ذمارة ( - 650دوايين ذمارة) سيَشةممة 2011/9/13
nawxo.rozhnama@yahoo.com
«رۆژنامە» چەندین نووسراوی نهێنیی باڵوكردەوە؛ كە تایبەت بوون بە خانەنشینی پلە تایبەتو مووچەكانیان، سهرباری ئاشکراکردنی چهندین گهندهڵیی دامهزراو ه رهسمییهکانی ههرێم.
بەڵگەنامەكانی « » ،راستییەکان ئاشکرا دهکهن
فڕۆكەوانە هەاڵتووەكە یەكێك لەو دۆسێیە گرنگانەی، «رۆژنامە» ورووژان���دیو یەكەم میدیا بوو ،زانیاریی گرنگی لەسەر باڵوكردەوە ،دۆسێیەی فڕۆكەوانە هەاڵتووەكە بوو .هەر لە یەكەم دانیشتنی تایبەت بە دۆسێیەی هەڵەبجەدا، كیمیابارانكردنی ل��ە دادگ���ای ب��ااڵی ت��اوان��ەك��ان، «رۆژن��ام��ە» زان��ی��اری��ی ئ��ەوەی باڵوكردەوە :یەكێك لە تۆمەتبارانی دۆسێیەكە فڕۆكەوانێكە ،كە الی ئاسایش زیندانیی ب��ووەو دواتر هەاڵتووە. ل���ە ژم������ارە ()459دا، «رۆژن���ام���ە» چـــــــــەندین بەڵگەنامەی باڵوكردەوە لەسەر هەاڵتنی ئەو فڕۆكەوانەو ئەوەی ئاشكراكرد؛ ئەو كەسە بە بڕیاری تایبەتی ت��اڵ��ەب��ان��ی ،ل��ەالی��ەن ئاسایشەوە ئازادكراوەو بەڕێخراوە بۆ دەرەوەی واڵت. ل���ە الپ������ەڕەی ی��ەك��ەم��دا، وێ��ن��ەی ف��ڕۆك��ەوان��ەك��ەو وێنەی ئەو نووسراوانەی ب�ڵاوك��ردەوە، كە تایبەت ب��وون بە فەرمانی ئازادكردنەكەو دەستنووسێكی ت��ارق رەم��ەزان��ی فرۆكەوانیشی، باڵوكردەوە ،كە نووسیویەتی :بە بڕیاری تایبەتی جەالل تاڵەبانی، ئازاد كراوە. ل����ە ژم�������ارە ()516ی چەندین «رۆژنـــــــــامە»دا، ت لەسەر تاوانباری دۆكیۆمێن ئ��ەن��ف��ال (ن����زار خ���ەزرەج���ی) باڵوكردەوە ،كە چۆن مەكتەبەكانی (یەكێتیو پارتی) ل��ەدەرەوەی واڵت پشتگیرییان لەو تاوانبارە كردووە. «رۆژنامە» ،دەقی نامەیەكی
داواكاری گشتیی هێنایە سەر خەت لە ژمارەكانی ()578ەوە، «رۆژنامە» الپەڕەیەكی تایبەت كرد بە ناوی (بۆ بەردەم داواكاری گشتیی) ،ئ���ەوەی مەبەستی «رۆژنامە»بوو لەو الپەڕەیەدا؛ خستنەڕووی چەندین دوكیۆمێنت ب��وو لەسەر پێشێلكارییەكانو بەهەدەردانی سامانی گشتییو ئ��اگ��ادارك��ردن��ەوەی دەزگاكانی چ��اودێ��ری��ی ل��ەو الدان��ان��ەی ،كە بەرپرسانی هەرێم ئەنجامیانداوەو ئەنجامیدەدەن. بیرۆكەی ئەو الپەڕەیە ،لەدوای روونكردنەوەیەكی سەرۆكی دیوانی چاودێریی دارایی سلێمانی (جەالل عومەر سام ئاغا) بوو؛ سەبارەت ب��ە لێدوانی جێگری سەرۆكی پەرلەمانی كوردستان ،كە هەردوو دەزگای چاودێریی دارایی هەولێرو سلێمانی بە ناشەرعیی دانابوو. هەروەها «رۆژنامە» دۆكیۆمێنتو زانیاریی پێویستی باڵوكردەوە لەسەر ئەوەی؛ كە سەرۆكایەتیی پەرلەمانی كوردستان لە خولی دووەم��ی��دا داوای ك��ردب��وو كار ب��ە ی��اس��ای دی��وان��ی چاودێریی دارای��ی نەكرێت ،كە بەپێی ئەو یاسایە ،هەردوو دیوانەكە دەبوو یەكبگرنەوە. لە ژمارەكانی دوات���رداو لە هەمان الپەڕەدا ،چەندین زانیاریی ل��ەس��ەر ب��ەه��ەدەردان��ی سامانی گشتیی ب�ڵاوك��رای��ەوە ،لەوانەی فەرمانبەرێكی حكومەتی هەرێمی كوردستان لە ئەمریكا دەژیو مووچەكەی لە كوردستان نەبڕاوە. راپۆرتەكە ،پشتی بە نووسراوێكی بەڕێوەبەرێتی ئاسایشی سلێمانی بەستبوو ،لەسەر فەرمانبەرێكی وەزارەت���ی ئاوەدانكردنەوە ،كە م��اوەی (ح��ەوت) مانگە شووی كردووەو لە ئەمریكا دەژی ،بەاڵم مووچەكەی نەبڕاوە. ل��ە ه��ەم��ان گ���ۆش���ەداو لە الپەڕەكانی دواتردا« ،رۆژنامە» چەندین بەڵگەنامەی دیوانی چاودێریی دارایی باڵوكردووەتەوە، كە لە سنووری شارەوانیی كەالردا زەویی بەسەر كادیرەكانی حیزبدا دابەشكراوە ،جگە لەوەی بەشێك لەو كادیرانەی حیزب بەشێكیان ل��ە زەوی��ی��ەك زی��ات��رو ()3-2 پ��ارچ��ە زەوی��ی��ان وەرگ��رت��ووە. راپ��ۆرت��ەك��ە ئ��اش��ك��رای��ك��ردووە: ل��ەس��ەر ئ���ەو سەرپێچییانە، فەرمانی دەستگیركردن بۆ دوو س��ەرۆك��ی پێشووی شارەوانیی ك�����ەالر دەرك����������راوە ،ب���ەاڵم فەرمانەكان نەچوونەتە بواری جێبەجێكردنەوە. ل����ە ژم�������ارە ()581ی «رۆژن��ام��ە»داو لە الپ��ەڕەی (بۆ ب����ەردەم داواك�����اری گشتیی)، «رۆژنامە» گەندەڵییەكی كابینەی سلێمانی حكومەتی هەرێمی ب�ڵ�اوك���ردووەت���ەوە ،ك��ە دەی��ان كادیری حیزبیی لەسەر بودجهی حكومەت مووچەیان پێدراوە، ج��گ��ەل��ەوەی س��وودم��ەن��دب��وون ل��ە پێشینەی هاوسەرگیرییو خ��ان��ووب��ەرە ،راپۆرتەكە پشتی
ﻣﻴَﻄﺎﻫﻴَﺮﺗﺰ ﻟﺔ ﺋﻴَﺴﺘﺎﺩﺍ ﻟﺔ ﺳﻠﻴَﻤﺎﻧﻰﺀ
ﺑﺔﻡ ﻧﺰﻳﻜﺎﻧﺔ ﻟﺔ ﺳﺔﺭﺗﺎﺳﺔﺭﻳﻰ ﻛﻮﺭﺩﺳﺘﺎﻥ
www.rozhnama.com
No.459 Sun 3/ 5/ 2009
ﻧﺮﺥ 500ﺩﻳﻨﺎﺭ
ﺫﻣﺎﺭﺓ 459ﻳﺔﻛﺸﺔﻣﻤﺔ 2009 /5 /3
»ﺗﺎﻭﺍﻧﺒﺎﺭﻯ ﺟﺔﻧﻂ« ﺭﺍﻳﻜﺮﺩ؟ ﺋﺎﺯﺍﺩﻛﺮﺩﻧﻰ ﺗﺎﺭﻕ ﺭﺓﻣﺔﺯﺍﻥ ﻟﺔ ﺋﺎﺳﺎﻳﺸﻰ ﻃﺸﺘﻴﻰ )ﺳﻠَﻴﻤﺎﻧﻰ( ﺑﺔﺋﺎﻣﺎﺩﺓﺑﻮﻭﻧﻰ ﻣﺎﻣﺆﺳﺘﺎ ﺳﺔﻳﻔﺔﺩﻳﻦ ﺑﺔﺇَﻳﻮﺓﺑﺔﺭﻯ ﻃﺸﺘﻴﻰ ﺋﺎﺳﺎﻳﺶﺀ ﺫﻣﺎﺭﺓﻳﺔﻙ ﻟﺔ ﻛﺔﺳﻮﻛﺎﺭﻯ ﺗﺎﺭﻕ
ﺟﺔﻻﻝ ﺗﺎﻟَﺔﺑﺎﻧﻰ):(٢٠٠٥/٢/٦ ﺗﺎﺭﻕ ﺭﺓﻣﺔﺯﺍﻥ »ﺗﺎﻭﺍﻧﺒﺎﺭﻯ ﺟﺔﻧﻄﺔﺀ ﺷﺎﻳﺔﺩَﻳﻜﻰ ﺑﺎﺷﻴﺸﺔ ﻟﺔﺳﺔﺭ ﺭﺫَﻳﻢ« ﺗﺎﺭﻕ ﺭﺓﻣﺔﺯﺍﻥ :ﻣﻦ ﺭﺍﻣﻨﺔﻛﺮﺩﻭﻭﺓ ﻟﺔ ﺯﻳﻨﺪﺍﻥ ،ﻟﺔ ٢٠٠٧/١٠/٢٨
ﺋﺎﺯﺍﺩﻛﺮﺍﻡ ﺑﺔﺋﺔﻣﺮﻯ ﺑﺔﺇَﻳﺰ ﻣﺎﻡ ﺟﺔﻻﻝ
8
كةركوكء ناوضة دابرِاوةكان
ذمــارة ( )612سيَشةممة 2010/12/14
بةغدا هـةإةشة لة ئـازادييةكان دةكات
10
hewal.rozhnama@gmail.com
وةزيرى ناوخؤى هةريَم ضةند ئةنداميَكى ثارتى بةبآ بينينى (خولى سةربازيي) ،لة كةركوك دةكاتة ئةفسةر راثؤرتى :رؤذنامة
مووضةيان دةيسةلميَنيَت.
ﺋﺎﺳﺎﻳﺶ ﺛﺸﺖ ﺗﺎﺭﻕ ﺭﺓﻣﺔﺯﺍﻥ ﻟﺔ ﺩﺓﺯﻃﺎﻯسنجارى، َكى كةريم ﻃﺔﺭﺍﺟﻰبة بإياري دواتر
بة بإياريَكى وةزيرى ناوخؤى هةريَمى كوردستان، بةإيَوةبةريَتى هاتوضؤى كةركوك بآ ديموكراتى كوردستان بوون ،لة كةركوك بينينى خولى سةربازييء ضاوديَريكردنى لة ثلةى ريَ��ث��دراوةوة بة م��اوةى يةك بإوانامةكانيان ،دةكريَنة موالزمى يةكةم. مانط دةكاتة موالزمى يةكةم ،تا ثلةى ل��ة ن��ووس��راوَي��ك��ى بةإيَوةبةريَتى جيَطيركردنيان لة وةزارةت��ى ناوخؤى ه��ات��وض��ؤى ث��اريَ��زط��اى ك��ةرك��وك بة عيَراق بيانطريَتةوة ،ئةفسةريَكى يةكيَتيش ذم��ارة ( ،)465كة لة رؤذى 2010/5/25هؤكارةكةى دةطةإيَنيَتةوة بؤ «مانةوةي ئاراستةكراوةو كؤثييةكى دةست رؤذنامة دوو ئيدارةيى لة كوردستان». كةوتووة ،ئاماذة بة جيَطيركردنى ثلةى بةثيَي نووسراويَكى بةإيَوةبةريَتى ( )46ئةفسةرى بةإيَوةبةريَتى هاتوضؤى طشتيى هاتوضؤى كوردستان بة ذمارة كةركوك دةكات لة رؤذى دةرضوونى ئةو ( )6804لة رؤذى ،2010/6/22كة واذووى نووسراوةوة. ليوا رزط��ار عةلى عةزيز ،بةإيَوةبةرى َ بةثيَي ئ��ةو بةلطةنامةيةى دةست طشتيى هاتوضؤى هةريَمي لةسةرةو ثيَمواية؛ رؤذنامة كةوتووة ،ريزبةندى (24ء25و )26كؤثييةكى دةس��ت رؤذن��ام��ة ك��ةوت��ووة ،ئةمة تةنيا ي ئةو ئةفسةرانةن ،كة سةر بة ثارتى ئاماذة بة ضةند كارمةنديَك دةكات؛ كة لة ثةيوةنديى دي��م��وك��رات��ى ك��وردس��ت��ان��ن ل��ة ش��اري بةإيَوةبةريَتى هاتوضؤى طشتيى كوردستان ،ب����ة دوو كةركوك ،كة بإيارةكةى كةريم سنجارى ،كة مووضةو ثلةى ريَثدراوى وةردةط��رن ئ���ي���دارةي���ى hewal.rozhnama@yahoo.com وةزي��رى ناوخؤى هةريَمى كوردستان دواى ئ��اراس��ت��ةك��ردن��ى ب��ؤ وةزارةت���ى ح��ك��وم��ةت��ى ذمــارة ()587 شةممةيَتييةوة. طرتوون ناوخؤى هةريَم ،كةريم سنجارى ،وةزيرى هةريَمةوةية». 2010/6/22 سي َ ئةو ئةفسةرة، بة طويَرةى زانيارييةكانى رؤذنامة ناوخؤ بة ن��ووس��راوى ذم��ارة ()17977 دوابةدواى جيَطيركردنى ثلةى سةربازيى لة ،2010\7\25لة م��اوةي يةك مانطدا وتيشى« :ئةطةر بإيار ش��اي��س��ت��ة كةمدةكاتةوة». ئةفسةرة كوردةكان ،وةزارةت��ى ناوخؤى ثلةكةيان لة ريَثيَدراوةوة بةرز دةكاتةوة بؤ واية ذيَر بةذيَر وةزيرى نةبيَت ،ضونكة ثيَدانى هةر لةوبارةيةوة نةريمان ناوخؤى هةريَم سةرجةم عيَراق داواى كؤتا مووضةى ثلةى سةربازيى موالزمى يةكةم. َ ليَكردبوون لة وةزارةتى ناوخؤى هةريَمى ثلة دةبيَت رةضاوى بإوانامةو ﻭﺓﺭﻃﻴﺮﺍﻭﺓناوخؤو ئةندامى ليذنةى عةبدولآل، �دارةى ئ��ي� عةريفةكانى ﻨﺔﻭ يةكيَتى ثلةباآلى ئةفسةريَكى )(www.eurokurd.net ﻟﺔﺳﺎﻳﺘﻰ ﺩﺅﻛﻴﺆﻣلةَﻴﻨﺘﺎﻧﺔ ﺋﺔﻡ ﻭَﻳ تواناو تةمةن بكريَت. ئاسايشء ئةنجومةنة خؤجيَييةكان لة كوردستان ،كة ئاماذة بة ثلةى سةربازييان هاتوضؤي كةركوك لةبةر هةستياريي سليَمانىء هةوليَر ،كة لة بة وتةي ئةو شارةزايةي كاروباري لة ميالكى وةزارةتى ناوخؤى هةريَم بكات ،ثلةكةي نةيويست ن��اوى بهيَنريَت ،بة كةركوك جيَطيربوون ،بكاتة م��والزم ،با ثةرلةمانى كوردستان بة رؤذنامةى راطةياند: بةآلم بة هؤى ئةوةى ضةند ثؤليسيَكى ثارتى رؤذنامةى راطةياند« :ثؤليسيَكى ئاسايى بآ بآ جياوازيى بيَتء حيزبايةتى تيَنةكةويَت« ،بةرزكردنةوةى ثلة لة سيستمي سةربازيي هيَزةكاني ناوخؤ« :ئةو كةسةي دةبيَتة رؤذنامة لة ئا: دةخر َشوو ضإترنء بإوانامةو ثي ()2راثؤرتةكةى ئةطةرالى جؤراوجؤرى ئؤتؤمبيَلى َراقيدا()7 دةخةينةإوو .ناياسايية ،بةآلم عي كة َتةيَتة عيَراقة، ضاككردنةوةى سةرفبةبؤ ناياسايى ئةوخؤىئةفسةر لة هيَزيَك ،ئةطةر ساأل جاريَكة، بة ضوار هةرضةندة كاريَكى سةربازيى بكري خولى ثلةى (ريَثدراويان) هةبوو لة بوونى كةركوك َ رؤذى راث���ؤرت��ةك�ة ل��ة سةرؤكايةتييةكان، بةردةستى لةراثؤرتةكةدا خؤى هةر طلداوةتةوة، ثةرلةمانتار دةليَت:ثلةي ثيَدرابيَت ،لةبرى خانووى ئ��ةوةى ببيَتة هةروةها ئةفسةر ب��وو، ()2010/5/11كةسة بؤ جيابكريَتةوةو كةسيَك دةستةى ناياساييتر ئةوةية ،كة سةر لةبةرى يان موالزمى يةكةم، كوردستان ،بةآلم ثلةى موالزمى يةكةميان موالزم، وةزارةتى عي َريى دارايى ديوانىبؤ ضاودي �راوى ئ��ةوةى بة ن� س���ةرةإاى ناوخؤى تا لة دا بة وةزيرى ثةرلةمان نةزاهةء دارايى هةموو نةزاهة، ت��ةي��ف��ور ع�����ارف هؤكار بؤ َت ،ه��ؤى سةركةوتنى ،دةبيَتة �ووس�دةكري كؤماريى مةرسومى دةرض��ووةوثيَدانى ثلة بة ( )5689/1/53/5موالزمى ذم��ارةَ:دراوةوة بكريَتة ثلةى ريَطةثي ليذنةى جةنابى ناياسايية ،بةآلم َراق ،داواى ناوخؤ بةغدا، ناردبوو هةيمةنةى لمجلس (البيانات المالية ضارةسةر بطيريَتةبةرء َوشويَنى لةسةر ري َروتةسةل َكى تي ثلةىيَك راثؤرتي ()3مانط جار ئاطاداركراوةتةوة، رةسميى خ���ةرج���ك���راوةء كةسيَك ،كة شكستهيَنان». كةسيَك نيية ثلة بدات بة النواببؤ هيض ئةفسةريى ناونيشانىئةمة لة دةكات ،بؤ يةكةم ،كة نووسراوة َويست ئةو واذؤ ثيلةسةر هةريَم كة كؤتا َكردوون، ئةفسةرى لي مةلةفى هةر سآ سةرؤكايةتي كؤمار ،ئةنجومةنى كةموكورتييةكان بدؤزريَتةوةء ليَثيَضينةوةش للسنة المنتهية في /31كانون االول )2008/كةضى ئةو ئؤتؤمبيَالنةى خ���ان���ووةك���ة َ وةزيران ،ئةنجومةنى نويَنةرانء وةزارةتةكان ،لةبارةى سةرثيَضييةكانةوة بكريَت. هةلطرتووةء ئاإاستةى ديوانى سةرؤكى نةطةإاندووةتةوة، ل�����ة الي�����ةن جطة لةو راثؤرتة ساآلنةء خولىء وةرزييانة ،ئةنجومةن كراوة. دةستة تايبةتةكان ئامادة دةكاتء لةو راثؤرتةدا لة كا تيَكد ا (نووسينطةى رةخنةكان ،تيَبينييةكانء سةرثيَضييةكان ديوانى ضاوديَريى بةردةوام راثؤرتى تايبةت لة راثؤرتةكةدا ،سةرجةم كةموكوإيية ئ��ةو ح��ةي��دةر دةخاتةإوو. لةبارةى كاروبارةكانى دةزطاء دامةزراوةكان ،داراي��ىء ئيدارييةكان خراونةتة بةردةستى ز و بيَد ى ديوانى ضاوديَريى دارايى ،ئةو راثؤرتةى ه��ةر ل��ة سةرؤكايةتييةكانةوة ت��ا سةر س��ةرؤك��ى ئةنجومةنء داواى ليَدةكات، ب�����ؤ جةمال -كةركوك دؤزينةوةى ريَطة ضارةيةك بكةن». �اتءثيَكةوةذيانى سةرجةم نةتةوةكانى عيَراقة. لةثةرلةمانب��ك�لة فةرمانطةكانى بةكارهيَنراون ،بؤنموونة كةركوك كردووة، داكؤكييان لة ثةيوةنديدارةكانء دةستةى شارى ئاراماليةنة ئاإاستةى ض��ارةس��ةري��ان تايبةتةكانء خؤياندةستة وةزارةتء ئ��ةو ض��اوديَ��رة سياسيية ،ئ��ةوةش هيَمن كاميل ،ض��اوديَ��رى سياسيى، ثاريَزطاكان كاروبارى وةزارييةى دةدريَت ترىلةئيَستادا نةزاهة ،ليذنةى نةزاهةء ليذنةى داراي��ى بةآلم لةطةأل َضينةوةش كاروبارةكانيان ليذنةكانى هةريَمةكانء ليَثي ثؤستة��اتء حكومةتئةودةردةك لةحةوتنوي َ «لةخولةكانى راب��ردوودا ،هيَندةى دةخاتةإوو كة لةم خولةى ئيَستادا ،بةتايبةت بكاتءثيَيواية: َضيكاراندا لة حكومةتيشدا َنةران راب� سالى كوردستانييةكاندا، رووى لةناو ��ردوودا ،زؤرترين بةلة يةكيَتى دةكات. ئةنجومةنى ياساييةوة بوونيان زةرورةء لةناوسةرثي ليستة داراي���ىء ئيداريىء ئؤتؤمبيَالنة لة كةركوك ،كةركوكييةكان كة َ َ ئاساييكردنةوةى لةبةردةم لةبةغداوة كؤسث هةلبذاردن بةشيَوازى ليستى كراوة بوو، َشةى ()60رؤذداقةبارةى كي ماوةىناوخؤدا بازرطانىء كة نوي َتء كةريم نةجمةدين دكتؤر َشنيازةكانى رةخنةء ثي دةسةنطيَني هةل راثؤرتة تةنيا بةو ضاوديَريى ديوانى حكومينء َنةرايةتى وةزارةتةكانى ثالندانانء لة بإيار لةبةغدا بوونيان كةسانيَكيش س��ةرك��ةوت��وون ،س��ةرةإاى لةناوةندةكانى ئةم وةزارةتانة وةريدةطريَتء كةركوك دةك��ات، َكىبةآلم دروستكراوة، دؤخى كةركوكَتء راثؤرتي شارى ناوةستي ()3مانطييةوة اليةنانةى هةروةها كة لة رابردوودا بةرثرسيارانى ل��ة دةخاتةإوو .ئةو ( )6خؤى خؤيدا بؤ ئةنجامةكان كاتى راثؤرتةكانيان َ َنةرايةتييةكى راستةقينةى بوونى تيَبينيشمان لةسةريان ،بةآلم كةسانى ياخود كابينةى نو ضاوةإواندةكريَت كؤسثى طةورةبوون بؤ شارى كةركوكة». خةلكى سةرؤك كؤماريش راثؤرتىيَى(تقيم اداء) بةناوى مانط جارى نويكار �دن��ى نةبووة��،ةإان� كةركوك»���.اط���اداري���ان راث ئ لةبارةوة حكومةتىبؤ كة َ عي َ كاتىلة ثةرلةمانى عيَراقداء بةتوانايان تيَدايةو هةموومان ضاوةإوانى نةبووة كةركوكييانةش َستادا، ئ��اوات محةمةد ،وتيشى« :لةئي ئةطةربرايةتيى لة ئةنجومةنى ���ن ،ليستى ئةنداميَكى رؤلى ��ردووةوة َضةوانةى راب� َراق ،بةثي بكاتةوة. دامودةزطاكانى دةردةض� وةزارةتةكانء سةنطاندنى هةل َوةيةكى بة شي ئةوةش ،ئةوة بووة كة كةسانيَك ئةوةيان ليَدةكةين كة نوبي� َ هؤكارى كةركوك ،ثيَيواية :هةنديَك ثؤست هةرضةندة دابةشبوون بةسةر كوتلةى ثاريَزطاى كةركوكييةكان. زياتربدات بة دةردةكات. حكومةت ه�����ات�����وو َيدراون. ئ��ةوةى ثي َنةرايةتييةكى��ةت��ى) �ةل �َي��ن��دةراي َ َ َنانى ديوانىثيَكهي ()6مانطييةدا،دواى راثؤرتة()2003وةو لةسالى بتوانن بطةنة ��راوةوة نويَنةرايةتيى باشترى خةلكى كةركوك بكةنء كوتلةيةكى َريى هةن كة ثيَشتر لةدذى كةركوك بةكارهيَنراون ،جياوازدا ،بةآلم توركمانةكان ضاودي لةو داخ�د.فوئاد ليستىناوى �������ةوبةهؤى لةطةأل ل� ئةنجامدراوة. َ َ كةركوكء بة خزمةت بإيارو ناوةندةكانى بةآلم بن، كةركوكيش با َكراوة، ي ث كةركوكيان بؤ ئةمة هةرضةندة َناوة، ي َكه ي ث نةتةوةييان بدةن، َنانى ي بةدةسته ى هةول كةركوكييةكان كاتىء حكومةتى �مء � �وك � ح ئةنجومةنى داراي��ى هةلسةنطاندنى تةواو بؤ كاروبارى مةعسوم-دا ،ناوى هةنديَك راثؤرتةكة ،ئ��ةم تيَبينييانة َ تر لةدةرةوةى تةواوى عيَراق كةركوكء دوور�ةبوون دةك��اتء بةتايبةت ئ��ةو ثؤستانةى ثةيوةندييان ثةرلةمانتارة كةركوكييةكان نابيَت ،بةآلم �دا هةميشة َراق، ()6م�عي َردراوى هةلبذي �ان��ط� م��اوةى حكومةتى لة حكومةت لةواقيعىباآلكانى بةرثرسة ل� بطةيةنن.يَتيى خةرجكردنى ئةو بإة لةسةر ضؤن َ ذياون ،بؤية دةكريَت داكؤكيىء ك��ارى باش بكةن بؤ كةركوك �ةإوو ،بةئاساييكردنةوةى كةركوكةوة هةية. هةريَمى كةموكوإييةكان نيَوان خالى ناكؤكيى كةركوك دةخ��ات� سةرجةم ل��ةوان��ة :مةحمود ه��ات��ووة، ثارةية دةخاتةإوو: مةشهةدانى،يَشةو نةيانتوانيوة ك ئ���اوات م��ح��ةم��ةد ،ل��ةوب��ارةي��ةوة بة كةركوك». بةهؤى دووريى بووة ،كة كوردستانء بةغدا كةموكورتيء هةموو لةبارةى راى خؤى سةرؤكى ثيَشووى -1ك��ارةك��ة ،ب��ةب��آ ئ���ةوةى ليذنةى hewal.rozhnama@gmail.comنة ها مة تيية كا نى لةناوةندةكانى كةركوكييةكان ك��ةرك��وك ،وةك ض��ؤن س��ةرض��اوةى بإيارو مانةوةى رؤذن��ام��ةى راط��ةي��ان��د« :ب��ةش��دارب��وون��ى �ات��ة َضييةكانةوة دةخ� سةرثي ()580يَتةوة، ئاطادار بكر لي ذمــارة ئةنجومةنى نويَنةران ،كة ()6ئؤتؤمبيَلى كإين (مشتريات)ى َ بةردةستى كةركوكييةكان لةناوةندى بإيارو ثؤستة سةرةكيى كيَشةكانى عيَراقة لةإووى َ ئالؤزيى ك���ةرك���وك َشةيةكى بوو بة كي وةك خ� كيَشةكة �ؤى ،لي َ لةبارةوة ينةوةيان َكؤل وةزيران ،تا طلداوةتةوةء بؤ وةكئةنجومةنى نةطةإاندوونةتةوة ،ئةنجامدراوة. سيشةممة 2010/5/4 َ ئةنجومةنى َ هةروةها هةية، ئ��ةوةى كة بةغدادا طرنطة ،بةتايبةت هةنديَك ضارةسةركردنييةوة ،لةهةمانكاتدا بة َودةول تةنانةت ني ئيقليميش.كاروبارةكانيان طرنطةكانى ةتيىء��ان��ةى وةزارةت ئةو بكاتء لةماوةيةكى ناوى حاضم ئةلحةسةنى ،سةرؤكى -2ضةندين دةرخستة بؤ بةشةكانى �ةو ضةند س� َ ل� بطةيةننة مادةى ( ،)140كليلى �ال��ةى راب����ردوودا ،هيض ثؤست كة ثةيوةندييان بةداهاتوو ،ياخود جيَبةجيَكردنى َشووىبةغداو َ نةكردووة ،ريَوشويَنى ثيَويستيان دي��اري��ك��راودا بةباشى رايى راث���ؤرت���ةدا ثي كؤمةلةى نيشتمانيش هاتووة كة كارةكة لة الي��ةن ضةند كؤمثانيايةكةوة ثيَداطريى لةسةر كةركوكييةك وةك نويَنةرى شارةكةى لةبةغدا ئاساييكردنةوةى دؤخى كةركوكةوة هةية ،كة َ خراوةتةإوو ،بةبآ ئةوةى ناوى َ لةطةلدا بطيريَتةبةر. ليَثيَضينة و ة يا ن س��ةرن��ج��إاك �َي��ش��ة ،ئؤتؤمبيَليَكى جؤرى مارسديسى لةالماوةتةوة. بةليَندةرى نةبووة ،بةثيَضةوانةوة نويَنةرى حيزبء هةنديَكيان لةرابردوودا وةك كؤسث لةبةردةم ب��وون��ى ن���اوى بةرثرسة دي��وان��ى ض��اودَي��ري��ى داراي���ى ع �َي��راق ،ل�������ةب�������ارةى جطة لةوانيش ،ن��اوى ن��ورى ماليكى ،جيَبةجيَكار بهيَنريَتء زؤربةى ئةو دةرخستانة اليةنيَكى دياريكراوى كردووة ،بةآلم لةدوايين ئاساييكردنةوةىدؤخىكةركوكدا جطة ل��ةو ()2راث���ؤرت���ة ( 3م��ان��ط��ىء 6كة مو كو ر تيية كا ن ء كوردةكانة لةناو راثؤرتةكةدا كة سةرؤكى ئةنجومةنى وةزي���ران هاتووة ،دواى تةواوبوونى كارةكان بة تةواوةتى َ هةلبذاردنى ئةنجومةنى نويَنةرانى عيَراقدا، دةرخستنى بؤ َك ي راثؤرت ساآلنة مانطيية)، كة ئةوةى لةبارةى َناون، ي ه ناوى ديوان ة و نة كا َضيية ي ث ر سة تيَدى بؤ زوب حةيدةر (نووسينطةى لةاليةن مارسديسء جؤرةكانى َلى ي ()2ئؤتؤمب كة طشتيي وآلتء بةث َيويستي دةزان َي الثةإةيةكي تايبةتةو لة رؤذنامةدا بآلودةكر َيتةوةو تيايدا ضةندين بةلَطةنامةي رةسميي بآلودةكاتةوة سةبارةت بة هةدةرداني ساماني طشتي، داواكاري بةردةم بؤ شارةكانى َنةرايةتيى بةسةر نوي طؤإانكاريى َ سةرجةم سةرثيَضييةكان لةسةر هةموو ن������ةك������رد ،ئ������ةوا بةليَندةرايةتى) ثيَشكةشكراون. ئؤتؤمبيَليان الى خؤيان طلداوةتةوة ،لةكاتيَكدا ك��رؤالى ئةنجومةنى نويَنةرانى الى خؤى ليستى كراوةوة. بةهؤى عيَراقدا هات دادطا رووبةإووي بةرثرسء كةساني كؤمار،بكاتء بةدواداضووني بؤ طشتي داواكاري َالنة َ ض���اودَي���ري� دي���وان���ى بة سةرؤكايةتى سةرؤكايةتييةكان، مولكى ئؤتؤمبي ��ى،كةمتةرخةمئ��ةو ئةو -3زؤرب�����ةى ئ���ةو دةرخ��س��ت��ان��ةى بكاتةوة.ئةنجومةنى نويَنةرانن ،هيَشتووةتةوة. ئةنداميَكى ئةنجومةنى نويَنةرانى عيَراق َ ئةنجومةنى نوي ليستىوةزيرانء ئةنجومةنى َنةران ،راث��ؤرت��ة تايبةتة دةخ��ات��ة بةردةستى هةروةها بةرثرسيَكى تريش ناوى لة بةشى تةواويان بةلطةنامةى ل�ة راثؤرتةكةداء لة بةشى (خةرجييةكان) ثيَشكةشكراون، كوردستان ،ثيَى هاوثةيمانيى لةسةر َ خولةى دةستة وةزارةتةكانء ئامادة دةستةى نةزاهةى عيَراق ،تا اليةنى كةمتةرخةم خةرجييةكاندا هاتووة. يشدا ،بةرثرسة كوردةكان بيَبةش نينء ناوى لةطةلدا نييةء بةشيَكيشيان بة دةستخةت تايبةتييةكانعيَراقدا، ئةنجومةنى نويَنةرانى واية :لةم َبينييةكانى رووبةإووى ليَثيَضينةوةى ياسايى بكريَتةوة. َواز رةخنةء تي بةهةمان شي لةو راثؤرتةدا ناوى د .فوئاد مةعسوم ،عارف تةيفورى جيَطرى سةرؤكى ئةنجومةنى نووسراونةتةوةء مؤريش نةكراون. كةركوكييةكاندايةو لةدةستى دةكاتءزياتر هةلى ديوان راثؤرتةكة ،ضةند نموونةيةكيشى لةو ليَرةدا وةكو نموونةيةك ،يةكيَك لة راثؤرتة سةرؤكى ثيَشووى فراكسيؤنى هاوثةيمانيى نويَنةرانى عيَراق هاتووة :كة بإى ()53مليؤنء دةخاتةإوو.دانوستاندان. لةناوةندى بإيارو راثؤرتة ،كة ئةو زياتربةلة تايبةتةكان كة دةربارةى ئةنجومةنى نويَنةرانى كوردستان لة ئةنجومةنى نويَنةران هاتووة)500( ،هةزارء ()15هةزار دينار بة موستةنةدى دةرخستانة خستووةتةإوو. ئاآل تةحسين َ زانيارييةكانىةبانى تال لةوبارةيةوة، وةزيرى ناوخؤى هةريَمى كوردستان ضةند
ﺋﺎﺯﺍﺩﻛﺮﺩﻧﻴﺪﺍ )ﺳﺠﻦ( لةﻟﺔ ﺳﻠﻴ �يﻓﻮﻟﻜﺔﻯ كارمةندي ثؤليس س ﻟﺔﺳﺔﺭﻭﺑﺔﻧﺪﻯ ثارتى َﻤﺎﻧﻰ ،هاتوضؤ كة ئةندامي كارمةنديَكي ﻟﺔ� َ
3
هـةواأل
بةرثرسة كوردةكان ،لة راثؤرتةكانى ديوانى ضاوديَريى داراييدا
كةركوكييةكان داوادةكةن رؤلَيان لة بةغدا ثيَبدريَت
6
راثـــؤرت
بؤ بةردةم داواكارى طشتيى لة هةريَمى كوردستان
ثيَشيَلكارييةكانى سنوورى شارةوانى كةالر تؤماركردن ،دابةشكراوة بي حيزبدا ثارضة زةوى بةسةر كاديرانى سةدان َ َ َ
رؤذنامةى راطةياند« :ذمارةيةك ئةندامى باشى كةركوكى لة ئةنجومةنى نويَنةرانى عيَراقدان،
طرنطةكانى بةشة كة دواتر بةسةر ليذنةو باشممان نةداتةوة ،كيَشةكة دةبةينة دادطاى فيدرالى» وةال «ثةرلةمان دةتوانن َ رؤلى ثةرلةماندا دابةش دةبنء
كوردستانيى،
ببينن كة لةماوةى رابردووشدا َ رؤلى باشيان َ هةن ثيهةر خةلك ثةرلةمانى كة رؤذنامة كةوتووة ،وةك نموونةيةك ناوى ئةوةى ئامادةكردنى :رؤذنامة لةناوعةلى هةبووةضاوان َيوابوو :لةبةر كوردستان، دانوستانكارى كوتلة وةفدى �اوضي��ةى ( )25كةس لة خؤدةطريَت ،كة يةك كةس لة ثيشةسازيى ثاريَزطاكان، َويستة ئةنجومةنى ئةوةىن�كة ث كوردستانييةكاندا». زياتر ج��اريَ��ك ك��ةالر ل��ة شارةوانى كةالر ساختة سنوورى لة َبكةن ،ليذنةى كارى ثي هةبيَت كةركوكييةكانبة ( )3-2ثارضة زةوى وةرطرتووة ،ليستةكةش ياسايةك بةشداريكردنى لةبارةى كة لة س���وودم���ةن���دب���وون نووسراوى وةزارىء فةرمانى بؤ ضارةسةرى رةسمييةوة بة محةمةد مةجيد عةزيز ،دةستثيَدةكاتء ناوخؤ لة ثيَشنيازةكانياندا كوردستان، ثةرلةماني سةرؤكايةتي ئاآل دةسةآلتدا، حكومةتء َكهاتةى لةناو ثي َ َ دوكان لة وةرطرتنى �ةالر دةرةوةى ئكي� كانى خةل ك��راوةء ناوضةىسةرؤكايةتى َشكةشى َشةية ثي ئةولةو ( )3ثارضة زةوى وةرطرتووةء بة رةشيد ئ��ةم كي ثةرلةمانتارانء داواك��اري��ى ��ى وةآلم� َمة «هةرضةندة رايطةياند: ةبانى تال ثيشةسازيى. جار ()3-2 زةوييان ناوضةية كردووة ،داوايان كردووة كة وةرطرتووة ،كةريم محةمةد ،كؤتايى ديَت ،كة دووثارضة ثةرلةمانيان ن��ادات��ةوة بؤ َزطاكان جياوازييةمان ثاري ئةنجومةني كةركوكء لةنيَوان نةكردووة وةرطرتووة. زةوى فةرمانى دادطا َستا ي تائ ئةمانةشدا لةطةأل بةزوترين كات ليذنةى ناوخؤء ياسايى َطةضارةيةكي ياسايي بؤ دؤزينةوةي ري كوردستانداء ديكةى هةريَمى شارةكانى ساختةكاريى دةستطيركردنى كوردةكان،يَم.وةك ثةرلةمانة َشةي ئةندام هةموو ئةنجومةنى ثاريَزطاكانى دياريي لةطةأل ثةرلةمان ه���ةردووهةر َزطاكانى ئةنجومةني ثاري كي فؤتؤ :ئةرشيف بكةن سةرؤكى ثيَويستة كةركوكييةكان ضارةنووسي كةركوك لةَرءفةرمانى ثيشةوةر نينء لة ناوضةى نةكردووة. َبةجي �ىي �وون�ج كةالرى َشووترى وةزاريدا كؤببنةوةء ئةو دهؤكء سليَمانى هةولي ياسايي م��اوةى �ةواوب� ثيدواى ت� شارا عةبدوإلةحمان َ ثيشةسازيى دوكانيان وةرطرتووة بإطةيةش كراوة كارى ناوةندى نووسراوي بةثي هةمواربكريَتةوة كة لةياساى ياسايةك َكىهةريَم، َزطاكانى َى ثاري ئةنجومةنى �ةالي��ةك��ى ل� هةر لةضوارضيَوةى ئةو ثيَشيَلكارييانةى سنوورى َكخراوةكانى ري هاوبةشى دي��ك��ةوة ،لة ئيَستاداء تا هاتووة ،بؤئةوةى ذمار()3دا ثةيإةوى بكةن، ئةنجومةنةكان نيية كة دانيشتووانى سةرؤكايةتى شارةوانى كةالر ئةنجامى َ ليستى كوردستانيى ثابةند نةبوو بةو َ ��اري���ى لة ��ت���ةك هةلس���اخ� �ةدان كةس طةرميان س� ئةنجومةنى ثاريَزطاكان دةكر�يَت، بذاردن لةسةر لةك��ارى ئةو كاريطةريى ئةمةش بةليَنةى داونَ ، وةزاري� َبوونيان ئةنجومةنانةيَشةى نيشتةجي كةالر ك عةبدولآل هةيةء كاوة ����داكة لة ثةرلةمانى بكةن ف��ةرم��ان��ىياساية ناوضةى ثيشةسازيى كةالريشى ثةيإةوى ئةم بةتايبةت دروستكردووة، لة بةرنامةى ليستةكةدا دابووى بؤ دامةزراندنى فةرمانى ���راوة ،ك��ة ناوضةكة طرتووةتةوةء ذمارةيةكى زؤر دوكان ك� زةوى َت َطةنةدر ضيتريري ثيَويستة دةرضووة. كوردستان كة هيض َمانى سليي َزطاى ئةنجومةنى ثار ئةنجومةنى راذة ،ئةنداميَكى ليستةكةش ئةو كارة َ �ارةوان��ى وةزارةت���ى ش� نين، ثيشةوةر هاوآلتييان ،كة دراوة بة لةدةرةوةى لةطةأليَك ةيةكيانكةسان بدريَت بة بةدةنطةوةنةهاتنى نةدانةوةء وةآلم بةثيَي ثةسةندكردووة، كوردستانى سنوورى هةريَمى نةماوة. ثاريَزطاردا مامةل بة ئةركى حكومةت دةزانيَت. �ارةوان��ي��ىَ لة بإطةى ( )9لة َ ثاري لة ()15983 ذم���ارة مافثةروةر، مامؤستا، (ثزيشك، داواش وةك ه���ةروةك آل���،ةالر، عةبدول ك ش� َزطاكان ،بةجؤريَك ئةنجومةنى ذنى كيَشةى كاري �ات��ووةوة خولي داه� ياساكةش لة ئةنجومةنى سةرؤكى كاوة خالى ()31ى بةنارمةى ليستى َ َ كة (،)2003/8/20 نموونةى لة وةك و حيزب) كاديرى ماأل، لة ينةوة َكؤل ي ل بةرثرس اليةنى لة دةكةن ثاريَزطاى سليَمانى ،ثيَيوابوو :كيَشةكةيان ثيَدةكريَت ،بةآلم لةبةر ئةوةى رؤشن نيية ئةندامانى ئةنجومةنى ثاريَزطاى سليَمانى كوردستانيى بؤ هةلبذاردنى 2009/7/25دا، كةى َ �ةران�بة تايبةتة هاتووة ،كة ليستةدا وةآلم��ي��ان كةئةو كةالر بكريَت. شارةوانيى سةرؤكايةتى تةرخانكردنى وةك سةرؤكى �ك��ردووة ،ك��ة رؤذنامة ن��ي��ط� دةستيَزطاكان ئةنجومةنى ثار بذاردنى هةل َ��ش��اوةء َ����ذةى ك��ي زؤر دري هاتبوو« :ئةنجومةنى راذةى كوردستان ثةرلةمانء َ َ ئةنجومةنى�ارض� َكهاتووة )49( ،ث� َستاشدا�ةس ثي َت ،لةلةئي( )72ك� �ووةء حكومةتءلةو ك��ةوت� َكؤلينةوة مةبةستى لي نةدراوةتةوة بة ه��ةر دةليَت: زةوىسليَمانى �ةيَزطاى ثار ئةنجومةنى ئةنجامدةدري لةاليةن بةطةإدةخةين ،بؤ دابينكردنى يةكسانيى لة َ َ زياتر بؤ َكردن نيشتةجي هةلؤ ن��اوى كة بة َلكاريىء ثيَشي وةآلممان نةدةنةوةء لةمة ئيبراهيم« ،ئةطةر محةمةد ياساييدا بؤشاييةكى َزطاكان لة طةندةلييةى لة سنوورى ثاري هةريَمةوة. سةرؤكايةتي دةرفةتى كارو جاإدانى وةزيفة طشتييةكاندا»، َشمةرطةى بةدةنط كي ثي َدةكاتء بة عةلى نةريمان رؤستةم)49( ، لةبةر دةستثي ئةنجامدراوة، ثةرلةمانى ك��ةالر شارةوانيى بةآلم نزيكةى ( )10مانط بةسةر ئةو َ نةيةن ،ئةوا ناضارين َشةكةوة ماونةتةوة. ()2009/4/20 كوردستان ،لة بةليَنةدا ليذنةى ثيشةى ليستةكةدا َتءح،لةنيَو هاوبةشى كؤتايى ك��ارى �ؤرت��ى ذمارة راث� رؤشنايى كارواندي َ ثارتيزان)��،اى كارطيَإيى لة (س��ركء ببةينة دادط ناوخؤى لة كيَشةكةمان ئةندامى سال ثاريَزطاكانى ئةنجومةنى ()3ى ياساى تيَثةإيوةو تائيَستا دروستكردنى ئةنجومةنةكة ريَكخراوةكانى سنوورى طةرميان ،جيَطرى ليستى شارةوانيداء ثيشةى راستةقينةى ب��ةآلم نووسراوةكة دةنطى نيية. ط��ؤإاوةء ناوى ديكة ئةنجومةنى وةزي��ران بة فةرمانى ذمارة كريَطرتةكةى تيَدا خراوةتةإوو. د.دل �َي��ر ئةحمةد ،ثةرلةمانتارى ليستى بؤ ئةم مةبةستةش ليذنةكةى سةر بة لةبرى ئةو ناوانةى ( )2248لة ( )2007/2/28ليذنةيةكى كوردستانيى بة رؤذنامةى راطةياند« :راستة ئيَمة ( )6كةسى ثيَكهيَناوة بؤ لي َ َكؤلينةوةء ئةنجومةنى وةزيرانى حكومةتى هةريَم ل���ة وةزارةت�������ةوة ئةو َ بةليَنةمان دابوو ،بةآلم ئةوة كارى ثةرلةمان ك��ؤك��ردن��ةوةى زانياريى لة سنوورى لي َ بؤ زةوييان هاتوون شارةوانيى سةرؤكى لة ينةوةيان َكؤل نييةو دةبيَت حكومةت لةكابينةى شةشةمدا �ةن��دازي� َزطاكانى ئ� ك��ةالرء ئيدارةى َ هةولى بةطةإخستنةوةى ئةو ئةنجومةنة بدات، هاوإآ عةبدو بازطةكان دةستبةكاربووةء لةئيَستاشدا تةرخانكراوةَ.نرا. سةرثةرشتيارى فرةإةطةز ثيَكهي �ارىتةوقى سيَيةم كة هةروةها تر، طةرميانلَآللة كؤنووسى ليذنةكةدا ثاري َلكارييةكانى لة ثيَشي نةبوون.لة وةآلمدا كردووةء ثيشةسازيى hewal.rozhnama@gmail.com تواناو سةرةتاى دةستبةكار ناوضةىشارة، هاتووة« :سةرؤكى شارةوانيى كةالر دانى مةركةزى بنةماى ()578 مانطى كانوونى دووةمى كاردةكريَت بؤ جيَطيركردنى تةواوى هيَزة بؤئةوةى دام��ةزران��دن لةسةر ذمــارة ������وورى هةردووكيان جةختيان بةو راستييةدا ناوة ،كة ذمارةيةكى زؤر كردووةتةوة ،س� َ شةممة بيَت». وةزارةتةكان ثيَداويستى فةرمانطةو بةرثرسيَكى سةربازيى هاوبةشةكةء بة وتةى عةقيد يادطار« :تا ������ن� ضةند ئةمسالدا، «ميكانيزمىلةوةك��ارك��ردن��ى وت��ي��ش��ى: 2010/4/20 سي َ َ شارةوانيى وةزيرى طواية لةسةر كة خةل حيزبةكان كاديرى هاوآلتيىء ئةنجومةنى راذة لة ه��ةر شويَنيَك بيَت كةالرلة عيَراقء نويَنةرى ئيَستا هيَزة هاوبةشةكة لةذيَر دةسةآلتى ئةمريكا شارةوانى هيَزةكانى مانطةكانى فةرمانى ل��ة ه��اوب��ةش��ةك��ة َ��زة مانطةكى ه��ي �ةش م��اوةى ش� ئ��ةوةى لةطةأل َكداية، ي ئاست �ة ل� َتى ي يةك سياسيى) (مةكتةبى َنةرى ي نو وةك َيان ي نيشتةج زةوى نينء ناوضةكةش ثةيوةنديى هةية بة (ريَكخستنةوةى ميالكاتى ثيَكهيَنراوة ،تا ئيَستا هيَزى هاوبةشى داهاتوودا جيَبةجيَدةكريَتء بة تةواويى وةزارةت���ى بةرطريى ع �َي��راق ،سةردانى سوثاى ئةمريكادايةو نةكةوتووةتة دةستى كةركوكيان��وي��س��ت بةسةر ثيشةوةراندا دابةشكردووة ك���ة ث�َي كة لةئةو زةوييان كردووةتةوة وةرطرتووة، وةزارةت��ةك��ان ،لي َ َكؤلينةوة لة بإوانامةى ئةو كردو��ىلة كؤبوونةوةيةكياندا هيَزة عيَراقييةكان». دةستبةكاردةبن». َراق) روونى سوثاى عي َشمةرطة، (ئةمريكى ،ثي لي َ ينةوةء َكؤل ( )15بة ماوةى (مساطحة) بؤ لةسةر سياسيى َزطاىنامةى ثاري بة هاوآلتييانة كؤتايى َ كةسانةى كة دادةم��ةزرَي��ن ،ضارةسةركردنى لةو بارةيةوة ،عةميد سةرحةد قادر، ئةمنيىء ئيداريى كةركوك، بةرثرسانى لةطةأل رايمؤند ذةنةراأل بنةماىى()2008دا، سال لة مةكتةبى تةواويى كةركوك بة سنوورى دةكرد، زةوييان سزادانى ثيشةوةر َرنؤىهةرضى ساألء حيزبةكانء فةرمانبةرى زي��ادة ،دؤزي��ن��ةوةى هةلى كار، جطة ب��ةإَي��وةب��ةرى ثؤليسى قةزاوناحيةكانى ضونكة بؤ هاوبةشةى كةمتةرخةمانَزة ئاشكرايانكرد كة ئةو هي هةبووةيَزةكانى طشتيى ه فةرماندةى وةزي��رى ئؤدي بإيارىهيَشتا ئةو لةسةر��ةروةك نةبووةو ه دةستبةكار ��ووة، � ��ةوت � دةرك ��ةالر � ك خ��ان��ووب��ةرةى نادادثةروةرانة بة زةوييانةى ثارضة لةو دوكان. بة كردوويانة وةرطرتووةء تةرخانكراوة. بؤ زةوييان شارةوانى ذمارة َكخستنةوةىكوردستان سةرؤكى ثةرلةمانى كةمال كةركوكى ذمارة 574و ئايندةيةكى رؤذنامة لة شترمان ،كة لة راثؤرتةكانى ث َي َزطاىبة ئاماذة بةرةوثيَي سوثاىسامانى سةروةتء ثاراستنى َزةناو لةث َي َيةش مووضة) ،لةبةوثي دامةزراندن ،ري كةوتنى ضةند ضاوث َيراطةياند: رؤذنامةى كةركوك ،بة َنراوة ،لة كةركوك ثيَكهي ديموكراسى وثاري شضوونى ثيَكهيَنانى َشنيازى ياساوَراق ،ث سةروةرىلة عي طشتيى و ئةمريكا ئةمريكادايةء دةسةآلتى لةذيَر هي خراوةتةإوو؛ كة َدا ئةوةى كراوةء زةوييانة �ارض��ة ضةندَيث� َستا،الل��ةو ذم��ارةي��ةك بإيارى ك� تةرخانكراون رى ديوانى ضاود َي هةردوو كةالر كارى شاردنةوةى دؤسيةى تةوة َودةب 578دا ب َطيردةكريلةم حيزبيىءكة لةهةول َير، بؤدارايى رى ضاود َي لةطةل وةال راثؤرت َيك ذمارة 577 ديوانى سةرؤكى َمى 576و وةال ناوضةجي َ دارايى بؤ حةتميية َويستييةكى راذةتيثي ئةنجومةنى بوونى كؤبوونةوةيةك واتةيَش ئي �ةَك ث ذمارةيةي رؤذ َن. كةسانى جي َزطاكةدا ثاري ديوانى لة َمى نزيكدا َناكؤكةكان هاوبةشىو لة مانىَكى ضاود َيرى سل َيهيَزي َراقييةكان. َزة عي دةستى هي نةكةوتووةتة كوردستان.جار بانطهيَشتنامةى بؤ (حةسةن كةالر دادطا ()2 �ةرةى َبينةرايةتى خ��ان��ووب كراوة َوطؤإى ث َي ليستةكان ئال كاديرانى فةرمانى سياسيىلةلةبرى مةكتةبى يادگار ل َيكؤل قيد روو بؤ دةخةينة َزةكانى ئةمنييةكانء� هي لةَوانتي هيَزة وةزارى لةني ثاريَزطاى سنوورى هاوبةشةكة َراق ،هيَزة سوثاى عي َشمةرطة، بةدواداضوون .لةنيَوان (هيَزى ثي حيزبَي��وهب��هري َينةوةب�و�هإ شكور، عه ( )289لة سةرضاوةيةكىم��ادةى بةآلم ئةمين) بةثيَى دانانىلة جيهاد وةرطرتووة زةوييان ثارضة َكيشيان ت��ؤم��ارن��ةك��راونء بة هةندي ��ةردا ،ب��ؤ ��ةرام���ب� سوثاى��ةب� ل� هةبووة. زةوى دابةشكردنى حكومةتى ئاطادار لة مةبةستى َت ،هاوثةيمانان ئةنجامدرا، ���ةس ثيَكدي ()400ك� دةسةآلتىك��ة ل��ة مةبةستى ك��ةرك��وك بةرثرسانى كوردو كردء ئةمريكا) پؤليسي كهركوك، نگيي ()3-2ههماهه سهنتهري ئامادة نةبووة، دةركردووة ،بةآلم شارةوانى َزةكانى وةك لة ساختةكاريىء تايبةتةكةدا كؤنووسى ليذنة ئاشكراكرد :كة رؤذنامة (ى.س) ئ��ةوةى بؤ دؤسيةيان هةريَمدا كةالر سنوورى ئةمنيى لة سةرؤكايةتىنويَى نووسراوةكةى بةسآ تةوقى (ي��ةك��ةم ،دووةم ،سيَيةم) ميكانيزميَكى فرةإةطةز ،ريَككةوتوون ئةوةش عيَراقء هي زياتر لة خستةإوو ،كة ئةوةىلةبؤ رؤذنامة َشتةكة ي بانطه ()9/13ةوة لة هةربؤية دؤسييةكانيان ديكةيان ذمارةيةكى نةبووةء وةرطرتووةء زةوييان ضةندين شارةوانى هاتووة، تايبةتةكةدا ليذنة سةرؤكى هةرضةندة كة �ةإوو؛ � �راوةت � خ قسةيةك هةبووة لةسةر دروستكردنةوةى ئةو حةوت مانطة سوثاى ئةمريكا هيَزى هاوبةشى لةسةر ثيَكهيَنانى هيَزى هاوبةش لة كةركوكء بآلودةكريَنةوة (دةوروب���ةرى كةركوكء ثاريَزطاى كةركوك ،بةتايبةتى لة ناحيةى هاوكات دةستطيركردن، فةرمانى خانووبةرةى كراوةتة تؤمارنةكراون َبينةرايةتى لة ت دواتريش ()115 دانانى ليستيَكى هةستاوة بة بةوةشدا ناوة، دانى َستاكةالر شارةوانيى تائيَستا بإيارو بةآلم نةبووةتة ئةنجوومةنة، تؤماركردنى ئةمريكا لةو َزةكانى سوثاى رةشادي كة هي كةركوك ،سنوورى كةسى ،بازطةكان ،ناوةإاستى ليذنةيةك َناكؤكةكان، بازطةكانة،كة ناوضةجي يةكةم كة تةوقى ثيَكهيَناوة ،ئي تؤمةتبار دةستطيركردنيش بؤ نةثاري سةرةتايةكى تي كةسانةى ،كةالر مانطي لةو زؤري��ش ذمارةيةكى َوانب��ةدةرة لةو كاديرى لةنيكة جطة لةمانة دةستى ئةنجومةنة فةرمانى دروستكردنى ئةو َزراوة ،كارةكانى َنةوةو بةنيازنَدا بكشي هيضيَطيرنء سنوورة ج َكء تا ئيَستا، دواى ضةند ئيعالنكراوةء ثاريَزطاكة)، ليستةى سةرؤكايةتى سةرؤكايةتى هةريَمء بةرثرسء(ثشتى ذمارةيةك دووةم دةستبةكاربووةء تةوقى عةلى محةمةد) دةرك��راوة ،بةآلم ثي(سةالم نةكراون). (تةمليك بةهةمان واتة زةوي��ي��ان �ارض��ة َزة�ة ( )3-2ث� زةوييان هيك� ئةنجومةنىلةإيَطةى زةوى ئةمانة ثارضةيةك حيزبيى هةن لة َنةكردووة. سوثاى عيَراق بسثيَرن. ناوضةكة بة ثاراستنى تةوقى يةكةم، تةنيا لة هاوبةشةكة شارةوانييةوةهيَزةكانى وةزيرانى عيَراقء كةركوكء برىيَزطاى سنوورى ثار بازطةكان) وةك نموونةيةكيش ليستيَك بةدةست سةرةإاى تيَثةإبوونى ماوةيةكى زؤر ئةو دووانء سيانيان وةرط��رت��ووة ،بةآلم وةرطرتووة بة دةسةآلتى خؤيان ،نةك بة ن���اوى خ��ؤي��انء ب��ة سيفةتى جياجيا َبةجي نةكراون، نةيتوانيوة هيض كام لةو نامانةى مةكتةبى دةسةآلتى ليذنةى سةرةكى ،كة ئيدارةى وةرطرتووة ،لة سةرؤكايةتى شارةوانيى رؤذن��ام��ة طةيشتووة ،كة ( )11كةسى بإيارانة تاوةكو ئيَستا جي َ تؤماركردنى تيَدايةء ( )22ثارضة زةوييان وةرطرتووةء ئاطادارى نامةكةش ئيمزاى ئةكرةم فةرةج تيَبينةرايةتى ك���ةالرء طةرميانء شارةوانى ثيَى هةستاون. سياسيىء حيزب ئاشكرا بكات. ليستةكةش بة ن��اوى هيدايةت سابير ئةمين ،سةرؤكى دادطاى لةسةرة. ئةمة هاوكاتة لةطةأل لةو ليستةشدا كة دةست َ ثاش ئ��ةوةش ئةو ئاطادارينامةيةش عةبدولآل ،دةستثيَدةكات ،كة بة سيفةتى كوردستانيى« ،ئةو بيانوءةى ديوانى ضاوديَرى ثيَشينة وةرطيراونةتةوة ،جطةلةوةى ضةندين ثةرلةمانن تا َ ويستى هةل رؤذنامة زةوييةكء بة سيفةتى حسيَن مةنسور ئةكرةم ،بةإيَوةبةرى ثارضة كةمئةندام لةوبارةيةوة دارايى هةوليَر راست نييةء ديوانيش بةرثرسة ،كةس لة فةرمانبةران بة ثلة بةرزةكانيشةوة ثيخؤيان ثارضة زةوييةكى ديكةى ثؤليسى طةرميان نووسراويَكى ئاراستةى َشمةرطةى ديَرين َ بآ َ ثالثشتى ياساء ثةيإةوى ناوخؤى ضونكة نةدةبوو بة شةفةيى كاركردن بة لةسةر طةندةليى دراون بة دادطا َ دياريبكةن» .كة يةكيَكيان تاثؤنةكراوة بةإيَوةبةريَتى طشتيى ثؤليس -جوآلنةوةء بةبي طويَدانة وةرطرتووة، ثةرلةمان ،سةرؤكايةتى ثةرلةمان داواى ياسايةك رابطريَت كة ثةرلةمان دةريكردوءةء ثلةوثايةى وةزيفييء حيزبييان. بةرامبةريشدا شارةوانيى كةالر ،بةناوى ت��اوان ،ك��ردووةء داوادةك���ات تؤمةتبار بةثيَىلةليستى َ ليذنةى ئةندامى ةيى، طةآلل ئيسماعيل جةوهةر بؤضوءنى بة هةربؤية ثةسةنديكردووة، ثةرلةمان سةرؤكى دةكةنء ثةرلةمان ياساكانى كارنةكردن بة عوسمان محةمةد مةحمود ،كؤتايى ديَت كة حةسةن جيهاد ئةمين ،كة فةرمانى طرتنى دةزطاكان بة ناشةرعيى وةسفدةكةن ،سةرؤكى ديوانى ضاوديَرى دارايى هةوليَر ناتوانن َ هةرضةندة بليَن دارايى ثةرلةمانى كوردستان لة فراكسيؤنى ناميق، وةرطرتووةء دؤسييةكةى هةية لة دادطاى لي َ َكؤلينةوةى كةالر ،ناوبراو دووثارضة زةوى خولى يةكةمى ثةرلةمانيش ثيَيواية؛ ئةمة لةسةر داواى ثةرلةمان كاركردن بة ياساكةيان طؤإان ،لة ليَدوانيَكدا بؤ رؤذنامة ئاماذةى جوابى هيضهاتنة درةنطة بؤ َ َ مةلبةندى ( )26ريَكخستنى ليَثرسراوى َكى تيَدا نةبووة. ئةوةلياتي بةتالةء ثيَشيَلكردنيَكى زةقى ياساية ،كة طةورةترين راطرتووة ،ضونكة ثةرلةمان تةنيا ( )4-3كةس بةوةدا؛ «تةنيا دةزطايةك كة ضاوديَريى ضؤنيَتى دةس��ت��ةى داواك���ارى قةزارى كفري (ى.ن.ك)ة ،ثيَويستة لةإيَطةى فةرمانىبةآلم ئيَستاش خةرجكردنى بودجة بكات ،ديوانى ضاوديَرى طشتيى، دةسةآلتى ياسادانان دةيكاتء ليذنةى نةزاهةى نين ،ثةرلةمان كؤي ئةندامان دةطريَتةوة». دةستطيركردن بؤ هةردوو وةزارةتى ناوخؤوة ،كة مةرجةعى خؤيةتى، ثةرلةمانء داواكارى طشتيش لةم َ لةبةردةستداية هةلويَستةى شارةوانى ث َيشووترى دارايية ،هةربؤية بةرزكردنةوةى راثؤرتةكانى كاتسةرؤكى رةوان��ةى ثؤليسى كةالر بكريَت ،لةطةأل ديوانء كاركردن لةسةريان زةرورةتيَكة كة تا داوا تؤماربكريَتء كآ ئةو دةسةآلتةى داوةتة سةرؤكايةتى ثةرلةمان بيَدةنطن. كةالر سةالم عةلى محةمةديش كارى ثيَويست نابيَت فةرامؤشبكريَت». سةرؤكايةتى ثةرلةمان دةسةآلتىئاشكرابوونى ئةم بؤ دةستطيركردنيان بكريَت. سنوءرى ب���ةدواى دوا لةبةر ئةوةى لة دةسة َ س���ةرؤك���اي���ةت���ى التةكانى سةرؤكء ديوانى ضاودَيريى هةول َير لة ساختةكارييانةى بة وتةى ئةو ثةرلةمانتارةى فراكسيؤنى ثيَشيَلكاريىء ديوانى راثؤرتةكانى كة ئةوةى لةطةأل طؤإان َت، ي دياريبكر ثةرلةمان دةكات راستييةكان ئاشكرا كوردستاندا ثةرلةمانى َرى ي سكرت َطرو ي ج بإيارى دادطا ث َيش َيلدةكر َيت سنوورى طةرميانء شارةوانيى كةالر لة َ خالى دوءةمي روءنكردنةوةيةكى لة ثةيرةوى ناوخؤى ثةرلةماندا دةسة َ ثةرلةمان سةرؤكايةتى لة دارايى َرى ي ضاود دةبوو «بةداخةوة كة تى ال رؤذن��ام��ة زانيارييةكانى بةثيَى بة تايبةتى ئةنجامدراون ،فةرمانى رةسميى ديوانى ضاوديَرى دارايى هةوليَر ،سةرؤكايةتى دياريكراوة ،لة هةمانكاتدا دةش��اردريَ��ن��ةوةء نةخراونةتة ب��ةردةم ل��ي��ذن��ةى ن��ةزاه��ةىه��ةردوو سةرؤكى تائيَستا ئةو تؤمةتبارانة لةاليةن دادطاوة دةستطيركردن بؤ كة بؤ رؤذنامةى ناردووة لة ( )2010/4/13سةرؤكايةتى ثةرلةمان لة خولى رابردوو ثةرلةمانتارانء ليذنةى نةزاهةى ثةرلةمان، ث��ةرل��ةم��ان ثبي���ةر لة َشووترى كةالر ،حةسةن دؤسيةكانيان يةكاليى نةكراوةتةوةء شارةوانى دا وةآلمى ئةو نوءسراوةى ليذنةى ياسايى ئيَستاشدا دةسة َ التيَكى زؤريان داوةتة خؤيان داواش لة ديوانةكةى ديكة دةكريَت هةر ياساى طشتيى بةم سةالم عةلى محةمةد ،تةسليم بة دادط��ا نةكراون ،ئةمةش لة داواكارى ئةمينء جيهاد َ راثؤرت َيةش ي بةوث َنةكاتء ي َبةج ي ج ثةرلةمان بستايةء هةل كارانة ئةرسةالن ئيمزاى كة دةدات��ةوة، ثةرلةمان ثةرلةمانى خولى يةكةم سةرؤكى هةربؤية ، دةرضووة ،بةآلم تائيَستا ئةو فةرمانةى كاتيَكداية كة ئيَستا حةسةن جيهاد ئةمين، �ةوةى لة �يي��ن� بايز ،جيَطرى سةرؤكى ثةرلةمانى كوردستانى كوردستان لة ليَدوانةكةيدا ئاماذةى بةوةدا ،رةوان��ةى ثةرلةمان ناكات ،كة «ئةمة تاوانة ل�َي��ث�َي� ئةندامى َ �ض�ج دادطا هةلبذيَردراوى ثةرلةمانى عيَراقة نةكراوة. َبةجي َ ثيَوةيةء هةردوو دةزطاى ضاوديَرى دارايى كة سةرؤكى ثةرلةمان بؤى نيية نة ياسا عةدنان موفتى ئةنجاميداوةء ناكريَت هةروا بة سةرؤكايةتى بكردايةء راطةياندنةكانةوة دادطاء َت لة ريَطةى راثؤرتةكانى لة دةتواني داواىدادط�����اى س���ةرؤك���اي���ةت���ى س��ةالم عةلى هاوثةيمانيىء ليستى هةوليَرء سليَمانى بة ناشةرعيى ناوزةند دةربكاتء نة ياسا رابطريَتء نة هةموارى ئاسانيى تيَثةإبيَت ،ضونكة هيض دةقيَكى ياسايى ناوضةىبةآلم نازانر َريشى بكرداية، َهةلضاودي ئةمةش سزاىئةطةر تةنيايَنيَت، بوروءذ دؤسيانة كةركوكيَت ئةو ديوانى َ ضوونةوةى تي ئةوةبوو، ئازادةء محةمةد -يش كردووة و تيايدا هاتووة؛ «دواى ئةوةى ياساى بكات ،ئةطةر ثةرلةمانى كوردستان بإياريَكى نيية ئةو ريَطةيةى ثيَبدات». َدةنطة؟ ،كة هيض سليوا بي ليذنةية بؤ حكومةتى نةزاهةى وةكدةستةى َطةى بيانوءيةك كة نةبيَت لة ري ئاطادارينامةيةكى َمانى ئةو ل��ة شارةوانى سةرؤكى لةكارةكةى نيية بؤ بي َ َ َ َهةلويَستييان». دةستةى �رانمافى �اودي�كة فيدرالةوة بيوروءذيَنن، ذم��ارة ()2ى سالى ( )2008لة ثةرلةمانى دةرنةكردبيَتء دةسةآلتى دابيَتة سةرؤكايةتى دةثرسن رةسمييان لة رؤذى ( )2009/11/16الب��راوة ،هةربؤية ض� َ َ بةدواى ئةو تةدةخول نةزاهةى عي تةنيا داوا لة ديوانى ضاودَيرى مامةلة بة ياساكانةوة بكةن ،كة كوردستان دةرضووة ،شانديَكى سةرؤكايةتى ثةرلةمان بكاتء حيزبدا دةسةآلتى َراقةئاست دادطاش لة ةوة ئاراستةى بةإيَوةبةريَتى طشتيى كاتيَك َ ثةرلةمانكةهةنء سةرؤكايةتى لةسةر طانةى بةل هةول َير كراوة تيايدادةب َي كردووة،ستى نةزاهة هةلَوَي ليذنةى ثةرلةمانى كوردستان (خولى ثيَشوو) ،كة ثيَناضيَت كارى وا كرابيَت ،ئةوا نازانريَت ئاماذة ثؤليسى هةريَم نةهاتووة كاتى ئةوة دةبيَت، َدةنط ت؟ بي ل��ةط��ةل ب��وون��ى ئ��ةو َ َ َ ضاوديَرى دارايى بيَنة ديوانى َستةى ئةو هةلوي شارةزايانى ئابوءريى ثيَيانواية؛ دةبيَت ثيَكهاتبوو لة سةرؤكى ثةرلةمان ،سكرتيَرى كآ ئةو دةسةآلتةى داوةت��ة سةرؤكايةتى ينةوةى بة نووسراويَكى دادطاى ليَكؤل وةآلم؟ راثؤرتانةىبيَتة داواكارى طشتيى راطرتنى ياساو وةآلم ،كة ئةطةر ئةو دوو دةزطاية ناشةرعيش ثةرلةمانء سةرؤكى ليذنةى ياسايىء ضةند ثةرلةمان ،لة خولى رابردوودا ياسا رادةطرنء سةرؤكى ثةرلةمان سكرتيَرء سةرؤكى سةرؤكايةتى ثةرلةمان بة...ل11 ئةندام ثةرلةمانيَكى ديكة سةردانى ئيَمةيان لةم خولةدا شةرعيةتء ناشةرعيةتى دةزطاكان ليذنةى ياسايى وةآلمى ئةو ثرسيارة بدةنةوة ،شاردنةوةى راثؤرتةكانى ديوانى ضاوديَرى ،بن ،ئةوا با راثؤرتةكانيان بخريَنةإوو ،ضونكة َرىر بة َ ضاوديسه کانی ترسییه كردو ثيَيان راطةياندين كة كار بةم ياسا نويَية دياريدةكةن ،كة هيض دةقيَكى ياسايى نيية ئةو كة بؤضى تةنيا مه بيانةويَت سةرؤكايةتى الم ليذنةى نةزاهة لة بةرامبةر ئةو ديوانى داوايان لة ئةوةىت وةريطرتوونء تایبه خۆشخانهی مةسةالنة ،سێ نه دارايى هةوليَر كردووة كار بة ياساي ذمارة كة بة روونيى لة ريَطةى ميدياكانةوة َ خةلك كاريان لةسةر ك��ردوونء بة دةيان مليؤن نةكةينء راثؤرتةكانى خؤمانيان بؤ نةنيَرينء دةسةآلتةيان ثيَببةخشيَت». داواي�که کانی کاکهییه َ خرێندوو دةزطاية لة ثارةى ميللةت دادهبؤ ئةم دينار رکوکثيَى ئاشنا بووة. ��ان لة نةكاتء سالى ()2008 ()2ى كار بة ياسا كؤنةكة بكةين تاوةكو هةردوو لةوبارةيةوة د.رةفيق سابير ،سةرؤكى خةرجكراوة». ثةرلةمانتاران ديوانى ضاوديَرى دارايى سليَمانى نةكردووة، دةزطا يةكدةطرنةوة». 16 8 ئيسماعيل طة َ ئامادةى رووبةإووبوونةوةن بةثيَي بؤضوونى ض��اوديَ��ران كة لةم الَلةيى لةوبارةيةوة وتى« :رةنطة ليذنةى نةزاهةى ثةرلةمان ،بؤ رؤذنامة ئةوةى بةثيَى ئةم نوءسراوة رةسمييةى ديوانى نةوةك( )1000دینار هؤكارةكةى سياسى و حيزبى بيَت ،نرخ رةخنة 2011/8/16 سێشەممە ليذنةى()647 ثةرلةمانتارانى ژمارە هەفتانەَت،دەریدەكات كۆمپانیای خستةإوو ،كة وةك ليذنةى نةزاهة ئاطادارى راث��ؤرت��ةدا خستوويانةتةإوو ،لة ئيَستادا داراييش سةرؤكايةتى وشەهةوليَر بي دارايى ضاوديَرى ثةرلةمان لة خولى ثيَشووى ثةرلةماندا خؤيان لةو دةسةآلتة دةطرن كة سةرؤكايةتى داويةتى راثؤرتةكانى ديوان رةوانةى ثةرلةمان بكريَن .هةموو ئةو مةسةالنةنء تائيَستا بوار نةبوءة ثيَويستة ه��ةري��ةك ل��ة ع��ةدن��ان موفتى، لةطةأل سةرؤكايةتى ثةرلةمان باسى بكةنء لة س��ةرؤك��ى خولى راب���ردووى ثةرلةمانء كاركردن بة ياساكانى ثةرلةمان رادةطرن ،كة بةخؤى لة خولة جياجياكانى ثةرلةماندا ،ئةطةر ئةو ديوانة راثؤرتيان هةبيَت». َ َ وتيشي« :ئةمة جيَطاى طومانة ،ضونكة نزيكترين دةرفةتدا طفتوطؤى لةسةر دةكةن ،فرسةت ئةحمةد ،سكرتيَرى ثةرلةمانء خؤيان دةنطيان ثيَداوة ،ئيسماعيل طةاللةيى خورشيد ئةحمةد ،جيَطرى سةرؤكى ليذنةى ثةرلةمانتارى فراكسيؤنى طؤإان ثيَيواية؛ دارايى ثةرلةمان لة فراكسيؤنى كوردستانى ،تائيَستا يةك راثؤرتيان ديارنييةء ئاشكرانيية ئةطةر ئةو مةسةلةيةش بخريَتة طفتوطؤوة لة شيروان حةيدةرى ،سةرؤكى ليذنةى ياسايى «نازانريَت بةثيَى ض ياساء بإياريَك سةرؤكى ئ��ةوةى بؤ رؤذنامة خستةإوو ،كة هيض كة يةك بةرثرس لةبةر رؤشنايى راثؤرتةكانى ثةرلةمان ،ئةوا بيَطومان َ خولى راب��ردووى ثةرلةمان ،لةطةأل جيَطرى هةلويَستيان دةبيَت. س��ةرؤك��ى ليذنةى ن��ةزاه��ة وتيشى :سةرؤكى خولى ئيَستاى ثةرلةمانء ليذنةى باآلترين دةزط��اى تةشريعى لة كوردستان ثاساويَكى ياسايى نيية ريَطة بة سةرؤكء ئ��ةوان درابيَتة دادط��او بإى ئةو ثارانةش بؤ «راطرتنى كاركردن بة ياسايةكى ثةرلةمان ياسايى روونكردنةوةيان هةبيَت ،كة ئةو ئةو بإيارةى داوة؟ ،ضونكة هةروا ئاسان نيية سكرتيَرء سةرؤكى ليذنةى ياسايى ثةرلةمان ئاشكرانةكراون كة طةإيَنراونةتةوة كارنةكردن بة ياسايةك بكةن ،بودجةى طشتىء ل��ةم ب��وارةش��دا ديوانى لةاليةن سةرؤكايةتى ثةرلةمان لة خولى دةس��ةآلت��ةى داوي��ان��ة بة خؤيان لةكويَوة داواى �����اری بدات، لةكاتيَكدا رابطيبريَت بة م��ام��ەن��د :بەپێی ياسايةك��م��ن ه��ێ �ەول��ێ��ر گشتیی ه� شةفةيى ،داواك� ثةرلةمان دةرضووبيَت ،جةختيشى ضاوديَرى دارايى سليَمانى كاراو كارامةتر رابردوو ناوبردنى ديوانى ضاوديَرى دارايى سةرضاوةى طرتووة ،ديوانى ضاوديَرى دارايى َكى تێیداكة لة دانيشتنء كاتي ئةو ياساية بة ضةندين "كاری بەڵگەنامەیەك ،چەندین هاتووە" :چەند ناردووەو دةب��ات پ�تا�ارە" ئیختیالسی نایاساییو �تءبێ رصيد چەكێكی سەرفكراون ئةمجؤرة بابةتة لة دانيشتنى راثؤرتةكانيان ديَنة بةرضاوو بةشيَكى ئةو بة ناشةرعيى لةاليةن ليذنةى ياسايى خولى هةوليَريش روونكردنةوةى هةبيَت كة ضؤن كردةوة ،كة ئةطةر دةردةض �َي� ثةرلةمان زؤرى َ بانكێكیَم هەولێردا دواتر چەند ل��ە ثةرلةمانداپێویستە بانكیلةفیدراڵ ،بۆیە ثةسةندى لە خةلك ئيَستاى ثةرلةمان ،ئاذاوةيةكة ثةرلةمان لةنيَو بة شةفةيى كاركردن بة ياسايةك رادةطرن طفتوطؤى لةبارةوة بكريَت ،ئةوا بة راثؤرتانةش كةوتوونةتة بةرضاوى دةكاتء سةرؤكى هةري ئەنجامدراون. ساڵی سێ بۆ بكرێت وردبینیی كة ب��ةداخ��ةوة ديوانى ض��اودَي��رى داراي��ى دةزطا حكومييةكاندا دةينيَتةوة ،كة ئةوة كارى كة ثةرلةمان دةريكردووةء سةرؤكى هةريَم رؤذنامةى وةقائيعى رةسميى بآلودةكريَتةوةء تونديى ناإةزايى بةرامبةر دةردةبإيَت». گشتیی داواكاری �اودێ��ری كةضى ل��ەالی��ەن چ� راب����ردوو َ طةندةلكار هةن ثةسةنديكردووةء د.كةمال كةركوكى سةرؤكى َرانى��یسياسيي ثيَيانواية ،طؤإان هةوليَر خؤى لةقةرةى ئةم مةسةلةية نةداوة ثةرلةمان نيية ،ضونكة دةيان ضاودي َبكريَت، كارى ثي ئەندامێكیدةبيَت لةو رؤذةوة لە هەرێمی كوردستان ،داوای داراییەوە" .لة َ ثةرلةمانتاران هةية كاتيَك ئةو و بةهؤى ئاشكرانةكردنى ئةو راثؤرتانةى لةبةر رؤشنايى راثؤرتةكانى ديوانى ضاوديَرى ثةرلةمانيش وةآلمى هةبيَت بؤ شاردنةوةى ئةو َستي ي و هةل ليذنة سةرؤكى َرء ي سكرت ثةرلةمانء سةرؤكى بەدواداچوون دەكات بۆ ونبوونی ل��ە ب��ەڵ��گ��ەن��ام��ەك��ەدا ،كە بابةتانة بخريَنة طفتوطؤوة لة َ راثؤرتانةى ديوانى ضاوديَرى دارايى سليَمانى، هؤلى ثةرلةمان ،ديوانيش ،داواكارى طشتيى ثةراويَزخراوة لة دادطا ليَثيَضينةوةيان ليَدةكات». ()23داواى ياساييةكةى كارث�ي�ن��ار ،كە ملیار دی ب��ڕی دةكةن».ژم���ارەی ()108ی رۆژی َنةكردنى ب��ە حيزبء فراكسيؤن خؤى َ َ لةبةرامبةردا ،جةوهةر ناميق ثيَيوابوو؛ جةوهةر ناميق جةختى لةسةركردةوة ،راستة بؤضوءنى طةندةلييانةى لة هةريَم زالبكات بةدواداضوونى ئةو �ردراوە بۆ "بەوەهمیی ونبووە لە بانكی ()2011/6/26كة ن��ێ� سەركردایەتیی بدرێت بەالیەنی زەك� توایەكی هةنء وەردەگرن. لیژنەی ب��ااڵی هەولێر،سةربةخؤىرۆژن��ام��ە: ريش سەرهةول َي دارايى هەولێرَويرى ديوانى ضاود حيزبييةء ئەندامی ثؤستى ئەمین،ثةرلةمان سةرؤكايةتى �اتليذنةى �وو نییە دةب� تایبەتیطشتيى داواك��ارى چ���������ەند�ةرفه لة بةوهؤيةشةوة ئةوانيش بة كةمتةرخةم «ب� ثةرلةمانتاراندا. گشتییبؤضوءنى ����اری بةسةر خراوەتە عەقاری داواك� ئَ���ەم دەرك���ردو تێیاندا ق��ەدەغ��ەیَ خێرخوازییو چاكسازیی گشتیی ی��ەك��گ��رت��ووی ئیسالمیی ،بە ()10ی رۆژی ف��هت��وای ك��وردس��ت��ان ،پێدانی َ قەاڵت". بةرثرس دةزانر َيتهاتووە" :لە حساباتی سامانە بانكی بة هةلويَستى هةبوايةء ئةو حيزبايةتى ريَطرة لة دةرخستنى راستييةكان، النى خةلكء ئةمة نةزاهةى ثةرلةمان ديَنة بەهەندێك لە دروستكردنی بەندەر ،پرد" ،رۆژنامە"ی وت" :ئەو فهتوایە، كؤمة بااڵی فهتوای پێدانی زەكات دەكات َشضاوىلیژنەی ئیسالمییەكانی ثيمانگە، زەكات بە الیەنە بەڵگەنامەكە، بەپێی فیدراڵ، سروشتییەكان لە بانكی بةرثرسة» «عةدنان لةسةركەئةو بإيارةى بؤضوونى جياواز داواكارى ئةركى چاككردنیئةوة دةبيَتة ثةرلةمان بةآلم ئامادةبكاتء ئةوانيش دةستةى�ەردوو دیكەی ه� گەمارۆیەكی سةرؤكايةتىقوتابخانە، دووەم���ی مزگەوت، دؤسيانة�اڵ��ی ئةنجامدراوة».الی����ەنو ل��ە خ� ��ە س���ەر بە بةرامبةر���ان ،ك� ناهةقيةكة���وردس���ت قەدەغە دەكات؛ كە ك رصيدموفتىكوردستان ثةرلةمانى�ووەت��ە سةرؤكايةتى��ەی گ��ەی��ش��ت� ك��ۆپ��ی��ی��ەك ��ار چ��ەك��ی ب��ێ خولى زۆرثي ج� َيانواية ضاوديَرانى ئابووريى ثي َشوو كة".لةم كارة بيَدةنط ثةرلةمانتاران رێگاوبانئةوة هةبيَت ،ضونكة هاتووە:وةآلمى ناضاربكات دەسەاڵته و."...ئةركى طشتيىء حیزبی "هەرچوار ئةوجؤرةدینار وەك (یەكێتیی زان��ای��ان��ی ئایینی فهتواكەدا، سەدان ملیۆن سااڵنە كۆمپانیای "رۆژنامە" ،چەند ساڵێكە بڕی سەرفكراوە لەالیەن هةوآلنةى لة دروستدةبيَتء بةوتةى جةوهةر ناميق ،كارانة دذيةكن داواى طشتيى ئةوا نةبن. ليذنةكةيانة ،كەئةطةر د.موسەننا نةدرايةوة�،هوه وةآلمى ل��هوب��ارهی� دروست ��ان)ە ،مەزهەبەكە یەكڕان، ��وردس���ت� داواكارى�ی ك� ئاراداندەوڵەمەند ئ��ی��س��الم��ی� خەڵكانی لةطةأل ئةوزەكات لە وردەكاریی لە ل ()3دایە. ( )100ملیۆن دۆالر بەمەبەستی "ن���ۆك���ان"و "ع��ێ��راق��ی اوی���ل"و روونكردنةوة لة ليذنةى نةزاهة ديوانى ضاوديَرى دارايى ،ضونكة كاراكردنى ناڕێكییەك بؤ ثةرلةمانى كوردستان يةكةمى (بورصه) حساباتی هەبووە لە خولى پ��ارە سةرؤكى�ەوەی گ��ۆڕی��ن� «ئةم َ دةكات ثةرلةمانتارانيش دوءثاتيدةكةنةوة دةبيَت طةورةترين وةك سوكةوتةى هةل سروشتییەكاندا". سةرؤكايةتى سامانە هەرێمدا ،تەنیا بازاڕەكانی لە روونكردنةوة لة سةرداني ذمارةيةك لة داواكارانى راستييةدا بنريَت كة بةدواداضوءنء تةشريعى لة دةزطاى بةوداواك���اری دان��ەی هةرئ��ەن��دام كوردستان نةكئ��ەو كراوە بەناوی كەسێك تەخویل لة ذم��ارةى ثيَشووى رؤذنامةكةماندا ،لة بابةتى (سةرؤكى ديوانى ضاوديَرى دارايى �زم��ی َ بەدواداچوونی داوای �ەڕێ��وەب��ەری (س)و خ� گشتیی،بة لي كارةكانى حكومةتء ضؤنيَتى طشتيى بؤ ليذنةى ن��ةزاه��ةى ثةرلةمانى َثيَضينةوة لة «ئيستيهتاريَكيشة» بةلب�كو َلكاريى»، «ثيَشي بؤضوونةكانى ثةرلةمانى كوردستان بة نادروست دةزانيَت) ،كة لة الثةإةكانى (6و)7دا سامانى َ خةرجكردنى�ان��ەی لةبةرئةوةى ل���ەو زان��ی��اری��ی� ك ،ك����ردووە پێویستە سةروةتء كە بانكی هەرێمە، بودجة بة تةنيا بة ثةرلةمان كوردستان ،داواى روونكردنةوةيان لة ليذنةى خةل ياساء بآلوكراوةتةوة ،دوو َ هةلة روويداوة. سەرفكراوە بۆ هەردوو هونەرمەند بكرێت كە تێیدا كەمتەرخەم بوون. گشتیی". گەیشتووەتە كۆپییەكەی �ە � ك داواكاریی رۆژنامە:ئەندامێكی �ە � ت �ه � �وون � ب و �وون � �ت � �ش � �ەی � گ �ی � �ێ � پ بێت، لیژنەوە �ەن � الی لە ئ� �ەوە دةت��وان��ي��ن ل��ةالي��ةك بانطةشة بؤ ناكريَتء ديوانى ضاوديَرى دارايى دةتوانن نةزاهة كردووة دةربارةى ئةو هةلسوكةوتةى ض��ؤن ئارامۆ)بةمشيَوةية ضاوديَريدا يةكةم :لة بەمەبەستیهاتووة :ئەڤین ئاسۆ ،وەك بەڕێوەبەری ديوانىئاسۆو نوءسراوةكةى(ئەڤین ���راوەك����ەدا ،كە ل��ە ن����ووس� �ڕۆدان��ی سامانی گشتیی لە هەرێمی كوردستان" ،رۆژنامە" ،دڵشاد فائیز عەبدوڵاڵ، ه��ۆی "ب تەنیا ( )100دۆالرێ��ک بۆ هەر بكةين��ەف��ی� َ دةرخستنى لة َت ي هةب �ان � �اراي � ك َكى ي رؤل و �ردوو � راب خولى ثةرلةمانى سةرؤكايةتى َم ي هةر دامودةزطاكانى بةدامةزراوةيى تايبةت كوردستان /نووسينطةى ثةرلةمانى سةرؤكايةتى ()chanal4و ئ��ارام��ۆ ،وەك ()chanal4و نۆژەنكردنەوەی رۆژی (بؤ)108( /ی گشتیی" .هەروەها داوایكردووە ،داوای ب��ەدواداچ��وون دەك��ات بۆ ئ��ەن��دام��ی داواك�����اری گشتیی ،ب��ە ژم����ارەی ( )1500دی��ن��ار ب��ۆ خەزێنەی َ ثةرلةمان بنء راستییهو��اوك��ارى راستييةكانء فەرمانگەیخولةدا، ثةرلةمانيش لةم سةرؤكى ( )160ده جي طةندةليى َشتنى دةزطاى نةهي طةورةترين كاتي بەڕێوەبەری ( )korekكاریان (.)korek ب /ن��ێ��ردراوەو ()2011/6/26 �ك��ی ب��ۆ َطرىن��ووس��راوێ� فتهر "سەرفكردنی بڕی بآلوكردنةوةدا ئةو سةرةتاية ثةإيوة. روونكردنةوة)،لەبةآلم لةكاتى بەدواداچوون لەسەر ناوبراو دەبێت ،بەاڵم َك��ەت دەوڵ �ان��ەرؤشنايى لةبةر ثةرلةمانى ئةنداميَكى داواكاریبةوتةى بةتايبةت كة (س)طةندةأل بيَتء خؤى خاڵی َ سەرچاوەكانی ب��ەاڵم دةقى داوای نووسراوەكە، پێكهاتووە ،لە ناردووەو گشتیی هەولێر ئةوانه���ەردوو راثؤرتةكانى ب��ە دۆالر ،ك��ە دراوە ثةرلةمان��اری��ی� وەریگرتووە.ناشةرعيى بيَت».دروس��ت��ی��ی ئ��ەو زان��ی نموونة َوةيةية؛ (بؤ ك���ردووە،بةمشي كردووە:ثةإيوة ،كة نوءسراويَك خالى هةشتةمدا كؤتايى چەند خاڵێكدووةم :لة راثؤرتةكانى راستييةش وةك لة كاربكات، كردووە طشتيى داواكارى ليذنةى ياسايى كوردستان �وان��ى ض��اودي ��ةروةك دي� هاوثيكە َنةيةكى���ەن، (كة�اسو�ي�ی دەك� ()2009/11/18وا ب� راستییو ه���ەواڵ ب��ەدواداچ��وون ماوەیەدا هاتووە" :لەو بەدواداچوونی تێیدالةداوای تەلەفزیۆنی "ئەڤین پێشكەشكاری ئةم ئەو �ەدژی داراي��ىسكااڵیش ل� عەبدوڵاڵ��َ،رىبكرێتو فائیز ه�دڵ��ش��اد َضة) لەسەر ( )17لة ثةرلةمان ذمارة سةرؤكايةتى نووسراوى یەكەمدا دةقي هاتووة) :بڕی دروستیی ئەو زانیارییانە بكرێتو هەفتەی راب���ردوو هەردووكیان وەزی����ران، بةرزكردووةتةوةئەنجومەنی ياساييانگەیشتوونو لە زانیارییانەی پێی َكراوة كة ئةو نزيكةىلەو ئارامۆ". «رؤذنامة» ئاسۆو ئاماذةى ثي ( )75داواى دةزان��ريَ��ت داواكاری�ةرث��رس َريش ب��ة ب� هةولي َشترى كە تێیدا كەسانە لةتۆمارثيبكرێت، گشتیی ،كە ئەندامی بةمجؤرة ( )160دەفتەر دۆالری ئەمریكی سكااڵ لەدژی ئەو كەسانە تۆمار دوورخراونەتەوە. سامانی "بەفیڕۆدانی ثشتبةستنتەبةهۆی �ەك ،بوونه �ەڵ��گ��ەن� �ەپ��ێ��ی ب� ب� ياسا.بۆ فەرمانگەی كەمتەرخەم بوون. نووسراوەكەی ذمارة ياساى دةرضوونى ثارانةى لةدواى ضاوديَرى ديوانى راثؤرتةكانى �ام��ەی� بة ثيَشيَلكردنى بؤ ديوانى ضاوديَري دارايي/سليَمانى َ طؤران ئازاد ،ثةرلةمانتارى فراكسيؤنى ()2ى سالى ( )2008لةإيَطةى راثؤرتةكانى دارايى ،كة ئةطةر ئةو ديوانة وةك سةرؤكايةتى ب /ئاطاداركردنةوة كوردستانى لة ليذنةى ياسايى ،جةختى لةسةر دي��وان��ى ض��اودَي��رى داراي���ي سليَمانييةوة ثةرلةمان َ دةليَت« :ناشةرعيى بن ،ئةوا دةبيَت لةسةر فةرمانى بةإيَز سةرؤكى ثةرلةمان َ دامهزراندن؛ ئامانجی ئةوة كردةوة ،كة سةرؤكى ثةرلةمان ياسا طةإيَنراونةتةوة بؤ خةزيَنةى دةولةت ،بريتيية ئةو داوا ياساييانةش رابطيريَت ،ضونكة دادطا ئاماذة بة نووسراوتان ذمارة ( )418لة ()2009/10/27 ()27مليارء تةنيا دينار ()27980144139 لة َت». ي وةرناطر هةند بة ديوان راثؤرتةكانى دةسةآلتى ثةرلةمان ئةندامانى كؤى دةرناكات، ئاطادارمان بكةنةوة لة دوايين لي َ َكؤلينةوةء ئةنجام لةسةر راثؤرتء حساباتى َ .2009/12/31یه كؤتاييهه سیاسیی ()144ه���ةزارء ()980مليؤنء داواك���ارى هەرێمیويستى هةل زیندانییەكانیبة ()139دينار ،راپۆرتی س��ةب��ارةت ناكرێت.يَمانى) بؤ َ سالى دارايي كؤتا لة كارةباى سل دابةشكردنى پاكوخاوێنی َوةبةرايةتى بۆ (بةإي()2689وە زیندانییان ل��ە كوردستان. نەتەوەیەكگرتووەكان، نوێترین كة فەتاح :بەپێی دةرك��ردن��ى ياسايان هةية ،هةربؤيةشااڵو ماوةيةدا ساڵی لةو نەتەوەیەكگرتووەكان ،كة هةر بةزؤرينةى ئةمة جطة لةوةى تەنیادةستةى سةرؤكى راپۆرتەكە فاريق، طشتيش حاكم هيوا ياسايةكيش رابطيريَت ،ئةوا ژوورێك نموونەی راپۆرتەكە، زیادیانكردووەوليهەریەكە نووسیویەتی: بإي رەوشی دەربارەی ()2010ی دةبيَت راپۆرتی دارايي بةإيَز دةكةين. ضاوديَرى ديوانى َبوءردن لة خويَنةرانء ( )3285بؤية دواى 12 19 ()12مليارء مافی تةنيا هەرێمی دينار ()12585659244 طشتيى ،بؤ داد بة دةنطى ( )111ئةندامةكةى ثةرلةمان بيَت. وتى :زیندانییەكانی مەحەتەی دەهێنێتەوە لە زیندانی مەحەتەی رؤذنامة ل��ە دهۆك هەیە، مافىنوێ لە زیندانی تؤمارىیەك باڵوكردەوە، مرۆڤ لە عێراق هێشتا زی��ن��دان��ەك��ان��ی قةرزء ()244دينار ()659هةزارء ستانداردینةزاهةى وةآلمى ليذنةى بة بإواى ئةو ثةرلةمانتارةى فراكسيؤنى (هەولێر)و مەعەسكەر سەالمی ه��ەول��ێ��ر ،ك��ە ب��ۆ ( )30ك��ەس ضاوةإوانى مهرجی «ئةوان كە "كەمترین بە چەندین سەبارەت توێژینەوەی ()585مليؤنءخراپی كە كوردستان لە دۆخێكی
هةوليَرء ئةطةر لةويَش ضارةسةر نةكرا ،ئةوا َ فيدرالى عيَراق». دةيبةينة بةردةم دادطاى لةاليةكى ديكةوة ،عومةر نورةدينى، ئةندامى ليذنةى ياسايى ثةرلةمانى كوردستان ،جةختى لةوة ك��ردةوة كة تا ئيَستا ئةو مةسةلةية لة ليذنةى ياسايى باس نةكراوةء لةاليةن سةرؤكايةتيشةوة ئاطادار نةكراونةتةوة ،بةآلم ئةوةشى خستةإوو كة طرفتةكة لةوةدايةَ ، هةلبذاردنى ئةنجومةنى ثاريَزطاكان ئ��ةوةن��دةى ن��ةم��اوةء دواى َ هةلبذاردنيش ئؤتؤماتيكى خؤيان بؤيان هةية كار بة ياساكةى ثةرلةمان بكةن. ب��ة ب���إواى س��ةرؤك��ى ئةنجومةنى ثاريَزطاى سليَمانى ،هةمواركردنةوةى ئةو بإطةيةى ياساكة ،باشترين ضارةسةرة لةم كاتةدا ،ضونكة يان دةبيَت كؤتايى بة كارى ئةنجومةنى ثاريَزطاكان بهيَنريَتء َ هةلبوةشيَتةوة ،كة ئةمةش دذى دةستوورء َ هةولبدريَت ئةم مادة ديموكراسييةتة ،يان ياسايية الببريَتء ئةنجومةنى ثاريَزطاكان لة ئيَستادا بؤيان هةبيَت ثةيإةوى ياساى َ ذمارة()3ى سالى( )2009بكةن.
بةلَيَنةكةى
جيَبةجيَنةكرد
هيَشتا هيَزى هاوبةش لة كةركوك دةستبةكار نةبووة
8
راثؤرت
بؤ بةردةم داواكارى طشتيى لة هةريَمى كوردستان
ديوانى ضاوديَرى دارايى هةوليَر «سةرثيَضييةكى» سةرؤكايةتى ثةرلةمان ئاشكرادةكات
( )11رۆژه رۆژنامهنووس بێستون محهمهد بێهۆشه
لە بانكەكانی هەولێر؛ سەدان ملیۆن دۆالر دیارنامێنێت یەكێتیی زانایان ،پێدانی زەكات بە كۆمەڵو یەكگرتوو؛ قهدهغه دەكات
ئەڤین ئاسۆو ئارامۆ؛ ( )160دەفتەر دۆالر لە حكومەت وەردەگرن
نەتەوەیەكگرتووەكان :زیندانەكانی هەولێرو سلێمانی لێیان دەڕژێت
مهلهوانگهی
بە چەند نووسراوێكی (عومەر لە «رۆژنامە» كرد :بەڵگەنامە ف��ەت��اح ،س��ەرۆك��ی حكومەت پێویستەكانی بخاتە بەردەست زیاتر لە حهوت هەزار پێشمەرگەی پارتی؛ داوای زیادكردنی مووچەكانیان و دەكەنجواڵندنی داوا ئیدارەی سلێمانی) بهستووه ،که بۆ بەدواداچوون مژدە مژدە مژدە نایاساییەكان. تایبەتن بە مووچەی ئەو كادیرانەو لەسەر كارە ه����ەر ل���ە چ���وارچ���ێ���وەی چەندین �ارەبؤ بۆ خەرجكردنی ثؤستثةيد يان بيك ِرةو پ�بطؤ ِرة ةكةت ه َي َل حیزبییو باڵوكردنەوەی بەڵگەنامەكاندا، كۆمەڵەی سەنتەرو دةقيقة ثةيوةندى بي بةدةستبهيبەَنة «رۆژنامە» چەندین نووسراوی َبةرامبةر��ارە بەخشینی پ� ه��ەروەه��ا گۆڤارێك ،كە سەر بە ناوەندێكی نهێنیی باڵوكردەوە ،كە تایبەت بوون بە خانەنشینی پلە تایبەتو حیزبییە. «رۆژن����ام����ە» ،ب�����ەردەوام م��ووچ��ەك��ان��ی��انو ل��ەو رووەوە ب���وو ل��ەس��ەر ب�ڵ�اوك���ردن���ەوەی چەندین زانیاریی ب�ڵاوك��ردەوە دۆكیۆمێنتەكانو لە هەمانكاتیشدا لەسەر بەخشینی پلەی تایبەتو داواكاری گشتیی هێنایە سەرخەت ،خانەنشینكردنی كەسانی حیزبیی بۆ لێكۆڵینەوە لەو راپۆرتانەو بە پلەی تایبەتو بەهەدەردانی ب��ەدواداچ��وون��ی زانیارییەكانی چەندین ملیار دینار لەو رووەوە. بە قاچاخبردنی نەوت «رۆژنامە»و بۆ ئەو مەبەستەش الی����ەن����ێ����ك����ی دی����ك����ەی بە نووسراوی رەسمیی داوای��ان ئافرهتان
سیاسییهکان
له فهیسبووک
مرۆییدانو چەندبار لە قەبارەی خۆیان زیندانییان تێ ئاخنراون.
ت���ەوەرو بابەت خستووەتەڕوو، س�����ەرەڕای ب��اس��ك��ردن��ی دۆخ��ی
جیهانیی تێدایە" ،ه��ەروەه��ا لە راپ��ۆرت��ەك��ەدا ه��ات��ووە :ژم��ارەی
(سلێمانی) ،ئێجگار قەرەباڵغن، ك���ارەب���ای���ان ن��ی��ی��ەو رەچ��اوی��ی
دروستكراوە ،بەاڵم ( )110زیندانیی تێدایه.
13
Reklam
«رۆژنامە» هەر لە ژمارەكانی سەرەتایەوە ،گرنگییەكی تایبەتی بە ب�ڵاوك��ردن��ەوەی بەڵگەنامەی تایبەت بە بەهەدەردانی سامانی گشتییو راپۆرتەكانی دیوانی چ��اودێ��ری��ی دارای���یو ن��ووس��راوە نهێنییەكان داوە. ل�����ە ب��ڵ��اوك�����ردن�����ەوەی جگەلە دۆكیۆمێنتەكانیشدا، گ��ەی��ان��دن��ی زان��ی��اری��ی��ەك��ان، بەدواداچوونیشی بۆ ك��ردووەو چەندین الیەنی شاراوەی دیكەی خستووەتەڕوو ،هۆكارێكیش بووە بۆ الدانی پەردە لەسەر چەندین رووی شاراوە. راپ���ۆرت���ەك���ان���ی دی���وان���ی چ��اودێ��ری��ی دارای����ی ،الیەنێكی گرنگی ئەو دۆكیۆمێنتانەن ،كە «رۆژن��ام��ە» بایەخی پ��ێ��داوە، هەروەك ئەو بڕیارانەشی بەرپرسە حیزبییەكان سەپاندوویانە بەسەر حكومەتدا لە خانەنشینكردنو نانبڕینو ب��ەرزك��ردن��ەوەی پلەو خانەنشینكردن بە پلەی تایبەتو پلەی وەزیر. لە ژمارە ()358دا ،راپۆرتێك سەبـــــارەت بە گەندەڵییەكی ژمێریاریی شارەوانی بەكرەجۆ، باڵودەكاتەوە ،كە ماوەی (شەش) م��ان��گ وەس��ڵ��ی ك��ارگ��ەی��ەك��ی بلۆكی تەزویر ك���ردووە ،لەبری دادگاییكردنی لێپرسینەوەو فەرمانبەرەكە ،وەزارەتی شارەوانی فەرمانبەرەكەی گواستووەتەوە. راپ��ۆرت��ەك��ەی «رۆژن��ام��ە» نووسیویەتی« :دیوانی چاودێریی دارای�����ی ،چ��ەن��دی��ن راپ����ۆرتو پێشێلكارییو ك��اری نایاسایی ل��ە فەرمانگەكانی حكومەتدا دەردەخات ،بەاڵم حكومەتی هەرێم بە گواستنەوەی فەرمانبەرێك، یان ئاگاداركردنەوەیەك كۆتایی بە كێشەكە دەهێنێت.
ﻟﺔﺳﺔﺭ ﺷﺔﺛﺆﻟﻰ FMﺑﺔ ﻓﺮﻳﻜﻮﻳَﻨﺴﻰ ٩١
( )50 - 40دۆسیهی
گهندهڵیی دهجوڵێنرێن 21
Reklam
راپۆرتی :رۆژنامە
............................................................
جەالل تاڵەبانی ،سكرتێری گشتیی (ی.ن.ك)ی باڵوكردووەتەوە؛ بۆ وەزی��ری دادی دانیمارك ،لەگەڵ دوو ن��ام��ەی ف��وئ��اد مەعسوم، پەیوەندییەكانی ب��ەرپ��رس��ی دەرەوەی «یەكێتی»و دڵشاد میرانی ،بەرپرسی پەیوەندییەكانی دەرەوەی «پارتی» ،بۆ وەزیری دادی دانیمارك ،كە پشتگیرییان ل��ەو جەنەڕاڵەی حكومەتەكەی سەدام كردووە ،كە تاوانبارە بە دەس��ت هەبوون لە شااڵوەكانی ئەنفال بۆ سەر گەلی كورد.
ﺭﺍﺩﻳﺆﻯ ﺩﺓﻧﻄﻰ ﻃﺆﺃﺍﻥ...
250
بۆ یەکەم جار کۆلێژەکەمان لە بەریتانیا ڕاستەوخۆ ئەم خول و کورسیانە دابین دەکات بۆ فێرخوازانی کوردستان
خولی زمانی ئینگلیسی و IELTSبەکالۆریۆش لە:
Hotel Management / Business Management / Info m
دیبلۆمی بااڵ لە:
m
ئيَستا ه َيلَي ثؤستثةيدي ئاسياسي َ بطؤرة بؤ بكرة ،يان ه َيلَةكةت ِ َل ِ ثؤستثةيد ،و هةموو مانطيَك 250دةقيقةي بيَبةرامبةر بةدةست بهيَنة بؤ ماوةي 6مانط
تؤري ئاسياس َيلَدا. دةقيقة بيَبةرامبةرة مانطانةكان بؤ ماوةي 30رؤذ بةكارديَت لة ناو ِ ئةم ئؤفةرة دابينكراوة لة سةنتةرةكاني فرؤشتني ئاسياسي َ َل و بؤ ماوةي 3مانط
كاردةكات لة 2011 / 7 / 7ةوة .
ده قيقةى بيَبةرامبةر بؤ ماوةي شةش مانط
M
m
M
ئۆفەری ماستەرو دکتۆرا لە هەربەشێك کە خۆتان بتانەوێت ئەم هەلە تا کۆتایی مانگی نۆ بەردەوام دەبێت .دوو دڵ مەبەو
ڕاستەوخۆ پەیوەندی بکەن .بۆ زانیاری زیاتر ژمارەی تەلەفۆن
0044 121 6221001 E-mail: admissons@edc.ac www.edc.ac
H
بەڵگەنامەكانی «رۆژن��ام��ە»، ب���ە ق��اچ��اخ��ب��ردن��ی ن��ەوت��ی هەرێمی كوردستانو فرۆشتنو دیارنەبوونی داهاتەكەی بوو. لەو چوارچێوەیەدا« ،رۆژنامە» چەندین زانیارییو دۆكیۆمێنتی ل��ەوب��ارەی��ەوە خ��س��ت��ەڕوو ،بەو هۆیەشەوە تووشی دادگاییكردن بوو لەسەر سكااڵیەكی (پارتی دیموكراتی كوردستان) ،كە داوای ملیارێک دیناری وەكو قەرەبوو لە «رۆژنامە» كردبوو. سكااڵكەی «پارتی» لەسەر باڵوكردنەوەی چەندین زانیارییو دۆكیۆمێنت ب��وو ،لە مانشێتی ژم��ارە ()591ی «رۆژن��ام��ە»دا، ك��ە ئ���ام���اژەی ب���ەوەك���ردب���وو: هەردوو حیزبە دەسەاڵتدارەكەی هەرێم )250( ،ملیۆن دۆالر لە بە قاچاخبردنی نەوتی هەرێمدا ق��ازان��ج دەك����ەن ،ل��ە ژم���ارەی دواتردا «رۆژنامە» بەردەوام بوو لەسەر باڵوكردنەوەی زانیارییو بەڵگەنامەكانو چەندین دیوی شاراوەی بە قاچاخبردنی نەوتی هەرێمی كوردستانی بۆ دەرەوەی هەرێم ،ئاشكرا كرد. الیەنێكی دیكەی باڵوكردنەوەی بەڵگەنامەكان ،ب��ەه��ەدەردان��ی سامانی گشتیی بوو لە پڕۆژەی تەواونەبوو ،خەرجكردنی بودجە بۆ پڕۆژەی وەهمییو نادیار. پڕۆژەكانی حكومەت ل���ە ژم������ارە ()594دا، «رۆژنامە» چەندین بەڵگەنامەی باڵوكردەوە لەسەر شكستی دوو پڕۆژەی كارەبا ،كە زیاتر لە ()36 ملیار دیناری بۆ تەرخانكرابوو، دوات�����ر پ����ڕۆژەك����ە شكستی پێهێنراوەو بەهۆی دەستوەردانی حیزبییو لەبەر ب��ەرژەوەن��دی��ی تایبەتی كەسانی نزیك لە حیزبو حكومەتەوە ،ئەو پڕۆژانە جێبەجێ ن���ەك���راون .راپ��ۆرت��ەك��ە پشتی بەستبوو بە چەندین نووسراوی نهێنیی ،كە ئاراستەی حكومەتو وەزارەتی كارەبا كرابوون. ب��ەش��ێ��ك��ی زۆری ئ���ەو ب��ەڵ��گ��ەن��ام��ان��ەی «رۆژن���ام���ە» ب��ەردەس��ت��ی دەك��ەوت��نو ب�ڵاوی دەكردنەوە ،نووسراوی رەسمیی فەرمانگەو دەزگاكانی حكومەتی ه��ەرێ��م��ی ك���وردس���ت���ان ب���وو، بەنموونە ل��ە ژم���ارە ()600ی چەندین «رۆژنامـــــــــە»دا، ك��ێ��ش��ەی ئ��ی��داری��ی گ����ەورەی ف���ەرم���ان���گ���ەی ت��ەن��دروس��ت��ی سلێمانی باڵوكرایەوە ،نووسراوە رەسمییەكانی تەندروستی ئەوەی دەردەخ��س��ت :ئ��ەو فەرمانگەیە ك��ێ��ش��ەی ئ��ی��داری��ی ه��ەی��ەو لە ماوەیەكی كورتدا چەندین بڕیاری پ��ێ��چ��ەوان��ەی ی��ەك��ت��رو ناتەبای دەركردووە. «كەموكوڕیی ئیداریی» بەردەوامیی باڵوكردنەوەی بەڵگەنامەكان ،كاری «رۆژنامە» ب�����ووە ،ب��ەج��ۆرێ��ك چ��ەن��دی��ن ك��ەم��وك��وڕی��ی ئ��ی��داری �یو خ��راپ بەكارهێنانی دەس���ەاڵتو كێشە ئیدارییەكانی خستووهتە روو، لە ژم��ارە ()613دا ،كەلێنێكی گ���ەورەی خستووەتە روو ،كە بەرپرسێكی حكومیی ،بە پلەی بەڕێوەبەری گشتیی ،بە مووچەو دەرماڵەیەكی ب��ەرزەوە فەرمانی دەس��ت��ب��ەك��ارب��وون��ی ب��ۆ خ��ۆی دەرك��ردووە ،دەستی ك��ردووە بە كاركردن لە بەڕێوەبەرێتییەكەیدا. هەر لە چوارچێوەی كێشە ئ��ی��داری��ی��ەك��انو پێشێلكردنی رێنماییو یاساو بڕیارەكاندا، «رۆژن��ام��ە» لە راپۆرتێكداو لە ژمارە ()612دا ،دوو نووسراوی پارێزگاری سلێمانی باڵوكردەوە،
ك����ە چ���ەن���دی���ن دەس����ەاڵت����ی نایاسایی داوەت���ە بەڕێوەبەری نووسینگەكەیو لە هەمانكاتدا پلەكەی ب��ەدەر لە رێنماییەكان ب��ەرزك��ردووەت��ەوە ،شارەزایانی ئیداریش ئ��ەوەی��ان بە پێشێلی یاساكان ناوبردووە. ل��ە درێ���ژەی خستنە رووی بەفیڕۆدانی سامانی گشتییو خ��زم��ەت��ك��ردن��ی ح��ی��زب لەسەر ب��ودج��ەی واڵت« ،رۆژن��ام��ە» ل��ە ژم���ارە ()615دا ،چەندین بەڵگەنامەی باڵوكردەوە ،تایبەت بە دروستكردنی بینای مەكتەبی راگەیاندنی «یەكێتی» لەالیەن حكومەتی هەرێمی كوردستانەوەو ب��ە پشتبەستن ب��ە چەندین نووسراوی حیزبییو وەزارەتەكانی شارەوانیو ئاوەدانكردنەوە ،كە لە ساڵی ()2007ەوە ،هاتوچۆ ب��ە ن���ووس���راوەك���ان ك����راوە بۆ جێبەجێكردنی ئەو پڕۆژەیە. بەخشینەوەی زەویی «رۆژن��ام��ە» ،ب��ەردەوام بوو لەسەر باڵوكردنەوەی بەڵگەكانی خ��راپ بەكارهێنانی دەس��ەاڵتو بە فیڕۆدانی سامانی گشتییو ل��ەو چ��وارچ��ێ��وەی��ەداو بەپێی بەڵگەنامەیەك ،ك��ە ل��ە ژم��ارە ()621دا ب�ڵاوك��رای��ەوە ،زیاتر لە ( )760دۆن��م زەوی��ی لەسەر ك��وردس��اتو «یەكێتی»و چهند كەسێکی حیزبیی تۆماركراونو ل��ە ه��ەم��ان ژم�����ارەدا چەندین دۆكیۆمێنتی دیكە باڵوكرایەوە، سەبارەت بە كڕینی دەمانچە بە پارەی حكومەتو بەكارهێنانی بۆ مەبەستی حیزبییو بانگەشەی هەڵبژاردن. ه����ەر ل���ە چ���وارچ���ێ���وەی بەخشینەوەی پ��ارچ��ە زەوی���دا لەالیەن حیزبەوە« ،رۆژنامە» ل��ە ژم����ارە ()638دا چەند بەڵگەنامەیەكی ب�ڵاوك��ردەوە، سەبارەت بە تاپۆكردنی چەندین دۆنم زەویی لە سلێمانی لەسەر بەرپرسێكی ئێرانیی. بەپێی چەند بەڵگەنامەیەك، كە لە چەند ژم��ارەی��ەك��ی یەك ل���ەدوای یەكی «رۆژن��ام��ە»دا، ب��ڵ�اوك����ران����ەوەو پ��ش��ت��ی بە ن��ووس��راوی رەسمیی مەڵبەندو كۆمیتەكانی «یەكێتی»و بنكەو پۆلیس بەڕێوەبەرێتییەكانی بەستبوو ،دەركەوتووە؛ لە كاتی پۆلیسەكان هەڵبژاردنەكاندا، بانگەشەی ه��ەڵ��ب��ژاردن��ی��ان بۆ ك��ان��دی��دەك��ان��ی «ی��ەك��ێ��ت��ی» ب����ەڕێ����وەب����ردووەو ل���ە ك��ات��ی ه��ەڵ��ب��ژاردن��ەك��ان��ی پەرلەمانی عێراقدا ،بەو هۆیهشەوە سوپاسو پێزانینیان ئ��اراس��ت��ەك��راوەو پلەكانیان بەرزكراوەتەوە. بەڵگەنامەكانی داواكاری گشتی ل���ەژم���ارەك���ان���ی ك��ۆت��ای��ی «رۆژنامەدا» چەندین نوسراوو بەڵگەنامەی داواك���اری گشتی هەرێمی كوردستانی باڵوكردەوە كە ئاماژەیان بە دیارنەمانی پارەو بەخشینەوەی بەشێوەیەكی ن��ای��اس��ای �یو گ��ەن��دەڵ��ی چەند فەرمانگەیەكی حكومی دەكرد. بەپێی هەواڵێكی ژم��ارە ( ،)647لە بانكەكانی هەولێر، چەندین ملیار دینار دیارنەمێنێت، راپۆرتەكە ،پشتی بەنوسراوێكی داواك��اری گشتیی بەستبوو ،كە ئاماژەی بە دیارنەمانی ()23 ملیار دینار دەك��رد ،ئەویش لە ئەنجامدانی مامەڵەی بۆرسە لە بازاڕەكانی هەرێمی كوردستاندا. ب��ەپ��ێ��ی ن��وس��راوەك��ە ،داوای ب��ەدواداچ��وون��ی ئ��ەو دۆسییە ك��راوە ،بەهۆی ئ��ەوەی سامانی گشتی تێدا بەفیڕۆدراو ،هەروەك
داواك����راوە سكااڵ ل��ەس��ەر ئەو ك��ەس��ان��ەش ت��ۆم��ارب��ك��رێ��ت كە تۆمەتبارن بە دۆسیەكە. ل���ەه���ەم���ان ژم��������ارەدا، دۆس��ی��ەی بەخشینی چەندین دەف��ت��ەر دۆالری ئەمریكی بە دوو پێشكەشكاری بەرنامە، ب�ڵاوك��رای��ەوە .زان��ی��اری��ەك��ان��ی راپۆرتەكە بەهامانشێوە ،پشتی بەستبوو بە نوسراوێكی داواكاری گشتی هەولێر ،كە داوایكردبوو بەدواداچون بكرێت بۆ بەخشینی ( )160دەفتەر دۆالری ئەمریكی بە هەردوو پێشكەشكار (ئەڤین ئاسۆ ،ئارامۆ). ن��وس��راوەك��ەی داواك����اری گشتی ،ئاماژەی ب��ەوەك��ردووە: لە ئەنجومەنی وەزیرانەوە ،ئەو پارەیە تەرخانكراوە بەمەبەستی ن��ۆژەن��ك��ردن��ەوەی دوو كەناڵی تەلەفزیۆنیو بەپێویستی زانیووە بەدواداچوون بۆ دۆسیەكە بكرێتو سكااڵ لەسەر كەمتەرخەمەكان تۆماربكرێت؛ بەهۆی بەهەدەردانی سامانی گشتییەوە. لەالیەكی دیكەوە «رۆژنامە» لە ژمارە ()648دا ،راپۆرتێكی لەسەر كەمتەرخەمی ژمارەیەك پزیشكی سنوری پارێزگای دهۆك باڵوكردەوەو كە وەكو پێویست دەوام ناكەنو كەمتەرخەمی لە راییكردنی كارەكانیاندا دەنوێنن. بەهەمانشێوە راپۆرتەكە، پشتی بەستبوو بە بەڵگەنامەیەكی داواكاری گشتی دهۆك ،كە تیایدا هاتبوو ،هەندێك لە پزیشكە تایبەتەمەندەكان كەمتەرخەمن لە راپەڕاندنی كارەكانیانداو لەكاتی دەوام���ی رەسمی ئێشكگرتندا موقیمەكان لە جیاتی خۆیان دادەنێن. «ئابڕوبەرییەكە» هەواڵی« ،ئابڕوبەرییەكی پزیشكێكی تایبەتی ج��ەالل ت��اڵ��ەب��ان��ی س����ەرۆك ك��ۆم��اری ع��ێ��راق» ،ب��وو ب��ە مانشێتی ژم��ارە ()648ی «رۆژن��ام��ە». هەواڵەكە ،پشتی بەستبوو بە راپۆرتی لیژنەیەكی پزیشكی كە پێكهێنرابوو بۆ چاودێریكردنی نەخۆشخانە ئەهلیەكانو لە راپ��ۆرت��ەك��ەدا چەندین ك��اری نایاسایی ئەو نەخۆشخانانەیان خستبووەروو. ل��ی��ژن��ە پ��زی��ش��ك��ی��ی��ەك��ە ئ��اش��ك��رای��ك��ردووە لەسەنتەری ق��ەس��ت��ەرەی ن��ەخ��ۆش��خ��ان��ەی ژی���ان ،دەس��ت��گ��ی��راوە بەسەر بڕێك دەرمانو مادەی پزیشكی ك��ە م����اوەی ب��ەس��ەرچ��ون��ی��ان دەگەڕێتەوە بۆ سااڵنی (-2005 ،)2008جگە لەوەی دەستگیراوە بەسەر چەندین دەرمانی تایبەت بە وەزارەت���ی تەندروستی كە مامەڵەكردن بەو دەرمانانەوە بەپێی یاسا قەدەغەیە. م���اوهت���هوه ئ��ام��اژه ب��هوه بکهین :باڵوکردنهوهی بهڵگهنامه ل��� ه ژم������اره ی����هک ل�����هدوای یهکهکانی «رۆژن���ام���ه»دا ،بۆ ئ��اش��ک��راک��ردن��ی نهێنییهکانی پشت پهردهو رۆشنایی خستنه سهر بهشێکی گهندهڵییهکانی ئ���هم ه��هرێ��م��ه ،ک�� ه ل �هالی �هن دامهزراوه رهسمیی ه جیاجیاکانی ه��هرێ��م��هوه ک�����راون ،یهکێک ب��ووه ل ه ئهرک ه پیشهییهکانی رۆژن����ام����هی «رۆژن����ام����ه»، ههروهکچۆن یهکێکیش ه ل ه ئهرکه پیشهییهکانی ههر ناوهندێکی میدیایی پرۆفیشناڵ. «رۆژن��ام��ه» ،توانیویهتی ل�� ه ت �هم �هن��ی دهرچ���وون���ی���دا، بهدواداچوونیش بۆ بهشێکی ئهو بهڵگهنامان ه بکاتو رای گشتیی له وردهکارییهکان ئاگادار بکاتهوه.