы Ruminin dilindяn 18 beyt hяcmindя (Ahmet Kabaklы. Tцrk edebiyatы. ЫЫ cilt. Иstanbul-1997.

Sяh. 285.) yazыya alaraq Sultan Vяlяdя

vermiшdir (Bunun Azяrbaycan dilindяki tяrcцmяsi 19 beyt hяcmindяdir. Bax: Иnci

xяzinяsi. Fars-tacik dillяrindяn tяrcцmя edяni Abbasяli Sarovlu. Bakы,1977.s.71.) vя Sultan

Vяlяd bunu чox bяyяnmiш, dediklяrini yazыya almaq цчцn atasыnы razы salmaьa чalышmышdыr. Belяliklя, "Mяn яvvяllяr qamышlыqda idim. Kюkцm vя qяlbim suda vя torpaqda idi. ...Ancaq bir gцn gяldi, mяni kяsib qamышlыqdan ayыrdыlar. Bяdяnimi eшq atяшi ilя qurutdular, sonra dяldilяr. ...Sonra da mяni nяfяsi gцclц olan birinin яlinя verdilяr. Onun isti eшq nяfяslяri mяnim iчimdяn keчdi. ...Mяni юzцndя яritdi. Mяn inlяyib fяryad etmяyя baшladыm. Ичimdяn gяlяn bu fяryadlar sirrimi faш etdi. ...Ancaq gюzlяri, qulaqlarы vя qяlblяri pяrdяlяnmiш olanlar mяnim bu sirrimdяn mяhrum vя uzaqdыrlar." (Kюnцl memarlarы vя irfan yolu.

Bakы, Иpяkyolu nяшriyyatы, 2013. S.23.) mяzmununda olan "Neyin nяvasы" ilя baшlanan "Mяsnяvi" 1258-ci ildяn Яxi Tцrkoьlu Hцsamяddin Чяlяbi Urmяvi tяrяfindяn yazыya alыnmaьa baшlamышdыr. Bu yazыya alыnma 10 il sцrmцш vя nяhayяt, altы cildlik bir kitab halыnda 1268-ci ildя baшa чatmышdыr. Иbrяtamiz hekayяtlяrdяn ibarяt olan bu kitab fars dilindяn tцrkcяyя Sarы Abdullah, Piri Paшa, Hasan Dяdя, o cцmlяdяn 1967-ci ildя Amil Чяlяbi oьlu tяrяfindяn tяrcцmя edilmiшdir. "Mяsnяvi"nin ingiliscяyя tяrcцmяsi Reynold Nikolsonun adы ilя baьlыdыr. Azяrbaycancaya tяrcцmяyя gяldikdя isя, "Mяsnяvi" Abbasяli Sarovlu tяrяfindяn dilimizя qismяn tяrcцmя edilmiшdir.

2. "Divani-kяbir" ("Bюyцk divan") qяzяl vя rцbailяrdяn ibarяtdir, qяzяllяrinin mяqtя beytindя Шяmsin adыnы чяkdiyinя gюrя, ona "DivaniШяmsi Tяbrizi" dя deyirlяr. Orada 21 divanы яhatя edяn 2073 qяzяl, 1791 rцbai vardыr. Onu Яbdцlbaqi Kюlpinarlы 1955-1960-cы illяrdя beш bюyцk cilddя nяшr etdirmiшdir.

3. "Mяktubat" isя Mюvlanяnin sяlcuq bюyцklяrinя yazdыьы 147 qыsa mяktubdan ibarяtdir. Bu mяktublarыn яsli vя tяrcцmяsi 1937-ci ildя Feridun Nafiz Uzluq tяrяfindяn, onlarыn mцkяmmяl bяdii tяrcцmяsi isя 1963-cц ildя Яbdцlbaqi Kюlpinarlы tяrяfindяn nяшr edilmiшdir.

4. "Mяcalisi-sяbя" ("Yeddi mяclis") яrяbcя vя farsca sюylяnяn 7 xцtbяdяn ibarяtdir. Onun da яsli vя tяrcцmяsi 1937-ci ildя Feridun Nafiz Uzluq tяrяfindяn 1937-ci ildя, чevrilmяsi isя 1965-ci ildя Яbdцlbaqi Kюlpinarlы tяrяfindяn чap edilmiшdir.

5. "Fifi mafih" ("Dцnyada olan bцtцn шeylяr haqqыnda") яsяrindя Mюvlanя tяrяfindяn deyilяn hikmяtli sюzlяr vя dцшцncяlяr toplanmышdыr. Orada Mюvlanя dюvrцnцn adamlarыnы tanыdan mяlumatlar da vardыr. Mяliha Цlkяr Anbarчыoьlu 1966-cы ildя onu cap etdirmiшdir.

***

b) Mюvlanя cяlalяddin Hansыsa bir zamanda doьulub юzцndяn sonraki bцtцn zamanlarыn Ruminin yaradыcыlыьы.

Mюvlanя Cяlalяddin Ruminin яsяrlяri "Mяsnяvi", "Divani-kяbir", "Mяktubat", "Mяcalisi-sяbя", "Fifi mafih" adlы kitablarыnda toplanmышdыr: 1. "Mяsnяvi" hяcm etibarilя Ruminin яn bюyцk яsяri hesab olunur.

Bu яsяr 26 (Bunun 25min 618 beyt olduьunu da deyяnlяr vardыr.) min beйtdяn, yяni, 52 min misradan (Bunu 54 min misra kimi tяqdim edяnlяr dя vardыr. Bax. Иnci xяzinяsi. Fars-tacik dillяrin-dяn tяrcцmя edяni Abbasяli 1977.s.70.) ibarяtdir. Bu

Sarovlu.

Bakы,

яsяrin yazыya

юvladы olan dцhalar sыrasыnda Mюvlanя Cяlalяddin Ruminin юz yeri vя юz mяqamы vardыr. Иslam dцnyasыnda vя цrfani alяmdя sonsuzca sevilib-sayыlan nadir шяxsiyyяtlяrdяn biri dя farscada sufi bir шair olaraq fikrinin dяrinliyi vя sюzцnцn bяdiiliyi ilя яn цst qatda qяrar tutan, rцbailяrindя tцrklцyц ilя fяxr edяn Rumiyя, tцrk tяsяvvцf яdяbiyyatыnыn яn цnlц шairi Yunus Иmrя tяrяfindяn: (Арды вар)

сящ. 12

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

Шяki sяnяtkarlarыnыn qяdim sяnяt яnяnяlяrini davam etdirяn шяbяkя ustasы Hцseyn Hacыmustafazadя artыq 30 ilя yaxыndыr ki, bu qяdim el sяnяti ilя mяшьuldur, onu yaшadыr, inkiшaf etdirir.

15 yaшыndan юmrцnц bu sяnяtя baьlayan Hцseyn usta шяbяkя sяnяtinя gяtirdiyi yeniliklяrlя nяinki юlkяmizdя, elяcя dя onun hцdudlarыndan kяnarda da yaxшы tanыnыr. Яsяrlяri bir sыra xarici юlkяlяrin muzeylяrini bяzяyir, beynяlxalq sяrgilяrdя, festivallarda nцmayiш etdirilir.

2009-cu ildя hazыrladыьы kцrяшяkilli шяbяkя ilя bu sяnяtя yeni цslub, mцasirlik gяtirяn шяkili sяnяtkar bu gцnlяrdя daha bir yeniliyя imza atыb. Hцseyn usta Azяrbaycanыn яn qяdim musiqi alяtlяrindяn olan kamanчanыn чanaq hissяsini kцrяшяkilli шяbяkя цsulu ilя hazыrlamaqla, qяdim musiqi alяtimizя yeni bir forma, gюzяllik verib.

Hцseyn Hacыmustafazadя AZЯRTAC-a mцsahibяsindя bildirib ki, bu ideya onda Azяrbaycan muьam ifaчыlыьыnыn, hяmчinin tar ifaчыlыьы sяnяtinin UNESCO-nun Qeyri-Maddi Mяdяni Иrs цzrя

sayda xarici qonaq, turist gяlяcяk. Mяdяni irsimizi, o cцmlяdяn шяbяkя sяnяtimizi tяbliь etmяk цчцn чox yaxшы fцrsяtdir. Иstяyirяm ki, Oyunlara qяdяr muьam цчlцyцnя daxil olan musiqi alяtlяrimizi kцrяшяkilli шяbяkя цsulu ilя hazыrlayыm vя gяlяn qonaqlara nцmayiш etdirim".

Hцseyn Hacыmustafazadя шяbяkя-kamanчanыn hazыrlanmasыna 2 aya yaxыn vaxt sяrf edib. Kamanчanыn чanaq hissяsinin quraшdыrыlmasыna 600-dяn чox detal vя rяngli шцшя iшlяnib. Bu hissяlяr yapышqan vя mismardan istifadя olunmadan, ustanыn юzцnцn ixtira etdiyi

№ 01 -02 (147-148), Йанвар-Феврал 2017

Шяkili rяssam Mяnsur Яzizlinin sяnяt dцnyasы

1964-cц ildя Шяkidя anadan olan Mяnsurda rяssamlыq qabiliyyяti hяlя uшaq yaшlarыnda юzцnц bцruzя verib.

bцruzя verir. Rяngkarlыqla yanaшы, barelyef janrыna da maraq gюstяrяn rяssam Шяkinin tanыnmыш elm vя incяsяnяt xadimlяrinin, hяmчinin torpaqlarыmыzыn azadlыьы uьrunda canlarыndan keчяn шяkili шяhidlяrin bir neчяsinin barelyefini yaratmaьa mцvяffяq olub.

Yaradыcыlыьыnы inkiшaf etdirmяk mяqsяdilя Mяnsur юtяn яsrin doxsanыncы illяrinin ortalarыnda bir mцddяt Tцrkiyяdя yaшayыb-yaradыb. Hяmin illяr rяssamыn Иstanbul шяhяrindяki mцxtяlif sяrgi salonlarыnda iki dяfя fяrdi sяrgisi aчыlыb.

lяrindя Шяkinin tяbiяt gюzяlliklяri, tarixi abidяlяri, sakinlяri, sadя insanlarы яks olunub. Bu яsяrlяr ilk dяfя 2014-cц ilin iyulunda Шяkidя keчirilяn "Иpяk Yolu" V Beynяlxalq musiqi festivalыnda nцmayiш etdirilib. Yekun sяrgi isя bu il dekabrыn 1dя Шяki Dюvlяt Dram Teatrыnda "Tцrk dцnyasыnыn mяdяniyyяt paytaxtы - Шяki-2016" ilinin baьlanышыna hяsr olunan tяntяnяli mяrasimdя tяшkil olunub. Mцnsiflяr heyяtinin qяrarыna яsasяn, шяkili rяssam Mяnsur Яzizlinin XVЫЫ "TЦRKSOY - Rяssamlar gюrцшц" zamanы чяkdiyi

Hяmsюhbяtimizin bildirdiyinя gюrя, rяsm чяkmяyя maraьыnы nяzяrя alaraq valideynlяri onu hяmin vaxtlar Шяkidя fяaliyyяt gюstяrяn "Pionerlяr Evi"nin rяsm dяrnяyinя цzv yazdыrыblar.

Beшinci sinifdя oxuyarkяn Mяnsur rяssamlыq tяhsili almaq цчцn Bakы шяhяrinя gяlib vя buradakы incяsяnяt tяmayцllц mяktяbdя bu sяnяtin ilkin vяrdiшlяrinя yiyяlяnib. O, daha sonra paytaxtdakы rяssamlыq mяktяblяrindяn birindя dekor rяssamы ixtisasы цzrя tяhsilini davam etdirib. Mяktяbi bitirdikdяn vя hяrbi xidmяti baшa vurduqdan sonra doьma шяhяri Шяkiyя qayыdыb, rяssamlыqla mцntяzяm шяkildя mяшьul olmaьa baшlayыb.

1997-ci ildяn Azяrbaycan Rяssamlar Иttifaqыnыn цzvц olan Mяnsur Яzizli яsasяn rяngkarlыq sahяsindя fяaliyyяt gюstяrir. Onun yaradыcыlыьыnda mяnzяrя janrы xцsusi yer tutur. Шяkinin bяnzяrsiz tяbiяt gюzяlliklяri onun яsяrlяrinin яsas qayяsini tяшkil edir. Rяssamыn яsяrlяrindя Vяtяn sevgisi, doьulub boya-baшa чatdыьы diyara, torpaьa, tarixi keчmiшimizя baьlыlыq qabarыq шяkildя юzцnц

Mяnsur Яzizli 20022004-cц illяrdя Azяrbaycan memarlыьыnыn nadir incilяrindяn olan Шяki xanlarы sarayыnыn bяrpasыnda da alman mцtяxяssislяrlя birgя iшtirak edib, sarayыn ikinci mяrtяbяsindяki otaqlardan birinin rяngkarlыq iшini yцksяk ustalыqla yerinя yetirib.

Sюhbяt zamanы rяssam bildirib ki, bu sяnяt onun цчцn sevdiyi, цrяkdяn baьlandыьы peшя olmaqla yanaшы, hяm dя dolanacaq mяnbяyidir. Чяkdiyi rяsmlяr yerli vя xarici turistlяr tяrяfindяn hяvяslя alыnыr. Bяzяn mцxtяlif qurumlar tяrяfindяn sifariшlяr dя olur. Tablolarыn qiymяti isя 200-1500 manat arasыnda dяyiшir.

Hяmsюhbяtimizin bildirdiyinя gюrя, son illяr TЦRKSOY tяшkilatы ilя яmяkdaшlыq onun yaradыcыlыьыna чox bюyцk tяsir gюstяrib. Beynяl-xalq tяшkilat tяrяfindяn 2014-cц ilin iyununda Шяkidя tяшkil olunan XVЫЫ "TЦRKSOY - Rяs-samlar gюrцшц"nя dяvяt alan Mяnsur Яzizli tцrk dцnyasыnыn 14 юlkяsini tяmsil edяn 17 rяssamla birgя 15 gцn яrzindя yeni яsяrlяr цzяrindя iшlяyib. Tяdbirя qatыlan rяssamlarыn яsяr-

"TЦRKSOY birliyi Шяkidя" adlы tablosu qalib gяlяrяk tяшkilatыn xцsusi mцkafatыna layiq gюrцlцb.

Mцkafatы rяssama TЦRKSOY-un baш katibi Dцsen Kaseinov tяqdim edib.

Bu hadisяnin onun yaradыcыlыьыnda яn unudulmaz an olduьunu vurьulayan rяssam deyib: "Яsяrdя tarixi Иpяk yolunu, яfsanяvi Neft Daшlarыnы, Qыz qalasыnы, Шяki xanlarыnыn sarayыnы, mяdяni irsimiz olan muьamыmыzы tяbliь etmяyя чalышdыm. Tablonun ortasыnda yer alan nar isя rяmzi mяna daшыyыr, tцrk dюvlяtlяrinin birliyini tяcяssцm etdirir. Gюstяrmяk istяdim ki, tцrk birliyi dя nar dяnяlяri kimi sыx vя mюhkяm olsun".

Mяnsur Яzizli 2011-ci ildяn Sabit Rяhman adыna Шяki Dюvlяt Dram Teatrыnda dekor rяssamы iшindя чalышыr. O, teatrda sяhnяlяшdirilяn bцtцn tamaшalarыn sяhnя tяrtibatыnda, hяmчinin doьma шяhяrinin yaradыcыlыq hяyatыnda yaxыndan iшtirak edir.

Юmrцnцn yarыdan чoxunu rяssamlыq sяnяtinя hяsr edяn Mяnsur Яzizli Шяkidя yaxшы tanыnan sяnяtkarlardandыr. Hяlя uшaq yaшlarыndan rяssamlыьa meyil salan sяnяtkar юtяn illяr яrzindя bir чox uьurlara imza atыb. Яn bюyцk uьuru isя, heч шцbhяsiz, TЦRKSOY tяrяfindяn Шяkidя tяшkil olunan sяrgidя qalib gяlmяsi olub.

Шяkili sяnяtkar шяbяkя цsulu ilя kamanчa alяti hazыrlayыb

Reprezentativ Siyahыsыna daxil edilmяsindяn sonra yaranыb. Яsas mяqsяdi odur ki, muьam ifaчыlыьыnda istifadя olunan qяdim milli musiqi alяtlяrimizdяn olan tar, kamanчa vя qavalы шяbяkя цsulu ilя hazыrlamaqla, Azяrbaycan шяbяkя sяnяtinin zяnginlяшmяsinя, daha geniш tяbliьinя юz tюhfяsini versin. Шяbяkя sяnяtinin incяliklяri barяdя danышan Hцseyn usta deyib: "Яsrlяrboyu шяbяkя dцz lюvhя шяklindя hazыrlanыb. 2009-cu ildя hazыrladыьыm kцrяшяkilli шяbяkя ilя bu sяnяtdя yeni цslub yaratdыm. Dцnyada bяnzяri olmayan kцrяшяkilli шяbяkяm 2012-ci ildя TЦRKSOY tяrяfindяn keчirilяn beynяlxalq festivalda birinci yerя layiq gюrцldц. Bu цslubu bir az da tяkmillяшdirяrяk, "Bakы-2015" Birinci Avropa Oyunlarы яrяfяsindя yarышlarыn rяmzi simvolu olan narы kцrя шяklindя hazыrladыm. Qarшыdan "Bakы2017" Иslam Hяmrяyliyi Oyunlarы gяlir. Bu mюtяbяr yarышda iшtirak etmяk цчцn Azяrbaycana 50-dяn artыq юlkяnin idmanчыlarы vя nцmayяndяlяri, elяcя dя чoxlu

цsulla bir-birinя birlяшdirilib.

Kamanчanыn чanaq hissяsini istяnilяn vaxt sюkmяk vя yenidяn yыьmaq mцmkцndцr. Шяbяkя ustasыnыn musiqi alяtlяri dцzяltmяk sahяsindя tяcrцbяsi olmadыьы цчцn kamanчanыn digяr hissяlяrinin hazыrlanmasыnda ona peшяkar tar ustasы Mahir Vяlяdov kюmяk edib. Qeyd edяk ki, шяbяkя-kamanчanыn sяslяnmяsi digяr alяtlяrdяn heч dя fяrqlяnmir.

Hцseyn Hacыmustafazadя yeni яsяrini qeydiyyatdan keчirmяk цчцn Azяrbaycan Respublikasыnыn Mцяllif Hцquqlarы Agentliyinя mцraciяt edib.

Hazыrda Hцseyn usta шяbяkя-tar цzяrindя iшlяyir. Alяtin eskizlяri artыq hazыrdыr vя tezliklя detallarыn iшlяnilmяsinя baшlanыlacaq.

Ustanыn dediyinя gюrя, tarыn hazыrlanmasы kamanчaya nisbяtяn чяtin olacaq vя iki ay vaxt aparacaq. Sonra isя qaval hazыrlanacaq. Шяbяkя ustasы musiqi alяtlяrinin hяr цчцnц Иslam Hяmrяyliyi Oyunlarы vaxtы keчirilяcяk sяrgilяrdя nцmayiш etdirmяyi dцшцnцr.

Йазыларын мцяллифи: Мустафа ДАДАШОВ, AZЯRTAC-ыn mцxbiri

№ 01 -02 (147-148), Йанвар-Феврал 2017

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ. 13

Хариъи дипломатлар Шякинин гонаьы олублар Diplomatik nцmayяndяliklяrin rяhbяrlяri vя onlarыn xanыmlarы шящяримизин tarixi mяkanlarы ilя tanыш olublar.

Xarici юlkяlяrin Azяrbaycanda akkreditя olunmuш diplomatik nцmayяndяliklяrinin rяhbяrlяri vя onlarыn xanыmlarы respublikamыzыn шimal-qяrb bюlgяsinя sяfяrlяri чяrчivяsindя fevralыn 20dя Шяkidя olublar.

Azяrbaycan Respublikasыnыn Prezidenti Administrasiyasы vя Xarici Ишlяr Nazirliyinin tяшkilatчыlыьы ilя tяшkil edilяn sяfяrdя 30-dяk diplomatik nцmayяndяliyin 45-я yaxыn nцmayяndяsi iшtirak edib.

Sяfяrin яsas mяqsяdi Azяrbaycanыn regionlarыnыn sosial-iqtisadi inkiшafы, hяmчinin bюlgяnin turizm potensialы ilя yaxыndan tanыш olmaqdыr.

Qonaqlar Шякидя яvvяlcя "Marxal" mцalicя-istirahяt kompleksindя yaradыlan шяraitlя tanыш olublar. Mяlumat verilib ki, Bюyцk Qafqaz sыra daьlarыnыn cяnub-qяrb yamaclarыnda, dяniz sяviyyяsindяn 1080 metr yцksяklikdя, fцsunkar яrazidя tikilяn bu kompleksin mehmanxana binasыnda hяr biri iki nяfяrlik 172 nюmrя var. Kompleksin яrazisindяki villa tipli 31 kottecdя isя eyni vaxtda 168 nяfяr qala bilяr. Сonra сяfяr proqramыna uyьun olaraq diplomatlar vя onlarыn xanыmlarы Шяki шяhяrinin qяdim tarixi hissяsinя "Yuxarы Baш" Dюvlяt TarixMemarlыq Qoruьunun яrazisinя gяliblяr.

Diqqяtя чatdыrыlыb ki, Azяrbaycanыn яn qяdim yaшayыш vя mяdяniyyяt mяskяnlяrindяn olan Шяkinin 2700 ildяn artыq yaшы var. Qяdim

ipяkчilik vя sяnяtkarlыq яnяnяlяrinя malik olan bu шяhяr, hяm dя dцnya яhяmiyyяtli nadir tarixi-memarlыq abidяlяri ilя mяшhurdur. Шяkidя dюvlяt

Яrazidя tяbiяt gюzяlliklяri ilя insanlarыn yaratdыqlarы qяdim abidяlяr vяhdяt tяшkil edir, birbirini tamamlayыr. Qoruq Шяkiyя gяlяn yerli vя xarici turist-

mцstяqil xanlыьыn яsasыnы qoyan Hacы Чяlяbi xanыn nяvяsi Hцseyn xanыn dюvrцndя, tяqribяn 1761-1762-ci illяrdя inшa edilяn bu sarayыn dцnyada

Azяrbaycan Respublikasы Prezidenti Administrasiyasы vя Xarici Ишlяr Nazirliyi tяrяfindяn fevralыn 20-21-dя юlkяmizdя akkreditя olunmuш diplomatik nцmayяndяliklяrin rяhbяrlяrinin Шяki vя Qax rayonlarыna tanышlыq sяfяri tяшkil olunuб.

qeydiyyatыna alыnmыш 84 tarix vя mяdяniyyяt abidяsi var. Hяr il bu шяhяrdя beynяlxalq sяviyyяli festivallar, tяdbirlяr keчirilir.

Qoruqla tanышlыq zamanы mяlumat verilib ki, burada dюvlяt qeydiyyatыna gюtцrцlяn 25 tarixi abidя var.

lяrin яn чox цz tutduqlarы tarixi mяkanlardan biridir.

Qoruьun яrazisindя yerlяшяn XVЫЫЫ яsrя aid nadir tarixi-memarlыq abidяsi - Шяki xanlarыnыn sarayы diplomatlarda xцsusilя bюyцk maraq oyadыb.

Sarayla tanышlыq zamanы bildirilib ki, Azяrbaycanda ilk

Сяfir Maya Xristova: “Qardaш шяhяrlяr olan Шяki ilя Qabrovonun чox oxшar cяhяtlяri var.”

Сяfir Said Xan Mohmand: “Шяki xanlarыnыn sarayы mяnя юlkяmdяki tarixi abidяlяri xatыrlatdы”

“Шяkidя olmaьыmdan чox шadam.

Bu qяdim vя gюzяl шяhяrin tяmsil etdiyim юlkя ilя bir baьlыlыьы var.

Artыq 15 ilя yaxыndыr ki, Шяki ilя Bolqarыstanыn Qabrovo шяhяrlяri qardaшlaшыb.

Hяr iki шяhяrin bir чox oxшar cяhяtlяri var, qonaqpяrvяrliyi vя yumoru ilя tanыnыrlar.”

“Шяkiyя ilk dяfяdir gяlirяm.

Burada olmaьыmdan чox шadam. Шяhяrlя baьlы tяяssцratlarыm чox zяngindir. Шяki xanlarыnыn sarayыnы gяzяrkяn юlkяmdяki qяdim tarixi abidяlяri, saraylarы xatыrladыm. Mяdяniyyяtlяrimizdя oxшar cяhяtlяr чoxdur.”

Bu sюzlяri Bolqarыstanыn Azяrbaycandakы sяfiri Maya Xristova Шяkidя jurnalistlяrя mцsahibяsindя deyib. Шяkidя qцrurlanmaq цчцn hяr шeyin olduьunu vurьulayan sяfir Шяki xanlarы sarayыnыn vя onu яhatяlяyяn tяbiяt mяnzяrяlяrinin olduqca gюzяl olduьunu диггятя чатдырыб.

Bu fikirlяri Pakistan Иslam Respublika-sыnыn юlkяmizdяki sяfiri Said Xan Mohmand Шяkidя jurnalistlяrя mцsahibяsindя deyib.

Sяfir onlara gюstяrilяn sяmimi mцnasibяtя vя qonaqpяrvяrliyя gюrя шяkililяrя minnяtdarlыьыnы bildirib.

bяnzяri yoxdur. Abidяnin tikintisindя mismar vя yapышqandan istifadя olunmayыb. Sarayы bяzяyяn sadя шяbяkяnin bir kvadratmetrinя 5 min, pяncяrя шяbяkяlяrin hяr kvadratmetrinя isя 14 minяdяk xыrda detal vя rяngli шцшя dцшцr.

Sarayыn hяyяtindяki yaшы 500-я чatan qoшa Xan чinarlarы qonaqlarda bюyцk maraq doьurub. Diqqяtя чatdыrыlыb ki, bir neчя il яvvяl Шяki xanlarы sarayыnыn 250 illik yubileyi bюyцk tяntяnяlяrlя qeyd olunub.

Sonra diplomatlar qoruьun яrazisindяki tarixi-memarlыq abidяlяri ilя tanыш olub, "Sяnяtkarlar evi"nя baш чяkib, шяkili sяnяtkarlarыn яl iшlяrinя baxыblar. Шяbяkя ustasы Hцseyn Hacыmustafazadя qonaqlara шяbяkя sяnяtinin sirlяri barяdя mяlumat verib.

Qoruьun яrazisindя yerlяшяn, inшa tarixi XVЫЫЫ яsrin sonuna aid edilяn "Yuxarы Karvansara" mehmanxana kompleksi ilя tanышlыq da qonaqlarыn цrяyincя olub. Bildirilib ki, Шяrq memarlыьы цslubunda tikilяn kompleks 300-dяk otaq vя zirzяmidяn ibarяtdir. XVЫЫЫ-XЫX яsrlяrdя Yaxыn vя Orta Шяrq юlkяlяrindяn gяlяn tacirlяr яsasяn bu karvansarayda qalыr, ticarяtlя mяшьul olurdular. Hazыrda bu tarixi abidя mehmanxana kimi fяaliyyяt gюstяrir.

Sonra diplomatlar vя onlarыn xanыmlarы шяkili sяnяtkarlarыn яl iшlяrinin satыldыьы maьazalara baш чяkiblяr.

Sяfяrlя baьlы tяяssцratlarыnы jurnalistlяrlя bюlцшяn Чin Xalq Respublikasыnыn юlkяmizdяki sяfiri Vey Cinxua, Pakistan Иslam Respublikasыnыn юlkяmizdяki sяfiri Said Xan Mohmand, Bolqarыstanыn Azяrbaycandakы sяfiri Maya Xristova vя baшqalarы Шяkinin tarixi mяkanlarы ilя tanышlыqdan mяmnun qaldыqlarыnы bildiriblяr.

Sяfir Vey Cinxua: “Azяrbaycan "Иpяk yolu" цzяrindя yerlяшяn чox vacib юlkяdir. Шяkinin Azяrbaycan tarixindя юzцnяmяxsus yeri вар.” “Шяkiyя sяfirliyimizin яmяkdaшlarыnыn mяslяhяti ilя gяldim vя burada olmaьыmdan чox шadam.”

Bunu Шяkidя jurnalistlяrя mцsahibяsindя Чin Xalq Respublikasыnыn юlkяmizdяki sяfiri Vey Cinxua deyib.

Yeddi aya yaxыndыr Azяrbaycanda sяfir kimi fяaliyyяt gюstяrdiyini diqqяtя чatdыran чinli diplomat Шяkiyя ilk dяfя gяldiyini bildirib. Sяfirliyin bir чox яmяkdaшlarыnыn artыq Шяkidя olduqlarыnы vurьulayan Vey Cinxua deyib: "Шяkiyя sяfirliyimizin яmяkdaшlarыnыn mяslяhяti ilя gяldim vя burada olmaьыmdan чox шadam. Bizя Azяrbaycanыn bюlgяlяri, tarixi mяkanlarы ilя tanыш olmaq imkanы yaratdыqlarыna gюrя bu sяfяrin tяшkilatчыlarыna minnяtdarlыьыmы bildirirяm". Шяkinin Azяrbaycan tarixindя юzцnяmяxsus yeri olduьunu vurьulayan чinli diplomat gяlяcяkdя юlkяlяrimiz arasыnda turizm sahяsindя яmяkdaшlыьыn, hяmчinin mяdяni яlaqяlяrin daha da geniшlяndirilmяsinin vacibliyini юnя чяkib.

"Sяfirlik olaraq, biz bu яlaqяlяrin mюhkяmlяnmяsinя юz tюhfяmizi vermяyя hazыrыq", - deyя sяfir Vey Cinxua bildirib.

сящ. 14

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

G Ю R K Я M L И

№ 01 -02 (147-148), Йанвар-Феврал 2017

A D A M L A R Ы N

H Я Y A T Ы

“HЯR ШEY ZAMAN ИЧИNDЯ” Дцнйа шющрятли академик, щямйерлимиз Мяъид Лятиф оьлу Рясуловун анадан олмасынын 100 иллик йубилейи яряфясиндя танынмыш шаир, АЙБ-нин Шяки бюлмясинин сядри, АДПУ Шяки филиалынын баш мцяллими Вагиф Асланын йубилйарын щяйат вя елми фяалиййятиня щяср етдийи елми-популйар романы ишыг цзц эюрмцшдцр. Романын эениш охуъу аудиторийасында мараг доьураъаьыны нязяря алараг, китабдакылары биз дя щисся-щисся гязетимиздя дяръ етмяк гярарына эялдик. Вагиф АСЛАН (Яввяли ютян сайымызда) Иsmayыl xanыn юlцmцndяn sonra xan ailяsini vя yaxыnlarыnы Yelizavetpola vя Иrana kючцrmяyi qяrara aldыlar. Шяhяrdяki 50 ermяni ailяsi isя Шяkidя saxlandы. Belяliklя, Шяkidяki ermяnikяnd yerindя qaldы. 1807-ci ildяn 1918-ci ilяdяk keчяn 111 il яrzindя Nuxaya kючцrцlяn ermяnilяr dя alaq otlarы kimi чoxaldыlar.

2 noyabr 1917-ci ildя bolшevik Bakы Sovetinin yaradыlmasы ermяnilяrin vя ruslarыn daha da qol-qanad aчmasыna sяbяb oldu.

Rus чarы olmasыn, rus bolшeviki olsun?! Ermяni vя ruslar цчцn nя fяrqi vardы?

Dюvlяt ki xaчlыlarыn dюvlяti idi!

Azяrbaycan tцrkц mцdafiя olunmurdu...

Bakыda vя Шamaxыda tцrk-mцsяlman яhalini, bюyцkkiчik demяdяn, bir ucdan qыrыrdыlar. Чar hakimiyyяt orqanlarы isя Шamaxыdan чыxanda silah anbarыnы gizlincя Шamaxыdakы ermяnilяrя vя ruslara vermiшdilяr.

Bolшevik Bakы Sovetinin sяdri Stepan Qriqoryeviч Шaumyan, hяrbi-dяniz iшlяri цzrя xalq komissarы Qriqori Nikolayeviч Korqanov dinc vя яliyalыn tцrk- mцsяlman яhalini sonuncu nяfяrinя qяdяr yer цzцndяn silmяk цчцn Шamaxыya artilleriya vя pulemyotlarla tяzhiz edilmiш цч min nяfяrdяn ibarяt hяrbi dяstяlяr gюndяrmiшdilяr. Ermяnilяrin vя ruslarыn baшыnda Шaumyanыn yaxыn silahdaшlarы olan Stepan Lalayev (Lalayan) vя Tatevos Яmirov (Яmiryan) dururdular. Sяn demя, Шamaxы soyqыrыmыndan bir gцn яvvяl ermяni yepiskopu Baqrat vя malakan keшiшi Karabanov яllяrindя xaч vя "Иncil" mцsяlman-tцrklяrlя qardaшcasыna yaшayacaqlarыna vя heч vaxt onlara qarшы silah qaldыrmayacaqlarыna and iчiblяrmiш. Bir gцn sonra isя ermяnilяr vя malakanlar yandыrыlmыш evlяrindяn чыxыb qaчanlarы da kiшi, qadыn vя uшaq demяdяn gцllяlяyiblяrmiш. Yelizavetpol quberniyasы tяrяfdяn silahlы azяrbaycanlыlarыn gяldiklяrini eшidib Шamaxыnыn Qozluчay malakan kяndinя чяkilsяlяr dя, silahlы azяrbaycanlыlar gedяn kimi yenidяn Шamaxыya vя onun sяksяn altы kяndinя od vurublarmыш. Шimal tяrяflяri istisna olmaqla, cяnub vя cяnub-шяrq tяrяfdяn Nuxa da bir neчя ermяni mяntяqяlяri ilя hяlqяlяnmiшdi. Amma Nuxanыn yerli яhalisi sayca ermяnilяrdяn qat-qat чox idi... Bununla belя, Vartaшen (Иndiki Oьuz rayonu), Qayabaшы vя digяr kяndlяrdя yerlяшdirilяn ermяnilяrin TerQriqoryan adlы bir nяfяr daшnakыn rяhbяrliyi ilя ermяni hю-

kumяti yaratmaq чaьыrышlarы Nuxada da aчыq шяkildя etiraf olunurdu. Onun чaьыrышыna gюrя, Nuxadakы ermяnilяr Mцsavat hюkumяtinin yaratdыьы Milli Komitяnin яsgяr yыьmaq tяшяbbцsцnцn qarшыsыnы almalы idilяr. Иш o yerя gяlib чatmышdы ki, onlar Nuxanы ermяnilяrя tяhvil vermяk tяklifi ilя, hяtta, Milli Komitя qarшыsыnda mяsяlя qaldыrmышdыlar. Ter-Qiqoryana arxalanan ermяnilяr Nuxada xцsusi komitя vя komissiyalar yaratmышdыlar. Bu arada Gцrcцstan tяrяfdяn ermяni qoшunlarыnыn Шяkiyя gяlmяsi xяbяri yayыlmышdы. Чox tяяssцflяr olsun ki, Milli Komitяnin mяslяhяti ilя Шяkiyя xяbяrsiz gяlяn bu ordunun qarшыsыna barышыq цчцn gюndяrilяn heyяtin baшыnda ermяnilяrin nцmayяndяsi dururdu. Milli Komitяnin qяrarы цzrя tцrklяrdяn gedяcяk nцmayяndяlяrdяn birisi Xan Иlisuyski olmalы idi, lakin bu heyяt Xan Иlisuyskinin яvяzinя gюndяrilяn Яmircanov Haшыm bяydяn, Mixak Boyaqчы oьlundan, Шaшamяlik Allahverdovdan, bяlяdiyyя idarяsinin rяis mцavini Mяhяmmяd bяy Fяrzяlibяyovdan vя iki mцhafizdяn ibarяt olmuшdu. Чox qяribя idi ki, baшыnda ermяnilяrin nцmayяndяsi duran bu heyяtin цzvlяrini Kiш чayыnыn aшaьы axarыndakы dяmir kюrpцnцn bяndi yaxыnlыьыnda, hяlя gedяcяklяri yerя чatmamышdan qяtl etmiшdilяr.

Nцmayяndя heyяtindяn tяkcя Mяhяmmяd bяy Fяrzяlibяyov vя mцhafizlяrdяn tяkcя Mяшяdi Cabbar Dadanov saь qalmышdыlar. Bir tяrяfdяn dя Osmanlы-tцrk ordusunun Gяncя tяrяfdяn Bakыya doьru irяlilяmяsi Nuxada ermяnilяrin digяr yerlяrdя olduьu kimi яl-qol aчmasыna imkan vermяmiшdы. Иш elя gяtirmiшdi ki, Mцsavat hюkumяti gedib Bakыya чыxmamышdan Yelizavetpoldan Bakыya doьru hяrяkяt edяn Osmanlыtцrk ordusunun bir hissяsi Nuru Paшanыn rяhbяrliyi ilя gяlib Nuxaya чыxmышdы. Bu da yerli яhalinin kюkцndяn qazыnmasыnыn qarшыsыnы almышdы.

Yeni yaradыlan Mцsavat Hюkumяti dя юz nюvbяsindя xilaskar Osmanlы-tцrk ordusunun kюmяyi ilя ermяni qaniчяnlяrinin qarшыsыnы, axыr ki, ala bildi. Amma ki, ermяnilяr Azяrbaycan tцrklяrinin чox bюyцk bir hissяsini mяhv etmiшdilяr. Qarabaьda isя vяziyyяt daha da aьыr olmaqda davam edirdi. Mцsavat hюkumяti ordu yaratmaq, ermяni-rus vandalizmindяn xalqы qorumaq zorunda qalmышdы. 1918-ci ildяn rus general-mayoru qulaьыkяsik Andranikin canfяшanlыьы шяraitindя Qarabaьda Azяrbaycan tцrklяri mяhv edilirdilяr... Buna gюrя dя uyezd naчalniki Яyyub bяy Rяfibяyovun dediyi kimi Nuxadan bюyцk bir dяstя Qarabaьa mцsяlman-tцrklяrin kюmяyinя gюndяrilmiшdi.

1920 ЫV Bu sяhяr Hacы Lяtif kiшi yenя dя fikirli idi. Sцkutu Gцllц xanыm pozdu: - Ay kiшi, dцnyanыn bacыnы-xяracыnы sяndяnmi alыrlar?

- Elя olsaydы, nя vardы ki?

Bu sюzlяri deyib Hacы Lяtif kiшi yenя dя fikrя getdi.

- Gцllц, desяm, bяli, юldцrцrlяr, qorxmazsan ki?

- Olяndяn sonra qorxmaq olurmu?

- Bяli, mяn dя юlmяyib saь qaldыьыm цчцn qorxuram. Чцnki юlяnin canы hяr шeydяn qurtarmыш olur. Hяr шeydяn...

- Mяni dя baшa salsan, nя olar ki?

- Arvad, mяsяlя belяdir. Deyilяnlяrя gюrя, qыrmыzы ordu sяrhяdi keчib, цstцmцzя gяlir. Rus ordusu...

Яyyub bяy Rяfibяyov Gцllц xanыma mяnalы-mяnalы baxaraq kюksцnц юtцrdц.

- Ahыn daьlara-daшlara, ay kiшi! De gюrяk nя olub? Nя gюrцb, nя eшitmisяn?

- Nя gюrцb, nя eшidяcяyяm ki? Dцnya qudurub.

Dцnya qolu zorlularыn dцnyasыdыr.

Gцllц xanыm яrinin dediklяrindяn bir шey baшa dцшmяsя dя, xoшagяlmяz hadisяlяrin baш verdiyini anladы. Yazыq-yazыq яtrafыna gюz gяzdirdi, sanki otaqdakы sakitlikdя nяyi isя eшitmяk, nяyi isя gюrmяk istяyirdi. Qadыnыnыn gюzцnц dюyя-dюyя ona baxdыьыnы gюrяn Hacы Lяtif kiшi kюvrяldi. Kюvrяldiyini bildirmяmяk цчцn цzцnц yana чevirdi. Bir az toxdayan kimi юzцnц яlя alыb sюzцnя davam etdi: - Bir-iki il idi ki, bir nюv qulaьы dinc yaшayыrdыq. Mцsavatыn adы da, юzц dя bяrabяrlikdяn xяbяr verirdi. Hяr millяtdяn olan vяtяndaшыnы qoruyurdu. Иndi bizi kim qoruyacaq?

- Bяyяm bizi юldцrцrlяr?

- Bяs bizim Mцsavat hюkumяti nя iш gюrцr?

- Mцsavatыn onun qarшыsыnda dayanasы gцcц yoxdur.

Hяlя yцz neчя il bundan яvvяl Bizim юlkяmizi qayчыladыlar. Yarыsыnы Иrana verdilяr, yarыsыnы da ruslar юzlяrinя gюtцrdцlяr. Olan gцcцmцzц dя яlimizdяn aldыlar.

Budur, bax! Иki il bundan qabaq olanыmыzыn bir hissяsini ermяnilяrя gцzяшtя getmяyя mяcbur olduq ki, onlar da dюvlяt yaratsыnlar. Чцnki onlarыn dюvlяt yaratmaq цчцn kifayяt qяdяr torpaqlarы yox idi. Olan torpaqlarыnы da bizdяn alыb onlara vermiшdilяr. Yoxsa ki, bizim юzцmцzя dя dюvlяt yaratmaq imkanы vermirdilяr.

- O niyя, ay kiшi?

- Ona gюrя ki, onlar belя istяyirlяr.

- Yersiz gяldi! Yerli, qaч! - deyя Gцllц xanыm tяяccцblя яrinя baxdы.

- Цzцmя-zada baxыb elяmя! Onsuz da heч kim bizdяn heч nя soruшmur. Bizя hяr шeyi чox gюrцrlяr.

gюrsцn!

- Allah da onlarы чox

- Amin! Gцllц, mяn gedirяm. Gцn bir adam boyu qalxыb. Uшaqlara de, yola-izя чыxmasыnlar. Hяr yer vяlяdiznalarla doludur.

***

Hacы Lяtif kiшi evdяn чыxыb fabrikя deyil, Dabbaqxananыn qabaьыna цz tutdu.

Aprelin 29-u idi. Sяrin vя ilыq bir hava sanki onun цzцnя sыьal чяkirdi. Tяbiяtin sыьalыndan xoшhallanan Hacы Lяtif kiшi qarшыsыna чыxan adamlarыn ona sяksяkя ilя baxdыqlarыnы gюrdцkcя izahы чяtin olan dцшцncяlяrя dalыrdы. Иnsanlar bir-biri ilя salamlaшыr, lakin gцlцmsяmirdilяr. Qaш-qabaьы aчыlmыш tяbiяt ilя qaш-qabaьы tюkцlmцш insanlar чox qяribя gюrцnцrdцlяr. Axы, nя olmuшdu? Hamы fikirlяшirdi vя heч kim heч kimdяn heч nя soruшmurdu.

Hacы Lяtif kiшi bir dя gюrdц ki, Dabbaqxananыn qabaьыndadыr. Amma iynя atsan, yerя dцшmяz. Hяr yan insanla doludur. Bir ara чaшыb qaldы. Elя bu an kimsя qolundan tutub onu юzцnя tяrяf чяkdi. Bu, Tюrя Salam idi: - Hacы, o tяrяfя yox, bu tяrяfя gяl.

Hacы Lяtif kiшi чevrilib gюrdц ki, fabrikantlardan Hacы Qяni, Яkbяr vя Яsgяr aьa qardaшlarы da oradadыrlar.

Salamlaшdыlar. Hacы Lяtif kiшi heyrяtini gizlяdя bilmяdi: "Xeyir ola, a kiшilяr! Bu nяdir belя?"

Tюrя Salam baшыnы mяnalы-mяnalы yыrьalayaraq: - Hacы, Allah bundan betяrindяn saxlasыn! - dedi.

Bu arada яllяrindя цstц oraq-чяkicli qыrmыzы bayraq tutan bir dяstя adam: - Yaшasыn Fitilbюrkdяn gяlяn Шura Hюkumяti! - deyя-deyя camaatы yararaq irяli yeridi. Elя bu zaman qarшыdakы binanыn balkonundan kiminsя uca sяslя camaata mцraciяti sяslяnmяyя baшladы: - Camaat! Mцsavat hюkumяti Yalamadan Azяrbaycana doьru parlayan inqilab sцngцlяrinin qarшыsыnda diz чюkdц! Bir azdan bizim Шяkidя dя qыrmыzы bayraqlar dalьalanacaqdыr. Ancaq bu bayram tяntяnяsindя bir qarышыqlыq vardыr. Bir baxыn, bu gцnя kimi bizi adam yerinя qoymayanlar da gяlib bizlяrя qoшulublar. Onlar kimdirlяr? Onlar "Fяhlя, юzцnц sяn dя bir insanmы sanыrsan?" deyяnlяrdir. Onlar bizim haqqыmыzы yeyяnlяrdir. Onlar Tюrя salam, Xozeyin Hяmid, Yapon Yaqublardыr! Onlar bizim taleyimizя kor dцyцn salanlardыr!

Urraaa!!!

Yerlяrdяn onun sяsinя sяs verib qышqыranlar da oldu.

Kimsя astadan, lakin eшidilяcяk sяslя dedi: - Bu Mustafa Quluyevdir, юzцmцzцn Шяkilidir. Amma Bakыdan gюndяriblяr. (Арды вар)

№ 01 -02 (147-148), Йанвар-Феврал 2017

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ. 15

Xocali qяtliamы insanlыьa qarшы yюnяlmiш amansыz cinayяtdir Шяkidя Xocalы soyqыrыmы qurbanlarыnыn xatirяsi ehtiramla yad olunду.

Bяшяriyyяt tarixinin яn dяhшяtli kцtlяvi terror hadisяlяrindяn olan Xocalы soyqыrыmыnыn iyirmi beшinci ildюnцmц ilя яlaqяdar Шяkidя silsilя tяdbirlяr keчirilmiшdir.

Faciяnin ildюnцmц ilя baьlы tяrtib edilmiш tяdbirlяr planыna uyьun olaraq rayonun

ayrы-ayrы яmяk kollektivlяrindя, ali, orta ixtisas vя цmumtяhsil mяktяblяrindя, mяdяniyyяt ocaqlarы vя kitabxanalarda anma mяrasimlяri, konfranslar, "dяyirmi masa"lar keчirilmiш, kitab vя rяsm sяrgilяri tяшkil olunmuш, xцsusi guшяlяr yaradыlmышdыr. Keчirilяn tяdbirlяrdя insanlыьa qarшы яn qяddar vя

amansыz kцtlяvi terror hadisяlяrindяn olan Xocalы faciяsinin sяbяblяri, mahiyyяti vя acы nяticяlяri bir daha xatыrlanmыш, 25 il яvvяl baш vermiш bu qяtliamыn ermяni millяtчilяrinin Azяrbaycan xalqыna qarшы yцrцtdцyц soyqыrыmы vя etnik tяmizlяmя siyasяtinin tяrkib hissяsi olduьu vurьulanmыш, terroru dяstяklяyяnlяr qяtiyyяtlя pislяnilmiшdir.

Fevralыn 24-dя tяhsil mцяssisяlяrindя ilk dяrslяr Xocalы soyqыrыmыna hяsr olunmuшdur.

***

Xalqыmыzыn tarixinя qanla yazыlan Xocalы faciяsinin iyirmi beшinci ildюnцmц ilя яlaqяdar февралын 26-да Шяkidя keчirilяn anыm tяdbirinin iшtirakчыlarы яvvяlcя Dюvlяt Dram Teatrыnыn foyesindя mяktяbli-

lяrin Xocalы mюvzusunda чяkdiklяri rяsm яsяrlяrindяn ibarяt sяrgiyя baxыblar. Шяhяr rяhbяrliyinin, rayonda mяskunlaшmыш Xocalыdan olan mяcburi kючkцnlяrin, ictimaiyyяt nцmayяndяlяrinin iшtirak etdiyi tяdbirdя rayonun "Yeni Чяlяbixan" mяcburi kючkцn qяsяbяsindя fяaliyyяt gюstяrяn Xocali шяhяr 3 nюmrяli tam orta mяktяbin direktoru Eldяniz Mяhяrrяmov чыxыш edяrяk, faciяnin baшvermя sяbяblяri, ermяnilяrin dinc яhaliyя qarшы tюrяtdiklяri vяhшiliklяr barяdя danышыb.

Tяdbirdя Xocalы qяtliamыnыn Ermяnistanыn Daьlыq Qarabaьы iшьal etmяk mяqsяdi ilя baшladыьы iшьalчыlыq mцharibяsinin gediшindя azarbaycanlыlara qarшы tюrяtdiklяri soyqыrыmы cinayяtinin яn dяhшяtlisi olduьu xцsusi vurьulanыb. Bildirilib

ki, ermяni millяtчilяrinin юz havadarlarыnыn kюmяyi ilя 1992-ci il fevralыn 25-dяn 26-na keчяn gecя Xocalыda hяyata keчirdiklяri bu cinayяt 613 nяfяrin, o cцmlяdяn 106 nяfяr qadыnыn, 63 nяfяr azyaшlы uшaьыn, 70 qocanыn hяyatыna son qoyub, 487 nяfяr aьыr yaralanыb, 1275 nяfяr girov gюtцrцlцb, 150 nяfяr isя itkin dцшцb. Bu soyqыrыmы nяticяsindя шяhяrin mцlki яhalisi misli gюrцnmяmiш qяddarlыqla qяtlя yetirilib, 8 ailя isя tamamilя mяhv edilib.

Anыm tяdbirinin sonunda яdяbi-bяdii kompozisiya nцmayiш etdirilib.

Faciяnin ildюnцmц ilя яlaqяdar шяhяr icra hakimiyyяti tяrяfindяn rayonda mяskunlaшmыш Xocalыdan olan mяcburi kючkцn ailяlяrinя maddi yardыm gюstяrilib.

"Hocalы Bilinчli Olarak Yapыlan Gerчek Bir Soykыrыmdыr" Бу сюзляри щямйерлимиз, Тцркийя Республикасы Щаккари Университетинин мцяллими, доктор Рамин Садыгов Щатай Мустафакамал Университетиндя Хоъалы сойгырымына щяср едилмиш конфрансда демишдир.

Рамин САДЫГОВ, Щаккари Университетинин тарих мцяллими Тцркийянин Миллиййет гязетинин вердийи мялумата эюря, Hatay Mustafa Kemal Цniversitesi'nde (MKЦ) Hocalы Katliamы konulu konferans dцzenlendi. Tцrk Dцnyasы Araшtыrmalarы Topluluьu tarafыndan dцzenlenen konferans Atatцrk Konferans Salonunda gerчekleшtirildi.

Hatay шяhяri Цлкц Оъаклары Башканы Метин Ташчы вя Yrd. Doч. Dr. Ramin Sadыgov Saygы Duruшu ve okunan Иstiklal Marшыnыn ardыndan aчыlыш konuшmalarы yapыldы. Konferansa konuшmacы olarak katыlan Hakkari Цniversitesi Юьretim Gюrevlisi Yrd. Doч. Dr. Ramin Sadыgov, Hocalы'da tam anlamыyla bilinчli olarak bir soykыrыm yapыldыьыnы sюyledi.

Hakkari Цniversitesi Tarih Bюlцmц Юьretim Gюrevlisi Yrd. Doч.

Dr. Ramin Sadыgov, Azerbaycan ile

Hakkari Цniversitesi Юьretim Gюrevlisi Yrd. Doч. Dr. Ramin Sadыgov, Hocalы'da gerчek anlamda bilinчli bir soykыrыm yapыldыьыnы sюyledi.

Tцrkiye'nin bir bedende iki can olduьunu belirtti.

Yrd. Doч. Dr. Ramin Sadыgov, tek isteьinin Tцrk Dцnyasыnыn uyanыk olmasы gerektiьini vurgulayarak, "Иnшallah bundan sonra Azerbaycan Tцrklцьц bцtцn Tцrk dцnyasы bюyle bir acыyы hiч yaшamasыn. Bunun iчin de tek bir isteьimiz var, bцtцn Tцrk Dцnyasыnыn, Tцrk Yurtlarыnыn, bцtцn Tцrklerin uyanыk olmasыdыr. Bцyцk devletler bюyle diyor, kцчцk devletler bюyle diyor deьil, uyanыk olmalыyыz. Tцrkiye'nin шu yaz aylarыnda 15 Temmuz'da yaшadыьыmыz maalesef чok kюtц bir olay vardы. Ишte bцyцk devletlere fazla inanыnca maalesef bюyle шeyler yapыyorlar. O yцzden uyanыk olmak lazыm" dedi.

Yrd. Doч. Dr. Ramin Sadыgov, юьrencilere verdiьi mesajda kцltцrel ve tarihsel anlamda ayrы, gayrыlarыnыn olmadыьыnы sadece coьrafi adlandыrmada ayrы, gayrыlarыnыn olduьunu kaydetti.

Yrd. Doч. Dr. Ramin Sadыgov, Tцrkiye Cumhuriyeti sыnыrlarы iчindeki bir vatandaшla, Azerbaycan'daki bir vatandaшыn dцшцncelerinin aynы olduьunun altыnы чizerek: "Юьrenci arkadaшlarыmыz bцtцn Tцrk dцnyasыnыn dertlerini bilmesi lazыm. Kars'taki bir vatandaшыn Tцrkiye Cumhuriyeti vatandaшыnыn derdiyle, Azerbaycan'da ki bir vatandaшыn derdi aynы. 1918 yыlыnыn arшiv bir belgesini gюrmцшtцm. Bakыn o dюnem Kars, Ruslarыn baskыsы altыnda ve orda dinini yaшayamadыьы iчin bizim bюlgemize gelen aileler vardы. Nцfusta yazmышlar Kars'tan gelmiш Mustafa Efendi diye. Dolayыsыyla ayrыmыz, gayrыmыz yoktur. Coьrafi isim olarak ayrыmыz, gayrыmыz vardыr. Tцrkiye

Cumhuriyeti юьrenci arkadaшlarыmыzda bunlarы bilmeleri, юьrenmeleri lazыm.

Daha fazla buna ilgi gюstermeleri lazыm.

Anadolu'nun her tarafыnы dolaшsыnlar.

Eьer imkan, fыrsat bulurlarsa Anadolu'dan sonra Tцrk Dцnyasыnы dolaшsыnlar. Oradaki insanlar neler

yaшыyorlar, neler anlatыyorlar, neler hissediyorlar inanыn Anadolu'da neler hissediliyorsa aynы hissi bizde yaшыyoruz" sюyledi.

Миллиййет.ъом.тр

Konferansыn ardыndan Yrd. Doч. Dr. Ramin Sadыgov'a Цlkц Ocaklarы Hatay Иl Baшkanы Metin Taшчы tarafыndan чiчek verildi. Ardыndan hatыra fotoьrafы чekinildi.

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ. 16

Кюнцл КЯРИМОВА,

АДПУ Шяki filialыnыn mцяllimi

Dюvlяtlяrin vя xalqlarыn inkiшafы tarix boyu sabit deyil, hяrяkяtli olmuшdur. Цmumiyyяtlя harda insan, hяyat varsa, orada da mцtlяqdir ki, hяrяkяt var. Иnsanlarыn hяrяkяtliliyini xarakterizя edяn miqrasiya prosesi dя mцasir dцnyanыn vя dюvlяtlяrin taleyindя mцhцm rol oynayan, mцasir tendensiya olan qloballaшmanыn baшlыca komponentlяrindяndir.

Qloballaшma prosesindя baшlыca axыnlardan biri dя miqrasiya prosesinin sцrяtlяnmяsi vя bu prosesin dюv-lяtlяrin vя xalqlarыn taleyindя hяlledici rol oynamaьa baшlamasыdыr. Bu barяdя Цmummilli liderimiz Heydяr Яliyev demiшdir: "Miqrasiya tяbii bir prosesdir. Onun qarшыsыnы almaq olmaz, almaq da lazыm deyil vя цmumяn mцsbяt xarakter daшыyыr. Dцnyada miqrasiya prosesi bцtцn юlkяlяrя, xalqlara aiddir."

Bu gцn dцnya qlobal miqrant bюhranы ilя цz-цzяdir.

Miqrasiya prosesinin pozitiv tяrяflяri ilя yanaшы neqativ tяrяflяri vardыr ki, dцnya dюvlяtlяri, dцnya birliyi pozitiv tяrяflяrdяn faydalanmaqla, neqativ olanlarы neytrallaшdыrmaьa can atыr vя bu istiqamяtdя hяm yerli, hяm regional, hяm dя beynяlxalq layihяlяr hяyata keчirilir. Чox tяяssцflяr olsun ki, dцnyada cяrяyan edяn proseslяr onu gюstяrir ki, "demokratiyanыn beшiyi" kimi gюstяrilяn regionlarda, юlkяlяrdя multikultural dяyяrlяr daьыlmaq цzrяdir. Bu gцn dцnyada 30 mцnaqiшя ocaьы var ki, onlarыn da kюkцndя iqtisadi cяhяtdяn bяrabяrsizlik, istismar siyasяti vя iri imperializm dayanыr. Hazыrda multikulturalizm tяdricяn цmumavropa probleminя чevrilmяkdяdir ki, bu da imiqrasiya vя inteqrasiya sahяsindя siyasяtlя baьlыdыr. Иmiqrasiya problemi iqtisadiyyatыn yenidяn qurulmasы, mяшьulluq sahяsindя bюhran, шяhяr seqreqasiyasы, aшaьы ixtisaslaшmaya malik olan iшчilяrin marginallaшmasы, tяhsil sisteminin yenidяn gюzdяn keчirilmяsi zяrurяti, rasizmin tяzahцrlяri vя s. kimi analoji цmumavropa problemlяri ilя bir sыrada durur.

Avropa dюvlяtlяri insan hцquqlarыnыn цzяrindяn keчir, onlara laqeyd yanaшыr vя assimilyasiya layihяlяri irяli sцrцr. Mяsяlяn, Иtaliya mяktяblяrindя xaч gяzdirmяk vя yerlяшdirmяk, Иsveчrяdя minarяlяrin tikilmяsinя qadaьa, etnik яlamяtlяrя gюrя dюvri tяqiblяr (Fransadan qaraчыlar, Bюyцk Britaniyadan irlandiyalыlar), mцxtяlif geyim nюvlяrinя, dini simvollara qadaьa, Fransada kцчяdя ibadяt yasaьы, buna qяdяr isя ictimai yerdя hicab daшыmaq yasaьы vя s. diskriminasiyanыn, rasizmin aчыq-aшkar nцmunяlяrindяn bir neчяsidir.

Hal-hazыrda Suriyalы qaчqыnlarыn bir sыra юlkяlяr цчцn real xaosa чevrildiyi mяrhяlяdяyik. 15 mart 2011ci ildяn baшlayan Suriyadakы daxili mцnaqiшя zяminindя hяm юlkя daxilindя, hяm dя qonшu юlkяlяrя miqrant axыnы davam edir. Nяticяdя Suriyalы qaчqыnlar qonшu dюvlяtlяrin suverenliyi, daxili sabitliyi, milli birliyi цчцn tяhlцkяyя чevrilir.

Belя ki, юtяn dюvr яrzindя

№ 01 -02 (147-148), Йанвар-Феврал 2017

Azяrbaycanыn miqrasiya siyasяti dцnya Mяqalя Dюvlяt Miqrasiya Xidmяtinin 10 illik yuileyi ilя баьлы elan edilmiш mцsabiqяnin qalibi olmuшdur.

Tцrkiyя 1,2 milyon, Livan 1,1 milyon, Иordaniya 640000, Иraq 250000, Misir 150000 suriyalы qaчqыna юz qapыlarыnы aчmышdыr. Цmumilikdя 3 milyon Suriya vяtяndaшы qaчqыn kimi hяyatыnы qonшu юlkяlяrdя davam etdirir.

BMT-nin rяsmi aчыqlamalarыna gюrя dцnyada 200 milyondan чox insan mцxtяlif юlkяlяrdя miqrant kimi yaшayыr.

Lakin bir sыra hallarda miqrant axыnы xalqlarыn arasыnda dialoqa yox, cяmiyyяtdя чaшqыnlыьa vя aqressiyaya sяbяb olur. Mяsяlяn: 20 oktyabr 2014-cц ildя Almaniyada 350 nяfяrlя baшlayan PEGИDA hяrяkatы cяmi 3 ay sonra 25000 insanы яtrafыna topladы. PEGИDA (almanca: Patriotische Europиer Gegen Ыslamisierung Des Abendlandes) - "Qяrbin islamlaшmasыna qarшы vяtяnsevяr av-

daha чoxdur.

Bяzi tяdqiqatчыlarыn qeyd etdiyi kimi, keчid dюvrцndя 1992-2002-ci illяrdя dцnyanыn цч яn bюyцk miqrasiya mяrkяzlяri ABШ, Almaniya vя Rusiya olmuшdur. Belя ki, qeyd olunan illяrdя hяr il яrzindя orta hesabla ABШ 924 min, Almaniya 865 min, Rusiya 609 min miqrantыn hяdяfinя tuш gяlmiшdi.

Rusiya miqrant sayыna gюrя dцnyada ABШ-dan sonra ikinci yerdя durur. Sovet imperiyasы daьыldыqdan sonra Rusiya яn чox miqrant dalьasы ilя цz-цzя qaldы. Bu miqrantlarыn яksяriyyяti postsovet юlkяlяrindяn iш vя daha yaxшы hяyat шяraiti tapmaq цчцn gяlяnlяrdяn ibarяt idi. Hal-hazыrda, Rusiyanыn miqrantlarla цzlяшmяsinin sяbяbi iqtisadi vя demoqrafik sяbяblяrdir. Bюyцk Rusiya шяhяrlяrindя , iqtisadi

Respublikasыnda olarkяn, qanunla vя ya Azяrbaycan Respublikasыnыn tяrяfdar чыxdыьы beynяlxalq mцqavilя ilя baшqa hal nяzяrdя tutulmayыbsa, Azяrbaycan Respublikasыnыn vяtяndaшlarы ilя bяrabяr bцtцn hцquqlardan istifadя edя bilяr vя bцtцn vяzifяlяri yerinя yetirmяlidirlяr.

Azяrbaycan Respublikasыnda miqrasiya sahяsindя dюvlяt siyasяtinin hяyata keчirilmяsi mяqsяdi ilя Azяr-baycan Respublikasы Prezidentinin 2006-cы il 25 iyul tarixli Sя-rяncamы ilя "Azяrbaycan Respublikasыnыn Dюvlяt Miqrasiya Proqramы (2006-2008-ci illяr)" tяsdiq edilmiшdir. 2007ci ildя Prezident Cяnab Иlham Яliyev tяrяfindяn gяlяcяk inkiшaf proseslяrini qabaqcadan planlaшdыrыlaraq Dюvlяt Miqrasiya Xidmяti vя 8 regional miqrasiya idarяsinin yaradыl-

Сурийа, Сомали вя Ираглы мигрантлар Аралыг дянизиндя ropalыlar" hяrяkatы alman hюkumяtini hяdяf gюtцrяn siyasi hяrяkatdыr. Bu qrup Avropa boyu Иslamыn "tяhlцkяli nцfuzunun" artmasы яleyhinя kцчя чыxышlarы tяшkil edir. Almaniya Avropa Иttifaqыna цzv юlkяlяr arasыnda яn чox qaчqыn vя sыьыnacaq qяbul edяn dюvlяtdir. Almaniyada qaчьыn vя sыьыnacaq istяyяnlяrin яksяriyyяtini Suriya vяtяndaшlarы tяшkil edir. Almanlarыn yarыsы kansler Angela Merkelin miqrant siyasяtindяn narazыdыr. Hяtta 2016-cы ilin avqust ayыnda bir qrup Berlinin Brandenburg darvazasыna iri banner asaraq, шцar vasitяsilя Almaniyanыn "islamlaшdыrыlmasы" kimi hesab etdiklяri immiqrasiyaya etiraz nцmayiш etdiriblяr.

Miqrasiyanыn doьurduьu "beyin axыnы", "intellektual miqrasiya" mцasir dцnya dюvlяtlяri цчцn bюyцk problemlяr doьurmuшdur.

Qabaqcыl юlkяlяrin immiqrasiya siyasяti mяhz "selektiv seчim" prinsipini tяtbiq edяrяk intellektual immiqrantlara status verilmяsini vя ya яmяk qabiliyyяtli, yцksяk ixtisaslы iшчi qцvvяsi цчцn gцzяшtli leqallaшma siyasяtini hяyata keчirmяyя yюnяldilmiшdir. Vя bu sahяdя Avropa vя ABШ arasыnda amansыz rяqabяt gedir. Иntellektual miqrasiya vя ya "beyin axыnыndan" яldя olunan iqtisadi fayda, hesablamalara gюrя hяr il 1,43-1,62 trilyon dollara чatыr. Qeyri-leqal miqrantlarla birlikdя bu rяqяm

cяhяtdяn inkiшaf etmiш regionlarda, sяrhяd bюlgяlяrindя, яmяk miqrasiyasы yцksяk hяddя чatmышdыr. Bu bюlgяlяrin iqtisadiyyatы xarici iшчilяrin яmяk miqrantlarыn iшtirakы olmadan sяmяrяli fяaliyyяt gюstяrя bilmяyяcяk sяviyyяsinя gяlmiшdir.

Azяrbaycanыn mцharibя шяraitindя yaшamasыnы, 1 milyondan artыq qaчqыn vя mяcburi kючkцnцn doьma torpaqlarыndan didяrgin dцшmяsini, o cцmlяdяn respublыkanыn яlveriшli coьrafi-siyasi mяkanda yerlяшmяsini, яhяmiyyяtli tranzit-kommunikasiya imkanlarыnы nяzяrя alan bюyцk strateq Heydяr Яliyev daxili vя xarici miqrasiya proseslяrinin tяnzimlяnmяsi istiqamяtindя яmяli tяdbirlяr hяyata keчirmiшdir.

Bu mяrhяlяdяn юlkяnin gяlяcяyi ilя baьlы ziddiyyяtli fыkirlяrin, narahatlыqlarыn vя tяhlцkяlяrin aradan qalxmasы, yaшayыш цчцn yeni perspektivlяrin aчыlmasы xarici юlkяlяrя miqrasiya prosesinin qarшыsыnы almыш, eyni zamanda, яvvяlki illяrdя Azяrbaycandan kючцb getmяyя mяcbur olan vяtяndaшlar, o cцmlяdяn milli azlыqlarыn nцmayяndяlяri tяdricяn geriyя qayыtmышlar.

Konstitusiyanыn 69cu maddяsi ilя яcnяbilяrin vя vяtяndaшlыьы olmayan шяxslяrin hцquqlarы tanыnыr.

Belя ki, Konstitusiyamыza gюrя яcnяbilяr vя vяtяndaшlыьы olmayan шяxslяr Azяrbaycan

masыnыn, Bakы шяhяrindя vя Yevlaxda qanunsuz miqrantlarыn saxlanыlmasы mяrkяzlяrinin fяaliyyяtlяrinin tяшkil edilmяsi юlkяmizdя miqrantlara qarшы olan mцnasibяtin hansы sяviyyяdя olmasыnы, hяmчinin miqrasiya proseslяrinin birbaшa dюvlяt tяrяfindяn tяnzimlяnmяsinin bariz nцmunяsidir.

Miqrasiya Mяcяllяsinin 74.1-ci maddяsinя яsasяn, яcnяbilяr vя vяtяndaшlыьы olmayan шяxslяr Azяrbaycan Respublikasыnda olarkяn, qanunda vя ya Azяrbaycan Respublikasыnыn tяrяfdar чыxdыьы beynяlxalq mцqavilяlяrdя baшqa hal nяzяrdя tutulmayыbsa, Azяrbaycan Respublikasыnыn vяtяndaшlarы ilя bяrabяr bцtцn hцquqlardan istifadя edя bilяrlяr.

Qloballaшma vя miqrasiyanыn geniшlяndiyi dюvrdя dюvlяtlяrin tяrkibindяki etnik mцxtяlifliyin artmasы onlarыn daxili sabitliyindяn yan keчя bilmяz. Юlkяmiz dя bu prosesdяn kяnarda qalmamышdыr. Bu barяdя Цmummilli lider Heydяr Яliyevin ifadяsi dя var: "Dюvlяt, юlkя nя qяdяr чox xalqы birlяшdirsя, bir o qяdяr zяngin olur. Чцnki onlarыn hяr biri цmumdцnya mяdяniyyяtinя vя sivilizasiyasыna юz tюhfяsini verir". Яsrlяr boyu Azяrbaycan mцxtяlif sivilizasiyalarыn qovuшduьu mяkan olaraq, ayrы-ayrы millяtlяrin vя konfessiyalarыn nцmayяndяlяrinin

sцlh, яmin-amanlыq, qarшыlыqlы anlaшma vя dialoq шяraitindя yaшadыьы diyar kimi tanыnыb.

Dцnyada baш verяnlяrя rяьmяn Azяrbaycan mяdяniyyяtlяrarasы dialoqu gцclяndirmяyя юz tюhfяsini vermяkdя davam edir. Цmumiyyяtlя mцxtяlif xalqlarыn, millяtlяrin, dinlяrin xцsusiyyяtlяrinя dюzцmlц mцnasibяt azяrbaycanlыlarыn mentalitetinя xasdыr. Mяhz Azяrbaycan Prezidentinin imzaladыьы Sяrяncama яsasяn 2016-cы ilin Azяrbaycanda "Multikulturalizm ili" elan edilmяsi dюvlяtimizin nя qяdяr tolerant, dюzцmlцlцk prinsiplяri яsasыnda idarя edildiyinin яyani nцmunяsidir. Prezident Иlham Яliyevin "Юlkяmizdя multikulturalizm artыq alternativi olmayan hяyat tяrzinя чevrilib" fikri multikulturalizmin mahiyyяt etibarilя Azяrbaycanda, elяcя dя multikulturalizmi gяlяcяkdя bяшяriyyяtin inkiшafыnыn yeganя yolu hesab etmяsi, bu anlayышыn beynяlxalq яhяmiyyяtini dяrk etmяk baxыmыndan bцtцn mяqamlara geniш spektrdя iшыq salыr. Son illяr юlkяmizя gяlяn яcnяbilяrin sayыnda ciddi artыm mцшahidя olunur. Vaxtilя istirahяt цчцn Avropaya gedяnlяr artыq turist kimi Azяrbaycana gяlmяyi цstцn tuturlar. Чцnki Azяrbaycan sabit vя tolerant юlkяdir.

Azяrbaycan Respublikasыnыn miqrasiya sahяsindя чoxtяrяfli formatda яmяkdaшlыq etdiyi яsas tяrяfdaшы kimi Beynяlxalq Miqrasiya Tяшkilatы (BMqT) чыxыш edir. Azяrbaycana rяsmi sяfяri zamanы Beynяlxalq Miqrasiya Tяшkilatыnыn (BMqT) baш direktoru Uilyam Sinq keчirdiyi mяtbuat konfransыnda "Avropa юlkяlяrinin hюkumяtlяrini miqrantlara qarшы sяrt siyasяt yцrцtmяmяyя чaьыrыrыq" fikrini irяli sцrmцшdц. BMqT-nin baш direktoru Aralыq dяnizinin miqrantlarыn Avropaya axыnы nяticяsindя юlцm dяnizinя чevrilmяsinя vя Avropanыn buna laqeyd qalmasыnы da qeyd etmiшdir: "Afrikadan gяlяn ilk qayыq Иtaliya sahillяrindя batdыqdan sonra bu mяsяlя mяnim daim diqqяtimdя olub.

Avropa Иttifaqыna цzv olan 28 юlkя ilя yцksяk sяviyyяdя яlaqяlяrimiz var, bu mяsяlяlяri onlarla daim mцzakirя edirik, tяklif vя xahiшlяrimizi onlarыn nяzяrinя чatdыrыrыq. O zaman Laperuza boьazы yaxыnlыьыnda baш verяn hadisя nяticяsindя 364 nяfяr hяyatыnы itirdi. Bundan sonra biz xцsusi sяnяd hazыrladыq.

Hяmin sяnяd "Юlцm cыьыrы" adlanыrdы. Hяmin araшdыrmada qeyd etdik ki, indiyяdяk 40 mindяn чox insan qlobal sяviyyяdя miqrant kimi bir юlkяdяn digяrinя keчяrkяn юlцb. Onlardan tяkcя 22 mini Aralыq dяnizindя hяyatыnы itirib.

365 165 nяfяr Aralыq dяnizi, Balkan yarыmadasы vя digяr istiqamяtlяrdя Avropa sяrhяdlяrini keчmяyя cяhd edib, onlardan 2664 nяfяri юlцb".

U.Sinq qeyd edib ki, ona gюrя dя BMqT Avropa юlkяlяrinin hюkumяtlяrinя mцraciяt edir ki, miqrantlara qarшы sяrt siyasяt yцrцtmяsinlяr, ksenofobiya hallarыna son qoyulsun: "Чцnki mяhz bu cцr hallar vяziyyяtin daha da pislяшmяsinя sяbяb olur". (Арды 17-ъи сящифядя)

№ 01 -02 (147-148), Йанвар-Феврал 2017

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ. 17

miqrasiya proseslяrinin kontekstindя Кюнцл КЯРИМОВА,

АДПУ Шяki filialыnыn mцяllimi (Яввяли 16-ъы сящифядя) U.Sinq Azяrbaycanыn miqrasiya siyasяti ilя baьlы fikirlяrini dя sюylяmiшdir: "Azяrbaycan 2001-ci ildяn BMqT-nin цzvцdцr. Burada multikultural siyasяt yцrцtmяsinя gюrя Azяrbaycana tяшяkkцr etmяyя gяlmiшdim.

Buraya sяfяr mяndя чox bюyцk tяяssцrat oyatdы.

Azяrbaycan stabillik vя sцlhцn qorunmasыna gюrя bцtцn Avrasiyada nцmunяvi юlkяdir". Azяrbaycanda olmaьыndan fяxr hissi keчirdiyini, Cяnubi Qafqaza ilk sяfяrinin Azяrbaycandan baшladыьыnы deyяn baш direktor Azяrbaycanыn bюyцk iqtisadi uьurlar яldя etdiyin dя vurьulamышdыr.

U.Sinqя gюrя dцnyada xeyli mцnaqiшяlяr baш verir. Bu da misli gюrцnmяmiш humanitar bюhran yaradыr, o cцmlяdяn Шimali Afrika vя Qяrbi Asiya юlkяlяrindяn Avropaya kюч baш verir: "Miqrasiyanыn sяbяblяrindяn biri demoqrafik vяziyyяtlя baьlыdыr. Bir sыra шimal юlkяlяrindя qocalma baш verir.

Gяnclяrin, яmяk qabiliyyяtli insanlarыn sayы azalыr. Яksinя, cяnub юlkяlяrindя isя яmяk qabiliyyяtli gяnc insanlarыn sayыnыn чoxluьu яsas faktorlardan biridir. Hazыrda baш verяn mцnaqiшяlяrin qыsamцddяtli hяlli yoxdur. Ona gюrя dя insanlarыn aьыr шяraitdя yaшamasыna, xяstяliklяrin yayыlmasыna sяbяb olur. Tяяssцflяr ki, bяzяn bununla baьlы dцzgцn tяdbirlяr gюrцlmцr, bяzi юlkяlяr tяrяfindяn miqrantlara qarшы siyasяt yцrцdцlцr".

Dюvlяt Miqrasiya Xidmяtinin rяisi, ЫЫ dяrяcяli dюvlяt miqrasiya xidmяti mцшaviri Firudin Nяbiyev 2016-cы ilin dekabrыnda Cenevrяdя "Miqrantlar vя шяhяrlяr" mюvzusunda iki gцn davam edяn beynяlxalq konfransda Beynяlxalq Miqrasiya Tяшkilatыnыn baш direktoru Uilyam Leysi Sinqlя gюrцшmцшdцr. Baш direktor Azяrbaycana sяfяri zamanы Prezident Иlham Яliyevlя gюrцшцnц mяmnunluqla xatыrlamыш, юlkяmizlя baьlы xoш tяяssцratlarыnы bюlцшmцшdцr.

U.L.Sinq Azяrbaycanda miqrasiya sahяsindя formalaшdыrыlmыш innovativ iшlяrlя baьlы gюrdцklяrini keчirdiyi чoxsaylы gюrцшlяrdя dцnya юlkяlяri цчцn yaxшы nцmunя kimi qeyd etdiyini vurьulamышdыr.

Miqrasiya siyasяti sahяsindя яsas anlayышlardan biri dя яmяk miqrasiyasыdыr. Prezident Иlham Яliyevin 2008ci il avqustun 5-dя Nazirlяr Kabinetinin юlkяdя sosialiqtisadi inkiшafa hяsr olunmuш iclasыn giriш nitqindя mцkяmmяl ifadяsini tapmышdыr: "Azяrbaycan xarici vяtяndaшlar цчцn cяlbedici юlkяyя чevrilib. Яcnяbilяr mцxtяlif sahяlяrdя iшlяyirlяr. Onlar yцksяk maaш alan mцtяxяssislяrdir, enerji, xidmяt sektorunda чalышanlardыr. Eyni zamanda biz xaricdяn iшчi qцvvяsinin gяlmяsinя hazыr olmalыyыq. Bu mяqsяdlя Dюvlяt Miqrasiya Xidmяti yaradыlmышdыr. Biz miqrasiya siyasяtimizi gцclяndirmяliyik. Чox ciddi sistem yaratmalыyыq. Hяr gяlяn vяtяndaш qeydiyyatdan keчmяlidir.

Qanunsuz bir adam belя bura-

da iшlяmяmяlidir. Mяn buna чox diqqяt gюstяrirяm. Чцnki gяlяcяkdя bu problem ciddilяшя bilяr. Azяrbaycanda hяrtяrяfli inkiшafыn tяmin olunmasы цчцn bu mяsяlя daim diqqяt mяrkяzindя olmalыdыr. Dюvlяt tяrяfindяn tяnzimlяnmяlidir ".

Beynяlxalq Miqrasiya Tяшkilatыnыn rяsmi mяlumatыna gюrя Azяrbaycanda Иrandan 1530, Tцrkiyяdяn 2121, Gцrcцstandan 51141, Rusiyadan 28760, Яfqanыstandan 186, Tцrkmяnistandan 1724, Юzbяkistandan 17030, Qazaxыstandan 3621, Ukraynadan 2817, Belorusiyadan 459, Moldovadan 283, Almaniyadan 285, Qыrьыzыstandan 2556, Tacikistandan 249, Ermяnistandan 148503 (15 юlkяdяn 261265 miqrant) miqrant yaшayыr.

Ulu Юndяrin dediyi kimi, hяqiqяtяn dя, "Azяrbaycan onun яrazisindя yaшayan bцtцn millяt vя xalqlarыn цmumi vяtяnidir. Яrazi-

lяrinin beynяlxalq ictimaiyyяtя tяqdim edilmяsindя Azяrbaycan dюvlяti ilя yanaшы, dцnyada maddi vя qeyri-maddi irsin qorunmasыnda vя tяbliьindя mцhцm iшlяr gюrяn Heydяr Яliyev Fondunun da bюyцk яmяyi var. Bu gцn Heydяr Яliyev Fondu Azяrbaycanыn multikultural яnяnяlяrinin qorunub saxlanmasы, tяbliьi ilя baьlы olduqca яhяmiyyяtli layihяlяr hяyata keчirir. Bu layihяlяr Azяrbaycan multikulturalizminin bir юlkя чяrчivяsindя qapalы inkiшafыnы deyil, dцnyada dinlяrin vя mяdяniyyяtlяrin mцxtяlifliklяri шяraitindя fяaliyyяt gюstяrmяsini reallaшdыrыr.

Fondun dцшцnцlmцш, sistemli fяaliyyяtindя multikulturalizmin mцhцm aspektlяrindяn biri olan mяdяniyyяtlяrarasы яlaqяlяrin mюhkяmlяnmяsi istiqamяti xцsusi yer tutur. Heydяr Яliyev Fondunun prezidenti Mehriban xanыm Яliyevanыn rяhbяrliyi altыnda fond bir-birinin ardыnca davamlы olaraq

masы", "Kяhrizlяrin bяrpasы", "Miqrasiya vя ali tяhsil: bacarыq vя qabiliyyяtlяrin artыrыlmasы (UNЫMЫG)" vя "Sяmяrяli readmissiya idarячiliyinin yaradыlmasыnыn dяstяklяnmяsi" layihяlяri hяyata keчirilir.

Qeyd edяk ki, miqrasiya problemi XXЫ яsrin qlobal problemlяri iчяrisindя yer alaraq яmяk, yaradыcыlыq, tяhsil miqrasiyasы kimi mцsbяt, qaчqыn, mяcburi kючkцn, insan alveri, mцtяшяkkil cinayяtkarlыq vя s. kimi mяnfi tяsirlяrя malik olub, ikili xarakter daшыyыr.

Azяrbaycanыn inkiшafыnыn yeni mяrhяlяsindя miqrasiya problemi dюvlяt siyasяtinin, milli inkiшafыn strateji hяdяflяrindяn birini tяшkil edяn яn mцhцm sahяsinя чevrilmiшdir.

Qыsa mцddяtdя cяmi 10 il яrzindя Azяrbaycanda miqrasiya sahяsindя aparыlan islahatlar, qяbul olunmuш proqram vя sяnяdlяr, hяyata keчirilmiш fяaliyyяtlяr yaradыlmыш

Алманийанын Дрезден шящяриндя “ПЕЭИДА” щярякаты mizdя yaшayan azяrbaycanlы da, lяzgi dя, avar da, kцrd dя, talыш da, udin dя, kumыk da, baшqasы da - bцtцnlцkdя hamыsы azяrbaycanlыdыr". Bu sюzlяr bu gцn dя son dяrяcя яhяmiyyяtlidir. Bunun gюstяricisi olaraq hazыrda Azяrbaycan Respublikasыnda яhalinin 10 faizя qяdяrini lяzgilяr, ermяnilяr, ruslar, talышlar, avarlar, tцrklяr, tatarlar, tatlar, ukraynalыlar, saxurlar, gцrcцlяr, yяhudilяr, kцrdlяr, qrыzlar, udinlяr, Xыnalыq sakinlяri vя digяr millяtlяr tяшkil edir. Onlar heч bir tяzyiqя vя ayrы-seчkiliyя mяruz qalmadan, hяr kяslя eyni hцquqlara malik olmaqla, tam sяrbяst шяkildя yaшayыrlar.

Ulu Юndяr Heydяr Яliyevin rяhbяrliyi ilя Azяrbaycan xalqыnыn multikultural яnяnяlяrinin qorunmasы sahяsindя hяyata keчirilяn siyasi istiqamяt hazыrda Prezident Иlham Яliyev tяrяfindяn uьurla davam vя inkiшaf etdirilir. Dюvlяtimizin baшчыsыnыn ЫV Bakы Beynяlxalq Humanitar Forumunda dediyi kimi, "Multikulturalizmin mцasir dцnyada alternativi yoxdur. Чцnki dцnya юlkяlяrinin mцtlяq яksяriyyяti чoxmillяtli юlkяlяrdir. Яgяr multikulturalizm iflasa uьrayыbsa, onda bunun alternativi nя ola bilяr?

Bu da чox aydыndыr. Bu, ayrыseчkilikdir, irqчilikdir, ksenofobiyadыr, islamofobiyadыr, antisemitizmdir". Юlkяmizin vя xalqыmыzыn sahib olduьu multikultural dяyяrlяrin, tolerantlыq яnяnя-

mцhцm layihяlяr hяyata keчirmiш, onun tяшяbbцsц ilя keчirilяn "Mяdяniyyяtlяrarasы dialoqda qadыnlarыn rolunun geniшlяndirilmяsi", "Qloballaшma шяraitindя mяdяniyyяtlяrin rolu", "Чoxmяdяniyyяtli dцnyada sцlh шяraitindя birgя yaшama", "Azяrbaycan - tolerantlыq mяkanы" layihяlяrini xцsusi qeyd etmяk olar. Azяrbaycan Respublikasыnыn birinci xanыmы, YUNESKO vя ИSESCO-nun xoшmяramlы sяfiri, Milli Mяclisin deputatы Mehriban Яliyevanыn rяhbяrliyi ilя Heydяr Яliyev Fondu digяr dinlяrя dя xцsusi diqqяt ayыrыr.

Onun rяhbяrliyi ilя fond Luvr Muzeyindя islam Mяdяniyyяti Bюlmяsinin tяшkilindя, Romada katakombalarыn bяrpasыnda, yяhudi uшaqlar цчцn tяhsil imkanlarыnыn yaradыlmasыnda, Strasburq vя Fransanыn digяr regionlarыndakы kilsяlяrin tяmirindя yaxыndan iшtirak edir. Hяtta 2016-cы il fevralыn 23-dя fondun bяrpa etdiyi Mцqяddяs Marчellinio vя Pietro katakombalarыnыn aчыlышы da olub.

Hazыrda, Azяrbaycanda BMqT ilя birgя bir sыra layihяlяr, o cцmlяdяn "Tяhsil vasitяsilя insan alverinя dair maariflяndirmяnin gцclяndirilmяsi - Faza ЫЫЫ", "Azяrbaycanda potensialыn artыrыlmasы vя texniki yardыm vasitяsilя insan alverinя qarшы sяmяrяli mцbarizя цzrя яmяkdaшlыьыn gцclяndirilmяsi - Faza ЫЫЫ", "Azяrbaycanda miqranlarыn hцquqlarыnы qoruyan sяmяrяli mexanizmlяrin yaradыl-

Dюvlяt Miqrasiya Xidmяtinin nяinki Azяrbaycandakы digяr dюvlяt qurumlarы, hяmчinin dцnyanыn bir sыra юlkяlяri цчцn nцmunяvi bir orqan olduьunu sцbut edir.

10 yanvar 2017-ci ildя Cяnab Prezident Иlham Яliyevin sяdrliyi ilя keчirilяn 2016-cы ilin sosial-iqtisadi yekunlarыna vя qarшыda duran vяzifяlяrя hяsr olunan iclasda чыxыш edяn Dюvlяt Miqrasiya Xidmяtinin rяisi, ЫЫ dяrяcяli dюvlяt miqrasiya xidmяti mцшaviri Firudin Nяbiyev bildirmiшdir: "Bu gцn Dюvlяt Miqrasiya Xidmяti vahiq miqrasiya mяlumat sistemi vasitяsilя hяr bir яcnяbinin vя vяtяndaшlыьы olmayan шяxsin hansы tarixdя юlkяyя daxil olduьuna, harada yaшadыьыna, iшlяdiyinя vя nя vaxt юlkяni tяrk etdiyinя tam nяzarяt edir. Belя ki, Vahid Miqrasiya Mяlumat Sistemi vasitяsilя mцяyyяn edilib ki, 2016-cы il яrzindя Azяrbaycan Respublikasыna gяlяn яcnяbilяrin vя vяtяndaшlыьы olmayan шяxslяrin цmumi sayы 1 milyon 143 min 951 nяfяr, юlkяni tяrk edяnlяrin sayы 1 milyon 137 min 351 nяfяr tяшkil edib.

2016-cы il яrzindя 672 min 337 nяfяr яcnяbi olduьu yer цzrя qeydiyyata alыnыb, 51 min 710 nяfяrя mцvafiq yaшama icazяlяri verilib, 2016-cы ildя haqqы юdяnilяn яmяk fяaliyyяti ilя mяшьul olmaq цчцn mцraciяt etmiш яcnяbilяrdяn яmяk miqrasiya kvotasы цzrя 9 min 480 nяfяrя iш icazяsi verilib."

Bundan sonra miqrasiya sahяsindя daha da sяmяrяli siyasяtin hяyata keчirilmяsi baшlыca istiqamяtdir. 10 yanvar 2017-ci ildя Cяnab Prezident Иlham Яliyevin sяdrliyi ilя keчirilяn 2016-cы ilin sosial-iqtisadi yekunlarыna vя qarшыda duran vяzifяlяrя hяsr olunan iclasdakы nitqindя Cяnab Prezident bildirmiшdir: "Azяrbaycan islam alяmindя чox bюyцk hюrmяtя malik bir юlkяdir.

Baxыn, Иslam Яmяkdaшlыq Tяшkilatыnыn rяhbяrlяri bizim юlkяmizя necя yцksяk qiymяt verirlяr. Bяzяn bir-biri ilя yola getmяyяn mцsяlman юlkяlяri dя bizя bюyцk hюrmяtlя yanaшыrlar.

Nяyя gюrя? Чцnki bizim siyasяtimiz sяmi-midir, dцzgцndцr, яdalяtlidir, prinsipialdыr vя cяsarяtlidir. Bax, budur bizim siyasяtimiz. Bцtцn bunlarы nяzяrя alaraq mяn 2017-ci ili Azяrbaycanda "Иslam hяmrяyliyi ili" elan edirяm." 2017-ci ilin "Иslam hяmrяyliyi ili" elan edilmяsi dцnyanыn bir sыra юlkяlяrindя - Suriya, Liviya, Иraq, Yяmяndя mцharibя vя mцnaqiшяlяrinin, insanlыьa sыьmayan яmяllяrin baш verdiyi, islamafobiyanыn geniшlяndiyi bir vaxtda Azяr-baycanы hяm Avropa, hяm Asi-ya цчцn nцmunяvi юlkя kimi ta-nыdыr.

Hesab edirяm ki, miqrasiya sahяsindя daha чox uьurlar яldя etmяk цчцn aшaьыda irяli sцrdцyцm tяkliflяr bir vяtяndaш mюvqeyi kimi dяyяrlяndirilя bilяr: - Miqrasiya mяsяlяlяrindя sяnяdlяшdirilmяnin daha da sadяlяшdirilmяsi ilя yanaшы beynяlxalq tяcrцbяdяn istifadя edilmяsi; - Яcnяbi vя vяtяndaшlыьы olmayan шяxslяr arasыnda sяnяdlяшmя prosesindя vя юlkяyя gяliш-gediшlя baьlы sorьu vя tяkliflяrin qяbul edilib, analiz-tяhlil edilmяsi; - Miqrasiya dцnyanыn qlobal vя aktual problemi olduьundan "Miqrasiya beyin mяrkяzlяrinin" yaradыlmasы, bu sahяdя elmi-nяzяri vя praktik tяdqiqatlarыn aparыlmasы; - Elektron hюkumяt vasitяsilя Azяrbaycandan kяnarda yaшayan юlkя vяtяndaшlarыnыn vя vяtяndaшlыьы olmayan azяrbaycanlыlarыn miqrasiya mяsяlяlяri ilя baьlы problemlяrinin qыsa mцddяtdя vя operativ olaraq hяll edilmяsi цчцn hяmin dюvlяtlяrin mцvafiq qurumlarы ilя sыx яmяkdaшlыьыn aparыlmasы; - Юlkяmizdяn digяr dюvlяtlяrя miqrant kimi getmяk istяyяn vяtяndaшlarыn яvvяlcяdяn gedяcяklяri юlkяnin miqrasiya qanunvericiliyi haqqыnda dяqiq mяlumatlыlыьыnыn tяmin edilmяsi vя Azяrbaycana gяlяn miqrantlarыn miqrasiya цчцn xцsusi sorьu mяrkяzlяrinin fяaliyyяtinin tяшkili; - Miqrasiya sahяsindя яhatяli fяaliyyяt vя tяdbirlяr gюrmяk цчцn "Xцsusi kюnцllцlяr qrupunun" yaradыlmasы; - Kюnцllцlяr qrupunun vasitяsilя юlkяnin mцxtяlif regionlarыnda "Miqrasiya: mцsbяt vя mяnfi tяrяflяri" mюvzusu ilя baьlы maariflяndirici seminarlarыn tяшkili vя bu maariflяndirmя tяdbirlяrinя яhalinin mцxtяlif qruplarыnыn cяlb edilmяsi.

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ. 18

Щиъран ГАРАБЯЙЛИ

Bakы шяhяri, E.Yяhyayev adыna 56 №li mяktяbin direktoru

Azяrbaycanыn яn gюzяl, яn maraq doьuran vя яn sяfalы gцшяlяrindяn biri olan Шяki шяhяri, hяm dя danышыq tяrzi, mяtbяxi vя qonaqpяrvяrliyi ilя seчilяn bir mяkandыr. Bu mяkanыn qonaqpяrvяrliyinя sюz ola bilmяz. Ora ayaq basan hяr hansы bir insan tanыnmayan olsa da, ona mцtlяq "xoш gюrdцk" etiketi ilя mцraciяt edilяcяk, ona xцsusi ehtiram, xoш цz, цrяkaчan tяbяssцm dolu qonaqpяrvяrlik gюstяrilяcяk, qonшular arasыnda baьlararasы чox balaca (bir adam keчя bilяcяk) qapы qoyular vя bu qapы hяr zaman aчыq olar.

Qonшunun qonшuya xяbяrsiz keчmяsi, hяr bir saatda hal-яhval tutmasы, ehtiyacыnы юdяmяk цчцn "dilяyя" gяlmяsi adi bir haldыr vя buna gюrя heч bir tяrяf narahat olmur. Unikal danышыq tяrzi ilя seчilяn Шяki camaatы hяm dя юz zarafatы ilя, яzizlяyя-яzizlяyя qoyduьu lяqяb vя lяtifяlяri ilя dя digяr regionlardan fяrqlяnir. "Bir dяfя bir yaшlы arvad gecя marшrutu ilя Шяkidяn Bakыya gedяrkяn sцrцcцyя tapшыrыr ki, Xaldana чatanda ona xяbяrdarlыq etsin,birdяn yatыb qala bilяr. Avtobus Xaldanы юtцb Aьdaшa чatanda arvadыn tapшыrыьы

sцrцcцnцn yadыna dцшцr. Gecяnin bu vaxtы yaшlы arvadы bяs hara dцшцrsцn deyя, sцrцcц bir dя avtobusu чevirib geriyя, Xaldana sцrцr vя ora чatanda arvadы yuxudan ayыldыb deyir: - Xala, ay xala, Xaldana чatmыsan. Шirin yuxudan dik ayыlan arvad sevincяk dillяnir: - Saь ol ay bala, qыzыm Шяkidя tapшыrmышdы ki, Xaldana чatanda axшam dяrmanlaroo (dяrmanlarыnы) atarsan. Шяkililяrin qoyduьu mяhяllя adlarы, fяrqli kцчя vя dюngя adlarы цnsiyyяtdя daha чox iшlяnir, nяinki rяsmi шяkildя qoyulan adlar. Alqыш vя qarьышlar, sюyцшlяr dя, gцlmяcя, jarqon vя hяtta saьlыqlar da юz unikallыьы ilя seчilir.

Nцmunя цчцn bir mяzяli яhvalat: "Bir vaxtlar Шяkidя Вяhyяddin adlы hюrmяtli bir hяkim varmыш. Gцnlяrin birindя o, bir yas mяrasiminя getmяli olur. Ehsan naminя onlarыn qabaьыna altы nяfяrlik bir dююrяdя (buludda) aш qoyurlar.

Hяkim aшыn qazmaьыnы altы yerя bюlцb ha-bu eliyincя, onunla yanaшы oturan Vahid kiшi qaraltысыnы dяrmadaьыn elяyib iшini bitirir.

Mяclisdяn sonra hяkimi evlяrindя bikef gюrцb soruшurlar: - Mяclis necя keчdi, xюrяklяri nяli idi?

Mяhyяddin hяkim dilxor halda cavab verir ki, onu mяndяn yox, gedin habы (bu) qonшumuz Vahid kiшidяn soruшun.

Bir bamяzя dя var ki, deyir bir dяfя Иsbяndiyar yaz qabaьы bacыsыgilя qonaq gedir. Sцrdцyц at daшqasыnы (arabasыnы) onlarыn evinin qabaьыndakы bюyцk daьdaьan aьacыna baьlayыr. Artыq evlяrinя qayыtmaq istяyяn

№ 01 -02 (147-148), Йанвар-Феврал 2017

Шяki unikallыьы Иsbяndiyar gюrцr ki, mяhlяnin "bijlяri" (чoxbilmiшlяri) ona sataшmaq цчцn daшqanыn tяkяrlяrini чыxardыb kяn-dirlя aьacdan asыblar. Иsbяndiyar hiss edir ki,ona pusqu qurublar, heч kefini pozmadan daшqaya ba-xыb ucadan deyir: - Ay kюpяйuшaьы, habы tяkяrlяri zяhmяt чяkib hordan чыxarтмышдооз, yaxшы olardы ki, habы oxu da aparыb юyoozdakыlara (evinizdяkilяrя) 8 mart hяdiyyяси verяydooz (verяydiniz). Шяki mяtbяxi, onun tяrkibinя daxil olan шirniyyatыn - Шяki paxlavasы, peшvяngi, qыrmabadamы, tel halvasы, noьul vя nabatlarыnыn heч bir yerdя bu cцr hazыrlanmasыna rast gяlя bilmяzsяn. Шяkiyя mяxsus olan zoьal vя xiyarыn aь rяngdя olmasы da, yemяklяrdяn - balva, sяmяni halvasы, bitisi, nюvbяnюv plovlarы, xяmir xюrяklяri yalnыz onun юzцnяmяxsusudur. Шяki ancaq ona aid olan qяdim vя qeyri-adi arxitekturasы ilя, tяbii gюzяlliyi, meшя daь, чay vя bulaqlarы, qяnbяr dюшяnmiш dolanbac yollarы, planlы salыnmыш kяsiшяn kцчяlяri, dar dalanlarы, шяhяri tяmiz saxlayan axar sulu arxlarы, чay daшlarыndan mazayka formasыnda hюrцlmцш hasarlarы, qыrmыzы kirяmitlя inшa olunmuш dam юrtцklяri шяhяrin юzяlliyidir.

Qalayчы vя dulusчularыn, dяmirчilяrin, kяrpickяsяnlяrin, zяrgяrlяrin emalatxanalarы hяlя dя fяaliyyяt-

lяnmiш mюhtяшяm Шяki xan sarayы юz mцkяmmяlliyi ilя tяяccцb doьuran яsilzadяlяr sarayыdыr.

Bu saray orta яsr memarlыьыnыn яn gюrkяmli, baxыmlы, maraqlы, unikal abidяlяrindяndir. Zяmanяmizin bюyцk mцbariz шairi Nazim Hikmяtin tяbirincя desяk: "Яgяr Azяrbaycanыn baшqqa qяdim tikililяri olmasaydы, bircя Шяki xan sarayыnы dцnyaya gюstяrmяk bяs edяrdi.

"Orada шяbяkяdяn istifadя etmяklя inшa olunan pяncяrя, rяngli шцшяlяrin vя gцzgцlяrdяn istifadя olunmaqla чox maraqlы interyerlяr yaradыlmышdыr. Шяkidя unikallыq чoxdur vя tяkrarolunmazdыr. Buna misal olaraq demяk mцmkцn olan saysыz misallar gюstяrmяk olar. Шяki torpaьы йцзлярля дащи шяхсиййятляр, gюrkяmli зийалылар yetirmiш vя yetirmяkdяdir. Мягалянин сонунда онларын бязиляринин адларыны чякмяйи юзцмцзя боръ билирик. Шякийя вя еляъя дя Вятянимизя башыуъалыг вя шяряф эятирян бу инсанларын сайыны дяфялярля артырмаг олар. Шяki шяhяri mяnzяrяli gюrцnцшц ilя hяmiшя qonaqlarы heyran etmiшdir, onun etimalogiyasыы, maddi-mяdяni irsi, tarixi, coьrafiyasы daha чox maraq doьurur. Orta яsrlяrя aid mяnbяlяrdя onun adы Шaki, Шяka, Шakki vя s. kimi adlandыrыlmышdыr. Bu ad eramыzdan яvvяl VЫЫ яsrdя Orara dяnizinin шimal sahillяrindяn Kiчik

dяdir. Шяki dцkanlarыnda sяnяtkarlarыn yaratdыьы tяkяlduzlar, toxuduьu kяlaьayыlar, mцxtяlif Шяkiyя aid suvenir vя toxunmalar, papaqlar, шяrflяr, bяzяkli чantalar, xalчalar, masa юrtцklяri vя s. satыlыr vя dцnyanыn hяr yerinя yayыlыr. Чцnki Шяkiyя gяlяn turistlяr yer цzцnцn bцtцn gцшяlяrindяn gяlяnlяrdir.

Sяnяtkarlыq vя ticarяti юzцndя cяmlяшdirяn Шяki eyni zamanda юlkяnin mцhцm mяdяni mяrkяzlяrindяn biridir. Шяhяrin qяribя quruluшu vardыr. Qurcanaчay чayы шяhяri 2 hissяyя bюlцr.

"Nuxa" 1930-cu ildя rayon kimi tяшkil edilmiш vя 1963-cц il yanvarыn 4-dя "Nuxa" шяhяr statusu almышdыr. 15.02.1968-ci ildяn Шяki шяhяri adlandыrыlmышdыr.

Memarlыq abidяlяrindяn "Шяki Xan sarayы", "Шяkixanovlarыn evi", "Gцlяkli" mяscidinin minarяsi, "Dairяvi" mяbяd (XVЫЫ-XЫX), "Zяyzit" mяbяdi(XЫ-XЫЫ), "Kiш" alban mяbяdi, Шяki karvansaraylarы, Narыnqala tarixi abidяlяri, gюrkяmli шяxsiyyяtlяrin ev muzeylяri, tяbiяti, qalыn meшяlяrlя юrtцlmцш daьlarы, qыvrыla-qыvrыla axan Kiш, Qurcanaчay vя Dяyirmanarx чaylarы insanы valeh edir. Dюvlяtin mцhafizяsindя olan 84 mяdяniyyяt memarlыq abidяsi hяr biri юz mюhtяшяmliyi vя qяdimliyi ilя Шяkiyя bюyцk zяnginlik vя яzяmяt gяtirir.

Bu monimental vя mцkяmmяl tikiliшli abidяlяr iчяrisindя "Шяki Xan sarayы" daha maraq doьuran bir etalondur. Yцzillяri mцdrikliklя yola salan Шяki naxышlarыnыn misli-bяrabяri olmayan qяdim шяbяkя sяnяtinin яzяli, яbяdi ana beшiklяrindяndir. Heyrяtamiz шяbяkя naxышlarы ilя sцs-

Asiyaya hяrяkяt edяn sak tayfalarыnыn adы ilя baьlыdыr. Saklarыn mяskunlaшdыьы яrazilяrdяn biri dя Шяki idi.

Bu unikallыqda bяnzяtmя vя ibrяtamiz olaylar, saьlыqlar, atalar sюzlяri vя qadыn-kiшi lяqяblяri, Шяkiyя aid lцьяti qeyd etmяmяk olmaz. Atalar sюzlяrindяn nцmunя: “Abrыnы saxlamaq istяyirsяnsя, чox demя, saьlamlыьыnы saxlamaq istяyirsяnsя, чox yemя.”

“Faьыr (kasыb) adama dяli, varlы adama bяli deyяrlяr.”

“Tяklik yalnыz Allaha mяxsusdur, tяnhalыq bayquшa.”

Saьlыqlara misal olaraq: “Bir dяfя яqrяb gцrzяdяn soruшur: - Bu necя olur ki, sяn adamы vuranda adam юlцr, amma arы adamы vuranda юzц юlцr? Чox qяribяdir!

Gцrzя deyir: - Hяr шey ustalыqdan asыlыdыr. Arы iшindя naшыdыr, yarыmчыqdыr, amma mяn sяnяtimin aьasыyam.

Gяlin badяlяri vuraq o saьlыьa ki, hяr birimiz юz sяnяtimizin ustasы olaq. Чцnki atalar deyib ki, "dad yarыmчыq яlindяn".

Qadыn vя kiшi lяqяblяrinя misal olaraq: Чюpчц Яzizя, Piшiy Maral vя Halvaчы Yяhya, Keчяl Nцtц... Шяkinin 2008-ci il oktyabrыnda "Dцnyanыn Tarixi Шяhяrlяri" liqasыna цzv olmasы vя Шяkinin mяdяniyyяt mяrkяzi elan olunmasы sяbяbsiz deyil. Яgяr mцsahibin шяkilidirsя, onun danышыьыnda lяhcя шirinliyi hяmяn hiss olunacaq. Bu da unikallыq nцmunя-

sidir. Шяkinin torpaьы mцqяddяs olan яrazisi 2.43 min kv. km. vя яhalisi 177.2 min nяfяrя yaxыndыr.

Onun torpaьыna qяdяm basanlarыn qяlbindя qяribя bir duyьu baш qaldыrыr. Шяkinin hяr daшы sirli-sehrli bir tarix yaшadыr. Hяm dя bu tarixdя bir hikmяtin olduьu, qatы aчыlmamыш bir tarixin sцrprizlяri чox valehedicidir. Шяkidя oьuz vя qыpчaq boylarыnыn dil-lяhcя юzцnяmяxsus-

luьu qorunub saxlandыьы bir mяkan olduьunu gюrmяk чяtin deyil.

Tanrы bu yerlяrdяn heч nяyi яsirgяmяyib. Bu sяbяbdяndir ki, Шяkinin adы gяlяndя цzя tяbяssцm qonar, mяhrяmanя bir zяriflik, цlvцlцk, tarix iчindяn цzц bizя sarы baxan mяьrur duruшlu Шяki gюrцnяr. Bu torpaьa hяrarяt verяn, ona ad-san qazandыran sevimli adamlarы, xatirxoш camaatыdыr.

Hacы Чяlяbi xan - gюrkяmli siyasi xadim vя istedadlы sяrkяrdя, mцstяqil Шяki xanlыьыnыn yaradыcыsы.

Hцseyn Xan Mцшtaq - Шяki Xanы, xan sarayыnы inшa etdirяn. Яbdцlqяni Яfяndi Nuxяvi Xalisяqarыzadя - XЫX яsrin gюrkяmli яdяbiyyatшцnasы, pedaqoqu vя kitabшцnasы.

Mirzя Fяtяli Axundov - dahi Azяrbaycan драматургу, философу.

Fяtяli xan Xoyski - Azяrbaycan Demokratik Respublikasыnыn бaш нaziri, дaxili ишlяr нaziri, хarici ишlяr нaziri.

Mяhяmmяd Шakяvi- Bцtцn Qafqazыn birinci Seyxцlislamы. Qurani Kяrimi ilk dяfя Azяrbaycan tцrkcяsinя tяrcцmя etmiш alim.

Salman Mцmtaz - яdяbiyyatшцnas alim.

Rяшid bяy Яfяndiyev - maarifчi,drammaturq Qasыm bяy Nяbibяyov - hяrbчi, podpolkovnik.

Bяhram bяy Nяbibяyov - hяrbчi, polkovnik, 1930-ъу ил Шяки цсйанынын рящбярляриндян бири.

Hцseyn bяy Nяbibяyov - hяrbчi, polkovnik.

Zahid bяy Nяbibяyov - hяrbчi, kapitan.

Vahid bяy Nяbibяyov - hяrbчi, kapitan.

Sabit Rяhman - gюrkяmli yazычыsы-dramaturq.

Molla Cцmя - aшыq-шair. Иsmayыl bяy Nakam - yazычы, шair.

Bяxtiyar Vahabzadя - gюrkяmli xalq шairi.

Nazim Hacыyev - Azяrbaycan SSR-in dюvlяt vя siyasi xadimi. Яbdцrrяhim Hacыzadя- coьrafiya elmlяri doktoru, professor.

Yaqub Mahmudov - tarixчi alim, akademik, AMEA-nыn Tarix Иnstitutunun direktoru, ictimai - siyasi xadim, яmяkdar elm xadimi, миллят вякили. Яli Mяsimov - iqtisadчы, Milli Mяclisin deputatы.

Cavanшir Feyziyev - AМЕА-нын Fяlsяfя, Sosiologiya vя Hцquq Иnstituтуnun doktorantы, миллят вякили. Шirmяmmяd Hцseynov - folklorшцnas alim, АМЕА-nыn мцхбир цзвц.

Yaшar Qarayev - professor, AMEA-нын mцxbiр цзвц. Яziz Яfяndizadя - folklorшцnas alim.

Mirяli Axundov - folklorшцnas alim, биолоэийа е.д., профессор, ямякдар елм хадими. Шяfiqя Axundova - Шяrqdя opera bяstяlяmiш ilk qadыn bяstяkar.

Cavanшir Quliyev - gюrkяmli bяstяkar..

Cюvdяt Hacыyev - gюrkяmli bяstяkar.. Шahid Яbdцlkяrimov - gюrkяmli bяstяkar.

Rasim Ocaqov- Kinorejissor.

Lцtfяli Abdullayev - gюrkяmlixalq artisti. Иsmayыl Osmanlы - gюrkяmli xalq artisti.

Fuad Яbdцrяhmanov - эюrkяmli heykяltaraш.

Cяlil Hцseyinov - аkademik.

Cяbrayыl Hцseyinov - аkademik.

Mяcid Rяsulov - танынмыш рийазиййатчы, ф.-р.е.д., аkademik.

Yusifzadя Ziya Mяmmяdiyя oьlu - General Mayor, Azяrbaycan Dюvlяt Milli Tяhlцkяsizlik Akademiyasыnыn rektoru.

Abid Шяrifov - Baш Nazirin mцavini.

Fikrяt Mяmmяdov - Яdliyyя naziri Heydяr Яfяndiyev - пrofessor, Akademiyanыn мцxbir цzvц Zцlfцqar Zцlfцqarov - Elmlяr Doktoru, Professor Akademiyanыn Mцxbir цzvц Mahmud Иsmayыlov - тарихчи алим, елмляр доктору, пrofessor, АМЕА-nыn мцxbir цzvц Niyazi Sяmяdov - танынмыш етномолог, Elmlяr Doktoru, Professor АМЕА-nыn Mцxbir цzvц, Hindistan Beynяlxalq Zoologiya Akademiyasыnыn hяqiqi цzvц, ASE vя qыrmыzы kitabыn mцяlliflяrindяn biri.

Qurban Cяlilov - техника еlmlяrи дoktoru, пrofessor, академик. Яbdцlяzяl Mяmmяd oьlu Dяmirчizadя - дilчi alim, филолоэийа еlmlяrи дoktoru, Professor, АМЕА-nыn мцxbir цzvц, Azяrbaycan SSR Яmяkdar elm xadimi, Azяrbaycan SSR Dюvlяt mцkafatы laureatы. Язял Ъяфяр оьлу Султанов - танынмыш эеолог, академик. Яhmяdiyyя Cяbrayыlov - Иkinci Dцnya Mцharibяsinin яfasanяvi qяhrяmanы. Fransa Fяxri qяhrяmanы.

Mikayыl Cяbrayыlov - Azяrbaycanыn Milli Qяhrяmanы,Qarabaь mцharibяsi шяhidi.

Elшad Yяhyayev - Azяrbaycanыn Milli Qяhrяmanы; Qarabaь mцharibяsi шяhidi. Чingiz Mustafayev - Azяrbaycanыn Milli Qяhrяmanы; Qarabaь mцharibяsi шяhidi. Иbrahim Яfяndi - Mцasir Tцrkiyяnin mяhшur Din vя Иctimai xadimi Mehmed Zahid Kutkunun (1897-1980) atasы.

Aydыn Mяmmяdov - dilчi алим, tцrkoloq, tяnqidчi, siyasи хадим.

Hikmяt Hacыzadя - Azяrbaycan Respublikasы Baш Nazirinin mцavini, siyasi tяdqiqatчы.

Mяmmяdhяnifя Musayev - maarifчi alim.

Hikmяt Ziya (Яfяndiyev) - xalq шairi.

Emin Sabitoьlu - gюrkяmli bяstяkar. Иsmayыl Daьыstanlы - xalq artisti.

Yusif Vяliyev - xalq artisti.

Xяyyam Mirzяzadя - gюrkяmli bяstяkar.

Kюnцl Xasыyeva - xalq artisti.

Vaqif Mustafazadя - ifaчы bяstяkar.

Mяrahim Fяrzяlibяyov - gюrkяmli rejisor.

Fяrman Шяkili - aktyor. Шяkili Яlяfsяr - musiqiчi.

Gцlyanaq Mяmmяdova - xalq artisti.

Gцlyaz Mяmmяdova - xalq artisti.

Tяranя Vяlizadя - mцьяnni.

№ 01 -02 (147-148), Йанвар-Феврал 2017

Yusif RЯЩИМОВ,

AMEA Шяki Regional Elmi Mяrkяzinin Ekoloji Ъoьrafiya шюbяsinin mцdiri, АМЕА Coьrafiya Иnstitutunun dissertantы

Balakяn zonasы чaylarыnda baш verяn sel hadisяlяrinin yaranma sяbяblяri vя шiddяti Bюyцk Qafqazыn bцtцn cяnub yamacыnda olduьu kimi daьlыq hissяdя torpaq vя bitki юrtцyцnцn vяziyyяti ilя bilavasitя яlaqяdardыr. Bitki юrtцyц sяth axыmыnыn intensivliyinя bir-baшa vя ya torpaq юrtцyц vasitяsilя tяsir edir. Torpaq юrtцyц isя bitki юrtцyцnцn xassяlяrinя vя biokцtlяsinin produktivliyinя tяsir edir.

Bu nisbяtin pozulmasы gяlяcяkdя mцtlяq шяkildя mяnfi nяticяlяrя gяtirib чыxarыr. Ona gюrя sel яmяlяgяlmя prosesindя tяbii amillяrlя yanaшы insan fяaliyyяtinin dя rolu bюyцkdцr. Elmi mяnbяlяrdяn mяlumdur ki, XЫX яsrin ikinci yarыsыna qяdяr яrazidя sel hadisяlяri чox az hallarda mцшahidя edilmiшdir. Lakin sonralar meшя vя yaylaq ehtiyyatlarыndan dцzgцn istifadя olunmamasы, yяni meшяlяrin plansыz шяkildя qыrыlmasы vя yaylaqlarыn fasilяsiz olaraq otarыlmasы nяticяsindя hюvzяlяrdя demяk olar ki, hяr il tяhlцkяli sel hadisяlяri baш verir vя bu proses ildяn-ilя daha da gцclяnir.

Balakяn, Solban, Tala, Muxax vя Kцrmцk чayыlarыnda keчяn sellяr yaшayыш mяntяqяlяrinя,яkin sahяlяrinя, hidrotexniki qurьulara vя gяtirmя konuslarыnda salыnmыш yollara bюyцk ziyan vurur. Яhali sayыnыn ildяn-ilя artmasы hяm yanacaq, hяm dя digяr tяsяrrцfat tяlяbatlarыnыn юdяnilmяsi mяqsяdi ilя meшяdяn istifadяnin hяcmini artыrыr ki, bu da юz nюvbяsindя yeni sel ocaqlarыnыn яmяlя gяlmяsinя mцnbit шяrait yaradыr.

Burada яrazi чaylarыnы mяnbяdяn mяnsяbя kimi iki birbirindяn kяskin fяrqlяnяn hissяyя bюlmяk olar. Birinci hissяdя чaylar dar vя V шяkilli dяrяrlяrlя axыr. Yamaclarыn sяrt meyilliyi, asan yuyulan sцxurlar, bitki юrtцyц, iqlim xцsusiyyяtlяri, mexaniki vя fiziki aшыnmanыn intensivliyi яrazidя kцlli miqdarda yumшaq qыrыntы materiallarыnыn yыьыlmasыna шяrait yaradыr. Чay яmяlя gяlmя, o cцmlяdяn sel яmяlя gяlmя proseslяri dя mяhz buradan baшlayыr. Иkinci hissя Qanыx-Hяftяran vadisidir ki, burada чay yataqlarыnыn meyilliliyinin kяskin azalmasы gяtirmя materiallarыnыn burada чюkdцrцlmяsinя, чay yataьыnыn geniшlяnяrяk яtraf sahяlяrdя birlяшmяsinя vя gяtirmя konuslarыnыn яmяlя gяlmяsinя sяbяb olur. Чaylar юzlяrinin allцvial чюkцntцlяrinя hopmasы vя aшaьыda yenidяn цzя чыxaraq axarlar яmяlя gяtirmяsi ilя sяciyyяlяnir, burada чaylar yelpikvari шяklini alaraq bir-biri ilя bifurkasiyaya uьrayыrlar Hюvzяnin чaylarы yazda qar, yayda vя payыzda isя yaьыш sularыndan daшqыn яmяlя gяtirяn чaylar qrupuna daxildir vя il яrzindя 4 faza keчirir. Bu чaylarыn vя onun qollarыnыn яsas qidasыnы yeraltы, yaьыш vя qar sularы tяшkil edir. Чaylarыn яn sulu dюvrц mart-iyun aylarыnda qarlar hesabыna keчяn daшqыn dюvrцdцr. Bu zaman tez-tez yaьan yaьыntыlar qar daшqыnlarыnыn mцlayim gediшini pozaraq yaьыш daшqыnlarыnы tюrяdir. Bu dюvrdя чaylar юz axыmыnыn 46-48%-ni axыdыr.

Maksimal sяrf may ayыnda mцшahidя edilir.

Yay aylarыna dцшяn ya-

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

Реэион чайларында hidroloji шяrait vя sel тящлцкяси Mяqalяdя Bюyцk Qafqazыn cяnub yamacыnda yerlяшяn Balakяn vя Kцrmцk чaylarы hюvzяlяrindя hidroloji шяrait vя su problemlяri tяhlil edilяrяk, bu hюvzяlяrdя sellяr цzяrindя aparыlmыш tяdqiqatlar nяticяsindя sellяrin formalaшma xцsusiyyяtlяri vя tяhlцkяlik dяrяcяsinin юyrяnilmяsindяn bяhs edilir. ьышlar gцclц daшqыnlar tюrяdir ki, bunlarыn da sяrfi yaz daшqыnlarыndan 1,5-2 dяfя artыq olur. Sentyabr-oktyabr aylarыnda yaьan yaьышlar da daшqыn tюrяdir. Lakin payыz daшqыnlarы nadir hallarda yay daшqыnlarыndan gцclц olur.

Qыш aylarыnda isя чaylarыn яsas qida mяnbяyini yeraltы sular tяшkil edir. Яrazidяn axan чaylardan яn bюyцyц Qanыx чayыdыr.

Qяrbdя Gцrcцstanla hяmsяrhяd olan Mazыm, Balakяn, mяrkяzi hissяdя Katex, Tala vя Muxax, шяrqdя isя Kцrmцk чaylarы rayonlarыn su tяchizatыnda mцhцm rol oynayыr. Bunlar Bюyцk Qafqaz silsilяsi daь yamaclarыnыn sяmtinя uyьun olaraq шimaldan cяnuba bir-birinя paralel istiqamяtdя axыr vя su rejiminin formalaшmasы шяraitinin oxшarlыьы ilя sяciyyяlяnir.

vя sinklinal qыrышlarda toplanmasы vя daьыlmasы чay mяcralarыnыn dik (meyillilik 0,124) olmasыna vя intensiv parчalanmasыna шяrait yaradыr. Yцksяk daьlыq hissяnin 2000-2200 m-я qяdяr яsas sяciyyяvi xцsusiyyяtlяrindяn biri dя buranыn meшя юrtцyцndяn tamamilя mяhrum olmasыdыr. Bura яsasяn alp vя subalp чяmяnliklяrlя юrtцlmцшdцr. Orta daьlыq hissя hюvzяnin 36,1%-ni vя yaxud 223,8 km2 tяшkil edir.

Bura 500-600 m hцndцrlцyя qяdяr demяk olar ki, tamamilя meшя ilя юrtцlmцшdцr ki, bu da 171 km2 mяsafяni яhatя edir. Чayыn formalaшdыьы яrazidя meшяnin чox olmasы hюvzя daxilindя чayыn su rejiminin tяnzimlяnmяsindя bюyцk rol oynayaraq sяpinti materiallarыnыn formalaшmasыnыn vя katastrofik sellяrin keчmяsinin qarшыsыnы alыr. Lakin

Aшaьы getdikcя profil dцzяlir vя meyillilik kяskin azalыr. Чayыn orta meyilliyi 0.064% tяшkil edir.

2500 m-dяn 550-600 m-я qяdяr hюvzяnin sяthi tamamilя enli yarpaqlы meшяlяrlя юrtцlmцшdцr. Bu da чay hюvzяsinin 43.3%-ni tяшkil edir.

Tala чayыnn bцtцn qollarы bu vя ya digяr dяrяcяdя sel tяhlцkяli чaylardыr. Bunlardan яn selli чaylar Silbanor (uzunluьu 7 km, hюvzяsinin sahяsi 21 km2dir) vя Qala (Bяkmяz чayы, uzunluьu 10 km, hюvzяsinin sahяsi 21 km2-dir) чaylarыdыr. Чayыn hюvzяsi orta sel aktivliyinя malik olan чaylar qrupuna daxildir. Burada turbulent sellяrin keчmяsi mцшahidя edilir. Sel tяhlцkяli obyektlяrdяn Zaqatala шяhяri, yollar, шяhяr su kяmяri, yaшayыш mяntяqяlяri vя gяtirmя konu-

сящ. 19

Севинъ ЩЦСЕЙНОВА, AMEA Шяki Regional Elmi Mяrkяzinin Ekoloji Coьrafiya шюbяsinin bюyцk laborantы

kяndindяn aшaьыda yerlяшяn yaшayыш mяntяqяlяri, kяnd tяsяrrцfatы sahяlяri vя avtomobil yolu tяhlцkя altыnda qalыr.

Kцrmцk чayы цч чayыn Qunaxaysu, Bulanыqsu vя Aьsu birlяшmяsindяn яmяlя gяlir.

Mяnbяyini Maki daьыnыn cяnub yamacыndan, 3380 m yцksяklikdяn gюtцrяn Bulanыqsu яsas чay kimi gюtцrцlцr ki, bu юzц dя Qarabulaq adlanan bir чox kiчik axarlardan яmяlя gяlir. Qanыx vadisindя чay qollara ayrыlaraq (Acы, Kцlяzя, Qara, Qavra) Qanыx чayыna tюkцlцr.

Suayrыcыnыn яn yцksяk nюqtяlяrindяn Maki (3480 m) vя Qaraqaya (3464 m) zirvяlяrini gюstяrmяk olar. Meшяnin yuxarы sяrhяddinя qяdяr чay hюvzяsi чox mцrяkkяb vя qяdim buzlaшmanыn izlяrini юzцndя saxlayan relyefя malikdir. Burada moren tipli яsas шistlяrin aшыnma materiallarы geniш yayыlmышdыr.

Deyilяnlяrя vя bu яrazilяrdя son iki ildя (2015 - 2016) aparыlmыш mцшahidяlяrя яsasяn aшaьыdakы nяticяlяrя gяlmяk olur:

NЯТИЪЯ:

Aшaьыda sel tяhlцkяli vя цzяrindя suюlчяn mяntяqяsi olan bir sыra яsas чaylarыn qыsa sяciyyяsi verilir. Mяlumatlarыn яsas hissяsi S.H.Rцstяmovun яsяrlяrindяn gюtцrцlmцшdцr.

Balakяn чayы Saatior vя Rekusaatior чaylarыnыn birlяшmяsindяn яmяlя gяlir. Balakяn шяhяri yaxыnlыьыnda чay iki qola ayrыlыr vя Иtitala kяndi yaxыnlыgыnda 195 m hцndцrlцkdя Qanыx чayыna tюkцlцr. Sahяsinin 10,1 km2-i 2500 m yuxarыda yerlяшir.

Bu яrazi daьыlmaya mяruz qalan чыlpaq qayalыqlardan ibarяt olub sяpinti materiallarыn hяcminin чoxluьu ilя sяciyyяlяnir. Yamaclarыn daьыlmasы orta daьlыq, meшяdяn mяhrum olmuш яrazilяrdя (1000-2500) baш verir. Lakin чayыn gяtirmяlяr axыmыnda bu hissя ikinci dяrяcяli rol oynayыr. Чay hюvzяsindя mюvcud olan meшя юrtцyц 198 km2, Solban чayыna qяdяr isя 163 km2 tяшkil edir.

S.H.Rцstяmovun klassifikasiyasыna gюrя Balakяn чayы az selaktivli чaylar qrupuna daxildir. Чay hюvzяsindя turbulent sellяrin keчmяsi mцшяhidя olunur. Sel tяhlцkяsi altыnda Balakяn шяhяri, Balakяn-Zaqatala vя Filizчay daь mяdяninя gedяn yollar qalыr.

Katex чayы Quton daьыnыn cяnubundan, 2840 m hцndцrlцkdяn baшlanыr. Hюvzяnin 7,8 %-i, yяni 4,8 km2 sahя 2500 m-dяn yuxarыda yerlяшir. Bu hissяni tяшkil edяn gillяrin, qumlarыn, mergellяrin, tяbaшir dюvrцnцn konqlomeratlarыnыn antiklinal

buna baxmayaraq Katex чayыnda da bяzi illяrdя turbulent sellяrin keчmяsi mцшahidя edilir. Чay zяif aktфivliyinя malik olan чaylar qrupuna aiddir. Gяtirmя konusunda yerlяшяn obyektlяr selin tяsiri altыndadыr.

Tala чayы 2800 m hцndцrlцkdяn, "Tumilyovski" aшыrыmы yaxыnlыьыndan baшlayыr. Чayыn mяnbяyi sяrt yamaclы erozion daшlы sirkdя yerlяшir. Чыlpaq qayalarыn vя sяpinti materialыnыn чox, meчя юrtцytцnцn isя az olmasы ilя sяciyyяlяnir. Tala чayы bu sirkdя yer цzяrinя чыxan kцlli miqdarda bulaqlardan яmяlя gяlir. Чay юz suyunu Qanыx чayыna чatdыra bilmir. Yalnыz gursululuq zamanы filtirasiya sularыndan яmяlя gяlmiш Muьanlы чayы ilя birlяшяrяk Qanыx чayыna tюkцlцr.

Aшaьы hissяdя чayыn suayrыcыsы bilinmir vя onun bяzi qollarы gah Katex, gah da Muxax чayы ilя bifurkasiyaya uьrayыr. Чayыn uzunluьu 40 km-dir. Suayrыcыsыnыn яn yцksяk nюqtяsi 3453 m-я чatыr (Samolit daьы). Sahяsinin 20,4 km2-i 2500 m-dяn yцksяklikdя yerlяшir vя bяrk parчalanmышdыr.

Yamcalarыnыn meyilliyi adяtяn 300-dяn чoxdur. Orta daьlыq hissяlяrdя bяrk parчalanmыш vя 1100-1700m yцksяkliklяri яhatя edir. Yцksяk vя orta daьlыq яrazilяrdя gil шistlяri vя kvarsitя oxшar qumlar yerlяшir.

Relyefin quruluшuna gюrя чayыn uzununa profili 2 hissяyя bюlцnцr. Яn bюyцk dцшmя яmsalыna (0,185) Samolit чayыnыn tюkцldцyц yerя qяdяr olan sahя malikdir.

sunda yerlяшяn tяsяrrцfat sahяlяrini gюstяrmяk olar.

Muxax (Qara) чayы Bюyцk Qafqazыn cяnub yamacыnыn Шяki-Balakяn zonasыnыn яn iri чaylarыndandыr. Qara vя Qaraьac чaylarыnыn birlяшmяsindяn яmяlя gяlir. Яsas чay kimi mяnbяyini 2800 m yцksяklikdяn gюtцrяn Qara чayы hesab olunur.

Sabunчu чayыndan aшaьыda Muxax чayы dюrd sяrbяst qola ayrыlыr (Muxax, Qara, Nяcяfqobu vя Campara). Campara чayы Kцrmцk чayыnыn qollarы ilя birlяшяrяk Qanыx чayыna tюkцlцr. 2500 mdяn yuxarыda yerlяшяn яrazidя (47 km2) seli qidalandыran qыrыntы materiallarыnыn яmяlя gяlmяsi sяrt meyilli vя чыlpaq yamaclarda baш verir. Sel ocaqlarыn orta daьlыьыn yuxarы hissяsindя vя cяnub istiqamяtli yamaclarda intiшar tapmышdыr. Bu sahяlяrdя mexaniki aшыnma daha чox rol oynayыr. Meшя vя чяmяnliklяr sяpinti materiallarыnыn чay yataьыna doьru aparыlmasыnыn qarшыsыnы alыr. Чay hюvzяsinin 2800 m yцksяklikdя yerlяшяn sahяlяri bitki юrtцyцndяn mяhrum, yamaclarы sыldыrыm vя aktiv daьыlmaya mяruz qalan sahяlяridir. Hюvzяnin qalan hissяsi, Qanыx vadisinя kimi яrazi sыx enli yarpaqlы meшяlяrlя ( 225 km2 vя ya hюvzяnin 39,4%) юrtцlmцшdцr. Bu az deyil. Lakin meшяnin sel ocaqlarыndan aшaьыda yayыlmasы sel яmяlя gяlmя prosesinin qarшыsыnы ala bilmir. Цmumiyyяtlя чayda hяrdяnbir turbulent sellяr baш verir vя bu zaman Яlяsgяr

1. Bюyцk Qafqazыn cяnub yamaclarыnda, elяcя dя Balakяn vя Kцrmцk чaylarы яrazidя sel hadisяlяrinin xronoloji tяhlili gюstяrir ki, Azяrbaycanda sel hadisяlяri XXЫ яsrin baшlanьыcыndan etibarяn fяallaшmыш vя daha tez-tez tяkrarlanma prosesi gedir.

2. Balakяn vя Kцrmцk чaylarы hюvzяlяrindя uzun illяr selя qarшы mцbarizя tяdbirlяrinin tam шяkildя aparыlmamasы yaшayыш mяntяqяlяri, xцsusilя rayon mяrkяzlяri yaxыnlыьыnda чaylarыn gяtirmя konuslarыnыn sel materiallarыndan tяmizlяnmяmяsi nяticяsindя konuslar hяddindяn artыq eninя bюyцmцш vя hцndцrlцyц artdыьыndan яtraf yaшayыш mяntяqяlяri цчцn чox tяhlцkяli vяziyyяt yaratmышdыr.

3. Tяdqiq olunan яrazilяrdя sяth axыmlarыnыn яmяlя gяlmяsindя vя daшqыnlarыn keчmяsindя qar sularыnыn яsas yer tutmasыna baxmayaraq yaьыш sularы da katastrofik su sяrflяrini formalaшdыrыr .

4. Яrazi daxilindяki чay hюvzяlяrindя baш verяn sel hadisяlяrinin qarшыsыnыn alыnmasы mяqsяdi ilя mцxtяlif hidrotexniki qurьularыn tikilmяsinin vя kompleks fitomeliorativ tяdbirlяrin hяyata keчirilmяsinin, xцsusilя meшя bяrpasы iшlяrini yerinя yetirяrkяn яnяnяvi aьac nюvlяri ilя yanaшы kedr kimi estetik gюrцntцlяri vя sanitar xцsusiyyяtlяri ilя fяrqlяnяn iynяyarpaqlы aьac nюvlяrinin яkilmяsi ilя qarышыq meшя шяklindя assosasiya yaradыlmasыnыn bюyцk яhяmiyyяti vardыr.

5. Иqlim gюstяricilяrinin illik mцшahidяsindяn aydыn olur ki, qыш aylarыnda yцksяk daьlыq яrazilяrdя шaxtalarыn sяrt olmasы sel ocaqlarыnda daha dяrin miqyaslы donma hadisяlяrinя gяtirib чыxara bilяr ki, yayыn яvvяllяrindя temperaturun kяskin yцksяlmяsi шяraitindя donmuш qat soliflцkasiya prosesi nяticяsindя sцrяtlя яriyяrяk, baш verяn leysan yaьышlarыnыn tяsiri nяticяsindя чay dяrяsinя daшыnaraq bюyцk юlчцlц struktur sellяrin яmяlя gяlmяsinя sяsяb ola bilяr.

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ. 20

№ 01 -02 (147-148), Йанвар-Феврал 2017

"PAШA Sыьorta" Шяkidя "PAШA Sыьorta" шirkяti Шяkidя yeni nцmayяndяliyini aчыb Fevralыn 24-dя "PAШA Sыьorta" шirkяtinin Шяki шяhяrindя yeni nцmayяndяliyi aчыlыb. Mцasir tяlяblяrя cavab verяn yeni nцmayяndяlik шяhяrin Heydяr Яliyev prospekti-4 цnvanыnda fяaliyyяt gюstяrяcяk.

Bu mцnasibяtlя keчirilяn mяrasimdя bildirilib ki, nцmayяndяlik шяbяkяsinin geniшlяnmяsi "PAШA Sыьorta"nыn яsas inkiшaf prioritetlяri sыrasыndadыr. Яsas mяqsяd tяkcя Bakы шяhяrindя deyil, hяmчinin regionlarda da яhalinin bцtцn sыьorta xidmяtlяrindяn rahat шяkildя faydalanmasыnы, baш verяn sыьorta hadisяlяri zamanы isя peшяkar heyяtin dяstяyi ilя mцшtяrilяrя operativ xidmяtin gюstяrilmяsini tяmin etmяkdir.

Qeyd olunub ki, 2006-cы ildяn fяaliyyяt gюstяrяn "PAШA Sыьorta" шirkяti korporativ vя fяrdi mцшtяrilяrя 36 nюv kюnцllц vя icbari sыьorta цzrя xidmяt gюstяrir. "PAШA Sыьorta" 10 illik fяaliyyяti dюvrцndя 115 milyon 890 min 100 manat mяblяьindя sыьorta юdяniшi edib. Шirkяt sыьorta yыьыmlarы, sыьorta юdяniшlяrinin hяcmi vя digяr gюstяricilяri ilя hazыrda sыьorta bazarыnыn яn bюyцk sыьorta шirkяtidir.

Aчыlыш mяrasimindя Шяki шяhяr icra hakimiyyяti baшчыsыnыn birinci mцavini Hяsяn Hяsяnov чыxыш edяrяk, Шяkidя "PAШA Sыьorta" шirkяtinin nцmayяndяliyinin fяaliyyяtя baшlamasыnыn sыьorta xidmяtlяrinin keyfiyyяtinin yцksяldilmяsi iшinя tюhfя verяcяyinя яminliyini bildirib, яmяkdaшlara uьurlar arzulayыb.

Sonra tяdbir iшtirakчыlarы binada yaradыlan шяraitlя tanыш olublar.

Каратечиляримиз ютян илин 2 айында 4 гызыл, 3 эцмцш вя 7 бцрцнъ медал газаныблар Елмар ГАЧАЙЕВ

2016-cы il сentyabрын 29-дан оktyabrын 2-дяк Pankration idman nюvu цзря Дцнйа чемпионаты кечирилmiшdiр.

Yarышларда Azяrbaycan идманчыlarы иля йанашы Turkiyя, Taъикиstan, Юzbяkistan, Gцrcцstan, Kazaхыstan, Яfqanыstan, Иtalya Bolqarыya, Иngiltяrя, Amerika, Hindistan вя Rusiyanыn миндян чох идманчыlarы iшtirak etmiшlяr. Azяrbay-

олмуш 54 kq чяки dяrяcяsindя yarыm final mяrhяlяsiнdя Russiya идманчыsыna xal hesabы ilя uduzaraq Дцнйа чемпионатыnын 3-ъц yerя (бцрцнъ) лайиг эюрцлцб. Bu hяr iki идманчыnы yarышa Дцнйа cempionu Иlqar Иbrahimov hazыrlaшdыrmышdы. Bu Дцнйа Cempioн чемпионатinda Иlqar Иbrahimov hakimlik edяrяk Beynяlxalq dяrяcяli hakim adыnы qazanmышdы. Nяzяrinizя чatыrыm ki, bu Дцнйа чемпионатina Шяki “Sяrxan vя Faiq” adыna Cяngavяr idman klubunun идманчыlarы юz maddi вясаитляри hesablarыna getmiшlяr.

***

sыnamышdы. Шяki komandasы 1 qыzыl, 1 бцрцнъ, 2 cцmцш medal qazanmышdы. Иdманчыmыz Иsmayыlov Raqif 15 yaш, 70 kq чякиdя final dюyцшцndя Эцrcцstan идманчыsыnына галиб эял-миш вя 1-ъи yerи (qыzыl medal) тутмушдур.. Яliyev Mяhяmmяd 8 yaш, 25 kq чякиdя final dюyцsцndя xal hesabы ilя uduzaraq 2-ъи yerи (эцмцш medal) тутмушдур. Иsmayilov Яliшan 13 yaш, 40 kq чякиdя vя Qasыmlы Иsmayыl 15 yaш, 55 kq чякиdя 3-ъц yerи (бцрцнъ medal) qazanmышdыr. Шяki komandasыnы bu yarышa Kempo nюvц цzrя Шяki nцmayяndяsi Rafiq Иsmayыlov vя “Sяrxan vя Faiq” adыna Ъянэавяр idman klubunuн rяhbяri Иlqar Иbrahimov hazыrlamышdы.

шa Ъянэавяр idman klubunuн rяhbяri Dцnya cempionu Иlqar Иbrahimov hazыrlamышdыр.

***

Oktyabrын 29-да Bakы Hюvsan Olimpiya Иdman Кompleksindя Pankration MMA idman nюvц цzrя Bakы kuboku уьрунд yarышлар кечирилmiшdiр.

Ъянэавяр idman klubunuн rяhbяri Dцnya чempionu Иlqar Иbrahimov hazыrlamышdы.

***

11-13 Noyabrда Gцrcцstanыn Batumi шяhяrindя Шotokan Karate-do nюvц цzrя Avropa vя Дцнйа kuboku уьрунда yarышлар кечирилmiшdiр.

Hяmin йарышлара Шяki komandasы 3 идманчы vя 1 мяшгчи ilя qatыlmыш вя “Sяrxan vя Faiq” adыna Ъянэавяр id-

Шяki komandasы Azяrbaycan yыьma komandasыnыn tяrkibindя 8 идманчы vя 2 мяшгчи ilя qatыlmышdы. Шяki идманчыlarы yarышларda 1 эцmцш, 9 бцрцнъ medal qazanmышlar.

man klubunun идманчыlarы 2 qыzыl vя 1 эцmцш medal qazanmышlar.

Bakы kuboku yarышыnda 300-дян чох идманчы юz bacarыqlarыnы yoxlamышlar. 19992000-cы ilдя анадан оланлар арасында 50 kq чякиdя Иbrahimov Nяrman iki dюyцш кечиряrяk 1-ъи yerи (qыzыl), 20012002-cы ilдя анадан оланлар арасында Sяlimov Nicat 59 kq чякиdя цч dюyцш кечиряrяk final dюyцшцndя рягибini tяslim edиб vaxtыndan яvvяl qяlяbя qazanaraq 1-ъи yerи (qыzыl) вя Musayev Иsmayыl щямин чякиdя 3-ъц yerи (бцрцнъ) qazanmышdыr. Иdманчыlarыmыzы bu yarышa

Чемпионатda 30 юlkяnin 1000дян чох идманчысы kata vя kumite yarышlarыnda юz эцчlяrini sыnamышlar. Azяrbaycan yыьma komandasыnыn tяrkibindя Шяki идманчыlarindan “Sяrxan vя Faiq” adыna Cяngavяr idman klubunun rяhbяri Иlqar Иbrahimov 41-45 yaшлы veteranlar arasыnda kumite yarышыnda birinci dюyцшu Turk идманчыsы ilя qarшыlaшdi vя qalib gяlяrяk finala cыxdы. Final dюyuшundя идманчыmыz hяmyerlimizlя цzlяшdi vя sяhщяti ilя яlaqяdяr dюyцшц xal hesabы иля uduzaraq Avropa чемпионатыnы 2 yerlя baшa vurdu. Diэяr идманчыlarimiz Avropa vя Дцнйа kuboku yarышыnda 3 yerи tutmuшlar.

***

22-23 Oktyabrда Bakы Шaqan Olimpiya idman kompleksindя Шяhid Kamran Шirяliyevin xatirяsinя щяср олунмуш Kikboksinq idman nюvц цzrя Respublika turniri кечирилmiшdiр. can yыьma komandasыnыn tяrkibindя Шяki идманчыlarы da iшtirak etmiшlяr. Yarышda Шяkiнин dя “Sяrxan vя Faiq” adыna Cяngavяr idman klubunun цc идманчыsы yыqma komandaмызын tяrkibindя iшtirak etmiшlяr. Дцнйа чемпионаты yarышыnda idmanыn Pankration (qaydasiz) dюyuш nюvu цзря идманчыlar юz эцclяrini sыnamышlar. Шяki идманчыlarынdan Иbrahimov Nяrman 1999-2000-ci illдя анадан олмуш 46 kq чяки дяряъясиндя yarыm final mяrhяlяsindя Rusiya идманчыsыna mяьlub olaraq 3-ъц yerя лайиг эюрцлцб, бцрцнъ медал алмышдыр. Иkinci идманчыmыz Sяlimov Nicat 1999-2000-ci илдя анадан

15-17 оktyabrда Bakы Шaqan Olimpiya idman kompleksindя Kempo idman nюvц цzrя Avrasiya чempionatында. Чempionatda Шяki komandasы “Sяrxan vя Faiq” adыna Ъянэавяр idman klubunun 1 идманчыsы vя yeni fяalliyяtя baшlayan Юyrяt kяndindяки Ъянэавяр idman klubunun filиalыnыn 3 идманчыsы vя iki мяшгчи heyяti ilя iшtirak etmiшdi. Чempionatda Эцrcцstan Иran vя bir чох юlkяlяrin 500-дян чох идманчыsы юz эцчцnц

Hяmin turnirя Шяki komandasы 4 идманчы vя 1 мяшгчи ilя qatыlmышdы. Шяki “Sяrxan vя Faiq” adыna Ъянэавяр idman klubunun идманчыlarы bu turnirdя 1 qыzыl, 1 эцмцш vя 2 бцрцнъ medal qazanmышlar.

Turnirdя Respublikanыn 800дян чох идманчыsы юz bacarыqlarыnы yoxlamышлar. 7 yaш, 18 kq чякиdя Яhmяdov Orxan iki dюyцш кечиряrяk 1-ъи yerи (qыzыl), Mяsimov Zahir 8 yaш, 24 kq чякиdя iki dюyцш кечиряrяk final dюyцшцndя uduzуб 2-ъи yerи (эцмцш), Musayev Яvvяl 9 yaш, 30 kq чякиdя 3-ъц yerи (бцрцнъ) vя Sяlimov Fяrid 13 yaш, 48 kq чякиdя 3-ъц yerи (бцрцнъ) тутараг medal qazanmышlar. Иdманчыlarыmыzы bu yarы-

№ 01 -02 (147-148), Йанвар-Феврал 2017

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ. 21

Д ДЙ ЙП П э эу уш шя яс си и MAARИFLЯNDИRИCИ TЯDBИRLЯR ДАВАМ ЕТДИРИЛИР Тящсил мцяссисяляриндя Azяrbaycan Respublikasы Daxili Ишlяr Nazirliyindя 2014-cц il 30 sentyabr tarixdя Kollegiya iclasы keчirilmiшdir. Qarшыya qoyulan mяsяlяlяrdяn biri "Narkotik vasitяlяrin,

psixotrop maddяlяrin vя onlarыn prekursorlarыnыn qanunsuz dюvriyyяsinя qarшы mцbarizяnin vяziyyяti" olmuшdur. Bununla baьlы Daxili Ишlяr Nazirliyi 05 dekabr 2014-cц il tarixli, 023 nюmrяli яmr imzalamышdыr. Яmrin icrasы ilя яlaqяdar olaraq, "Azyaшlы vя yeniyetmяlяrin

milli vяtяnpяrvяrlik ruhunda tяrbiyяlяndirilmяsi vя baxыmsыzlыьыn qarшыsыnыn alыnmasы, maariflяndirilmяsi цчцn" Шяki ШяhяrRayon Polis Шюbяsinin яmяkdaшlarы rayonun digяr aidiyyatы qurumlarы ilя birlikdя ряis, polis polkovniki cяnab Яbцlfяt Rzayevin gюstяriшi vя nяzarяti altыnda tяrtib edilmiш cяd-

vяl цzrя hяftяdя iki dяfяdяn az olmayaraq цmumtяhsil mяktяblяrindя "Gяnclяr narkomaniyaya yox deyir", "Dini radikalizmя qarшы mцbarizя hяr birimizin borcudur", "Er-

kяn nikah vя onun fяsadlarы", "Yol hяrяkяtinin tяhlцkяsizliyindя piyadalarыn rolu" mюvzularыnda tяdbirlяr keчirirlяr.

Belя tяdbirlяrdяn biri dя 14.02.2017-ci il tarixdя Шяki rayonu, Kiчik Dяhnя kяnd 1 nюmrяli tam orta mяktяbindя keчirilmiшdir.

Polis Шюbяsinin яmяkdaшlarы vя Шяhяr Tяhsil Шюbяsinin baш mяslяhяtчisi Cumay Kяrimov qeyd olunan mюvzularla baьlы mяktяbin yuxarы sinif шagirdlяri qarшыsыnda чыxыш edяrяk яtraflы mяlumatlar vermiшdirlяr.

Tяdbirdя Dюvlяt Yol Polisi Bюlmяsinin Tяbliьat vя тяшviqat цzrя

2016-cы ilin йанвар-нойабр айлары ярзиндя respublikaмызын йолларында 1848 yol-nяqliyyat hadisяси баш вермишдир Yol-nяqliyyat hadisяlяrinin profilaktikasы sahяsindя hяyata keчirilmiш tяdbirlяrin respublika цzrя

иnspektoru polis baш leytenantы Tural Niftalыyev чыxыш edяrяk, yol hяrяkяti haqqыnda qanunun 40-cы maddяsi "Piyadanыn vяzifяlяri" barяdя mяktяblilяrя яtraflы mяlumatlar ver-

Щярби щиссялярдя Шяki Шяhяr-Rayon Polis Шюbяsinin Dюvlяt Yol Polisi Bюlmяsinin Tяbliьat vя тяшviqat цzrя иnspektoru, пolis бaш лeytenantы Tural Niftalыyev 2017ci il йанварын 13-дя Daxili Qoшunlarыn Шяki шяhяrindя yerlяшяn H/H-dя fяrdi nяqliyyat vasitяlяrinin sцrцcцlяri ilя gюrцш keчirmiш, yol-nяqliyyat hadisяlяrinin yaranma sяbяblяri, onlarыn aradan qaldыrыlmasы yollarы, son dюvrlяrdя Azяrbaycan Respublikasы ИXM-nя edilяn dяyiшikliklяr vя цmumilikdя yol hяrяkяt qaydalarы barяdя mяlumatlar vermiшdir.

Tural Niftalыyevin демишдр: “Respublikamыzda nяqliyyat vasitяlяrinin sayы nяyin ki, ilbяil hяtta gцnbяgцn чoxalmaqdadыr.

Avtomobillяrin sayы чoxaldыqca avtomobil yollarыnda hяrяkяtin intensivliyi dя yцksяlir. Hяrяkяtin intensivliyi yцksяldikcя yolnяqliyyat hadisяlяrinin

Azяrbaycan Respublikasы DИN-in 07 август 2015-ci il tarixli, "DИO яmяkdaшlarыnыn yol hяrяkяti qaydalarыna riayяt etmяlяrinя vя onlarыn iшtirakы ilя baш verяn yolnяqliyyat hadisяlяrinin qarшыsыnыn alыnmasыna yюnяlяn tяdbirlяrin gцclяndirilmяsi barяdя" mцvafiq

sцrцcцlцk hцququ ol-madan idarя edilmяsi, tяhlцkяsizlik kяmяrindяn istifadя etmяmя kimi yol hяrяkяt qayda pozuntularы isя baш verяn yol-nяqliyyat hadisяlяrinin aьыrlыq dяrяcяsinin artmasыna sяbяb olmuшdur.

Ona gюrя dя Dюvlяt Yol Polisi yuxarыda

baш vermяsi dя labцдdцr.

Yol-nяqliyyat hadisяlяrinin qarшыsыnыn alыnmasы istiqamяtindя DYP яmяli tяшkilati vя profilaktiki tяdbirlяr hazыrlayыb hяyata keчirir. Gюrцlmцш bu tяdbirlяr nяticяsindя 2016-cы il яrzindя юtяn il ilя mцqayisяdя Respublikamыzыn avtomobil yollarыnda elяcя dя Шяki rayonu яrazisindя baш vermiш aьыr yol-nяqliyyat hadisяlяrinin, hяmin qяzalarda юlяnlяrin vя yaralananlarыn sayыnыn nяzяrячarpacaq dяrяcяdя azalmasыna nail olunmuшdur.

Yol-nяqliyyat hadisяlяrinin qarшыsыnыn alыnmasы istiqamяtindя DYP profilaktiki tяdbirlяri bir qяdяr dя gцclяndirmiшdir.

gюstяriшinin icrasы ilя яlaqяdar olaraq, Шяki DYP-si tez-tez Sizinlя maariflяndirici gюrцшlяr tяшkil edir. Юtяn il (2016-cы ildя) Sizin hяrbi hissяdя mяn 7 dяfя maariflяndirici tяdbir keчirmiшяm. Bu il (2017-ci il) isя mяnim сizinlя ilk maariflяndirici gюrцшцmdцr.

Aparыlmыш tяhlillяrlя mцяyyяn edilmiшdir ki, 2016-cы il яrzindя respublikamыz яrazisindя baш vermiш yol-nяqliyyat hadisяlяlяri яsasяn sцrяt mяhdudiyyяtinin aшыlmasы, юtmя vя manevretmя, qarшы hяrяkяt zolaьыna чыxma kimi kobud yol hяrяkяt qaydalarыnыn pozulmasы nяticяsindя baш vermiшdir. Nяqliyyat vasitяlяrinin sяrxoш vяziyyяtdя,

qeyd olunan yol hяrяkяt qayda pozuntularыna qarшы mцbarizя tяdbirlяrini gцclяndirmiшdir.

Gюrцlmцш bцtцn bu tяdbirlяr insanlarыn hяyat vя saьlamlыьыnыn qorunmasыna xidmяt edir.

Avtomobil qяzalarыndan uzaq dцшmяyiniz цчцn, сizin hяr birinizi yol hяrяkяt qaydalarыnы bilmяyя vя onlara яmяl etmяyя чaьыrыram.”

miшdir.

DYP-nin яmяkdaшыnыn "Yol hяrяkяtinin tяhlцkяsizliyindя piyadalarыn rolu" mюvzusunda чыxышы mяktяblilяr tяrяfindяn daha чox maraqla qarшыlanmышdыr.

Mяktяbin direktoru Fazil Иbadullayev tяdbirin sonunda чыxыш edя-

rяk, hava шяraitinin qarlыbuzlu olmasыna baxmayaraq шяhяrdяn 30-35 km uzaq mяsafяdяyerlяшяn Kiчik Dяhnя kяnd mяktяbindя belя maariflяndirici tяdbir keчirilmяsinя gюrя Шяki Шяhяr-Rayon Polis Шюbяsinin rяhbяrliyinя vя tяdbir iшtirakчыlarыna minnяtdarlыьыnы bildirmiшdir.

bцtюvlцkdя hadisяlяrin vя onlarыn aьыrlыq dяrяcяsinin artыmыnыn qarшыsыnыn alыnmasыna, elяcя dя qяza nяticяsindя юlяn vя yaralananlarыn sayыnыn azalmasыna mцsbяt tяsiri olmuшdur.

Belя ki, 2016-ci ilin 11 ayы яrzindя respublika яrazisindя 1848 yol-nяqliyyat hadisяsi qeydя alыnmыш, nяticяdя 695 nяfяr hяlak olmuш, 1887 nяfяr yaralanmышdыr.

2015-ci ilin mцvafiq dюvrц ilя mцqayisяdя qяzalarыn sayы 185 fakt (9,1%), hяlak olanlarыn sayы 121 nяfяr (14,8%), yaralananlarыn sayы 182 nяfяr (8,8%) azalmышdыr.

Bakы шяhяri яrazisindя 621 yol-nяqliyyat hadisяsi qeydя alыnmыш, bunlarыn nяticяsindя 170 nяfяr

hяlak olmuш, 640 nяfяr yaralanmышdыr.

2015-ci illя mцqayisяdя yol-nяqliyyat hadisяlяrinin, hяlak olanlarыn vя yaralananlarыn sayы uyьun olaraq 111 fakt (15,2%), 39 nяfяr (18,7%), 138 nяfяr (17,7 %) azalmышdыr.

Respublika цzrя qeydя alыnmыш yol-nяqliyyat hadisяlяrinin 38,5%-i (712 hadisя, 267 юlцm, 772 yaralы) юtmя vя qarшыdan gяlяn nяqliyyatыn yoluna чыxma, 22,9%-i (425 hadisя, 192 юlцm, 369 yaralы) nяqliyyat vasitяlяrinin yцksяk sцrяtlя idarя olunmasы, 12,8%-i (238 hadisя, 54 юlцm, 278 yaralы) yolayrыclarыnы keчmя qaydalarыnыn pozulmasы, 1,8%-i (34 hadisя, 15 юlцm, 32 yaralы) nяqliyyat

Чыxышdan sonra Tural Niftalыyev zabit vя gizirlяrin yol hяrяkяt qaydalarы ilя baьlы suallarыnы яtraflы cavablandыrmыш, bu cцr tяdbirlяrin mцtяmadi olaraq davam etdirilяcяyini bildirmiшdir.

vasitяlяrinin sяrxoш vяziyyяtdя idarя olunmasы sяbяbindяn baш vermiшdir.

Yol-nяqliyyat hadisяlяrinin 43%-ni (795) piyadalarыn vurulmasы tяшkil etmiш, nяticяdя 283 piyada hяlak olmuш, 591-i yaralanmышdыr.

Respublika цzrя qeydя alыnmыш yol-nяqliyyat hadisяляри nяticяsindя 49 nяfяr uшaq vя yeniyetmя hяlak olmuш, 181 nяfяr yaralanmышdыr.

2015-ci ilin mцvafiq dюvrц ilя mцqayisяdя azyaшlыlarыn iшtirakы ilя baш vermiш yol-nяqliyyat hadisяlяrindя hяlak olanlarыn sayы 15, yaralananlarыn sayы isя 10 nяfяr azalmышdыr.

Дyp.gov.az

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ. 22

№ 01 -02 (147-148), Йанвар-Феврал 2017

Мартын 5-и Bяdяn Tяrbiyяsi vя Иdman Gцnцдцр Martыn 3-dя Шяki шяhяrindя Bяdяn Tяrbiyяsi vя Иdman Gцnц mцnasibяtilя tяdbir keчirilib. maiyyяtin nцmayяndяlяri, idmanчыlar vя onlarыn mяшqчilяri iшtirak edib.

Шяki шяhяrinindя yerlяшяn "Иdeal" restoranыnda keчirilяn tяdbirdя icti-

Tяdbirdя юlkяmizdя bяdяn tяrbiyяsi vя idmanыn inkiшafыna gюstяrilяn yцksяk dюvlяt qayьыsыndan danышыlыb, 2016-cы ildя rayon idmanчыlarыnыn respublika vя beynяlxalq sяviyyяli yarышlarda qazandыqlarы uьurlardan bяhs edilib. Чыxыш edяn Шяki шяhяr gяnclяr vя idman idarяsinin rяisi Vцqar Иskяndяrov bildirib ki, Azяrbaycan Prezidenti Иlham Яliyevin imzaladыьы Sяrяncama яsasяn, hяr il martыn 5-i юlkяmizdя Bяdяn Tяrbiyяsi vя Иdman Gцnц kimi geniш qeyd olunur. Юlkяmizdя bяdяn

tяrbiyяsi vя idmanыn inkiшafыnыn цmummilli lider Heydяr Яliyevin adы ilя sыx baьlы olduьunu vurьulayan idarя rяisi bu

istiqamяtdя tяdbirlяrin indi dя davam etdirildiyini, idmanыn kцtlяviliyinin tяmin olunmasы, onun maddi-texniki bazasыnыn mюhkяmlяndirilmяsi цчцn mяqsяdyюnlц iш aparыldыьыnы diqqяtя чatdыrыb. Qeyd olunub ki, hazыrda Azяrbaycanda 41 Olimpiya Иdman Kompleksi fяaliyyяt gюstяrir. Olimpiya oyunlarыnda qazanыlan medallarыnыn sayыnыn artmasы юlkяmizdя idmana olan diqqяt vя qayьыnыn mяntiqi nяticяsidir.

Eyni zamanda, юlkяmiz artыq uzun illяrdir ki, iri beynяlxalq yarышlara da ev sahibliyi edir, Azяrbaycan dцnyanыn idman mяrkяzlяrindяn birinя чevrilir.

Tяdbirdя bяdяn tяr-

biyяsi vя idman sahяsindя fяrqlяnяn mяшqчi vя idmanчыlara mцkafatlar tяqdim olunub.

“Шяki вя онун тябабят тарихи” ЙЕНИ КИТАБ Республикамызын танынмыш неврологу, Авропа невроложи Академийасынын щягиги цзвц, дяфялярля бейнялхалг конфрансларын иштиракчысы, щямйерлимиз Галиб Ясядовун “ШЯКИ ВЯ ОНУН ТЯБАБЯТ ТАРИХИ” адлы китабы ишыг цзц эюрмцшдцр. Редактору Мурад Нябибяйов вя корректору Айсел Мяммядова олан китаб Ганун Няшриййатында чап олунмушдур.

Щяким-Невролог Галиб Ясядовун "Шяки вя онун тябабят тарихи" адлы китабы щаггында Зяриня ЪАВАДОВА, Шяки Шящяр Иъра Щакимиййяти башчысынын мыавини, Тарих цзря фялсяфя доктору Танынмыш щяким-невролог, узун мцддят Шякинин мцхтялиф сящиййя мцяссисяляриндя сямяряли фяалиййят эюстярян, щабеля мцхтялиф телевизийа каналларындан Азярбайъан иътимаиййятиня ады бялли олан Галиб Ясядовун гядим тарихи кечмишя, юзцнямяхсус яняняляря вя мядяниййятя малик олан Шякинин сящиййя тарихинин тядгиги сащясиндя арашдырмаларына щяср олунмуш йазылары диггятими чякди. Китабын мцяллифи Галиб щякимин бир тядгигатчы мящаряти иля Шякидя сящиййя системинин формалашмасы, инкишафы вя бу сащядя айры-айры танынмыш сималарын тяшкилатчылыг фяалиййяти щаггында архив материалларына ясасланан гейдлярини, вердийи фотошякилляри Шяки сящиййясинин тарихинин арашдырылмасы сащясиндя тягдирялайиг тяшяббцслярдян бири, йахшы ишин башланьыъы кими дяйярляндирирям. ХЫХ ясрин орталарында чар Русийасынын Нуха гязасында Щяким баба кими танынан мяшщур тябибин бир чох мцалиъясиндя истифадя етдийи цсуллара тохундугдан сонра о вахтлар Шякинин баш газиси олан Ябдцлгяни Нухявинин,

щяким Щаъыбала Бяйин, Ялиаббас Гядимовун Азярбайъанда, совет щакимиййяти илляриндя ися Аьащцейновун, Мяммяд Щаъыйевин, Ъямаляддин Кяримовун, Фяррух Щямидзадянин, Нясиб Абдуррящмановун, Ъаббар Рящимовун вя башгаларынын сящиййя тяшкилатчылыьы сащясиндя эюстярдикляри фядакарлыглары хатырланыр. Щяким Галиб Ясядовун вятяндаш тяяссцбкешлийи иля гялямя алдыьы бу китабда чар Русийасы дюврцндя Шяки гязасында, советляр дюняминдя ися Нуха районунда ачылан илк аптекляр, диспансерляр, мцалиъяханалар щаггында тарихи фактлара ясасланан йыьъам мялуматлар да юзцня йер алмышдыр. Китабда Бюйцк Вятян мцщарибяси илляриндя юн ъябщядя вятянпярвярликля чалышмыш бир чох шякили щяким вя тибб ишчиляринин вятянин мцдаифясиндя эюстярдикляри явязсиз хидмятляри дя хатырладылыр. Фикримъя, Галиб Ясядовун сюзцэедян йазылары Шякидя сящиййянин инкишафы тарихинин арашдырылмасы сащясиндя щяйата кечирилмиш бцтцн тядбирляри, эюрцлмцш ишляри даща чох арашдырсын вя йени фактларла зянэинляшдирсин. Бу сащядя щяким-тядгигатчы Галиб Ясядова уьурлар арзу едирям.

***

Гядимдян бу эцня Мурад НЯБИБЯЙОВ, Шяки Бялядиййяси Мятбуат вя иътимаиййятля ялагяляр шюбясинин мцдири, "Шяки Бялядиййяси" гязетинин редактору, "Гызыл гялям" мцкафаты лауреаты Республикамызда йетяринъя танынмыш невролог, щямйерлимиз Галиб Ясядовун Шяки сящиййяинин тарихиня аид йаздыьы бу китабын эениш охуъу аудиторийасы тяряфиндян бюйцк севинъля гаршыланаъаьына щеч шцбщям йохдур.

Шякинин, демяк олар ки, бцтцн сащяляриндя щям республикамызда, щям дя Вятянимизин щцдудларындан кянарда юзцнямяхсус йер тутмасыны сцбут етмяйя, мянъя, ещтийаъ йохдур. Щяля та гядим заманлардан бу бюлэянин зийалылары - мцяллимляри, шаирляри, йазычылары, драматурглары щярбичиляри вя диэяр сащяляр цзря олан мцтяхяссисляри юз сюзлярини демиш вя щазырда дейирляр. Шяки интеллектуал сявиййясиндян башга, юзцнцн тарихи, мемарлыьы, ел сянятляри, мятбяхи, адят-яняняляри, мядяни ирси иля дя диэяр бюлэялярдян йетяринъя фярглянян бир мякандыр. Ейни заманда "Шяки" сюзцнц ешидян щяр бир кясин симасында мяналы бир тябяссцм ямяля эялмяси дя тябиидир - шякилиляр юз инъя йумору, лятифяляри иля дя ад-сан газанмышдыр. Шяки щякимляринин дя хястялярля хцсуси давраныш гайдалары вар-ян хястя иля еля зарафат едяр, онларын диагнозуну еля тярздя бяйан едярляр ки, хястя щякимин йанындан эцляр цзля чыхыб эедяр… Щазырда ялиниздя тутдуьунуз китабда охудуьунуз мялуматлара эялинъя, онлар Галиб Ясядовун эярэин ямяйинин вя узунмцддятли ахтарышларынын бящрясидир. Бу китабы щям дя Шяки сящиййяси щаггында "илк гарангуш" да адландырмаг олар. Китабда дяръ олунмуш материалларын щамысы архив сянядляриня истинадян йазылмыш вя фотоларла тясдиг олунан тарихи фактлар юзцня йер тутмушдур. Китабын юзяллийи бир дя ондан ибарятдир ки, гядим шякинин сящиййя тарихиня ХВЫЫЫ ясрин яввялляриндян нязяр йетирилир. Китабда чар Русийасы тяряфиндян Шякийя тяйин едилмиш гейри-миллятлярин нцмайяндяляриндян олан тядбирлярдян тутмуш сон дюврлярядяк Шяки сящиййясиня рящбярлик етмиш йерли щякимляр щаггында хроноложи гайдада мцяссял мялуматлар верилир. Китабда юзцня йер алмыш фотоларын да охуъуларда дярин мараг ойадаъаьы шцбщясиздир. Шякиллярдя мцасир няслин нцмайяндяляринин эюрмядикляри Шяки хястяханаларынын, поликлиникасы вя амбулаторийаларынын щазырда мювъуд олмайан биналары, бялкя дя щеч адларыны

ешитмядикляри щяким вя тибб ишчиляринин фотолары якс олунмушдур. Китабы даща мараглы едян Шякинин мяшщур Халисягарызадяляр няслинин нцмайяндяси Ябдцлгяни Нухявинин "Газыхана дяфтяряи" щаггында мялуматын олмасыдыр. ХЫХ ясрин эюркямли ядябиййатшцнасы, педагогу вя китабшцнасы Ябдцлгяни Мящяммяд оьлу Нухяви 1817-ъи илдя Шякидя дцнйайа эюз ачыб. Онун йарадыъылыьы чохшащяли вя рянэарянэ олмагла йанашы, демяк олар ки, бцтцн сащяляри ящатя едиб. Лакин ясярляринин бюйцк яксяриййяти репресийа дюврцндя мящф едился дя, бир щиссяси щазырда М.Фцзули адына Ялйазмалар институтунда горунуб сахланылыр. "Газыхана дяфтяри"ни Ябдцлгани Нухяви 1866-1879-ъу иллярдя Шякинин баш газысы оларкян тяртиб едиб. Бу ясяр юлкямизин Шимал-Гярб бюлэясинин, еляъя дя Азярбайъанын тарихинин, ящалисинин, аиля щцгугларынын, инсанларын мядяни сявиййясинин, дцнйаэюрцшцнцн юйрянилмяси бахымындан чох дяйярли тарихи бир гайнагдыр. Щямин ясярдя Шякийя аид олан мцяййян бир щиссяси иля бу китабда таныш олаъагсыныз. Фикримъя, доьма Шякимиз щаггында йазылмыш щяр щансы бир китабы ялдя етмяк щяр бир Шякили охуъунун бюйцк севинъиня сябяб олан тарихи бир щадисяйя чеврилян мягамлардан биридир. Беля китабларын ярсяйя эялмясини унутганлыьымызын да арадан галдырылмасы кими гиймятляндирмяк, мянъя йериня дцшярди. Галиб Ясядовун йаздыьы бу китабын да бюйцк ряьбятля гаршыланаъаьына там яминям. Сонда охуъулардан китаб щаггында юз ряйлярини билдирмяйи, чатышмайан ъящятляри, ряйляри, фикирляри щаггында мялумат вермяйи хащиш едирям.

№ 01 -02 (147-148), Йанвар-Феврал 2017

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ. 23

С С К К А А Н Н В В О О Р Р Д Д Юлцм

Газанын Шярти сюзляр цст Арха щиссяси

Чечяля

рянэи Вящши Австралийа ити Гябир

Эялир

Район

верэиси

“Баьлы гапы архасында” сурят

Шялаля

Варлы

Рянэ

Синоним, омоним, ...

арх Кичик

щава

дястя Мащир

Диррик Гаравул хана

Битки Автомобил маркасы

Рус мцьянниси

ляли топ

Гитя Дцшмян Фитня, фясад

сяси

Канал,

Щов

Интервал

Гыса лц-

Помидор суйу мцясси-

фирмасы

Гядим Йунаныстанда дастанчы

Кюмякчи

Гул,пящляван

щяйати

Ишыг кванты

Банъул Баьын кешикчиси Гядим

Шцшяса

Желонка

-лан

Бюйцдц ъц ъищаз Сямяряли

Мцалиъя

Тцрк

Дяфин анасы

Дяряъя,

Суваг

Мусиги

рцтбя

аляти

аляти Су

Тяпя- Мящсул, эюзц кафе юлдцрян

ВАЗ Епик ясяр

Дяри Бокс мейданчасы

Сцхур

Мцгавиля

дцймя Гуш ады

Ряндядян тюкцлян

Сащя “Йох” ъавабы

Тякяр

Шум

Эцнащ

Узундраз Шцбщя

тягсир

Суванд Халг

Сазиш

гуш

Нифрят

Ъейран Щярис

Фярйад Ъязбедиъи гцввя

Чарясиз Халг

Интервал Од

Тярпян-

Зящмят

мяз

Коха Галын, Эюдяк тир Гуран

Гавал

Йеэаня

Анд Кимйяви

Рус

елемент

щярфи

Чийиндян дирсяйя гядяр олан щисся Кяндир

Буратинонун материалы Метал

Эцзэц

барометр

Ресторан

Ишвя Тайфа

Мяшг Дюшямя цзлцйц

Лягяб

Кцряк Тящлцкя- Гядим сизлик халг органы

Эцняшля гидаланан ъанлы организм Ляйян

Кюпяк

Ашкар

Батаглыг

Рус

Топ

Вахт

занбаьы

щярфи

ойуну

юлчцсц

Иьтишаш

Язаб

Гырмызы

Тямиз

Сибир чай балыьы

Дяниз Мясляк,

Битки нювц

Чай

Йер

йатаьы

юлчцсц

Килид

Эцнлцк

щейваны ягидя

щярфи

Тянща

Мязяння Ъям шякилчиси

Гурбан

Яряб

щяср

Йазы иши

Салнамя

Мусигидя динамик Чяряк чалар

Азлыг Яряб ялифбасында хцсуси ишаря

Тиъарятчи Йунан щярфи

Арзу

Пярваз Тарчалан

халгы

Эялин

Гарамал

Йыртыъы

Сибир

нювц

Нот Шющрят сан

Шябякя

Йаь

Балыг

Телеканал Сядр

Хорда Сыйрынты Гуш

Цзв, Чох Латвийа мусиги олмайан шящяри аляти

Дцз

Рящбяр

Киши ады

Ев гуллугчусу

Релсдя щярякят едян араба

Халг

Шен

Шярик щинд филми

Данлаг

Рящм

кися

Гышын ян узун эеъяси Бал Икицзлцлцк

Лящзя

Йашылым-

Икийашар

Мцнасиб

тыл парча

кечи

вахт

Рязил, алчаг

ШЯКИ ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ № 01-02 (147-148), Йанвар-Феврал 2017

ТЯБРИК ЕДИРИК Февралын 8-дя “АРБ Шяки” телевизийа каналынын баш директору Ряшяд Мяммядовун 33 йашы тамам олду.

Ряшад Мяммядов 1984-ъц илдя Бакы шящяриндя анадан олуб. 2000-ъи илдя орта тящсилини баша вурдугдан сонра Азярбайъан Бейнялхалг Университетинин Журналистика факцлтясиня дахил олуб вя 2004ъц илдя бакалавр дяряъяси иля ораны битириб. 2006-ъы илдя ися маэистр дяряъяси алыб. Ямяк фяалиййятиня 2001-ъи илдя “Зеркало” гязетиндя башлайыб вя 2003-ъц илядяк щямин гязетин мцхбири ишляйиб. Ейни заманда АМЕА Торпагшцнаслыг вя Агрокимйа Институтунда хяритячи вязифясиндя чалышыб.

2003-ъц илдян 2011-ъи илядяк АНС ТВ-дя тяърцбячи мцхбир, репортйор, верилиш апарыъысы вя програм директору; “Кяпяз ТВ” ММЪ-дя баш директорун мцавини вязифяляриндя чалышыб вя ишлядийи коллективлярдя бюйцк щюрмят газаныб. Р.Мяммядов 2011-ъи илин ийун айындан ися “АРБ Шяки” (яввялки “”Канал С”) телевизийа каналынын баш директорудур.

***

Шяки Бялядиййясинин коллективи Ряшад Мяммядову 33 йашы тамам олмасы мцнасибяти иля тябрик едир, она мющкям ъан саьлыьы вя эяляъяк ишляриндя даим уьурлар арзулайыр.

Гязетин щазырланмасында Шяки Шящяр Иъра Щакимиййятинин sheki-ih.gov.az вя АзярТАъ-ын азертаэ.эов-аз сайтларындан истифадя олунмушдур.

***

Редаксийайа тягдим олунан ялйазмалары, дискляр, фотолар вя диэяр материаллар эери гайтарылмыр.

Мцяллифлярин мювгейи иля редаксийанын мювгейи цст-цстя дцшмяйя биляр. Гязетдя дяръ олунан фактлара эюря мцяллифляр вя мялуматын эютцрцлдцйц мянбя мясулиййят дашыйыр.

ИНТЕРНЕТ ИСТИФАДЯЧИЛЯРИНИН НЯЗЯРИНЯ: БИЗИМ WEB СЯЩИФЯЛЯРИМИЗ: http://sheki.io.ua http://belediyye.io.ua h t t p : / / b e l e d i y y e . s h e k i . o rg http://sheki-municipality.narod.ru http://issuu.com/shekibelediyyesi http://facebook.com/shekibelediyyesi

Нарын эенетик мцхтялифлийи Azяrbaycan narы tarixяn юz keyfiyyяtinя vя mяhsuldarlыьыna gюrя seчilib, dцnya bazarыnda юzцnя layiq yer tutub vя юlkяnin milli simvollarыndan birinя чevrilib.

Nяrgiz QЯHRAMANOVA,

33

ДИГГЯТ!

AMEA Rяyasяt Heyяti aparatыnыn Иътимаиййятля ялагяляр вя елмин популйарлашдырылмаы идярясинин Elektron informasiya шюbяsinin rяis mцavini Юlkяdя narыn zяngin genetik mцxtяlifliyi mюvcuddur.

Uzun illяr xalq tяrяfindяn vя elmi seleksiya yolu ilя narыn 200-я yaxыn yerli sortu yaradыlыb.

AMEA Genetik Ehtiyatlar Иnstitutu (GEИ) яldя etdiyi mцhцm elmi nяticяlяri vя hяyata keчirdiyi innovativ layihяlяrlя Akademiyanыn юndя gedяn qurumlarыndan biridir. Иnstitutun яsas elmi istiqamяtlяri mяdяni bitkilяr vя onlarыn yabanы яcdadlarыnыn, qiymяtli, nadir, itmяkdя vя nяsli kяsilmяkdя olan cinslяrin bяrpasы, чoxaldыlmasы, yeni sortlarыn yaradыlmasыndan vя mцvafiq sahяlяrdя юlkя institutlarыnыn fяaliyyяtinin яlaqяlяndirilmяsindяn vя s. ibarяtdir.

Fяaliyyяt gюstяrdiyi illяr яrzindя GEИ-dя Azяrbaycanыn mцxtяlif bюlgяlяrindяn mяdяni bitkilяrin vя onlarыn yabanы яcdadlarыnыn 400 nюvцnя aid 7000-nя yaxыn bitki nцmunяsinin toxumlarы toplanыlыb vя pasportlaшdыrыlыb.

Yeni tip шaxяli sцnbцllц buьda formalarыnыn alыnmasы ilя uzaq hibridlяшmяnin genetik mцxtяlifliyin zяnginlяшdirilmяsindяki rolu eksperimental olaraq sцbuta yetirilib. Azяrbaycanda ilk dяfя olaraq paxlalы bitkilяrin mяdяni vя yabanы nюvlяrindя paxla yarpaq qыvrыlmasы, чuьundur qяrbi sarыlыq, noxud xlorotik alчaqboyluluq, paxla nekrotik sarыlыq vя toxumla yayыlan gюy noxud mozaika viruslarыnыn aшkar edilяrяk onlarыn nukleotid ardыcыllыьыnыn mцяyyяn edilmяsi dя qurumun яldя etdiyi яsas elmi nяticяlяrdяndir.

Son zamanlar GEИ-dя aparыlan geniш tяdqiqat iшlяrindяn biri dя nar bitkisinin genetik mцxtяlifliyi ilя яlaqяdar olub. Belя ki,

Тясисчи: Шяки Бялядиййяси Баш редактор: Мурад Нябибяйов

institutda AMEA rяhbяrliyinin dяstяyi ilя narыn genofondunun toplanmasы, qorunmasы vя qiymяtlяndirilmяsi sahяsindя mцhцm addыmlar atыlыb, yerli xalq seleksiyasы sortlarы vя yabanы populyasiyalarыn yayыlma areallarы mцяyyяn edilib.

Azяrbaycanыn Kцr-Яlяzяn, Яyriчay sahillяrindя, Bюyцk vя Kiчik Qafqazыn cяnub yamaclarыnda, Шirvan, Lяnkяran vя digяr subtropik яrazilяrindя nar bitkisinin geniш yabanы mцxtяlifliyinя rast gяlinir.

Azяrbaycan nar bitkisinin ilkin яmяlяgяlmя vя mяdяnilяшmя mяrkяzlяrindяn biri olmasыna baxmayaraq, bu barяdя ciddi elmi araшdыrmalarыn sayы olduqca azdыr. Иlk dяfя olaraq Azяrbaycan gцlюyшяsi nar sortundan yцksяk keyfiyyяtя vя qatыlыьa malik nцvя

sahяsindя beynяlxalq mяrkяzlяrlя mцzakirяlяr aparыlыb.

DNT-sinin ekstraksiyasы hяyata keчirilib.

Aparыlan ekspedisiyalar zamanы nar bitkisinin 85 sort vя 100 yabanы populyasiyalarыnыn yarpaq nцmunяsi gюtцrцlцb vя юlkяdя, ilk dяfя olaraq, molekulyar marker texnologiyasыndan istifadя etmяklя, onlarыn genetik mцxtяlifliyi tяdqiq edilib.

Tяdqiqatыn nяticяlяri яsasыnda mцxtяlif bюlgяlяrdяn toplanmыш nar sort vя formalarыnыn zяngin genetik bazaya malik olmasы vя mцxtяlif istiqamяtli seleksiya proqramlarыnda qiymяtli mяnbя vя donor kimi istifadя цчцn mцnasib olduьu aшkar edilib, bu araшdыrma ilя baьlы dцnya elmi ictimaiyyяti цчцn mяqalя hazыrlanыb. Иlk dяfя olaraq, nar bitkisinin nцvя genomunun sekvensi, transkriptom analizi цzrя iшlяrin planlaшdыrыlmasы vя metodikalarыn hazыrlanmasы

hяyata keчirilmяkdяdir. Belя ki, GEИ-nin Biotexnologiya шюbяsindя, ilk dяfя olaraq Azяrbaycan gцlюyшяsi nar sortundan yцksяk keyfiyyяtя vя qatыlыьa malik nцvя DNT-sinin ekstraksiyasы hяyata keчirilmiш, mцxtяlif юlчцlц kitabxanalar hazыrlanыb. Hazыrda ayrы-ayrы platformalarda genomun oxunmasы iшi davam etdirilir.

Tяdqiqat iшi AMEA tяrяfindяn maliyяlяшdirilяn "Genom vя transkriptom sяviyyяsindя bitki genetik ehtiyatlarыnыn identifikasiyasы, onlarыn saxlanыlmasы vя sяmяrяli istifadяsi цzrя dayanыqlы sistemin yaradыlmasы" adlы elmi-tяdqiqat proqramы чяrчivяsindя yerinя yetirilir. Bu araшdыrmalar Azяrbaycanыn zяngin nar genetik ehtiyatlarыnы dцnyaya tanыtmaqla yanaшы, nar bitkisinin seleksiyasы sahяsindя dя ciddi nailiyyяtlяrin яldя edilmяsinя kюmяk edяcяk.

Редаксийанын цнваны: Шяки шящяри, АЗ5500, М.Я.Рясулзадя пр.182, 2-ъи мяртябя Тел: +(994 24) 244 28 02 Моб: +(994 50) 310 69 57 Е - м а и л : murad.nabibekov@mail.ru

www.issuu.com/shekibelediyyesi

GEИ-dя quraшdыrыlan Yeni Nяsil Sekvenserlяri vasitяsilя nar nцmunяlяrinin sekvens яsasыnda genotiplяшdirilmяsi (GBS), hяmчinin xloroplast genomunun sekvensi цzrя tяcrцbяlяrin hяyata keчirilmяsinя baшlanыlыb. Bu mяqsяdlя, Azяrbaycan gцlюyшяsi nar sortunda, ilk dяfя olaraq, xloroplast DNT-sinin ekstraksiyasы yerinя yetirilib vя 200 nukleotid cцtцndяn ibarяt DNT kitabxanasы hazыrlanыb.

Tam genom analizinin, bцtцn dцnyada olduьu kimi, bir neчя platformada paralel шяkildя aparыlmasыnыn vacibliyi nяzяrя alыnaraq, nar bitkisinin nцvя genom sekvensi vя transkriptom analizi beynяlxalq mяrkяzlяrlя birgя

Щесаб нюмряси: Азярбайъан Бейнялхалг Банкынын Шяки филиалы, Код: 805410 ВЮЕН: 9900001881 Мцхбир щесабы: 0137010002944 S.W.И.Ф.Т. БИК ИБАЗАЗ 2Х Шяки Бялядиййяси, Щесаб Но: 33308019449336503266 ВЮЕН 3000086531

Гязет 27 ийул 2005-ъи илдя Азярбайъан Республикасы Ядлиййя Назирлийиндя гейдиййатдан кечиб. Гейдиййат № 1458. Тираж 500. Чапа щазырланыб: 10 март 2017-ъи ил Гязет “ЗАМАН-АЗЯР” ММЪ-нын мятбяясиндя чап олунуб.

www.belediyye.sheki.org