JESIEŃ DEMOKRACJI: CARL GERSHMAN / ELŻBIETA MATYNIA / GUY SORMAN
nr 19/2012, jesień 2012 209/ rok XXV, ISSN: 1230-2155 Cena 20 zł (VAT 5%)
Nr indeksu: 375500 Nakład 2800 egz.
FOTOESEJ MICHAŁ ŁUCZAK
ARTUR CELIŃSKI / MIKE DAVIS / TADEUSZ FERENC DAVID HARVEY / ROGER KEIL / TADEUSZ MARKOWSKI KACPER POBŁOCKI / SASKIA SASSEN / DOUGLAS YOUNG DOMINIK ANTONIK / ANDRZEJ M. KANIOWSKI / TOMASZ KASPROWICZ / JOANNA KĘDZIERSKA MAGDALENA KUBECKA / ANDRZEJ LEDER / TADEUSZ LUBELSKI / MACIEJ MALICKI M I C H A Ł P U D Ł O / D I A N A S A N I E W S K A / M E LV I N S C H U T / J Ę D R Z E J S O K O Ł O W S K I / C Y R I L S V O B O D A
CNOTA TO WOLNOŚĆ » ESEJ O TOCQUEVILLE’U
T E M AT N U M E R U Jesteśmy w stanie przejściowym – międzymieściu. Pojęcie to odnosi się dzisiaj przede wszystkim do przestrzeni miejskiej i opisuje nową strukturę miejską, niebędącą ani miastem, ani wsią. To przestrzeń zlokalizowana między tradycyjnym śródmieściem a przedmieściami – rozproszona, nieuporządkowana, przedstawiająca obraz przestrzennej i społecznej segregacji. Jako określenie naszego stanu zawieszenia pomiędzy tym, co było, a tym, co przed nami, może również służyć do opisania kwestii społecznych i politycznych, które dotyczą miast. 4 Prawo do miasta, prawo do polityki ARTUR CELIŃSKI
20 Ani miasto, ani wieś ROGER KEIL, DOUGLAS YOUNG
Kto jest odpowiedzialny za miasto?
Prawo do wyobraźni DAVID HARVEY, KACPER POBŁOCKI
ROZMOWA Z TADEUSZEM MARKOWSKIM
11
16
Kto ponosi odpowiedzialność za miasto? Czy władza ma kontrolę nad jego rozwojem? Gdzie jest miejsce dla mieszkańców i użytkowników miast? Czym jest polityka miejska? Odpowiedzi na te kluczowe pytania udzielają: ekspert – prezes Towarzystwa Urbanistów Polskich i czynny polityk – prezydent Rzeszowa. Pyta Artur Celiński.
27
Rozmawiamy z jednym z dziesięciu najczęściej cytowanych humanistów na świecie o tym, czy jesteśmy świadkami końca kapitalizmu, czy idea prawa do miasta jest wciąż przydatna i jakie zadania stoją przed ruchami miejskimi.
32 Kto zbuduje arkę? MIKE DAVIS
36 Urbanizacja przemocy SASKIA SASSEN 41 Nasza wspólna nieprzysiadalność KACPER POBŁOCKI
Ja jestem odpowiedzialny za miasto ROZMOWA Z TADEUSZEM FERENCEM
FOTOESEJ
48
BRUTAL
FOTOGRAFIE: MICHAŁ ŁUCZAK TEKST: MACIEJ MALICKI KOMENTARZ: JĘDRZEJ SOKOŁOWSKI
K U LT U R A
RES MUSICA
54 Takie sobie miasta MAGDALENA KUBECKA
102 Polityka pieśni i dźwięku. O Corneliusie Cardew
PRL: Przestrzenie niespełnionych możliwości TADEUSZ LUBELSKI
58
Alexander Demandt w pierwszej połowie lat 80. zaproponował kontrowersyjny sposób uprawiania nauk historycznych poprzez określanie miejsc pustych, opis tych zdarzeń, do których z różnych przyczyn nie doszło, zjawisk, które nie zaistniały. Czego możemy się dowiedzieć o polskim kinie, gdy zapytamy o alternatywny bieg jego historii, taki, który byłby pozbawiony ingerencji instytucji realnego socjalizmu?
62 Pisarz, to znaczy mężczyzna. Philipa Rotha katalog rozkoszy DIANA SANIEWSKA
MICHAŁ PUDŁO
KSIĄŻKI 106 Wykłady o filozofii politycznej Kanta ANDRZEJ M. KANIOWSKI 108 Polityczny sceptycyzm i polityczna utopia Brunona Schulza DOMINIK ANTONIK
POEZJA 114 Jaką masz historię? Sandra Cisneros i aktywne poszukiwanie języka opowieści NATALIA MALEK 116 Wiersze Sandry Cisneros w przekładzie Natalii Malek
EKONOMIA
S P O Ł E C Z E Ń S T W O/ R E P O R TA Ż
118 Linie uskoku TOMASZ KASPROWICZ
66 Meksyk trikolor JOANNA KĘDZIERSKA
Kocham kryzys! GUY SORMAN, WOJCIECH PRZYBYLSKI
EUROPA DYSKUS JE 74 Konserwatysta w niepewnym świecie CYRIL SVOBODA, DARIUSZ KAŁAN
POLITYKA IDEE
Problem Tocqueville’a: prawdziwa wolność jako godność MELVIN SCHUT
78
Koncepcja wolności ograniczonej wolnością innych pomija rolę powinności. Konieczna jest refleksja nad wolnością jako cnotą, a więc panowaniem nad sobą. Zajmująca analiza relacji wolności i cnoty u Alexisa de Tocqueville’a kwestionuje klasyczny republikański podział na cnoty prywatne i publiczne. Stawia także frapujące pytanie o związek między boskim planem Opatrzności a pełną realizacją wolności człowieka.
93 W obronie amerykańskiego marzenia ELŻBIETA MATYNIA 98 Wiosna w Chinach CARL GERSHMAN, WOJCIECH PRZYBYLSKI
120
W duchu myśli Schumpetera francuski filozof i publicysta wyznaje: kocham kryzys i poddaje krytyce instytucje oraz procesy, które oligarchizują światową przestrzeń wolnego rynku. Pokazuje również historyczne przesłanki warunkujące politykę gospodarczą prowadzącą do wzrostu i broni związków nauki z biznesem jako najlepszego modelu pracy akademickiej.
MIASTO MÓWI MURAMI 126 Niebieskim sprayem… ANDRZEJ LEDER
Zespół redakcyjny: Kuba Ambrożewski, Ireneusz Białecki, Aleksandra Bilewicz, Łukasz Bluszcz, Grażyna Borkowska, Przemysław Czapliński, Małgorzata Dziewulska, Wojciech Górecki, Piotr Gruszczyński, Łukasz Jasina, Robert Jurszo, Damian Kalbarczyk, Katarzyna Kazimierowska, Marcin Kilanowski, Piotr Kłoczowski, Jacek Kochanowicz, Andrzej St. Kowalczyk, Sergiusz Kowalski, Marcin Król, Joanna Kurczewska, Jacek Kurczewski, Andrzej Leder, Tomasz Łubieński, Maciej Melon, Krzysztof Michalski, Łukasz Mikołajewski, Jan St. Miś, Małgorzata Mostek, Aleksandra Niżyńska, Teresa Oleszczuk, Szymon Ozimek, Arkadiusz Peisert, Jeremi Sadowski, Gabriela Sitek, Bohdan Sławiński, Marta Słomka, Aleksander Smolar, Michał Sołtysiak, Piotr Sommer, Aleksandra Stańczuk, Xawery Stańczyk, Jerzy Szacki, Weronika Szczawińska, Karolina Szymaniak, Gniewomir Świechowski, Anna Wylegała, Michał Wysocki, Wojciech Zajączkowski Redakcja: Łukasz Bukowiecki (sekretarz redakcji), Artur Celiński (zastępca redaktora naczelnego, redaktor prowadzący temat numeru), Justyna Czechowska (redaktorka działu Poezja), Maria Dębińska (redaktorka działu Miasto online), C. Cain Elliott, Tomasz Kasprowicz (redaktor działu Ekonomia), Katarzyna Kwiatkowska (redaktorka działu Społeczeństwo/Reportaż), Magdalena Malińska (zastępca redaktora naczelnego), Marcin Moskalewicz (redaktor działu Polityka online), Martyna Obarska (redaktorka działu Kultura online), Kacper Pobłocki (redaktor prowadzący temat numeru), Wojciech Przybylski (redaktor naczelny), Jędrzej Sokołowski (redaktor działu Fotoesej) Dziękujemy przyjaciołom, dobroczyńcom i praktykantom: Agata Brzozowska, Jędrzej Burszta, Ewa Jarosz, Adam Kadenaci, Joanna Kryńska, Anna Migdał, Ewa Pietraszek, Marta Sienkiewicz, Michał Wenzel Redakcja językowa: Magdalena Jackowska i Ewelina Sobol. Korekta: Małgorzata Olszewska Opracowanie graficzne, projekt okładki i skład: Adres redakcji: Res Publica Nowa, ul. Gałczyńskiego 5, 00-362 Warszawa Telefon: +48 22 826 05 66, faks: +48 22 343 08 33; redakcja@res.publica.pl, www.res.publica.pl Wydawca: Fundacja Res Publica im. H. Krzeczkowskiego, ul. Gałczyńskiego 5, 00-362 Warszawa Prenumerata: Cena prenumeraty rocznej (4 numery) wynosi 60 złotych dla osób indywidualnych, dla instytucji – 80 zł. Prenumerata zagraniczna – Europa: 108 zł, USA: 120 zł, reszta świata: 150 zł. Zamówienia: fundacja@res.publica.pl Darowizny i 1% podatku OPP: Od 2011 roku Fundacja jest Organizacją Pożytku Publicznego. Wpłaty 1% podatku prosimy przekazać na nasz numer KRS: 0000218432. Darowizny wspierające naszą działalność prosimy wpłacać na konto Fundacji Res Publica im. Henryka Krzeczkowskiego nr: 59 2490 0005 0000 4520 7698 5723 z dopiskiem: darowizna na rzecz Fundacji Res Publica im. H. Krzeczkowskiego Druk: Drukarnia Gemtext Sp. z o.o., ul. Puławska 34, 05-500 Piaseczno Nr 19/2012, 209/ rok XXV ISSN: 1230-2155, Numer indeksu: 375500 Cena 20 zł (VAT 5%), Nakład 2800 egz. Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego Współpraca:
J U R E M U ę ZAPREN b u p s re
likWĄ NO
ABY STAĆ SIĘ PRENUMERATOREM RES PUBLIKI NOWEJ WYSTARCZY:
KOSZT PRENUMERATY ROCZNEJ W KRAJU W EUROPIE
(4 KOLEJNE NUMERY)
60ZŁ 108ZŁ
> wejść na stronę www.res.publica.pl i wykupić prenumeratę w naszej księgarni, płacąc w systemie dotpay: przelewem lub kartą kredytową ALBO
> złożyć zamówienie drogą elektroniczną na adres fundacja@res.publica.pl oraz dokonać przelewu o odpowiedniej wysokości na podane niżej konto: 59 2490 0005 0000 4520 7698 5723 (Alior Bank) Fundacja Res Publica im. Henryka Krzeczkowskiego ul. Gałczyńskiego 5, 00-362 Warszawa > prenumerata zagraniczna tylko poprzez indywidualne zamówienia na adres fundacja@res.publica.pl
Poszczególne numery RES PUBLIKI NOWEJ można kupić również w księgarni na stronie www.res.publica.pl
RES PUBLICA NOWA NA iPADZIE > LŻEJSZA > BARDZIEJ DOSTĘPNA > O POŁOWĘ TAŃSZA – 10,78 ZŁ Dedykowana aplikacja na iPhone'a i iPada