—
94
|
Bezeten van vroeger. Erfgoed, identiteit en musealisering
Scott doen denken en dat ze dan in situ de desbetreffende teksten voorleest. Op 2 september 1869 vertelt zij over een excursie naar Lake Katrine en het nabij gelegen land van de MacGregor-clan en van hun telg Rob Roy. Evenals haar vele voorgangers ging Hare Majesteit gewapend met een exemplaar van The Lady of the Lake op pad. Haar dagboek wekt de indruk dat de excursie een ritueel of bedevaartachtig karakter had, 24 waarbij ze Scott huldigde met een bezoek aan de door de auteur verbeelde plekken. In het koninklijke dagboek valt ook te lezen hoe het moderne toerisme in statu nascendi vrij snel gebruik kon maken van trein en stoomboot. Dit leidde onder andere tot een verdere concentratie op een beperkt aantal, nu snel te bereiken, lieux de mémoire. Vanaf circa 1850 konden bezoekers het befaamde meer ook vanaf het water bezichtigen, dankzij de diensten van verschillende generaties vaartuigen die dikwijls vernoemd werden naar het werk van Scott. Toen de koningin in 1869 over het meer voer, was zij aan boord van de Rob Roy. Latere bezoekers zouden in plaats van de Rob Roy andere stoomboten vinden die vernoemd waren naar Scott-personages – onder andere Jeanie Deans, Waverley en Lucy Ashton – maar die zelf geen band met Lake Katrine hadden. Ze werden alleen met het meer in verband gebracht via hun auteur. Het is dan ook niet verwonderlijk dat de meest befaamde boot van deze literaire vloot naar de auteur zelf vernoemd werd: de SS -Sir Walter Scott. Deze boot was vanaf 1899 in dienst en werd in 1946 vervangen door een tweede Sir Walter Scott, die nog altijd in 25 de vaart is.
Erfgoedindustrie Het vernoemen van de boot naar Sir Walter Scott is symptomatisch voor de manier waarop verhalen en cultureel toerisme op elkaar inspelen. Wie het boek heeft gelezen, wil ook de oorspronkelijke plaats bezichtigen. Eenmaal daar aangekomen, gaat de lezer aan boord van een boot die de naam van de auteur van het verhaal draagt. De verwachtingen van de lezer gaan hierdoor als een moebiusband naadloos in elkaar over. Het gevolg is een ontologisch ratjetoe. Dit bevestigt Jan Assmanns stelling over de ontwikkeling van de culturele herinnering: herinneringen en de artefacten waarop zij betrekking hebben, worden mettertijd gereduceerd, verplaatst en samenge26 voegd. De kwestie ‘Scott’ laat zien hoe de culturele herinnering in de loop der tijd van inhoud verandert: bepaalde dingen vallen weg, andere komen erbij. In het geval van Lake Katrine wordt deze dynamiek op treffende wijze zichtbaar: de SS -Sir Walter Scott, ooit bedacht om toeristen op comfortabele wijze naar het land van Rob Roy en de Lady of the Lake te brengen, is zelf tot erfgoed geëvolueerd en trekt haar eigen bezoekers. Zo werd de SS -Sir Walter Scott in 1989 tot winnaar gekozen van de ‘Steam Heritage Award’ – door liefhebbers van oude stoommachines die vermoedelijk weinig belangstelling hadden voor de literaire dimensie van hun geliefde vaartuig. De vernoeming van een boot naar Scott brengt mij, ter afsluiting, op de manier waarop zijn werk zich over de wereld heeft verspreid en, letterlijk, onderdeel is gaan vormen van het landschap. Zoals bekend vond het werk van Scott gretige lezers in alle