Sheki belediyyesi, No 06 (152) Iyun 2017

Page 1

ØßÊÈ ÁßËßÄÈÉÉßÑÈÍÈÍ ÎÐÃÀÍÛ g

ÌßÍ ÉÀÍÌÀÑÀÌ, ÑßÍ ÉÀÍÌÀÑÀÍ, ÍÅÚß ×ÛÕÀÐ ÃÀÐÀÍËÛÃËÀÐ ÀÉÄÛÍËÛÜÀ?!

Ш ШЯ ЯК КИ И БЯЛЯДИЙЙЯСИ Нewspaper № 6 (152), Ийун 2017

оф

SHEKI

MUNICIPALITY Гязет 2005-ъи илдян няшр едилир

www.belediyye.sheki.city

ВЯТЯНИМИЗИН ГАНЛЫ ТАРИХИ И Ш Ь А Л Е Д И Л М И Ш Т О Р П А Г Л А Р Ы М Ы З ГЯРБИ АЗЯРБАЙЪАН ХАНКЯНДИ ХОЪАЛЫ ШУША ЛАЧЫН ХОЪАВЯНД КЯЛБЯЪЯР АЬДЯРЯ АЬДАМ ФЦЗУЛИ ЪЯБРАЙЫЛ ГУБАДЛЫ ЗЯНЭИЛАН

декабр, 1988 26.12.1991 26.02.1992 08.05.1992 18.05.1992 02.10.1992 02.04.1993 07.07.1993 23.07.1993 23.08.1993 23.08.1993 31.08.1993 29.10.1993

УНУТМАЙАГ! АЬДЯРЯНИН ИШЬАЛЫНДАН 24 ИЛ КЕЧИР

“ИПЯК ЙОЛУ” Бейнялхалг Мусиги Фестивалында

Шяki Apellyasiya Mяhkяmяsi hakimlяrinin tяyin vя azad edilmяsi haqqыnda Azяrbaycan Respublikasы Milli Mяclisinin Qяrarы Azяrbaycan Respublikasы Konstitusiyasыnыn 95-ci maddяsinin Ы hissяsinin 10-cu bяndinя, 132-ci maddяsinin ЫЫ hissяsinя, "Mяhkяmяlяr vя hakimlяr haqqыnda" Azяrbaycan Respublikasы Qanununun 94-cц maddяsinin ikinci hissяsinя vя 97-ci maddяsinin ikinci hissяsinя uyьun olaraq, Azяrbaycan Respublikasы Prezidentinin tяqdimatыna яsasяn Azяrbaycan Respublikasыnыn Milli Mяclisi qяrara alыr: 1. 2017-ci il iyulun 16-da sяlahiyyяt mцddяti bitяn Иnшallah

8-ci

Fяrrux oьlu Quliyev Шяki Apellyasiya Mяhkяmяsinin hakimi tяyin edilsin. 2. 2017-ci il iyulun 28-dя sяlahiyyяt mцddяti bitяn aшaьыdakы hakimlяr Шяki Apellyasiya Mяhkяmяsinin hakimlяri tяyin edilsinlяr: Mцbariz Dosmяmmяd oьlu Яkbяrov, Mirbahяddin oьlu Hцseynov.

ШЯКИ “ИПЯК ЙОЛУ” БЕЙНЯЛХАЛГ МУСИГИ ФЕСТИВАЛЫ

Mirdamяt

3. Vidadi Kamal oьlu Qasыmov vяzifяsinin dяyiшdirilmяsi ilя яlaqяdar Шяki Apellyasiya Mяhkяmяsinin hakimi vяzifяsindяn azad edilsin. 4. Bu Qяrarыn 1-ci bяndi 2017-ci il iyulun 16-dan, 2-3-cц bяndlяri 2017-ci il iyulun 28-dяn qцvvяyя minir. Azяrbaycan Respublikasы Milli Mяclisinin Sяdri O.Яsяdov Bakы шяhяri, 30 iyun 2017-ci il. AZЯRTAC

“ИПЯК ЙОЛУ” Azяrbaycanыn qяdim sяnяt vя mяdяniyyяt mяrkяzlяrindяn olan Шяki yenidяn юz qapыlarыnы "Иpяk Yolu" Beynяlxalq Musiqi Festivalы iшtirakчыlarыnыn цzцnя aчыb. Mяdяniyyяt vя Turizm Nazirliyi, Azяrbaycan Bяstяkarlar Иttifaqы vя Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin birgя tяшkilatчыlыьы ilя keчirilяn Шяki "Иpяk Yolu" VЫЫЫ Beynяlxalq Musiqi Festivalыnda Tцrkiyя, Yaponiya, Polшa, Maca-

Т ТЯ ЯБ БР РИИК К Е ЕД ДИИР РИИК К! !

rыstan, Иran vя Gцrcцstandan gяlmiш rяqs vя musiqi qruplarы, ifaчыlar, hяmчinin Azяrbaycanыn tanыnmыш musiqi kollektivlяri iшtirak edirlяr. Иyunun 27-си axшam saatlarыnda "Marxal" mцalicя-istirahяt kompleksinin Yay Teatrыnda festivalыn tяntяnяli aчыlышы олуb. Mяrasimdя festivalыn tяшkilatчы qurumlarыnыn rяhbяrlяri, шяhяr ictimaiyyяtinin nцmayяndяlяri, musiqisevяrlяr iшtirak ediblяr.

Ятрафлы: сящифя 6-7-дя

90

Узун мцддят Шякийя рящбярлик едян Садыг Муртузайевин ийулун 25-дя 90 йашы тамам олаъаг. Щикмят Ябдцлялимов: “Щеч йадымдан чыхмаз, мцшавирядян чыхаркян, о вахтлар Шяки Юлкяшцнаслыг музейинин директору вязифясиндя ишляйян ел аьсаггалы Бахшяли Ахундов мяня йахынлашараг деди: - Садыг мцяллим трибунада санки гартал кими дайанмышды. Мян бу йашымда беля гибтя едиляъяк натигя раст эялмямишям.” Ятрафлы: сящифя 9-10-11-дя


сящ. 2

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

15 Иyun - Milli Qurtuluш gцnц

№ 06 (152), Ийун 2017

Шяkidя 15 Иyun Milli Qurtuluш gцnц mцnasibяtilя silsilя tяdbirlяr keчiriliб. Республикамызын hяr yerindя olduьu kimi Шяkidя dя 15 Иyun Milli Qurtuluш gnц mцnasibяtilя silsilя tяdbirlяr keчiriliб. Tяdbirlяrdя 1993-cц ilin iyun hadisяlяri яrяfяsindя respublikada yaranmыш aьыr vяziyyяt, hюkm sцrяn hяrcmяrclik, baш verяn ictimai-siyasi proseslяr geniш tяhlil olunuб, hяmin dюvrdя Уlu юndяr Heydяr Яliyevin nюvbяti dяfя xilaskarlыq missiyasыnы цzяrinя gюtцrяrяk doьma xalqыnыn kюmяyinя gяldiyi vurьulanыб. Чыxышlarda Цmummilli лiderin xalqыmыz qarшыsыndakы яvяzsiz xidmяtlяrindяn яtraflы bяhs ediliб, mцstяqil respublikamыzыn son illяr яldя etdiyi uьurlarыn birbaшa Heydяr Яli-

Harvardлы mцяllim vя tяlяbяlяr Шяkидя Azяrbaycanda sяfяrdя olan ABШ-ыn Harvard Universitetinin mцяllim vя tяlяbяlяri iyunun 10-da Шяki шяhяrinя gяliblяr. Шяkiyя sяfяrlяri чяrчivяsindя qonaqlar шяhяrin gюrmяli yerlяrini gяzib, tarixi-memarlыq abidяlяri ilя tanыш olublar. Harvard Universitetinin mцяllim vя tяlяbяlяrinin qяdim Шяki ilя ilk tanышlыьы "Yuxarы Karvansaray" mehmanxana kompleksini ziyarяtlя baшlayыb. Kompleksin qarшыsыnda qonaqlarы шяhяr rяhbяrliiyi sяmimiyyяtlя qarшыlayыb. Шяkiyя sяfяrlяri чяrчivяsindя qonaqlar Azяrbaycan memarlыьыnыn шah яsяrlяrindяn olan Шяki Xan sarayы, hяmчinin Kiш kяndindя yerlяшяn qяdim alban mяbяdi ilя tanыш olublar. Qяdim vя mцasir Шяki ilя tanышlыq qonaqlarda zяngin tяяssцratlar yaradыb.

yevin adы ilя baьlы olduьu vurьulanыб. Bildiriliб ki, mяhz Ulu юndяrin respublika rяhbяrliyinя qayыdышыndan sonra юlkяmiz sцrяtli inkiшaf yoluna qяdяm qoyub, onun layiqli davamчыsы Иlham Яliyevin mяqsяdyюnlц siyasяti nяticяsindя юlkяmizin iqtisadi qцdrяti daha da artыb, mцstяqil Azяrbaycan dцnya birliyindя юz layiqli yerini tutub. Иyunun 14-dя Milli Qurtuluш gцnц mцnasibяtilя шяhяr rяhbяrliyi, ictimaiyyяtin nцmayяndяlяri mцstяqil Azяrbaycanыn yaradыcыsы vя qurucusu, Цmummilli lider Heydяr Яliyevin шяhяr icra hakimiyyяtinin binasыnыn qarшыsыndakы abidяsi юnцnя чiчяklяr dцzцb, Ulu Юndяrя hюrmяt vя ehtiramlarыnы, цmumxalq mяhяbbяtini nцmayiш etdiriblяr.

17 ийун - tibb iшчilяrinin peшя bayramыдыр Щямин эцн Шяkiнин “Чяляби хан” ресторанында байрам тядбири кечирилиб. Тяdbirdя шяhяr rяhbяrliyi, ictimaiyyяtin nцmayяndяlяri vя sяhiyyя iшчilяri iшtirak edib. Tяdbirdя чыxыш edяn Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin baшчыsы Elxan Usubov tibb iшчilяrini peшя bayramlarы mцnasibяtilя tяbrik edib vя onlara чяtin vя шяrяfli fяaliyyяtlяrindя uьurlar arzulayыb. O bildirib ki, юlkяmizdя sяhiyyяnin inkiшafы ilя baьlы dюvlяt sяviyyяsindя hяyata keчirilяn islahatlar юz bяhrяsini vermяkdяdir. Tibb mцяssisяlяrinin maddi-texniki bazasыnыn gцclяndirilmяsi, yeni tibbi texnologiyalarыn tяtbiqi vя baшqa geniш miqyaslы tяdbirlяr hяyata keчirilmяsi юz nюvbяsindя sяhiyyяmizin dцnya standartlarы цzrя inkiшaf etmяsinя vя beynяlxalq miqyasda Azяrbaycan sяhiyyяsinin nцfuzunun nяzяrячarpacaq dяrяcяdя artmasыna sяbяb olmuшdur.

Tяdbirdя digяr чыxыш edяnlяr son illяr яhalinin saьlamlыьыnыn qorunmasы vя tibbi xidmяtin sяviyyяsinin artыrыlmasы sahяsindя rayonda hяyata keчrilяn tяdbirlяrdяn sюz aчыblar.

Sonra tibbi xidmяtin tяшkilindя fяrqlяnяn bir qrup sяhiyyя iшчisi шяhяr icra hakimiyyяtinin Fяxri Fяrmanlarы ilя tяltif edilib. Tяdbir maraqlы konsert proqramы ilя davam edib.

Шяki mяktяblilяri son zяngin sevincini yaшaдыlar Иyunun 14-dя Шяkinin tam orta mяktяblяrini bitirяn шagirdlяr цчцn son zяng чalыnыb. Bu mцnasibяtlя keчirilяn mяrasimlяrdя mяktяblяrin kollektivi, ictimaiyyяtin nцmayяndяlяri, valideynlяr iшtirak ediblяr. “Сон зянэ” мярасимляриндя бildirilmiшdir ki, 2017-ci ildя Шяkinin цmumtяhsil mяktяblяrininin 9-cu siniflяrini 1989 nяfяr, 11-ci siniflяrini isя 1724 nяfяr шagird bitirir. Keчяn ilki mяzunlar ali mяktяblяrя qяbul imtahanlarыnda yцksяk nяticяlяr gюstяrmiшlяr. Qяbul цчцn яrizя vermiш 1141 nяfяr abituriyentdяn 656 nяfяri tяlяbя adыnы qazanmышdыr ki, onlardan da 163 nяfяri 500-dяn,61 nяfяri isя 600-dяn чox bal toplamaьa mцvяffяq olmuшlar. Bir sыra mяktяblяrin шagirdlяri respublika sяviyyяli mцsabiqяlяrdя bюyцk uьur qazanmышdыr. Qeyd olunmuшdur ki, шagirdlяrin tяlim-tяrbiyяsi ilя 3700 nяfяrdяn чox mцяllim mяшьul olmuшdur. Sevindirici haldыr ki, Шяki mцяllimlяrinin bюyцk яksяriyyяti Respublika Tяhsil Nazirliyi tяrяfindяn may ayыnda keчirilяn diaqnostik qiymяtlяndirilmя imtahalarыnda uьurla iшtirak eдиб yцksяk ballar toplamышlar.

Vurьulanmышdыr ki, respublikanыn bir sыra digяr rayonlarыnda olduьu kimi il яrzindя Шяkidя dя yeni modul tipli mяktяblяrin tikintisi aparыlmышdыr. Fazыl, Aшaьы Шabalыd vя Babaratma kяndlяrindя quraшdыrыlmыш bu cцr mяktяblяr artыq demяk olar ki, uшaqlarыn istifadяsinя verilmяk цчцn hazыrdыr. Qыrxbulaq vя Чapaьan kяndlяrindя dя bu tipli mяktяb binalarыnыn inшasы nяzяrdя tutulmuшdur. Son zяng tяdbirlяri Шяkinin 5 vя 10 №-li tam orta mяktяblяrindя яnяnяvi olaraq tяntяnяli шяkildя qeyd olunmuшdur. Mяktяblяrin rяhbяrliyi, valideynlяr vя шagirdlяr tяrяfindяn bюyцk hazыrlыq iшlяri aparыlmыш, son zяngin yцksяk sяviyyяdя, bцtцn mяzunlarыn vя iшtirakчыlarыn uzun illяr yadыnda qalacaq яlamяtdar hadisяyя чevrilmяsi цчцn яllяrindяn gяlяni etmiшlяr. 5 №-li tam orta mяktяbin 2 buraxыlыш sinfini bu il 32 шagird bitirmiшdir. Юtяn tяdris ilindя 6 nяfяr шagird 500-dяn, 2 nяfяr шagird 600-dяn чox bal toplamышdыr. 10 №-li tam orta mяktяbin 2 buraxыlыш sinfini bu il 51 шagird bitiriб. Tяhsil mцяssisяsindя 128 nяfяr mцяllim чalышыr. Bunlardan 3 nяfяr "Яmяkdar mцяllim"

adыna layiq gюrцlmцш, 1 nяfяr "Tяrяqqi" medalы, 2 nяfяr "Qabaqcыl tяhsil iшчisi" dюш niшanы ilя tяltif edilmiшdir. 2012-ci ildя mяktяb ilin "Яn yaxшы цmumtяhsil mяktяbi" mцsabiqяsinin qalibi olmuшdur.

Tяdbirlяrdя шagirdlяrin hazыrladыьы яdяbi-bяdii kompozisiyalar nцmayiш olunmuш, daha sonra son zяng чalыnmышdыr.


№ 06 (152), Ийун 2017

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ. 3

Иtaliyalы alimlяr Шякидя Шяkidя Иtaliyalы alimlяrin iшtirakы ilя ipяkчiliyin inkiшaf mяsяlяlяri mцzakirя olunub. Иyunun 19-da Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtunin baшчыsы Elxan Usubov Иtaliyanыn Milan шяhяrindя yerlяшяn Macromolekullarыn Tяdqiqi Иnstitutunun Milli Tяdqiqat Шurasыnыn яmяkdaшlarы - professor Henriette Molinari, Laura Ragonanы vя Milan Universitetinin professoru Angelo Sironi ilя gюrцшцb. Gюrцшdя AMEA Biofizika Иnstitutunun direktoru - AMEA-nыn mцxbir цzvц, professor Oktay Qasыmov vя AMEA Шяki Regional Elmi Mяrkяzin direktoru Yusif Шцkцrlц iшtirak edib. Gюrцшdя яsas mцzakirя olunan mяsяlя - Azяrbaycanda innovativ texnologiyalar яsasыnda barama vя ipяkчillik mяhsullarы istehsalыnыn hяyata keчirilmяsindя insan resursla-

rыndan istifadяnin zяruriliyinin nяzяrя alыnmasы olub. Qonaqlarыn mяlumatlarыnы dinlяdikdяn sonra Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtunin baшчыsы Elxan Usubov qeyd edib ki, Azяrbaycan ipяkчiliyinin шюhrяtini bяrpa etmяk цчцn Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяti AMEA Шяki Regional Elmi Mяrkяzi ilя sыx яmяkdaшlыq edir. Иstяr tut baьlarыnыn salыnmasы, istяrsя dя onlarыn becяrilmяsi prosesindя mцasir цsullardan istifadя цzrя, hяmчinin yerlu iqlim шяraitinя, xяstяliklяrя davamlы vя mяhsuldar tutчuluьun vя ipяk qurdu cins vя hibridlяrinin yaradыlmasы istiqamяtindя seleksiya iшlяri davam etdirilir vя bцtцn bunlar шяhяr icra hakimiyyяtinin diqqяt mяrkяzindяdir. Bildirilib ki, yцksяk dirilmя qabiliyyяtinя malik barama toxumunun hazыrlanmasыnы, adi vя sцni yemlя bяslяnяn tut ipяk qurdlarыna aqrotexniki qulluьun mцasir sяviyyяdя hяyata keчirilmяsini tяmin etmяk, tut

ipяk qurdunun xяstяliklяrinin qarшыsыnы almasы, baramanыn sяnayenin tяlяbinя цyьun nюv, kalibra vя cinsя gюrя ayrыlmasы, yemlяmя цчцn tюvsiyя olunan hяr bir tut ipяk qurdu cins vя hibridlяrindяn alыnmыш baramalardan laboratoriya шяraitin-

Колумбийалы назир: “Xan sarayыnыn mюhtяшяmliyinя, gюzяlliyinя heyran гaldыm.” Kolumbiyanыn xarici iшlяr naziri xanыm Mariya Anxela Olqin Azяrbaycana sяfяri чяrчivяsindя 16-17 iyun 2017ci il tarixdя Шяki шяhяrindя olub. Kolumbiyalы qonaq vя onu mцшayiяt edяn шяxslяr qяdim Шяkinin gюrmяli yerlяrini gяzib, tarixi mяkanlarы ilя tanыш olublar. Xanыm Mariya Anxela Olqinin Шяki ilя tanышlыьы Kiш kяndindя yerlяшяn qяdim Аlban mяbяdini ziyarяtlя baшlayыb. Qonaьыn diqqяtinя чatdыrыlыb ki, bu mяbяd eramыzыn birinci яsrindя Qafqaz Albaniyasыnda geniш yayыlan Ay mяbяdinin юzцlц цzяrindя qurulub. Яhяng daшыndan tikilяn abidя erkяn orta яsrlяrdя yaranan ilk gцmbяzli, zal tipli mяbяddir. Sonra qonaqlar "Yuxarы Baш" Dюvlяt Tarix-Memarlыq Qoruьunun яrazisinя gяliblяr. Azяrbaycan memarlыьыnыn шah яsяrlяrindяn olan Шяki xanlarыnыn sarayы ilя tanышlыq zamanы bildirilib ki, яn qяdim yaшayыш vя mяdяniyyяt mяskяnlяrimizdяn olan Шяkinin 2700 ildяn чox yaшы var. Bu qяdim diyar hяm dя dцnya vя юlkя яhяmiyyяtli tarixi-memarlыq abidяlяri ilя mяшhurdur. Шяkidя dюvlяt qeydiyyatыna gюtцrцlяn 84 tarix vя memarlыq abidяsi var.

Bildirilib ki, bina 1897ci ildя inшa edilib vя 1930-cu ildяn uшaq evi kimi fяaliyyяt gюstяrir. Uшaq evindя valideyn himayяsindяn mяhrum olan 319 yaшlarыnda uшaqlar mяskunlaшыb. Binanыn hazыrda uшaq evi цчцn istifadяyя yararsыz olduьu, buradakы mюvcud infrastrukturun uшaqlarыn rahat mяsFestivallar шяhяri kimi tanыnan Шяkidя hяr il beynяlxalq sяviyyяli bir neчя festival keчirilir. 2016-cы ildя Шяki шяhяri TЦRKSOY tяrяfindяn "Tцrk dцnyasыnыn mяdяniyyяt paytaxtы" elan edilib. Mяlumat verilib ki, Шяrq memarlыьыnыn nadir incisi hesab olunan, XVЫЫЫ яsrя aid dцnya яhяmiyyяtli nadir tarix-memarlыq abidяsi olan Шяki xanlarыnыn sarayы xalqыmыza xas olan yцksяk

Sяfяrindяn чox mяmnun qaldыьыnы sюylяyяn xanыm Mariya Anxela Olqin, Azяrbaycan xalqыnыn qonaqpяrvяrliyinin, istiqanlыlыьыnыn, yцksяk mяdяniyyяtinin vя nяzakяtliliyinin onda xoш tяяssцrat doьurduьunu bildirib.

mяdяniyyяtin, bюyцk inkiшaf yolu keчmiш xalq tяtbiqi sяnяtinin nцmunяsidir. Azяrbaycanda ilk mцstяqil xanlыьыn яsasыnы qoyan Hacы Чяlяbi xanыn nяvяsi Hцseyn xan Mцшtaьыn dюvrцndя, 17611762-ci illяrdя inшa edilяn bu bяnzяrsiz sarayыn tikintisindя mismar vя yapышqandan istifadя olunmayыb. Sarayы bяzяyяn sadя шяbяkяnin bir kvadratmetrinя 5 min, pяncяrя шяbяkяlяrin hяr kvadratmetrinя isя 14 minяdяk xыrda detal vя rяngli шцшя dцшцr. Qonaqlar sarayыn eyvanыndan Шяkinin qяdim mяhяllяlяrini seyr ediblяr. Qoruьun яrazisindя yerlяшяn vя inшa tarixi XVЫЫЫ яsrin sonuna aid edilяn "Yuxarы Karvansara" mehmanxana kompleksi ilя tanышlыq zamanы diqqяtя чatdыrыlыb ki, Шяrq memarlыьы цslubunda tikilяn bu kompleks цч yцzяdяk otaq vя zirzяmidяn ibarяtdir. XVЫЫЫ-XЫX яsrlяrdя yaxыn vя Orta Шяrq юlkяlяrindяn gяlяn tacirlяr bu karvansarayda qalыr, ticarяtlя mяшьul olurdular. Hazыrda abidя mehmanxana kimi fяaliyyяt gюstяrir. Kolumbiyanыn xarici iшlяr naziri xanыm Mariya Anxela Olqin Шяki sяfяrindяn mяmnun qaldыьыnы, шяhяrdяn zяngin tяяssцratlarla ayrыldыьыnы bildirib.

raciяtlяr hazыrlanыr vя s. Gюrцшцn sonunda qonaqlar sяmimi qarшыlanmalarыna vя onlara normal iш шяraitinin yaradыlmasыna gюrя шяhяr rяhbяrliyinя юz tяшяkkцrlяrini bildiriblяr.

Heydяr Яliyev Fondunun dяstяyi ilя Шяki qarышыq tipli uшaq evi цчцn yeni bina inшa olunacaq Heydяr Яliyev Fondunun icraчы direktoru Anar Яlяkbяrov vя Fondun Regional Иnkiшaf Иctimai Birliyinin nцmayяndяlяri Шяki qarышыq tipli uшaq evinin yerlяшdiyi binanыn hazыrkы vяziyyяti ilя tanыш olublar.

“Elя bil cяnnяtя dцшmцшяm. Юlkяnizin чox gюzяl tяbiяti var. Dцnяndяn bяri Шяkini gяzirяm. Xan sarayыnыn mюhtяшяmliyinя, gюzяlliyinя heyran qaldыm. Чox cяlbedici vя tяkrarolunmaz abidяdir. Sarayы яhatяlяyяn uca daьlar, yamyaшыl tяbiяt, hяyяtdяki hцndцr aьaclar чox xoшuma gяldi. Bu gюzяl diyara sяfяr etdiyimя gюrя юzцmц xoшbяxt sanыram.”

Kolumbiyanыn xarici iшlяr naziri xanыm Mariya Anxela Olqin шящяримиздя оларкян журналистлярля юз тяяссцратларыны беля бюлцшцб:

dя sapыn aчыlmasы vя onun texnoloji gюstяricilяrinin tяyin edilmяsi mяqsяdilя tяdbirlяr hяyata keчirilir. Bacarыqlы, peшяkar vя kreativ dцшцncяyя malik kadrlarыn hazыrlanmasыna ciddi ehtiyac olduьu nяzяrя alыnaraq, mцvafiq tяшkilatlara mц-

kunlaшmasы цчцn tam яlveriшli olmadыьы qeyd edilib. Heydяr Яliyev Fondunun nцmayяndяlяri uшaq evindя otaqlarыn movcud шяraiti ilя дя tanыш olub, Шяki шяhяrindя yeni binanыn inшasы цчцn bir sыra яrazilяrя baxыш keчiriblяr. Шяki qarышыq tipli uшaq evindя mяskunlaшan uшaqlarыn yaшayыш шяraitinin, tяlim-tяrbiyя vя asudя vaxtlarыnыn tяшkilinin yaxшыlaшdыrыlmasы mяqsяdi ilя Fondun prezidenti Mehriban Яliyevanыn tapшыrыьыna яsasяn tezliklя yeni binanыn inшasыna baшlanыlacaьы bildirilib.

Шяki UNESCO-nun Dцnya Иrsi Siyahыsыnдa namizяdдир Шяki Xan Sarayы vя Шяkinin tarixi hissяsi UNESCO-nun Dцnya Иrsi Siyahыsыna namizяdlяrin sыrasыndaдыр. Иyulun 2-dяn 12-dяk Polшanыn Krakov шяhяrindя UNESCO-nun Цmumdцnya Иrs Komitяsinin 41-ci sessiyasы keчirilяcяk. UNESCO-nun saytыna istinadla xяbяr veririk ki, Azяrbaycandan Шяki Xan Sarayы da daxil olmaqla Шяkinin tarixi hissяsi Dцnya Иrsi Siyahыsыna salыnmaq цчцn namizяdlяrin siyahыsыnda yer alыb. Xatыrladaq ki, юlkяmizin mцvafiq tяklifini UNESCOnun Dцnya Иrsi Komitяsi gюz-

dяn keчirmiш vя mцraciяtя dцzяliшlяr edilmяk цчцn Azяrbaycan tяrяfinя qaytarmыш, 2016-cы ilin fevralыnda isя Azяrbaycan tяrяfi mцvafiq dцzяliшlяri tamamlayaraq tяklifi UNESCO-ya tяqdim edib.


ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ. 4

Hяmyerlimizin 80 illik yubileyi qeyd olunub May ayыnda Bakы Beynяlxalq Mяtbuat Mяrkяzindя, Respublika Mяtbuat Шurasыnыn tяшkilatчыlыgы ilя uzun mцddяt elm, яdяbiyyat vя mяtbuat sahяsindя sяmяrяli fяaliyyяt gюstяrmiш hяmyerlimiz Цlkяr xanыm Hцseynovanыn 80 illik yubileyi qeyd olunmuшdur. Цlkяr Иbrahim qыzы Hцseynova (Rяhimova) 1937-ci ilin aprelin 24-dя Шяki шяhяrindя anadan olub. 1955-ci ildя Bakыdakы 132 saylы mяktяbi bitirиб Azяrbaycan Dюvlяt Universitetinin filologiya fakцltяsinя daxil olub.

№ 06 (152), Ийун 2017

Дюvlяt qulluqчularыnыn peшя bayramы Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin akt zalыnda 23 iyun - Dюvlяt qulluqчularыnыn peшя bayramы gцnцnя hяsr olunmuш yыьыncaq keчirilib.

verilir. Dюvlяt qulluqчularыnыn sosial mцdafiяsinin gцclяndirilmяsi ilя baьlы hяyata keчirilяn tяdbirlяr, onlara verilяn imtiyazlar dюvlяtimizin baшчыsыnыn bu

Tяdbiri giriш sюzц ilя Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяti baшчыsыnln birinci mцavini Hяsяn Hяsяnov aчыb. O dюvlяt qulluqчularыnы peшя bayramы mцnasibяtilя tяbrik edib. Sonra Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяti Baшчыsы Aparatыnыn шюbя mцdiri Daшqыn Mikayыlovun mяruzяsi dinlяnilib. Mяruzяdя юlkяmizdя demokratik vя hцquqi dюvlяt quruculuьunda цmummilli lider Heydяr Яliyevin xidmяtlяrindяn яtraflы bяhs edilib, hяyatыmыzыn bцtцn sahяlяrindя olduьu kimi, dюvlяt

qяbildяn olan vяtяndaшlara diqqяt vя qayьыsыnыn bariz nцmunяsidir. Чыxышlarda vurьulanыb ki, dюvlяt qulluqчularыnыn fяaliyyяti hяmiшя cяmiyyяtin diqqяt mяrkяzindя olur, onlarыn hяr bir addыmы, hяrяkяti siravi vяtяndaшlar tяrяfindяn diqqяtlя izlяnilir, vяtяndaш юz gцndяlik hяyatыnda rastlaшdыьы problemlяrin hяllindя dюvlяt qulluqчularыna bюyцk цmidlяr bяslяyir. Dюvlяt qulluqчusu da, юz nюvbяsindя, ona bяslяnяn цmidlяri mцtlяq doьrultmalыdыr.

Шяки Бялядиййясинин коллективи бцтцн Шякилиляр адындан Цлкяр ханымы анадын олмасынын 80 иллик йубилейи мцнясибяти иля сямими тябрик едир. Оna щяйатда ян бюйцк немят олан ъан саьлыьы, узун юмцр, елми вя ядяби йарадыъылыьында yeniyeni наилиййятляр arzulayыr.

Йубилей тядбириндя: Азярбайъан Мятбуат Шурасынын сядри Яфлатун Амашов, Цлкяр ханым вя профессор Ширмяммяд Щцсейнов.

1966-cы ildяn "Elm vя hяyat" jurnalыnda яmяk fяaliyyяtinя baшlayыb. Яvvяl шюbя mцdiri, 19931995-ci illяrdя baш redaktorun mцavini, 1995-1997ci illяrdя baш redaktor vяzifяlяrindя чalышыb. Hal-hazыrda AMEA -nыn Nizami adыna Яdяbiyyat Иnstitunda elmi fяaliyyяt gюstяrir. 45 il яrzindя чap olunmuш yцzlяrlя mцxtяlif janrlы elmipublisistik mяqalяlяrinin bir qismi 2004-cц ildя nяшr edilmiш ""Elm vя hяyat"ыn iшыьыnda" adlы kitabыnda toplanmышdыr. Цлкяр Hцseynova 1977-ci ildяn Azяrbaycan Jurnalistlяr Birliyinin цzvцdцr. "Vяtяn" Media Diplomuna, 2 dяfя Azяrbaycan Jurnalistlяr Birliyinin Zяrdabi Diplomuna, 2 dяfя Azяrbaycan KИV iшчilяri Hяmkarlar Иttifaqыnыn "Qыzыl qяlяm" mцkafatыna layiq gюrцlцb. 2010-cu ildя ися AMEA-nыn Fяxri Fяrmanы ilя tяltif olunub. Xatыrladaq ki, Цlkяr ханым tanыnmыш tяdqiqatчы jurnalist, professor Шirmяmmяd Hцseynovun hяyat yoldaшыdыr.

Шяhяr Иcra Hakimiyyяti baшчыsыnln birinci mцavini Hяsяn Hяsяnov Эянъляр вя идман идарясинин ряиси Вцгар Исэяндярова fяxri fяrman тягдим едяркян. qulluqчularыnыn iшinin tяшkili prosesinin dя Ulu Юndяrin adы ilя sыx baьlы olduьu vurьulanыb. Bildirilib ki, цmummilli lider Heydяr Яliyevin dюvlяt quruculuьu siyasяti hazыrda Prezident Иlham Яliyev tяrяfindяn uьurla davam etdirilir, respublikamыzda dюvlяt idarяetmя sisteminin, o cцmlяdяn dюvlяt qulluьunun tяkmillяшdirilmяsi цчцn mцhцm iшlяr gюrцlцr. Юlkя rяhbяrliyi tяrяfindяn dюvlяt idarячiliyi цчцn peшяkar kadrlarыn hazыrlanmasы vя formalaшdыrыlmasы iшinя, kadrlarыn dцzgцn yerlяшdirilmяsinя, dюvlяt qulluьunda чalышanlarыn yцksяk keyfiyyяtя malik olmasыna bюyцk юnяm

Qeyd olunub ki, bu gцn dюvlяt vя vяtяndaш cяmiyyяti quruculuьu prosesindя dюvlяt qulluьunun tяшkili tamamilя yeni prinsiplяrя яsaslanыr, dюvlяtlя vяtяndaш arasыnda inam vя etimad bяrqяrar olur. Hяyata keчirilяn dюvlяt qulluьu siyasяti qanunчuluq, hesabatlыlыq, шяffaflыq, cavabdehlik prinsiplяrinя яsaslanan dюvlяt idarячiliyi sisteminin daha sяmяrяli inkiшaf etdirilmяsinя xidmяt edir. Yыьыncaьыn sonunda dюvlяt orqanlarыnda sяmяrяli fяaliyyяtinя gюrя bir qrup dюvlяt qulluqчusuna шяhяr icra hakimiyyяtinin fяxri fяrmanlarы tяqdim olunub.

Kiш чayы цzяrindя yeni kюrpц инша едилир Шяki rayonu Kiш чayы цzяrindя kюrpцnцn bяrpasы haqqыnda Azяrbaycan Respublikasы Prezidentinin Sяrяncamыna uyьun olaraq tikinti iшlяri davam etdirilir. "Azяravtoyol" Aчыq Sяhmdar Cяmiyyяtindяn bildiriblяr ki, yeni inшa edilяn kюrpцnцn uzunluьu 88.2 metr, hяrяkяt hissяsi 8 metr vя hяr bir tяrяfdя vяtяndaшlarыn rahat vя tяhlцkяsiz hяrяkяtini tяmin etmяk mяqsяdilя 1.5 metr enindя piyada sяkilяri dя daxil

olmaqla цmumi eni 11 metrdir. Kюrpц orta dayaqsыz bir aшыrыmlы (81 metr) inшa olunacaq vя чay yataьыndan hцndцrlцyц 7 metr olacaq. Bu isя юz nюvbяsindя gяlяcяkdя sel sularыnыn kюrpцyя zяrяr vurmasыnыn qarшыsыnы almыш olacaq. Kюrpцnцn kяnar dayaqlarыnыn tikintisi artыq yekunlaшыb vя hazыrda kюrpцnцn aшыrыm hissяsinin yыьыlmasы iшlяri aparыlыr. Bu iшlяr yekunlaшandan sonra kюrpцnцn hяrяkяt hissяsinin inшasы iшlяrinя baшlanыlacaq.

Чayda sel sularы nяzяrя alыnaraq kюrpцnцn tяhlцkяsizliyini tяmin etmяk цчцn qabaqlayыcы vя profilaktiki tяdbirlяr hяyata keчirilir. Layihя чяrчivяsindя чayda su axыnыn tяmizlяnmяsi vя yaшayыш mяntяqяsini sel sularыndan qorumaq цчцn saь sahildя mюvcud qazma-doldurma svay яsaslы monolit beton istinad divarlarыnыn 32 metr hissяsinin hцndцrlцyц artыrыlыb, sol sahildя isя 45 metr uzunluьunda yeni su tяnzimlяyici qurьu inшa olunub.


ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

№ 06 (152), Ийун 2017

"Milli irs mцkafatы" Шякидя "Yuxarы Baш" Dюvlяt tarix-memarlыq qoruьuнун директору тялтиф едилиб. Сюзцэедян мцкафатландырма мярасиминдя Шяki шяhяr "Yuxarы Baш" Dюvlяt tarixmemarlыq qoruьunun direktoru Tяranя ханым Abdullayeva да mяdяni irsin qorunmasы vя tяdqiqi sahяsindяки xidmяtlяrinя gюrя Mяdяniyyяt vя Turizm Nazirliyinin fяxri fяrmanы ilя tяltif edilib. Шяki Бялядиййясинин kollektivi, бцтцн Шякилиляр адындан yцksяk mцkafat алмасы mцnasibяtilя Tяranя xanыmы tяbrik edir, ona gяlяcяk iшlяrindя йениyeni nailiyyяtlяr arzulayыr.

Тяраня ханым (солда) мцкафат алан мядяниййят ишчиляри иля бирликдя Бу йахынларда Azяrbaycan Respublikasы Prezidentinin Ишlяr Иdarяsinin Rяsmi Qяbullar Sarayыnda Beynяlxalq Abidяlяr vя Tarixi Yerlяr Gublikaц mцnasibяti иля Mяdяniyyяt vя Turizm Nazirliyinin tяsis etdiyi "Milli irs mцkafatы"nыn tяqdimetmя mяrasimi keчirilib.

сящ. 5

"Vяtяnin mцdafiяsinя hazыram!" Иyunun 12-dя Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяti ilя Sяfяrbяrlik vя Hяrbi Xidmяtя Чaьыrыш цzrя Dюvlяt Xidmяtinin Шяki rayon шюbяsinin birgя tяшkilatчыlыьы ilя Шяki шяhяrindя "Vяtяnin mцdafiяsinя hazыram!" mюvzusunda tяdbir keчirilib.

Dюvlяt himninin sяslяndirilmяsi ilя baшlayan tяdbirdя Azяrbaycanыn яrazi bцtюvlцyц vя suverenliyi uьrunda шяhid olmuш Vяtяn юvladlarыnыn xatirяsi bir dяqiqяlik sцkutla anыlыb. Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяti baшчыsыnыn birinci mцavini Hяsяn Hяsяnov чыxыш edяrяk, gяnclяrin vяtяnpяrvяrlik ruhunda tяrbiyяsindя belя tяdbir-

danышыb. Шюбянин ряиси бildirib ki, юtяn ilin aprel dюyцшlяrindя, hяmчinin sonrakы dюvrlяrdя Azяrbaycan Ordusunun cяbhя xяttindя dцшmяni aьыr mяьlubiyyяtя uьratmasы iшьal altыndakы torpaqlarыmыzыn azad edilяcяyi gцnцn yaxыnda olduьundan xяbяr verir. "Mяn яminяm ki, яsgяr olmaьa, Vяtяni qorumaьa hazыrlaшan hяr bir Azяrbaycan gяnci юzцnя Mцbarizi, Fяridi, Ramili vя digяr qяhrяman Vяtяn oьullarыnы nцmunя gюtцrяcяk, yцksяk nizam-intizamlы, dюzцmlц, cяsur, vяtяnpяrvяr bir gяnc kimi яsgяri borcunu lяyaqяtlя yerinя yetirяcяklяr", - deyя Asяf Яhmяdov vurьulayыb.

lяrin яhяmiyyяtini yцksяk qiymяtlяndirib. Bildirib ki, hяr bir Azяrbaycan vяtяndaшы, o cцmlяdяn шяkililяr Vяtяnimizin mцdafiяsinя, iшьal altыndakы torpaqlarыmыzыn azad edilmяsinя hяr an hazыrdыrlar. Sяfяrbяrlik vя Hяrbi Xidmяtя Чaьыrыш цzrя Dюvlяt Xidmяti Шяki rayon шюbяsinin rяisi, polkovnik Asяf Яhmяdov чыxышыnda яsasы цmummilli lider Heydяr Яliyev tяrяfindяn qoyulan, Azяrbaycan Respublikasыnыn Prezidenti vя Silahlы Qцvvяlяrin Ali Baш Komandanы Иlham Яliyev tяrяfindяn uьurla davam etdirilяn ordu quruculuьu prosesindяn, bu sahяdя яldя olunan uьurlardan

Sonra Шяki шяhяr-rayon Polis Шюbяsinin rяisi, polkovnik Яbцlfяt Rzayev, rayon prokuroru Elmar Camalov, Qarabaь mцharibяsi яlillяri, veteranlarы, шяhid ailяlяri Иctimai Birliyi Шяki rayon шюbяsinin sяdri Mяmmяdnuru Яzizov чыxыш edяrяk, gяnclяrя tюvsiyяlяrini bildirib, onlarыn Vяtяnimizin mцdafiяsi, tariximizin, milli-mяnяvi dяyяrlяrimizin qorunmasы vя tяbliьindя fяal iшtirak etdiklяrini, elm, tяhsil, mяdяniyyяt, idman vя digяr sahяlяrdя yцksяk nailiyyяtlяr qazandыqlarыnы, dюvlяtчilik яnяnяlяrini daim uca tutduqlarыnы vurьulayыblar. Tяdbir яdяbi-bяdii kompozisiya ilя baшa чatыb.

Sabit Rяhman adыna Шяki Dюvlяt Dram Teatrыnda keчirilяn tяdbirdя orta mяktяblяrin yuxarы sinif шagirdlяri, шяhid ailяlяrinin цzvlяri, Qarabaь mцharibяsinin veteranlarы, gяnclяr iшtirak ediblяr.

Тяраня Яли Гызы Абдуллайева Мядяни ирсин горунмасы вя тяблиьиндяки хидмятляриня эюря ТЯЛТИФ ОЛУНУР

Pensiya sistemindя edilяn yeni dяyiшikliklяr bir sыra suallar doьurub...

Йaranmыш suallar яtrafыnda iqtisadчы-alim Vцqar Bayramov bяzi mяqamlara aydыnlыq gяtirib. O, яhalini maraqlandыran 10 suala яtraflы izahat verib. 1. Яmяk pensiyasы almaq цчцn yыьыm mяblяьi nя qяdяr olmalыdыr? Cavab: Yeni dяyiшikliklяrя яsasяn pensiyada olmaq yaшы orta hesabla 12 il nяzяrdя tutulduьundan vя minimum pensiya mяblяьinin 110 manat olduьundan tяlяb edilяn minimum yыьыm mяblяьi aшaьыdakы kimi hesablanыr: 12 il X 12 ay X 110 manat = 144 X 110 manat = 15 840 manat Demяli, яmяk pensiyasыnыn alыnmasы цчцn 15.840 manat yыьыm tяlяb edilir. 2. Яgяr pensiya yaшыnadяk 15.840 manat yыьыmaq mцmkцn olmayыbsa, o zaman pensiyaya чыxmaq цчцn hяmin mяblяьi necя artыrmaq olar? Cavab: Яgяr vяtяndaшыn pensiya yaшы tamam olubsa vя onun hesabыnda 15.840 manat yoxdursa, o zaman dяyiшikliyя яsasяn hяmin mяblяьi 2 halda artыrmaq mцmkцndцr: - Hяmin шяxsin yыьыm hesabы aчыq qalыr vя bu zaman hяmin шяxs iшlяmяkdя davam edib hesabыna яlavя vяsait юdяyя bilяr;

- Vяtяndaш qalan fяrqi birbaшa naьd шяkildя hesabыnda yerlяшdirя bilяr. Mяsяlяn, pensiya yaшы tamam olan шяxsin hesabыnda 10.000 manat var vя 5.840 manat kяsir галыб. Bu zaman hяmin шяxs юzц vя ya юvladы vя hяtta iшlяdiyi tяшkilat belя hяmin pulu юdяyяrsя o яmяk pensiyasы almaq hцququ qazana bilir. 3. Яgяr tяlяb edilяn yыьыm mцmkцn olmayыbsa vя hesaba яlavя юdяniш imkanы yoxdursa, bu halda яmяk pensiyasы ala bilяrmi? Cavab: Dяyiшikliklяр bu halda istisnalar nяzяrdя tutub. Яgяr vяtяndaш 25 il vя daha чox яmяk fяaliyyяti ilя mяшьul olub hяmin mцddяtdя hяr aй sosial юdяniш edibsя, o zaman hesabыnda hansы mяblяьin olmasыndan asыlы olmayaraq minimum mяblяьdя яmяk pensiyasы ala bilir. Mяsяlяn, pensiya yaшы tamam olan vяtяndaшыn yыьыm hesabыnda 7 min manat vяsait var, amma 25 il iш tяcrцbяsinя malikdirsя, o zaman da pensiya almaq hцququna malik olur. 4. Pensiya yaшы чatan шяxsin yыьыm hesabыnda mini-

mum mяblяьdяn чox vяsait var, amma onun iш tяcrцbяsi 12 ildяn azdыr vя bu zaman яmяk pensiyasы ala bilяrmi? Cavab: Yeni dяyiшikliklяrя яsasяn 12 illik minimum iш tяcrцbяsi lяьv edilib. Bu baxыmdan, яgяr minimum mяblяь, hяtta 5 il яrzindя yыьыlsa belя hяmin шяxs яmяk pensiyasы almaq hцququna malikdir 5. Яmяk pensiyasыna pensiya yaшы tamam olmadan чыxmaq mцmkцndцrmц? Cavab: Bu hal yeni dяyiшikliklяrя daxil edilmяyib vя gюzlяnilir ki, nюvbяti dяyiшikliklяrdя bu nяzяrя alыnacaq. Bu isя o demяkdir ki, mюvcud qaydalar pensiya yaшы tamam olmadan pensiya almaq hцququ vermir. Yяni, vяtяndaш hяtta minimum yыьыm mяblяьini daha tez toplasa belя pensiya yaшы tamam olandan sonra ondan istifadя edя bilяr. 6. Sosial юdяniшlяrin neчя faizi vяtяndaшыn hesabыnda яks olunur? Cavab: Yeni qaydalara яsasяn, sosial юdяniшlяr tam olaraq 100 faiz hesabda saxlanыla-

caq. Son dяyiшikliklяrяdяk юdяniшlяrin 50 faizi yыьыm hesabыnda яks olunurdu, digяr yarыsы cari xяrclяr цчцn istifadя edilirdi. 7. 2006-cы ildяn mюvcud dяyiшikliklяrяdяk olan dюvrdя sosial юdяniшlяrin yыьыm hesabыnda яks olunmayan hissяsi, yяni 50 faizi hesablara qaytarыlacaqmы? Cavab: Mюvcud dяyiшikliklяrя яsasяn, sюzцgedяn mцddяtdя hesabda яks olunmayan vяsait 10 faiz hesabыn idarяedilmяsi vя s. xяrclяr цчцn чыxыlmaqla digяr bцtцn qalan hissяsi yыьыm hesabыna яlavя edilяcяk. 8. Minimumdan artыq yыьыmlar edяn ancaq pensiya yaшы чatmamыш vя ya pensiya almaьa baшladыqdan bir mцddяtdяn sonra dцnyasыnы dяyiшяn vяtяndaшlarыn yыьыmlarы hansы hallarda onuн varisinя юdяnilяcяk? Cavab: Ailяdя яlilliyя gюrя pensiya alan, yaшы 18-я (яyanы ali tяhsil alanlar цчцn 23) чatmayan юvladы varsa vя ya hяyat yoldaшы pensiya alan шяxslяr olarsa bu yыьыmdan faydanala bilяcяk.

Mяsяlяn, rяhmяtя gedяn ailя baшчыsыnыn yцksяk яmяk haqqы ilя чalышыb vя onun hesabыnda daha bюyцk mяblяьdя vяsait yыьыlыb. Amma onun hяyat yoldaшыnыn pensiya mяblяьi aшaьыdыr. Bu zaman o, юz pensiyasыndan imtina edib rяhmяtя getmiш hяyat yoldaшыnыn pensiyasыnы ala bilяr. 9. Xidmяti mцqavilя ilя чalышanlar яmяk pensiyasы ala bilяcяklяr? Cavab: Yыьыm hesabыnda vяsaitin яmяk, yoxsa xidmяti mцqavilяsi ilя toplanmasыnыn heч bir fяrqi yoxdur. Minimum mяblяь yыьan шяxs pensiya hцququ яldя edяcяk. 10. 25 illik iш stajы ilя baьlы istisna xidmяt mцqavilяsi ilя чalышanlara aiddirmi? Cavab: 25 il iшlяyяn vя aylыq sosial юdяniшlяr edяn hяr bir vяtяndaш яmяk vя xidmяt mцqavilяsi ilя чalышmasыndan asыlы olmayaraq vя hesabыndakы vяsaitin mяblяьinя baxmayaraq pensiya ala bilяcяk.

Saglamheyat.com


сящ. 6

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

№ 06 (152), Ийун 2017

“ИПЯК ЙОЛУ” ВЫЫЫ БЕЙНЯЛХАЛГ Qяdim Шяki nюvbяti mюhtяшяm musiqi bayramыna ev sahibliyi eтди. Mяdяniyyяt vя Turizm Nazirliyi, Azяrbaycan Bяstяkarlar Иttifaqы vя Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin birgя tяшkilatчыlыьы ilя keчirilяn вя Tцrkiyядян, Yaponiyaдан, Polшaдан, Macarыstanдан, Иranдан, Gцrcцstandan gяlmiш rяqsmusiqi qruplarы, ifaчыlar, hяmчinin Azяrbaycanыn tanыnmыш musiqi kollektivlяri дя иштирак едян Шяki "Иpяk Yolu" VЫЫЫ Beynяlxalq Musiqi Festivalынын иyunun 27-dя axшam saatlarыnda "Marxal" mцalicя-istirahяt kompleksinin Yay Teatrыnda tяntяnяli aчыlыш mяrasimi keчirilди. Mяrasimdя festivalыn tяшkilatчы qurumlarыnыn rяhbяrlяri, шяhяr ictimaiyyяtinin nцmayяndяlяri, musiqisevяrlяr iшtirak ediрдиляр. Тядбирдя фестивалын bяdii rяhbяri, Azяrbaycan Bяstяkarlar Иttifaqыnыn sяdri, UNESCO-nun Sцlh artisti Firяngiz Яlizadя чыxыш edяrяk mюhtяшяm musiqi bayramы kimi gюzяl bir яnяnяyя чevrilяn vя artыq sяkkizinci dяfяdir keчirilяn Шяki "Иpяk Yolu" Beynяlxalq Musiqi Festivalыnыn bu dяfя dя шяkililяrя vя qonaqlara unudulmaz anlar yaшadacaьыnы bildirди. Фирянэиз ханым ялавя етди ки, бu festivalыn юzяlliyi ondan ibarяtdir ki, tяdbir чяrчivяsindя keчirilяn konsertlяr Шяkinin tarixi mяkanlarыnda, memarlыq abidяlяrinin юnцndя tяшkil edilir. Bununla da "festivallar шяhяri" Шяkinin tarixi, memarlыьы,

sяnяtkarlыьы, folkloru geniш шяkildя tяbliь olunur. Bildirilди ki, 2017-ci ilin Prezident Иlham Яliyev tяrяfindяn "Иslam Hяmrяyliyi Иli" elan edilmяsi ilя яlaqяdar builki festivalda mцsяlman юlkяlяrindяn olan iшtirakчыlara цstцnlцk verilib. Festivalыn proqramыnda, hяmчinin Azяrbaycan musiqi mяdяniyyяti dя geniш tяmsil olunduьunu bildirяn Firяngiz Яlizadя deyib: "Иnanыrыq ki, musiqi, dostluq vя hяmrяylik bayramыna чevrilяcяk Шяki "Иpяk Yolu" VЫЫЫ Beynяlxalq Festivalы yenя dя insanlarыn qяlbindя gюzяl duyьular, silinmяz izlяr buraxacaq". Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin baшчыsы Elxan Usubov qяdim mяdяniyyяt mяrkяzlяrindяn olan Шяkinin beynяlxalq festivallarыn keчirilmяsi цчцn gюzяl mяkan olduьunu, onun artыq "festivallar шяhяri" kimi tanыndыьыnы vurьulaды. Иъра башчысы ону дя гейд етди ки, hяr il bu шяhяrdя keчirilяn beynяlxalq festivallarda dцnyanыn bir чox xarici юlkяlяrindяn gяlmiш musiqi kollektivlяri, sяnяtчilяr iшtirak edirlяr. "Иpяk Yolu" Beynяlxalq Musiqi Festivalы isя Шяkinin mяdяni hяyatыnda чox bюyцk hadisяdir. Юlkяmizdя mяdяni irsin qorunub saxlanmasыna, xalqыmыza xas zяngin mяdяniyyяtin tяbliь olunmasыna daim yцksяk diqqяt vя qayьы gюstяrildiyini bildirяn Elxan Usubov Prezident Иlham Яliyevin vя Azяrbaycan Respublikasыnыn Birinci vitse-

Firяngiz Яlizadя: “Иnanыrыq ki, festivalыmыz yenя dя musiqi, dostluq vя hяmrяylik bayra mыna чevrilяcяk.”

Artыq sяkkizinci dяfяdir ki, biz Шяkidя "Иpяk Yolu" Beynяlxalq Musiqi Festivalыna baшlayыrыq. Mцxtяlif mяdяniyyяtlяrin fцsunkar tяbiяt qoynunda qovuшduьu bu mяkanda yenя dя dцnya musiqi sяnяtinin parlaq nцmunяlяrindяn ibarяt rяngarяng konsert proqramlarы tяqdim edilяrяk musiqisevяrlяrя xoш bayram ovqatы bяxш olunacaq. Bu sюzlяri Шяki "Иpяk Yolu" VЫЫЫ Beynяlxalq Musiqi Festivalыnыn bяdii rяhbяri, Azяr-

baycan Bяstяkarlar Иttifaqыnыn sяdri, UNESCO-nun Sцlh Artisti Firяngiz Яlizadя festivalыn aчыlыш mяrasimindя jurnalistlяrя mцsahibяsindя deyib. Festivalыn proqramыnыn hяmiшяki kimi, чox zяngin olduьunu vurьulayan F.Яlizadя 2017-ci ilin Azяrbaycan Prezidenti Иlham Яliyev tяrяfindяn "Иslam Hяmrяyliyi Иli" elan edilmяsi ilя яlaqяdar builki festivalda mцsяlman юlkяlяrindяn olan iшtirakчыlara цstцnlцk verildiyini diqqяtя чatdыrыb. Qeyd edib ki, hяmiшя olduьu kimi, yenя dя qardaш Tцrkiyяdяn vя Иrandan gяlmiш musiqi kollektivlяri maraqlы konsert proqramlarы ilя tamaшaчыlarы sevindirяcяklяr. Bundan яlavя, mцxtяlif xarici юlkяlяrdяn, o cцmlяdяn Yaponiyadan, Polшadan, Macarыstandan vя Gцrcцstandan dяvяt olunmuш kollektivlяr festival iшtirakчыlarыna vя шяkililяrя яnяnяvi milli incяsяnяtin qяdim mяrasimlяrlя mцшayiяt olunan teatrlaшdыrыlmыш konsertlяrini nцmayiш etdirяcяklяr. "Иnanыrыq ki, musiqi, dostluq vя hяmrяylik bayramыna чevrilяcяk Шяki "Иpяk Yolu" VЫЫЫ Beynяlxalq Musiqi Festivalы yenя dя insanlarыn qяlbindя gюzяl duyьular, silinmяz tяяssцratlar yaradacaq", - deyя Firяngiz Яlizadя bildirib.

Фестивалын аылыш мярасиминдя: Azяrbaycan Bяstяkarlar Иttifaqыnыn sяdri Firяngiz Яlizadя вя Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin baшчыsы Elxan Usubov prezidenti, UNESCO-nun xoшmяramlы sяfiri Mehriban Яliyevanыn bu sahяdя gюrdцyц iшlяrin яhяmiyyяtini xцsusi vurьulaды. О, гейд етди ки, 2016-cы ildя Шяkinin TЦRKSOY tяrяfindяn "Tцrk dцnyasыnыn mяdяniyyяt paytaxtы" elan olunmasы vя "paytaxt ili" чяrчivяsindя keчirilяn Шяki "Иpяk Yolu" VЫЫ Beynяlxalq Musiqi Festivalы Шяki шяhяrinin, eyni zamanda, nadir Azяrbaycan mяdяniyyяtinin tяbliьindя яhяmiyyяtli rol oynayыb. Diqqяtя чatdыrыlды ki, Шяkinin mяdяni inkiшafыnыn sцrяtlяndirilmяsinя gюstяrdiyi

bюyцk dяstяyя, шяhяrin zяngin mяdяni irsinin dцnya sяviyyяsindя tanыdыlmasы vя tяbliьi sahяsindя xidmяtlяrinя gюrя Firяngiz Яlizadя "Шяkinin fяxri vяtяndaшы" adыna layiq gюrцlцb. Rяsmi hissяdяn sonra musiqisevяrlяrя festivalыn ilk konserti - Яmяkdar Иncяsяnяt Xadimi, bяstяkar Aygцn Sяmяdzadяnin mцяllif gecяsi tяqdim olunду. Gecяdя solistlяr - Xalq Artisti Яnvяr Sadыqov (qarmon), Яmяkdar artistlяr Иlqar Muradov, Elnur Яhmяdov (ka-

manчa), Aygцn Bяylяr, Nurlan Nюvrяsli, mцьяnnilяr Leyla Иdrisova, Vцsal Hacыyev vя baшqalarы bяstяkarыn яsяrlяrini sяslяndirдиlяr. Onlarы Xalq Artisti Teymur Gюyчayevin bяdii rяhbяrliyi vя dirijorluьu ilя Qara Qarayev adыna Azяrbaycan Dюvlяt Kamera Orkestri mцшayiяt edib. Uьurla baшa чatan konsertin sonunda Aygцn Sяmяdzadяyя vя orkestrin bяdii rяhbяri Teymur Gюyчayevя xatirя hяdiyyяsi - festivalыn simvolu tяqdim olunду.

(Давамы 7-ъи сящифядя)

Йаponiya musiqiчиляринин консерти

Сяfir Teruyuki Katoriнин чыxышы

Festivalын икинъи эцнц - ийunun 28-dя "Marxal" istirahяt kompleksinin Yay Teatrыnda Yaponiyanыn "VaLiqa" musiqi qrupunun konserti olду. Konsertdяn яvvяl Yaponiyanыn юlkяmizdяki sяfiri Teruyuki Katori чыxыш edяrяk Шяki шяhяrindя keчirilяn musiqi festivalыnda iшtirak etmяkdяn qцrur duyduьunu bildirди. Sяfir qeyd етди ki, bu il Yaponiya ilя Azяrbaycan arasыnda diplomatik яlaqяlяrin qurulmasыnыn 25 ilи tamam olur. Bununla яlaqяdar olaraq 2017ci ildя юlkяmizdя bir sыra tяdbirlяrin hяyata keчirilmяsi planlaшdыrыlыr. Шяkidя keчirilяn festivalda Yaponiya musiqiчilяrinin iшti-

rakы bu baxыmdan чox яlamяtdardыr. Сonra Йапонийа musiqi qrupu tamaшaчыlar qarшыsыnda rяngarяng konsert proqramы ilя чыxыш eтди. Qrupun цzvlяri Yamanaka Nobutonun, Sai Hidetoшinin vя Takaku Teritoшinin яnяnяvi yapon musiqi alяtlяri olan шamisen, vadaiko vя zяrb alяtlяrindя tяqdim etdiklяri musiqi nюmrяlяri tamaшaчыlar tяrяfindяn bюyцk maraqla qarшыlanды. Tamaшaчыlar qrupun цzvlяrinin konsertin sonunda ifa etdiklяri Azяrbaycan himnini ayaq цstdя alqышlarla qarшыlaдыlar. Konsertin sonunda ansambla festivalыn rяmzi simvolu tяqdim olunду.


№ 06 (152), Ийун 2017

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ. 7

МУСИГИ ФЕСТИВАЛЫ (Яввяли 6-ъы сящифядя) Шяkidя uьurla davam edяn "Иpяk Yolu" VЫЫЫ Beynяlxalq Musiqi Festivalыnыn ikinci gцnц axшam Шяki Хan sarayыnыn hяyяtindя tamaшaчыlara polyak mцьяnnisi Ania Broda vя Macarыstanыn "Guessous Mesi Trio" qrupunun konsert proqramы tяqdim olunду. Konsertin яvvяlindя mяlumat verilди ki, Ania Broda polyak musiqi sяhnяsindя nadir simalardan biridir. Etno, caz, xalq musiqisi vя pop цslubunda ifa edяn, eyni zamanda, uшaq musiqi яsяrlяrinin mцяllifi olan Ania Broda sяsinin dяrin tonu, melodiyanыn яsrarяngiz tяsiri ilя dinlяyicini valeh edir.

Takaku Terutoшi,

Cahangir Ca-hangirov adыna Xorunun чыxышы ilя baшlaды. Xorun ifasыnda Cюvdяt Hacыyevin, Цzeyir Hacыbяylinin, Mцslцm Maqomayevin яsяrlяri vя Azяrbaycan xalq mahnыlarы sяslяnдирилди. Tяdbirdя festivalыn bяdii rяhbяri, Azяrbaycan Bяstяkarlar Иttifaqыnыn sяdri Firяngiz Яlizadя чыxыш edяrяk, Cюvdяt Hacыyevin yaradыcыlыьы barяdя geniш mяlumat verди. О, диггятя чатдырды ки, gюrkяmli bяstяkarыn 100 illik yubileyinin keчirilmяsi Azяrbaycanыn mяdяni hяyatыnda чox bюyцk hadisяdir. Mяlumat verilди ki, Azяrbaycan Televiziya vя Radiosunun Xoru 1936-cы ildя dahi bяstяkar Цzeyir Hacыbяyli tяrяfindяn yaradыlыb. Kollektivin ilk bяdii rяhbяri

Аниа Брода,

Konsertdя beynяlxalq mцsabiqяlяr laureatы Taleh Yяhyayev (bariton), Dilarя Kяrimova (piano), hяmчinin Шяki Dюvlяt Regional Kollecin xoru vя kamera ansamblы, tяlяbяlяri geniш konsert proqramы ilя чыxыш ediblяr. Sonda Cюvdяt Hacыyevin oьlu, musiqiшцnas Иsmayыl Hacыyev tяdbirin yцksяk sяviyyяdя tяшkilinя gюrя festivalыn rяhbяrliyinя minnяtdarlыьыnы bildirди.

***

Иyunun 30-da axшam "Marxal" mцalicя-istirahяt kompleksinin Yay Teatrыnda musiqisevяrlяrя Gцrcцstanыn "Tolige" uшaq xoreoqrafik ansamblыnыn konserti tяqdim olunду. Konsertin яvvяlindя mя-

Исмайыл Щаъыйев,

Festivalыn sonuncu gцnц - iyulun 1-dя gцnorta saatlarыnda tamaшaчыlara Azяrbaycan Respublikasы Dюvlяt Sяrhяd Xidmяtinin Nцmunяvi-Hяrbi Orkestrinin konserti tяqdim olunду. Оркестр щаггында мяlumat verilди ki, Dюvlяt Sяrhяd Xidmяtinin Nцmunяvi-Hяrbi Orkestri ilk dяfя 2004-cц il iyunun 21-dя Prezident Иlham Яliyevin Xudat Sяrhяd Dяstяsinя sяfяri zamanы чыxыш edib. Hяmin vaxtdan Hяrbi Orkestr Dюvlяt Sяrhяd Xidmяtindя, elяcя dя respublikamыzda keчirilяn mцxtяlif mяdяni-kцtlяvi tяdbirlяrdя fяal iшtirakы ilя seчilir. Kollektiv Sяrhяd Xidmяtinin hяrbi qulluqчularыnыn dюyцш ruhunun yцksяldilmяsi, asudя vaxtlarыnыn sяmяrяli tяшkili mяqsяdi ilя tez-tez

Ramin Qяznяvi,

Yaponiyanыn "Va-Liqa" musiqi qrupunun prodцseri:

polшalы mцьяnni, sinc ifaчыsы vя bяstяkar:

эюркямли bяstяkar Ъювдят Щаъыйевин oьlu, musiqiшцnas:

"Tяbriz" rяqs qrupunun rяhbяri, xanяndя:

- Mяn artыq dюrdцncц dяfяdir ki, Azяrbaycandayam. Шяkidя keчirilяn bu gюzяl musiqi festivalыnda юtяn il dя iшtirak etmiшяm. Belя festivallar юlkяlяr arasыnda dostluq яlaqяlяrini daha да mюhkяmlяndirir. Festivala yenidяn dяvяt aldыьыma, burada yapon musiqisini tяmsil etdiyimя gюrя sevinc hissi keчirirяm.

- Azяrbaycan hяqiqяtяn dя valehedici юlkяdir. Tяяssцf ki, mяn yenidяn Polшaya qayыtmalыyam. Ancaq цrяyimin yarыsы yenя dя Azяrbaycanda qalacaq. Чцnki buranыn чox mehriban insanlarы, яsrarяngiz tяbiяti var.

- Mяnim цчцn bюyцk xoшbяxtlikdir ki, gюrkяmli bяstяkar Cюvdяt Hacыyevin 100 illik yubileyi doьma Vяtяnimdя, Azяrbaycanda belя yцksяk sяviyyяdя qeyd olunur. Sяkkizinci dяfя keчirilяn bu festival artыq yeni mяrhяlяyя qяdяm qoyub vя biz hamыmыz чalышmalыyыq ki, "Иpяk Yolu" dцnya sяviyyяsindя яn yaxшы festivallardan biri olsun.

- Юtяn il dя Шяkidя keчirilяn "Иpяk Yolu" musiqi festivalыnda iшtirak etmiшdim. Чox sevinirяm ki, builki festivala da dяvяt aldыm. Hяr dяfя bura gяlяndя ruhum pяrvaz edir. Bяnzяrsiz tяbiяti olan gюzяl Шяkidя щяр ил чox dяyяrli bir тядбир кечирилир.

Konsertin ikinci hissяsindя tamaшaчыlar "Guessous Mesi Trio" qrupunun чыxышыnы izlядиlяr.

***

Иyunun 29-da axшam saatlarыnda "Marxal" mцalicяistirahяt kompleksinin Yay Teatrыnda Иran Иslam Respublikasыndan gяlmiш "Tяbriz" rяqs qrupunun konserti олду. Konsertin яvvяlindя билдирилди ki, "Tяbriz" rяqs qrupu uzun mцddяtdir tanыnmыш xanяndя Ramin Qяznяvinin rяhbяrliyi ilя чыxыш edir. Qrupun rяhbяri Иranda keчirilяn bir чox festivallarыn vя mцsabiqяlяrin laureatыdыr. Tяrkibinя solist vя rяqqaslarыn daxil olduьu qrup instrumental heyяtlя birgя bir чox юlkяlяrdя, o cцmlяdяn Иsveч, Almaniya, Tцrkiyя vя Danimarkada konsertlяr verib, uьur qazanыb. Ramin Qяznяvinin ifasыnda "Bizim yerdя" mahnыsы ilя baшlayan konsert proqramы tamaшaчыlar tяrяfindяn bюyцk maraqla qarшыlanды.

Cahangir Cahangirov olub. 1948ci ildяn isя xora respublikanыn Xalq Artisti Ramiz Mustafayev bяdii rяhbяrlik edib. Xor fяaliyyяt gюstяrdiyi illяrdя Azяrbaycanыn bir чox tanыnmыш mцьяnnilяri, o cцmlяdяn SSRИ Xalq artistlяri Zeynяb Xanlarova, Lцtviyar Иmanov, Firяngiz Яhmяdova, respublikanыn Xalq artistlяri Gцlaьa Mяmmяdov, Mobil Яhmяdov, Яmяkdar artistlяr Firudin Mehdiyev, Faiq Mustafayev, Yaшar Sяfяrov, Иdris Mehdiyev, Anatolu Qяniyev, Nяrminя Mяmmяdova kimi sяnяtчilяr bu kollektivlя яmяkdaшlыq edib.

lumat verilди ki, "Tolige" xoreoqrafik ansamblы 2012-ci ildя Diana Bliadze vя David Pridonaшvili tяrяfindяn yaradыlыb. Ansamblыn tяrkibi 12-15 yaшlы uшaqlardan ibarяtdir. Kollektiv bir neчя dяfя Bolqarыstanda vя Tцrkiyяdя qastrol sяfяrlяrindя olub, bu юlkяlяrdя tяшkil edilяn beynяlxalq musiqi festivallarыnda Qran-pri mцkafatыna layiq gюrцlцb.

***

8-ci ШЯКИ “ИПЯК ЙОЛУ” БЕЙНЯЛХАЛГ МУСИГИ ФЕСТИВАЛЫ

hяrbi hissяlяrdя sяrhяdчilяr qarшыsыnda konsertlяr verir.

***

Иyulun 1-dя axшam "Marxal" mцalicя-istirahяt kompleksinin yay teatrыnda festivalыn tяntяnяli baьlanыш mяrasimi кечирилди. Мярасимдя Azяrbaycan Musiqi Mяdяniyyяti Dюvlяt Muzeyinin бядии рящбяри Xalq Artisti Munis Шяrifov олан Qяdim Musiqi Alяtlяri Ansamblы tamaшaчыlar qarшыsыnda geniш konsert proqramы ilя чыxыш eтди.

***

Иyunun 29-у gцnorta saatlarыnda Шяki Dюvlяt Regional Kollecindя gюrkяmli Azяrbaycan bяstяkarы, ictimai xadim vя pedaqoq, SSRИ Dюvlяt mцkafatlarы laureatы, Xalq Artisti, professor Cюvdяt Hacыyevin 100 illiyinя hяsr edilmiш - фестивалын нювбяти konsertи кечирилди. Кonsert proqramы bяdii rяhbяri vя baш drijoru Шяhla Яlяkbяrova олан Azяrbaycan Televizi-ya vя Radiosunun

Шяки “ИПЯК ЙОЛУ” Бейнялхалг Мусиги Фестивалындан материаллары щазырлады: Елмар ГАЧАЙЕВ

Sonra festivalыn bяdii rяhbяri, Firяngiz ханым Яlizadя чыxыш edяrяk, Azяrbaycanыn qяdim diyarы olan Шяkidя daha bir beynяlxalq festivalыn son akkordlarыnыn чalыndыьыnы vurьulayыb, festivalыn yцksяk sяviyyяdя keчirilmяsini tяmin etdiyinя gюrя Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin rяhbяrliyinя, шяkililяrя tяшяkkцrцnц bildirди. Шяки Шяhяr Иcra Щakimiyyяtinin baшчыsы Elxan Usubov Шяki "Иpяk Yolu" VЫЫЫ Beynяlxalq Musiqi Festivalыnыn keчirilmяsindя яmяyi olan bцtцn qurumlara, xцsusilя Azяrbaycan Bяstяkarlar Иttifaqыnыn rяhbяrliyinя minnяtdarlыьыnы ifadя eтди. Sonda Qяdim Musiqi Alяtlяri Ansamblыnыn bяdii rяhbяri, Xalq Artisti Munis Шяrifova шяhяr icra hakimiyyяti adыndan festivalыn

Давид Гогошидзе,

"Gцrcц folklorunun inkiшafы Beynяlxalq Assosiasiyasы"nыn rяhbяri: - Belя festivallar юlkяlяrimiz arasыnda dostluq яlaqяlяrini daha da mюhkяmlяndirir. Biz Шяkiyя ikinci dяfяdir sяfяr edirik. Бу festivalda iшtirak etmяyimizdяn чox mяmnunuq. Tamaшaчыlara gцrcц xalq rяqslяrini tяqdim etdik. Uшaqlar yaxшы чыxыш etdilяr, alqыш qazandыlar. Цmidvaram ki, belя gюrцшlяrimizin sayы hяlя чox olacaq, bizim uшaq kollektivlяrimiz Azяrbaycana, sizin kollektivlяr isя Gцrcцstana qonaq gяlяcяklяr. rяmzi simvolu vя xatirя hяdiyyяlяri tяqdim olunду. Беляликля, Шякидя кечирилян даща бир бейнялхалг мусиги байрамы инсанларын йаддашында хош бир хатиряйя чеврилди.


ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ. 8

Marif MАЩМУДОВ, Шяki regional яdliyyя idarяsinin aparыcы mяslяhяtчisi, ЫЫ dяrяcяli яdliyyя qulluqчusu 10 dekabr 1948-ci ildя BMT-nin Цmumdцnya Иnsan Hцquqlarы Bяyannamяsi hяr bir kяsin hцquq bяrabяrliyi vя heч kяsя qarшы ayrы-seчkiliyя yol verilmяmяsi prinsipi цzяrindя qurulmuш bцtцn hцquqlarыn bяrabяr hцquqlara bяrabяr imkanlar yaratmaьы bяyan edяn яn mцhцm sяnяddir. Сюзцэедян бяyannamя qяbul edildikdяn sonra daha geniш vя daha yцksяk sяviyyяdя tanыnmaьa, yayыlmaьa baшladы. Bu tarixdяn etibarяn demяk olar ki, insan hцquq vя azadlыqlarы sahяsindя artыq yeni bir mяrhяlяyя qяdяm qoyuldu vя BMT tяrяfindяn insan hцquqlarы sahяsindя bir sыra sяnяdlяr qяbul edildi. Bu sяnяdlяr arasыnda 16 dekabr 1966-cы il tarixli Mцlki vя Siyasi Hцquqlar haqqыnda Beynяlxalq Pakt, habelя Иqtisadi, Sosial vя Mяdяni Hцquqlar haqqыnda Beynяlxalq Paktdыr ki, ютян il bцtцn dцnya tяrяfindяn 50 illiyi qeyd olunду. Bu Paktlarda bir daha insanlarыn fundamental hцquqlarы aydыn шяkildя юz яksini tapmыш, dцnyanыn bir чox юlkяlяri tяrяfindяn tanыnmыш vя яsas mцddяalarы milli qanunvericilik aktlarыnda tяsbit olunmuшdur. Azяrbaycan Respublikasыnыn yeni Konstitusiyasыnыn qяbul edilmяsi ilя юlkяmizdя hцquqi islahatlarыn tяmяli qoyuldu. Mцstяqil Azяrbaycanыn ilk Konstitusiyasы mяhz Цmummilli lider Heydяr Яliyevin rяhbяrliyi ilя hazыrlanmыш vя 12 noyabr 1995-ci ildя referendum yolu ilя, demokratik tяrzdя, цmumxalq mцzakirяsinя чыxarыlmaqla qяbul edildi. Konstitusiyamыzda da Bяyannamяnin ruhuna uyьun olaraq insan hцquq vя azadlыqlarыnыn tяsbitinя xцsusi юnяm verilmiшdir. Belя demяk olar ki, yeni, mцstяqil dюvlяt olan Azяrbaycan Respublikasы demokratiya vя insan hцquqlarыnыn bir-biri ilя qыrыlmaz baьlыlыьыnы яsas gюtцrяrяk vя demokratik, hцquqi dюvlяt qurmaьы яn цmdя vяzifяlяrdяn biri hesab edяrяk, insan hцquqlarыnыn mцasir konsepsiyasыnы юlkя Konstitusiyasы sяviyyяsindя tanыmыш vя onun adekvat normativ яsasыnы yaratmышdыr. Hяr hansы bir dюvlяtin inkiшaf sяviyyяsini mцяyyяn edяn mцhцm dяyяrlяrdяn biri dя insan hцquqlarыnыn vя azadlыqlarыnы nяinki bяyan etmяk, hяm dя hяr kяs цчцn bяrabяr imkanlarыn yaratmasы vя bяrabяr mцnasibяtin bяslяnmяsini, hяr hansы bir maneяsiz bu imkanlarыn яlчatan olmasыnы tяmin etmяkdяn ibarяtdir. Mяhz юlkя Konstitusiyasыnda insan vя vяtяndaш hцquqlarыnыn vя azadlыqlarыnыn, Azяrbaycan Respublikasыnыn vяtяndaшlarыna layiqli hяyat sяviyyяsinin tяmin edilmяsi dюvlяtin ali mяqsяdi kimi bяyan edilmiш, bir fяsil bцtюvlцklя hцquq vя azadlыqlarыn konstitusion tяminatlarыna hяsr edilmiшdir. Azяrbaycan Respublikasыnыn Konstitusiyasыnda hamыnыn qanun vя mяhkяmя qarшыsыnda bяrabяrliyinin, insan vя vяtяndaш hцquqlarыnы vя azadlыqlarыnы irqi, milli, dini, dil, cinsi, mяnшяyi, яqidя, siyasi vя sosial mяnsubiyyяtя gюrя mяhdudlaшdыrыlmasыnыn qadaьan edildiyi tяsbit olunur. Ulu юndяr Heydяr Яliyevin insanlarыn yaшamaq hцququnun tяmini mяqsяdi ilя hяyata keчirdiyi hцquqi islahatlar sыrasыnda яn mцhцmц 1993-cц ildяn respublikamыzda юlцm cяzasыnыn tяtbiqi цzяrindя veto qoyulmasы, 1998-ci il 10 fevral tarixli Azяrbaycan Respublikasыnыn Qanunu ilя isя юlцm cяzasыnыn lяьv olunaraq юmцrlцk azadlыqdan mяhrumetmя cяzasы ilя яvяz edilmяsi olmuшdur. Иnsan hцquq vя azadlыqlarыnыn tяmini baxыmыndan юlkяmizdя dяfяlяrlя tяtbiq olunmuш яfv vя amnistiya aktlarы xцsusi яhяmiyyяt kяsb edir. Bu baxыmdan Ulu юndяr Heydяr Яliyev mцdrik rяhbяr olaraq cяzanыn humanistliyini, tяrbiyяvi яhяmiyyяtini dя daim юnя чяkяrяk юlkяdя яfvetmя institutunun yaradыlmasы istiqamяtindя real addыmlar atmышdыr. Heч dя tяsadцfi deyildir ki, юlkяmizdя ilk яfv fяrmanы da mяhz mяrhum Prezidentimiz Heydяr Яliyev tяrяfindяn 1995-ci ildя imzalanmыш vя demяk olar ki, bu tarixdяn etibarяn Azяrbaycanda яfv institutu bяrpa olunmuшdur. Цmumiyyяtlя, qыsa mцstяqillik dюvrцndя dюvlяtimizin humanist siyasяti nяticяsindя 1995-ci ildяn bu gцnяdяk юlkя Prezidenti tяrяfindяn 60-dan чox яfv sяrяncamы imzalanmыш vя 1996-cы ildяn baшlayaraq isя Milli Mяclis tяrяfindяn 10-dan чox Amnistiya aktы qяbul edilmiшdir. Tяqdirяlayiq haldыr ki, юtяn dюvr яrzindя imzalanmыш яfv sяrяncamlarы vя elan olunmuш amnistiya aktlarы minlяrlя islah olunmuш шяxsin vaxtыndan яvvяl cяzasыnыn чяkilmяmiш hissяsindяn azad edilmяsi, cяza mцddяtinin azaldыlmasы, mяhkumluьunun gюtцrцlmяsi ilя mцшayiяt olunaraq, insan hцquqlarы sahяsindя islahatlara mцhцm tюhfя vermiшdir.

Dюvlяtimizin hяrtяrяfli inkiшafыnыn vя qanunvericiliyin tяkmillяшmяsinin юzцlцnц юlkя rяhbяrliyi tяrяfindяn mяqsяdyюnlц, ardыcыl, planlы шяkildя hяyata keчirilяn siyasяt vя strateji sяnяdlяrin qяbul olunmasы tяшkil edir. Konstitusiyamыzda tяsbit olunmuш insan vя vяtяndaш hцquqlarыnыn daha effektiv tяmin edilmяsi mяqsяdilя Цmummilli lider Heydяr Яliyevin юlkя Prezidenti olaraq, 1998ci il 22 fevral tarixdя imzaladыьы fяrmanыnda insan hцquqlarыnыn mцdafiяsinя dair Dюvlяt proqramыnыn layihяsinin, insan hцquqlarы цzrя sяlahiyyяtli mцvяkkil tяsisatыnыn yaradыlmasыna dair tяkliflяrin hazыrlanmasы vя digяr mяsяlяlяr юz яksini tapmышdыr. Ulu юndяrin bu fяrmanыndan irяli gяlяn vяzifяlяri nяzяrя alaraq, insan hцquqlarыnыn mцdafiяsi sahяsindя hяyata keчirilяn tяdbirlяrin sяmяrяliliyini artыrmaq mяqsяdilя imzaladыьы 1998-ci il 18 iyun tarixli 832 saylы Sяrяncamы ilя "Иnsan hцquqlarыnыn mцdafiяsinя dair Dюvlяt Proqramы" tяsdiq edilmiшdir. Bu ilk Dюvlяt Proqramыnda Иnsan hцquqlarы цzrя Azяrbaycan Respublikasыnыn sяlahiyyяtli mцvяkkili tяsisatыnыn yaradыlmasы vя digяr mцhцm mяsяlяlяr nяzяrdя tutulmuшdur. Юlkя Prezidentinin 18.06.2007-ci il tarixli Sяrяncamы ilя 18 iyun tarixi Azяrbaycanda Иnsan Hцquqlarы Gцnц kimi tяsis olunmuшdur. Buna uyьun olaraq, hяr il 18 may - 18 iyun tarixlяri "Иnsan hцquqlarы aylыьы" elan olunur vя aylыq чяrчivяsindя bцtцn юlkяni яhatя etmяklя hяm dюvlяt qurumlarы, hяm dя vяtяndaш cяmiyyяti institutlarы tяrяfindяn чoxsaylы insanlarыn iшtirakы ilя silsilя

цчцn Azяrbaycan Respublikasыnыn Prezidenti 2007-ci ilin dekabrыnda Qeyri-Hюkumяt Tяшkilatlarыna Dюvlяt Dяstяyi Шurasыnы yaradыb. Gяnclяrin ictimai birliklяrinя dя xцsusi diqqяt yetirilir. 2011-ci ilin dekabrыnda tяsis olunmuш Azяrbaycan Respublikasыnыn Prezidenti yanыnda Gяnclяr Fondu vasitяsilя gяnclяr tяшkilatlarыnыn, habelя yaradыcы, istedadlы vя ictimai fяal gяnclяrin layihяlяrinя mцtяmadi olaraq maliyyя dяstяyi gюstяrilir. Юlkяdя fikir vя sюz azadlыьыnыn qorunmasыna, azad informasiya mяkanыnыn formalaшmasыna xцsusi diqqяt yetirilir. Prezident Иlham Яliyev hяr zaman Azяrbaycan mediasыnыn inkiшafы istiqamяtindя qarшыda duran mяsяlяlяri diqqяt mяrkяzindя saxlayыr. Bu gцn Azяrbaycanda aparыlan iшlяrin mяntiqi nяticяsi olaraq beynяlxalq normalara cavab verяn, hяr zaman inkiшafa istiqamяtlяnmiш azad, plцralist media fяaliyyяt gюstяrir. Kцtlяvi informasiya vasitяlяrinin sayыna gюrя Azяrbaycan MDB vя Шяrqi Avropa mяkanыnda lider юlkяlяrdяn biri hesab edilir. Respublikamыzda 5 mindяn artыq KИV mцvafiq dюvlяt orqanыnda uчota gюtцrцlцb vя ya qeydiyyatdan keчib. Bu gцn юlkяmizdя 50-dяn artыq televiziya vя radio, yцzlяrlя qяzet, jurnal, informasiya agentliyi, internet informasiya resurslarы, jurnalist tяшkilatlarы fяaliyyяt gюstяrir. Azяrbaycanda internet informasiya resurslarы da sцrяtlя inkiшaf edir. Иnternet-radio vя internet-televiziya proqramlarыndan, elektron media vasitяlяrindяn, sosial шяbяkяlяrdяn istifadя hallarы respublika яhalisi arasыnda geniш yayыlыb. Bu istiqamяtdя яdliyyя sahяsindя

№ 06 (152), Ийун 2017 Azяrbaycan Respublikasы Prezidentinin 2012-ci il 13 iyul tarixli Fяrmanыna uyьun olaraq isя "ASAN xidmяt" yaradыlmышdыr. Xцsusilя qeyd etmяk lazыmdыr ki, Azяrbaycanda tяtbiq edilяn "ASAN xidmяt" modeli beynяlxalq alяmdя brend kimi tanыnmышdыr. Hяmчinin insan hцquqlarыnыn tяmini baxыmыndan qanunvericilik bazasы tяkmillяшdirilmiш, yeni mяzmunda "Vяtяndaшlarыn mцraciяtlяri haqqыnda" Azяrbaycan Respublikasыnыn Qanunun tяsdiq edilmiшdir. Иnsan hцquqlarыnыn qorunmasы vя bu istiqamяtdя tяdbirlяrin gюrцlmяsi Azяrbaycan яdliyyяsinin dя diqqяt mяrkяzindя olmuшdur. Bununla baьlы mцntяzям tяdbirlяr hяyata keчirilmяkdяdir. "Яdliyyя orqanlarыnыn inkiшafы haqqыnda" Azяrbaycan Respublikasы Prezidentinin 17 avqust 2006-cы il tarixli Fяrmanы ilя nazirliyin sturukturunda dяyiшiklik edilяrяk Иctimaiyyяtlя яlaqяlяr vя insan hцquqlarы idarяsi, vяtяndaшlarыn яdliyyя orqanlarыna mцraciяtinin asanlaшdыrыlmasы mяqsяdilя regional яdliyyя idarяlяri yaradыlmышdыr. "Dюvlяt orqanlarыnыn elektron xidmяtlяr gюstяrmяsinin tяшkili sahяsindя bяzi tяdbirlяr haqqыnda" Azяrbaycan Respublikasы Prezidentinin 2011-ci il 23 may tarixli Fяrmanыndan irяli gяlяn tapшыrыqlarыn icrasы istiqamяtindя Яdliyyя Nazirliyindя mцasir elektron sistemlяrin tяtbiqi geniшlяndirilmiш, internet saytda elektron xidmяtlяrlя baьlы xцsusi bюlmя yaradыlmыш, xarici юlkяlяrin tяcrцbяsinin юyrяnilmяsinя dair bir sыra iшlяr hяyata keчirilmiшdir. Bununla baьlы яdliyyя orqanlarы tяrяfindяn яhali-

ЩЦГУГ вя АЗАДЛЫГ Иnsan vя vяtяndaш hцquq vя azadlыqlarыnыn, vяtяndaшlarыn layiqli hяyat sяviyyяsinin tяmin edilmяsi dюvlяtimizin ali mяqsяdidir.

СЦЛ ФИР АВА Щ НЛЫ Г

Г ЛЫГ МА Д А А З Ш А ЙА

МЦ

ЯДА

ЛК ИЙЙ

ЯТ

ЛЯТ

ГЯТ А Й ЛИК З И ЛЯ С Я

БЯРАБЯРЛИК

tяdbirlяr hяyata keчirilir. Hяmin aylыq чяrчиvяsindя keчirilяn tяdbirlяr юlkяmizdя insan hцquqlarыnыn tяbliьinя bu sahяdя vяziyyяtin dяyяrlяndirilmяsinя, insanlarыn hцquq dцшцncяsinin vя hцquq mяdяniyyяtinin inkiшaf etdirilmяsinя, яhalinin mцxtяlif qruplarыnыn hцquqlarыnыn mцdafiяsinя vя onlarыn problemlяrinin hяllinя юz tюhfяsini verir 2001-ci ildяn юlkяmiz Avropa Шurasыna цzv olmaqla bir чox beynяlxalq sяnяdlяrя qoшulmuш, юlkяmizin inkiшafы istiqamяtindя tяdbirlяr gюrцlmцш, eyni zamanda avropa ailяsinin цzvц kimi Azяrbaycan da bu ailяyя юz tюhfяlяrini vermiшdir XXЫ яsrdя dцnyada baш verяn ayrыseчkilik, diskriminasiya, ksenofobiya, islamofobiya, hяrbi mцnaqiшяlяr, mцharibяlяr nяticяsindя yaranan miqrasiya kimi aьыr meyllяrя baxmayaraq, Azяrbaycan dюvlяti tolerantlыьыn vя multikulturalizmin inkiшafыna, bu dяyяrlяrin tяbliьinя xцsusi юnяm verir. Yaшadыьыmыz яsr bяшяr tarixini milli vя dini яdavяtin qыzышdыьы, milli-dini zяmindя qarшыdurmalarыn mцharibя hяddinя чatdыьы, etnik tяmizlяmя ilя mцшahidя olunan yцzillik kimi tarixя dцшя bilяr. Dцnyada bir tяrяfdя terror, mцharibя, insan hцquqlarыnыn kцtlяvi шяkildя pozulmasы ilя nяticяlяnяn hadisяlяr, digяr tяrяfdя isя insan hцquq vя azadlыqlarыnыn tяmin olunmasы, humanist dяyяrlяri юzцndя birlяшdirяn tolerantlыq, sцlh, dюzцmlцlцk, multikulturalizm ideyalarы юzцnя yer tutub. Чox sevindirici haldыr ki, son ideyalarыn gerчяklяшdiyi mяkan olan Azяrbaycan dцnyaya юz multikulturalizm siyasяtini, юzцnя mяxsus modelini nцmunя kimi tяqdim edir vя юrnяk kimi qяbul olunur. Yяni multikulturalizmin hюkm sцrdцyц юlkяdя demokratiya юzцnцn яn yцksяk inkiшaf sяviyyяsinя чatыr. Dцnyada multikulturalizmin artыq qяbul olunmuш Azяrbaycan modeli bunun bariz nцmunяsidir. Demokratiya, vяtяndaш cяmiyyяti ilя baьlы mяsяlяlяr sяrbяst toplaшma, birlяшmя vя ifadя azadlыqlarы ilя sыx baьlыdыr. Bu gцn юlkяmizdя 55 siyasi partiya, 3 minя qяdяr qeyri-hюkumяt tяшkilatы, sыralarыnda 2 milyona yaxыn insanы birlяшdirяn hяmkarlar ittifaqlarы vя s. vяtяndaш cяmiyyяti tяsisatlarы sяrbяst fяaliyyяt gюstяrir. Azяrbaycan dюvlяti qeyri-hюkumяt tяшkilatlarыnыn ictimai maraqlara xidmяt gюstяrmяsi цчцn hяrtяrяfli шяrait yaradыr. QHT-lяrя hяrtяrяfli dюvlяt dяstяyinin gюstяrilmяsini tяmin etmяk

ЛЦК ТЯЩ

dя bir чox iшlяr gюrцlmцшdцr. Hяlя 2006-cы ildяn Яdliyyя Naziri yanыnda tяrkibi qeyrihюkumяt tяшkilatlarыnыn nцmayяndяlяrindяn ibarяt formalaшdыrыlmыш Иctimai Komitя uьurla fяaliyyяt gюstяrir. Иctimai Komitя penitensiar sistemin mцasirlяшdirilmяsi, mяhkumlarыn hцquqlarыnыn mцdafiяsi prosesindя, xцsusilя dя cяzadan шяrti olaraq vaxtыndan яvvяl azad etmя institutunun tяtbiqindя dяyяrli tюhfяlяr verir, "Иctimai iшtirakчыlыq haqqыnda" Qanunun tяlяblяrinя uyьun olaraq Komitя яdliyyя fяaliyyяtinin digяr istiqamяtlяri цzrя gюrцlяn iшlяrя dя fяal cяlb olunur, o cцmlяdяn яdliyyя orqanlarыnыn iшi цzrя ictimai rяyin vя vяtяndaш mяmnunluьunun sяviyyяsinin юyrяnilmяsindя, qulluьa qяbul prosesindя, nazirliyin tяшkil etdiyi mцxtяlif tяdbirlяrdя bu qurum yaxыndan iшtirak edir. Komitя tяrяfindяn hяm milli, hяm dя beynяlxalq sяviyyяdя uьurlu яmяkdaшlыq hяyata keчirilir. Nazirliyin kollegiya iclaslarыnda qeyri-hюkцmяt tяшkilatlarыnыn nцmayяndяlяrinin, vяkillяr kollegiyasы цzvlяrinin dя iшtiraklarы tяmin edilir. Юlkя prezidentinin vяtяndaшlara qayьыlы mцnasibяtinin nяticяsidir ki, hяr ay hюkumяt цzvlяrinin vя nazirlяtin yerlяrdя vяtяndaшlarыn qяbulu tяшkil edilir. Vяtяndaшlarыn problemlяri diqqяtlя dinlяnilir vя onlarыn hяll edilmяsi istiqamяtindя mцvafiq tяdbirlяr hяyata keчirilir. Azяrbaycan Respublikasыnda dюvlяt orqanlarыnыn elektron xidmяtlяrindяn "bir pяncяrя" prinsipi яsasыnda istifadяnin tяшkili цчцn "elektron hюkumяt" portalыnыn tяkmillяшdirilmяsi, elektron xidmяtlяrin tяшkili sahяsindя gюrцlяn iшlяrin sяmяrяliliyinin artыrыlmasы, dюvlяt orqanlarыnыn elektron xidmяtlяrindяn geniш istifadя edilmяsi mяqsяdi ilя, "Dюvlяt orqanlarыnыn elektron xidmяtlяr gюstяrmяsinin tяшkili sahяsindя bяzi tяdbirlяr haqqыnda" Azяrbaycan Respublikasы Prezidentinin 2011-ci il 23 may tarixli 429 nюmrяli Fяrmanыna uyьun olaraq "Elektron hюkumяt" portalы; vяtяndaшlarыn яlavя xяrclяrinin vя vaxt itkisinin azalmasы, vяtяndaшlara mцnasibяtdя etik qaydalara, nяzakяtli davranышa яmяl edilmяsinя nail olunmasы, peшяkarlыq sяviyyяsinin artыrыlmasы, dюvlяt strukturlarыna etimadыn daha da gцclяndirilmяsi, шяffaflыьыn artыrыlmasы, korrupsiyaya qarшы mцbarizяnin gцclяndirilmяsi, elektron xidmяtlяrdяn daha geniш istifadя olunmasы, bu sahяdя aparыlan institusional islahatlarыn sяmяrяliliyinin artыrыlmasы mяqsяdilя

yя elektron xidmяtlяrin gюstяrilmяsinin tяшkil edilmяsi mяqsяdilя universal elektron xidmяt kюшklяri hazыrlanaraq yerli qurumlarda istifadяyя verilmiшdir. Hяmin kюшklяr vasitяsilя vяtяndaшlar inzibati iшчilяrlя tяmasda olmadan notariat, vяtяndaшlыq vяziyyяti aktlarы vя qeyri-kommersiya hцquqi шяxslяrin qeydiyyatы ilя яlaqяdar, o cцmlяdяn qanunvericiliklя mцяyyяnlяшdirilmiш qaydalar, tяlяb olunan sяnяdlяr, hяmin sяnяdlяri verяn orqanlar, iшtirak edяn шяxslяr, юdяniшlяr vя onlardan azadolmalar barяdя mяlumatlarы юyrяnя, eyni zamanda zяrurяt olduqda bu mяlumatlarы яks etdirяn чыxarышlarы яldя edя bilirlяr. Kюшklяrdя quraшdыrыlmыш elektron юdяmя sistemi hяmчinin banka bilavasitя mцraciяt etmяdяn bцtцn nюv юdяniшlяrin istяr kart, istяrsя dя naьd шяkildя hяyata keчirilmяsini vя mцvafiq qяbzin avtomatlaшdыrыlmыш qaydada alыnmasыnы mцmkцn edir. Yцksяk surяtlя internet шяbяkяsinя qoшulmasы nяticяsindя vяtяndaшlar цчцn kюшklяr vasitяsilя nazirliyin qaynar xяttinя vя elektron poчtuna birbaшa mцraciяt etmяk imkanы da yaradыlmышdыr. Bu tяcrцbяnin tяtbiqi шяffaflыьыn artыrыlmasы vя korrupsiyaya шяrait yaradan hallarыn aradan qaldыrыlmasы ilя yanaшы vяtяndaшlara gюstяrilяn hцquqi xidmяtlяrin keyfiyyяtinin yцksяldilmяsinя dя xidmяt edir. Cinayяt-hцquq siyasяtinin liberallaшdыrыlmasы, bюyцk ictimai tяhlцkя tюrяtmяyяn vя az aьыr cinayяtlяrя gюrя hяbs vя azadlыqdan mяhrumetmя tяdbirlяrinin tяtbiqinin mяhdudlaшdыrыlmasы, cinayяtlяrin dekriminallaшdыrыlmasы, cinayяt tяqibi vя cяzalarыn icrasы sahяsindя korrupsiyaya шяrait yaradan hallarыn aradan qaldыrыlmasы vя mцasir informasiya-kommunikasiya texnologiyalarыnыn tяtbiqi цчцn kompleks institusional, qanunverici vя praktiki tяdbirlяrin gюrцlmяsini tяmin etmяk mяqsяdilя 10 fevral 2017-ci il tarixdя юlkя Prezident "Penitensiar sahяdя fяaliyyяtin tяkmillяшdirilmяsi, cяza siyasяtinin humanistlяшdirilmяsi vя cяmiyyяtdяn tяcridetmя ilя яlaqяdar olmayan alternativ cяza vя prosessual mяcburiyyяt tяdbirlяrinin tяtbiqinin geniшlяndirilmяsi barяdя" Sяrяncam imzalamышdыr. Mцvafiq sяrяncam ilя cяza siyasяtinin humanistlяшdirilmяsi цчцn mяhkяmяlяrя cяzanыn sosial яdalяtin bяrpasы, mяhkumun islah edilmяsi vя yeni cinayяtlяrin tюrяdilmяsinin qarшыsыnыn alыnmasы mяqsяdlяrini rяhbяr tutmalarы, cяza tяyin etmяnin цmumi яsaslarыna ciddi riayяt etmяlяri tюvsiyя olunmuш, qanunvericiliyin tяkmillяшdirilmяsi yolu ilя cinayяt-hцquq siyasяtinin liberallaшdыrыlmasыna nail olunmasы, bu mяqsяdlя cinayяtlяrin, xцsusilя iqtisadi fяaliyyяt sahяsindя cinayяtlяrin dekriminallaшdыrыlmasы, cinayяtlяrin sanksiyalarыna azadlыqdan mяhrum etmяyя alternativ cяzalarыn яlavя olunmasы vя alternativ cяzalarыn tяtbiqi яsaslarыnыn tяkmillяшdirilmяsi ilя baьlы qanun layihяlяrinin hazыrlanmasы nяzяrdя tutulmuш, cяmiyyяtdяn tяcridetmя ilя яlaqяdar olmayan cяzalarыn icrasыna effektiv nяzarяtin tяшkil edilmяsi vя bu sahяdя idarяetmяnin sяmяrяliliyinin artыrыlmasы mяqsяdilя Azяrbaycan Respublikasы Яdliyyя Nazirliyinin Probasiya xidmяti yaradыlmышdыr. Bцtцn bu qeyd olunanlar onu gюstяrir ki, insan vя vяtяndaш hцquq vя azadlыqlarыnыn, vяtяndaшlarыn layiqli hяyat sяviyyяsinin tяmin edilmяsi dюvlяtimizin ali mяqsяdidir.


№ 06 (152), Ийун 2017

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ. 9

Т ТЯ ЯБ БР РИИК К Е ЕД ДИИР РИИК К

Шякилилярин йаддашына щякк олунмуш рящбяр Мурад НЯБИБЯЙОВ

Kimdir Sadыq Murtuzayev? - 1927-ci il iyulun 25dя qяdim гоншумуз Qax rayonunun юlkяmizя чoxsaylы ziyalыlar - alimlяr, йазычылар, тарихчиляр, щярбчиляр, bir sюzlя mяшhur insanlar bяxш etmiш Иlisu kяndindя anadan olub, юmrцnцn bюyцk hissяsini Vяtяnimizin, xalqыmыzыn yцksяliшinя, юlkяmizdя sяnayenin vя kяnd tяsяrrцfatыnыn inkiшafыna щяср etmiш bir Azяrbaycanlыdыr Sadыq Murtuzayev!.. Hяsяd aparыlasы tяшkilatчыlыq qabiliyyяtinя, insanlarы bir dяfя gюrмякля onlar haqqыnda doьru-dцrцst mяlumat веря билян, istяnilяn

Sadыq Murtuzayev - юlkяmizdя orta vя yaшlы nяslin nцmayяndяlяrindяn az adam tapыlar ki, 90 йашыны гейд етмяйя щазырлашан bu adамы танымасын, йахуд да онун адыны ешитмясин... Abшeronlularыn, Шяkililяrin vя Aьdamlыlarыn isя hamыsы Sadыq mцяllimi yaxшы tanыyыrlar. Amma чoxlarы bяlkя dя onun filologiya elmlяri namizяdi, "Qыzыl qяlяm" mцkafatы laureatы, bir чox kitab mцяllifi vя "Шeyx Шamil" яsяrinin hяmmцяllifi olduьundan xяbяrzisdiрlяr... чиляринин кифайят гядяр олдуьуну вя haqqыnda чox yazыlдыьыны nяzяrя alыb, istяdik bu yazы bir sцrpriz xarakteri daшыsыn. Onsuz da Шяkililяrin sцrprizpяtяst vя yumorsevяr olduqlarыnы Sadыq mцяllim yaxшы bilir... Haшiyя: Sadыq mцяllim elя bir mяkanda dцnyaya gюz aчыb ki, hяmin mяkanыn ziyalыlarыnы, mяшhur insanlarыnы saymaqla qurtarmaq olmаз. Иlisu kяndinin tarixi XVЫ яsrя gedib чыxыr. Vaxtilя чar ordusunda xidmяt edяn azsaylы Azяrbaycan generallarыndan bяzilяri mяhz Иlisudan olub.

lov, XЫX яsrin sonlarыnda Qaxda ilk dцnyяvi tяhsil mяktяblяri aчan, bir sыra yeni dяrsliklяrin mцяlliflяri olan Harun bяy Sultanov, Иsa bяy Abakarov, Шяrif Яfяndiyev, Mяmmяd Яfяndiyev, Molla Яhmяd Яfяndi dя Иlisulu olublar. Osmanlы ordusunda general rцtbяsinя qяdяr qalxan, ilk Tцrk aeroplanыnыn piloltu olan Seyfulla paшa da Иlisuдан иди. Bu torpaьыn юvladlarы sovet dюnяmindя dя tanыnmыш, savadlы kadr kimi юzlяrini tяsdiq edя biliblяr. Mяhz, 195459-cu illяrdя Azяrbaycan Kommunist Partiyasыnыn birinci katibi iшlяmiш Иmam Mustafayev, dюvlяt vя hюkumяt xadimlяri Saleh Qocayev, Hatяm Яhmяdov, Hяlimяt Davudova, Vahid Hacыyev belяlяrindяndirlяr... ...vя bu siyahыnы da чox uzatmaq olar, lakin yazынын гящряманы Шяки ящлинин йаддашына ябяди щякк олунмуш Sadыq Няби оьлу Муртузайевдир.

***

Sadыq mцяllim haqqыnda daha яtraflы vя doьrudцrцst mяlumatы охуъуларымыза чатдырмаг цчцн onu рящбяр вязифялярдя ишляйяркян йахындан таныйан, онунла тямасда олан инсанларын сюйлядикляри иля йазыны давам едирик:

sahяni mцtяxяssislяrdяn yaxшы idarя etmяk bacarыьы olan bir rяhbяrdir Sadыq Murtuzayev!.. "Boш vaxt" anlayышыnыn nя olduьunu bilmяyяn, asudя vaxtы olan kimi mцtaliя едян, bildiklяrini vя hяyat tяcrцbяsini qяlяmя alan филолоэийа елмляри намизяди, yazычы-публисистдир Sadыq Murtuzayev!.. Республикамызда baш verяn hadisяlяri юncяgюrmя qabiliyyяtinя malik bir ictimai-siyasi дювлят xadimиdir Sadыq Murtuzayev!.. Nяhayяt, гайьыкеш ailя baшчыsы, дюрд ювладын атасы, йедди нявянин бабасы вя он цч нятиъянин улу бабасыдыр Sadыq Murtuzayev!.. ...Onun kimliyi, nяlяrя qadir olmasы barяdя чox yazmaq, чох данышмаг olar, amma tяrifdяn zяhlяsi getdiyini bildiyimizdяn, dцшцnцrцk ki, elя yazdыqlarыmыz кифайятдир... Яslindя, яvvяlcя Sadыq mцяllimin anadan olmasыnыn 90 illik yubileyi иля баьлы onun юzц ilя gюrцшцb-sюhbяtlяшдикдян сонра bir mяqalя hazыrlamaq istяyirdik. Lakin sonra fikrimizdяn daшыndыq. Onsuz da тез-тез вахтыны алан медиа иш-

Иlisu sultanы Яhmяd sultan чar qvardiya ordusunun polkovniki, oьlu Daniyal sultan isя atasыndan da irяli gedяrяk general-mayor olub. Onlardan baшqa Hяsяn xan Иlisulu vя Sadыq bяy Иlisulu da general-mayor rцtbяsinя qяdяr yцksяliblяr. Mяhяmmяd Mцxlis xan isя bir pillя dя irяli gedяrяk, generalleytenanat rцtbяsini qazanыb. Hяrbчilяrdяn baшqa Иlisunun mяшhur Sultanovlar nяslindяn чar dюvrцndя yцksяk vяzifяlяrindя чalышanlar da olub. Йери эялмишкян, бу няслин Шяки иля сых гощумлуг ялагяляри дя вар. Танынмыш эеолоэийа-минералоэийа елмляри доктору, академик Язял Султановун баъысы Аишя ханым 1930-ъу илдя Шякидя совет щакимиййятиня гаршы олан цсйанын рящбярляриндян бири - бабамын гардашы, полковник Бящрам бяй Нябибяйовун щяйат йолдашы иди. M.Я.Rяsulzadяnin яqidя yoldaшlarыndan, Zaqafqaziya seyminin цzvlяrindяn Иslam bяy Qabulov, onun qardaшы vя Mцsavat hюkumяtinin maliyyячilяrindяn biri, Rusiya imperiyasыnda yцksяk hяrbi rцtbя almыш Hяmzяt bяy Qabu-

Vащид Гянийев Садыг Муртузайевин Шякидя биринъи катиб ишлядийи дюврдя район Халг Депутатлары Совети Иъраиййя Комитясинин сядри: - Яввала оnu deyim ki, Садыг мцяллим Совет дюня-

миндя, 1970-ъи илin нойабрыndan 1980-ъы илin апрелinяdяk Азярбайъан КП Шяки шящяр Комитясинин биринъи катиби вязифясиндя ишлямишдир. Оnun бу вязифяйя башладыьы дюврдя демяк олар ки, Шякидя сийаси-игтисади вязиййят чох ашаьы иди. Lakin o, iшя башладыьы илк анлардан зийалылары вя фяаллары сяфярбяр етмякля району бу вязиййятдян чыхармаг цчцн йаддагалан бюйцк тядбирляр эюрмяйя башлады. Хцсусян кадрларын потенсиалындан даща сямяряли истифадя етмяйя цстцнлцк vерди. (Давамы 10-ъу сящифядя)

Фотолар 2014-ъц ил сентйабрын 27-дя Садыг Муртузайевин "Иnsan amili, hяyat vя zaman" китабынын тягдимат мярасиминдя чякилб (525.аз сайтындан). Садыг Муртузайев - йухарыда саьдакы фото вя солдакы фотода Щикмят Ябдцлялимов чыхыш едяркян; Тягдимат мярасиминдян сонра иштиракчыларын хатиря шякли - ашаьыдакы фото.


ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ. 10

Т Т

Я Я

Б Б

№ 06 (152), Ийун 2017

Р Р

И И

К К

Шякилилярин йаддашына Мурад НЯБИБЯЙОВ (Яввяли 9-ъу сящифядя) Еля бу да Шякидя эюстярилян мцддят ярзиндя ишлядийи вахтда районун игтисадиййатынын ашаьы сявиййясиндян демяк олар ки, биринъиляр сявиййясиня галхмасынын рящни олду. Районун игтисадиййатында мцщцм рол ойнайаъаг мясялялярля баьлы щяр щансы бир проблемин щяллиндя район зийалылары вя фяалларынын эцъцнцн бу ишя мящарятля сяфярбяр етмяк, онун чох сащядя сяриштяли хцсусиййятляри щяр даим нязяря чарпырды. Щюрмятли Садыг мцяллимin Шякийя birinci катиб эялдийи заман мян Шяки Районларарасы Суварма Системляри Идарясинin ряисi вязифясиндя ишляйирдим. Мялум олдуьу кими районда торпагларын суварылмасы иля йанашы шящяри щямишя сеl тящлцкяси гаршысында гойан, юз сел хцсусиййятляриня эюря Ъянуби Гафгазда вя ССРИ мигйасында мяшщур олан Киш чайыnда шящярин сел тящлцкясиндян мцщафизя бяндляринин тикинтиси ишляри дя апарырдыг. Sadыq mцяllim daim чяtin mяsяlяlяrin hяllindя республика тяшкилатлары иля ялагяйя эиряряк бизя йахындан кюмяклик эюстярирди. 1971-ъи илин март айында Азярбайъан КP-нин ХХВЫЫЫ гурултайында мян дя нцмайяндя сечилмишдим. Гuрултайdan сонра хябярим олмадан мяни МК-нын цмуми шюбясиня дявят етдиляр вя мяня dedilяr ки, сяни Шяки шящяр Партийа Комитяси тяряфиндян Шяки шящяр Совети ИК-нын сядри вязифясиня мяслящят билмишляр. Мян бирдян-биря чятин вязиййятдя галдым вя бу вязифяйя “йетэин дейилям”, “баъармарам” дейяряк imtina etmяk istяsяm dя Садыг мцяллим “сян ишляйяъяксян” дейя ъидди тякид етди. Belяliklя mяn Шяki шяhяr Xalq Deputatlarы Soveti Иcraiyyя Komitяsinin сядри oldum. Sонра шящяр вя район советlяrinin иcraiyyя komitяlярindя ийирми ил сядр вязифяляриндя ишлядим. Башга кадр сечимляриндя дя Sadыq mцяllim беля ъидди иди. Bu dediklяrimdя мягсядим одур ki, Сadыq Муртузайевин кадрлары танымасында вя сечмясиндя чох бюйцк тяърцбяси вардыр. Садыг мцяллим истянилян сащяйя аид мясялялярин щяллиндя щямин сащянин мцтяхяссисляри иля мяслящятляшяр вя онларын фикри иля разылашарды, лазым эялдикдя ися республика рящбярляри иля ялагяйя эиряряк проблемлярин щяллиня наил оларды. Щяр щансы бир проблем иля баьлы она кюмяклик цчцн мцраъият едилдикдя, мцраъият едяни юз кабинетиндян бурахмадан республика рящбярляри иля телефонла ялагя йарадар вя проблеми ъялд щялл едярди. Онун районумузда рящбярлийи дюврцндя хцсусян кянд тясяррцфаты сектору республикамызда тяърцбя мяктябиня чеврилмишди. Кянд тясяррцфатынын инкишафы иля ялагядар тяърцбя мцбадиляси цзря улу

юндяр Щейдяр ЯЛийев билаваситя юз рящбярлийи иля Шякидя ики дяфя - 1972 вя 1974-ъц иллярдя бюйцк республика мцшафиряси кечирмишдир. Садыг мцяллимин сайясиндя районумузда кянд тясяррцфатынын, о ъцмлядян малдарлыьын инкишаф дюврц башланмышды. Тякъя ону демяк кифайятдир ки, щямин дюврдя республикамызда малдарлыьын инкишафы цчцн капитал гойулушунун цчдя бири гядяр - о вахтын пулу иля 51 милйон манатын 17 милйон манаты - Шякидя ясас вясаитляр истифадяйя верилди. Районда бюйцк мейвячилик, цзцмчцлцк тясяррцфатлары, емал мцяссисяляри, су тикинти трести вя идаряляри йарадылды вя с. Ону да гейд едим ки, 1970-80-ъи иллярдя Шякидя бир чох сосиал йюнцмлц мцяссисяляр, иътимаи вя фярди йашайыш

чirildi. Yaxшы yadыmdadыr, Sadыq mцяllimin birinci katib kimi ictimaiyyяt qarшыsыnda ilk чыxышы Шяhяr Komsomol Komitяsinin Rayon XDS Иcraiyyя Komitяsinin 200 nяfяrlik iclas zalыnda keчirilяn цmumшяhяr tяdbirinя tяsadцf etdi. Sяhv etmirяmsя komsomolчu-gяnclяrin mцhaЩикмят Ябдцлщялимов ribя, partiya vя яmяk veteranlarы ilя gюrцшц idi. Sadыq mцяlЙубилйарын Шякидя рящбярлийи lim baшda olmaqla raykomun дюврцндя Шяки шящяр Комсо- bцro цzvlяri dя tяdbirdя iшtirak мол Комитясинин биринъи ка- edirdilяr. Yekunda birinci katib тиби, Партийа Комитясинин тяб- чыxыш etdi... vя hamыnы heyran лиьат вя тяшвигат, тяшкилат шю- qoydu. Biz qarшыmыzda gюrбяляринин мцдири, шящяр Мя- kяmli dюvlяt xadimini, siyasi xadimi vя gюzяl nitq mяdяniyдяниййят шюбясинин мцдири: yяtilя mцшavirя iшtirakчыlarыnы - Mяn Sadыq Murtuza- ovsunlamыш bir шяxsiyyяti gюyevi 1970-ci ilin oktyabr ayыn- rцrdцk. Heч yadыmdan чыxdan tanыyыram. O vaxt Bakы Ali maz,.. mцшavirяdяn чыxarkяn o Partiya Mяktяbini bitirdikdяn vaxtlar Шяki Юlkяшцnaslыq musonra Шяki Шяhяr Komsomol zeyinin direktoru vяzifяsindя Komitяsinin birinci katibi vя- iшlяyяn el aьsaqqalы Baxшяli

sяrrцfatы tяsяrrцfat iшчilяrindяn, siyasi iшi siyasяtчilяrdяn qatqat yaxшы bilir, necя deyяrlяr, aшыq deyiшmяsindя olduьu kimi onu "baьlamaq" mцmkцn deyildi. Heч olmasa daшыdыьы vяzifя sяviyyяsindя kifayяt qяdяr biliyi olmayanыn onunla iшlяmяsi hяmin vяzifя sahibi цчцn ciddi чяtinliklяr yaradыrdы. Onun ciddi, zяhmli simasы da юz yerindя... Burada qabaqcadan Sadыq mцяllimdяn цzr istяyяrяk, bir yumoristik epizodu xatыrlamaq istяyirяm. Bir dяfя, 8 mart Beynяlxalq Qadыnlar gцnц mцnasibяtilя цmumшяhяr tяdbirinя hazыrlыqla яlaqяdar keчirilяn mцшavirяdя Sadыq mцяllm чыxыш цчцn sяnaye, kяnd tяsяrrцfatы vя digяr sahяlяrdяn 5-6 qabaqcыlыn adыnы vermяyi tapшыrdы. Tяdbir Шяki Иpяk Kombinatыnыn klubunda

Фотода солдан саьа: Зийа Якбяров - Шяки шящяр Халг Депутатлары Совети Иъраиййя Комитясинин сядри, Севил Исмайылова - Шяки шящяр Партийа Комитясинин катиби, Азярбайъан Мяркязи Комитясиндян эялмиш нцмайяндя, Ругийя Елдарова - Шяки 7 №-ли орта мяктябин Азярбайъан дили вя ядябиййаты мцяллимяси, Садыг Муртузайев - Шяки шящяр Партийа Комитясинин биринъи катиби, Янвяр Нязярли - Шяки шящяр Партийа Комитясинин икинъи катиби, Ващид Гянийев - Шяки район Халг Депутатлары Совети Иъраиййя Комитясинин сядри, Щясян Ялякбяров - Азярбайъан Дювлят Тящлцкясизлик Комитясинин Шяки шюбясинин ряиси, Мустафа Ящмядов Шяки шящяр Партийа Комитясинин Кянд тясяррцфаты шюбясинин мцдири. (Фото ютян ясрин 70-ъи илляриндя Шякидя кечирилян “Мящсул байрамы”нда чякилиб). биналары тикилиб истифадяйя верилди. 1975-ъи илин йанвар айында реэионумузда илк олараг Шякидя тябии газын мяшяли йандырылды вя сонра шящяр вя районун бцтцн кяндляри газлашдырды. Цмумиййятля десяк, Садыг мцяллим щарда олурса олсун, йарадыъылыг ишляри онун амалы олмушдур. Шяхсян мян щямишя ону юзцмцн мцяллими щесаб етмишям. Сизя дя миннятдарлыьымы билдирирям ки, Садыг мцяллимин йубилейиндя мяни дя йад етмисиниз вя фцрсятдян истифадя едиб, Шякимиз цчцн щямишя доьма олан бу бюйцк инсаны 90 йашы тамам олмасы мцнасибятиля црякдян тябрик едирям, она мющкям ъан саьлыьы, нявя-нятиъяляринин тойларыны эюрмяйи арзулайырам.

***

zifяsindя iшlяyirdim. Sadыq mцяllim uzun mцddяt цьцrla Abшeron Rayon Partiya Komitяsinin birinci katibi vяzifяsindя iшlяdikdяn sonra Шяki Шяhяr Partiya Komitяsinin birinci katibi vяzifяsinя seчilmiшdi. Elя dюvr idi ki, Шяkinin sosial, ictimai vя mяdяni hяyatыnda, iqtisadiyyatыnda aьыr durьunluq hюkm sцrцr, kadrlarla iш, siyasi mяsяlяr ciddi tяnяzzцl keчirirdi. Sadыq mцяllimin Шяkiyя rяhbяr gяlmяsi шяhяr vя rayonun hяyatыna iкinci nяfяs verdi, tibb dili ilя desяk, onu "reanimasiya"dan чыxardы. Шяkinin adы Respublikada birincilяr sыrasыnda чяkilmяyя baшladы. O vaxtlar Azяrbaycan KP MK-nыn birinci katibi vяzifяsindя iшlяyяn Heydяr Яliyevin rяhbяrliyi ilя Шяkidя yцksяk sяviyyяdя aqrar-sяnaye kompleкslяrinin mцsbяt iш tяcrцbяsinя hяsr olunmuш seminar-mцшavirя ke-

Axundov mяnя yaxыnlaшaraq dedi: "Sadыq mцяllim tribunada sanki qartal kimi dayanmышdы. Mяn bu yaшыmda belя qibtя edilяcяk natiqя rast gяlmяmiшяm. O, cяmi 5-6 gцn bu vяzifяdя olsa da Шяkinin problemlяrini dяrindяn tяhlil edяrяk qarшыya konkret vяzifяlяr qoydu..." Sadыq Murtuzayevin hяmin чыxышы шяhяr vя rayon ictimaiyyяti, kommunistlяr arasыnda bюyцk яks-sяda yaratdы. Mяn 10 il mцddяtindя Sadыq mцяllimin bilavasitя rяhbяrliyi altыnda mяsul vяzifяlяrdя iшlяyяrяk bюyцk idarяetmя vя siyasi rяhbяrlik mяktяbi, яsl hяyat mяktяbi keчdim vя bu, gяlяcяk hяyatыmda da юnяmli rol oynadы. Biz onun intellektual vя fiziki potensialыna yaxшы mяnada qibtя edir, hяrtяrяfli, ensiklopedik biliyinя, dяrin mцtaliяsinя heyran qalыrdыq. O, tя-

keчirilirdi. Sadыq mцяllim adяti цzrя gюzяl чыxыш etdi. Ertяsi gцn aparat iшчilяrinin mцшavirяsini keчirяrяk tяdbirя yekun vurarkяn kяnd tяsяrrцfatы шюbяsinin mцdirinя ciddi irad tutaraq bildirdi ki, o, qabaqcыl qadыnlar яvяzinя kiшilяrin siyahыsыnы vermiшdir. Deyirlяr dяrin mяzmunlu yumor ciddi adamlarda olur. Bunu Sadыq mцяllimin timsalыnda da uzun illяr mцшahidя etmiшяm. Gюrцnцr, onun uzun юmцr yaшamasыna, hяyatыn aьыr labirintlяrindяn qalib чыxmasыna rяvac verяn яsas amil, mяlhяm hяm dя tяbiяtinя xas olan nikbinlik, yumor hissidir. Bяs Sadыq mцяllimin yuxarыda qeyd olunan keyfiyyяtlяri юzцndя яxz etmяsinin sirri nяdя idi? (Давамы 11-ъи сящифядя)


ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

№ 06 (152), Ийун 2017

Е Е

Д Д

И И

Р Р

И И

сящ. 11

К К! !

щякк олунмуш рящбяр Мурад НЯБИБЯЙОВ (Яввяли 10-ъу сящифядя) Bu suala sonralar o юzц cavab verdi. Bizim hяyat yolumuzda mцяyyяn paralellяr vardы. O da mяnim kimi uшaq yaшlarыndan ata vя anadan yetim qalmыш, hяyatыn dibini gюrmцш, onun mяшяqqяtlяrini dadmышdыr. Мяним бir mцddяt яvvяl iшыq цzц gюrmцш "Daшdan su чыxan kimi..." avtobioqrafik kitabыma rяyindя hяyatыnыn yetimlik illяrinя qayыdaraq yazыr: - Яzizim Hikmяt! Kitabыnыz юmцr yolunuza чox mцfяssяl iшыq salыr. Xцsusilя uшaqlыq vя gяncliyinizin dяhшяtli labirintlяri mяnimki ilя demяk olar ki, цst-цstя dцшdцyцndяn mяni aьuшuna aldы. Yetimliyin dяhшяtli aьrы-acыlarыnы yada salыb bir daha yaшadыm vя sarsыldыm. Bunu da gюtцr-qoy etdim ki, mяnim uшaqlыьыm daha aьыr keчib. Siz valideynlяrinizi itirdikdяn sonra baba-nяnя nяvaziшinя qovuшmusunuz, mяn bundan da mяhrum idim. "Fяzilяt iшыьыnda" kitabыmda kяndimizdя metr yarыmlыq qarы kцrцyцb 11 yaшыmda atama qяbir qazmaьыmы yяqin ki, oxumusunuz. Bцtцn bunlarla yanaшы bu яzablarыmыzы xatыrlayarkяn bюyцk Napoleonun bir sюzц yada dцшцr. Ondan soruшurlar ki, cahanшцmul uьurlarыnыzыn baшlыca sяbяblяrini nяdя gюrцrsцnцz? Cavab verir ki, uшaqlыьыmda vя gяncliyimdя keчirdiyim яzablarda". Бу эцн мян fяxr edirяm ki, az qala yarыm яsrя чatan bir mцddяtдя Sadыq mцяllimlя dost, sяmimi insani mцnasibяtlяri qoruyub saxlaya bilmiшяm. Оnun анадан олмасынын 90 illik yubileyini дя tяbrik etmяk шяrяfinя nail olduьum цчцn, bюyцk iftixar hissi keчirirяm. Sadыq mцяllimя daha uzun юmцr arzulayыram.

***

Vaqif Kяrimov Садыг мцяллимин Шякидя рящбярлийи дюврцндя шящяр мядяниййят евинин мцдири, Азярбайъанын Ямякдар Мядяниййят Ишчиси: - Шякидя илк али ихтисас тящсилли мядяниййят ишчиси кими дейя билярям ки, мян Садыг Муртузайев кими мядяниййятя гайьы эюстярян рящбяр ишчи эюрмямишям. 1970-ъи ил нойабрын 1-дян 1980-ъи ил апрелин 7-дяк Шяки шящяр Партийа комитясинин биринъи катиби вязифясиндя ишлядийи дюврдя Садыг мцяллим Шякинин мядяниййят сащясиндя юзцнямяхсус вя явязолунмаз Адыны йазыб эетди… Сосиал-игтисади, иътимаи-сийаси сащялярин билиъиси олдуьу кими, мядяниййят сащясини дя инъяликляриня гядяр

билян Садыг мцяллим сюзцн ясил мянасында мядяниййят ашиги иди. Садыг Муртузайев щяля 1963-70-ъи иллярдя Абшеронда биринъи катиб ишлядийи вахт республикамызда илк дяфя хариъи юлкялярля достлуг яняняляринин тяшкил олунмасында хцсуси сяй эюстярмишди. Мящз, онун сяйи нятиъясиндя Болгарыстанын Разград шящяри иля Абшерон району гардашлашды. Ону да дейим ки, еля о заман Хырдалан гясябя пионерляр евиндя ишлйян щямйерлимиз, бястякар Шащид Ябдцлкяримов "АбшеронРазград" мащнысыны бястяляди. Садыг мцяллим ися бу эцн Разград шящяринин фяхри вятяндашыдыр. Садыг мцяллим 1968-ъи илдя, щяля Шякидя ишлямядийи заман - Азярбайъан ССР Али Советинин депутаты оларкян Нуха шящяринин Шяки адландырылмасында да бюйцк рол ойнамышдыр. Шякидя ишлядийи заман ися Садыг мцяллимин Шяки Ипяк Истещсалаты Бирлийинин вясаити щесабына тикилян "Ипякчилярин мядяниййят еви"нин бинасынын 1973-ъц илин нойабр айында Шяки шящяр мядяниййят евиня верилмяси, сонралар ися - 1975-ъи илдя йенидян фяалиййятя башлайан Сабит Рящман адына Шяки Дювлят Драм Театрына бирдяфялик верилмясиндя хцсуси хидмяти олмушдур. Гысаъа Садыг мцяллимин Шякийя рящбярлик етдийи дюврц хроноложи ардыъыллыгда хатырламаг истяйирям: 1971-ъи илдя Азярбайъанда илк дяфя олараг Шамахыда, сонра ися Шякидя яняняви олараг "Мящсул байрамы" кечирилмяйя башланды; 1973-ъц илдя Шяки Украйнанын Жмеринка шящяри иля гардашлашды; Шяки-Загатала сосиализм йарышы тяшкил олунду; Эениш имканлара малик "Мархал" истиращяр зонасы Шякилилярин истифадясиня верилди; 1974-ъц илдя Бакыда "Шяки мятбяхти" эцнляри, Азярбайъан телевизийасында ися Шякинин бядии юзфяалиййят коллективляринин консертляри тяшкил олунду; 1976-ъы илдя Шякидя Тибб ишчиляринин мядяниййят еви тикилиб истифадяйя верилди вя о дюврдя районумузда фяалиййят эюстярян мядяниййят мцяссисяляриндя тямир ишляри апарылды; 1978-ъи илдя шящяримизин "Зирвя" халг инструментал ансамблы Москвада бюйцк октйабрын 60 иллийиня щяср олунмуш цмумиттифаг фестивалында 1-ъи йери тутуб шящяримизя гызыл медалла гайытды; 1978-ъи илдя Шякидя "Юзбякистан Ядябиййаты", 1979-ъу илдя ися "Украйна Ядябиййаты" эцнляри кечирилиб щямин республикаларын шаир вя йазычылары иля Шяки зящмяткешляринин эюрцш эеъяляри кечирилди; 1976-80-ъи иллярдя ися Шякидя щяр ил "Ямяк вя Инъясянят" байрамы кечирилирди. Ону да хатырладым ки, С.Рящман адына Шяки Дювлят Драм Театрынын Болгарыстанда вя Кубада кечирилян Бейнялхалг Театр фестивалларында иштиракы да, Шяки театрынын актйорларынын мянзилля тямин олунмасы да Садыг мцяллимин рящ-

бярлийи дюврцня тясадцф едир. Гыса олараг, демяк олар ки, Садыг Муртузайев Шякидя ишлядийи дюврдя районумузун мядяниййят вя инъясянятиня бюйцк тющфяляр вермишдир. Вя еля билирям ки, онунла чийинчийиня ишляйян мцавинляри - Шяки партийа комитясинин икинъи катиби Янвяр Нязярлинин вя катиби Севил ханым Исмайылованын да районумузун мядяниййят сащясиня эюстярдикляри гайьыны да йада салмаг йериня дцшярди.

бир ъанланма, тясяррцфат сащяляриндя бир ирялиляйиш нязяря чарпмаьа башлады. Онун Шякидя эюрдцйц ишляр щаггында район ъамааты юз арасында мцзакиряляр апаранда, тез бир заманда Аьдамын да инкишаф етмиш бир района чевриляъяйиня щеч ким шцбщя етмирди. Вя щягигятян дя эетдикъя бу инкишафын щамымыз шащиди олурдуг. Лакин мян юзцмцн Садыг мцяллимля олан эюрцшлярим щаггында гыса данышмаг истяйи-

иъласда чыхыш едянлярин дя яксяриййяти халгы сакитлийя, дюзцмлц олмаьа вя нанкор гоншуларла барыша дявят едирдиляр... Вязифя мянсублары йухарыда дедийим мязмунда чыхышлар етдикдян сонра Садыг мцяллим цзцнц бизим мяктябин директору Сяййаф Ялийевя тутуб сорушду ки, сиздян чыхыш етмяк истяйян йохду? Директор да “вар”, дейиб мяним адымы чякди.

"Иnsan amili, hяyat vя zaman" китабынын тягдимат мярасиминдя Садыг мцяллимин чыхышы. Сюзцмц Шякинин бцтцн мядяниййят вя инъясянят ишчиляринин адындан щюрмятли Садыг мцяллимин анадан олмасынын 90 иллик йубилейини тябрик етмякля вя она Шяки цчцн етдикляриня эюря дярин миннятдарлыьымызы чатдырмагла гуртармаг истяйирям.

***

Якбяр Рцстямов Садыг Муртузайев Аьдам районунда биринъи катиб вязифясиндя ишляйяркян Аьдам шящяр 50 №-ли Техники-пешя мяктябинин идман рящбяри, Гарабаь газиси, Шящид атасы: - Садыг Муртузайев Шякидя биринъи катиб ишлядикдян сонра бизим района эялмишди. Мян онда пешя мяктябиндя идман рящбяри ишляйирдим. Тябии ки, бир мцяллим кими мяним биринъи катибля тамасда олмаьым, онунла тез-тез эюрцшмяйим мцмкцн дейилди вя буна ещтийаъ да йох иди. Амма бир мцяллим кими, бир Аьдамлы кими районун рящбяринин эюрдцйц ишляр мяни марагландырмайа билмязди. Яввялъя ону дейим ки, Садыг мцяллим вязифясиня башлайан эцндян районумузда

рям.

Илк дяфя мян ону йахындан мяктябимизя эяляндя эюрмцшям. Йанында Москвадан эялян бир нцмайяндя дя вар иди. О вахт мян мяктябимизин идман мейданчасында мцхтялиф идман аваданлыгларынын гурашдырылмасына наил олмушдум. Онларын арасында даиряви формада истянилян истигамятдя фырланан - космонавтларын мяшг етдикляри гурьуйа охшайан кцряшякилли бир идман аляти дя варды. Москвадан эялян гонаг ону эюрцб мяндян сорушду ки, олмайа бурда Азярбайъанлылардан космонавт щазырламаг истяйирсян? Мян дя ъаваб вердим ки, руслара олар, бизя олмаз? Ъавабымдан гонаг тутулса да, Садыг мцяллимя баханда эюрдцм ки, о, мямнун щалда эцлцмсяйир... Икинъи вя цчцнъц дяфя ися Садыг мцяллимля эюрцшлярим артыг нанкор ермянилярин Вятянимизя тяъавцзц дюврцня тясадцф едиб... Артыг дцшмян тяряфиндян ики няфяр аьдамлы вящшиъясиня гятля йетирилмишди вя Гарабаьда игсанларын гязябинин щядди-щцдуду йох иди. О яряфядя - 1988-ъи илин март айында рящбярлярля район иътимаиййятинин эюрцшц кечирилирди. Тядбирдя биринъи катиб, Мяркязи Комитянин нцмайяндяси, дахили ишляр назиринин мцавини вя бир нечя йцксяк вязифяли шяхс дя иштирак едирдиляр. Инди щамыйа мялумдур ки, о вахт бизим рящбярлярин яксяриййяти сакитлик йаратмаг, мцщарибянин олмамасы цчцн ялляриндян эяляни едирдиляр. Щямин

Мян трибунайа галхыб мцщарибянин гязябли щалда мцщарибянин лабцд олдуьуну дедим вя ъамааты дцшмяня юз эцъцмцзц эюстярмяйя чаьырдым. Бу вахт назирин мцавини сюзцмц кясиб, гязябля деди ки, инди сяни тутарам. Мян дя она “адам адамы тутмаз” демякля ирадымы билдирдим. Сюз аьзымдан гуртармамыш эюрдцм ки, щеч Аьдамда эюрмядийим бирнечя милис няфяри мяня тяряф эялирляр. Бу дяфя дя Садыг мцяллим мяним чыхышымдан разы галдыьыны эизлятмядян милис ишчилярини эери дюнмяйя мяъбур етди... Бу эцн мян сиздян Садыг мцяллимин 90 йашыны гейд етмяйя щазырлашдыьыны ешидиб, сюзцн ясл мянасында севиндим. Вя гязетиниз васитясиля бцтцн Аьдамлыларын адындан Садыг мцяллими тябрик етмяйи юзцмя боръ билиб, она ъан саьлыьыйнан узун юмцр йашамаьы арзулайырам.

***

Редаксийадан: Ялбяття, Садыг Муртузайев щаггында йцзлярля инсанын хатирясини топламаг оларды, лакин айдындыр ки, бу бир гязетин имканлары хариъиндядир... Вя Сонда Шяки Бялядиййяси коллективинин бцтцн Шякилиляр адындан Шякилилярин йаддашына щякк олунмуш рящбяря - Садыг мцяллимя 90 йашыны гейд етмяси мцнасибяти иля сямими тябрикляримизи чатдырыр, она ъан саьлыьы, гартал язямятли узун юмцр арзулайырыг.


ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ. 12

№ 06 (152), Ийун 2017

ГЯДИМ ШЯКИНИН ФОТОСЮЩБЯТ

Гязетимизин ютян сайында шяhяriмизин "Yuxarы Baш" Dюvlяt Tarix-Memarlыq Qoruьunun яrazisindя, M.F.Axundzadя prospektindя йени, "Yurd yaddaшы" адланан ekspozisiya zalыnыn истифадяйя верилмяси барядя мялумат вермишдик.

Ону да диггятя чатдырмышдыг ки, сюзцэедян експозисийа залынын yaradыlmasыnda яsas mяqsяd гядим Шякини, onun tarixini, gюrkяmli шяxsiyyяtlяrini, elm vя sяnяt adamlarыnы, qяdim sяnяtkarlыq яnяnяlяrini yerli vя яcnяbi qonaqlara yaxыndan

tяqdim etmяkdяn ibarяtdir. Хатырладаг ки, “Йурд йаддашы” експозисийа залынын ачылыш мярасими мayыn 23-dя шящяр рящбярлийинин, сяnяtsevяrlяrin, ziyalыlarыn, ictimaiyyяt nцmayяndяlяrinin иштиракы иля кечирилиб. Ачылыш мярасиминдя шяhяr icra hakimiyyяtinin

baшчыsы Elxan Usubov, Azяrbaycan Yazычыlar Birliyi Шяki bюlmяsinin sяdri, шair Vaqif Aslan vя digяr qonaqlar чыxыш edяrяk, muzeyin ekspozisiyasыnda Шяkinin tarixi vя mяdяni irsi ilя baьlы чox zяngin mяlumatlarыn toplandыьыnы bildirib, kollektivя gяlяcяk

fяaliyyяtlяrindя uьurlar arzulayыblar. Биз дя “Йурд йаддашы” иля иля охуъуларымызы даща йахындан таныш етмяк мягсяди иля ачылыш мярасиминин иштиракчысы, шаирйазычы Вагиф Асланла експозисийа залына баш чякмяйи гярара алдыг. (Давамы 9-ъу сящифядя)

Хатиря Якбярова вя Вагиф Аслан

Шяки Галасы вя Хан сарайы

Ъцмя мясъиди

Гуръана чайы вя онун саь сащили Йухары Карвансара


ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

№ 06 (152), Ийун 2017

сящ. 13

“ЙУРД ЙАДДАШЫ” “Йурд йаддашы”нда бизи залын йарадылмасынын тяшяббцскары вя ярсяйя эялмясиндя бюйцк ямяк сярф етмиш Хатиря ханым Якбярова гаршылады. О, бизя ики мяртябядян вя щяр мяртябяси бюйцк залдан ибарят шящяримизин тарихини юзцндя якс етдирян

експонатлар щаггында эениш мялумат верди. Гейд едяк ки, залын биринъи мяртябясиндя шящяримизин mяшhur tarixi memaqrlыq abidяlяri Хan сarayы, Kiш Аlban mяbяdi, "Gяlяrsяn-gюrяrsяn" qalasы, Aшaьы vя Yuxarы karvansaralar, mяscidlяr,

tarixi шяxsiyyяtlяrin ev muzeylяri vя digяr tarixi мяканлар kiчik maketlяr шяklindя гонаглара tяqdim olunur. Биринъи мяртябянин диварларында ися Шяки ханлары вя тарихи шяхсиййятляр щаггында олан мялуматларла, ейни заманда xanlыq dюvrцnц яks etdirяn

sяnяdlяrля дя таныш олмаг олар. Залын икинъи мяртябясиндя ися ел сяняти вя халг сяняткарлыьына щяср олунуб. Бурада гядим сянят ясярляри иля йанашы, щямин сянят нювляри иля мяшьул олан сяняткарлар щаггында мцфяссял мялуматлар юзцня йер алыб.

Гысаъа олараг, демяк олар ки, експозисийа залыны эязмякля гядим Шяkinin tarixи кечмишиня сяyahяt etmяk мцмкцндцр вя биз дя бу сяйа-щяти охуъуларымызын диггятиня чякдийимиз фотошякиллярля чат-дырмаг истяйирик.

М.НЯБИБЯЙОВ

М.Ф.Ахундов пр.

Ашаьы Карвансара

Гядим евляр

ипякчилик мящсуллары

Гядим китаб ряфи вя рящил

Гядим мейвя габы вя патефон


ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ. 14

G Ю R K Я M L И

A D A M L A R Ы N

№ 06 (152), Ийун 2017

H Я Y A T Ы

“HЯR ШEY ZAMAN ИЧИNDЯ” Дцнйа шющрятли академик, щямйерлимиз Мяъид Лятиф оьлу Рясуловун анадан олмасынын 100 иллик йубилейи яряфясиндя танынмыш шаир, АЙБ-нин Шяки бюлмясинин сядри, АДПУ Шяки филиалынын баш мцяллими Вагиф Асланын йубилйарын щяйат вя елми фяалиййятиня щяср етдийи елми-популйар романы ишыг цзц эюрмцшдцр. Романын эениш охуъу аудиторийасында мараг доьураъаьыны нязяря алараг, китабдакылары биз дя щисся-щисся гязетимиздя дяръ етмяк гярарына эялдик. Вагиф АСЛАН (Яввяли ютян сайларымызда)

Йеня иstintaq VЫЫ Bir dя ayыlыb yan divardakы яl boyda iшыqlыqdan dцшяn iшыьa gюrя gцnцn gцnorta yerinя gяldiyini qяt etdi. Ancaq paltarlы yatmaьы ona чox qяribя gюrцndц. Gюzlяrini ovuшdurdu. Yarыqaranlыq otaьыn tяkadamlыq kamera olduьunu anladы. Birdяn siyasi idarяnin яmяkdaшы Naibovu xatыrladы. Demяli, kameraya girяn kimi pencяyini чыxarыb цstцndя oturduьunu, belяcя яllяrini baшыna dayaq verib, heч юzц dя bilmяdяn yuxuya getdiyini xatыrladы. Qяfildяn kameranыn qapыsы dюyцldц, qapыnыn pяncяrяciyi aчыldы. Nюvbяtчi milis soruшdu: - Nяyяsя ehtiyacыn var? - Чюlя чыxmaq istяyirяm. - Olmaz! - Иbornnыya deyirяm. - Onda olar. Qapы aчыldы. Getdilяr. Gяldilяr. Яgяr o suya su, o чюrяyя чюrяk demяk olardыsa, iki dяfя iчmяyя su, yemяyя чюrяk verdilяr. Nя ona bir sюz deyяn oldu, nя dя ondan bir sюz soruшan. Hяrdяnbir eшidilяn addыm sяslяri dя qaranlыq fikirlяrdяn baшqa bir шey yaratmыrdы. Bircя Allah bilirdi ki, kim kimin yanыna gedir, kim kimin yanыndan gяlirdi. Gюrяsяn, onun da yanыna gяlirdilяrmi? Bunu da bircя o Allah bilirdi. Hacы Lяtif kiшi qapыnыn pяncяrяciyinя yaxыnlaшыb nюvbяtчi milisdяn nяyi isя soruшmaq istяmiшdi, lakin fikrindяn vaz keчяrяk bir neчя dяfя ayaьa durub oturmuшdu. Yan divardakы яl boyda iшыqlыqdan daha iшыq gяlmirdi. Ичяri dя qaranlыq idi, bayыr da. Ancaq bu yuxu gяtirяn qaranlыq idi. Hacы Lяtif kiшi sяhяr aчыlan kimi dцnyanыn iшыqlanacaьыnы, mцstяntiqlя gюrцшяcяyini xяyalыna gяtirdikcя xeyli rahatlanыrdы. Nя etmяli ki, mцstяntiq ermяni Yelyan olacaqdы. Tяsяlli yeri o idi ki, sяhяr aчыlacaqdы. Birdяnbirя Tюrя Salamыn sюzlяrini xatыrladы: "Atam balasы, adam var ki, sяhяri hяr gцn, adam da var ki, sяhяri gцnюtцrя aчыlыr. Adam da var ki, sяhяri цч ildяnbir, beш ildяnbir aчыlыr. Adam da var ki, sяhяri aчыlmыr ki, aчыlmыr." Bu mяqamda цшцdцyцnц hiss edяn Hacы Lяtif kiшi divarыn bir kцncцnя sыxыldы, balacalaшdы, sanki yumaьa dюndц. Aчыlmayan sяhяrlяr onu qorxutmuшdu. Nя yaxшы ki, yanыnda heч kim yoxdu. Nя yaxшы ki, юz dяrdini юzц чяkirdi. Fikirlяшяndя ki, onlar da onun dяrdini чяkirlяr, titrяmяyя baшladы. Titrяyя-titrяyя dя yuxuya getdi. Aчыlan pяncяrяciyin cыrыltыsы onu ayыltdы. Nюvbяtчi milis idi. Pяncяrяciyin qabaqlыьыna

yarыm kasa su, яl boyda чюrяk qoymuшdu. Чюrяyi suya batыrыb yemяk lazыm gяlirdi. Neylяmяli? Mяhbus olduьuna inanmaq gяrяkirdi. Onsuz da Hacы Lяtif kiшi Шura hюkumяti Шяkiyя gяlяn gцndяn sяksяkя iчindя yaшayыrdы. Fabrikini, baьыnы яlindяn almышdыlar. Yenя dя bu ermяni-rus hюkumяtinin qяzяbi soyumamышdы. Niyяsi isя Hacы Lяtif kiшiyя bяlli deyildi. Doьrudanmы bu hюkumяt fяhlяkяndli hюkumяti idi? Bu hюkumяtin bayraьыndakы oraq fяhlя oьlun kapitalist atasыnыn boьazыnы kяsmяk, чяkic isя kolxozчu юvladыn mцlkяdar valideynlяrinin baшыnы яzmяk цчцn idimi? Hacы Lяtif kiшi elя hey fikirlяшirdi. Yeni yetiшяn vя ya yetiшdirilяn gяnc nяsil haчansa юzцnя gяlib, adsыz vя цnvansыz mяzarlarda uyuyan boьazы kяsilmiш, baшы яzilmiш doьmalarыnы axtarmayacaqdыmы? Ayrы-ayrы adamlar юz yerindя, bцtюv bir юlkяnin baшыna keчя yamamaq, yaddaшыnы yoxa чыxarmaq mцmkцn olacaqdыmы? Namцmkцnц mцmkцn etmяyя чalышan bir dюvlяtin vяtяndaшы olmaq necя dя acыnacaqlыdыr. Manqurt bir dюvlяt yaradыb onu yaшatmaq olacaqdыmы? Olacaqdы, ya da olmayacaqы. Axы, bunlar Hacы Lяtif kiшinin nяyinя gяrяkdi? Hacы Lяtif kiшi isя юzцnя gяlя bilmir, fikirlяшir, fikirlяшirdi... Bu dяfя cыrыldayan kameranыn qapыsы idi. Nюvbяtчi milis amiranя bir sяslя: - Gяl! - dedi.

***

Yenя dя mяlum binanыn ikinci mяrtяbяsinя qalxыb soldan цчцncц qapыya yaxыnlaшdыlar. Milis qapыnы dюydц, dedi: "Yoldaш Yelyan, gяtirmiшяm." Yelyan baшыnы qaldыrmadan яmr etdi: "Gedя bilяrsяn!" Yelyan nя isя yazыrdы. Hacы Lяtif kiшi onun nя deyяcяyini gюzlяyirdi. Yelyan baшыnы qaldыrmadan soruшdu: - Qaqalы Яhmяd lяqяbli qoчu kimdir? - Qoчudur. - Kimin qoчusudr? - Qoчu saxlayanlarыn qoчusudur. - Arя, bu nя demяkdir? - O demяkdir ki, qoчuya qoчuluq elяtdirяnlяr vardыr. - Bunda bizlяrin яli vardыr deyirsяn? - Sizlяri deyя bilmяrяm, amma Nikolayыn яli vardы. - Bravo! Lap bolшevik kimi danышыrsan. Tak toчno, чar hюkumяti onlarыn яli ilя qarышыqlыq salыr, hяm dя onlardan agent kimi istifadя edirdi. - Doьrudur, elя olmasaydы, qoчular qoчuluq edя bilmяzdilяr. - Bяs sяnin, Qadji Latif, qoчu Qaqalы Яhmяd ilя nя kimi яlaqяlяrin var idi? - Heч bir яlaqяm yox idi. - Burasы xoшuma gяlmяdi. Axы, шahidlяr var. Sяn qoчu Qaqalы Яhmяdi pul ilя яlя alыbsan. - Yalandыr. - Qoчu Qaqalы Яhmяdi

adam юldцrmяyя tяhrik edibsяn. - Bюhtandыr. - Bяs onda Yunus Иbrahim oьlunu kim юldцrцb? - Mяndяn niyя soruшursan? - Ona gюrя soruшuram ki, qoчu Qaqalы Яhmяd onu sяnin sifariшinlя юldцrцb. - Bяyяm sяnin Allahыn yoxdur? - Mяn kommunistяm. Verilяn suala cavab ver! - Mяni niyя шяrlяyirsяn? Mяnя nя dцшцb ki, Yunus Иbrahim oьlunu юldцrmяk цчцn qoчu tutum? - Arя, Yunus Иbrahim oьlu bolшevik deyldimi? Hяlя bir on il bundan яvvяl Nuxada fяhlя nцmayiшlяrini vя tяtillяrini o tяшkil etmяmiшdimi? Яшir vя Bяшir qardaшlarы, Heydяr Hяsяnov, Analы Mehdi, Dяllяk Heydяr, Yerevanlы oьlu Bilal, Qanun

rurdu. Qapыnыn cыrыltыsы onu yerindяn tяrpяnmяyя mяcbur etdi. Keшikчi milis qoltuьundakы baьlamanы ortaya atdы: - Bir dюшяk, bir yorьandыr. Bundan sonra pencяyini dцrmяlяyib, papaьыnы da цstцndяn qoyub, юzцnя yastыq elяyяrsяn. - Bunlarы kim gяtirib? - Evinizdяn gяtiriblяr. Gюrцшя icazя vermяdilяr ki, hяlя silist altыndasan. - Bяs o balaca dцyцnчяdяki nяdir? - Шirniyyatdыr. Bir dilim oma, bir dilim fяtir, bir-iki dяnя шяkяrburadыr. Axыr чяrшяnbяdir. Evdяn gюndяriblяr. Amma bilmяsinlяr. Yoxsa, mяnim iшim pis olar. Hacы Lяtif kiшi "hя, yaxшы" deyя bilmяdi. Qяhяr boьazыna tыxanmышdы. Qapы qapandы. Hacы Lяtif kiшi taqяtdяn dцшdц. Pencя-

mяn evimdя oturub axыr чяrшяnbяni deyя-gцlя qeyd edяsi adamam. Qarnыmыza dolub baьыrsaqlarыmыzda acы yel kimi dolaшan Yelyana silist vermяyя mяcbur olduьumu dцшцndцkcя canыmы tяr basыr. Axы, mяnim gцnahыm nяdir? Fabrikant idim, fabrikimi aldыlar. Baьыm var idi, baьыmы aldыlar. Dinmяdim ki! Юzlяri dя qanundan danышыrlar! Hanы bunlarыn qanunlarы? Hanы? Bura qяdяr цrяyindя danышan Hacы Lяtif kiшi юzц dя bilmяdяn "hanы" sюzцnц lap hцndцrdяn dedi vя sяksяnib oturduьu yerdяn dik hoppandы. Kameranыn qapыsыndakы pяncяrяcik шaqqыltы ilя aчыldы: - Nя deyirsяn? Hacы Lяtif kiшi tяntimiш vя pяrt halda cavab verdi: - Heч, юzцmlя danышыram. Nюvbяtчi milis dedi: - Danышmaq qadaьandыr. Qapыnыn pяncяrяciyi юrtцldц.

***

Qurban kimi bolшeviklяr onun яtrafыnda birlяшmяmiшdilяrmi? O, yerli fяhlя komitяsinin цzvц deyildimi? - Bunun mяnя nя dяxli vardыr? - O dяxli vardыr ki, Sяrkяrov qardaшlarы, Яkbяr vя Яsgяr aьa qardaшlarы, Aьdaшlы oьlu Mяhяmmяd, Dodulu Qara Яhmяdlяrdяn Cumay Mustafa oьlu, Чopur Qaffar, Hacы Sцleyman bяy, Hacы Hacыbala, Xozeyin Hяmid, Yapon Yaqublar, Tюrя Salam, Hacы Qяni kimilяri onu юzlяrinя dцшmяn sayыrdыlar. Belяlяrini qoчularыn яli ilя yoxa чыxarыrdыlar. - Bunun mяnя dяxli? - Шahidlяr var, arя, шahidlяr! - Gяlsinlяr! - Gяlяrlяr, arя, gяlяrlяr! Mцstяntiq Yelyan telefonu gюtцrdц, nяsя dedi. Hacы Lяtif kiшi onun nя dediyinя fikir vermяdi. Bu iyrяnc mяxluqun цzцnц gюrmяk, sяsini eшitmяk ona aьыr gяlirdi. Qapы dюyцldц, aчыldы. Gяlяn Hacы Lяtif kiшinin saxlandыьы kameranыn keшiyini чяkяn milis nяfяri idi. Mцstяntiq Yelyan юzцndяn razы halda яmr etdi: - Apar! Onu юz yerinя apar!

***

Yenя axшam oldu. Yenя sяhяr aчыldы. Hacы Lяtif kiшi yenя pencяyinin цstцndя kцncя qыsыlaraq mцrgцlц gюzlяrini ovuшdu-

yinin цstцnя чюkцb kцncя qыsыldы. Balacalaшdы. Yumaq kimi yumuldu. Yumruq boyda oldu. Sanki gюzlяrinя acы чimir doldu. Kipriklяri qapandы. Huшa gedяn kimi oldu. Gцllц xanыm gюzlяrinя gюrцndц. Tяzя paltar geymiшdi. Qohum-qonшuya pay чыxmышdы. Yetim-yesirin payыnы bir az artыq elяmiшdi. Axы, axыr чяrшяnbяydi. Яrяfяydi. Novruz a az qalыrdы. Gцllц xanыma чevrilib яrkyana шяkildя: - Bяs mяnim payыm? dedi vя ayыldы. Hacы Lяtif kiшi ayыldы. Bu яziz gцnlяrdя ona edilяn haqsыzlыьыn sяbяbini anlamaьa чalышdы. Xatыrladы ki, sovet hюkumяtinя hamы rusun, ermяninin hюkumяti deyir. Fikirlяшdi ki, hamы dцz deyir. Oьlu Яbdulяli mцяllim dя dцz deyirmiш ki, 1828-ci ildя rus чarы Ы Nikolayыn fяrmanы ilя Иrivan vя Naxчыvan xanlыqlarы яrazisi hesabыna yaradыlan "Ermяni vilayяti", 1918ci ildя ermяni daшnak Шaumyanыn fitvasы, bolшevik-rus Leninin dяstяyi ilя hяyata keчirilяn mцsяlman tцrklяrin genosid edilmяsi Novruz bayramы яrяfяsinя dцшmцшdцr. Yeddi-sяkkiz il bundan яvvяl yenя юz iчimizdя Daьlыq Qarabaьda ermяni vilayяtinin yaranmasыnы da Яbdцlяli mцяllim bolшevik-rus hюkumяti tяrяfindяn яziz gцnlяrimizя edilяn sui-qяsd kimi qiymяtlяndirirdi. Demяli, bunlarыn fikri tцrklяrin bayramlarыnы da burunlarыndan tюkmяk imiш. Adam savadsыz olanda nя olar? Savadыmыz olmasa da, aьlыmыz ki vardыr. Bu dяqiqя

Hacы Lяtif kiшi balaca dцyцnчяni aчdы. Bir dilim oma gюtцrdц. Diшlяdi. Dadыna baxыrmыш kimi ehtiyatla gяvяlяmяyя baшladы. Hяr diшlяkdяn sonra yadыna bir шey dцшdц. Yenя dя цrяyindя danышmaьa baшladы: - Gюrяsяn Яbdцlmяcid dяrsя gedirmi? Orada mцяllimlяri: - Sяn fabrikant oьlusan! deyя onu incitmirlяr ki? Mяktяbdяn qovmurlar ki? Bir шeydяn arxayыnam ki, Яbdцlяli bюyцk qardaш kimi onun цstцndя mюhkяm duracaqdыr. Nя yaxшы ki, Яbdцlяli oxudu, mцяllim oldu. Yoxsa mяn burada rahat yata bilmяzdim. Bir dя ki, Яbdцlяlinin Nuxada bюyцk hюrmяti vardыr. Ona gюrя ki, savadlыdыr. Яrяbi, farsы demirяm, rus dilini dя yaxшы bilir. Hяr halda hюkumяt onu nяzяrя alar. Aьlы da ki, maшaallah olsun ki, yerindяdir. Bюyцk-kiчik yeri bilяndir. Mяnя fikir yoxdur. Bircя Gцllцnц fikirlяшirяm. Иt yiyяsini tanыmayan bir vaxtda Gцllцnц mяnя qoшsalar, чяtin olacaqdыr. Mяn юzцm silist altыndan чыxa bilmirяm. Yenя omadan bir diшlяk aldы. Davam etdi: - Bu hayes deyilяnя nя dцшцb ki, kimi gюrsя, "hayes, tцrkes" deyir? Gюr, hayes tцrkesя nя qяdяr pislik edibdir ki, harda olmaьыndan asыlы olmayaraq, ondan ehtiyatlanыr. Dцz deyiblяr ki, xain xoflu olar. Tяrs kimi mяni dindirяn dя hayesdir. Omadan qalan axыrыncы loxmanы da yeyib, baьlamadakы dюшяyi vя yorьanы чыxardы. Pяncяrяcikdяn hяr deyяndя gюrцnmяyяn bir kцncdя yerini saldы. Buraya gяldiyi gцndяn olduьu kimi цrяyindя duasыnы oxudu, namazыnы qыldы. Yerinя uzandы. Юz-юzцnя dedi: "Tяmяnnasыz dцшяn axшamlarыn, tяmяnnasыz aчыlan sяhяrlяrin, tяmяnnasыz gяlяn axыr чяrшяnbяlяrin xeyirdуasы цstцmцzdя olsun!" Gцlцmsяyяrяk yuxuya getdi.

***

(Арды вар)


№ 06 (152), Ийун 2017

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ. 15

Mяtbuatыmыzыn dцnяni, bу gцnц vя sabahы... ...йахуд да OЛУМ, ЙА ЮЛЦМ?

Йашар ЯБДЦРРЯЩИМОВ (Яввяли ютян сайымызда) Bunlarыn arasыnda hяftяnin 5 gцnц respublikanыn digяr rayonlarыnda jurnalist olan, шяnbя vя bazar gцnlяri юz rayonunda qяssablыq, bяrbяrlik, чilingяrlik edяnlяr, gцndцzlяr jurnalist olub, axшamlar barlarda, sau-nalarda yцngцl hяyat tяrzi keчirяn, mяtbuatda чalышan namuslu ana, bacыlarыmыzыn jurnalisт kimi sяrbяst fяaliyyяt gюstяrmяlяrinя imkan vermяyяn "qяdim peшя sahiblяri", ailяsindяn bixяbяr olan, adыnы belя yazmaьы bacarmayan, lakin qarшыsыndakыnы borclu чыxarmaьa чalышan шяrяfsizlяr var. Bunun nяticяsidir ki, paytaxt vя rayonlarыmыzda, mяtbuata heч bir aidiyyatы olmayan, cibindя jurnalist vяsiqяsi gяzdirяrяk kimisя hяdяlяdiyinя, шantaj etdiyinя gюrя hяbs olunan шяxslяrin sayы hяr gцn artmaqdadыr. Вя бelяlяrinin hяrяkяt vя davranышlarы, mяtbuatы hяr gцn nцfuzdan salmaqdadыr. Bu gцn rayonlarda "komandirovkada" olan jurnalistlяrin tяrkibi araшdыrыlsa, onlarыn arasыnda чox az sayda tanыnmыш, nцfuzlu mяtbuat orqanыnыn nцmayяndяsinin adыna rast gяlmяk olar... Qeyd etdiyimiz kimi "kюlgя" mяtbuatы юzц шяrti olaraq bir neчя qrupa bюlцnцr:

1. Reketlikля mяшьul olan mяtbuat orqanlarы bюlцnцr:

Bunlar юzц дя iki qrupa

a) Jurnalistika ilя mяшьul olub, hяm dя reketlik edяnlяr. b) Reketlik etmяk цчцn jurnalistikadan bir vasitя kimi istifadя edяnlяr. 1990-cы illяrin sonlarыndan baшlayaraq asan yolla pul qazanmaq imkanыnы duyan bяzi mяtbuat iшчыlяri sяrbяst шяkildя qяzet tяsis edяrяk mцstяqil fяaliyyяt gюstяrmяyя цstцnlцk verdilяr. Onlar yeni aчdыqlarы qяzetlяrя jurnalistlяrlя yanaшы, fakt яsasыnda qarшы tяrяfdяn pul qoparmaьы bacaran шяxslяri-reketlяri cяlb etmяyя baшladыlar. Bu cцr qяzetlяrdя jurnalistlяr bюyцk яksяriyyяt, reketlяr isя azlыq tяшkil edirdi. Ona gюrя dя, belя qяzetlяr aparыcы mяtbuat orqanlarыndan чox az fяrqlяnirdi. Sadяcя olaraq fakt qarшыlыьыnda "hюrmяt" edяn vя "hюrmяt" gюtцrяn tяrяf bu iшin aчыlmasыnda maraqlы olmadыьыndan belя qяzetlяrin fяaliyyяti kюlgяdя qalыrdы. Bir mцddяt sonra, bu qяzetlяrdя reket rolunu yerinя yetirяn vя jurnalistikaya цmumiyyяtlя dяxli olmayan шяxslяr yaranmыш boшluqdan istifadя edяrяk юzlяri qяzet tяsis etmяyя baшladыlar. Lakin onlar sяlяflяrindяn fяrqli olaraq redaksiyaya sayca daha чox "pul qazanmaьы" bacaran reketlяri vя bir-iki nяfяr isя, mцяyyяn mяblяь яmяk haqqы mцqabilindя qяzet materiallarыnыn hazыrlanmasы vя чapы

ilя mяшьul olmaьa razыlaшan jurnalistlяri iшя gюtцrmяyя baшladыlar. Belяliklя dя, mяtbuatda reketlяrin, dяlяduzlarыn, cibgirlяrin, pozьunlarыn vя s. kяnar шяxslяrin kцtlяvi шяkildя soxulmasы цчцn mцnbit шяrait yarandы. Vaxtilя bu cцr шяxslяri iшя gюtцrяnlяr юzlяri bu gцn jurnalistяm demяyя xяcalяt чяkirlяr. Чцnki onlarыn bir alяt kimi iшя gюtцrdцklяri hяmin шяxslяr artыq юzlяri bu gцn "baш redaktor"durlar vя onlarыn яtrafыnda onlardan da sяviyyяsiz шяxslяr toplaшыb. Яgяr яvvяlkilяr jurnalistika ilя mяшьul olub, hяm dя arasыra reketlik edirdilяrsя, artыq yenilяri reketlikdя mяшьul olmaq цчцn mяhz jurnaslistikadan bir vasitя kimi istifadя etmяyя baшladыlar. Belя qяzetlяrin rяhbяrlяri vя яmяkdaшlarы ayrы-ayrы tanыnmыш, nцfuzlu, imkanlы шяxslяr, idarя vя mцяssisя rяhbяrlяri barяsindя dяqiq vя ya qeydi-dяqiq nцfuzdan salan mяlumatlar яldя edяrяk hяmin шяxslяri шantaj edir, barяlяrindя yazы yazacaqlarы ilя hяdяlяyяrяk pul qoparmaьa чalышыr vя чox vaxt buna da nail olurdular. Bu gцn dя belя redaksiyalara gюndяrilяn шikayяt яrizяlяrindя шikayяt olunan tяrяfdяn pul qoparmaьa imkan verяn fakt olmazsa, belя яrizяlяr birinci oxunuшdan sonra шikayяtчinin redaksiyaya olan цmidi nяzяrя alыnmadan birbaшa zibil qablarыna atыlыr. Яksinя, яgяr redaksiyaya daxil olan яrizяdя kifayяt qяdяr fakt olarsa, onda "reket" jurnalistikasыnыn pul "qoparmaq" цчцn mюvcцd olan bцtцn metodlarы iшя salnыr. Aparыcы mяtbuat orqanlarыnda "anons"lar, "qarшы tяrяfin dя mюvqeyini dяrc etmяyя hazыrыq" vя ya "ardы var" sюzlяri, qяzetin nюvbяti sayы цчцn oxucu toplamaq mяqsяdi ilя verilirsя, "reket jurnalistikasы"ыnda bu цsul шantaj mяqsяdi ilя hяyata keчirilir. "Anons"lar verildikdяn sonra, bu barяdя mяlumat birbaшa vя ya dolayыsы ilя barяsindя "anons" verilяn шяxsя чatdыrыlыr vя nюvbяti sayda hяmin шяxs barяdя geniш mяqalя dяrc olunacaьы ilя шantaj edilяrяk ondan pul tяlяb olunur. Reketliklя mяшьul olan "qяzetчilяr" pul qazanmaq naminя baшqa цsullardan da istifadя edirlяr. Belя ki, onlar xarici gюrцnцшц gюzяgяlimli olan 18-30 yaшlы "qяdim peшя sahiblяri" olan "xanыmlar"la iшbirliyi quraraq, onlarы jurnalist vяsiqяsi ilя tяmin edir, tяlimatlandыraraq "mцsahibя almaq" adы ilя mцяyyяn imkanlы, nцfuzlu шяxslяrin yanыna gюndяrirlяr. Bu "jurnalist xanimlar" чox asanlыqla lazimi шяxslяrin qяbuluna dцшцr vя aldыqlarы tяlimata uyьun olaraq bцtцn danышdыqlarы, "proseslяri" gizli шяkildя yazыr vя ya чяkirlяr. Bundan sonra hяmin чяkiliшlяrin sцrяti чыxarыlaraq bir nцsxяsi шantaj mяqsяdi ilя "mцsahibя verяnя" gюndяrilir vя proses "anons"larda qeyd etdiyimiz qaydada davam etdirilir. "Reket jurnaslitikasы" ilя mяшьul olan mяtbuat orqanlarыnыn rяhbяrlяri bir-biri ilя mцtяшяkkil, sыx яlaqяli шяkildя iшlяyяrяk "tora saldыqlarы" шяxslяr vя hяmin шяxslяrdяn pul qoparmaq цsullarы barяdя olan bцtцn mяlumatlarы birbirilяrinя юtцrцr, hansыsa anda чяtinя dцшdцkdя isя, mяtbuatыn, "sюz azadlыьыnыn" sыxышdыrыlmasы adы altыnda bir-birilяrinя mцdafiяyя qalxыrlar. Bяzяn nцfuzlu KИV-nin ilk nюvbяdя юz-

lяrini nцfuzdan salan, tanыmadыqlarы belя "jurnalistlяri" mцdafiя etmяsi tяяccцb doьurur. Reket jurnalistikasыnыn yuxarыda qeyd olunan vя olunmayan цsul vя vasitяlяrindяn hal-hazыrda da geniш istifadя olunur.

tыnda qarшыsы alыnmazsa, onlarыn bu gцn iшя gюtцrdцklяri vя mяtbuatdan heч bir anlayышы olmayan, sяviyyяsiz яmяkdaшlarы da hяr birimizin yaxыn gяlяcяkdя rastlaшacaьы "baш redaktorlar"dan olacaqlar.

2. Dilяnчiliklя mяшьul olan mяtbuat orqanlarы

3. "Sяyyar pozьunluqla" mяшьul olan mяtbuat orqanlarы

Mяtbuatda dilяnчiliklя mяшьul olan qяzetlяrin fяaliyyяti 1998-ci ilin ortalarыndan baшlasa da, onun aшkar шяkildя цzя чыxmasы 1999-cu ilin яvvяlinя tяsadцf edir. Mяtbuatыn nцfuzdan dцшяrяk ona "dilяnчi" damьasыnыn vurulmasыnda bu qяzetlяrin "baш redaktor"larыnыn vя qeyrimяhdud sayda "jurnalist"lяrinin rolu olduqca bюyцkdцr. Bu yolu seчяn qяzet rяhbяrlяri respublikanыn шяhяr vя rayonlarыnыn idarя vя mцяssяlяrini, kяndlяri gяzяrяk sюzцn яsl mяnasыnda dilяnя bilяn dilяnчilяri, firыldaqчыlarы iшя gюtцrmяyя baшladыlar.

2000-ci ilin яvvяllяrindяn baшlayaraq, reketliklя mяшьul olan qяzetlяrin bir чoxu vя onlarыn bяzi "яmяkdaшlarы" daha чox qazanmaq mяqsяdi ilя mяtbuata aьыr zяrbя vuran tamamilя baшqa yol seчdilяr. Belя ki, hяmin шяxslяr ayrы-ayrы adlarla qяzetlяr tяsis edяrяk, mяtbuatla heч bir яlaqяsi olmayan, bar vя restoranlarda gцnцnц keчirяn "qяdim peшя sahiblяrinin" kцtlяvi шяkildя mяtbuata soxulmalarыna imkan yaradan, jurnalistikanы sцrяtlя nцfuzdan salan "sяyyar pozьunluq"la mяшьul olan mяtbuat or-

ПРЕСС aдлфмдлЬЫ Вт ВТмоТЫото мвыму цгу оуоцушк кцшпщш

Bu "яmяkdaшlar" jurnalist adы ilя idarя, mцяssisя rяhbяrlяri vя daha yuxarы vяzifяli шяxslяrin qяbuluna girir, sonra isя юz "peшяlяrinя" uyьun olaraq, mяzlum gюrkяm alaraq evlяrindя xяstяlяrinin olduьunu, gцya чюrяk vя dяrman almaьa pul tapmadыqlarыnы, rayonlarda "komandirovka"da olanlar isя, ac olduqlarыnы, geri qayыtmaq цчцn yol pulu vя ya yanacaqlarы olmadыьыnы bildirir, getdiklяri idarя vя tяшkilatlardan 3-5 manat, яn yaxшы halda 10 manat alaraq, nюvbяti "obyekt"я цz tuturlar. Paytaxtda fяaliyyяt gюstяrяnlяr gцnцn sonunda, rayonlarda olan "яmяkdaшlar" isя "komandirovka" bitdikdяn sonra, redaksiyaya qayыdыr vя toplanan mяblяь dilяnчi "baш redaktorlarla" "dilяnчi jurnalistlяr" arasыnda bюlцnцr. Bu proses respublikamыzыn шяhяr vя rayonlarыnda indi daha sцrяtlя davam etmяkdяdir. 1-2 il яvvяl mцxbir adы ilя qapыqapы gяzяn dilяnчilяrin demяk olar ki, яksяriyyяti baш redaktor vяsiqяsi gяzdirirlяr. Sadяcя fяrq ondan ibarяtdir ki, яvvяllяr redaksiya paytaxtda yerlяшirdisя, indi redaksiyalar yoxdur, qяzet nяшr olunmur, sadяcя 2-3 nяfяr vяsiqяli vя "vяzifяli jurnalistlяr" maшыna oturur, digяr yaxыn rayonlara gяlir, idarя vя tяшkilatlarыn qapыlarыnda jurnalist adы ilя utanmadan dilяnirlяr. Яgяr vax-

qanlarыnыn yaranmasыnыn bцnюvrяsini qoydular. Bu qяzetlяrin цzdяniraq baш redaktorlarыnы iшя gюtцrdцklяri "xanыm"larыn jurnalist qabiliyyяti yox, yalnыz gюzяgяlimli "qяdim peшя sahibi" olmasы, tez цnsiyyяt qurmaq bacarыьы vя ayыn sonunda ona юdяyяcяyi mяblяь maraqlandыrыrdы. Dцnяnя qяdяr pozьun hяyat tяrzi keчirяn, bяzi шяrяfsizlяrin hesabыna 4-cц hakimiyyяtin sяlahiyyяtli nцmayяndяsi kimi bцtцn hцquqlara sahib olan "qяdim peшя sahiblяri", яvvяllяr юz peшяlяri ilя mяшьul olarkяn bir sыra problemlяrlя цzlяшdiklяri halda, jurnalist vяsiqяsi ilя tяmin olunduqdan sonra, hяm яvvяlki "iш yerlяrindя", hяm dя respublikamыzыn шяhяr vя rayonlarыnda "jurnalist" adы altыnda sяrbяst "fяaliyyяt" gюstяrir, цnvanыna getdiklяri vя ya gюndяrildiklяri шяxslяrlя чox asanlыqla яlaqя yaradыraraq onlarla "jurnalist" kimi tanыш olur, sonra isя "qяdim peшя sahibi" kimi юz "xidmяtlяrini" tяklif edir vя hяr ayыn konkret gцnцndя qяzetin baш redaktoruna mцяyyяn mяblяьdя pul юdяyirdilяr. Ailяsinя bu yolla "чюrяk aparan" baш redaktorlarы nя jurnalistkanыn, nя rяhbяrlik etdiyi qяzetin nцfuzu, nя dя iшя gюtцrdцklяri "xanыm"lara gюrя mяnяvi яzab чяkяn, informasiya almaq mяqsяdi ilя getdiklяri bяzi yerlяrdя namussuz tяkliflяrlя qarшы-

laшan qыz vя qadыn jurnalistlяrimizin цzlяшdiklяri чяtinliklяr maraqlandыrmыrdы. (Bu gцn dя maraqlandыrmыr). Onlarы ayda, 2 ayda bir dяfя 500-1000 tirajla qяzet nяшr edяrяk baш redaktor kimi mяtbuatda qalmaq, mяtbuata verilяn sяlahiyyяtlяrdяn istifadя edяrяk pul qazanmaq maraqlandыrыrdы. Bu gцn artiq xяrc чяkяrяk qяzet nяшr etdirmяyя dя ehtiyac yoxdur. Ucuz qiymяtя baшa gяlяn vя az xяrc tяlяb edяn saytlar onlarыn maskalanmasы цчцn яn gюzяl vasitяyя чevrilib. Bu proses indi dя davam edir. Vя dяhшяt burasыndadыr ki, vaxtы ilя pul qazanmaq цчцn bir vasitя kimi iшя gюtцrцlяn "xanыmlar"ыn чoxu artыq baш redaktorlardыr. Onlarыn юzlяrindяn dя sяviyyяsiz olan, adыnы belя yazmaьы bacarmayan яmяkdaшlarы isя bir neчя ay sonra rastlaшacaьыmыz baш redaktorlar olacaqlar. Mяtbuatыn nцfuzunun qorunmasы, onun bu cцr damьalardan tяmizlяnmяsi gцnцmцzцn tяlяbidir. Buna nail olmaq цчцn bцtцn aparыcы mяtbuat orqanlarыnыn saьlam qцvvяlяri, bцtцn jurnalist tяшkilatlarы, tanыnmыш qяlяm sahiblяri birlяшmяli, reketlяrin, pozьunlarыn, fыrыldaqчыlarыn vя dilяnчilяrin bu sahяyя soxulmalarыna шяrait yaradan "kюlgя" mяtbuatыna vя onlarыn rяhbяrlяrinя qarшы aчыq mцbarizя aparmalы, onlarыn vяsiqяsini daшыdыqlarы mяtbuat orqanы ilя yanaшы, hяm dя hяmin шяxslяrin юzlяrini mяtbuatda aчыq шяkildя ifшa etmяlidirlяr. Bu qцvvяlяrя qarшы mцbarizяdя ilk nюvbяdя qяlяminя hюrmяt edяn, jurnalistika sahяsindя can qoyan qardaш vя bacыlarыmыz daha fяal vя barышmaz olmalыdыrlar. Чцnki, bu dяlяduzlar aldыqlarы 3-5 manata jurnalist adыnы, jurnalist mяnliyini, jurnalist lяyaqяtini satыrlar. Mяtbuatыn nцfuzdan dцшmяsinin nяticяsidir ki, bu sahяdя чalышan vя ona hяyatыnыn ayrыlmaz bir hissяsi kimi baxan bacы vя qardaшlarыmыzыn яksяriyyяti чыxыш yolu kimi ayrы-ayrы idarя vя tяшkilatlarыn mяtbuat xidmяtlяrindя vя ya dыgяr sahяlяrdя fяaliyyяt gюstяrirlяr. Halbuki onlarыn saьlam fikirlяrinя, dцшцncяlяrinя bu gцn hяr birimizin ehtiyacы var. Bu gцn zяmanя ilя ayaqlaшan hяr kяs saьlam mяtbuatla яlaqяyя цstцnlцk verir, gюrdцyц, gюrяcяyi iшlяrin cяmiyyяtя чatdыrыlmasыnda maraqlыdыr. Яgяr bu sahяdя saьlamlaшma olarsa, inanыram ki, jurnalistika yenя dя яn hюrmяtli peшя, jurnalist isя яn hюrmяtli шяxs kimi tanыnacaq vя qяbul olunacaq. Mяtbuatыn nцfuzunu юzцnя qaytarmaq mцmkцndцr. Vя hяlя ki, gec deyil... P.S. Paytaxtda vя rayonlarыmыzda nazlana-nazlana idarяlяri, tяшkilatlarы, otellяri gяzяn "oьlan" jurnalistlяrin sayы da bu gцn getdikcя artmaqdadыr. Bu isя yaxыn gяlяcяkdя, hazыrda mяtbuatda чalышan qardaшlarыmыzыn hяr hansы bir yerdя юzlяrini jurnalist kimi tяqdim etmяlяri цчцn чox bюyцk problemlяr yaradacaqdыr. P.P.S. Nюvbяti yazыlarda hяmin qяzet vя saytlar, onlarыn "Baш redaktorlar" vя "jurnalist"lяri, onlarыn davranышlarы barяdя яtraflы foto vя videogюrцntцlяr tяqdim edilяcяk...


№ 06 (152), Ийун 2017

Вагиф АСЛАН,

Azяrbaycan Yazычыlar Birliyi Шяki bюlmяsinin sяdri, АДПУ Шяki filialыnыn baш mцяllimi

(Яввяли ютян сайларымызда) Иrfani яdяbiyyat юzцnц vя dцnyanы daha dяrindяn bilmяk, hяtta, cansыz яшyalarы belя var vя yox olan halыnda da tяsяvvцr vя tяsvir etmяk imkanlarы yaradыr, konkretdя mцcяrrяdi, mцcяrrяddя konkreti gюrmяk цчцn цfцqlяr aчыr, fantastik dцшцncяlяrя qanad verir: onda nяzяriyyя ilя tяcrцbяnin, elm ilя fяrziyyяnin vяhdяti vardыr. Иrfani шair dini-fantastik tяsяvvцrlяrini, poetik-fяlsяfi dцшцncяlяrini daha яsaslы, daha pafoslu, daha yцksяk bir eшq ilя ifadя etmяk цчцn elmi-ruhani, яdяbi-fяlsяfi biliklяrini цmumilяшdirir. Иndi Batы elmi vя Batы fяlsяfяsi dя dцnyanы dяrk etmяk цчцn insanыn яvvяlcя юzцnц dяrk etmяsinin zяriri olduьunu etiraf edir. Lakin bundan neчя yцz il яvvяl Yunis Иmrя цzцnц bцtцn dцnyaya tutub bu hяqiqяti var sяsi ilя qышqыrыrdы:

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

Tцrk xalqlarы Mцhazirяlяr ilяn mesajlarы oxumaqda чяtinlik чяkirlяr. Yunus Иmrя yaradыcыlыьыna xas olan cяhяtlяrdяn biri dя peшimanчыlыq vя qorxu hissinin bяdii-fяlsяfi ifadяsidir. Bяlkя "yaxшы bir яmяlinin olmadыьы", bяlkя dя haradasa vя nяdяsя "gцnaha batdыьы" цчцn peшimanчыlыq, yaxud da "gцnahlarы sorulan gцn gцcsцz qalacaьы" цчцn qorxu hissi keчirdiyini dilя gяtirяn Yunus Иmrя insanlarы peшimanчыlыq vя qorxu hissi keчirmяdяn insan kimi yaшamaьa dяvяt edir. Yunus Иmrяyя gюrя, olur gцnцndяn юlцr gцnцnя qяdяr olan zaman kяsiyi bir ayrыdыr, "яcяl hюkmц gяlяn gцndяn" "qiyamяtя qяdяrki" zaman kяsiyi bir ayrыdыr. Anlardan baшlayыb bir gecя vя bir gцndцz юlчцsцndя olan zaman kяsiklяr шяklindя baшlanьыcыna vя sonuna gюrя tяkcя Yaradana mяlumdur.

Ondan gюzяl nя vardыr? Hяr kяs dяrk edя юzцn. Юzцnц bilяn adam Olar hamыdan цstцn. (Yunis Иmrя. Gцldяstя. Bakы, 1992. s.150.)

Yunus Иmrя bцtюvlцkdя insanlыьыn vя dцnyanыn шairidir. O, Yaradanы hяr yerdя vя hяr шeydя gюrdцyц цчцn yaradыlmышы - insanы vя dцnyanы gюrцnяn vя gюrцnmяyяn tяrяflяri ilя birgя tяqdim etmяyi vacib bilir. Sыrf dini vя sыrf dцnyяvi яdяbiyyatdan fяrqli olaraq, bu яdяbiyyat dini vя dцnyяvini юzцndя birlяшdirir, цstяlik mifik dцшцncяni oyadыr, elmi vя xяyali fantastikaya yol aчыr. Birbaшa reallыqdan чыxыш edяrяk sяrt hяyati hяqiqяtlяri etiraf etmяk, bu etirafыn doьurduьu kяdяri vя xiffяti yaшamaq Yunиs Иmrяdя tam gцcц ilя юzцnц gюstяrir. Baxыn, Yunиs Иmrя bu dцnyadan o dцnyaya kючяnlяrin qayыdыb "heч nя sюylяmяdiklяrini, heч nяdяn xяbяr vermяdiklяrini" demяklя bяrabяr юlцmdяn sonrakы yerцstц gюrцntцlяri tяsvir etmяklя hяyat-юlцm чevrяsindяki hяqiqяtlяr fonunda insanlarы dцшцnmяyя mяcbur edir: Kiminin baшыnda bitяr aьaclar, Kiminin baшыnda saralar otlar. Kimi mяsum, kimi gюzяl igidlяr, Nя sюylяrlяr, nя bir xяbяr verяrlяr. Kimisi dюrdцndя, kimi beшindя, Kimi altы, kimi yeddi yaшыnda. Yoxdur kimisinin tacы baшыnda... Nя sюylяrlяr, nя bir xяbяr verяrlяr. Yunus, nяdir gюr qяzanыn iшlяri, Tюkцlmцшdцr kipriklяri, qaшlarы. Baшlarы ucunda mяzar daшlarы... Nя sюylяrlяr, nя bir xяbяr verяrlяr. Hakdan inen шerbeti - Ичdik, elhamdцlillаh. Шol kudret denizini - Keчtik, elhamdцlillаh. Kuru idik, yaш olduk, - Ayaь idik, baш olduk, Kanatlandыk, kuш olduk, - Uчtuk, elhamdцlillаh. (Ahmet Kabaklы. Tцrk edebiyatы. ЫЫ c. Иstanbul, 1997. s.339.; Yunis Иmrя. Gцldяstя.s.49.)

Bu dцnya ilя o dцnya arasыndakы яlaqя vя яks-яlaqяni gюrmяk цчцn Yunus Иmrя yaradыcыlыьы zamanlar boyunca яhяmiyyяtli olaraq qalыr. Nя yazыqlar ki, bu dцnyanы tutub durmaq xяyalыna dцшяn adamlar Yunus Иmrяnin tяsvir etdiyi gюrцntцlяr шяklindя ver-

сящ. 16

can olmuшtur. (Ahmet Kabaklы. Tцrk edebiyatы. ЫЫ c. Иstanbul, 1997. s.340.)

Иndi dя bir bu qяdяr insan iчindя sюzц saь, юzц saь bir insan tapmaqda чяtinlik чяkirik. Иndi dя insanlar юz yolunu ehtiyatda saxlayыb, юzgя yolu ilя getmяyя hяvяs gюstяririlяr. Иndi dя hяr kяs hяr kяsin yoluna girir, юzlяri юzlяrinin яl-ayaьыna dolaшыrlar. Artыq nяciblik deyilяndя qяddarlыq, "insan яti yeyib, insan qanы iчmяk" baшa dцшцlцr. Иnsana vя onun Yaradanыna sevgi azalmышdыr. Bir insan baшqa bir insana Allah yaradыcыlыьыnыn kamil nцmunяsi kimi baxmыrsa, yaxud bir insan baшqa bir insana baxdыqda Allah yaradыcыlыьы qarшыsыnda heyrяt hissi keчirmirsя, onda bu gюzяl dцnyaya yazыqlar olsun! Bяli, bir zamanlar Yunus Иmrя dя чяkiшmяlяrlя, mцharibяlяr vя iшьallarla dolu dцnyanыn insanы necя ucuz tutduьunu gюrmцш vя kюksцnц юtцrmцшdцr. Mяzhяb-mяzhяb, tяriqяt-tяriqяt, inanc-inanc bюlцnmяklяri bяs deyilmiш kimi, цstяlik tяbяqя-tяbяqя bюlцnmцш insanlarыn indi olduьu kimi onda da bir-birinя zillяnяn qanlы baxышlarыnы, qыcamыш diшlяrini gюrdцkcя Yunus Иmrя dцnyaya gюz dikяnlяrin korluьuna acыmыш, varы vя dюvlяti ilя insanlarыn aьlыnы baшыndan alan dцnyanыn cazibяdarlыьыndakы hiylяgяrliyя tяяssцf etmiшdir.

elяsin. Qяbri mцqяddяs olsun". Hяlяb шяhяr mцftisi Dr.Mahmud Яkkam "Nяsimi vя sufilik" mюvzusunda etdiyi maraqlы mяruzяsinin sonuna yaxыn salonun birinci cяrgяsindя яylяшdirilmiш Azяrbaycan nцmayяndяlяrinя цzцnц tutub dяrin sяmimiyyяt duyьusu ilя dedi: "Mюhtяrяm qardaшlar! 591 il bundan юncя bяшяr tarixindя яn faciяli hadisяlяrdяn biri baш vermiш, bюyцk Azяrbaycan шairi vя filosofu parlaq istedad sahibi olan sufi, vяliyullah (Allahыn dostu) Seyid Яli Иmadяddin Nяsimi vяhшicяsinя edam olunmuшdur. Bu gцn biz xяcalяt чяkirik ki, bu mцdhiш faciя bizim Hяlяb шяhяrinin adы ilя bir yerdя tarixя dцшmцшdцr. Doьrudur, hяmin faciя шяhяrimizdя hюkmranlыq edяn яcnяbilяr vя onlarыn havadarlarы tяrяfindяn tюrяdilmiшdir. Lakin, Nяsiminin gцnahsыz

Bilirim seni, yalan dцnyasыn, Evliyalarы alan dцnyasыn. Kaчan kurtulsa, kuш kurtulardы, Шahin kanadыn kыran dцnyasыn. Sevdiyim aldыn, beni aьlattыn. Dюnцp yцzцme gцlen dцnyasыn. Sцleyman tahtыn sen viran kыldыn, Masumlar boynun buran dцnyasыn.

Ahmet Kaбаклы Цnlц яdяbiyyat uzmanы Ahmet Кабаклыыn "Gerчi Mevlаnе gibi Yunus Emre de hiч bir tarыkatыn dar (Ahmet Kabaklы. sыnыrlarыna tыkыlamaz" Tцrk edebiyatы. ЫЫ c. Иstanbul,1997.s.309.) fikrinя qцvvяt olaraq, onun irqindяn vя dinindяn asыlы olmayaraq bцtцn xalqlara vя millяtlяrя eyni sevgi ilя yanaшdыьыnы gюstяrmяk istяyirяm. Yetmiш iki millete kurban ol ашыk isen, Ta ашыklar safыnda tamam olasan sadыk. Bu qяdяr цmumbяшяri olduьu цчцndцr ki, Yunus Иmrя insanlыьa xяlяl gяtirяcяk hяr hansы bir hяrяkяti gцnah sayыr. Xristianlыьыna salan xristianlar, yяhudiliyinя salan yяhudilяr, mцsяlmanlыьыna salan mцsяlmanlar, bцtpяrяstliyinя salan bцtpяrяstlяr dцnyasыnda tяklяndiyini gюrяn шair цzцnц ululara tutub deyir:

Dini bilgilяrlя dцnyяvi bilgilяri birlяшdirяn, nяticяdя dini, elmi, яdяbi dцшцncяnin daha yuxarы qatыna qalxmaq imkanы yaradan vя яn yцksяk idrak mяrhяlяsinя gedяn yol tarixяn hяm dя irfani яdяbiyyatdan keчmiшdir desяm, Azяrbaycanda sovet dюnяmindя heч vaxt etiraf edilmяmiш bir hяqiqяti etiraf etmiш olaram. Azяrbaycan яdяbiyyatыnы ortaq tцrk яdяbiyyatы fonunda dahiyanя mюhtяшяmliklя tяmsil edяn Yunus Иmrяnin olduьu kimi qяbul edilmяsinin vaxtы чatmышdыr.

*** X. Иslami dюvr tцrk xalqlarы яdяbiyyatы: Иmadяddin Nяsimi. Seyid Yяyhya яшШirvani яl-Bakuvi.

Ишidin, ey ulular, аhыr zaman olmuшtur. Saь mцslцman seyrektir, o da gцman olmuшtur.

Иmadяddin Nяsimi (1370, Шamaxы-1417, Hяlяb)

Danышman okur tutmaz, derviш yolun gюzetmez. Bu halk юьцt istemez, ne sarp zaman olmuшtur.

1417-ci ildя Hяlяb hakimi Yяшbяkin яmrilя hяbsя alыnыmыш, ruhanilяr mяclisindя edamыna fitva verilmiш, sяnяdlяr Misir sultanыna gюndяrilmiшdir. Misir sultanы Яlmцяyyяd шairin dяrisinin diri-diri soyulub, gюrk olsun deyя yeddi gцn hamыya gюstяrilmяsi barяdя яmr vermiшdir. Azяrbaycan nцmayяndя heyяti Nяsiminin 640 illiyi яrяfяsindя - 2008-ci ildя noyabrыn axыrlarыnda Suriyada olmuшdur. Akadемик Bяkir Nяbiyevin sюzlяrinя gюrя, Nяsiminin mяzarыnыn цstцndя belя yazыlmыш imiш: "Bu шяhid bяndя, bюyцk sufi, arif, Allahыn dostu Шeyx Яli Иmadяddin Nяsiminin mяzarыdыr. Allah ona rяhmяt

Gitti beyler mцrveti, binmiшler birer atы, Yediьi yoksul eti, iчtiьi kan olmuшtur. Birbirin yavuz sanыr, ettiьi kalыr sanыr, Yarыn mяшhяr gцnцnde iшi yaman olmuшtur. Ey Yunus, imdi senin aшk ile keчe gцnцn, Sevdiьin чцnki senin canыna

Бякир Нябийев qanы mяhz burada axыdыldыьы цчцn mяn, mцasir Hяlяbin dini icmasыnыn rяhbяri kimi, sizdяn dюnя-dюnя цzr istяyirяm! Mяn tяsяllini onda tapыram ki, hяlяblilяr Nяsiminin mяzarыnы юz oьlunun qяbri kimi gцnцmцzя qяdяr qorumuшdur. Tarixi, elmi mяnbяlяrdя юz яksini tapmыш mяlumata gюrя bu edamdan on il sonra Hяlяb mяhkяmяsi iшя yenidяn baxыb яvvяlki яdalяtsiz hюkmц lяьv etmiш, artыq tarixя qovuшan шairя, gec dя olsa bяraяt vermiшdir. Bununla belя bugцn mяn sizdяn цzr istяmяyя daxili, mяnяvi ehtiyac duydum vя acizanя tяvяqqe edirяm ki, mяnim цzrxahlыьыmы qяbul edib bцtцn Azяrbaycan xalqыna чatdыrasыnыz. Bu, tяk mяnim yox, cяmi Hяlяb mцsяlmanlarыnыn xahiшidir." Nяsimi divanы 1926-cы ildя Bakыda Сalman Mцmtaz tяrяfindяn чap edilmiшdir. Nяsimi Azяrbaycan, fars vя яrяb dillяrindя yazmышdыr. Yaradыcыlыьы ilя юzbяk, tцrkmяn, uyьur vя digяr tцk tяsяvvцf vя irfan яdяbiyyatыna gцclц tяsir gюstяrmiшdir. Яsяrlяrindя dцnyяvi motivlяr ruhani duyьularla sinkretik шяkildя юzцnц gюstяrmяkdяdir. Nяsiminin 600 illik yubileyi 1973 -cц ildя YUNESKO xяtti ilя qeyd olunmuшdur. Yenя dя 2016-cы il YUNESKO xяtti ilя Nяsimi ili elan edilmiшdir. Azяrbaycanda Dilчilik institutu Nяsimin adыnы daшыyыr. Bakы шяhяrindя Nяsiminin adыnы daшыyan rayon vя metro stansiyasы, Sabirabad vя Bilяsuvar rayonlarыnda Nяsimi, Saatlы rayonunda isя Nяsimikяnd adыnda kяnd vardыr. (Давамы 17-ъи сящифядя)


№ 06 (152), Ийун 2017

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ. 17

я яd dя яb biiy yy ya attыы Вагиф АСЛАН (Яввяли 16-ъы сящифядя) Balakяnin 2 saylы шяhяr tam orta mяktяbi dя bюyцk шairin adыnadыr. "Nяsimi" teploxodu Xяzяr dяnizindя цzmяkdяdir. 1973-cц ildя шairin шяrяfinя "Nяsimi" filmi (ssenari mцяllifi Иsa Hцseynov (Muьanna), rejissoru Щяsяn Seyidbяyli) чяkilmiш, elя hяmиn ildя Фikrяt Яmirov tяrяfindяn "Nяsimi dastanы" balet-poemasы yazыlmыш, 1980ci ildя heykяltяraш Tokay Mяmmяdovun vя И.Zeynalovun mцяllifliyi ilя Nяsimiyя heykяl ucaldыlmышdыr. Azяrbaycan яdяbiyyatыnыn яn цnlц simalarыndan biri olub, haqqыnda чox sayda yazыlar yazыlan vя yazыlmaqda olan Иmadяddin Nяsimidяn aшaьыdakы шeirlяrii tяqdim etmяklя kifayяtlяnirяm:

Цzцnц, qaшыnы gюrяn qarшubяqarшu, gюzbяgюz Sanma ki, baxa ol kюkцn bяdrinя, ya hilalinя. Ay ilя gцn sцcud edяr surяtini gюricяgяz. Bu nя cяmalц hцsn olur, sяllц яla cяmalinя! Buldu Nяsimi чцn sяni, keчdi qamudяn, ey sяnяm! Qoydu hяrirц яtlяsi. Girdi яbavц шalinя. (Нясими. Мяндя сыьар ики ъащан. Бакы. "Эянълик." 1973.c. 23-24.)

*** Dedim: - Ey nazlы sяnяm, zцlfцn яcяb mяvadыr.

Dedim:-Sяndяn dilяrяm bircя tяmяnna. O dedi: - Ey Nяsimi, bu tяmяnna nя qяdяr яladыr! (Имадяддин Нясими. Фарс диваны. Бакы. Азярняшр. 1972.c.19.) (Tяrcцmя edяni: И.Cяfяrpur.)

***

Lяbinя яhli-nяzяr чeшmeyi-heyvan dedilяr. Gяrci ucmaq hurisi cцmlя ana can dedilяr. Sяni bu hцsn-cяmal ilя, bu lцtf ilя gюrяn Qorxdular Hяq demяyя, dюndцlяr insan dedilяr. Surяtin vяsfini sordum isя hяr taifяdяn Mя'ninin gцzgцsцnя surяti-rяhman dedilяr.

Kюvnц mяkandыr ayяtim, zatinяdir bidayяtim, Sяn bu niшanda bil mяni, bil ki, niшanя sыьmazam.

Sufilяr haram demiшlяr Bu eшqin шяrabыna. Mяn doldurur, mяn iчяrяm... Gцnah mяnim, kimя nя?

Kimsя gцmanы zяnnilя olmadы hяqqilя biliш, Hяqqi bilяn bilir ki, mяn zяnnц gцmanя sыьmazam.

Bir mяlamяt hirqяsini Юzцm geydim яynimя. Ari-namus шцшяsini Daшa чaldыm, kimя nя?

Surяtя baxц mяniyi sцrяt iчindя tanы kim, Cismilя can mяnяm, vяli, cismilя canя sыьmazam.

Sufilяr sяcdя edяrlяr Mяscidin mehrabыna. Yar eшiyi sяcdяgahыm, Цz sцrяrяm, kimя nя?

Hяm sяdяfяm, hяm inciyяm, hяшrц sirat яsяnciyяm. Bunca qцmaшц rяxt ilя mяn bu dцkanя sыьmazam.

Gah чыxaram gюy цzцnя Hюkm edib Qafdan Qafa. Gah enяrяm yer цzцnя, Yar sevяrяm, kimя nя?

Gяnci-nihan mяnяm, mяn uш, eyni-яyan mяnяm, mяn uш. Gюvhяri-kan mяnяm, mяn uш, bяhrяvц kanя sыьmazam.

Sufilяr belя deyяrmiш Gюzяl sevmяk чox gцnah. Mяn sevяrяm sevdiyimi, Gцnah mяnim, kimя nя?

Gяrчi-mцhiti-яzяmяm, adыm Adяmdir, adяmяm, Tur ilя kцn-fяkan mяnяm, mяn bu mяkana sыьmazam.

Nяsimiyя sordular ki, Yarыn ilя xoшmusan? Xoш olayыm, olmayayыm O yar mяnim, kimя nя?

Иmadяddin Nяsimi

***

Qiymяtini dodaьыnыn dяgmя xяsisя, sorma kim, Mяn bilirяm ki, can ilя susamышam zцlalinя. Gюzlяrinя яsir olan kюnlцmцn halыnы bilir. Kim ki, bu halя dцшmяdi, qoy vara kяndi halinя. Sirrini шol qara bяnin yanaьы шяrh edяr, vяli! Can nola gяr fяda ola yanaьыnavц alinя. Dadlы sюzцndяn utanыr, abi-hяyat mяhv olur. Gцlbяшяkяr nя nяsnяdir, kim iriшя mяqalinя. Hцsnц cяmali-surяtin mяclisi bяrkяmalыdыr. Шяrhц bяyanц vяsf ilя яql irяmяz kяmalinя.

Alber Sorel

Яrш ilя fяrшц kafu nun, mяndя bulundu cцmlя чun. Kяs sюzцnц vя яbsяm ol, шяrhц bяyanя sыьmazam.

Gah gedяrяm mяdrяsяyя, Dяrs oxuram haqq iчin. Gah gedяrяm meyxanяyя, Dяm чяkяrяm, kimя nя?

Al ilя ala gюzlяrin aldadы, aldы kюnlцmц. Alыnы gюr nя al edяr, kimsя iriшmяz alinя.

Yer цzцndя iki шey hяlя dя kяшf edilmяmiш qalыr: coьrafiyada qцtblяr, tarixdя tцrklяr.

Mяndя sыьar iki cahan, mяn bu cahana sыьmazam! Gюvhяri-lamяkan mяnяm, kюvnц mяkana sыьmazam!

Mяn itirdim, mяn araram, O yar mяnim, kimя nя? Gah gedяrяm юz baьыma, Gцl dяrяrяm, kimя nя?

Dцшdц yenя dяli kюnцl gюzlяrinin xяyalinя. Kim nя bilir bu kюnlцmцn fikri nяdir, xяyali nя?

Alber Sorel

Dedi: - Dildar olanыn cismi bцtцn zibadыr. Dedim: - Alяmdя tapыlmaz tayы kakцllяrinin. Dedi: - qяddim dя gюzяllikdя, yяqin, yektadыr. Dedim:- Юmr eylяmяk alяmdя шirindir hamыya. Dedi:-Yar ilя keчяn gцn daha pцrmя'nadыr. Dedim: - Aludяsiyяm qamяtinin, ey dilbяr! Dedi:-Bildin, uca yer aшiq цчцn valadыr. Dedim: - Ol gюzlяrinin xяstяsiyяm, vurьunuyam. Dedi: - Яl чяkmяgilяn. Чцnki bu xoш sevdadыr. Dedim: - Eшq alяmi чox cilvяli bir alяmdir. Dedi: - Mяn olmasam, eшq alяmi bir rюyadыr. Dedim: - Ol boy-buxunun misli hanы, sяrv nяdir? Dedi: - Rяftarыma bax, юymя mяni, bicadыr. Dedim: - Eшqin, gюzяlim, hakim olub varlыьыma. Dedi: - Aшiqlяrin юz rцtbяsi bihяmtadыr.

Sцnbцlцn halы pяriшan dedilяr hal яhli. Allah. Allah, nя цчцn miшkя pяriшan dedilяr. Bir qыlыn qiymяtini hяr kimя sordumsa, ana Gяnci-Qarun ilя hяm mцlki-Sцleyman dedilяr. Dцшmяnin adыnы aшiqlяrя sordum ki, nяdir? Eшidяn cцmlя nя kafяr. Nя mцsяlman dedilяr. Шяk deyil ki, yцzцnц gюrmяmiш anlar ki, sяni Huriyя bяnzяdцbяn Yusifi-Kяnan dedilяr. Lяblяrin vяslinя irmяk mяnя mцшkцl gюrцmnцr. Gяrчi sordular anы, dil ilя asan dedilяr. Aьzыn яsrarыna яndiшя qaчan vaqif ola. Ki, цqul яhli ana nюqteyi-pцnhan dedilяr. Ey Nяsimi, dяmi-Иsa deyil isя nяfяsin, Nяfяsi doьrular ana nя цчцn can dedilяr. (Нясими. Сечилмиш ше'рляр. Азярбайъан Ушаг вя Эянсляр Ядябиййаты Няшриййаты. Бакы-1962. s. 37-38.)

***

Can ilя hяm cahan mяnяm, dяhrilя hяm zaman mяnяm. Gюr bu lяtifяyi ki, mяn, dяhrц zяmanя sыьmazam. Яncцm ilя fяlяk mяnяm, vяhy ilя hяm mяlяk mяnяm, Чяk dilini vя яbsяm ol, mяn bu lisanя sыьmazam. Zяrrя mяnяm, gцnяш mяnяm, чar ilя pяncц шeш mяnяm. Surяti gюr bяyanilя, чцnki bяyanя sыьmazam. Zatilяyяm sifat ilя, gцlшяkяrяm nяbat ilя, Qяdrilяyяm bяrat ilя, pцstя dяhanя sыьmazam. Шяhd ilя hяm шяkяr mяnяm, шяms mяnяm, qяmяr mяnяm. Ruhi-rяvan baьышlaram, ruhi-rяvanя sыьmazam. Tir mяnяm, kяman mяnяm, pir mяnяm, cavan mяnяm. Dюvlяti-cavidan mяnяm, ayinяdanя sыьmazam. Gяrчi bu gцn Nяsimiyяm, haшimiyяm, qureyшiyяm. Mяndяn uludur ayяtim, ayяtя, шanя sыьmazam.

***

(Арды вар)


ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ. 18

Щикмят ЯБДЦЛЩЯЛИМОВ

(ЕССЕ) Haqqыnda danышacaьыm tarixi-etnoqrafik xatirяlяr keчяn яsrin 45-50-ci illяrinя tяsadцf edir. 2700 illik tarixi olan qяdim Шяki шяhяri dя bюyцk vяtяnin (keчmiш SSRИ-nin) minlяrlя yaшayыш yerlяri kimi mцharibяdяn sonrakы dirчяliш юmrцnц yaшayыr, yavaш-yavaш qяddini dцzяltmяyя чalышыrdы... XX яsrin mяшhur diktoru sayыlan, SSRИ xalq artisti Y.Levitanыn evlяrdяki xalq arasыnda "qara boшqab" adlanan radiodan zяhmli, amiranя, tцkцrpяrdici, hяm dя ruhlandыrыcы "Îò Ñîâåòñêîãî Èíôîðìáþðî" sюz-lяrilя baшlayan nюvbяti хябяря az qala nяfяsimizi saxlayaraq qulaq asardыq. Onun sяsi mцharibяnin vя mцharibяdяn sonrakы illяrin цmid sяsi, яsrin, zamanыn sяsi idi. Hitler onun adыnы шяxsi dцшmяnlяri siyahыsыna daxil etmiш, baшыna 30 min gцmцш reyxsmarka mцkafat tяyin etmiшdi. (Hitlerin яmri ilя Levitanы mяhv etmяk цчцn Moskvada Radio komitяsinin hяyяtinя tяyyarяdяn atыlan bomba partlamamыш qalmышdыr). Onun яsl foto шяkli tam gizli saxlanыlыr, baшqa adamlarыn шяkli onun шяkli kimi yayыlыrdы. Юlkя rяhbяri Stalinin gюstяriшi ilя qiymяtlяr mцtяmadi aшaьы salыnыrdы. Иnsanlarыn gяlяcяyя, yaxшы hяyata цmidi artыrdы. Aьыr mцharibяdяn чыxmыш nяhяng bir dюvlяtin bu mяqsяdlя hansы mяnbяlяrdяn istifadя etdiyi dя bir baшqa mюvzunun sюhbяti ola bilяr. Sяhяr tezdяn 7 mindяn artыq fяhlя vя qulluqчu ipяk fabriklяrinя vя ipяk kombinatыna iшя tяlяsir, sяnяtkarlar, cцrbяcцr peшя sahiblяri dя ruzi dalыnca yollanыrdыlar. Шяhяrdя яsasяn ipяkчilяr vя sяnяtkarlarыn цstцnlцyц hiss olunurdu. Ciddi vя hяddindяn artыq яsassыz sяrt qanunlara baxmayaraq qeyri-leqal alverlя ailяlяrini dolandыrmaьa mяcbur olan, bu zaman яn xыrda alverя gюrя hяbs olunaraq sцrgцn hяyatыnы yaшamaq zorunda qalanlar da чox idi. Шяki ipяk kombinatы nяinki Azяrbaycanыn, hяtta SSRИ-nin яn iri ipяkчilik mцяssisяlяrindяn sayыlыrdы. Шяki ipяkчilяrinin hяlя XVЫЫЫ яsrdяn цzц bu tяrяfя Rusiya, Fransa, Иtaliya, Yunanыstan vя b. юlkяlяrя hazыr ipяk parчa vя ipяkчilikdя яsas xammal sayыlan barama gюndяrmяsi ilя baьlы bюyцk ticari яlaqяlяrinя dair tarixi faktlar mюvcuddur: "Buradakы (Шяkidяki - H.Я.) ipяkчilik tяsяrrцfatы daha 18-ci яsrdя Avropanыn iшtahasыnы artыq dяrяcяdя qabartmыш vя 1818-inci yulda "Qafqasyada ipяk sяnayesi" adыyla bir italyan kompaniyasы tяшяkkцl etmiшdir. Mяzkur kompaniya nцmayяndяlяri gяlib Zaqafqasiyanы dolaшmыш vя ipяk yetiшdirmяk iшlяrinя яn mцvafiq yer olaraq Шяki яtrafыnы bildirmiшdir. Bu mцnasibяtlя kompaniya burada 5.000 desyatin satыn almыш vя 400.000 tut aьacы yetiшdirmяklя iшя baшlamышdыr... 1841-ci ildя Иtaliyadan 12 italyan ailяsi gяtirilяrяk 42 чarxlы bir ipяk zavodu iшя salыnmыш, 1863-cц ildя fransыzlar Шяkidя dцnyanыn яn bюyцk ipяk fabrikini istifadяyя vermiшlяr. 1911-ci ildя Nuxadan 10.000.000 qыzыl (manat) qiymяtindя xaricя ipяk satыlmышdыr" (bax: Яdalяt Tahirzadя. “Шяkinin tarixi qaynaqlarda”. Bakы: "Master", 2005, ss.187-188).

Bu kontekstdя mяшhur Иpяk yolunun Шяkidяn keчmяsi dя tяbii

№ 06 (152), Ийун 2017

YАДДАША gюrцnцr vя bu yolla vaxtilя Шяkiyя dя sяfяr etmiш fransыz yazычыsы Aлександр Dцmanыn Nuxa ipяyi haqqыnda xatirяlяri sяciyyяvidir: "Nuxanыn яsas ticarяt sahяsi ipяkчilikdir. Шяhяrdя ipяk fabriki vardыr ki, hяr il yalnыz xam ipяkdяn altmыш milyon rubl gяlir яldя olunur. Nuxanыn evlяrini kюlgяsinя alan aьaclarыn чoxu tut aьaclarыdыr ki, hяmin bu aьaclarыn yarpaqlarы ilя barama qurdu yemlяyir, bu baramalardan toxunan ipяk isя юlkяnin яsas sяrvяtini tяшkil edir. (bax: A. Dцma. “Qafqaz”. Bakы, 2010, s. 271).

Keчяn яsrin 40-50-ci illяrindя 4 ipяk fabriki vя nяhяng ipяk kombinatы шяhяrin mцxtяlif яrazilяrindя iшчilяrin bilavasitя yaшayыш yerlяrinя яlveriшli yerlяrdя fяaliyyяt gюstяrirdi. Иpяk kombinatыna vя fabriklяrя яsasяn Шяkinin kяndlяrindя tяdarцk edilяn xam barama (bяzi hallarda Юzbяkistandan quru barama da idxal edilirdi) qяbul edilir vя hazыr ipяk parчa SSRИ-nin 100-dяn artыq шяhяr vя rayonlarыna, ticarяt mяrkяzlяrinя gюndяrilirdi. Deyilяnlяrя gюrя vaxtilя SSRИ yцngцl sяnaye naziri A.Kosыginin (sonralar SSRИ Nazirlяr Sovetinin Sяdri) dя Шяkidя olmasы bu шяhяrin ipяk sяnayesinin юlkя miqyasыnda яhяmiyyяtindяn xяbяr verirdi. Xцsusi baramaaчan dяzgahlarda qaynar suda baramadan ipяk sapы aчыldыqdan sonra (baramaaчan vя boyaqbяzяk istehsalatlarы ipяk istehsalыnda яn aьыr vя zяrяrli sahя sayыlыrdы, baramaaчanlar 8 saat яrzindя яllяri qaynar suda baramanыn tellяrini aчыrdыlar) onun qalыьы hesab edilяn sяrto Yaponiyaya ixrac olunurdu. Mяшhur kяlaьayы mцtяxяssisi Ziya Sяrkяrov шяhяrin Baьbanlar vя Arxцstц mяhяllяlяrindяki kяlaьayы sexlяrini idarя edirdi (Arxцstц mяhяllяsindяki kяlaьayы sexi varlы bir шяkilinin xцsusi evi olmuш, onun qыzыl kяmяrlя gяzdiyini danышardыlar. O, 1939-cu ildя hяbs olunaraq gцllяlяnmiшdir. Evi isя mцsadirя edilяrяk kяlaьayы sexi kimi istifadяyя verilmiшdыr). "Hacыnыn tiki" adlanan yerdя Niyazinin, Motor mяhяllяsindя Яbdцrrяhim Teymurovun (onun oьlu Aьalar Teymurov 10 №li orta mяktяbdя ibtidai sinif yoldaшыm idi) mцdir olduqlarы kяlaьayы sexlяrindя, hяmчinin шяhяrin daьяtяyi sahяsindя ermяnikяnd hissяsindяki kяlaьayы sexlяrindя tяmiz ipяkdяn toxunan, milli naxышlar vurulan kяlaьayыlar azяrbaycanlы qadыnlarыnыn gюzяl baш юrtцyц sayыlыrdы. O dюvr шяhяrdя sяnяt vя sяnяtkara bюyцk hюrmяtlя yanaшardыlar. Burada 40-dan artыq sяnяtkarlыq nцmunяlяri var idi. Zяrgяrlяr sяnяtkarlar qurumunun alisi sayыlыrdы. Qonшumuz zяrgяr Mяmmяd, oьlu Яhmяd, onun oьlanlarы Rяшid, Tюvhid, Hidayяt vя Mais (hazыrda Rяшid vя Tюvhidin oьlanlarы da atalarыnыn sяnяtini yaшadыrlar), zяrgяr Иsmayыl, oьlanlarы Zяrgяr Яyyub vя Zяrgяr Yaqub, Zяrgяr Rяsul (O, eynяk taxdыьыna gюrя hяmyerlilяrindяn "dюrdgюz Rяsul" lяqяbini almышdыr), onun qыz nяvяsi Fikrяt, qardaшы Ayaz mцяllimin kцrяkяni Natiq Sяfяrov, Zяrgяr Иbrahimxяlil, dodulularыn цч "Шюhrяt" ordenli (bu ordenlяrlя tяltif olunanlar Sovet Иttifaqы Qяhrяmanы adыna bяrabяr tutulurdu) zяrgяr Sцleyman, oьlu Adilin яl iшlяri sюzцn hяqiqi mяnasыnda nadir tяtbiqi sяnяt incilяri sayыlыrdы. Mяшhur Quran qabы (iчindя Яrяbistandan gяtirilmiш miniatцr Quran kitabы olardы), qыzыl boyunbaьы (qыzыldan hazыrlanmыш romb шяkilli 15-20 яdяd qыzыl hildяn ibarяt boyun baьы), tяnя (sыrьa), iki mяrtяbяli sыrьa, mцxtяlif formalы цzцklяr, o.c. paxlava цzцk, qяtяr, yaxalыq, qыzыl bilяrzik, qыzыl boyunbaьы,

midaxil (yaxalыьыn qыraьыna dцzцlяn qыzыl bяzяk яшyalarы), cяryя gцl, kяmяr (gцmцш), bacaxlы (kulon), niшan цzцyц vя s. bu sяnяtkarlarыn шюhrяtini dillяr яzbяri etmiшdi. Maraqlыdыr ki, zяrgяrlik sяnяti, bu sяnяtin sirlяri ciddi шяkildя ailя daxilindя saxlanыlыr, yalnыz ailя цzvlяrinя юtцrцlцrdц. Bu qяbildяn Шяkinin zяrgяrlяr sцlalяsindяn olan zяrgяr Иsmayыlыn oьlu zяrgяr Яyyubun яl iшlяri keчяn яsrin 80-cы illяrinin яvvяllяrindя Suriyanыn Hяlяb шяhяrindя keчirilяn beynяlxalq sяrgidя yцksяk mцkafata layiq gюrцlmцш, bu nцmunяlяri яrяblяr almaq istяmiш, lakin Яyyub imtina etmiшdir. Hяmin dюvrdя Шяki шяhяr mяdяniyyяt шюbяsiniн mцdiri vяzifяsindя iшlяyяrkяn zяrgяr Яyyubun qeyd olunan sяnяt nцmunяlяrini satыn alaraq diyarшцnaslыq muzeyindя daimi eksponat kimi nцmayiш etdirirdik.

Ядалят Тащирзадянин “Шякинин тарихи гайнагларда” китабы Papaqчы, шapqaчы, sяrrac, dяrzi, aynaчы, qadaxчы, чюrяkчi, чarыqчы, misgяr, dяmirчi, halvaчы, чяkmячi, pinячi, dцlgяr, bяnna, xarrat, qяleyчi, saatsaz, qundaqsaz, sazbяnd, nalbяnd, dulus, dabbaь, tяkяlduz, шяbяkячi (taxtadan шяbяkя dцzяlдян) vя s. sяnяtlяr dя geniш yayыlmышdы. Bu sяnяt nцmunяlяri яsrlяrdяn яsrlяrя, nяsillяrdяn nяsillяrя gяlib чыxmышdы. Иpяkчilikdя kцmdar (barama yetiшdirяn), toxucu (o cцmlяdяn, kяlaьayы toxuyan), burucu, baramaaчan peшяlяri yцksяk qiymяtlяndirilirdi. Mahir sяnяtkarlarыn adы dillяr яzbяri idi. Papaqчыlardan Qaffar, Шamil, Sяttar, Qurban, шapkaчыlar Abdulяli, Valeh, Arif, Шirin, dяmirqayalarыn Mяmmяd vя b., dяrzilяr Qяhrяman vя Salman qardaшlarы, Qaffar, Niyazi, Mяmmяd, Xяlil, Яbdцrrяhim... чarыqчы Avsяmяd (Abdulsяmяd), dabbaьlar - mцsяlman dцnyasыnda mцqяddяs sayыlan qыrxlar nяslinin Шяkidяki son mogikanы, aьыr taxtalы, kюhnя kiшilяri tяmsil edяn hюrmяtli el aьsaqqalы Yar oьlu Yaqub, Tяlяt, Hacы Hяbibillahlarыn Yusif, qonшum Яlяsgяr dayы, hazыrda bu sяnяtin шяhяrdя sonuncu davamчыsы Яlihцseyn vя on-larla baшqa adlы-sanlы sяnяtkarlar... Hazыrda "Azяrnяшr"in baш direktoru Aзяр Mustafazadяnin mяnsub olduьu nяslя qundaqsazlar (tцfяng цчцn xц-susi nюv aьacdan qundaq hazыrlayanlar) deyirdilяr. Xцsusi nюv aьacdan - fыstыqdan hazыrlanan шяbяkяlяr mяшhur Шяki xan sarayыnыn

vя Шяki xanlarыnыn evinin otaqlarыnыn bяzяyi idi. Deyilяn-lяrя gюrя, buranыn шяbяkяsi цчцn xц-susi materialdan hazыrlanmыш rяngli aynalarы Иtaliyanыn Venesiya шяhяrin-dяn gяtiriblяrmiш. Belя шяbяkяdяn Шя-kixanovlarыn vя bяzi zяnginlяrin evindя, saraylarda istifadя edilmiш, чaьdaш zяmanяmizdя dя bu sяnяt nцmunяsin-dяn geniш istifadя olunur. Шяkidя son 50 ildя usta Яшrяf Rяsulov, onun oьlu usta Tofiq Rяsulov, usta Soltan vя b. bu sяnяti yaшadanlardы. Dцшц-nцrяm ki, o dюvrdя sяnяt vя sяnяtkarlыьыn belя geniш inkiшafы sяnaye цsulu ilя istehsal olunmuш zinяt яшyalarыnыn, geyim paltarlarыnыn, ayaqqabыlarыn, baш юrtцklяrinin vя s. kifayяt qяdяr hazыr шяkildя istehsalыnыn olmamaьы ilя dя izah oluna bilяr. Orta vя yaшlы kiшi vя qadыnlar яsasяn baш юrtцyцndя gяzяr-dilяr. Xцsusяn, orta vя ahыl yaшda olan kiшilяr qaragцl quzularыnыn dяrisindяn (mяшhur Buxara dяrilяri) mahir pa-paqчыlar tяrяfindяn hazыrlanmыш qiymяt-li sцr vя xurmayы dakkalar (bu dak-qalar bяzяn nяsildяn nяslя юtцrцlцrdц, bizdя indi bu cцr qiymяtli dakqalarы aшыqlar юrtцr, шimali Qafqaz xalqlarыnda, xцsusяn dя чeчenlяrdя belя baш юrtцyц bu gцn dя dяbdяdir. Taxыlы юlчmяk цчцn bяzяn istifadя edilяn aьacdan dцzяldi-lяn dakqaya bяnzяr alяtя dя dakqa de-yirlяr), orta vя kasыb tяbяqяyя mяnsub olanlar isя adi qoyun dяrisindяn hazыrlanmыш papaqlar vя шapka (kepka), kяnd yerlяrindя isя яsasяn papaq (motal papaq, шяlя papaq, qulaqlы papaq) vя шapka юrtцrdцlяr. Kiшilяrdяn baшlarыna fяs qoyanlar da olurdu. Vяzifяli шяxslяr, qulluqчular, ziyalыlar da яsasяn шapka юrtцrdцlяr (sonralar яsasяn bu qяbildяn olan kiшilяr шlyapada gяzяrdilяr). Baшы aчыq ictimai yerlяrя чыxan kiшilяrя nadir hallarda rast gяlmяk olardы vя onlar qыnaьa mяruz qalardыlar. Yadыmdadыr, yaшadыьыm Sarыtorpaq mяhяllяsinin yuxarы hissяsindя, Aьvanlar mяhяllяsindя yaшayan Яhmяd dayы baшы aчыq gяzяrdi vя hamы ona bir tяhяr, maraqla baxardы. Baшыnыn ortasы daz idi, "Baшыaчыq Яhmяd" deyяrdilяr. Bizim цчцn maraqlы olan bir dя bu idi ki, Яhmяd dayы niyя baшыna papaq qoymur vя daz baшыnы gюstяrmяkdя mяqsяdi nя idi (mяncя sual bu gцn dя aktuallыьыnы saxlayыr). Dцшцnцrяm ki, bцtюv Azяrbaycanda yaшayan hяmvяtяnlяrimiz, hяmчinin Qafqazda yaшayan bяzi xalqlar kimi (ermяnilяr vя gцrcцlяr istisna olmaqla) Шяkidя dя kiшilяr цчцn baш юrtцyц baшы qышda soyuqdan, yayda istidяn qorumaqdan daha юnяmli olanы kiшi qцruru, яzяmяti, qeyrяtinin rяmzi idi. Papaьa qeyrяt rяmzi, milli mяnliyimizin mцhцm atributu kimi baxыr, onu qeyrяtlяrini qoruyan kimi qoruyurdular: "Papaьыmы yerя soxma", "papaьыnы qabaьыna qoyub mяslяhяtlяш (fikirlяш)", "papaьы gцnя vermя," "papaьыn чяncяldя qalsыn (qarьыш)", "baшыna hяr papaq qoyan kiшi olmur", "baшыna papaq qoyan чox, kiшi az" vя s... Vя bu mюvzuda шifahi vя yazыlы яdяbiyyatыmыzda da kifayяt qяdяr nцmunяlяrin mюvcudluьu dediklяrimizя dяstяk ola bilяr. Яsrlяr boyu milli qeyrяt rяmzi kimi dяyяrlяndirilяn papaьыn чaьdaш zяmanяmizdя "buxarlanmasы", tяdricяn yoxa чыxmasы, baшы aчыq gяzmяk fenomeninin kцtlяvi hal almasы (bяlkя bu da Qяrbin bizя sыьыdыьы baшa bяla qloballaшmanыn milli mяnliyin mяhv edilmяsinя yюnяldilяn uьurlu kяlяklяrindяndir?) dцшцndцrцcц deyilmi? (Давамы 19-ъу сящифядя)


№ 06 (152), Ийун 2017

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

ГАЙЫДЫШ Щикмят ЯБДЦЛЩЯЛИМОВ (Яввяли 18-ъи сящифядя) Qadыnlar kяlaьayы (Иrяt, aь kяlaьayы, qara kяlaьayы, innabы kяlaьayы, soьanы kяlaьayы, чitmя kяlaьayы), чarшab (чяrшo), darayы чяrшo, шal, xara шal, tirmя шal, krep шal, xыnabяnd, duvaq (alafa), юrpяyi (цrpяk), чalma, чadra ...юrtяrdilяr. Gяlinlяr toy gцnц baш юrtцyц kimi fata qoyardыlar. Шяki mяtbяxinin, шirniyyatыnыn шюhrяti dя alяmi gюtцrmцшdц. Шяhяr vя kяndlяrdя tяxminяn 45 adda aш (plov), 100-dяn artыq adda dadы-lяzzяti dillяrdя gяzяn cцrbяcцr lяziz xюrяklяr biшirilir, 40-dan artыq adda шirniyyat (dillяr яzbяri olan mяшhur Шяki шirniyyatы) hazыrlanыrdы. Milli шirniyyatыmыzыn tacы sayыlan mяшhur Шяki paxlavasыnыn da soraьы alяmi gюtцrmцшdц. Bu sяnяtin mahir ustalarы halvaчыlar Mahmud, Yяhya vя b. adы hюrmяtlя yad edilir. Bu sяnяt dя nяsildяn nяslя юtцrцlцr. Mяsяlяn, halvaчы Yяhyanыn ulu babasы Kяlvя Sяmяd bu sяnяtin яsasыnы 1842ci ildя qoymuш, sonra oьlu Sяmяd, nяvяsi Mяmmяdhяsяn, nяticяsi Yяhya onu yaшatmыш, bu gцn dя hяmin nяslin tюrяmяsi olan Nadir onlarыn yolu ilя gedir. Mяшhur aшpazlar - Dumba Яliyя, Xatыn baчы, Шюvkяtin dя xalq arasыnda bюyцk nцfuzu vardы. Yerli xюrяklяrin iчяrisindя Шяki pitisinin ayrыca yeri vardы. Xцsusi dulus qabыnda biшirilяn piti bu gцn dя юz tarixi "imicini" qoruyub saxlaya bilmiшdir. Xalq artisti Lцtfяli Abdullayevin yaxыn qohumu, "Xoruzoьlu" lяqяbli Yusif kiшinin pitisinin шюhrяti dillяr яzbяri idi. Юzцnцn hazыrladыьы dondurmanы xцsusi шюvqlя tяriflяyib satarkяn Molla oьlu Mяnяfin яtrafыnda hяmiшя xeyli yaшlыlar vя uшaqlar olardы: Gяl, sarы inяyin sцdц, Qaragюz camышыn qaymaьы. Gяl, Trabzon limonu, Bakinski duz, Tiflisski qыz, Шяkinski dondurma. Hяrarяt sюndцrцr, Otuz iki diшя proшшalnы muzыka чaldыrыr. Gяl, sarы inяyin sцdц, Qaragюz camышыn qaymaьы. O, sonralar kolxoz bazarыnda pal-paltar satardы. Mяni dя yaxшы tanыyыrdы. Keчяn яsrin 90-cы illяrindя hяyat yoldaшыmla bazarlыq edяrkяn hяmiшя onun dilindяn mяnя ucadan dediyi: "ay dцnya malыnda gюzц olmayan insan" ifadяsini eшidяrdim. Bюyцk Vяtяn mцharibяsinin iшtirakчыsы idi, iki il bundan яvvяl 103 yaшыnda dцnyasыnы dяyiшdi. Allah rяhmяt elяsin. Шяkinin o vaxtkы tarix - etnoqrafik durumundan sюz aчmышkяn яhalinin gцzяranыnыn bir tяhяr yoluna qoyulmasыnda, яrzaqla tяminatыnda mцstяsna rol oynamыш, lakin sonralar haqsыz olaraq tamamыlя unudulmuш etnoqrafik abidяlяrimiz olan su dяyirmanlarыnы yada salmaq istяyirяm. Mяnim bu istяyim bяlkя dя keшmяkeшli uшaqlыq vя yeniyetmяlik illяrimin hяm dя su dяyirmanlarы ilя яlaqяdar xatirяlяrlя цst-цstя dцшяn mяqamlarыdыr. Bir dя ki, axы su dяyirmanlarыnda hazыrlanan unun keyfiyyяti maшыn dяyirmanыndakыna nisbяtяn qat-qat yaxшы olardы. Qabaqcadan qeyd edim ki, Шяki шяhяrinin su dяyirmanlarы mцkяmmяl

mцhяndis qurьularы sistemi, buranыn tяbiяtinin relyefindяn elmi vя tяcrцbi baxыmdan чox sяmяrяli istifadя formasы sayыla bilяr. Dяyirmanlar шяhяrin Dodu sahяsi, hazыrda "Soyuqbulaq" adlanan istirahяt zonasыnыn aшaьы hissяsindяn baшlanьыcыnы gюtцrцrdц. Dяyirmanlar sisteminin sonuncusu olan lяzgi Иbadullahыn dяyirmanы (hazыrda Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin inzibati binasыnыn arxa hissяsindя, tяxminяn 100 metrliyindя) ilя Dodudakы birinci dяyirmanыn arasыnda tяxminяn 3 km mяsafя olardы. Lakin relyefя gюrя яrazilяrin arasыnda bюyцk fяrq vardы (Dodu hissяsindя havanыn temperaturu aшaьы hissяyя nisbяtяn 3-4 dяrяcя aшaьы olur) birinci dяyirman yuxarы hissяdя yerlяшir, ondan sonra iшlяyяn dяyirmanlar isя biri digяrindяn aшaьыda olmaqla шяhяrin eyni hissяsindя, tяxminяn bir xяtt цzяrindя yerlяшmiшdi. Hafizяmdя hяmin dяyirmanlarыn doqquzu qalmышdыr. Bunlarыn ikisi Doduda iшlяyirdi. Qalanlarыnы belя xatыrlayыram: Dodu dяyirmanlarыndan sonra Hacы Zahid oьlu Fяrruьun qohumu Musa dayыnыn, Mяmmяdiyяnin, (Daьыn яtяyindя olan vяrяm sanatoriyasыnыn aшaьы hissяsindя), adlы-sanlы ipяkчilik mцtяxяssisi Sabir Kяrimovun ailяsinin iшlяtdiyi dяyirmanlar, Mustafa dayыnыn (sonralar Hяmid dayыnыn) dяyirmanы, bir vaxtlar Шяki Шяhяr Xalq Nяzarяti Komitяsinin sяdri vяzifяsindя iшlяmiш Яli Mustafayevin ailяsinin dяyirmanы, Иbrahimxяlil dayыnыn, Baba dayыnыn, nяhayяt, sonuncu, lяzgi Иbadullahыn dяyirmanы. Яn чox dяn цyцtdцyцm Baba dayыnыn dяyirmanы idi. Dяyirmanlarda яsasяn buьda, arpa, qarьыdalы vя dцyц цyцdцlяrdi. Dяyirmanчы haqq olaraq шaat (undan mцяyyяn miqdarda gюtцrцlяn haqq) alыrdы. Bяzяn шaat цstцndя mцbahisя dя dцшяrdi vя aшaьыdakы folklor nцmunяsi dя dediklяrimizя iшыq tutur:

сящ. 19

“Иstяr шirin, istяrsя acы olsun, xatirя insana яzab verir.”

larы altыnda 15 mindяn artыq adam iшtirak etmiшdir. SES шяhяrin elektrik enerjisi ilя tяmin olunmasыnda mцstяsna rol oynamышdыr. SES Kiш чayыndan daь yolu ilя чяkilmiш bюyцk borularla verilяn su ilя tяchiz olunurdu. Dяyirmanlarыn suyunun tюkцldцyц чaya Dяyirmanarxы чayы deyirlяr. Bu чay mяnbяyini daьlardan gюtцrяrяk шяhяrin ortasы ilя axыr vя Yuxarыbaшdan axan Qurcanaчayla birlяшib Яyriчaya tюkцlцr. Mцharibяdяn sonrakы illяrdя шяhяrdя ayrыca bir qurum kimi formalaшmыш mцharibя qurbanlarы - яrlяri mцharibя hяlak olaraq "qara kaьыz" (юlцm kaьыzы) vя ya "itkin dцшmцшdцr" - xяbяrini alanlar, яrlяri keчяn яsrin 37-38 ci illяrindя repressiya qurbanы olmuш yцzlяrlя, minlяrlя bяdbяxt, yesir qalmыш gяlinlяr, bu

Dяyirmanda dяn цyцdцr, Шaatda baшы aьrыyыr. Шaatdan sюhbяt dцшmцшkяn bu deyimi dяstяklяyяn bir яhvalatы da qяlяmя aldыm. Шяkidя mяшhur lяtifя ustadы Hacы dayыnыn varisi kimi ad чыxarmыш Hacыhяbibillahlarыn Nuru mцяllimin dilindяn eшitdiyim bu яhvalatы oxuculara чatdыrmaq istяyirяm. Yuxarыda adы чяkilяn dяyirmanчы Mustafa dayыnыn bir nяfяrlя шaat цstцndя dava-dalaшы baш verir. Иш mяhkяmяyя чыxarыlыr. Mustafa dayы hяbs cяzasыna mяhkum olunur. O, cяzasыnы Keшlя hяbsxanasыnda чяkirdi. Az mцddяt sonra oradan юlцm xяbяri gяldi... Цyцdцlяn dяnin keyfiyyяti dя nяzarяtdя saxlanыlыrdы. Dяyirmanda keyfiyyяti tяnzim edяn чaxчax idi. Aьacdan dцzяldilmiш vя dяn tюkцlяn tяhnяyя pяrчim edilmiш bu xцsusi qurьu vasitяsilя dяyirmanчы tяhnяdяki dяnin aьыr daшыn iчinя verilmяsini tяnzimляйирdi. Yem цчцn, iri, narыn vя s. keyfiyyяtdя dяn цyцdцlяrdi. Burada folklorumuzdan daha bir nцmunя yadыma dцшdц: Dяyirman bildiyini eliyir, Чaxчax baшыnы aьrыdыr. Bu deyimi яn чox юz bildiyinя gedяn, юyцd-nяsihяt vя tюvsiyяlяrя qяtiyyяn mяhяl qoymayanlar haqqыnda deyirlяr. Dяyirmanlar Dodu su elektrik stansiyasыnыn (SES) suyu ilя iшlяyirdi. Bakы Ali Partiya mяktяbindя mцяllimim olmuш, tarix elmlяri doktoru, professor Tofiq Kючяrlidяn eшitdiyimя gюrя bu su elektrik stansiyasы 1935-ci ildя istifadяyя verilmiш, onun tяntяnяli, izdihamlы aчыlышыnda naьara zurnanыn сяда-

Александр Дцманын “Гафгаз” китабы yaralы zavallыlarыn da bяzilяri (яrlяri mцharibяdя hяlak olanlar) 18 rubl яsgяr pulu (яslindя qan pulu) almaьa mяhkum olmuш, dцшdцklяri aьыr durumdan bir tяhяr чыxmaq цчцn юzlяrini oda-suya atыrdыlar. Шяhяrin чox maraqlы, rяngarяng etnik-demoqrafik mozaikasы da hafizяmdя qalыb. Яksяriyyяt tяшkil edяn yerli millяt - tцrk azяrbaycanlыlarla bяrabяr шяhяrdя xeyli sayda ruslar da yaшayыrdы. Bunlar шяhяrdя yerlяшmiш hяrbi hissяlяrdя (hяrbi hissяlяrdяn birinin kazarmasы шяhяrin Qышlaq hissяsindяki Topqaraьac mяscidindя yerlяшdirilmiшdi) qulluq edяn zabit vя яsgяrlяr, zabitlяrin ailяlяri, Leninqradыn (индики Санкт-Петербург) blokadasы zamanы oradan tяxliyя olunmuш ruslar, hяmчinin, mцxtяlif vaxtlarda taleyin hюkmц ilя burada mяskunlaшmыш insanlar idi. Onlarыn, elяcя dя bяzi rяhbяr, ziyalы vя sыravi qяbildяn olan azяrbaycanlы ailяlяrin uшaqlarы цчцn 8 saylы rus orta mяktяbi fяaliyyяt gюstяrirdi. Hяmin vaxtlar Шяki Шяhяr Partiya Komitяsinin birinci katibi vяzifяsindя iшlяyяn Zяbi Quliyevin oьlu Tofiqin, adlы-sanlы hяkim Mirqasыm Ocaqovun oьlu, sonralar Azяrbaycan kinematoqrafiyasыnda шяrяfli mюvqe tutmuш, bu zaman doьma Шяkinin vя шяkililяrin шюhrяtini dя yaradыcыlыьыnda yцksяk tutmuш Rasim Ocaqovun bu mяktяbin шagirdlяri kimi voleybol vя basketbol komandalarыnыn tяrkibindя oyunlarы da yaxшы yadыmdadыr. Шяhяr ictimaiyyяtindя yaranmыш rяyя

F.M.Dostoyevski gюrя rus mяktяbindя tяdrisin keyfiyyяti, nizam-intizam yцksяk sяviyyяdя idi (bunu zaman da tяsdiq edirdi). Bunun sяbяbini Leninqradыn blokadasы zamanы orada Шяkiyя tяxliyя (evakuasiya) edilяnlяrin iчяrisindя olan tяcrцbяli mцяllimlяrin mяktяbin pedaqoji kollektivindя яsas yer tutmasы idi. Шяhяrin baш dюvlяt avtomobil mцfяttiшi dя rus idi. O, ABШ-ыn SSRИ-yя "Lend-Liz" saziшi1 цzrя verdiyi mяшhur "Harley"2 (yerli яhalinin tяbirincя: "Xarli") markalы motosikletdя gяzяrяk nяqliyyatыn tяhlцkяsizliyini tяmin edяrdi. Sяrt tяbiяtli, qanunun keшiyindя mюhkяm dayanan, gцzяшtя getmяyяn, sarышыn, gюzяl qamяtli milis zabiti idi. Adы Leonid idi, xalq arasыnda ona "Lyonya" deyirdilяr. Konyak iчmяyi xoшladыьыnы danышardыlar. Sцrцcцlяrin ondan bяrk qorxduqlarы hiss olunurdu. Sцrцcцlяrdяn sюz dцшmцшkяn, bir neчя kяlmя dя o vaxtlar istifadя olunan avtomobillяr haqqыnda: шяhяr vя kяndlяrdя az sayda avtomobillяrя rast gяlmяk olardы. ЗИС (Завод имени Сталина - rus.), ГАЗ-51, "полуторатонка" (tonyarыmlыq), beш tonluq yцk maшыnlarы, bir neчя tцnd qara rяngli М-13 markalы minik maшыnlarы. Belя avtomobillяrdяn birinin bяdnam "НКВД" (XDИK - Xalq Daxili Ишlяr Komissarlыьы) Шяki шюbяsinin rяisi Baladadaш Яlimяmmяdovun (o, lяzgi яsilli idi, yerlilяr ona "Almяmmяdov" deyirdilяr) istifadя etdiyini gюrmцшdцm. Hяmin avtomobilin Яlяddin adlы yerli sцrцcцsц dя yadыmda qalыb. 50-ci illяrin яvvяllяrindя bir neчя "Москвич-401"4 vя "Победа" ("Qяlяbя")5 sonralar cяmi 3 яdяd чox bahalы "ЗИМ" markalы avtomobillяr gяtirildi. (Bu avtomobillяri prof. Яbdцlяzяl Dяmirчizadяnin yaxыn qohumu Hikmяt Dяmirчizadя, mяшhur xalq tяbabяti bilicisi Hяkim babanыn oьlanlarы vя adыnы unutduьum bir sцrцcц gяtirmiшdi). Qыzlarыn adыndan bu avtomobillяri mяdh edяn bir deyim dя yayыlmышdы: "Pobeda", "Mobeda" bilmяrяm, "Moskviч"я minmяrяm. "ZИM" qapыma gяlmяsя, Mяn kiшiyя getmяrяm. (Арды вар) 1 "Lend-Liz" saziшi - Иng. Lend Lease Ast: ABШ konqresi tяrяfindяn 11 fevral 1941-ci ildя qяbul edilmiш, hяmin ilin noyabrыnda SSRИ-yя dя шamil edilmiшdir. Bu qanuna gюrя, ABШ antihitler koalisiyasы цzrя mцttяfiqlяrinя hяrbi lяvazimat, texnika, яrzaq vя neft mяhsullarы da daxil olmaqla xammal vя s. gюndяrirdi. 2 "Harley"

Motor Company.

- Иng. Harley-Davidson

3 М-1 - М-один; yerli яhalinin tяbirincя: "Emadin". Buna SSRИ mяkanыnda bяdnam "Черная ворона" adы verilmiшdir. Adяtяn, gedяr-gяlmяzя yollanan" xalq dцшmяnlяri"ni gecяlяr bu avtomobillяrdя sцrgцnя (юlцmя) aparыrdыlar. 4 "Москвич-401"

- Bu avtomobillяrdяn birini uzaq qonшum, sonralar Шяki Шяhяr Komsomol Komitяsinin birinci katibi vяzifяsindя iшlяmiш Namiq Sцleymanov gяtirmiшdi, dюvlяt nюmrя niшanы 37-17 idi. 5 "Победа" ("Qяlяbя")

- Bu avtomobil texniki gюstяricilяrinя, komfortuna vя dizaynыna gюrя yцksяk dяyяrlяndirilirdi. Deyilяnlяrя gюrя, bu avtomobilя "Родина" adыnы vermяk istяmiшlяr, lakin юlkя rяhbяri Stalin bundan xяbяr tutaraq soruшmuшdu: Yaxшы, bяs " Рoдина" ("Vяtяn") neчяyя olacaq? Variant dяrhal lяьv edilir, avtomobilя " Pobeda" adы verilir).


ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ. 20

№ 06 (152), Ийун 2017

ТЯЩСИЛ - МИЛЛИ ТЯРЯГГИ ЮЛЬЦСЦДЦР Ы ФЯСИЛ Щябибулла МАНАФЛЫ, АДПУ Шяki filialыnыn mцяllimi, тарихчи (Яввяли ютян сайымызда) "Mяdяniyyяt tarixi" kitabыnыn mцяllifi Vil Durant yazыr ki, kaьыz istehsalы texnikasы Siciliya vя Иspaniyaya mцsяlmanlar tяrяfindяn aparыlыb. Oradan isя digяr Avropa юlkяlяrinя yayыlыb. Risler kitab чapыnыn vя mяtbuatыn da яsasыnы Иslam alяmi ilя baьlayыr. Sяlibчilяr Misirdя olarkяn mцsяlmanlarыn taxta qяliblяrlя qumaш цzяrinя basma чap цsulunu izlяyib mяnimsяdilяr. Bu цsul sonralar Avropada kitab чapы texnikasыnыn яsasыnы tяшkil etdi. Mцsяlmanlar 500 il tibb sahяsindя dцnyada zirvяdя durdular. Bu da tяsadцf olmayыb Иslamыn mahiyyяtindяn irяli gяlirdi. Sanitar-gigiyenik qaydalara riayяt etmяyя dair peyьяmbяrя istinad edilяn 300 hяdis var. Иlk xяstяxana da 704-cц ildя Шamda tяsis olunub. Иslam cяrrahlarы artыq XЫ yцzildя katarakt, mяsanя daшы, daьlamaq яmяliyyatlarыnы bilir, uyutmaq (anesteziya) vя uyuшdurmaq (lokal anesteziya) цчцn buьdadan vя xaшxaшdan istifadя edirdilяr. Qurtяpяli Abbas oьlu Яbцlqasыm xяlяf cяrrahlыqda юzцnцn dцzяltdiyi alяtlяrdяn istifadя edirdi. Razinin (850-932) чiчяk vя qыzыlca haqqыnda kitablarы yoluxucu xяstяliklяr barяdя yazыlmыш ilk яsяrlяr idi. Bu kitablarыn ingiliscя tяrcцmяlяri XV-XЫX яsrlяrdя 40 dяfя nяшr olunub. Иbn Sinanыn "Qanun" adlы kitabы Avropanыn bir чox dillяrinя tяrcцmя olunub vя XVЫЫ яsrяdяk tibb tяdrisinin яsasыnы tяшkil edib. Avropada XЫЫЫ яsrin ortalarыna qяdяr riyazi яdяdlяrin yerinя latыn hяriflяrindяn istifadя olunurdu. Onluq rяqяmlяr vя sыfыr da mцsяlmanlarыn kяшfidir. Иlk dяfя ЫX яsrdя iшlяnib vя yanlыш olaraq hind rяqяmlяri adlanыb. Иbn Яhmяd 976cы ildя yazdыьы "Mяfatinu`l ulum" kitabыnda tяklif edib ki, onluqlar cяdvяlindя tяrtibi qurmaq цчцn kiчik bir dairя qurulmalыdыr. Bu dairяyя яrяbcя sыfыr (boш) deyildi. Яdяd mяnasыnы verяn шifrя (shiffre) sюzц dя buradan yaranыb. Яl-Xarяzmi (Mяhяmmяd Иbn Musa 780-850) tяnliyin tяhlil vя hяndяsi hяll etmя yollarыnы qяlяmя aldыьы cяbr kitabыnda gюstяrib. Bu kitab latыncaya tяrcцmя edilmiш vя XЫЫ-XVЫ яsrlяrdя Avropa universitetlяrindя dяrslik kitabы, hяmчinin mяnbя olaraq dяyяrlяndirmiшdir. Яn qяdim triqonometrik cяdvяllяr dя onun яsяridir. Belяliklя, cяbr kяlmяsi aljebr шяklindя Avropada чap edilяn kitablara daxil olur. Cяbrin hяndяsяyя tяt-

biqi dя baшqa bir mцsяlman alimi Qaraoьlu Sabit tяrяfindяn X яsrdя gerчяklяшdirilib. Avropa elm xadimlяrinin etiraf etdiyi kimi Иslam mяdяniyyяtindя inkiшaf prosesi dayandыqdan sonra "avropalыlar islam mяdяniyyяtinin verdiyi mяlumat vя gяtirdiyi vasitяlяrdяn faydalanaraq yeni mяdяniyyяt qurmaьa baшladыlar". 1908-ci ildя mяhшur sahibkar Musa Naьыyevin шяxsi vяsaiti hesabыna Bakы realnы mяktяbin nяzdindя mцsяlman uшaqlarыna яlifba юyrяdяn sinif aчыlmышdы. Ermяni sяrmayяdarlarыnыn ruporuna чevrilяn "Baku" qяzetindя bununla ilgili qяrяzli mцnasibяt ifadя edяn bir yazы dяrc olunmuшdu. Mцxbirin yazdыьыndan belя чыxыrdы ki, яlifba sinfini bitirяn mцsяlman uшaqlarы yuxarы siniflяrdя say baxыmыndan цstцnlцk яldя edяcяk vя belяliklя bu mяktяb mцsяlmanlarыn inhisarыna keчяcяkdir. Halbuki realnы mяktяb чoxmillяtli Bakы sakinlяrinin цmumi xяrci hesabыna saxlanыldыьыndan bir xalqa mяxsus ola bilmяz. M.Я.Rяsulzadя "Realni mяktяbindя mцsяlman яlifba sinfi" adlы mяqalяsindя hazыrlыq sinfinin aчыlmasыnы шяrtlяndirяn яsas sяbяbdяn bяhs edяrяk bildirirdi ki, mцsяlman uшaqlarы evlяrdя hazыrlыq mяrhяlяsi keчmяdiklяrindяn ibtidai mяktяbdя oxuyarkяn bir sыra чяtinliklяrlя цzlяшirlяr. Яlifba sinifi bu problemi цstяlяmяk цчцn tяsis olunub. O, xalqыmыzы cяhalяt qaranlыьыnda saxlamaq istяyяn kirli niyyяt daшыyыcыlarыna цz tutaraq yazыrdы: "...Bir чox siyasi vя tarixi sяbяblяrя gюrя qonшuluqda yaшamaqda olan millяtlяrin biri tяrяqqi vя tяmяddцnцn юvci-яlasыnda1 olduьu halda, o birisi hяniz indi hяrяkяtя gяlmяkdяdir. Ermяni qonшularыmыz bizdяn яdяdcя 5 dяfя az olduqlarы halda bir nяfяr oxumuш sahibi-mяrifяt mцsяlmana uьraq olmazsa, 30-40 nяfяr ermяni чыxardarlar. Qeyri hяm sahяlяrimiz dя hяmчinin." M.Я.Rяsulzadя hяmin mяqalяdя realnы mяktяbdя tяhsil alan mцsяlman шagirdlяrlя digяr шagirdlяr arasыnda say fяrqinin bюyцk olduьunu nяzяrdя tutaraq яlifba sinfinin imkanlarы hesabыna bu fяrqi aradan qaldыrmaьыn mцmkцn olmayacaьыnы tяяssцflя qeyd edir, eyni zamanda bu iшя pяl vurmaьa чalышanlarы xalqыmыzыn tяhsillя baьlы problemlяrinя mцnasibяtdя obyektivlikdяn uzaq mюvqe tutmaqda gцnahlandыrыrdы: "Яvvяlan, mяsяlя bir o qяdяr dяhшяtli deyil ki, realnы mяktяbini dюndяrib vaxtilя mцsяlman mяktяbi elяsin. Lakin burasыnы gяrяk qяbul elяmяk ki, bu vяchlя realnы mяktяbindя mцsяlmanlarыn hesabы artar, lakin bu hesab nя qяdяr artsa da, 70 min mцsяlman яhalisinin realnы mяktяbindя binnisbя2 hissяsinя dцшяn vakansiyalarы doldurmaq dяrяcяdяn hяr halda artыq olmayacaqdыr. Hяrgah Bakы uyezdi vя quberniyasыnы da bura daxil elяsяniz, onda mяsяlя bir az da aшkar olar..." M.Я.Rяsulzadя tяhsillя baьlы bцtцn mяsяlяlяrя qey-

ri-adi dяrяcяdя hяssas mцnasibяt bяslяmiшdir. Чцnki milli tяrяqqiyя qovuшmaq цчцn baшqa yolun olmadыьыnы, tяhsilin, xalqыn mяnяvi cяhяtdяn tяkmillяшmяsi, kamillяшmяsi цчцn mцstяsna яhяmiyyяt kяsb etdiyini mцtlяq gerчяklik kimi qяbul etmiшdi. Bцtцn bюyцk zяka sahiblяri kimi o da, mцtlяqя (obsolyuta) ona gюrя can atыrdы ki, onda son hяqiqяti tapmышdы. Tяhsil insanыn bioloji varlыьыndan irяli gяlяn qeyriшцuri hяrяkяt vя davranышlarыnы mяhdudlaшdыrdыьы halda, шцurlu fяaliyyяtini xeyli geniшlяndirir. Zяkanыn diktяsi vя yцksяk mяnяviyyatыn tяhrikilя fяaliyyяt gюstяrяn insanlarыn

gюrя dя mцsяlmanlara mяxsus darцlmцяllimin (seminariyanыn) aчыlmasы zяruridir. O, "Tяdrismi, ticarяtmi" baшlыqlы digяr mяqalяsindя Qori mцяllimlяr seminariyasыndakы mюvcud qaydalarы tяhsilin tяmяl prinsiplяrilя uzlaшmadыьыna gюrя tяnqid etmiшdir: "Adяtяn qaidя hяr yerdя, hяr mяktяbdя belяdir ki, dяrsdяn zяif olan шagirdя ikinci dяfя imtahan vermяyя fцrsяt verirlяr. Hяrgiz mяktяbdяn xaric etmяzlяr. Zяif, шagird hesabыnda qalar da vя tяzяdяn imtahan verяr vя heч vaxt tazя imtahan verяnlяrlя bir cяrgяyя qoyulmaz... Nя isя darцlmцяllimin

Mуса Наьыйев чoxluq tяшkil etdiyi cяmiyyяtlяrdя zorakыlыq, haqsыzlыq, яdalяtsizlik at oynadыb meydan sulaya bilmir. M.Я.Rяsulzadяni tяhsil sahяsindя narahat edяn, qayьыlandыran mяsяlяlяrdяn biri dя Azяrbaycanda pedaqoji kadrlarыn чatышmazlыьыndan irяli gяlяn problem idi: "Mяktяb qяdri bilindikcя, elm vя mяrifяtя maraq artdыqca mцяllim yoxluьu юzцnц bildirir!.. Mцяllim yoxdur!.... Budur mцsяlmanlarыn tяrяqqi vя mяdяniyyяtя tяrяf getdiklяrindя yollarыna sяdd olub onlarы чяtinliyя salan sяbяblяrdяn birisi; budur rяfi vacib olan ehtiyaclarыn birincisi... Яvяt, ana dilini tяdris etmяyя mцqtяdir olub vя qanunca hяqiqi-tяdrisя malik olan vя pedaqoji nюqteyi-nяzяrdяn hazыrlыьы olan mцяllim tapыlmыyor... Nя etmяli? Haradan mцяllim almalы?.. Иndiki mяktяblяrin vцcudu ilя mцяllim qяhяtliyi varsa, цmumi tяlim layihяsi tяtbiq olunanda nя olacaq!.. Яcяba, bцtцn Qafqaza mцяllim yetiшdirmяkdяn юtrц bir Qori seminariyasы bяsdirmi!.." Yuxarыdakы iqtibas M.Я.Rяsulzadяnin "Mцяllimlяr gяrяk" mяqalяsindяndir. Bu mяqalяdя aparыcы fikir budur ki, Qori mцяllimlяr seminariyasыnыn hesabыna Azяrbaycanыn maarif ehtiyaclarыnы юdяmяk mцmkцn olmayacaq, ona

heyяti-mцяllimi цmumi olan bu qaidяyя riayяt eymiyor. Шagird zяif oldumu, bilmяrrя mяktяbdяn ixrac ediliyor. Sonra шagird mяktяbdя oxumaq istяyirsя, tяzяdяn яrizя verib imtahan tutmasыnы tяklif ediyor... Bunun illяti vя sяbяbi nяdir? Gюrцnцr ki, darцlmцяllimin heyяti-mцяlliminin burada qяsdi tяdris deyi. Bюylя bir qяtnamя, bюylя qaidя vя nizamыn mяьzi nя tяlim fikri, nя pedaqoji nцmayiшi, heч biri deyil, bunun яsl sяbяbi ticarяtdir!..." Hяmin mяqalяdяki faktlardan mяlum olur ki, seminariyada tяhsil alan tяlяbя nюvbяti mяrhяlяyя adlamaq цчцn imtahan verя bilmirdisя oradan uzaqlaшdыrыlыrdы. Яgяr sabiq tяlяbя bir daha seminariyada oxumaq niyyяtinя dцшяrdisя, imtahaн vermяk цчцn yeni qяbul edilяn tяlяbяlяr kimi nюvbяti dяfя 180 manat tяhsil haqqы vermяli olurdu. Bundan baшqa seminariyada tяlяbяlяrdяn "mяktяbin xыrda xяrclяri цчцn" 30 manat da яlavя pul toplanыlыrdы. M.Я.Rяsulzadя seminariyanыn mцdiri Miropevin maraqlarыna xidmяt edяn, lakin Azяrbaycandan olan yoxsul tяlяbяlяrin tяhsil almasыna imkan vermяyяn, яn baшlыcasы isя tяhsil prinsiplяrilя ziddiyyяt tяшkil edяn bu qaydalara gюrя "tяdrismi, ticarяtmi?" sualыnы mяqalяnin baшlыьыna чыxarmышdы. Юndяrin diqqяtindяn

yayыnmayan mяsяlяlяrdяn biri dя Bakы quberniyasыndan toplanan vergilяrin hesabыna formalaшdыrыlan bцdcя, onun mяdaxil vя mяxaric hissяsi, nяhayяt tяhsilя ayrыlan vяsait olub. O, "Zemstvo, smetы3" mяqalяsindя Rusiya imperiyasы tяrяfindяn xalqыmыzыn necя amansыzlыqla talandыьыnы rяqяmlяr, hяm dя rяsmi rяqяmlяr vasitяsilя aчыb gюstяrir. Bu statistik faktlardan mяlum olur ki, 19041906-cы illяrdя Bakы quberniyasыndan 1.080.976 manat vergi toplanыldыьы halda, quberniyanыn ehtiyaclarыna ъями 637516 manat xяrclяnib. Hяmin vяsaitin dя 327219 manatы zemstvo ilя baьlы idarячilik xяrclяrinя sяrf olunub. Qalan 343460 manat isя baшqa quberniyalarыn, yяni яhalisi qeyri mцsяlman olan quberniyalarыn ehtiyaclarыnыn юdяnilmяsinя yюnяldilib. Hюkumяt, 1909-cu ildяn baшlayaraq nюvbяti цч il яrzindя Bakы quberniyasыndan 1.900 000 manat vergi toplanыlmasыnы vя bu mяdaxildяn 730 000 manat xяrclяri, yяni mяxarici nяzяrdя tutan smeta layihяsi hazыrlamышdы. Polis vя hюkumяt цчцn nяzяrdя tutulan 417000 manat xяrci buradan чыxandan sonra яhalinin bцtцn ehtiyaclarыnы юdяmяk цчцn cяmi 322000 manat vяsait qalыrdы. M.Я.Rяsulzadя bu rяqяmlяri шяrh edяrяk yazыrdы: "Vergilяr bir milyon manat miqdarыnda artыrыldыьы bir halda mяxaricin 24000 manat qяra-rыnda artmasы olduqca cцzidir. Яgяr mяxaric hesabыnda sяhv etdiyimizi bizя qeyd etsяlяr belя, bunu iki, цч dяfя artыrsaq da yenя dя cцzidir. Cцzidir, zira, яvvяla, Bakы quberniyasыndan alыnan varidatыn bюyцk qismi olan 1.161.000 manat юzgя qubernilяrя xяrc olunur vя saniyяn ki, яn цmdяsi dя budur. Bakы quberniyasы юzц islahati-mяdяniyyяyя o dяrяcяdя mюhtacdыr ki, bunun hesabыna qeyri yerlяri tяmin etmяk heч bir halda qяbula keчmяz. Gюtцrцn, mяsяlяn, mяktяb iшini: mяktяbsizlikdя Bakы quberniyasыndan kasыbы, Bakы яhalisindяn mяhrumu olmaz. Burada bir чox kяndlяr var ki, mяktяb adыnы belя eшitmяmiшlяr. Bakы kimi mяdяniyyяtli bir шяhяrin uyezd kяndlяrindя belя, mяktяb filan tapыlmaz. Burasыnы statistika hesabы da bяyan ediyor. Zaqafqaziyanыn qeyri-quberniyalarыnda hяr mяktяbя 620-dяn tutub 5000-я kimi nяfsi яhali dцшdцkdя Bakыda hяr mяktяbя 8500 nцfus dцшцyor. Gюtцrцnцz yollar, kюrpцlяr, keчidlяr qismini: bu xцsusda Bakы qubernatoru Aliшevski caniшin шurasыnda zemski smet tяrtib olunan vaxt demiшdir ki, "Bakы quberniyasы Zaqafqaziyanыn цmdя mяnbяimяdaxili olduьu halda? Ondan artыq yol vя kюrpцlяrя mюhtac olan bir quberniya yoxdur". Яvяt, qubernatorun bu sюzц olduqca doьrudur" 1 ювъи-яла - ян йцксяк мярщяля; 2 биннисбя - фаизля; 3 смет - смета;

(Арды вар)


ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

№ 06 (152), Ийун 2017 Щцсейн МУСТАФАБЯЙЛИ

mяn, чяmяn-bataqlыq vя kol bitkilяri landшaftы formalaшmышdыr. Яrazidя kянд tяsяrrцfatы яkinчiliyi цчцn яlveriшli шяrait varШяки Реэионал dыr. Burada formalaшan landшaft Елми Мяркязи daha чox taxыl bitkilяrindяn (buь"Landшaftшцnas- da vя arpa), bostan bitkilяrindяn lыq" шюbяsinin qarpыz, yemiш, yem bitkilяrindяn yonca becяrilmяsi цчцn mцnarяhbяri, sibdir.Tяxminяn 2 ha sahяsi э.-м.е цзря фялсяфя доктору olan яrazidя bataqlыqlaшma prosЯrazi Шяki rayonunun Шorsu kяndinin icra nцmayяndяliyi яrazisindя Шяki-Zaqatala magistral шosse yolu ilя Daшцz alчaqdaьlыq silsilяsi arasыnda yerlяшir. Daшцz silsilяsinin шimal яtяklяrindяn (tяxminяn 280-300 m mцtlяq hцndцrlцkdяn) Яyriчay dяrяsinя qяdяr шimala doьru Qanыx-Яyriчay depresiyasыna aid olan maili dцzяnlik yerlяшir. Bu яrazilяr tяbii olaraq meшя-чюl vя чюl landшaft qurшaqlarыna uyьun gяlsя dя insanlar tяrяfindяn mяskunlaшaraq antropogenlяшdirilib. Yaxыn яrazilяrdя dяrяli-tяpяli relyefя malik olan az miqdar яrazilяrdя meшя-чюl landшaft sahяlяri qalmaqdadыr. Buraqa qonur, qonur-boz torpaq qatlarыnыn 30-40 sm-lik qalыnlыьы altыnda gilli -alevritli ЫV dюvr чюkцntцlяri yerlяшir. Bu tipli sцxur tяbяqяsi hяm yeraltы sularыn maili dцzяnlikdя intensiv hяrяkяtinя vя hяm dя sululuьun normadan artыq olduьu шяraitdя bataqlыqlaшmasыna sяbяb olur. Яrazinin iqlim шяraitini nяzяrя almыш olsaq illik 400-500 mm-lik yaьыntы vя 115-120 kkal/sm2 gцnяш radiasiyasы dцшцr , gцnяшli saatlarыn miqdarы ildя - 2100-2200 saat tяшkil edir. Kserofit kol vя ot bitkilяri tяbii landшaft sahяlяrindя цstцnlцk tяшkil edir. Kol nюvlяrinя qaratikan, nar, quшarmudu, vяlяs ,bюrцtkяn, itburnu vя s. цstцnlцk tяшkil edir. Ot bitkilяri iчяrisindя kserofitlяrlя (yovшan, kяklikotu, sыьыrquyruьu vя s.) yanaшы mezofitlяrя (boymadяrяn, xaшa, yonca, qanqal vя s.) rast gяlinir. Belяliklя bu яrazidя чay dяrяlяrinin deqredasiya olunmuш allцvial чяmяn torpaqlarыnda чя-

- Шяki-Zaqatala maqistral yolunun чяkilmяsi ilя bu яrazidя yaradыlan maneяdir. Hяmin maneя (36 N-li beton elektrik sцtunu yaxыnlыьыnda) yeraltы sularыn qarшыsыnы 234 m-lik hцndцrlцkdя kяsir. Шosse yolunun altыndan salыnmыш su keчirici keчidi 1000 1100 m шimal-шяrqdя 228 m-lik hцndцrlцkdяn keчir. Bu mяsafяdя шosse yolunun kяnarы ilя kanal

сящ. 21

intensivlяшmяkdя olan bataqlыqlaшma vя sяhralaшma proseslяri vя onlarыn aradan qaldыrыlmasы istiqamяtindя aшaьыdakы mяsяlяlяrin hяll edilmяsi nяzяrdя tutulur: - bataqlыqlaшma prosesinin getdiyi torpaqlarыn monitorinqi, torpaq nюvlяri цzяrindя mцшahidя vя tяhqiqatlarыn aparыlmasы; - bataqlыqlaшma prosesinin intensiv getdiyi яrazilяrin tяbii

Шorsu bataqlыqlaрынын saьlamlaшdыrыlmasы

2017 ci il mayын 2-дя Шorsu яrazisindя olan bataqlыqlaшmыш sahяnin landшaft xцsusiyyяtlяrinin monitorinqi keчirilmiшdir. esi tam, 3 ha яrazidя isя qismяn getmiшdir. Bataqlыqlaшmanыn sяbяbi. - yeraltы sularыn sяviyyяsinin 1-3 m arasыnda olmasы, - maili dцzяnliyin Daшцz silsilяsindяn шimala doьru 7-10o meylliyindя olmasы, - torpaq ortцyцnцn qumsallыьы hesabыna qrunt sularыnыn Яyriчay dяrяsinя dorьu чox zяif sцrяtli hяrяkяti,

qazыlmasы da problemin hяllinя kюmяklik edя bilmяz. Ona gюrя ki, burada hяm meyillik чox az qiymяtя malik olacaq vя hяm dя gilli suxurlarыn lillяnmяsi vя qamышlыьыn gцnц-gцndяn artmasы baш verяcяyi шцbhя doьurmur. Bataqlыq sularыnыn compressornasoslar vasitяsi ilя sovrularaq шosse yolu altыndakы keчidlя Яyriчaya verilmяsinя ehtiyac vardыr. Tяdqiq olunan яrazidя

шяrait vя torpaqlarыna antropogen tяsir faktorlarыnыn araшdыrыlmasы; - Torpaьыn цst qatыndan nцmunяlяr gюtцrцlmяsi; - Torpaьыn pH gюstяricisinin qiymяtlяndirilmяsi; - Nцmunяlяr яsasыnda torpaqda turшuluq vя qяlяvililiyin dяyiшmяsi, uducu kompleksdя kalsiumun hidrogen vя natriumla яvяzlяnmяsi prosesinin torpaq strukturasыna tяsirinin dяqiqlяшdi-

rilmяsi;

- torpaq qяlяviliyi vя turшuluьunun tяdqiq olunan яrazidяki kяnd tяsяrrцfatы bitkilяrinin mяhsuldarlыьыna tяsir gцcцnцn mцяyyяnlяшdirilmяsi; - яrazinin fiziki-kimyяvi gюstяricilяrinя uyьun olan drenaj vя suvarma sisteminin qurulmasы. Иcra цчцn qarшыda duran яsas elmi yanaшma metodlarы icra proqramыna mцvafik olaraq daima mцkяmmяllяшdirilmяsi vя yenilяшdirilmяsi nяzяrdя tutulmuшdur. Onlar aшaьыdakыlardыr: Gюtцrцlяcяk nцmunяlяrin ilkin qiymяtlяndirilmяsi vя sonrakы qruplaшdыrыlmasы цzrя. Coьrafi, litoloji, aqrokimyяvi xцsusiyyяtlяrinя gюrя яrazidя aparыlan tяdqiqat iшlяrindя aшaыdakы mяsяlяlяrin dяqiqlяшdirilmяsi planlaшdыrыlыr. 1. daha чox цzvц karbon toplamasыna gюrя. 2. gillilik faizinin dяyiшmяsinя gюrя. 3. bataqlыqlaшma dяrяcяsinя gюrя. 4. шoranlaшma dяrяcяsinя gюrя 5. lokal яrazilяrin relyef xцsusiyyяtlяrinя gюrя (yamaclarыn mailliyi vя s.) Nяticя olaraq gяlяcяkdя gюrцlmяsi vacib olan zяruri tяdbirlяr bunlardыr. 1) 36 N-li stolb yaxыnlыьыnda sosse yolu altыndan su keчidinin inшa edilmяsi. Bu mя-sяlя Azяrbaycan Respublikasы nazirliklяri sяviyyяsindя hяll edilmяlidir. 2) Bataqlыq sularыnыn compressor-nasoslar vasitяsi ilя sovrularaq 1000 -1100 m mяsafя aralыda yerlяшяn шosse yolu altыndakы keчidlя Яyriчaya verilmяsinя ehtiyac vardыr. 3) Яrazidя sularыn yeraltы keчidя doьru drenaj sisteminin yaradыlmasы vя quruntun qurudulmasыndan sonra aparыlacaq monitorinqlяrin nяticяsindя bataqlыqlaшmыш яrazidя hansы rekultivasiya tяdbirlяrinin (siderat bitkilяrin kюmяyi ilя torpaqmцnbitliyinin bяrpasы) hяyat keчirilяcяyi mцяyyянlяшdirilяcяkdir.

Д ДЙ ЙП П э эу уш шя яс си и Турал НИФТАЛЫЙЕВ,

Шяki ШRPШ-nin DYPB-nin Tяbliьat vя тяшviqat цzrя иnspektoru, пolis бaш лeytenantы

2017-ci il ийунун 8-дя Шяki ШRPШ DYPB-nin rяisi, polis kapitanы Fяqan Mehtiyev vя DYPB-nin tяbliьat vя tяшviqat цzrя inspektoru, polis baш leytenantы Tural Niftalыyev "Afgan Holding" MMC-dя, son dюvrlяrdя hяmin шirkяtя mяxsus avtomobillяrin idarя edilmяsi zamanы bяdbяxt hadisя vя yol-nяqliyyat hadisяsinin baш vermяsi hallarы ilя baьlы sцrцcц intizamыnыn artыrыlmasы цчцn MMCnin sцrцcцlяri ilя profilaktiki sюhbяtlяrin aparыlmasы mяqsяdi ilя gюrцш keчirибlяr. Шяki шяhяrindя "Su tяchizatы vя kanalizasiya sistemlяrinin yenidяn qurulmasы" Beynяlxalq layihяsinin 3-cц mцqavilяsinin icrasы ilя яlaqяdar, qazыntы iшlяri aparыlmasы zamanы alternativ yollardan dцzgцn istifadя edilmяsi, юzbaшыna yolu qыsaltmaq mяqsяdi ilя qaydalarы pozmamaq, xцsusi ilя dя "giriш qadaьandыr" yol niшanlarыnыn tяlяblяrinя яmяl edilmяsi, svetaforun qadaьanedici iшarяlяrinя riayяt edilmяsi vя yolayrыcыnы keчmя qaydalarыna яmяl edilmяsinin zяruriliyi xцsusi vurьulanmышdыr. Sцrцcцlяrя, hяr hansы bir yol hяrяkяti qaydasыnы pozmaьыn yol-nяqliyyat hadisяsinin baш vermяsinя sяbяb olmasы izah edilmiшdir. YPX яmяkdaшlarы tяrяfindяn cяrimяlяnяcяklяri цчцn deyil, ilk nюvbяdя юzlяri юz saьlamlыqlarыnыn qarantыna чevrilmяk цчцn elяcя dя digяr hяrяkяt iшtirakчыlarыnыn

ДЙП "Afgan Holding" MMC-dя Шяkи ДЙП-sи иdarя vя tяшkиlatlarda yol hяrяkяt qaydalarы иlя baьlы maarиflяndиrmя tяdbиrlяrиnи davam etdиrиr. hяyat vя saьlamlыьыna tяhlцkя yaratmamaq цчцn yol hяrяkяti qaydalarыnы bilmяlяri vя onlara яmяl etmяlяri MMC-nin sцrцcцlяrinin bir daha nяzяrinя чatdыrыlmышdыr.

Tяdbirin sonunda, "Afgan Holding" MMC-nin direktoru Cahangir Abdurahmanov, Шяki ШRPШ DYPB-nin rяisi, polis kapitanы Fяqan Mehtiyev vя DYPB-nin tяbliьat vя tяшviqat цzrя inspektoru, polis baш ley-

tenantы Tural Niftalыyevя "Afgan Holding" MMC-dя sцrцcцlяrlя bu cцr maariflяndirici tяdbirlяr keчirdiklяrinя gюrя юz minnяtdarlыьыnы bildirmiшdir.


ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ. 22

№ 06 (152), Ийун 2017

ПОЕЗИЙА Мязащир СЦЛЕЙМАНЗАДЯ, “СЯЩЯР” гязетинин баш редактору

Hяlя bu harasыdыr... Ateizmdяn dяrs deyяn, "Allah yoxdur" sюylяyяn Яn bюyцk mяscidin baш mollasыdыr. Daha nя olasыdыr?.. Hяlя bu harasыdыr... Bu nazirin yerinя qoyulan tяzя nazir Ermяni balasыdыr. Daha nя olasыdыr?.. Hяlя bu harasыdыr... Иldяn-ilя uzanan aьыr Qarabaь dяrdi Qяlbimin yarasыdыr. Daha nя olasыdыr?.. Hяlя bu harasыdыr... Mяnя baxыb gцl deyяn, xяlvяt bizя gяl deyяn Qonшunun qarыsыdыr. Daha nя olasыdir?.. Hяlя bu harasыdыr... Atasы чoban olub, lцt olub, цryan olub, Oьlu deyir var-dюvlяt atamыn mirasыdыr. Daha nя olasыdыr?.. Hяlя bu harasыdыr... Яdяb - яrkan qalmayыb, Чox mюtяbяr sarayda, gюr qыz necя oturub... Onun gюrцnяn yeri qычыnыn arasыdыr. Daha nя olasыdыr?.. Hяlя bu harasыdыr... Zцlm цstцndя ucalan, bu cah-cяlal, bu dюvlяt Xaraba qalasыdыr. Daha nя olasыdыr?.. Hяlя bu harasыdыr... Иldяn-ilя sяbr edib, min bir zяhmяt, яzabla Яkdiyimiz чiчяklяr Saralыb solasыdыr. Daha nя olasыdыr?.. Hяlя bu harasыdыr... Az da olsa pul idi, manatыmыz da юldц, Bu gцn onun yasыdыr. Daha nя olasыdыr?... Hяlя bu harasыdыr... Tяhsilimiz dя bяrbad, elmimiz yaman gцndя... Gюz aчmaьa qoymayan cahilliyin pasыdыr. Daha nя olasыdыr?.. Hяlя bu harasыdыr... Sюyцn, qыnayыn mяni, gizli sыnayыn mяni, Yazdыьыm bu шeirlяr цzцmцn qarasыdыr... Mяndяn asыlы deyil ki... olacaq... olasыdыr...

***

Шащид МЯММЯДКЯРИМОВ

Nяvяm чox balacadыr Tяzя - tяzя dil aчыr... Danышdыqca qяlbimdя, Чiчяk aчыr, gцl aчыr... "R" yerinя "Y" deyir, "Ш" yerinя "S" deyir.. Шaxta babanы gюrцb, Deyir, "Saxta baba"dыr, Baшыndakы gюy papaq, Яynindяki яbadыr. Bяlkя uшaq dцz deyir, O, doьrudan saxtadыr?.. Kцlяk qapыnы dюyцr, Чюldя boran, шaxtadыr... Gяl, bir onu saxlayaq, Sual verib yoxlayaq... Deyяk, ay Шaxta baba, Bax gюr nяvяm nя istяr? Sehirli чubuьunla, Sяn bir mюcцzя gюstяr... Elя et mяnim babam, Elzatяk шeir yazsыn. Deputat яmi kimi, Чaшыb yolunu azsыn... Yaltaq - yaltaq danышыb, Юzцnя quyu qazsыn... Elя et mяnim babam, Yцz manat rцшvяt alsыn. Ишdяn evя gяlяndя, Meyvя alsыn, яt alsыn... Elя et mяnim babam, Чox sadяlюvh olmasыn, Elin dяrdini чяkib, Saralmasыn, solmasыn... ...Gюyцn цzц qaraldы, Elя bil шimшяk чaxdы... Шaxta baba bir mяnя, Bir dя nяvяmя baxdы... Kюks юtцrdц dяrindяn... Яlindяki чubuьu, Чыxыb dцшdц яlindяn... Яbasыnы чыxarыb, Qarыn цstцnя atdы... Heч yeni il gяlmяmiш, Gedib evindя yatdы... ...Nяvяm doьru deyirmiш... "Saxta baba"ymыш gяlяn, Шaxta baba deyilmiш...

Qiyamяt eylя, Allah!

Заур ИЛЩАМОЬЛУ

Оьлума нясищят Oьlum,mяndяn nяsihяt, Dцzя sяhv baxan olma. Bюyцk sюzцnц dinlя, Sюzцndяn чыxan olma. Doьrularla otur-dur, Doьru olan yol budur. Bacarsan bir ocaq qur, Ocaqlar yыxan olma. Ol dцz yolun yюnцndя, Bяrk ol чяtin gцnцndя. Acizlяrin юnцndя, Sultan olma,xan olma. Иnsan bir sirr,mцяmma, Hяr kяsi doьru sanma. Yaxшыlыq eylя amma, Gяl baшa чaxan olma. Yet hяr kяsin dadыna, Baxma dosta,yadыna. Иnsanlarыn adыna, Шяr-bюhtan yaxan olma. Uyma шeytana nahaqq, Allahы sev odur haqq. Axsan gurultulu ax, Sakitcя axan olma.

***

Dяyiшir bяшяr яhli, Gцndя yцz nюqsan edir. Heyvanыn etmяdiyini, Nяdяnsя insan edir. Haqq яrшя чяkilibdir, Haqsыzlыq tцьyan edir. Яdalяt eylя,Allah! Sяn "Dцnyanыn яшrяfi", Adlandыran qullarыn. Daha ibadяt edir, Цzяrindя pullarыn. Varlыlar haqqыn яzir, Biчarя yoxsullarыn. Kifayяt eylя,Allah! "Bяsdir"kяlmяsi denяn, Nahaqq axan qanlara. "Vicdan sяrvяti" yetir, Vicdansыz insanlara. Иmkansыzlыq цzцndяn, Xяstя qalan canlara, Шяfaяt eylя,Allah! Sяnя dair yaranan, Шцbhяlяrя,шяkklяrя. "Allah varmыdыr?" deyяn, Яqildяn gюdяklяrя. Иmansыz kюnцllяrя, Allahsыz цrяklяrя, Sяyahяt eylя,Allah! Neчя sahibsiz uшaq, Чюl-bayыrda yatыrsa. Neчя-neчя ailя, Borc iчindя batыrsa. Neчя oьul ananы, Kцчяlяrя atыrsa, Qiyamяt eylя,Allah!

***

Бешикдяки кюрпяляр

Bayramыnыz mцbarяk, balalar!

1 ийун - Ушагларын Бейнялхалг Мцдафияси Эцнц мцнасибяти иля.

Mышыltыnыz sцkutun, Яfsanяvi dцnyasы. Gцlцшцnцz цrяkdя, Sevinc, шadlыq mayasы. Qыьыltыnыz tanrыnыn, Bizя verdiyi payы. Daьlardan axыb gяlяn, Sularыn hay-harayы. Hяr birisi bir sяhяr, Beшikяdыki kюrpяlяr. Ayaq basdыz ilk dяfя, Tя... Tя... deyib oxшadыq. Geyindirib paltarы, Pя... Pя... deyib oxшadыq. Laylalarыn iчindя, Hяrяniz bir biчimdя, Yatыb boy atыrsыnыz. Bir-birindяn tazя-tяr, Beшikdяki kяrpяlяr. Biz tutub яlinizdяn, Opbalara apardыq. Gah yayыn istisinя, Gah da qara apardыq. Qoy юtsцn цstцnцzdяn Elя payыz da, qыш da, Bюyцyцb tяntimяyin Sonra eniш, yoxuшda. Gяlяcяyя ana, яr, Beшikdяki kюrpяlяr.

***

Suallar Яcяl adlы bir varlыq Qapыmыzы almamыш, Юzцmцz юzцmцzlя Olaq yaxыndan tanыш. Kimik biz, nячiyik biz? Niyя doьulduq, axы? Necя qarшыlayыrыq Biz axшamы, sabahы? Bu Vяtяn topraьыnda Ayaq basыb gяzmяyя,

Ня едярсян? Gяl qыnama acы юmцr sцrяnlяri. O cцr юmцr sяni bulsa,nя edяrsяn? Zяhmяt чяkib yaratdыьыn gюzяl юmrцn, Bir andaca qяfil solsa,nя edяrsяn? Ичindяki yanьы baxmaz heч bir шeyя. Su qabыnы яllяrindя tutub gюyя, Su istяsяn yanьыlarыn sюnsцn deyя Su yerinя zяhяr dolsa,nя edяrsяn? Цmidsizlik sarыdыqca цrяklяri, Dяfn edяrlяr arzularы,dilяklяri. Bяslяdiyin gцllяrindя lячяklяri Qara yeller чяkib-yolsa,nя edяrsяn? Gцclц olmaq чяtin deyil bacararsan. Яllяrinlя yarыlmayan daь yararsan. Amma hяlя demяk deyil bяxtiyarsan. Dяrd юzцndяn gцclц,olsa nя edяrsяn?

***

Dцnya Adыn bietibar,юzцn vяfasыz, Mяn axы gцvяnim nяyinя,dцnya? Hяyatы qanandan gюrdцklяrimdяn, Belя hяkk elяdim beyinя,dцnya. Hansы yaxшы шeyi sяnя edim xas? Yox axы яlimdя elя bir яsas. Hяr kяsin яynindяn чыxardыb libas, Ag kяfяn geydirdin яyinя,dцnya. Kimlяr dolaшmadы qoca cahanы, *Dцnya mяnim*deyяn sultanlar hanы? Doьarkяn qucaьa verdin insanы, Юlяrkяn qaldыrdыn чiyinя,dцnya. Dяrd цstя dяrd gяldi ta ki,яzяldяn Necя baш чыxarыm bu gяlhagяldяn? Olan aьlыmы da almыsan яldяn, Qalmышam deyinя-deyinя,dцnya.

***

Aчыlmыш gцl-чiчяyi Яl uzadib цzmяyя Haqqыmыz varmы bizim? Gюrяn savablarыmыz Чoxdur hяr birimizin? Yoxsa, gцnahlarыmыz Sцrцdяcяk bizlяri Nя vaxtsa dizin-dizin!? Иnsanыq... insan kimi Yaшayыrыqmы, gюrяn? El dяrdini, qяmini Daшыyыrыqmы, gюrяn? Bяzяn niyя qorxuruq Kiminsя kюlgяsindяn? Цrяk danыш deyяndя Susuruq axы nяdяn? Amma... niyя qorxmuruq Vicdan mяhkяmяsindяn? Hяqiqяtin gюzцnя Gюrяn, dik baxыrыqmы? Baxmыrыqsa dцnyada Biz varыqmы, yoxuqmu?

***

Sevilmяsя sevяn adam Gюz gюrцr! Qaш neynяyяcяk? Sevяnя yaш neynяyяcяk? Gюyцm-gюyцm gюynяyяcяk Sevilmяsя sevяn adam. Eшqim mяnimlя doьulub Bюyцyцb min budaq olub Bir dя gюrяrsяn ki, solub Sevilmяsя sevяn adam. Юmцr keчsin чatsin yцzя, Цrяyini цzя-цzя Qatar gecяni gцndцzя Sevilmяsя sevяn adam. Hяr anы bir naьыl olar, Xяyal ilя qanadlanar Bilяrmi ki, nя yox, nя var? Sevilmяsя sevяn adam. Шahid deyяr, ay hяzarat, Dordolaшыqdыr bu hяyat Duya bilmяz nя tam, nя dad Sevilmяsя sevяn adam.

Sonra Ey insan,qonaqsan sяn bu dцnyada Getmяyя hazыrlaш gяlяndяn sonra. Nя qяdяr qalacan vaxtыn yazыldы, Иllяrя,aylara bюlяndяn sonra. Gяnclik чыlьыnlыqla "yaшamaq" deyir. Nя fayda qocalыq qяddini яyir. Solunda "шяr" durur,saьыnda "xeyir" Чцnki aьlamaq var gцlяndяn sonra. Yaxшы nяlяr gюrsяn gizli-aшikar, Daш цstя qeyd elя qalsыn yadigar. Qum цstя yazmaьыn nя mяnasы var, Yaьыш yazdыьыnы silяndяn sonra. Bu hяyat fanidir,Иlhamoьlu,bil! Sяn dя faniliyin hюkmцnя яyil. Saь ikяn yaшamaq yaшamaq deyil, Yaшamaq baшlayыr юlяndяn sonra.

***

Bu hяyat dediyin... Bu hяyat dediyin qяlizdяn-qяliz, Чox incя mяtlяbdя qandыrar sяni. Nahamar gяtirib dцnya цzцnя, Zaman dцlgяrinя yondurar sяni. Gah saьa dюndяrяr,gah чяkяr sola, Gah чяmяn gюstяrяr,gah salar kola. Nя qяdяr daь boyda qцrurun ola, Bir anda toz eylяr sыndыrar sяni. Чoxu bu hяyatыn sirrin axtarыb, Tapmayыb sonunda naяlac qalыb. Qышыn soyuьunda qяlbя od salыb, Yayыn istisindя dondurar sяni. Zaur hяyat haqda sюzцn bitirяr, Kimя gяrяkdirsя ibrяt gюtцrяr. Kюnlцn istяyяni sяnя yetirяr, Sonra яldяn alar yandыrar sяni.


ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

№ 06 (152), Ийун 2017 Дярвишин

Сядягя

дилянмя габы

Гузу йухусу

Гарын

Сяс

Сона Иникасы

Бядян

Илан

Щцъейря Эейим групу Халыг, ел

Суда вя гуруда

едян

Баъарыгсыз

Фявваря

Фатещ

Щакимиййят голу

Муса ...

Ягидя

Ясна Имза

Гощум

Шярщ

Ахын

Барыш Манчо

Дцзянэащ

ПКК

Формалашмыш ряй Шащ Исмайыл

Иплик

Ойун

Бядян щярякяти

Хястялик

Сябят

Валйута

Мцщасиря машыны

Тамаша мяълис

Испан тамашасы

Идман

Сирус Тябризли

тяшкил

Кясиъи алят

сящ. 23

Йайылма сащяси

СКАНВОРД

Ясярляр мяъмуяси

Киши ады

мейвя

Щинд лейляйи Аллащын адларындан бири

Хюряк

Няггаш ...

Феодал

Габ

Буъагюлчян

Эеъя

Сийиртмя

Мусиги аляти

Су анбары

Гцббя

Барышдырыъы Вагиф Ибращимоьлу

Яла

Пусгу

Тязя

Гайда

Битки

Каьыз пул

Новруз

Ары

Сющбят

Юпцш

Низами, Вурьун, Габил

Равинин шящид олдуьу дюйцш

Гядим Шякинин “ЙУРД ЙАДДАШЫ” експозисийа залы. Арха, кюмяк

Рянэ

Ващидин щиссяси Машын

Щаъыбяйовун гящряманы

(Шякилдяки мякандан фотосющбят: Сящифя 12-13-дя)

Масаж

Даь

Дцймя

Башкясян машын

Анализ

Тянща

Гуш

Битки Кющня Гыды Кирвянин явязлик чякдийи

Лабцд, зярури Мянбя

Бирликдя Йемяк-

Йардым

дян сонра йемяк

Ъцъц

Нцвя

Щядиййя

Шцвари

Дошабда мцряббя

Гуш

Рясми эейим

Ъяфа

Сцкунят Назла йерийян

Кякил

Ойун даиряси Гызыл

Эеъ йетишян Башсыз бядян

Ибадят

Бюйцклцк Ляьв етмя


ШЯКИ ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ № 06 (152), Ийун 2017

БЕЛЯ-БЕЛЯ ИШЛЯР

...Dяrd onu gюtцrmцшdц. Bu gцn hara gedяcяkdi, kimin qapыsыnы dюyяcяkdi, nя qяdяr pul istяyяcяkdi?.. Cibindя o boyda qяzetin vяsiqяsi olsa da, gedяcяyi цnvanы mцяyyяnlяшdirя bilmirdi. Rayon icra hakimiyyяtindя, polis idarяsindя, prokurorluqda, xяstяxanada, tяhsil шюbяsindя bu yaxыnlarda olmuшdu. Tez-tez eyni adamlarыn yanыna getmяk olmazdы, gюzdяn tez dцшяrdi. Mцxbir tayfasы gяrяk aьыr oturub batman gяlsin, geyiminя-keciminя, danышыьыna, oturuшuna-duruшuna fikir versin... Hяm dя mцxbirin kiminsя yanыna getmяsi цчцn bir яsas, bяhanя, шikayяt mяktubu lazыmdыr. Redaksiyadan ezamiyyя vяrяqini dя elя-belя vermirlяr... Yaxшы, bяs nя etmяli, hara getmяli? Tяrs kimi, arvad da toya hazыrlaшыr, bunun bяzяnib-dцzяnmяsi var, xonчasы var, toypulusu var... O gцn qohumlardan biri eшitdirib ki, bяxtяvяr baшыna, яrin o boyda qяzetin mцxbiridir. Elя bilirlяr mцxbirin baшыna pul tюkцlцr. Adamыn adы чыxыnca, canы чыxsa yaxшыdыr... ...Alnыnы qaшыdы... Fikirlяшdi, fikirlяшdi, aьlыna heч nя batmadы. Yenя alnыnы qaшыdы... O qяdяr qaшыdы ki, alnы qыzardы, yara oldu. Tяrs kimi bir milчяk dя gяlib qondu qыzarmыш alnыnыn цstцnя. Bir istяdi ki, iri, qara milчяyi qovsun, sonra nя isя fikirlяшib gцlцmsцndц: - Adamыn ruzusunu gяrяk Allah yetirsin... Arvadыnы sяslяdi: - Arvad, gяl, bu toypulunu tutaq, amma diqqяtli ol, uчub qaчmasыn, yoxsa toya gedя bilmяyяcяksяn. Arvad gяlib gюrdц ki, iri, qara bir milчяk яrinin alnыna qonub, lяzzяtlя qanыnы sorur. Milчяyin heч uчub getmяk fikri dя yoxdur. Яrinin mяqalяsi dяrc olunan qяzeti gюtцrцb dюrd qatladы, milчяyя elя bir zяrbя endirdi ki, cыq-qыrыnы da чыxara bilmяdi, yapышыb qaldы mцxbirin qыzarmыш alnыnda. - Afяrin arvad, sяn яsl snaypersяnmiш ki... Mцxbir milчяyi alnыndan qoparыb yaylыьыnыn arasыna bцkdц. Sevincяk geyinib evdяn чыxdы. Юz-юzцnя milчяklя danышыrdы: "Sяni hara aparыm, "Шяki"yя, yoxsa "Bakы"ya, "Шuшa"ya,

yoxsa "Laчыn"a, "Qarabaь"a, yoxsa "Zянgяzur"a?" Seчim qarшыsыnda qalmышdы, restoranlarыn adыnы чяkdikcя, яli ilя cibindяki iri, qara milчяyin baшыnы sыьallayыrdы. Dцшцndц ki, uzaьa getmяyin faydasы yoxdur, milчяk istяnilяn yerdя onu mяqsяdinя чatdыracaq... Tini burulub qarшыdakы yaшыllыьыn iчяrisindяki yemяkxanaya daxil oldu. Tяmtяraqlы olmasa da, sяliqяli yer idi, uzaqdan musiqi sяdasы da eшidilirdi. Sakit bir yer tapыb яylяшdi. Dяrhal cavan bir qыz baшыnыn цstцnц kяsdirdi: - Nя istяsяniz varыmыzdыr, lцlя, tikя, bozbaш, yarpaq dolmasы... - Yox, xanыm, tяlяsirяm, mяnя toyuq шorbasы gяtir, bir stяkan da ayran. Qыz яvvяlcя чюrяk, gюyяrti gяtirdi. Шorbanыn dalыnca gedяndя mцxbir cibindяki dяsmalы чыxarыb milчяyя baxdы, gцlцmsцndц, son-

ra yenя onu cibinя qoydu. ...Шorba dadlы idi, mцxbir az qala onun hamыsыnы yeyяcяkdi. Birdяn cibindяki milчяyi xatыrladы, onu yaylыьыnыn arasыndan чыxarыb шorbanыn iчinя atdы: "Hя, sяnin цzmя zamanыn yetiшdi..." ...O yana - bu yana baxыb qяflяtяn yerindяn qalxdы, aьacыn dibinя tцpцrdц. Xюrяkpaylayan qыz tez юzцnц yetirdi: - Nяdi, nя olub, niyя halыnыz dяyiшdi? - Azar olub, dяrd olub. O шorbanы sяnin юzцnя yedizdirяcяm. Bura baшdan-ayaьa antisanitariyadыr ki... Tez mцdirini bяri чaьыr gюrцm! Mцdiri чaьыrmaq lazыm gяlmяdi. Sяn demя, bayaqdan bu mяnzяrяni seyr edяn mцdirin юzц imiш. O, шorbanыn iчindяki milчяyя baxdы, baxdы, sonra gюrdц ki, mцxbir cib telefonu ilя bunun шяklini чяkir, onun яlindяn tut-du: - Qardaшoьlu, doьrudur, bu, bizim yerlяrin milчяyinя oxшamыr, amma fakt gюz qabaьыndadыr. Mяn dя яvvяllяr redaktor olmuшam, faktdan qaчmaq mцmkцn deyil. O milчяyin haqqы nя qяdяrdir? - Nя bilim, arvad toya gedяcяk, mяn dя... - Bildim, redaktora da pul vermяlisяn... Mцdir цzцnц qapыnыn yanыndakы kassada яylяшmiш qadыna tяrяf чevirdi: - Qonaьыmыza 150 manat sdaч qaytar, dedi vя mehribancasыna яlini mцxbirin чiyninя qoydu: - Telefonunun nюmrяsini ver, bu yaxыnlarda yenidяn redaktorluьa qayыdacam, sяnin kimi peшяkar mцxbirlяr mяnя чox lazыm olacaq...

Гязетин щазырланмасында Шяки Шящяр Иъра Щакимиййятинин sheki-ih.gov.az вя АЗЯРТАЪ-ын азертаэ.эов-аз сайтларындан истифадя олунмушдур.

ИНТЕРНЕТ ИСТИФАДЯЧИЛЯРИНИН НЯЗЯРИНЯ: БИЗИМ WEB СЯЩИФЯЛЯРИМИЗ: http://sheki.io.ua http://belediyye.io.ua http://belediyye.sheki.city http://sheki-municipality.narod.ru http://issuu.com/shekibelediyyesi http://facebook.com/shekibelediyyesi

Иnsan gцlцmsяmirsя, demяli onda ciddi psixoloji narahatlыq var

О милчяйин щаггы ня гядярдир?..

Мязащир СЦЛЕЙМАНЗАДЯ

ДИГГЯТ!

Эцнел МАНАФЛЫ baшqadыr. Biz bunu sяhv salmaмусават.ъом (Яввяли ютян сайымызда) - Azяrbaycan ailяsindяki tяrbiyя цsulu uшaqda юzцnя inam hissini aшыlamыr, uшaq sanki valideyndяn asыlы bюyцyцr. Bu dцzgцn tяrbiyя цsuludurmu? - Uшaqlarыnы bu cцr tяrbiyя цsulu bюyцtmяyi bцtцn ailяlяrя aid edя bilmяrik. Uшaq 18 yaшыndan hяyatыn чяtinliklяri ilя цz-цzя qala bilяr, amma mяsяlяnin sonunun necя olacaьы юnяmlidir. Valideyn 18 yaшыna qяdяr uшaьыnы formalaшdыrыrmы ki, uшaq 18 yaшdan sonra юz ayaьы цstя dursun? Bu mяsяlя gяlib etnopsixologiyaya sюykяnir. Biz nя olur olsun, neчя illяr keчirsя-keчsin etnopsixologiyamыzы qoruyub saxlamalыyыq. Etnopsixologiyamыzы unutsaq biz юzцmцzц unutmuш olarыq. Яn doьru tяrbiyя цsulu var. Buna psixologiyada davranыш psixologiyasы deyilir. Eyni zamanda cяza, mцkafat sistemi dя bura daxildir. Tяrbiyя kюkцndяn dцzgцn gяlmяlidir. Tяrbiyяnin belя qыzыl ortasы olmalыdыr. Valideyn uшaьa nя aшыrы baьlы, nя dя aшыrы uzaq olmalыdыr. Digяr юlkяlяrlя mцqayisя etsяk orada uшaqlarыn 18 yaшdan sonra sяrbяst yaшadыqlarыnы gюrяrik. Ancaq onlar sonradan ailяyя necя dюnцrlяr, яn юnяmlisi budur. 18 yaшыnda azad buraxыlan юvlad nяticя etibarы ilя tцfeyli bir hяyat sцrцr. Юzbaшыnalыqla azadlыq tamam

malыyыq. Иnsan ruhяn, dцшцncяsi ilя azad olmalыdыr. Иnsan юzbaшыna olmamalыdыr. Ona gюrя dя яn doьru tяrbiyя цsulu odur ki, insan юvladыna qarшы hяm nяzarяtini saxlamalыdыr, eyni zamanda da azacыq da olsa, ona sяrbяstlik vermяlidir. Bu zaman balans saxlanыlacaq, aшыrы baьlыlыq olmayacaq vя bu cцr bюyцyяn uшaqlarыn юzgцvяni olacaq. Onlar юzцnц cяmiyyяtdя tяsdiq edя bilir, valideyndяn asыlы olmur. Bяzяn valideynlяr юvlada o qяdяr yaxыn olurlar ki, fяrqindя olmurlar ki, bu artыq lazыmыndan чox yaxыnlыq, qayьыdыr vя ziyanlыdыr. Hяr шeyin artыьы da zяrяrlidir. - Qяbul imtahanыnda az bal yыьan abituriyentlяr чox zaman intihara яl atыr, ya da evdяn qaчыr. Bu hяssas dюnяmdя valideyn necя davranmalыdыr vя abituriyent yцksяk bal toplamaq цчцn юzцnц psixoloji olaraq necя hazыrlamalыdыr? - Burada яn bюyцk mяsuliyyяt valideynin цzяrinя dцшцr. Ola bilяr ki, valideyn bu dюvrdя bilmяyяrяkdяn daha mцhafizяkar, kobud vя tяlяbkar davransыn. Belя bir dюnяmdя isя aqressiya gюstяrmяk olmaz. Mяn praktikamda da gюrцrяm ki, valideynlяr bunu bilmяyяrяkdяn edя bilirlяr. Bu cцr davranmaqla valideyn dцшцnцr ki, юvladы daha yaxшы nяticя gюstяrяcяk. Tяяssцf ki, bu cцr davranыш metodu abituriyent цчцn heч dя xoшa gяlяn hal deyil.

(Арды вар)

“СЫЬОРТАНЫ МЯНДЯН АЛЫН, РАЗЫ ГАЛЫН!”

Риск етмядян истянилян сыьорта нювц цчцн зянэ един: (050) 290 43 59; (050; 070) 304 04 02; (055) 777 29 02 Сыьорта аэенти: Мяммяд Мяммядов

ЕТИБАРСЫЗ ЩЕСАБ ЕДИЛИР Редаксийайа тягдим олунан ялйазмалары, дискляр, фотолар вя диэяр материаллар эери гайтарылмыр.

Тясисчи: Шяки Бялядиййяси Баш редактор: Мурад Нябибяйов

Бакы шящяри, Г.Гарайев пр., ев 114, мянзил 36 цнванда гейдиййатда олан Ясэяров Ядалят Исэяндяр оьлуна мяхсус Шякидя йерляшян 0,6535 ща якин сащяси цчцн олан Торпаьын сянядляри (Рейестр № 404013005048) итдийи цчцн етибарсыз сайылыр.

Редаксийанын цнваны: Шяки шящяри, АЗ5500, М.Я.Рясулзадя пр.182, 2-ъи мяртябя Тел: +(994 24) 244 28 02 Моб: +(994 50) 310 69 57 Е-маил: sheki.belediyye@gmail.com murad.nabibekov@mail.ru

Щесаб нюмряси: Азярбайъан Бейнялхалг Банкынын Шяки филиалы, Код: 805410 ВЮЕН: 9900001881 Мцхбир щесабы: 0137010002944 S.W.И.Ф.Т. БИК ИБАЗАЗ 2Х Шяки Бялядиййяси, Щесаб Но: 33308019449336503266 ВЮЕН 3000086531

www.municipality.sheki.city

Гязет 27 ийул 2005-ъи илдя Азярбайъан Республикасы Ядлиййя Назирлийиндя гейдиййатдан кечиб. Гейдиййат № 1458. Тираж 500. Чапа щазырланыб: 2 ийул 2017-ъи ил Гязет “АЗЯРМЕДИА” ММЪ мятбяясиндя чап олунуб.


Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.