6. INNHEIMTUSTOFNUN SVEITARFÉLAGA Samkvæmt 53. grein barnalaga nr. 76/2003 er foreldrum skylt báðum saman og hvoru um sig, að framfæra barn sitt. Framfærslu barns skal haga með hliðsjón af högum foreldra og þörfum barns. Framfærsluskyldan er enn til staðar þó foreldrar skilji og annað búi ekki lengur með barni sínu. Ef foreldrar barns búa ekki saman er því foreldri sem ekki býr með barninu, skylt að greiða hinu meðlag. Hlutverk Innheimtustofnunar sveitarfélaga er að innheimta hjá meðlagsskyldum foreldrum meðlög sem Tryggingastofnun ríkisins hefur greitt forráðamönnum barna þeirra samkvæmt 3. gr. laga um Innheimtustofnun sveitarfélaga nr. 54/1971. Jöfnunarsjóður sveitarfélaga greiðir Innheimtustofnuninni það sem á vantar að tekjur hennar nægi til endurgreiðslu til Tryggingastofnunar, sbr. 3. gr., og greiðslu rekstrarkostnaðar hennar. Þar sem þessar greiðslur fara í gegnum Innheimtustofnun sveitarfélaga og að hluta Jöfnunarsjóð sveitarfélaga þá birtast þær ekki í bókhaldi sveitarfélaganna sjálfra. Tafla 57.
Greiðslur til Tryggingastofnunar árin 2002–2011 Meðlagskröfur Tryggingastofnun
Innheimt af Innheimtustofnun
Innheimtuhlutfall
Greiðsluþátttaka Jöfnunarsjóðs svf
% greiðslna frá Jöfnunarsjóði
2002
2.589.974
1.874.999
72,4%
714.974
27,6%
2003
2.675.992
1.950.343
72,9%
725.649
27,1%
2004
2.702.317
2.058.028
76,2%
644.290
23,8%
2005
2.797.694
2.256.145
80,6%
541.549
19,4%
2006
2.865.701
2.382.000
83,1%
483.701
16,9%
2007
2.987.266
2.387.856
79,9%
599.409
20,1%
2008
3.142.429
2.359.482
75,1%
782.947
24,9%
2009
3.415.516
2.313.363
67,7%
1.102.152
32,3%
2010
3.314.317
2.303.358
69,5%
1.010.960
30,5%
2011
3.398.246
2.485.713
73,1%
912.533
26,9%
Heimild: Innheimtustofnun sveitarfélaga og Samband íslenskra sveitarfélaga. Skýring: Á verðlagi hvers árs. Tölur eru í þús.kr.
Í töflu 57 er að finna yfirlit yfir hvernig greiðslur til Tryggingastofnunar skiptast á milli Innheimtustofnunar og Jöfnunarsjóðs sveitarfélaga. Eins og áður segir ber Jöfnunarsjóði sveitarfélaga að greiða það sem á vantar til þess að tekjur Innheimtustofnunar nægi til endurgreiðslu til Tryggingastofnunar ríkisins vegna greiddra meðlaga. Í skýrslu um heildarendurskoðun á reglum Jöfnunarsjóðs sveitarfélaga skoðaði viðkomandi starfshópur meðal annars bundin framlög sjóðsins til Innheimtustofnunar sveitarfélaga. Í skýrslunni er bent á að fjárþörf Innheimtustofnunar sveitarfélaga úr Jöfnunarsjóði sveitarfélaga hefur farið mjög vaxandi á undanförnum árum. Á sama tíma og lögbundin framlög frá ríki í sjóðinn dragast saman og ráðstöfunarfé hans minnkar, verða vanskil við stofnunina meiri og fjárþörf hennar úr jöfnunarsjóði eykst. Fyrirkomulag á greiðslum framlaga úr Jöfnunarsjóði sveitarfélaga er þannig háttað að fjárhæðin sem greidd er árlega í útgjaldajöfnunarframlög er sú fjárhæð sem eftir er í sjóðnum þegar sjóðurinn er búinn að inna af hendi önnur framlög. Útgjaldajöfnunarframlög renna til þeirra sveitarfélaga sem búa við þær landfræðilegar eða lýðfræðilegar aðstæður að rekstur þeirra er hlutfallslega dýrari en annarra sveitarfélaga. Sem dæmi um slíkar aðstæður sem gera reksturinn kostnaðarsamari er hátt hlutfall
66