رۆژ ی جیهانی ی رۆژ ی جیهانی ی رۆژ ی جیهانی ی رۆژ ی جیهانی ی الوان ی جیهانی ی رۆژ كوردستان دێموكڕاتی رۆژهه‌اڵت ی په‌یامی یه‌كیه‌تی ی الوان ی الوان جیهانیی ی رۆژ جیهانیی رۆژ الوانجیهانیی الوان ئاگۆست رۆژ ی یب ه بۆنه ی 12ی الوان جیهانی ی الوان رۆژ ی جیهانیی رۆژ ی رۆژ ی جیهانی ی الوان رۆژ ی جیهانی ی رۆژ ی جیهانیی الوان الوان ی جیهانی ی رۆژ رۆژ ی جیهانیی الوان رۆژ ی جیهانی ی الوان رۆژ ی جیهانیی الوان رۆژ ی جیهانیی الوان رۆژ ی جیهانی ی الوان رۆژ ی جیهانیی الوان رۆژ ی جیهانیی الوان رۆژ ی جیهانی ی الوان
هاونیشتمانه به‌ڕێزه‌كان
حیزب و رێكخراوه كوردستانی‌یه‌كان
الوانی به‌هه‌ست و نیشتیمان په‌روه‌ر
ی ی جیهانی ی ئاگۆست وه‌ك «رۆژ ی 12 گشتی نهتهوه یه‌كگرتووه‌كانه‌و‌ه رۆژ ی ی چه‌ند ساڵ له‌مه‌وبه‌ر ل ه الیه‌ن كۆمه‌ڵه ماوه
ی ی و ناحكوومی‌یه‌كان ه ل ه به‌رامبه‌ر هێزو ئیراده ی هێزه حكووم ی ئه‌م رۆژه ،كۆكردنه‌و‌ه ی كردن ی دیار ی كرا .هۆ الوان» دیار ی ومه‌عنه‌ویه‌كان الوان دا كه پرس و بابه‌ت جۆراوجۆره‌كان ك ه په‌یوه‌ستن ب ه كێش هی الوانهوه چاره سه‌ر بكرێن و پێویستیی ه مادد ئه‌م هێزه مرۆڤی‌یه گه‌وره‌ی ه دابین بكه‌ن و له‌م رۆژه‌دا له گه‌ڵ الوان كۆببنه‌وه.
ی ی پێشكه‌وتوو به‌رزو پیرۆز راده‌گیرێ ،به‌اڵم هێشتا ل ه واڵت ه به‌اڵ لێدراوی كۆمار ئه‌گه‌رچی ئه‌م رۆژه له هه‌موو واڵتان ی گرفت دهبنهوهو ل ه سای هی ئه‌م رێژیمهوه ی ناله‌باری ئه‌م رێژیمهوه تووش ی سیاسه‌ت ی ئێران دا الوان ب ه هۆ ی ئیسالم به‌ناو
ی ی ئیسالمی‌دا خاوه‌ن ئیراده‌و هێز ی كومار ی نه‌خوازراویان توش ده‌بێ ،به‌اڵم بهو حاڵه‌ش الوان ل ه ژێر سێبه‌ر به ده‌یان كێشه ی خه‌بات دان. ی پێشه‌و‌هی كاروان ی ئه‌سڵی واڵته‌كه‌مان پێك دێنن و ل ه ریز خۆیانن و له كێش ه سیاسیه‌كان دا هێز
ی رێكخراوه‌یی‌دا ی به‌رده‌وام ی چه‌ندین ده‌ی ه خه‌بات و تیكۆشان ی كوردستان ل ه ماوه ی رۆژهه‌اڵت ی دێموكڕات ی الوان یه‌كیه‌تی
ی دان ب ه كێشه‌كانیان خزمه‌ت بهو توێژ‌ه كارامه‌ی ه بكا ،هه‌روه‌ها ی الوان و گرینگ ی كێشه ی زه‌ق كردنهوه هه‌وڵی داوه له رێگا
ی ی بدا و له‌م رێگایه‌دا هه‌ر ئێستاش ل ه تێكۆشان دایه .ئه‌م یه‌كیه‌تی‌یه ل ه ماوه ی و سینف ی نه‌ته‌وه‌ی هه‌وڵی داوه بره‌و به خه‌بات دژی ی و سیاسه‌ت ه ی كۆماری ئیسالم ی سه‌ره‌ڕۆی ی هێزو ئیراده ب ه دژ ی ببێت ه نوێنگه چه‌ندین ساڵی رابردوودا توانیویه‌ت یو ی دژی الوان له قاو داوه ،به‌ربه‌ره‌كان گه‌لی‌یه‌كانی ئه‌م رێژیمه بۆ هه‌موو الیه‌ك روون كردۆته‌وه‌و سیاسه‌ت ه چه‌په‌ڵه‌كان
ی ئه‌م به‌ڵگ ه حاشا هه‌ڵنه‌گره‌ن. ی الوانی شۆڕشگێر سه‌لمێنه‌ر خۆڕاگر
ی ی و الوان ی جیهان ب ه گشت ی ئه‌م رۆژه ل ه هه‌موو الوان ی كوردستان پیرۆزبای ی رۆژهه‌اڵت ی دێموكرات ی الوان ئێم ه وه‌ك یه‌كیه‌تی
ی الوان هه‌روا پشت ئه‌ستور یو سینفی‌یه‌كان ی داخوازی‌ی ه نه‌ته‌وه‌ی ی ده‌كه‌ین و به‌ڵێن ده‌ده‌ین تا وه‌دیی هاتن كوردستان به تایبه‌ت
له مه‌یدان دا ده‌مێنینه‌وه.
ی جیهانی الوان» ێ 12ی ئاگۆست رۆژ «به‌رزو پیرۆز ب
ی گشتی ی به‌ڕێوه‌به‌ر كومیت ه ی كوردستان ی دێموكڕاتی رۆژهه‌اڵت یهكیهتیی الوان
1 ژمارە٣٩ ، ٣٨ : ڕەزبەری ٢٧١٠ی کوردی (٢٠١٠ – )١٣٨٩ی زایینی
دەوری دووهەم ،ساڵی دەیەم یەکیەتیی الوانی دێموکڕاتی رۆژهەاڵتی کوردستان دەری دەکا
پێرست
www.lawan.com
سەروتار ........................................سەرنووسەر دڵەڕاوکێی کۆمەاڵیەتی ............................................و.تەها رەحیمی چاڕڵی چاپڵین دەڵێ......................................و.سەالح خەلیل بەیگی فایلی ژمارە: الوان لە چەند روانگەوە ..................................سەید جەالل سالحی رستەی جوان ...........................................................رەسوڵ سێلەکە هۆکارەکانی دوور کەوتنەوەی لە ...............عەبدوڵاڵ عەبدوڵاڵپوور قسەی خۆش بۆ پێکەنین .........................................و.عەزیز عەزیزی سیاسەت .................................................................ناسر قادر پوور کورترین چیڕۆکی جیهان ..................................و :.شەونم نوورانی وت ووێژ لەگەل مستەفا مەعرووفی.....دیمانە:عەبدوڵاڵ عەبدوڵاڵپوور زوو قەزاوەت مەکەن .....................................................ئاسۆ نوورانی الوانی خوڵقێنەرو سیاسیانی رووخێنەر....................وریا سالح زادە بنکەی عەشقم(شێعر) ...................................................هادی مەنێش الوان و ئەرکیان لە ژیاندا ..................................نادر ئەحمەدپوور رۆژێکی تری چاوەروانی (شێعر) .......................کارزان قەاڵدزەیی ئەرکی الوان ...................................................فەرەیدوون قادرپوور تەنیا(شێعر).................................................................مەسعود فەتحی الوان لە کۆمەڵگای ئێراندا .......................................وریا میراوەیی نوقتە ناوەڕاستی خەت ...............................................خەبات رەسوڵێ ئەرکی حیزبی دێموکڕات سەبارەت .................موعتەسەم نوورانی خۆتەڕ کردن یان میز تکان لە......................و .رەحمان مەحموودی الوانی کوردستان لە رابردوو و ئێستا ....................ئاسۆ عومەرزادە رۆبۆتەکان چۆن کار دەکەن؟...............................و.شلێر مەحموودی پرسیاری کۆمپیوتێر ..................................................رەسوڵ سێلەکە بابەتە گشتیەکان وتووێژ بە بۆنەی ١٢ی ئاگۆست ........................................................وەرزش و سیاسەت .................................................و.ئازاد عەباسیان سوتاندنی دارستانەکانی کوردستان .......................مەسعود فەتحی مۆندیالی ..........................................................٢٠١٠سمکۆ عوسمانی ئەو خونچانەی پێش پشکووتن هەڵوەرین ..........................قادر وریا مێژووی کیک بۆکسینگ ...........................و.ئاگری عەبدوڵاڵپوور وت ووێژ لەگەڵ ئێقباڵ سەفەری ..............دیمانە :ئایەت مرادی فەر چریکە ................................................................سەید جەالل سالحی عادڵ ئیمام ......................................................و.فەرەیدون عەبدولی کاروچاالکی الوان ........................................................................... باوەر بە خۆبوون چیە؟...............................و .ئاگری عەبدوڵاڵپوور خاوەن ئیمتیاز: یەکیەتیی الوانی دێموکڕاتی رۆژهەاڵتی کوردستان
سەرنووسەر:
عەبدوڵاڵ عەبدوڵاڵپوور Email:Abdulla.abdullapoor@gmail.com Mobail: 07501205278
دەستەی نووسەران:
سەید جەالل ساڵحی، هەژیر عەبدوڵاڵ پوور سیروان موسا پوور، وریا ساڵح زادە تەها رەحیمی
بۆ زانیاری زیاتر سەردانی ئەم ماڵپەڕە بکەن:
بەرگ: ئەیوب شەهابی راد دیزاینی ناوەوە: ئاگری عەبدوڵاڵپوور تایپ: سەالح خەلیل بەیگی WWW.lawan.com NO: 38, 39 October 2010
Lawan
ژمارە ٣٩ ، ٣٨ڕەزبەری ٢٧١٠ی کوردی ()١٣٨٩
ی ساڵی نوێی خوێندن سه‌ره‌نجێك به بۆنه
www.lawan.com
عبدوڵاڵ عەبدوڵاڵپوور
ی ی حكوومه‌ته ك ه پێداویستیه‌كان ی جیهان ب ه خۆڕایی ی ه و ئه‌رك ی واڵتان خوێندن پرۆسه‌یه‌كه ك ه له زۆربه‌ر ێ به‌رامبه‌ر بۆ قوتابیان و خوێندكاران ئاماده بكات و كه‌شێكی وایان بۆ بڕه‌خسێنێ ك ه خوێنده‌وانان ل ه یب خوێندن ی ێو هه‌روه‌ها نه‌دار ی راحه‌ت‌و فراوان بۆ خوێندن كه‌ڵك وه‌رگر یو هه‌روه‌ها شوێنێك ی فێركار ی پێشكه‌وتوو ئامراز ی ێ به‌ش بن .هه‌روه‌ها پێویسته حكوومه‌ت به پێ ی كۆمه‌ڵگا له خوێندن ب ی وانه‌كات ك ه تاكه‌كان و ده‌ست كورت ی ئێران ك ه رژیمێكی دیكتاتۆڕ حوكم ده‌كات له‌گه ڵ ی خوێندكاران خوێندنگ ه ل ه شاره‌كان بكاتهوه .به‌اڵم له واڵت رێژه ی خوێندن‌و ...هتد كردووه ،به‌اڵم له كرده‌وه‌دا ی دا ئاماژه‌یان ب ه بێ به‌رامبه‌ر بوون ئه‌وه‌یدا كه له ده‌ستووری بنه‌ڕه‌ت ی بنه‌ماڵ ه كه‌م داهاته‌كان و پێچه‌وان ه ده‌جووڵینه‌وه‌و ئه‌مه‌ش وای كردووه ك ه ب ه هۆی ئه‌و سیاسهتهوه به‌شێكی زۆر ی ی ئێران بۆ هه‌میش ه چینێك ده‌ست كورته‌كان نه‌توانن منداڵه‌كانیان وه‌به‌ر خوێندن بنێن .ئه‌مه‌ش واده‌كا ك ه كۆمه‌ڵگا ی ده‌كه‌وێت ه ئه‌ستۆی حكوومه‌ت. ی تێدا بێ كه ئه‌وه‌ش هۆباڵه‌كه نه‌خوێنده‌وار ی ئه‌و كۆمه‌ڵگای ه ی زیاتر بێ ،به‌ره‌و پێش چوون‌و پێشكه‌وتن ل ه هه‌ر كۆمه‌ڵگایه‌ك دا تاكوو رێژه‌ی نه‌خوێنده‌وار ی ی راسته ،وات ه تاكوو رێژه ێ ك ه پێچه‌وانه‌كه‌ش زۆر قورس و له‌سه‌ره‌خۆ ده‌بێت‌و رێژه‌ی تاوان‌و تاوانكاریش زیاتر ده‌ب ی تاوان‌و تاوانكاریش كه‌متر ده‌بێ ،باشه ل ه واڵتێك دا ێو رێژه ێ ئه‌و كۆمه‌ڵگایه زیاتر پێش ده‌كه‌و خوێنده‌وار زیاتر ب ی یو خه‌ڵك یو نه‌خوێنده‌وار هێشتنه‌وه‌ی‌و خه‌ڵكی واڵته‌ك ه به گشت كه حكوومه‌ته‌ك ه به كردهوه هه‌نگاو بۆ دواكه‌وتووی ی خوێندن و خوێندنی به‌خۆڕایی كوردستان ب ه تایبه‌تی هه‌ڵدێنێته‌وه و ئه‌ركی خۆی ل ه دابین كردنی پێداویستیه‌كان ی كورد چ ئه‌ركێكیان ده‌كه‌وێته سه‌ر شان؟ جێ به‌جێ نه‌كات ،دایك‌و باوكه‌كان ل ه كوردستان و خوێنده‌وانان ی دایك‌و باوكه‌كان زۆر قورستره‌و ده‌بێ دایك‌و باوكه‌كانیش ب ه به‌رپرسایه‌تی زیاتره‌و‌ه هه‌نگاو ی وادا ئه‌رك ل ه دۆخێك ی زانست بن و بهو شێوه‌یه به‌شدار بن ل ه هه‌ڵبێنن‌و ب ه هه‌ر شێوه‌یه‌ك بووه منداڵه‌كانیان وه‌به‌ر خوێندن بنێن تاكوو فێر ی خوێندن دا ی دهگهڕێتهوه سه‌ر خوێندكاره‌كان له هه‌موو ئاسته‌كان هه‌ڵمه‌تی نه‌هێشتنی نه‌خوێنده‌واری ،به‌اڵم ئهوه ی نیشتمانی و پیرۆز چاو لێ بكه‌ن ،ب ه ساده‌یی واز ل ه خوێندن نه‌هێنن‌و ئه‌ركی وان ئه‌وه‌ی ه ك ه خوێندن وه‌ك ئه‌ركێك ی دڵێكی فراوانه‌و‌ه رووبه‌ڕووی ئه‌و كێشه‌و ته‌گه‌ران ه ببنه‌و‌ه كه ب ه هۆی خوێندنه‌وه به‌ره‌وروویان دهبنهوهو به هه‌رشێوه‌یه‌ك ی ی دوارۆژی كۆمه‌ڵگان پێشكه‌وتن ێ درێژه ب ه خوێندن بده‌ن ،چونكه ئه‌وان دایك و باوكه‌كان ك ه بۆ یان ده‌گونج كۆمه‌ڵگاش ب ه خوێندن و خوێندنی ئه‌وانه‌وه بهستراوهتهوه هه‌روه‌ها ئه‌ركێكی دیكه‌ش ك ه ده‌كه‌وێته سه‌ر شانیان ئه‌وه‌ی ه ی زمانی زگماكی بكه‌ن. ێ خۆیان فێر كه به هه‌ر شێوه‌یه‌كی ك ه بۆیان ده‌لو ی ل ه ی كوردی له خوێنده‌ن ب ه زمانی زگماك ی گه‌ل ی ئیسالم ی كۆمار له‌گه ڵ ئه‌وه‌ی دا كه حكوومه‌ت ی دا ی فێركاری تایبه‌ت ب ه زمانی كورد ی شاره‌كان ناوه‌ند‌و سه‌نته‌ر خوێندنگاكاندا بێبهش كردووه ،به‌اڵم له زۆربه ی ی بكه‌ن‌و ئه‌گه‌ریش توانا ی زگماك ی كه‌متر ل ه 30رۆژه ده‌توانن خۆیان فێری زمان بوونیان هه‌ی ه ك ه ب ه ده‌وره‌یه‌ك ی كه‌ناڵ ه ی هه‌ره‌زۆر ی ئه‌و كالسانه‌یان نی ه ده‌توانن ب ه چاو لێ كردن ل ه كه‌ناڵه كوردیه‌كان ك ه زۆربه ی هه‌زینه دان ی زگماكی بن ، ی زمان ی زمانی كوردیان ههیه ب ه باشترین شێوه فێر كوردیه‌كانیش به‌رنامه‌ی تایبه‌ت ب ه فێركار ی ده‌ده‌ن بۆیه هه‌ر خوێندكارێك و ی زگماك ی زمان ی فێربوون ی كه هه‌وڵ چونك ه ب ه داخه‌و‌ه كه‌من ئه‌و خوێندكارانه ی زگماكی نه‌كا ی زمان ی فێر ی و ئیمكانات خۆ ی زمانی كورد ی خوێندنگه تاكێكی كورد ب ه بیانووی نه‌بوون ی نادا كه هیوادارین وانه‌بێت. ی زگماكی خۆ نیشانه‌ی ئه‌وه‌ی ه كه گرینگی ب ه زمان لە کۆتایی دا بە نۆبەی خۆمان پیرۆزبایی ساڵی نوێی خوێندن لە خوێندکاران و قوتابیانی رۆژهەاڵتی کوردستان دەکەین و هیوای ساڵێکی پڕ لە زانست و سەرکەوتنیان بۆ بەئاوات دەخوازین. سەرنووسەر
2
3
سەت
www.lawan.com
سیا
Lawan
NO: 38, 39 October 2010
الوان و:فایلی ژمارە
www.lawan.com
ژمارە ٣٩ ، ٣٨ڕەزبەری ٢٧١٠ی کوردی ()١٣٨٩
سەیدجەالل سالحی
ه چه‌ند ڕوانگهوه الوان ل
ێ سه‌ره‌تا خراپ نیه بزانین الو به ك ی ده‌ڵێن و تازه‌الو كێ‌ی ه و تایبه‌تمه‌ند ئه‌و سه‌رده‌مان ه چین و كۆمه‌ڵگا چۆن ێ لێیان بڕوانێ؟! ده‌ب ی ڕوانگ ه ی و تازه الو ته‌مه‌نی الو ی و بۆچوونی جیاواز و جۆراوجۆر ی له‌سه‌ره ،به‌اڵم دوكتۆر "محه‌ممه‌د ی ی هه‌یئه‌ت خودایاری فه‌رد" ئه‌ندام 4
ی تاران به‌م شێوه‌ی ه ی زانكۆ زانست ی ئه‌و دوو قۆناغهی دابه‌ش كردوه یان ی 12تا 18ساڵی ده‌چێت ه له ته‌مه‌ن ی یان ئه‌وه‌ی ل ه قۆناغی تازه‌الو ی ده‌ڵێن هه‌رزه‌كار و، كوردهواریدا پێ ی ل ه 18تا 25ساڵیش ده‌چێت ه قۆناغ ی یان گه‌نجی .ته‌مه‌نی خۆناسین الو ی هه‌ی ه به پێی شوێن و ژینگه جیاواز
ی وه‌ك و هۆكارگه‌لێكی جۆراوجۆر ی ژیاری ،كۆمه‌اڵیه‌تی و جوغڕافیای ی كچان ده‌ستیان ههیه ،به‌اڵم ب ه گشت ی و كوڕانیش له نێوان 13تا 14ساڵ له نێوان 15تا 16ساڵی ده‌گه‌ن ه ی باڵغ بوون و خۆناسین. ته‌مه‌ن یو هاوكات ل ه گه‌ڵ ئه‌و گۆڕانكار ئاڵ و گۆڕانه لهو سه‌رده‌مه‌دا سۆز
5
NO: 38, 39 October 2010
www.lawan.com
و هه‌سته‌كانیش زوو شكڵ ده‌گرن ك ه ی له خووخده‌یان ی گۆڕانكار ده‌بن ه هۆ دا ،ئه‌وه‌یه ك ه بیروڕا و بۆچوونه‌كانیان ی سه‌رده‌م یه‌ك له گه‌ڵ ڕاستی‌یه‌كان ی دیك ه ناگرنه‌و‌ه یان ب ه واتایه‌ك ی ده‌توانین بڵێین ك ه تایبه‌تمه‌ندی‌یه‌كان ی بریتین له: ئه‌و سه‌رده‌مانه به گشت ی و ئه‌لف :نه‌بوونی هاسه‌نگ ی سۆز و عاتیفه. سه‌قامگیر ی ب :زیاتر كه‌وتن ه به‌ر دید و سه‌رنج هاوته‌مه‌نه‌كانی خۆیان و وه‌رگرتنیان
ل ه الیه‌ن ئه‌وانه‌وه. ی ڕه‌خنه و پ :توانایی بیستن لۆم ه كردنیان نیه ،به‌اڵم ب ه پێچه‌وان ه بۆ خۆیان ڕه‌خنه‌گرن. ی ی نیشتمان په‌روه‌ر ج :هه‌ست ی و خه‌باتیان ل ه گه‌ڵ و به‌ربه‌ره‌كان دیكتاتۆڕان و زاڵمان دا ههیه و ێ قه‌وماوانیان به‌رگری ل ه هه‌ژار و ل زۆره. ێ بیسه‌لمێنن ك ه خ :دیان هه‌و كه‌سانێكی كاریگه‌ر و گرینگن. ح :سه‌رنج ده‌ده‌ن ه ڕواڵه‌ت و به‌رگ و لیباسیان. یو ی و ڕۆمانس ی خه‌یاڵ د :حاڵه‌ت ئاشقێتی‌یان ههیه. ی داهاتوون و به‌رده‌وام ه :نیگه‌ران ێ ده‌كه‌نه‌وه. یل بیر ی زیاتر سه‌رنج ده‌ده‌ین ه بۆ ئاشنایه‌ت ئه‌و ڕوانگه جۆراوجۆرانه‌ی خوارهوه: ل ه ڕوانگه‌ی فیكری‌یه‌وه: ێ ی هه‌رزه‌كاری ده‌ست پ سه‌رده‌م ی هه‌ست ی بیركردنهوه كردنی سه‌رده‌م پێ نهكراوه واته ته‌نیا ئه‌و شته‌ی ل ه ی ی دای ه قه‌بووڵیه‌ت مێشك و زه‌ینی خۆ ی ی سه‌رده‌م كه‌واته ،هه‌رزه‌كار گواستنه‌وه‌و تێپهڕبوونی منداڵی بۆ گهوره ساڵی‌یه .گواستنه‌وه ل ه ئاكار ی پێڕه‌وی كراو له ده‌وروبه‌ر و ڕه‌وشت ی خۆد په‌یڕه‌و بۆ ئاكار و ڕه‌وشت ی ل ه ی منداڵ هه‌میش ه ئاكاره‌كان یان ێ و چاو ل ه گه‌وره‌تر ده‌وروبه‌ر وه‌رده‌گر ی ده‌كا ،به‌اڵم ك ه بوو ب ه له خۆ ی وایه سه‌ربه‌خۆی ه گه‌وره‌ساڵ ،ئیتر پێ ی بكا ب ه ی خۆ ێ ته‌نیا به قسه و ده‌ب
ی ی گه‌لێك ی چاوه‌ڕوان كوردی‌یه‌كه نوێی ههیه ك ه ناكرێ به هه‌ڵس و ی ی سه‌رده‌می منداڵ كه‌وت و خه‌یااڵت وه‌اڵمیان بده‌ینه‌وه ،ئه‌م سه‌رده‌مه‌یان ناو ناوه "له‌دایك بوونه‌وه‌یه‌كی‌تر". ی كۆمه‌اڵیه‌تی‌یه‌وه: له ڕوانگه ی ی و الو گۆڕانكاری هه‌رزه‌كار ی به‌وه‌وه هه‌ی ه ك ه ل ه چ پێوه‌ند ی ی كۆمه‌اڵیه‌تی ،ئابووری بارودۆخێك و فه‌رهه‌نگی‌دا پهروهرده بووه ،چونك ه ژینگ ه كۆمه‌اڵیه‌تی‌یه‌كان له دروست ی فیكر و كه‌سایه‌تی‌یاندا كردن ی جۆراوجۆر كاریگه‌ری گه‌لێك داده‌نێ .ژینگه ئازاد و كراوه‌كان جۆر و ێ ده‌دا شێوه‌ی هه‌ڵس و كه‌وت شكڵ پ و ژینگ ه سه‌ره‌ڕۆ و زه‌بروزه‌نگه‌كان، جۆرێكی‌تر ل ه هه‌ڵس و كه‌وت پێك دێنێ. له ڕوانگه‌ی ئه‌خالقی‌یه‌وه :ل ه ی سه‌رده‌می هه‌رزه‌كاری‌دا ڕۆح عیرفان ،ئه‌خالق و مه‌عنه‌وی‌یه‌ت زیاتر ئاشكرا و ده‌رده‌كه‌وێ واته، ی بۆ هه‌رزه‌كار ئاماده‌یی زیاتر ی ی گه‌وره‌یی و مه‌زنی‌یه‌كان وه‌رگرتن مرۆڤایه‌تی ،بایه‌خ ه ئه‌خالقی و ی مه‌عنه‌وی‌یه‌كان هه‌ی ه و ئه‌و هه‌ستان ه تێدا سه‌رهه‌ڵ ده‌دا. ل ه ڕوانگه‌ی ئایینی‌یه‌وه :هه‌رزه‌كار ده‌ی هه‌وێ به پێی بیركردنه‌وه‌و به‌ڵگ ه ی و لۆژیكی‌یه‌كان ویست و عه‌قڵ ێ كاروباره ئایینی‌یه‌كان هه‌ڵ سه‌نگێن و قه‌بووڵیان بكا و وه‌ریان گرێ. ی ی سه‌رده‌م ی ئایین ب ه پێی هه‌ست منداڵی ،ل ه هه‌رزه‌كاری‌دا "زانیاری"
Lawan
ژمارە ٣٩ ، ٣٨ڕەزبەری ٢٧١٠ی کوردی ()١٣٨٩
www.lawan.com
ی ``ئه‌گه‌ر بێین و باس ی الوان و گه‌نجان به‌شدار ل ه سیاسه‌ت دا بكه‌ین وا بیر نهكهینهوه حه‌تمه‌ن ی ده‌بێ هه‌ر ل ه نێو حیزبێك سیاسی دا بێ ،به‌ڵكوو ی ب ه پێچهوانهوه به‌شدار سیاسی ل ه زۆر ڕێگاو ه ێ وه‌ك میدیاكان`` ده‌كر
6
ی و ل ه الوی‌دا بۆچوون و به‌رچاوڕوون ئایینیش زیاد ده‌بێ. ل ه ڕوانگه‌ی سیاسی‌یه‌وه :الوان ب ه ی و نیشتمان ی هه‌ستێكی نه‌ته‌وه‌ی گشت په‌روه‌ری زۆریان ههیه و به‌رده‌وامیش ی ئاوات ی هاتن ی وه‌دی خولیا و ئاوات و ئامانج ه نه‌ته‌وه‌یی‌یه‌كانیانن، ی سیاسی ل ه به‌اڵم گه‌شه‌سه‌ندن ی هه‌ر كۆمه‌ڵگه‌یه‌كدا ب ه بنه‌ما ی بووژانه‌وه‌ی ئابووریی و كۆمه‌اڵیه‌ت ی ده‌ژمێردرێ ،چونك ه النی كه‌م به هۆ ڕه‌وه‌نده‌كانی به‌شداری سیاسی‌یه‌وه‌ی ه ی ئابووریی و ی كردن كه ب ه ناوه‌ند گۆشه‌گیربوونی كۆمه‌اڵیه‌تی ل ه ی بڕیار و ڕاپه‌ڕاندنی‌دا به‌رامبه‌ر دان ی ی هه‌رچ نامێنێ .نزیك كهوتنهوه ی تاكه‌كان ل ه ناوه‌ندی سیاسی و زیاتر ی هه‌ڵ كردنیان له گه‌ڵی‌دا ،ئاماژه‌كان ی ناوه‌نده‌كان دێموكڕاتیزه‌بوونی كۆمه‌ڵگا و نه‌ریته‌كانی دووپات ی دهكاتهوه .ئه‌گه‌ر ب ه شێوه‌یه‌كی گشت بڕوانین ل ه ته‌واوی جیهاندا گه‌نجان
ی شۆڕشه‌كان بوون ی كاروان سه‌رقافڵه ی ڕۆڵی خۆیان گێڕاوه. و زۆر به جوان ی بۆ وێن ه هه‌ر ئێستا له واڵته‌كه ی ك ه خۆشمان (ئێران) ئه‌و بزووتنه‌وه ی ی سه‌وز ناسراوه به‌ش ب ه بزووتنه‌وه ههره به‌رچاوی ل ه الوان و گه‌نجان پێك هاتووه هه‌ر وه‌ك چۆن ل ه ی ی هه‌تاوی‌دا به‌شدار ی 59 شۆڕش ی 2500 چاالكانه‌یان كردو حكوومه‌ت ی شاهه‌نشاهیان تێكه‌وه پێچا، ساڵه وا ئێستاش له گۆڕه‌پانی خه‌بات ب ه دژی حكوومه‌تی سه‌ره‌ڕۆ و دژه ی ی نێوه‌ڕاست خه‌ریك گه‌لی سه‌ده‌كان ی ئاوات چاالكین و تا وه‌دیی هاتن ی و ئامانجه‌كانیان و تێكه‌وه‌پێچان ی ئاخونده‌كان ده‌ست حكوومه‌ت لهو خه‌باته هه‌ڵ ناگرن .هه‌روه‌ها ی خوێندكاری و زۆر بزووتنه‌وه ی دیك ه ك ه ل ه الوانی كوڕ و بزووتنه‌وه كچ پێك هاتوون و هه‌ر كامه‌شیان ب ه جۆرێك ل ه جۆره‌كان خه‌ریكی چاالكین ی و ئه‌گه‌ر سه‌رده‌مانێك ب ه ناو و ناتۆره جۆراوجۆره‌و‌ه قه‌بووڵیان بووهو ملیان بۆ هێندێك ویست و داخوازی ڕاكێشاوه، ی به‌اڵم هه‌نووك ه هه‌رچه‌ند زۆریش خایاند واته پاش سێ ده‌یه ،ئیتر ی ی دیكه لهوه زیاتر زوڵم و زۆر چ ل ه ڕاده‌به‌ده‌ریان پێ قه‌بووڵ ناكرێ و ی هه‌ر كه‌سه و ل ه ئاست خۆیهوه ده‌ست ی ی دیكتاتۆڕان داوه‌ت ه خه‌بات ب ه دژ سه‌ده‌كانی نێوه‌ڕاست. پێم خۆش ه له‌م سۆنگه نیگایه‌و‌ه ئاوڕێكیش ل ه الوانی كورد بده‌ینه‌وه، چونك ه الوانی كوردیش ئه‌گه‌رچی ب ه
ی كۆمه‌ڵگاكه‌یه‌و‌ه ده‌ست هێندێك نه‌ریت ی ی پێوه‌ندی ،ڕێساكان وه‌ك شێواز خێزانی باوك ساالری ،حوكم ه خێڵه‌كی، ڕێسا ئایینی‌یه‌كان و ...هتد ،ل ه چوارچێوه‌یه‌ك دا هێشتوویه‌ته‌وه‌و قه‌تیس ی ی خێزانی كورد ماوه ،وات ه ڕێساكان ی سه‌ركوت كه‌ری بیركردنه‌وه‌ی گه‌نج ی ئه‌مڕۆن ب ه پێوه‌ری بیركردنهوه ی دوێنێ .ئه‌م ڕێسایان ه به‌رنام ه گه‌نج ی ی تووش ی الوانن بۆ ئهوه داڕێژه‌ر ی هه‌ڵ ه نه‌بن هه‌ڵه‌یه‌ك ك ه له گوتار ی خێزانی‌دا ته‌نیا سه‌رپێچی‌یه‌كان ی جیاوازه .ئێستاش ل ه بیركردنهوه ی دووره ده‌ست ئه‌و شێوه‌ی ه زۆر شوێن هه‌ر ماوه‌و ته‌نانه‌ت ئه‌گه‌ر گه‌نجێك ی ئه‌و سنووره‌ی به‌زاند و وه‌اڵم ی نه‌دایه‌وه ئهوه داخوازی‌یه‌كانیان ێ ی سه‌ره‌ڕۆ ده‌ناسر ئیتر ب ه كه‌سێك ی له‌كه‌دار بووه .بۆ وێن ه و كه‌سایه‌ت ئێستاش بهداخهوه وا له سه‌ده‌ی بیست ی ئه‌نته‌ڕنێت و و یه‌ك داین ،سه‌ده
ی ``زۆرێك ل ه الوان ئه‌مڕۆ واده‌زانن ب ه السایی كردنه‌وه‌و ڕۆیشتن ی دوایین له سه‌ر ڕه‌وت ی سه‌یاره‌و موبایل مودێل ی ی جگه‌ره و كێشان وێنستۆن و چروت و ...هتد ،ئیتر ئهوه ب ه ی مودێڕن و شێوه‌یه‌ك جیهانیانه ده‌ژین``
7
www.lawan.com
ی جیهان به گوندێك، بچووك بوونهوه به‌اڵم ل ه زۆر عه‌شیره‌ت دا هه‌ر ماوه ی گه‌نج دڵی ب ه ك ه ئه‌گه‌ر كچێك ی ی جیا ل ه عه‌شیره‌ته‌كه كوڕێك ێ ئهوه هیچ پێی ناده‌ن، خۆیان ب به‌ڵكوو ئه‌گه‌ر پێشی بزانن ده‌ی كوژن یانی كفره شوو ب ه الوێكی غه‌یر‌ه عه‌شیره‌تی خۆیان بكا و زۆر داب و ی ی نابه‌جێ و ناباو نه‌ریت و ڕێسا ی دیك ه ك ه له كۆمه‌ڵگه‌ی ئه‌مڕۆ ی جیهاندا جێیان نابێته‌وه ،به‌اڵم ال ئێم ه هه‌ر ماون و حاكمییه‌ت ده‌كه‌ن. ی ئه‌وه‌ی ك ه ب ه بهداخهوه به جێگا ی زه‌مه‌ن ئه‌و نه‌ریتان ه تێ‌په‌ڕ بوون كه‌م ڕه‌نگ وه‌بن و به‌ره‌و نه‌مان بچن، ێ ب ه ی سه‌رده‌م خۆیان نو به‌اڵم به پێ قه‌ول "ئاب ده‌یت" ده‌كه‌نه‌وه‌و فۆڕم و ی دیك ه به خۆوه ده‌گرن وه‌ك شێوازێك شێوه‌ی حیزبی و گرووپی. ئه‌گه‌ر بێین و باسی به‌شداری الوان و گه‌نجان له سیاسه‌ت دا بكه‌ین وا ێ هه‌ر ل ه بیر نهكهینهوه حه‌تمه‌ن ده‌ب ی سیاسی دا بێ ،به‌ڵكوو نێو حیزبێك ی سیاسی ل ه به پێچهوانهوه به‌شدار ێ وه‌ك میدیاكان، زۆر ڕێگاو‌ه ده‌كر دامه‌زراوه‌كان و ڕه‌وه‌نده‌كانی دیكه یان ی كۆمه‌ڵگادا. ل ه گۆڕه‌پانه جیاجیاكان مامه‌ڵه كردنیش ل ه گه‌ڵ ئه‌و ئاست ه ی جیاجیایانه‌دا ده‌كه‌وێته سه‌ر توانای الوان خۆیان ،داخۆ چ كاتێك ده‌چێت ه ژێر كاریگه‌ری نێگه‌تیڤه‌وه‌و خۆ ل ه دیالۆگ ده‌دزێته‌وه یان چ كاتێك هه‌ل و ێ و خۆپیشاندان مه‌رج له‌به‌رچاو ده‌گر ی چ كاتێك ێ یان ئهوه به پێویست ده‌زان
ی ی ده‌خات ه به‌ر یان دوا ی نه‌ته‌وه‌ی پرس ی تاكه كه‌سی‌یه‌و‌ه و ...هتد. پرس ی گه‌نج و ی كۆمه‌ڵگا به‌شداری كردن ی ی سیاس الو ل ه چاره‌سه‌ركردنی كێشه ی ی نێوخۆی نه‌ته‌وه‌كه‌ی‌دا هه‌م ل ه ئاست ی ده‌ره‌وه‌یی‌دا و هه‌میش ل ه ئاست جه‌خت ل ه ئاماده‌بوونی ئه‌و كۆمه‌ڵگای ه ی دهكاتهوه بۆ ڕووبه‌ڕووبوونه‌وه تێكڕای گیروگرفته‌كانی‌تر .زۆرێك ی له الوانی ئه‌مڕۆ واده‌زانن ب ه السای ی كردنه‌وه‌و ڕۆیشتن له سه‌ر ڕه‌وت ی سه‌یاره‌و موبایل و دوایین مودێل ی جگه‌ره‌ی وێنستۆن و چروت كێشان ی و ...هتد ،ئیتر ئهوه ب ه شێوه‌یه‌ك مودێڕن و جیهانیانه ده‌ژین ،به‌اڵم لهو الشه‌وه الیه‌نی نه‌ته‌وه‌یی و زۆرێك ی ل ه بیر ده‌كه‌ن .ئه‌م ل ه كێشه‌كان ی ی داین قۆناغێك قۆناغهی ئێستا تێ زۆر ههستیاره ،چونكه جیهان ب ه ی ی به‌ره‌و دێموكڕاسی و ئازاد گشت ێ و ڕۆژ ل ه ڕۆژ زیاتر هه‌نگاو ده‌ن ێ پێشكه‌وتنی فره‌تره به‌خۆیه‌و‌ه ده‌بین ێ ده‌كرێ ،هه‌ر بۆی ه ی نو و داهێنان ی ی خۆشمان به‌ره‌و ئازاد كوردستان ی ێ و ئه‌رك سیاسی هه‌نگاو ده‌ن ی ئه‌و ئازادی‌یه‌ش ده‌كه‌وێت ه سه‌لماندن ی توێژی چاالك و گه‌نج. سه‌رشان ی هه‌روه‌كوو "تۆكڤیل" ئه‌و ئازادی‌یه ده‌ڵێ" :ئه‌م ئازادی‌ی ه تاكه ڕێگایه‌ك ه ێ خه‌ڵكی ل ه پاره په‌رستی، كه بتوان ی پێوه‌ندیدار كێش ه ڕۆتینی‌یه‌كان ی تاك ه كه‌سی‌یه‌و‌ه دوور ب ه كاروبار ێ بخاته‌وه تاكوو ئه‌وان هه‌موو كات ی نیشتمان ل ه سه‌روو بتوانن بوون
هه‌موو بوونێكی‌تره‌وه هه‌ست پێ بكه‌ن ی كورد و بیبینن" .ده‌بێ گه‌نج و الو ی ێ ك ه ته‌نیا ل ه ڕێگا ئهوه باش بزان چوونه نێو پڕۆس ه سیاسی‌یه‌كان و ی ئه‌و پڕۆسان ه و ی ناوه‌ند شكاندن ی ئه‌ستاندنه‌وه‌یان ل ه تاقمێك كه‌س مۆنۆپۆلیست ،ئاسایش و ئه‌منییه‌ت ێ نه‌ك دوور كه‌وتنه‌وه‌و دابین ده‌ب ی نه‌كردن لێی .هه‌روه‌ك به‌شدار ی گیدنز" ده‌ڵێ" :هه‌رچه‌ند ب ه "ئانتۆن ی ی كۆمه‌ڵێك ی بوون مانا و واتا جیهان جیهانی‌یه ،به‌اڵم نای هێنێت ه كایه‌وه، ی ی خۆ بۆی ه خۆرئاوا ناتوانێ جیهان ی به مێژووه‌كه‌یه‌و‌ه پێشكه‌ش ب ه ئێم ه ی بكات ته‌نیا ل ه ڕێگای هه‌وڵ نێوخۆیی‌یه‌و‌ه ده‌توانین جیهانێك دروست بكه‌ین" .ئه‌و هه‌وڵه‌ش ب ه توێژی گه‌نج و الوی كۆمه‌ڵگاكه‌مان ێ هه‌روه‌ك تا ئێستا پێشه‌نگ ده‌كر بوون و ب ه كردهوه نیشانیان داوه ك ه ی غه‌یر‌ه ل ه هیچ بوارێكدا ل ه الوان كۆمه‌ڵگاكه‌ی خۆیان كه‌متر نین و بگره زیاتریشن. سه‌رچاوه‌كان:
ی :1ده‌رباره‌ی گه‌نجان ،په‌ڕتووكێك ئه‌لیكتڕۆنی‌یه .ن :كارزان كاوسێن ی ی ماڵپه‌ڕ :2ئه‌نته‌رنێت و ب ه تایبه‌ت \www.hawzah.net\hawzah magazings :3سیاست ،جامعه‌شناسی و نظریه ی گیدنز .مترجم: اجتماعی .نویسنده :آ‌نتون ی منوچهر صبور
NO: 38, 39 October 2010
Lawan
www.lawan.com
ژمارە ٣٩ ، ٣٨ڕەزبەری ٢٧١٠ی کوردی ()١٣٨٩
هۆكارەكانی دوور كەوتنەوەی الوان له سیاسەت
عەبدوڵاڵ عەبدوڵاڵپوور
‘‘خه‌ڵكانێکی زۆر خۆشی و چه‌رخی بزوێنه‌ری الوان بەختەوەری سەردەمی پیریەکەیان بە قەرزباری گیرو گرفت و سەختیەکانی پێشكه‌وتنی كۆمه‌ڵگان ،الوان وه‌ك سەردەمی گەنجێتی یان دەزانن’’ یه‌كێك ل ه سه‌رمایه ههره گرینگ و بە نرخە‌كانی واڵتان بۆ ل ه سیاسه‌ت (ناپێلئۆن) دوور ده‌كه‌ونه‌وه؟ ئاخۆ الوان بۆ خۆیان سه‌ره‌تا
8
حه‌ز به كاری سیاسی ناكه‌ن یان وایان لێ ده‌كه‌ن كه ل ه سیاسه‌ت دوور كه‌ونه‌وه؟ ئه‌و پرسه له‌م بابه‌ته‌دا ب ه كورتی دێنینه به‌رباس. ب ه هه‌ر راده‌یه‌ك ك ه ك ه هاواڵتیان ل ه كارو باری سیاسه‌ت دا رۆڵی خۆیان بگێڕن بهو راده‌یه‌ش پڕۆسه‌ی
9
گۆڕانكاری ه بنیاتنه‌ره‌كه‌نان زۆر ده‌بێ و به پێچه‌وانه‌وه‌ش هه‌ر راسته .دور كهوتنهوه ل ه سیاسه‌ت له بنه‌ره‌تدا ك به هۆی دور كه‌وتنه‌وه‌و نامۆ خه‌ڵ له ده‌وڵه‌ت ،ئه‌م بابه‌ته به هۆكاری جۆراوجۆر بۆ وێنە ترسانی خه‌ڵك ب ه هۆی له‌ده‌ست دانی پێگه‌ی كۆمه‌اڵیه‌تی ،سه‌ركوتی به‌رده‌وامی ده‌سه‌اڵتداران ،و هۆكارگه‌لێكی لهو بابه‌ت ه ل ه پڕۆسه‌یه‌كی دیاری كراودا شكڵ ده‌گرێ. الو كێ یه‌و سیاسه‌ت چی یه؟
الو یان الویه‌تی بهو سەردەمە کە سەردەمێکی سه‌ختی ژیانه‌‌و له‌ودا الو هه‌ستی گیانبازی و خه‌بات ب ه دژی زوڵم و سته‌م و پشتیوانی كردن ل ه چه‌وساوه‌كانی تێدا دروست ده‌بێ. سیاسه‌ت ب ه گشتی بریتی یه ل ه به‌كارهێنانی هه‌ر رێگاو شێوه‌یه‌ك بۆ بهڕێوه بردنی هه‌ر بوارێك ل ه بواره‌كان، چ تا‌كی بێ و چ كۆمه‌اڵیه‌تی .ب ه شێوه‌یه‌ك كه قسه له سیاسه‌تی ئابووری ،سیاسه‌تی نیزامی ،سیاسه‌تی ماڵی، سیاسه‌تی پهروهرده ده‌كرێ. سیاسه‌ت به واتای تایبه‌ت ،هه‌ر بوارێك ك ه پێوه‌ندی به ده‌وڵه‌ت و به‌ڕێوه‌به‌ری و دیاری كردنی شێوه‌و ئامانجی و شێوه‌ی چاالكی ده‌وڵه‌ت بێ ،ل ه گوتاری سیاسه‌ته .كه‌وات ه هه‌ر كاتێك قس ه ل ه سیاسه‌ت ده‌كه‌ین هۆكاره‌كان ب ه واتای تایبه‌ت ،به‌رده‌وام له‌گه‌ڵ كۆمه‌لێك هۆكار هه‌ن كه وا له الوان ده‌وڵه‌ت واته رێكخراوی هێز ل ه كۆمه‌ڵگادا ،كه كێشكی سیستمی ده‌كه‌ن ك ه ل ه سیاسه‌ت دوور بكهونهوه ئه‌رایی یان به‌ره‌و پێش بردنی ئهوه ،ك ه لێره‌دا هه‌ندێكیان ده‌هێنین ه به‌ر پێوه‌ندیمان ههیه .بواری سیاسی پرس باس. NO: 38, 39 October 2010
www.lawan.com
پێناسه‌یه‌كی ورد بۆ الو ك ه هەموو الیه‌ك له‌سه‌ری كۆك بن بوونی نی ه و بۆچوونی جیاوازی له‌سه‌رەو هۆكارگه‌لێكیش ئەو پێناسه‌یان له‌سه‌ر الو قورس كردووه ك ه ده‌توانین ئاماژه ب ه بوونی .1پێناسه‌ی جیاواز له الو ل ه واڵتێك دا له الیه‌ن گرووپه جۆراوجۆره‌كانه‌و‌ه .2نه‌بوونی پێناسه‌یه‌ك ك ه هه‌موو کەس له‌سه‌ری كۆك بن .3جیاوازی گه‌لێكی زۆر ه له نێو الوه‌كان دا بوونی ههیه)1(. ك الو كه‌سێكه ك ه قۆناغی هه‌رز‌ه كاری و پێگه‌یشتوویی تێ په‌ڕکردوو‌ه و گۆڕانێكی گشتی به‌سه‌ر داهاتوو‌ه و ب ه گشتی چاالكترین و خۆشترین قۆناغی ژیانی هه‌ر مرۆڤێك بریتی ی ه له قۆناغی الویه‌تی )2( .هه‌ر واڵتێك یان رێكخراوێك قۆناغێكی له ته‌مه‌ن به قۆناغی الویه‌تی داناوه، به‌اڵم ب ه گشتی ده‌توانین بڵێین الو له رووی ته‌مه‌نه‌وه بە زۆری كات ل ه قۆناغی ته‌مه‌نی 15ساڵی تاكوو ته‌مه‌نی 25ساڵی دهگرێتهوه ،به‌اڵم
‘‘ كاتێك گه‌نجان و الوان ل ه بنه‌ماڵه‌و كۆمه‌ڵگادا وێنایه‌كی هه‌ڵه‌یان ل ه سیاسه‌ت پێشان ده‌درێ هه‌وڵ ده‌ده‌ن كه لێی دوور بكهونهوه’’
گه‌لی پێوه‌ندیدار به دروست كردنی ده‌وڵه‌ت ،رێكخستنی كارو باری واڵت، رێبه‌ری كردنی چین و توێژه‌كان، پرسگه‌لی پێوه‌ندیدار ب ه كێشه‌و بێنه‌و به‌ر‌ه ل ه سه‌ر ده‌سه‌اڵتی سیاسی له‌نێو ئه‌و حیزب و گرووپانه‌ی كه حیسابی تایبەتیان لەسەرەو به‌ره‌ویان هەیه‌و ...هتد. هه‌روه‌ها پێوه‌ندی نێوان نه‌ته‌وه‌كان و ده‌وڵه‌ته‌كان له‌م گوتاره‌‌کە سەر بە سیاسه‌تی ده‌ره‌وه‌یە ،گرینگترین توخمی ده‌سه‌اڵته ك ه بۆ توێژینه‌وه‌ی بواره‌كانی سیاسی به‌كار دێت .ب ه شێوه‌یه‌كی تر بابه‌تی سیاسی بریتیی ه ل ه هه‌وڵدان بۆ راگرتنی یان به‌ده‌ست هێنانی ده‌سه‌اڵت یان به‌كار هێنانی هێزی ده‌وڵه‌ت به‌ره‌و ئامانج و خواست ه جۆراوجۆره‌كان)3(. سیاسه‌ت شێوه‌یه‌ك لە ژیان ه بۆ ئێستا و بۆ داهاتوو ،ل ه ئێستادا ده‌ژی و بۆ داهاتوو بەر‌نامه داده‌ڕێژێ. باشترین سیاسه‌تمه‌داریش كه‌سێك ه ك ه بزانێ ك ه چی ده‌وێ ،ده‌بێ چ بكات و چۆن ده‌توانێ به خێراترین شێوه و به تێچوویەكی كه‌م ب ه ئامه‌نجه‌كه‌ی بگات)4(. هه‌روها گرینگترین پێناسه‌ی سیاسه‌ت الی رۆژ ئاوایه‌كان ئه‌وه‌ی ه كه سیاسه‌ت به‌ربه‌ره‌كانی ه بۆ وه‌ده‌ست هێنانی ده‌سه‌اڵت و بڕه‌و و به‌كارهێنانی له كۆمه‌ڵگا دایه)5(.
Lawan
www.lawan.com
ژمارە ٣٩ ، ٣٨ڕەزبەری ٢٧١٠ی کوردی ()١٣٨٩
10
1ـ لێک دانەوە و تێگه‌یشتنی هه‌ڵه له سیاسه‌ت: زۆر لێك دانه‌وه‌و تێگه‌یشنی هه‌ڵ ه له سیاسه‌ت ل ه ناو چین و توێژه‌كانی كۆمه‌ڵگای ئێران ب ه گشتی و الوان و گه‌نجان به‌تایبه‌تی وه‌به‌ر چاو ده‌كه‌وێ، كاتێك گه‌نجان و الوان له بنه‌ماڵه‌و كۆمه‌ڵگادا وێنایه‌كی هه‌ڵه‌یان ل ه سیاسه‌ت پیشان ده‌درێ ،هه‌وڵ ده‌ده‌ن كه لێی دوور بكهونهوه بۆ وێنە كاتێك ك ه الوێك له بنه‌ماڵه‌كه‌یدا ل ه باوك یان برای گه‌وره‌تر ده‌بیستێ كه سیاسه‌ت واتا درۆ و دووڕوویی ئه‌و گه‌نج و الوانەی كه خاوه‌نی گیانێكی پاك و به هه‌ڵ ه تێگه‌یشتن ل ه سیاسه‌ت یه‌كێك لهو هۆكارانه‌ی ه ك ه الوان له سیاسه‌ت دوور ده‌خاته‌وه ،بۆ وێنه الوان وا ل ه سیاسه‌ت ده‌گه‌ن كه سیاسه‌ت وات ه درۆ یان سیاسه‌ت هیچ سنوورێكی نیه و مرۆڤی سیاسی هیچ هه‌ست و سۆزێكی نی ه و ئه‌وه‌ش لهو بوارانەی ە ك ه الوان كاری تێدا ده‌كه‌ن به روونی ده‌ر ده‌كه‌وێ . 2ـ نه‌گۆڕانی حیزبه‌كان: حیزب وه‌ك كه‌ره‌سته‌یه‌كی مۆدێرن و پێشكه‌وتوو بۆگه‌یشتن به ئامانجه‌كان بۆ یه‌كه‌م جار ل ه ئه‌ورووپا سه‌ری هه‌ڵدا و دواتر ل ه شوێنه‌كانی دیکەی جیهانیش دا تاكه‌كان ب ه مه‌به‌ستی گه‌یشتن به ئامانجه‌كانیان حیزبی سیاسیان دامه‌زراند .هه‌ر حیزبێك بۆخۆی خاوه‌نی ستراتیژێك ه ك ه خه‌باتی بۆ ده‌كات. لێره‌دا كاتێك حیزب له‌گه‌ڵ گۆڕانكاریه‌كانی سه‌رده‌م خۆی ناگونجێنێ و گۆڕان ل ه خۆیدا پێك
ناهێنێ ئهوه له گه‌ڵ گیانی الوان نایه‌ته‌وه چونك ه ئهوه گه‌نجان و الوان نین ك ه ده‌بێ خۆیان بگۆڕن ،به‌ڵكوو پارت ه كالسیكه‌كانی ده‌بێ خۆیان نوێ بكه‌نه‌وه و ب ه پێی بارودۆخی ه‌ه‌نووكه‌یی كۆمه‌ڵگا سیاسه‌ت دابڕێژن و خۆیان رێك بخه‌ن)6(. گه‌نجان و الوان زۆر زوو له گه‌ڵ سه‌رده‌م خۆیان ده‌گونجێنن و زوو زوو گۆڕانیان به‌سه‌ردا دێ و هه‌روه‌ها الو
هه‌ر ب ه سروشتی خۆی به‌رده‌وام ل ه گه‌ڵ گۆرانكاریه‌كان ده‌كه‌وێ .لێره‌دا گه‌نجان و الوان خۆیان به‌دوور ده‌گرن لهو حیزبانه‌و له نیهایه‌تیش دا خۆیان ل ه كاری سیاسی به‌دوور ده‌گرن. هه‌روه‌ها نه‌گۆڕانی حیزب ل ه رێبه‌ری دا كاتێك ك ه كه‌سه قه‌دیمیه‌كان خۆیان ب ه خاوه‌ن ئه‌زموون ده‌زانن و وای ده‌بینن ك ه كاتێك چینی تازه ل ه
11
NO: 38, 39 October 2010
www.lawan.com
ئاستی رێبه‌ری دا وه‌رگرن كارێكی خه‌راپ ه و ته‌ندروستی هزری و كرده‌كی بزووتنه‌وه ده‌خات ه مه‌ترسیه‌وه، به‌م وێنایه ،خۆیان له‌گه‌ڵ كێشه‌یه‌كی گه‌وره‌تر به‌ره‌و ڕوو ده‌كه‌نه‌وه ئه‌ویش بریتییه ل ه جێگرتنی ریزی دوهه‌م و سێهه‌می تاكه‌كانی رێكخستن ل ه حاله‌تی بێ هیوایی و نایۆمێدی دا. ئه‌م حاڵه‌ت ه هێزی چاالكانی پێشڕه‌و ل ه درێژه‌دان ب ه كاره‌كه‌یان ده‌گرێ.
له‌به‌ر ئه‌وه‌ی ك ه ب ه ته‌نیایی هێزی پێویستیان بۆ به‌رده‌وامی بزوتنه‌و‌ه نی ه و یان بەو هۆیەوە کە بیری ئه‌وان توانای په‌سه‌ند كردنی چاوه‌دێری و زاڵ بوونیان به‌سه‌ر بارودۆخی نوێ دا نیه یان هێزی ئه‌وه‌یان نی ه كه له‌سه‌ر بنه‌مای چوونه نێو ئه‌زموونێكی چاوه‌ڕوان نه‌كراویان له رووی بارودۆخ ه ناجێگیر و بگۆڕه‌كان ،هه‌نگاو هه‌ڵێننه‌وه ،چونکە ك ه ئه‌وان كه‌سی
پێویستی وایان نی ه كه توانایی وه‌ها ئه‌زموونێكی هه‌بێ)7(. 3ـ گرینگی نه‌دانی ده‌سه‌اڵت به الوان: چ كه‌سێك ئاماده‌ی ه ل ه سیستمێك و حیزبێك دا ك ه هیچ ئیمكانێكی هه‌ڵبژاردن و هه‌ڵبژێران بوونی نیه ،به‌ڵكوو ته‌نیا ئه‌و كارانه‌ی ك ه «پێویستن» كه ده‌بی ئه‌نجام بدرێن، چاالك بێ )8(.ده‌سه‌اڵت ب ه گشتی و پارت و رێكخراوه سیاسیه‌كان به تایبەتی وا راهاتوون كه وه‌ك ئامراز بۆ هێنان ه دی و گه‌یشتن به ئامانجه‌كانیان كه‌ڵك له الوان و گه‌نجان وه‌رگرن ،قۆناغی الوایش قۆناغی جووڵه‌و چاالكی ه ك ه له‌ودا الو له ئامانجێك ده‌گه‌رێ ك ه ده‌بێ الیه‌نگری لێبكات و ب ه دوای كۆمه‌ڵگایه‌كدایه ك ه پێوه‌ی پێوه‌ست بێ پێویستی پێی بێ و به‌دوای ئامرازگه‌لێكه‌وه‌یه ك ه رێگاكه‌ی پێ دیاری بكا و كاتێك ده‌سه‌اڵت ناتوانێ كێشه‌كانی الوان چاره‌سه‌ر بكات و هه‌ر وه‌كوو ئامراز كه‌ڵك ل ه الوان وه‌رده‌گرێ ،الوانیش ئه‌وه‌یان پێ پەسن ناكرێ و لێره‌دا تێروانینێكی وایان تێدا دروست ده‌بێ ك ه خۆ له سیاسه‌ت به‌دوور بگرن و هه‌وڵ نه‌ده‌ن ك ه بچن ه نێو ده‌سه‌اڵته‌وه و ب ه چاوێكی ره‌ش چاو له ده‌سه‌اڵت به گشتی و حیزب به تایبه‌تی بكه‌ن. ئه‌وه‌ش زۆرتر خۆی له سیستم ه دیكتاتۆڕ و نا دێموكڕاتیكه‌كاندا ده‌بینێته‌وه ئه‌و جۆره سیستمانه‌ش زیاتر یه‌ك حیزب ده‌سه‌اڵتی ره‌های ههیه و هیچ حیزبێكی دیك ه مافی چاالكی نی ه له‌م سیستمانه‌دا ته‌واوی ده‌سه‌اڵت
Lawan
www.lawan.com
ژمارە ٣٩ ، ٣٨ڕەزبەری ٢٧١٠ی کوردی ()١٣٨٩
12
ل ه ده‌ستی تاقمێك یان كه‌سێك دا كۆ ده‌بێته‌وه‌و ئه‌و كه‌س ه وه‌ك بوتی لێ دێ و ب ه هیچ شێوه‌یه‌ك ئاماده نی ه ده‌سه‌اڵته‌كه‌ی بدات ه ده‌ست كه‌سێكی دیكه ته‌نیا له كاتێك دا ك ه ئه‌و كه‌س ه ل ه الیه‌ن خۆیهوه داندرابێت كه وا ل ه كۆمه‌ڵگا ده‌كه‌ن ك ه له سیاسه‌ت دوور بكهونهوه خه‌ڵكی كۆمه‌ڵگا به گشتی و گه‌نجان و الوان ب ه تایبه‌تی لهو جۆره سیستمه دا گرینگی به سیاسه‌ت ناده‌ن ،چونكه وای لێك دهدهنهوه ك ه سیاسه‌ت ته‌نیا ئامرازێك ه تایبه‌ت ب ه دیكتاتۆڕه‌كان و ئه‌وان بیره‌وه‌ریه‌كی ره‌شیان لهو سیاسه‌تمه‌داران ه هه‌ی ه كه لهو جۆره سیستمانه‌دا كار ده‌كه‌ن بۆنمون ه كاتێك لهو جۆره سیستمانه‌دا خه‌ڵك سه‌ركوت ده‌كرێ و رێز ل ه ئیراده‌ی زۆرینه ناگیردرێ و هه‌روه‌ها گرینگی ب ه تواناكانی الوان نادرێ، و رێ نادرێ ك ه الوان و گه‌نجان به‌شداری ده‌سه‌اڵت بن و ده‌سه‌اڵت ته‌نیا له الیه‌ن تاقمێك ك ه ده‌ستیان به‌سه‌ر كارو باری واڵت دا گرتووه به‌كار ده‌ه‌ێندرێ له پێناو ئامانج ه كه‌سه‌كیه‌كانیان. 5ـ گه‌نده‌ڵی و نادادپه‌روه‌ری الوان له به‌رامبه‌ر نادادپه‌روه‌ری، گه‌نده‌ڵی و پرس ه گرینگه كۆمه‌اڵیه‌تی و سیاسیه‌كان دژكرده‌و‌ه له‌خۆیان نیشان ده‌ده‌ن ئه‌گه‌ر هەنووکە الوان كه‌متر خۆ لە سیاسه‌ت ده‌ده‌ن و هۆگری نیشان دەدەن هۆی ته‌مبه‌ڵی و نه‌بوونی هۆگریان نیه ،چونك ه چاالكیه‌كانی الوان له شێوە جۆراوجۆره‌كان ك ه ل ه چوارچێوه‌ی پارت ه كالسیكه‌كاندا
ناگونجێ ،كه‌م نیه )9(.گه‌نده‌ڵی و به‌رپرس نه‌بوون و جێ به‌جێ نه‌كردنی ئه‌ركه‌كان و فه‌سادی الیه‌نه سیاسیه‌كان و ده‌سه‌اڵت ب ه گشتی پێناسه‌یه‌كی ناشیرین و نا واقعی له سیاسه‌ت نیشانی گه‌نج ده‌دا و الوی بێزار كردووه و له راستی دا گه‌نجان و الوان بۆ ئامانج گه‌لێك نزیكایه‌تی و به‌شداری الیه‌نه سیاسیه‌كان و ده‌سه‌اڵت ده‌كەن، كاتێك ئه‌و الیه‌نانه‌ش نادادپه‌روه‌رو گه‌ندڵ بن به‌رامبه‌ر به كۆمه‌ڵگا ب ه گشتی و به‌رامبه‌ر بەهره‌و تواناكانی الوان ئهوه ده‌بێته هۆكارێك كه الوان ل ه سیاسه‌ت دوور بكهونهوه( )10الوان دادپه‌روه‌رن و چاوه‌ڕوانن كه ده‌سه‌اڵت و سیاسه‌تمه‌داره‌كانیش دادپه‌روه‌ر بن و كاتێك ك ه بۆ وێن ه ده‌بینن كه‌سێكی سیاسی یان الیه‌نێكی سیاسی گه‌نده‌ڵی و نادادپه‌روه‌ری لێ ئاشكرا ده‌بێ ئه‌و گه‌ندەڵی ،كاریگه‌ری نه‌رێنی ده‌بێ له‌سه‌ر دوور كه‌وتنه‌وه‌ی الوه‌كان له سیاسه‌ت ،چونك ه ئهوه ل ه گه‌ڵ گیانی الوان ك ه خوازیاری دادپه‌روه‌رین و چاوه‌روانی وه‌ها پرسێك نین ،ئه‌وا تووشی شۆك ده‌بن. به گشتی ئه‌ركی سیاسه‌تێك ك ه ده‌یه‌ه‌وێ كۆمه‌ڵگایه‌كی دێموكڕاتیك بێنێت ه كایه‌وه و به‌رده‌وامی و گۆڕانكاری و به‌ره‌و پێش بردنی مسۆگه‌ر بكات ئه‌وه‌یه كه هه‌لی ئهوه بۆ تاكه‌كانی كۆمه‌ڵگا ل ه رووی وه‌ده‌ست هێنانی باوه‌ڕ به‌خۆبوون بره‌خسێنێ و شه‌ریك بوون و به‌شدار بوون له ده‌سه‌اڵت بێنێت ه كایهوهو ئهوه بۆ هاواڵتیان بره‌خسێنێ .ئه‌گه‌ر مرۆڤه‌كان هەست نه‌كه‌ن ك ه ده‌توانن
ل ه سیاسه‌ت دانان ،بڕیاردان به‌شدار و كاریگه‌ر بن «هێزی باو» زاڵ ده‌بێ و رێگری ل ه به‌شدار بوونی چاالكان ه و به‌رفراوان خه‌ڵك له ناكۆكی ه سیاسی و ملمالنێ كۆمه‌اڵیه‌تییەكان ده‌گرێ. ()11
سه‌رچاوه‌كان:
1ـ و .طاهر زاده .سعیده« ،تدوین سیاست جوانان» ،چاپ اول :تهران ،تابستان 1383 2ـ صالحی.سید محمد ،روز جوان ،گلبرگ فروردین ،1380ش 14 http://www.hawzah.net/ hawzah/Magazines/MagArt. 5=aspx?MagazineNumberID 46715=id&141 3ـ آشوری داریوش ،دانشنام ه سیاسی 4ـ حافظی .احمد ،سیاست چیست؟ 5ـ تعریف و مفهوم سیاست 6ـ مصطفی .سلطانی رزه‌ا ،جوانان و سیاسه‌ت 7ـ فضل الله .سید محمد موضع گیری منفی نسبت ب ه سیاست ،مصاحبە http://www.hawzah.net/ Hawzah/Magazines/MagArt. 228=id&1=aspx?LanguageID 79035=SubjectID&34 8ـ مصطفی .سلطانی رزه‌ا ،جوانان و سیاسه‌ت 9ـ سه‌رچاوه‌ی پێشوو 10ـ وه‌رچه‌رخان ،دیمان ه سه‌لمان كۆچه‌ری ،صووێژ له‌گه‌ڵ م .عوسمان جه‌عفه‌ری 11ـ مصطفی .سلطانی رزه‌ا ،جوانان و سیاسه‌ت
13
سیاسه‌ت ،پڕۆسه یا شیوازێكی وه‌رگرتنی بڕیار‌ه بۆ گرووپه‌كان. هه‌رچه‌ند باوه كه سیاسه‌ت ب ه حكوومه‌ته‌وه وابه‌ست ه بێ ،به‌اڵم سیاسه‌ت ل ه هه‌موو چاالكی‌یه‌كانی ی مرۆڤدا و ل ه دامه‌زراو‌ه ئه‌كادیم و ئایینی و بازرگانیه‌كاندا به‌دی ده‌كرێ. زانستی سیاسی بریتی ه ل ه دیراسه‌كردنی هه‌ڵس و كه‌وتی سیاسی و پشكنینی چۆنیه‌تی وه‌ده‌ست هێنان و پێڕه‌وكردنی ده‌سه‌اڵته ،بۆ وێن ه
www.lawan.com
ناسر قادرپوورـ نۆڕوێژ
سیاسه‌ت توانای سه‌پاندنی ئیراده‌ی خۆت به‌سه‌ر كه‌سێكی‌تر .تیۆری زانێك ب ه ناوی هارۆڵد السوێڵ به‌م شێوه‌ی ه پێناسه‌ی سیاسه‌تی كردووه "كێ چی وه‌ده‌ست دێنی و كه‌ی و چۆن؟ ده وڵه‌تێكی سروشتی ل ه ساڵی ١٦٥١دا تۆماس هۆبز به‌ناوبانگترین كتێبی خۆی ب ه ناوی Leviathanبه چاپ گه‌یاند و ،لهو كتێبه‌دا بۆ بیانوو هێنانه‌و‌ه بۆ هاتنه‌كایه‌ی كۆمه‌ڵگاكانی مرۆڤـ مودێلێكی په‌ره‌سه‌ندنی سه‌ره‌تایی
خسته روو .هۆبز لهو مودێله‌دا باسی له ده‌وڵه‌تێكی نایابی سروشت ده‌كرد كه تیایدا هه‌موو تاكه‌كان ب ه یه‌كسانی قازانج له سه‌رچاوه سروشتی‌یه‌كان وه‌ده‌گرن و له به‌كارهێنانی هه‌ر ئامرازێك بۆ گه‌یشتن بهو سه‌رچاوان ه ئازادن .بۆ هۆبز ده‌ركه‌وت ك ه ئه‌م جۆره رێكخستنه بووه هۆی په‌یدابوونی "شه‌ڕی هه‌مووان دژی هه‌مووان" یاخود ب ه التینی "bellum omnium ."contra omnesجگ ه له‌وه‌ش بۆی ده‌ركه‌وت ك ه پیاوان لهو NO: 38, 39 October 2010
Lawan
www.lawan.com
ژمارە ٣٩ ، ٣٨ڕەزبەری ٢٧١٠ی کوردی ()١٣٨٩
14
حاڵه‌ته‌دا ده‌چن ه نێو حاڵه‌تێكی گرێ به‌ستی كۆمه‌اڵیه‌تی و ده‌ستبه‌رداری مافی ره‌های خۆیان بۆ هه‌ندێ جۆری پاراستن ده‌بن .ل ه كاتێكدا وادیاره كه هه‌ره‌مه‌كانی زاڵ بوون و هاوكاری كۆمه‌اڵیه‌تی بۆ سه‌رده‌می به‌ر له هاتنه‌كایه‌ی كۆمه‌ڵگه‌كانی مرۆڤـ دهگهڕێتهوه .مودێلی هۆبز لۆژیكی هێنانه‌كایه‌ی كۆمه‌ڵگه‌ی مرۆڤـ پیشان ده‌دات. مێژوو ڤی جی گالید ئه‌و گۆڕانكاریه‌ی ك ه به‌سه‌ر مرۆڤـ كۆمه‌ڵگه‌ی ك ه له ده‌وروبه‌ری ساڵی شه‌ش هه‌زار پێش زایین هات شۆرشی ب ه شا ر ستا نی ناو ده‌بات. ل ه یه‌كێ رووخساره‌كانی ئه‌م جۆره نوێیه‌ی شارستانیه‌ت به دامه‌زراوه‌كردنی چینایه‌تی كۆمه‌اڵیه‌تی و پیشه ناكشت و كاڵی¬یه‌كان (له‌وانه پیاوانی ئایین و پارێزه‌ران) و باج سه‌ندن و نووسین ه ك ه هه‌موویان پێویستیان ب ه بوونی شوێنێكی پڕ له دانیشتوانه یاخود شاره‌كانه. وشه‌ی سیاسه‌ت ( )politicsل ه وشه‌ی یوونانی ( )polisسه‌رچاوه‌ی گرتووه .سیاسه‌تی بازرگانی و ئایینی و ئه‌كادیمیی و هه‌موو جۆره ساسه‌تێكیتر ـــ به تایبه‌تی ئه‌وانه‌ی
به‌ده‌ست كه‌م سه‌رچاوه‌ییه‌وه ده‌ناڵێنن ـــ هه‌ره‌مێكی زاڵ بوون له‌خۆیان ده‌گرن، كه‌وات ه سیاسه‌تن .زۆر جار سیاسه‌ت له‌رووی په‌یوه‌ندی‌یه‌و‌ه ب ه به‌ڕێوه‌بردنی حكوومه‌ته‌كان ده‌وترێ .كۆنترین شێوه‌ی حكوومه‌ت شێوه‌ی رێكخراوی خێڵه‌كی بوو .حوكمی پاشایه‌تی میراتگری حوكمی گهوره پیاوانی خێل بوو و سیسته‌مێكی فیو د ا ڵ
وه‌ك رێكخستنێك كه تیایدا تاك ه خێزانێك كۆنترۆڵی كاروباره سیاسی‌یه‌كانی ی ده‌كرد .كه‌واته مێژووی گرووپێك سیسته‌می پاشایه‌تی بۆ پێنج هه‌زار ساڵ له‌مه‌وبه‌ر دهگهڕێتهوه كه به‌رده‌وام به‌شێوه‌یه‌ك له شێوه‌كان ههبووه. هێزی سیاسی رسته به‌ناوبانگه‌كه‌ی ساموێل گۆمپه‌رز "دۆسته‌كانت خه‌اڵت بك ه و دوژمنه‌كانت سزا بده" باس له دوو
جۆر له پێنج جۆره‌كه‌ی هێز ده‌كات ك ه زانایانی ده‌روون ناسی كۆمه‌اڵیه‌تی باسیان لێو‌ه ده‌كه‌ن ،یاخود با بڵێین incentive هانده‌ر هێزی ( powerده‌سه‌اڵتی خه‌اڵت كردن) و هێزی خورتی coercive ( powerده‌سه‌اڵتی سزادان). هه‌رسێ هێزه‌كه‌ی‌تریش له‌م دووان ه هه‌ڵ ده‌قوڵێن .هێزی شه‌رعیانه، هێزی پۆلیس یاخود ناوبژیوان ،ئه‌و ده‌سه‌اڵته‌ی ه كه ب ه تاكێك به‌خشراوه‌و بهو پێی ه ده‌توانێ پێوه‌ری هه‌ڵس و كه‌وته‌كان بسه‌پێنێ .هێزی شه‌رعیانه له هێزی خورتی ئه‌چێ به‌وه‌ی كه هه‌ڵس و كه‌وتی نابه‌جێ ب ه غه‌رام ه یاخود سزایه‌كی‌تر سزا ده‌دات .هێزی ناوبژیوان، هێزێك ه ب ه كه‌سانێك ده‌به‌خشرێ له‌به‌ر چاكی‌یان یاخود ده‌ستكه‌وته‌كانیان یاخود تێركردنی هه‌ڵوێسته‌كانیان. حه‌زی هه‌ست كردن به وێك چوون له‌گه‌ڵ ناودارێك یا قاره‌مانێك ئهوه خه‌اڵتی ملكه‌چ بوونه .هێزی پسپۆر ،هێزێك ه ل ه خوێندن یا ئه‌زموونه‌وه سه‌رچاوه‌ی گرتووه .زۆر جار جێ¬به‌جێ كردنی رێنماییه‌كانی راهێنه‌رێكی ب ه ئه‌زموون سه‌ركه‌وتنی ی لێ به‌رهه‌م دێ وه‌ك خه‌اڵت .هێز پسپۆڕان ب ه بارودۆخه‌كانه‌وه به‌ستراوه، چونكه نه‌شته‌رگه‌رێكی مێشك ناتوانێ بۆڕیه‌كانی ئاوی ماڵه‌كه‌ت بۆ چاك بكاتهوه.
15
مستەفا مەعرووفی: ئه‌من پێم وای ه له‌م قۆناغه‌دا تا نهتهوه ی كورد ب ه ئازاد یو مافه‌كان ی ده‌گا ،الو ی كورد ئه‌ركی سه‌ر شانیه‌ت ی كار ی سیاس ی بكا ی الوان و سیاسەت لە وت وێژ گۆڤاری الوان له‌گه‌ڵ به‌رێز “مسته‌فامه‌عرووفی” ی سكرتێری پێشووی یه‌كیه‌تی الوان ی ی ناوه‌ند ی كومیته و ئه‌ندام “حدك’’ www.lawan.com
دیمانە :عه‌بدوڵاڵ عه‌بدوڵاڵپوور
الوان :كاك مسته‌فا ده‌كرێ وه‌ك یه‌كه‌م پرسیار پێمان بڵێی الو كێیه و سیاسه‌ت مانانی چیه؟ مسته‌فا مه‌عرووفی :الویه‌تی به‌ر له هه‌موو شتێك بریتییه له قۆناغێكی ته‌مه‌نی مرۆڤ .ئه‌و قۆناغه دوای قۆناغی مێرمنداڵی كه تا 18ساڵیه ،ده‌ست پێ ده‌كا .مرۆڤ تا ته‌مه‌نی 18ساڵی له رووی قانوونیه‌وه به‌ر پرسیار نیه و پێویستیی به سه‌رپه‌رسته .به‌اڵم لهو ته‌مه‌نه به‌ره‌و ژوور ته‌واوی به‌رپرسایه‌تی‌یه قانوونی‌یه‌كانی له‌سه‌ره‌‌و له به‌رامبه‌ر كارو كرده‌وه‌كانی دا وه‌اڵمده‌ره‌‌و بۆخۆی له باره‌ی خۆیدا ده‌توانێ بڕیار بدا‌و ئه‌و قۆناغه تا 30ساڵی ده‌خایه‌نێ. رای دیكه‌ش له باره‌ی ئه‌و قۆناغه‌وه ههیه كه پێی وایه له 14ساڵی‌یه‌وه قۆناغی الوه‌تی ده‌ست پێ ده‌كا‌و ته‌نانه‌ت رای وا ههیه كه تا ته‌مه‌نی 40ساڵی به قۆناغی الویه‌تی ده‌زانێ. لهو قۆناغه‌دا تایبه‌تمه‌ندی‌یه جیسمی و ده‌روونی‌یه‌كانی مرۆڤ گه‌شه ده‌كه‌ن و كامڵ ده‌بن و ئه‌و قۆناغه NO: 38, 39 October 2010
Lawan
www.lawan.com
ژمارە ٣٩ ، ٣٨ڕەزبەری ٢٧١٠ی کوردی ()١٣٨٩
16
قۆناغی بنیاتنان و جێگیربوونی كه‌ساسه‌تیی مرۆڤه له رووی جیسم و تا ڕاده‌یه‌كی زۆریش له رووی ده‌روونی‌یه‌وه. به‌رهه‌ر حاڵ ئه‌و قۆناغه له ناوچه‌یه‌كی جیهان بۆ ناوچه‌یه‌ك جیاوازه .چونكه به پێی ژینگه‌ی جوغرافیایی و به پێی ئاو و هه‌وا هه‌ڵدانی مرۆڤیش جیاوازه ،ته‌نانه‌ت له رووی نه‌ژاد‌و ره‌گه‌زیشه‌وه جیاوازه ،نه‌ژادی وایه جیسمیان پان و پۆڕتر‌و درشتتره له نه‌ژادێكی دیكه ،یان له رووی جینسه‌وه كچ له كوڕ زووتر هه‌ڵ ده‌دا .به‌اڵم ئه‌و قۆناغهی له سهرهوه باسی كرا نێونجی له‌به‌ر چاو گرتوه. جگه له‌وانه‌ش الویه‌تی هه‌ر به ته‌نیا ته‌مه‌ن ناگرێته‌وه ،به‌ڵكوو هێندێك تایبه‌تمه‌ندی لهو قۆناغهی ته‌مه‌نی مرۆڤ دا هه‌ن كه له قۆناغه‌كانی دیكه‌ی ته‌مه‌نی مرۆڤ دا كه‌متر به‌دی ده‌كرێن .نه‌حه‌جمین و جم و جۆل و چاالكیی زۆر ،بێ باكی، ئه‌وین‌و سه‌ودا سه‌ری ،ئۆگریی له راده‌به‌ده‌ر بهو دیاردانه‌ی بۆخۆی به‌دڵنی ،خه‌ون‌و ئارهزوو...هتد ،ئه‌و تایبه‌تمه‌ندیانه له ته‌مه‌نی الوه‌تیی مرۆڤ دا له لوتكه دان .جارێكی فه‌رمانده‌یه‌كی هێزی ده‌ریایی ئه‌مریكا له رۆژهه‌اڵتی دوور له نامه‌یه‌ك دا بۆ هاوڕێیه‌كی باسی الویه‌تی ده‌كا كه زۆری سه‌رنج راكێشام .ئه‌و لهو نامه‌یه‌دا ده‌نووسێ:
مستەفا مەعرووفی:
“به پله‌ی یه‌كه‌م ئامانجی سه‌ره‌كیی سیاسه‌ت بریتی‌یە له چۆنیه‌تیی بەڕێوەبردنی ئیداره‌ی واڵت و خزمه‌ت کردن به كۆمه‌ڵ .به پله‌ی دووه‌م وه‌ده‌ست هێنانی ده‌سه‌اڵت له رێگه‌ی راكێشانی پشتیوانیی زۆرینه‌ی خه‌ڵك بۆ ئه‌وه‌ی بتوانی به‌رنامه سیاسییه‌كانت به‌ڕێوه‌به‌ری” الویه‌تی كاری به ته‌مه‌ن و چرچ و لۆچیی پێستی مرۆڤه‌وه نیه، مادام مرۆڤ دڵی پڕه له ئه‌وین، بزۆز و سه‌ر زیندوویه ،با ته‌مه‌نی له‌سه‌ره‌وه‌ش بێ ،الوه ،بهو راده‌یه‌ی
ترس و ناهومێدی و وه‌ڕه‌زی رووت تێ ده‌كا ،پیری و بهو راده‌یه‌ش هیوادار و گه‌ش بینی ،الوی. به‌اڵم له باره‌ی مانای سیاسهتهوه: دیاره من ئیزن به خۆم ناده‌م سیاسه‌ت پێناسه بكه‌م و زانا و بیرمه‌نده‌كان پێناسه‌ی جۆراوجۆریان بۆ سیاسه‌ت كردوه .هێندێك ده‌ڵێن سیاسه‌ت هونه‌ری مومكینه ،واته له‌گه‌ڵ ئه‌و شتانه‌ی ئیمكانیان ههیه ،یان ده‌گونجێن سه‌روكاری ههیه نه‌ك له‌گه‌ڵ خه‌یاڵ و شتی ناواقعی .ئه‌وه‌ش روانگه‌یه‌كی واقیعگه‌رایانه‌یه بۆ سیاسه‌ت. پێناسه‌ی دیكه ئه‌وه‌یه سیاسه‌ت به چۆنیه‌تیی به‌ڕێوه‌بردنی واڵت ده‌زانێ .پێناسه‌كه‌ی هه‌رچیه‌ك بێ سیاسه‌ت زانسته‌‌و وه‌ك هه‌ر زانستێك چ به تیئۆری و چ به ئه‌زموون بۆ فێربوون ده‌بێ .شاره‌زایی سیاسی له‌گه‌ڵ كاری سیاسی هه‌میشه پێكهوه نین .ئهوه بهو مانایه‌یه كه نه‌هه‌موو شاره‌زایه‌كی سیاسی كاری سیاسی ده‌كا و نه هه‌موو ئه‌وانه‌ی كاری سیاسی ده‌كه‌ن شاره‌زای سیاسه‌تن .ئه‌من وا له سیاسه‌ت ده‌گه‌م و واشم قبووڵه كه ،واته ده‌سه‌اڵت پێوهندیی راسته‌وخۆی به ڕاده‌ی پشتیوانیی خه‌ڵكه‌وه هه‌بێ نه‌ك توانای نیزامی و زه‌بر و زه‌نگ .ئه‌و بۆچوونه‌م زۆر قه‌بووڵه كه ده‌ڵێ ئه‌و ده‌وڵه‌تانه‌ی پشتیوانیی خه‌ڵكیان له پشت نیه ،به‌اڵم له سوپا
17
مستەفا مەعرووفی:
كورد توانا‌و ی ی خۆ ئێنێڕژی ی دیفاع‌و سه‌رف ی خۆی‌كردو ه پاراستن ی خۆ پێ و ئیمكان گه‌یاندن‌و خۆ ی په‌روه‌رده‌كردن نه‌بووه
نه‌كه‌م .به‌اڵم كه به بنه‌ماڵه‌وه هاتینه په‌نا حیزبی دێموكڕاتی كوردستان، ورده ورده كاری حیزبایه‌تیشم كرد و ئه‌و عه‌القه‌‌و ئۆگرییه‌ی پێشووم بوو به هه‌وێنی تێكۆشانی سیاسیم. له‌گه‌ل گۆڤاری "الوان" وت و وێژ ده‌كه‌م و به جێیه وه‌بیر بێنمه‌وه كه یهكیهتیی الوان و ئه‌م گۆڤاره له رابردوو و له ئه‌زموونی كاری سینفی‌‌و سیاسیم دا قوتابخانه‌یه‌كی زۆر به نرخ بوون بۆ من .هیوادارم رۆژێك نه‌ته‌وه‌ی كورد به جێگه‌یه‌ك بگا كه الوه‌كانی بۆخۆیان بڕیار
NO: 38, 39 October 2010
www.lawan.com
چه‌ك و چۆڵ دا زۆر به توانان، ئه‌وانه ده‌وڵه‌تانی الوازن .ئه‌مه بۆ حیزبێكی سیاسییش هه‌ر وایه .بهو راده‌یه‌ی حیزبێكی سیاسی ده‌توانێ سه‌رنجی كۆمه‌اڵنی خه‌ڵك بۆالی خۆی و به‌رنامه سیاسی‌یه‌كانی راكێشێ ،بهو راده‌یه‌ش به هێزه. الوان :وه‌ك ئاگادارین به‌رێزتان هه‌ر له سه‌رده‌می الوه‌تی‌یه‌وه كاری سیاسیتان كردوه‌‌و تا ئێستاش به‌رده‌وامن چۆن بوو كه ئێوه ئاوا ده‌ستان دایه كاری سیاسی ،ئاخۆ پێویست ده‌كا كه الوی كورد هه‌ر له سه‌رده‌می الوه‌تی‌یه‌وه خه‌ریكی كاری سیاسی بێ؟ مسته‌فا مه‌عرووفی :هه‌تا ته‌مه‌نی 20 ساڵی هیچ چه‌شنه كارێكی سیاسیم نه‌كردوه .به‌اڵم ئۆگرییه‌كی سه‌یرم به حیزبی دێموكراتی كوردستانه‌وه هه‌بوو .گوێگری سابیتی رادیۆی ده‌نگی كوردستان بووم .وتاری د. قاسملووی نه‌مر ههبووه لهو رادیۆیه باڵو بۆته‌وه ،زه‌بتم كردوه‌‌و وه‌ك شێعر، بێ ئه‌وه‌ی بڕگه‌یه‌كی كه‌م یان زیاد بێ ،له‌به‌رم كردوه. نامه‌وێ منه‌ت له‌سه‌ر خه‌ڵكی بكه‌م و بڵێم هه‌ر له ته‌مه‌نی الوه‌تی‌یه‌وه هه‌ستی شۆڕشگێڕانه‌م ههبووه و بڕیارم داوه ده‌ست به خه‌بات بكه‌م. نا ،زۆر سادقانه عه‌رزتان ده‌كه‌م ئه‌گه‌ر بابم پێشمه‌رگه نه‌بووایه و بنه‌ماڵه‌كه‌مان نه‌هاتبا په‌نا بابم، ره‌نگ بوو قه‌ت كاری سیاسی
بده‌ن كه كاری سیاسی ده‌كه‌ن یان نا ،ئێستا الوی كورد وه‌ك ئه‌ندامێك له نه‌ته‌وه‌ی كورد هه‌ر كه چاوی كردوه له‌گه‌ڵ سته‌می نه‌ته‌وایه‌تی به هه‌موو الیه‌نه‌كانیه‌وه به‌ره‌و ڕوو ده‌بێ ،بیهه‌وێ و نه‌یهه‌وێ ،بزانێ یان نه‌زانێ ،قوربانیی سته‌می سیاسی‌یه و ئه‌گه‌ر كاریشی به سیاسه‌ت نه‌بێ ،سیاسه‌ت كاری پێیه ،سیاسه‌ت چاره‌نووسه‌كه‌ی دیاری ده‌كا .به‌اڵم له واڵتێكی ئازاد‌و دێموكڕاتیكدا فه‌زایه‌كی زۆر ههیه كه الو به دوور له سیاسه‌ت بژی ئه‌گه‌ر بۆخۆی بیهه‌وێ. ئه‌من پێم وایه له‌م قۆناغه‌دا تا نه‌ته‌وه‌ی كورد به ئازادی و مافه‌كانی ده‌گا ،الوی كورد ئه‌ركی سه‌ر شانیه‌تی كاری سیاسی بكا. ئهوه ئه‌ركێكی مێژوویی‌یه بۆ ئه‌وه‌ی نه‌سڵی الو له داهاتوودا ناچار نه‌بێ كاری سیاسی بكا و به الوه‌تیی خۆشی رابگا. الوان :به بڕوای تۆ بۆچی به‌شێكی به‌رچاو له الوان خۆیان به‌دوور ده‌گرن له كاری سیاسی و یان ده‌توانین بڵێین بۆچی الوان ڕقیان له سیاسه‌ت ده‌بێته‌وه؟ مسته‌فا مه‌عرووفی :ئهوه هه‌موو الوێك ناگرێته‌وه ،لهو خۆپێشاندان و رێ پێوانانه‌ی چه‌ند ساڵێكه له ئێران و كوردستان له ژێر زه‌بر و زه‌نگی هێزه‌كانی كۆماری ئیسالمی دا بهڕێوه ده‌چن ،حه‌شیمه‌تی الو
Lawan
www.lawan.com
ژمارە ٣٩ ، ٣٨ڕەزبەری ٢٧١٠ی کوردی ()١٣٨٩
18
هێزی سه‌ره‌كی پێك دێنێ .به‌اڵم ئه‌و به‌شه‌ی كه ره‌نگه رقیان له سیاسه‌ت بێته‌وه له‌به‌ر ئه‌وه‌یه كه له واڵتی ئێمه‌دا هه‌زینه‌ی كاری سیاسی قورسه .ئه‌شكه‌نجه و ته‌نانه‌ت ده‌ست درێژیی سێكسی بۆ سه‌ر زیندانیانی سیاسی وێنه‌یه‌كی ترسناك له‌به‌ر چاوی ئه‌وان له سیاسه‌ت ده‌خاته روو .ئامانجی كۆماری ئیسالمیش هه‌ر ئه‌وه‌یه الوان كه ئه‌و رێژیمه‌یان قه‌بووڵ نیه ،نه‌یه‌نه مه‌یدانی سیاسه‌ت و چاوترسێنیان بكا .به‌هه‌ر حاڵ ئه‌م سیاسه‌ته بۆ ماوه‌یه‌ك شوێن له‌سه‌ر هێندێك كه‌س داده‌نێ ،به‌اڵم بۆ هه‌میشه له‌سه‌ر هه‌موو كه‌س، نه‌خێر. الوان :زۆر جار دیومانه كورد له كاری سیاسی دا كه‌می هێناوه یان ده‌توانین بڵێین كه سه‌ركه‌وتوو نه‌بووه! ڕای تۆ لهو بارهوه چیه؟ مسته‌فا مه‌عرووفی :ئهوه له رابردوودا تا راده‌یه‌ك وا بووه ،به‌اڵم به خۆشییهوه ئێستا كورد لهو مه‌یدانه‌دا به باشی ده‌توانێ یاری بكا .كورد كه واڵتی خۆی نه‌بووه‌‌و به‌رده‌وام له ژێر سته‌می نه‌ته‌وایه‌تی دابووه، توانا و ئێنێرژیی خۆی سه‌رفی دیفاع و پاراستنی خۆی كردوه‌‌و ئیمكانی خۆ پێ‌گه‌یاندن و خۆ په‌روه‌رده‌كردنی نه‌بووه .به‌اڵم ئێستا كادر و كه‌سایه‌تیی پێ‌گه‌یشتوو و خاوه‌ن ئه‌زموونی زۆرن .ئه‌گه‌ر
مستەفا مەعرووفی:
“له واڵتی ئێمه‌دا هه‌زینه‌ی كار ی سیاسی قورسه. ئه‌شكه‌نجه و ته‌نانه‌ت د هست درێژیی سێكسی بۆ سه‌ر زیندانیانی سیاسی وێنه‌یه‌كی ترسناك له‌به‌ر چاو ی الوان له سیاسه‌ت د ه‌خاته روو”
له هه‌موو بواره‌كانیش دا جارێ سه‌ركه‌وتنی وه‌ده‌ست نه‌هێناوه له رووی نائاگاهییه‌وه نیه ،له رووی بێ ده‌ره‌تانی و گه‌له كۆمه‌گیی دوژمنه‌كانیه‌تی. الوان :پێتان وانیه كه حیزبه رۆژهه‌اڵتیه‌كان له سه‌رنج راكێشان و هاندانی الوان به مه‌به‌ستی كاری سیاسی و هاتنه نێو دنیای
سیاسهتهوه كه‌م ته‌رخه‌م بوون؟ مسته‌فا مه‌عرووفی :وه‌ك عه‌رزم كردن هه‌زینه‌ی كاری سیاسی له ئێران قورسه .مه‌سه‌له‌ن ،ئه‌من ناڵێم كورد له توركیه به مافه‌كانی گه‌یشتوه‌‌و ئازاده ،نه‌خێر بهداخهوه جارێ ماویه‌تی ،به‌اڵم ئه‌و كاره‌ی الوی كورد له توركیه بۆ ده‌ربڕینی ئێعتراز ده‌یكا ،ئه‌گه‌ر له ئێران بیكا ،گومانی تێدا نیه ده‌كوژرێ. كه‌وابوو حیزبه‌كانی رۆژهه‌اڵت ناچارن زۆر به نهێنی الوه‌كان رێك بخه‌ن و الوه‌كانیش به نهێنی كاره سیاسی‌یه‌كانیان بكه‌ن كه ئه‌مه‌ش زۆر له دنیای ته‌بلیغات و راگه‌یاندن دا به‌ر چاو نیه .ده‌نا هه‌روه‌ك دیتوومانه له بچووكترین ده‌رفه‌ت دا الوانی رۆژهه‌اڵتی كوردستان خۆیان نیشان داوهو نموونه‌ش زۆره. هاندانی الوان بۆ كاری سیاسی كه‌مته‌رخه‌میی به پێوهندیی حیزبه‌كانه‌وه نیه ،به‌ڵكوو پێوهندیی به راده‌ی تواناكانیان لهو كاره‌دا ههیه. الوان :سپاسی به‌رێزت ده‌كه‌ین بۆ ئه‌وه‌ی كه واڵمی پرسیاره‌كانی ئێمه‌ت دایهوه؟ مسته‌فا مه‌عرووفی :ئه‌منیش سوپاسی ئێوه ده‌كه‌م هیوام سه‌ركه‌وتنی هه‌رچی زیاتری یهكیهتیی الوانی دێموكڕاتی رۆژهه‌اڵتی كوردستان و گۆڤاری خۆشه‌ویستی "الوان"ه.
19
www.lawan.com
ی خوڵقێنه‌ر‌و سیاسیانی روخێنه‌ر الوان وریا ساڵح زاده توێژی الو ئه‌و توێژه‌ی ه ك ه ل ه ی دا بیر و ڕاو هه‌ست ته‌مه‌نی خۆ ی ههیه ،هه‌ر و بۆچوونێكی جیاواز ئه‌و هه‌ست و بۆچوونه جیاوازه‌ش وا ی ده‌كات ب ه تێڕوانین‌و لێك دانه‌وه‌یه‌ك جیاواز له پرسه‌كان بڕوانێ و ی سه‌رده‌میانه بۆ هه‌ڵسه‌نگاندنێك ی بابه‌ته‌كان بكا .بۆ لێك جیا كردنهوه
ی ی غه‌یری خۆ ی الو و هێز هێز ی ده‌ست نیشان بكه‌ین ك ه ده‌توانین وا ی هێزی الو هه‌ڵگری حه‌زو خه‌ونه‌كان ی ك ه ی خۆ داهاتووه‌‌و هێزی غه‌یر ی ئه‌رشیڤێك ی پیر هه‌ڵگر ده‌كات ه هێز ل ه مێژووه‌‌و شانازی به ڕابردوویه‌و‌ه ده‌كات‌و ل ه داهاتوو ده‌ترسێ ،چونك ه خۆی لهوێدا نادۆزێته‌وه.
له‌م بابه‌ته‌دا مه‌به‌ست ل ه الو یاخود گه‌نج ته‌مه‌نی الو یان ی گه‌نج نی ه و ته‌نیا ژیان و داهێنان ی سه‌رده‌میانه‌یه كه له‌گه ڵ جیهان مۆدێڕن دا بگونجێت .كاتێك ل ه ی ورد ده‌بیه‌و‌ه واڵتانی رۆژهه‌اڵت ی ی الو به‌رده‌وام وه‌كوو ئامرازێك هێز ی به‌رژه‌وه‌ندی خواز‌و هه‌لێك بۆ وه‌رگرتن NO: 38, 39 October 2010
Lawan
www.lawan.com
ژمارە ٣٩ ، ٣٨ڕەزبەری ٢٧١٠ی کوردی ()١٣٨٩
20
ی ده‌سه‌اڵت و بیری شه‌ڕانگێز ی ده‌سه‌اڵتداران به‌كار هاتووه .هێز ی ئه‌زموونێكی ئه‌تۆ نیه، الو خاوه‌ن به‌اڵم ئه‌مه‌ش مانای ئهوه نیه ك ه ل ه ی به‌رده‌م كێش ه‌و كۆسپ‌و ته‌گه‌ره‌كان ێ و ژیان دا ده‌سته‌وه‌ستان راده‌وه‌ست له‌هه‌مبه‌ر چه‌وساندنه‌وه‌ی دا خه‌بات ی نه‌كا ،چونك ه الوان هه‌ڵگری گیان ی و كۆڵ نه‌دان و خۆراگرن به‌رگر و زۆر ب ه ئه‌سته‌م تێك ده‌شكێن. ی سه‌رهه‌ڵدان ه جه‌ماوه‌ری و زۆربه فیكری¬یه‌كان له جیهاندا دژ ب ه ی و دواكه‌وتوویی و كۆنه‌په‌ره‌ست ی تۆتالیتێر ده‌سه‌اڵت له الیه‌ن الوانهوه تیۆریزه‌و پڕاكتیز‌ه ی كراوه‌و به‌رنامه ی ئێستا‌و داهاتوو خۆیان ده‌ست نیشان كردووهو هه‌وڵیان ی بۆ چه‌سپاندن خواست و ئاره‌زوو‌ه سه‌ر د ه‌میه‌كا ن ی داوه ،به‌اڵم زۆر نه‌خایاندووه ك ه ی هه‌ڵپه‌ره‌ست الیه‌ن به‌سه‌ر ی ده‌ست گشت ده‌ستكه‌وت ه ناوازه‌كان دا گرتووه‌و ئه‌م هێزه بزۆز و ئازایه وه‌ك گوێ ڕایه‌ڵێك مامه‌ڵه‌ی له‌گه ڵ كراوه‌و له پێشه‌نگی سه‌ركردایه‌تی واڵت و ی په‌ڕاوێز خراوه‌‌و دوور ی سیاس به‌شدار ی خراوه‌ته‌وه ،بۆ وێن ه ئه‌گه‌ر سه‌یر ی واڵتێكی وه‌ك ئێران ده‌سه‌اڵتداران ی پیری په‌ك ێ ل ه گه ڵ هێزێك ده‌كر
ی ی خاوه‌ن ئه‌زموونی سه‌رده‌م كه‌وتوو خۆی رووبه‌ڕوو ده‌بێته‌وه كه ن ه ئێستا ی خۆش ده‌وێ. ێو ن ه داهاتوو ده‌ناس یو ێ ئیراده‌یی ده‌ژ یو ب به خامۆش ی ێ هیواش ده‌م ێ ئیراده‌و ب هێزی ب كۆڵه و هیچی پێ ناكرێ .له‌هه‌مان ی كاتیشدا خاوه‌نی فكرێكه كه له روو داهێنانه‌و‌ه به‌شێكی زۆر كه‌می بۆ ی به‌كار ی خۆ ی نه‌وه‌كانی دوا داهاتوو دێت ،به‌اڵم هه‌ر ئه‌و نه‌وه‌ی ه ناچاره ب ه ی فكرێك ك ه ی كردن و بره‌و پێدان پێڕه‌و به ته‌واو مانا دژی ئارهزوو و ویست و خولیاكانیه‌تی ،ئه‌گه‌ر ئه‌م نه‌وه‌یه‌ش
پێچه‌وانه‌ی ئه‌م ڕه‌وت ه كۆنه بجووڵێ، ئه‌وا ئه‌م هێزه ئاژاوه‌گێڕ و تێكده‌ر‌و ته‌نانه‌ت هه‌ندێ جاریش ب ه شه‌ڕكه‌ر دژی خوا تۆمه‌تبار ده‌كرێ. به باوه‌ڕی من ل ه كۆمه‌ڵگای ئێران ی ههره گه‌وره‌ی ده‌سه‌اڵت دا كێشه ی داران دانپێدانانه بهو هێزه خرۆشاوه
ی ك ه 32ساڵ له‌مه‌وبه‌ر شۆڕش ی ئێرانیان هێنایه كایهوهو گه‌الن ی شاهه‌نشاهیان ی خۆپه‌ره‌ست ده‌سه‌اڵت تێك شكاند ،دان پێدانه‌هێنان ه بهو ی 8 ی ك ه بۆ ماوه هێزه فیداكاره ی ده‌سه‌اڵتی هێرش ی هه‌ڵه ساڵ باج ی تازه پێ ی كۆمار به‌ر‌و تۆقێنه‌ر ی ئیسالمیان دایهوه ب ه گه‌یشتوو ی خۆیان سنووره‌كانیان پاراست‌و خوێن سه‌روه‌ریان گه‌ڕانده‌وه ،هێزی پیرو كۆن ێو پارێز ئه‌گه‌ر هه‌روا دووره په‌رێز ب ی الوان رانه‌گرێت، ێ بۆ ویسته‌كان گو ێ ی میلله‌ت ده‌دۆڕێن سۆز‌و خۆشه‌ویست و ل ه ئاكامدا به‌ره‌و ی نه‌مان هه‌ڵدێر ده‌ڕوات. ل ه ناكرێ واڵتێك دا ك ه ی پاڕڵمان ه و خاوه‌ن ی ب ه ناو نوێنه‌رایه‌ت چین سه‌رجه‌م و توێژ‌و نهتهوه جیاوازه‌كان ده‌كا، یه‌ك هه‌ڵگری تیۆری ،یه‌ك بنه‌ما، یه‌ك ئایدۆلۆژیا، رووخسار‌و یه‌ك یه‌ك پێناسه بێ ی سه‌ركردایه‌ت و چه‌ندین نه‌ته‌وه‌‌و ئایین و فه‌رهه‌نگ ی جیاواز و سه‌رجه‌م چین و ناوچه ی كۆمه‌ڵگ ه بكات .ئه‌م ه و توێژه‌كان ی ئاغایه‌ك ده‌چێ تا زیاتر ل ه دیوه‌خان ی واڵتێك. پاڕڵمان
21
الوان و ئه‌ركیان ل ه ژیاندا
نادر ئه‌حمه‌دپوور ـ دانمارك
كردهوه هه‌م به تئۆری بتۆانن باریان بێنن .به‌اڵم له واڵتانی دواكه‌وتوو ی وه‌ك واڵتی به‌اڵ و كۆنه په‌ره‌ست لێدراوی ئێمه له سه‌ره‌تادا پێوه‌ندی ێ الوه‌كان به ده‌ره‌وه ده‌بڕن له ده‌ست پ ڕاگه‌یشتن ب ه سه‌رچاوه عیلمی و ی ی ئینته‌رنێت زانستیه‌كان و ماڵپه‌ڕ
NO: 38, 39 October 2010
www.lawan.com
"الوان سه‌رمایه‌ی داهاتووی هه‌ر واڵتێكن" ب ه پێ ئه‌و بۆچوونه ده‌كرێ بڵێین كه الوان به نرخترین و كانگا و سه‌رمایه‌ی هه‌ر واڵتێكن كه ده‌تۆانن ی له رۆڵ و جێ پێگ ه و داهاتوو ستراتیژی واڵته‌كه‌یان ڕۆڵی سه‌ره‌كیان هه‌بێ و بگێڕن. بۆوه‌ی الوه‌كان وه‌ك هیزو تۆنای ئه‌و واڵت ه ره‌ساله‌تی خۆیان به‌جێ پیویست ه بگه‌یه‌نن واڵته‌ك ه له هه‌موو بواره‌كانی ژیان وه‌ك ڕاهێنان و بارهێنان و ی ی زانیار بردنه‌سه‌ر گشتی باریان بێنی و ده‌سه‌اڵت و سیستم سه‌رمایه‌ی بتوانێ ئه‌وتۆیان بۆ ته‌رخان بكا كه منداڵ و گه‌نجه‌كان ێ توانای ده‌ست پ ڕاگه‌یشتنیان هه‌بێ. له هه‌ڵ سه‌نگاندنێكی سه‌ره‌كی‌دا له نێوان الوانی هه‌نده‌ران به تایبه‌تی ل ه واڵتانی رۆژئاوا و واڵتانی رۆژهه‌اڵت بۆمان ده‌رده‌كه‌وێ ك ه شیوازه‌كان جیاوازی‌یه‌كی زۆریان ههیه .ل ه واڵتانی رۆژئاوادا هه‌وڵ ده‌ده‌ن ته‌واوی ئیمكاناتی راهێنان ی سه‌رده‌میان ه ب ه بێ ب ه تێكنۆلۆژ زه‌خت و زۆری و سه‌پاندنی هێژمۆنی حیزبی یا گرووپی و ئایینی بۆ
منداڵه‌كان ئاماده به‌كه‌ن و هاوكات به كرده‌وه‌ش بۆ گه‌شت و سه‌یران و ناسینی واڵتانی ده‌وروبه‌ر و بردنی بۆ موزه‌و شوێن ه مێژوویی‌یه‌كان و شیوه‌ی به‌رمهه‌م هێنان و كارگ ه و كارخانه‌كان ده‌یان به‌ن تا هه‌م ب ه
وه‌ك سه‌رچاوه‌یه‌كی گرینگ به‌رگری ده‌كه‌ن ل ه هه‌مان كاتدا ی ی ده‌بێ فێری زانست ب ه زۆر ئایینی و نه‌بوونی ده‌رفه‌تی كار و ئابووری پێشكه‌وتوو و ته‌كنۆلۆژی سه‌رده‌میان ه به‌ربه‌ستێكی گه‌وره‌ی ه ك ه الوه‌كانی ئیم ه به‌ره‌و‌ه فه‌رهه‌نگی دژبه‌رهایه‌تی هان ده‌دات. هه‌ر بۆیه الوه‌كانی ئێم ه پاش ته‌واوكردنی قوتابخان ه و زانكۆ ب ه هۆی دابین نه‌كردنی كار بۆیان له الیه‌ن ده‌سه‌اڵته‌وه ك ه ئهوه یه‌كێك ی ده‌سه‌اڵت ه و له ئه‌ركه‌كان نه‌بوونی داهاتوویه‌كی گه‌ش په‌نا بۆ دیارده‌ی ناله‌باری وه‌ك فه‌حشا و ئێعتیاد و ... هتد ،ده‌به‌ن .كاتێك الوه‌كان وه‌ك هێزی سه‌ره‌كی داهاتووی واڵت تووشی نهخۆشیی ه ده‌بن كۆمه‌اڵیه‌تی‌یه‌كان بێ گومان داهاتووی ئه‌و واڵتانه‌ش جگه ل ه نه‌هامه‌تی و دواكه‌وتوویی شتێكی دیكه‌ی لێ به‌دی ناكرێ. هه‌ربۆیه واڵتانی رۆژهه‌اڵتی نێوه‌ڕاست سه‌ره‌ڕای بوونی زیاتر ل ه شه‌ست و پێنج له‌سه‌دی ی وه‌ك گازو سه‌رچاوه‌كانی سروشت ی نه‌وت و ئاو و ...هتد ،ئێستاش ل ه گه‌ڵ بێ واڵت گه‌لێكیان تێدا بونیات نه‌نراو‌ه كه بتوانێ سكۆالر و دێموكڕاتیك و سه‌ربه‌ست بێ.
Lawan
www.lawan.com
ژمارە ٣٩ ، ٣٨ڕەزبەری ٢٧١٠ی کوردی ()١٣٨٩
فه‌ره‌یدوون قادرپوورـــ نۆڕوێژ
له به‌شێكی زۆری واڵتانی جیهان الوان له ڕاپه‌ڕین و شۆڕشه مافخواز و چاره‌نووس سازه‌كانی خۆیاندا رۆڵی سه‌ره‌كی و كاریگه‌ریان ههبووه ل ه ده‌سته‌به‌ركردنی خواستنه‌كانی كۆمه‌ڵگاكانیان .بێ‌گومان الوان 22
ئه‌ركی الوان جۆره تایبه‌تمه‌ندی‌یه‌كیان هه‌ی ه ك ه وایان لێ ده‌كات تاكوو رۆڵێكی كاریگه‌ر و پۆزه‌تیفیان هه‌بێ ل ه به‌شداری‌یان له زۆربه‌ی بواره‌كانی ژیانی مرۆڤایه‌تی ،یه‌كێك ل ه تایبه‌تمه‌ندی‌یه ههره گرنگه‌كانی
الوان به په‌رۆش بوونیان ه بۆ به‌شداری‌یان له كاره گرووپی و ئه‌ركه كۆمه‌اڵیه‌تیه‌كان ،هه‌رده‌م الو تێ ده‌كۆشێ تاكوو خۆی ل ه نێوگرووپ یا خود حیزب یان پێكهاته‌یه‌ك دا بدۆزێته‌و‌ه ك ه ل ه
23
NO: 38, 39 October 2010
www.lawan.com
گه‌ڵ ڕاو بیرو هزری خۆی یه‌ك دهگرێتهوه .به‌اڵم خاڵی گرینگ ئه‌و تایبه‌تمه‌ندی‌یه ك ه ناكرێ پشت گوێی بخه‌ین ئه‌وه‌ی ه ك ه ده‌بێ ب ه شێوه‌یه‌كی پۆزه‌تیڤ سوودی لێ ببینین و ل ه پێناو باشتر كردن پرسی ی كۆمه‌ڵگاو خه‌ڵك و نیشتمان خۆماندا كه‌ڵكی لێ وه‌ربگرین. ئه‌زموونی واڵته پیشه‌سازیه‌كانی جیهان نموونه و وه‌بیرهێنه‌وه‌ی ئه‌م
ڕاستی‌یه‌ن كه الوان بنه‌ما و هۆكاری سه‌ره‌كین له پێش واڵت. خستنی الوان ل ه پێكهاته‌ی و كۆمه‌اڵیه‌تی سیاسیه‌كاندا هه‌موو كات شوێنی تایبه‌ت به خۆیان ههبووه ك ه سیاسه‌تمه‌داران هه‌رده‌م له هه‌وڵ دابوون تاكوو الو به‌ره‌و ویست و داخوازه‌كانی خۆیان په‌لكێش بكه‌ن و جاریش هه‌ندێك بیانكه‌نه قوربانی ئامانجه ناله‌بار و خۆویسته‌كانی خۆیان و كه‌ڵكی نابه‌جێی نا د یمو كڕ ا تیكیا ن لێ وه‌ربگرن .ب ه چاو خشاندنێكی خێرا بۆ ڕۆڵ و كاریگه‌ری الو ل ه واڵته پێشكه‌وتووه‌كان بۆ ئه‌وه‌مان ده‌رده‌كه‌وێ ك ه تا ڕاده‌یه‌ك له‌م واڵتانه‌دا كۆمه‌ڵگا ل ه ی الودا بنیات نراو‌ه و بهڕێوه ده‌ست ده‌چێ ،واته هه‌ست ب ه بوونی كۆمه‌ڵگایه‌كی الو ساالر ده‌كرێ. ی یه‌كێك له باس ه ههره گرینگه‌كان ئه‌مڕۆی جیهان ڕۆڵ و بوونی الوی وشیاره ل ه به‌ڕێوه‌بردنی پێكهاته‌ی سیاسی واڵته‌كان .له‌م ڕوانگهوه ئه‌م واڵتانه ل ه هه‌وڵی ئهوه دان
تاكوو سیسته‌مێكی كاریگه‌رتر ب ه كار بێنن بۆ كارێكته‌ری هه‌رچی زیاتری الوه‌كانیان ل ه په‌روه‌رده‌كردنی ی ده‌روونی كۆمه‌ڵگا و پێش خستن هه‌موو بواره‌كانی تایبه‌ت به ژیانی مۆدێڕنی مرۆڤایه‌تی .ئه‌مه‌ش ئه‌مه‌مان پێ ده‌ڵێ كه ئه‌گه‌ر واڵتێك بیهه‌وێ پێشكه‌وتن ب ه خۆوه ببینێ ده‌بێ بیر ل ه پهروهرده كردنی الوی كارێكته‌ر و چاالك بكاتهوه كه ئه‌و كات به بوونی الوی ئاگا و وشیار و خوێنده‌وار و خۆبه‌ڕێوه‌به‌ر بێ گومانی كۆمه‌ڵ به‌ره‌و جیهانێكی مۆدێڕن و هاوسه‌نگ هه‌نگاو ده‌نێ و هاوكات سوود ل ه رۆڵی الوان وه‌رده‌گرێت ل ه شۆڕش ه كۆمه‌اڵیه‌تی و مه‌ده‌نی‌یه‌كانیان كه كاریگه‌ریان ده‌بێت له سه‌ر ده‌سه‌اڵتی سه‌رووی خۆیان ب ه تایبه‌ت به‌شی ده‌سه‌اڵتداری ده‌وڵه‌تی و حكوومی. بهو هیوایه‌ی كه الوه‌كانی ئێمه ب ه هه‌ست پێ كردن ب ه به‌رپرسیاریه‌تی ی خۆیان ل ه هه‌مبه‌ر پێش خستن كۆمه‌ڵگا و هه‌وڵ دانیان بۆ چاره دۆزینه‌وه‌ی پرسی ژێر ده‌ستی خۆیان و هه‌وڵ دانیان ل ه پرس ه هه‌ستیار و نه‌ته‌وه‌یه‌كانی خۆیان وشیارتر و ئاگاتر بن و به‌ره‌نگاری زوڵم و زۆرداری داگیركه‌ر و پرسی هه‌ژاری كولتوری و كۆمه‌اڵیه‌تی ب ه تایبه‌ت له مه‌ڕ نه‌خوێنده‌واری و نه‌زانی به‌شێكی زۆری پێكهاته‌ی كۆمه‌ڵ دا رۆڵێكی كاریگه‌ر و ئه‌كتیڤ و چاره‌نووس سازیان هه‌بێت.
Lawan
www.lawan.com
ژمارە ٣٩ ، ٣٨ڕەزبەری ٢٧١٠ی کوردی ()١٣٨٩
ی ئه‌مڕۆی ئێران دا الوان له كۆمه‌ڵگا وریا میراوه‌یی ئه‌گه‌ر ب ه شێوه‌یه‌كی گشتی بڕوانین ه ی ی جیهان و واڵتان كۆمه‌ڵگا پێشكه‌وتوو ،الوان ب ه چاالكترین ی كۆمه‌ڵگا ده‌ژمێردرێن ،بۆی ه چین واڵته پێشكه‌وتووه‌كان به پشت به‌ستن به تواناكانی الوان خۆیان بهو ئاست ه گه‌یاندووه ،واته باش ئه‌و راستی‌یه‌یان ێ كردووه كه الوان به‌هێزترین ده‌رك پ هێزی كار و گه‌وره‌ترین رۆڵ ده‌بینن ی له به‌ڕێوه‌بردن و به‌ره‌و پێش چوون 24
ی ئه‌و واڵت دا .بۆ له‌ده‌ست نه‌دان هێزه و كه‌ڵك وه‌رگرتن ل ه تواناكانیان كۆمه‌ڵگا پێشكه‌وتووه‌كان كۆمه‌ڵێك گریمانه و هاوكێشه‌یان گه‌یاندۆت ه ئه‌نجام ،چونكه ئه‌و توانایان ه كاتێك وه‌گه‌ڕ ده‌خرێن ك ه هه‌ل و مه‌رج ی گونجاو و ره‌خساو و بارودۆخ هه‌بێ. هه‌ر له سه‌ره‌تایترین ماف و ی داخوازیه‌كانیان وه‌ك ئازادی‌‌و ئازاد
25
ی بێده‌نگ نین به‌رامبه‌ر زه‌وت كردن ی مافه‌كانیان و به‌رهه‌ڵست كردن ی سیاسه‌ته بۆگه‌نه‌كانی كۆمار ئیسالمی بۆته ئه‌ركی سه‌ره‌كیان و ی ل ه به‌رامبه‌ریش دا ده‌سه‌اڵتداران ی ئیسالمی ب ه په‌لكێش كۆمار كردنی الوان بۆ زیندانه‌كان و ل ه ی مافه ره‌واكانیان سێداره‌دانیان وه‌اڵم ده‌داته‌وه. ی ی ئابوور ئه‌گه‌ر ل ه ڕوانگه ناسی‌یه‌و‌ه بڕوانین ه ئێران ئهوه ی ی الوان ب ه هۆ روون ه ك ه تواناكان ی گونجاو ی بارودۆخ نه‌ڕه‌خساندن ی بۆیان له هه‌موو بواره‌كاندا وا ی ئێران كه یه‌كێكه ل ه كردووه واڵت ی جیهان ل ه ده‌وڵه‌مه‌ندترین واڵتان ی سروشتی‌یه‌و‌ه ببێت ه ی سه‌رمای ه روو
ی واڵتێكی هه‌ژار‌و بێكار بۆ الوه‌كان و هاوواڵتیان ب ه گشتی. ی سیاسیه‌و‌ه ئه‌گه‌ر له ڕوانگه‌یه‌ك ی ی و نه‌بوون ی ئازاد بڕوانین نه‌بوون مافی هاوشێوه بۆ هه‌موو نهتهوه ی ی ماف جیاوازه‌كانی ئێران و نه‌بوون هاوشێوه بۆ هه‌موو ئایینه جیاوازه‌كان، ی گه‌وره‌ترین نه‌خۆشین ك ه كۆمه‌ڵگا ی ی و الوه‌كان ب ه تایبه‌ت ی به‌گشت ئێران ی پێوه‌ی ده‌ناڵێنن كه ل ه چواچێوه قۆڕخ كردنی ده‌سه‌اڵت له الیه‌ن ی ئیسالمیه‌وه سه‌ریان هه‌ڵ كۆمار ی داوه ،بۆی ه ب ه مانه‌وه‌ی كۆمار ئیسالمی ئه‌و نه‌خۆشیه هه‌ر زیاتر پهره ده‌ستێنێ.
NO: 38, 39 October 2010
www.lawan.com
ی راده‌ڕبرین و بیر كردنهوه ی ئازاد و تاوه‌كوو مافه‌كان تریش ك ه ل ه زۆرێك لهو ی ده‌وڵه‌ت واڵتانه‌دا ب ه ئه‌رك ی داده‌نرێن وه‌ك رێكخستن بارودۆخێك كه هه‌موو چینه‌كانی كۆمه‌ڵگا و ب ه ی گشتی الوان به تایبه‌ت ی تێیدا هه‌ست ب ه ئارام بكه‌ن و خواسته‌كانیانی تێدا ببیننه‌وه ،ئه‌مان ه هه‌موو ی فاكته‌رن بۆ دروست بوون ی پێشكه‌وتوو و واڵتێك ته‌ندروست ،چونك ه تا هه‌موو ماف و ویست و ئاره‌زووه‌كانیان ی گونجاویان و بارودۆخێك بۆ فه‌راهه‌م نه‌بێ ،بوون ب ه ی ئه‌و هێزه واتا هێز و خاوه‌ن ی الوان شتێكی زۆر تواناكان مه‌حاڵه. ی ئه‌مڕۆ ل ه سه‌رده‌می كۆمار ئیسالمی ئێران دا كه هه‌موو ی قۆڕخ كردووه، ده‌سه‌اڵتی بۆ خۆ سه‌ره‌ڕای نه‌ڕه‌خساندنی ئه‌و بارودۆخ و هه‌ل و مه‌رج ه بۆ الوه‌كان ك ه ل ه سهرهوه ئاماژه‌م پێ كرد ،به‌ڵكوو گه‌وره‌ترین هه‌زینه‌ش له ئیراندا الوه‌كان داویانن و ده‌یده‌ن .الوان ل ه ئێران له سه‌ره‌تایی‌ترین مافه‌كانیان ی ڕاده‌ربرین ی و ئازاد ك ه ئازاد ێ ك ه مافی هه‌ر مرۆڤێك ه ب به‌شن ،سه‌ڕه‌رای داخرانی هه‌موو ی ئێرانه‌و‌ه ل ه ده‌رگاكان ب ه روو الیه‌ن كۆمه‌ڵگای نێوده‌وڵه‌تی‌یه‌وه، ی وشیار له‌نێوخۆی واڵتیش دا الوان ێ ی ئێران و رۆشنبیری كۆمه‌ڵگا
Lawan
www.lawan.com
ژمارە ٣٩ ، ٣٨ڕەزبەری ٢٧١٠ی کوردی ()١٣٨٩
ی كوردستان ی دێموكڕات ئه‌ركی‌حیزب موعته‌سه‌م نوورانی ی ی كوردستان ب ه پێ حیزبی دێموكڕات ی خۆی و هه‌ست كردن په‌یڕه‌و و پڕۆگرام به به‌رپرسایه‌تی له‌ڕاده‌به‌ده‌ر سه‌باره‌ت ب ه الوان ،هه‌ر ل ه سه‌ره‌تای دامه‌زرانی‌یه‌و‌ه 26
ی ڕێك و پێك و توانیویه‌تی به‌رنامه‌یه‌ك گونجاو ب ه پێی هه‌ل و مه‌رجی خه‌بات ی الوان و راكێشانیان و بۆ په‌روه‌رده‌كردن روون كردنه‌وه‌یان بۆ گۆڕه‌پانی خه‌بات ی ی نه‌ته‌وایه‌تی ی ماف بۆ وه‌ده‌ست هێنان
ێ ی كورد ل ه رۆژهه‌اڵتی كوردستان گه‌ل ی ئاماده بكا ،لهو بارهوه سه‌نگی پێویست داناوه. ئه‌گه‌ر ئاوڕ بده‌ینه‌وه دواوه ده‌بینین ی ی دێموكڕات ل ه سه‌رده‌م ك ه حیزب
27
www.lawan.com
ی ساوای ه توانی له ماوه ی كۆماردا ته‌مه‌نی كورت ێ ی دابن شوێنه‌واری خۆ ی ی الوان و به‌شێكی زۆر ی خاوه‌ن هه‌ست و ب ه توانا ئه‌و كات بۆ خزمه‌ت ب ه ی فه‌رهه‌نگ و كولتوور ی ی ره‌وا ی كێشه ی و چاره‌سه‌ر نه‌ته‌وه‌ی ی رابكێشێ .هه‌ر كورد بۆ الی خۆ ی 31و ئه‌و یهكیهتیی ه ل ه ساڵه‌كان ی ی خه‌بات 32دا له‌گه‌ڵ په‌ره‌گرتن
سه‌باره‌ت به‌الوان ی كۆماری كوردستان دا یه‌كیه‌تی ی ی دێموكڕاتی كوردستان الوان ی ی الوان ی به‌رچاو دامه‌زراند .به‌شێك كوردستان ب ه تایبه‌ت قوتابیان ل ه ده‌وری كۆبوونه‌وه ،ئه‌و یهكیهتیی الوان ه
ی ی ئێران ل ه سه‌رده‌م ی گه‌الن نیشتمان ی دوكتور موسه‌دیقدا ل ه ژێر ناو ی ی حیزبی دێموكڕات ی الوان "رێكخراو ی ی به تێكۆشان كوردستان" ده‌ست ی ی كردهوه ،ته‌نانه‌ت له خه‌بات سیاس ی 46و 47دا الوانی كورد چه‌كدارانه پشتی حیزبه‌كه‌یان به‌رنه‌داو زۆر بوێران ه ی شه‌ڕه‌ف و و ئازایان ه ل ه سه‌نگه‌ر كوردایه‌تی‌دا خوێنیان ڕژا ،شه‌هید ی ی شه‌ریف زاده و هاورێیان سمایل ی وه‌ك الوانی نیشتمان په‌روه‌ر ،رێگا NO: 38, 39 October 2010
Lawan
www.lawan.com
ژمارە ٣٩ ، ٣٨ڕەزبەری ٢٧١٠ی کوردی ()١٣٨٩
28
ی ی ریزه‌كانی پێشمه‌رگ ه له پێناو رزگار خه‌باتیان بوو به مه‌شخه‌ڵی داهاتوو ی ی ماف ی كورد و وه‌رگرتن گه‌ل ی كورد. خه‌باتی الوان ی نه‌ته‌وایه‌تی ئاماده بوون بۆ هه‌موو به دوای ڕووخانی رێژیم ی 57ی هه‌تاوی‌دا چه‌شنه فیداكاری‌یه‌ك .حه‌مید ره‌زا ی له ساڵ پاشایه‌ت ی 60ه‌كان ی پوور ك ه سه‌ره‌تا ی دێموكڕاتی كوردستان جه‌الی كاتێك حیزب ی ی مه‌هاباد بوو ل ه كتێب ی فه‌رماندار له‌گه‌ڵ كار و تێكۆشانی الوان كوردستان به‌ره‌وڕوو بۆوه ،چونك ه "هۆی به‌رده‌وامی قه‌یرانه‌كان" ل ه ی هه‌بوو زۆر كوردستان دا ،باسی ئه‌و راستیان ه ی الوان پێشتر رێكخراو ی ی 1360ی هه‌تاو ی ده‌كا .ساڵ زوو توانی الوانی كوردستان له ده‌ور یه‌ك كۆ بكاته‌وه‌و سه‌روسامان ب ه بۆ هاوئاهه‌نگ كردنی تێكۆشان ی ی الوان ل ه سه‌رانسه‌ر خه‌بات و هه‌ڵسووڕانیان بدات هه‌رچه‌ند و چاالك ی به‌رین ب ه ی كوردستان سیمینارێك ی كۆنگره پاش ئینشعابی په‌یڕه‌وان ی ی سیاس ی ده‌فته‌ر ی نوێنه‌ر 4رێكخراوی الوانی هه‌ڵوه‌شاو‌ه به‌شدار ی هه‌موو ی الوان ی یه‌كیه‌تی ی و نوێنه‌ران راگه‌یاند ،به‌اڵم دوایه داوای له الوان ی كوردستان پێك ی شاره‌كانی رۆژهه‌اڵت نیشتمان په‌روه‌ر كرد ك ه بۆ درێژدان ی ی هات ،لهو سیمناره‌دا گه‌اڵڵه‌ی په‌یڕه‌و كاروچاالكی سیاسی ل ه یه‌كیه‌تی ی یهكیهتیی الوان ئاماده كرا و ی كوردستان دا درێژه نێوخۆ ی دێموكڕات الوان ی ی گشت ی به‌رێوه‌به‌ر ب ه خه‌بات بده‌ن .هێنده‌ی پێ نه‌چوو پاشان كومیته یهكیهتیی الوان توانی له هه‌موو دامه‌زرا ،ئه‌و كومیت ه به‌رێوه‌به‌ری¬ی ه ی ی رۆژهه‌اڵتی كوردستان دا گشتی‌ی ه بوو به ناوه‌ندێك بۆ رێنوێن به‌شه‌كان ی ی و و چاوه‌دێری هه‌موو به‌شه‌كان ی و نیزام ی سیاس درێژه به كار ی ی ئیمكانات ی الوان ،به ناردن هونه‌ری خۆی بدات .ئه‌و یهكیهتیی ه یه‌كیه‌تی توانی ب ه شێوه‌یه‌كی ئه‌كتیڤ و ته‌بلیغاتی ،ته‌شكیالتی و هونه‌ری ب ه ی ی مه‌به‌ستی هه‌رچی زیاتر ناساندن ی رۆژهه‌اڵت هه‌ڵسووڕ ،الوان ی كوردستان ی الوان به خه‌ڵك ی یه‌كیه‌تی ی سیاس كوردستان له ده‌وری پڕۆسه ی كۆبكاته‌وه ،درێژه ده‌ست به‌كار بوو. و مودێرنی خۆ ی دامه‌زراندنی یه‌ك ل ه دوای یه‌ك به‌كارو چاالكی سیاسی بدا و ل ه ی كالسه‌كانی سیاسی ،نیزامی ،ده‌رمانی، هه‌موو شارو گونده‌كانی رۆژهه‌اڵت ی ی زمان ی داكوتا و بوو ب ه هونه‌ری ،خوێندن و نووسین كوردستان ریشه ی ی به‌ره‌و سه‌ربردن ی ب ه گشت خۆشه‌ویستی الوانی كورد .لهو كاته‌دا كورد ی الوان له هه‌موو ی زانیار ی پله كه رێژیمی كۆماری ئیسالمی ل ه ئاست ی فێركردنه‌وه، ی رێگایه‌كی دروست ی نه‌خوازراو كوردستان شه‌ڕێك ی تۆكمه‌تر كرد و ی الوان ی كورددا سه‌پاند و ریزه‌كان به‌سه‌ر گه‌ل ی ی الوان جگه له گۆڤار ی یه‌كیه‌تی ی چه‌كداران ه نێڵه ی خه‌بات ته‌ندوور ی سه‌ربه‌خۆ و وتار و ی الوان زۆر نامیلكه ی كورد له رۆژهه‌اڵت ده‌هات ،الوان ی كوردستان ب ه حه‌ماسه‌ت و گۆڕ به‌رهه‌می سیاسی ،ئه‌ده‌بی ،كولتوور ی ی پله ی پته‌و و به شێوه‌یه‌ك ل ه بردن ه سه‌ر ی به‌هێز ،ئیراده و تینێك ی لێ وه‌ربگرێ، ی قایم ده‌هاتن ه زانیاری الوان سود پۆاڵیین ،وره‌و ئیمانێك
باڵو كردۆته‌وه. ی ی نێوخۆی گه‌اڵڵه‌ی په‌یڕه‌و ی ی په‌سه‌ند كراو ی الوان یه‌كیه‌تی ی یه‌كه‌م ـ به‌ڕێوه‌به‌ری گشتی ل ه فه‌سڵ ماده‌ی دووهه‌می خۆیدا بۆ مه‌به‌ست ل ه ی دێموكڕات ی یهكیهتیی الوان پێك هاتن ی ی دێموكڕات ده‌ڵی" :یهكیهتیی الوان ی گه‌لی، ی ئێران رێكخراوێك كوردستان سیاسی ،كۆمه‌اڵیه‌تی‌یه ك ه بۆ ی الوان ل ه پێ¬گه‌یاندن و رێكخستن ی رێگای خزمه‌ت به ئامانج ه نیشتمان و دێموكڕاتی‌یه‌كانی گه‌لی كورد و ی دیكه‌ی ئێران خه‌بات ده‌كا". گه‌الن ی ی رووخان یهكیهتیی الوان دوا ی ێ قۆناغ ی ل ه س رێژیمی پاشایه‌ت ی ی كردووه ،خه‌باته‌كه جیاوازدا خه‌بات ی ی حیزب بهستراوهتهوه ب ه خه‌بات ی دێموكڕاتی كوردستان ل ه رۆژهه‌اڵت كوردستان ،چونك ه ل ه هه‌ر سێ ی ناوچ ه ی بارودۆخ قوناغدا به پێ و هه‌ل و مه‌رجی خه‌بات هه‌ڵس و ی یه‌كه‌م ل ه ی كردووه ،قۆناغ وكه‌وت ی ی 63ك ه به‌شێك ی 57تا ساڵ ساڵ زۆر له شار و گوند و ناوچه‌كان ل ه ژێر ی ی پێشمه‌رگه‌دا بوون فۆڕم ده‌سه‌اڵت ی ی جه‌بهه‌ی ی به‌شێوه خه‌باتی چه‌كدار ی واڵت زۆر چاالكان ه بوو ل ه نێوخۆ كاری ده‌كرد بۆ كۆكردنه‌وه‌ی الوان ی و پهروهرده كردنیان له ده‌وری خۆ ی سیاسی و وشیار كردنه‌وه‌یان ل ه بار ی بۆ وه‌ده‌ست هێنانی مافی نه‌ته‌وایه‌ت ی دێموكڕات ی حیزب وێڕای هێزه‌كان ی ی و عه‌مه‌لیات ی سیاس ل ه گه‌ڕان نیزامی‌دا به‌شداریان ده‌كرد ،زۆر ی هێزه‌كانی رێژیم قاره‌مانانه به‌ره‌نگار ده‌بوونه‌وه ،هێرشیان ده‌برده سه‌ر مۆڵگ ه ی رێژیم ل ه كوردستان ،لهو و پێگه‌كان پێناوه‌ش دا زۆر كادر و پێشمه‌رگ ه
29
NO: 38, 39 October 2010
www.lawan.com
ی به‌وه‌جی الوان شه‌هید و فه‌رمانده بوون .جیا له‌وه‌ش ل ه نێو شاره‌كانیش ی الوان ی یه‌كیه‌تی ی نه‌هێن دا ئه‌ندامان ی ب ه لێبڕاوه‌یی و ئیمانی پۆاڵیین ،كار ی نه‌هێنیان ده‌كرد و له گرتووخانه‌كان ی كۆماری ئیسالمیش دا ته‌حموول هه‌موو ئازارو ئه‌شكه‌نجه‌یه‌كیان ده‌كرد و له پێناو بیروباوه‌ڕیان دا گیانیان ده‌به‌خشی ،به‌اڵم ب ه ئامانجه‌كانیان وه‌فادار ده‌مانه‌وه. ی شه‌هید بوونی به‌شێكی به‌رچاو ی كادرو پێشمه‌رگانی ل ه میدان ی خه‌بات دا به‌ڵگه‌ی حاشا هه‌ڵنه‌گر ی بێ وچانی یهكیهتیی الوان خه‌بات ی بوو .جیا له‌وه‌ش ببوو به ناوه‌ندێك ی الوه‌كان ی ئاماده‌ی ی ئامووزش گرینگ ی ی دێموكڕات ی حیزب بۆ نێو ریزه‌كان ی ی به‌رچاو كوردستان و به‌شێك ی كادر و پێشمه‌رگه ،فه‌رمانده‌یان ی ره‌ده‌بااڵی حیزب نیزامی ،به‌رپرسان ی یهكیهتیی الوان دا ل ه مه‌كته‌ب ی په‌روه‌رده‌بوون ك ه بهداخهوه به‌شێك زۆریشیان شه‌هید بوون. ی دوووهه‌م له‌وكاته‌و‌ه ده‌ست قۆناغ ی ێ ده‌كا كه شه‌ڕی كوردستان حاڵه‌ت پ ی ی بهخۆوه گرت و رێژیم پارتیزان ی كۆماری ئیسالمی به دامه‌زراندن ی سه‌دان هه‌زاران مۆڵگه و پێگه ،هێنان ی هه‌زار به‌كرێ گیراو ،كوردستان میلیتاریز‌ه كرد .یهكیهتیی الوان ناچار بوو ب ه گوێره‌ی هه‌ل و مه‌رجی خه‌بات شكڵ و شێوه‌ی دیكه بۆ خه‌بات و تێكۆشانی خۆی هه‌ڵ بژێرێ. ی 1364ی هه‌تاوی‌دا ل ه ساڵ ی یهكیهتیی الوان، به‌ڕێوه‌به‌ری گشت ی ی یه‌كیه‌تی ی پێشمه‌رگه‌كان به‌ڕێوه‌به‌ر ی الوانی هه‌موو شارستانه‌كان ل ه ناوه‌ندێك دا كۆ كردهوه ك ه
مه‌به‌ستی ئهوه بوو الیه‌نی پهروهرده ی الوان و تازه كردن و ئامووزش ی ی كوردستان ك ه ده‌هاتنه ریز الوان یهكیهتیی الوان زیاتر بخات ه به‌رچاو و ێ بدا و له زه‌رب ه خواردن گرینگی پ ی ێ كار بیان پارێزێ و باشتر بتوان ی ته‌بلیغی ،سیاسی ،نیزامی ،هونه‌ر ی له نێو الواندا ئه‌نجام بدا. و چاپه‌مه‌ن ی ی نیزامیشه‌وه شێوه‌ی خه‌بات له بار ی و به ته‌واوی هات ه خۆی گۆڕ ی نێو قۆناغی پارتیزانی قۆناغێك ی دیكه‌ی خه‌بات ،كادر و پێشمه‌رگه ی الوانیش وه‌ك كادر و پێشمه‌رگه‌كان ی دێموكڕات و له گ ه ڵ ئه‌وان حیزب توانیان سه‌ربه‌رزان ه و سه‌ركه‌وتووان ه ئه‌و قۆناغه‌ش ببڕێ ته‌نانه‌ت ل ه نێو ی رۆژهه‌اڵتیش دا ی شاره‌كان الوان ی ی خه‌باتی گۆڕی و ئه‌ندامان شێوه نه‌هێنی الوان ل ه قوتابخان ه و زانكۆكان ته‌نانه‌ت ل ه گرتووخانه‌كانی رێژیمیش ی ی ئه‌ركی به‌رپرسیاره‌ت دا زۆر به باش ێ ده‌كرد. خۆیان جێ‌به‌ج ی ی یه‌كیه‌تی ی سێهه‌می كار قۆناغ ی ی 1376وه ب ه نه‌چوونه‌وه الوان له ساڵ كادرو پێشمه‌رگه‌ی حیزب بۆ نێوخۆ و مانه‌و‌ه له تاراوگه و ژیانی كه‌مپ ێ ده‌كا كه ئه‌و ره‌وت ه ی ده‌ست پ نشیب ی ل ه سه‌ر هه‌روه‌ك چۆن كاریگه‌ر ی حیزب و دوور چاالكی و تێكۆشان ی كهوتنهوه له سنووره‌كان و ژیان ی و دابڕان ل ه خه‌ڵك دا كه‌مپ نشین ی ی الوانیش نه‌ی توان كرد ،یه‌كیه‌تی ی سیاسی و وه‌ك پێویست درێژه به كار ی ل ه نێو ته‌بلیغی و هونه‌ری و نیزام الوانی رۆژهه‌اڵتی كوردستاندا بدا تا ێ ی په‌شێوه‌ی و ب ڕاده‌یه‌ك زۆر تووش به‌رنامه‌یی و دابڕان هات كه بهداخهوه ی حیزب()1385.9.15 ی له‌ت بوون دوا
یهكیهتیی الوانیش له‌ت بوو .ئه‌و ی ی ناهومێد له‌ت بوونه بوو به هۆ ی الوان ێ ئاسۆیی و له‌ت بوون و ب له رۆژهه‌اڵتی كوردستان و الواز ی ی كاری سیاسی یه‌كیه‌تی بوون ی ی دیكهوه رێژیم الوان .ل ه الیه‌ك ی هه‌ر ل ه سه‌ره‌تاو‌ه ی ئیسالم كۆمار ی كورد ل ه ی الوان بۆ دووركردنه‌وه ی و هه‌وڵ دانیان بۆ ی سیاس كاروبار ی ل ه ی نه‌ته‌وایه‌ت وه‌ده‌ست هینانی ماف ی وه‌رگرتووه ،ب ه هه‌موو پیالنێك كه‌ڵك یو ی رایه‌ڵكه‌ی سیخوور دروست كردن ی له قوتابخان ه ی دانش ئامووز به‌سیج ی الوان ب ه و زانكۆ ،موعتاد كردن ی ماد‌ه هۆش به‌ره‌كان ته‌نانه‌ت به هۆ ی رێژیم ل ه زیندانه‌كانیش عامیالن الوان لهو پیالنان ه بێبهش نین .ب ه قه‌بوو ڵ كردنی ئه‌و راستیانه كه ئێستا كوردستان له هه‌موو كاتیك زیاتر ی و یه‌ك پێویستی به یه‌كگرتووی ی ههیه. ی سیاس ی یه‌ك گوتار ڕیز ی كورد ل ه رۆژهه‌اڵتی كوردستان الوان به‌ردی بناغه‌ی كۆمه‌ڵگا و هیواو ی ی گه‌لن ،شوێنه‌وار هومێدی دوارۆژ زۆر گرینگیان ل ه به‌رێوه‌به‌ری و ی ی داهاتوو داڕشتنه‌وه‌ی پڕۆسه‌كان ی دێموكڕات واڵتدا ههیه ،هه‌م حیزب ی و هه‌م یهكیهتیی الوان لهو قۆناغه ی خه‌بات دا وا باش ه هه‌م له نێخۆ واڵت و هه‌م ل ه كه‌مپه‌كان دا ل ه هه‌موو ێ بۆ بوارێكه‌و‌ه هه‌لیان بۆ بڕه‌خسێن ی ێ گه‌یاندنیان .الوانیش ئه‌رك پ سه‌رشانیان ه كه لهو قۆناغ ه گرینگ و ێ الیه‌ن نه‌بن و هه‌ستیاره‌ی خه‌باتدا ب ی ی خۆیان بۆ قۆناغ بۆ پهروهرده كردن ی پهروهرده داهاتوو ،ل ه هه‌موو بواره‌كان كه‌ڵك وه‌رگرن.
Lawan
www.lawan.com
ژمارە ٣٩ ، ٣٨ڕەزبەری ٢٧١٠ی کوردی ()١٣٨٩
الوانی كوردستان ل ه رابردو و ئێستا و داهاتوودا ئاسۆ عومه‌رزاده
رۆڵی الوان له هه‌ر كۆمه‌ڵگایه‌كدا له به‌ره‌و پێشه‌وه‌بردنی هه‌موو بواره‌كانی ژیاندا حاشا هه‌ڵنه‌گره، هه‌ر كۆمه‌ڵگایه‌ك ك ه حه‌شیمه‌تی گه‌نجی تێدا زیاتر بێ ،ئهوه بێ گۆمان ئه‌و كۆمه‌ڵگای ه ل ه هه‌موو بواره‌كاندا پێشكه‌وتنی زیاتر و 30
به‌رچاوتر به‌خۆیه‌و‌ه ده‌بینێت ،هه‌روه‌ها له روانگه‌ی كۆمه‌ڵناسانه‌وه ئه‌و كۆمه‌ڵگه‌ی ه به كۆمه‌ڵگه‌یه‌كی زیندوو و ئه‌كتیڤ ل ه قه‌ڵه‌م ده‌درێ، ئه‌گه‌ر سه‌یری هه‌موو شۆڕشه‌كانی جیهانیش بكه‌ین ئه‌وا ده‌بینین كه له سه‌ر ده‌ستی الوانی ئه‌و واڵتانه بهڕێوه چووه ك ه بۆ هێنانه‌دی ئامانجه‌كانیان له هیچ فیداكاری و به‌رخۆدانێك دریغیان نه‌كردووه ،چاو نه‌ترسانه‌ش رووبه‌ڕووی هه‌موو دیارده دزێوه‌كانی كۆمه‌ڵگاكانیان بوونهوه بۆ ئه‌وه‌ی بتوانن كه كۆمه‌ڵگایه‌كی ساڵم و باش بۆ خۆیان و نه‌وه‌كانی داهاتوویان ساز بكه‌ن. رۆلی الوانی كورد له به‌ره‌وپێشه‌و‌ه بردنی ئامانجه نه‌ته‌وه‌یه‌كانیان دا
ئه‌گه‌ر ئاوڕێك له مێژووی پڕ له خوێناوی خۆمان بده‌ینه‌وه ئه‌وا ده‌بینین كه الوان ئه‌ركی سه‌ره‌كی و گرینگی شۆڕشه‌كانی كوردستانیان له ئه‌ستۆدا بووه ،لهو پێناوه‌شدا گه‌لێك ئازایه‌تی و فیداكاریان نواندووه ك ه ل ه مێژووی میلله‌تانی دیكه كه‌متر نین .له رابردووی نزیكی خۆماندا الوان ده‌ورێكی سه‌ره‌كیان گیڕاوه له وشیار كردنه‌وه‌ی خه‌ڵك و به‌ئاگا هێنانه‌وه‌یان لهو مافانه‌ی ك ه گه‌له‌كه‌مان لێی زه‌وت كراوه ،ئه‌گه‌ر چاوخشانێكی خێرا به سه‌ر شۆڕشی ئێراندا بكه‌ین ئهوه ده‌بینین ك ه الوان له ئێراندا رۆڵێكی سه‌ره‌كیان گیڕا له رووخانی سیسته‌می پاشایه‌تی له ئێراندا .لهو شۆڕشه‌شدا رۆڵی
31
NO: 38, 39 October 2010
www.lawan.com
الوانی كورد به‌رچاو بوو ،هه‌روه‌ها الوانی كورد چاوكراوتر بوون ل ه به‌رانبه‌ر الوانی ناوچه‌كانی دیكه‌ی ئێران و پشتیوانیان له سیستمێك ده‌كرد كه ویست و داخوازیه‌كانی هه‌موو چینه‌كانی كۆمه‌ڵگای ئێران تێیایدا به‌ر جه‌ست ه بكرابایه، لهو پێناوه‌شدا ب ه پشتیوانی كردن له حیزبه كوردی¬یه‌كان كه ب ه فكرێكی نوێوه هاتبوون ه گۆڕه‌پانی خه‌بات و الوانیش داخوازیه‌كانیان ل ه ئامانجه‌كان و دروشمه‌كانی ئه‌و حیزبانه‌دا ده‌دیته‌وه ،قوربانیه‌كی زۆریان دا تا به داخوازیه‌كانیان بگه‌ن، به‌اڵم به‌داخ و كه‌سه‌رێكی زۆرهوه هه‌ر ل ه گه‌ڵ هاتن ه سه‌ركاری خومه‌ینی له الیه‌ن هێندێك رێبه‌رانی نفس نزم و به‌رژه‌وندپه‌رسته‌و‌ه وزه‌و و پوتانسیه‌لی ێ گه‌نجانی شۆڕشگێڕیان ب ه الڕ دا برد و خه‌سارێكی زۆریشیان ل ه په‌یكه‌ری شۆڕشی كورد لهو سه‌رده‌م ه دا .هه‌ڵگریسانی شه‌ڕ له نێوان كۆمه‌ڵ ه و دێموكڕات لهو قۆناغهی شۆڕش ،چ خه‌سارێكی له بزووتنه‌وی شۆڕشی كورد دا و چه‌ندین الوی شۆڕشگێڕ لهو شه‌ڕ‌ه براكوژیه‌دا شه‌هید بوون و چ ئاكامێكی خراپی به‌دوای خۆیدا هێنا ،ل ه حاڵێكدا ده‌توانرا وزه و ئێنێڕژی ئه‌و الوان ه بخرابایه جۆگه‌یه‌ك و دژی دوژمن به‌كار به‌هاتبایه ،ئاكامی باشتری به‌دوای خویدا ده‌هێنا. بێ گومان رۆڵی الوانی كورد ل ه هه‌موو بواره‌كانی ژیاندا حاشا هه‌ڵنه‌گره ،بۆیه دوژمنانی كوردیش هه‌میشه ئه‌گه‌ر ویستبیان ئهوه بۆ
به‌ره‌وپێش بردنی ئامانجه گاڵوه‌كانیان گه‌نجانیان كردۆته ئامانچ ،جا ب ه هه‌ر رێگه‌یه‌كی مومكین ك ه بۆیان كرا بێ ده‌ستیان نه‌پاراستووه ل ه به‌كرێ گرتنیان رابگره تا شكاندنی غروری گه‌نجانی كورد و سڕكردنیان ب ه مادد‌ه سڕكه‌ره‌كان .رێژیمی كۆماری ئیسالمی هیچ كات به‌رخۆدان و فداكاریه‌كانی الوانی ی ل ه بیر ناچێته‌و‌ه ك ه چۆن كورد ل ه ساڵه‌كانی سه‌ره‌تای شۆڕشی ئێراندا به گژی‌دا چوونه‌وه‌و ب ه سه‌دان سه‌ربازی جه‌هل و سێحر و جادویان له به‌ره‌كانی هێرش كردن بۆ سه‌ر كوردستانیان كوشتن تا به‌ر ب ه شوێن پێی گاڵویان بو سه‌ر خاكی پیرۆزی كوردستان بگرن و نه‌هێڵن بیر و بۆچوونی دواكه‌وتووانه‌ی خۆیان ب ه سه‌ر خه‌ڵكی كوردستاندا بسه‌پێنن ،هه‌رله‌و كاتهوه سوپای خوڕافه‌په‌رستی كۆماری ئیسالمی بۆ داسه‌پاندنی بیر و بۆچوون ه ناسه‌رده‌میانه و گاڵوه‌كانی بو سه‌ر خه‌ڵكی كوردستان له هیچ جه‌نایه‌تێك ده‌ستی نه‌پاراست ،بۆ گه‌یشتن ب ه ئامانج ه گاڵوه‌كانی گه‌نج و الوانی كوردستانی كردنه نیشانه. ێ كه زیاتر ئێستاشی ل ه گه‌ڵ ب ل ه سی ساڵ ه ل ه ته‌مه‌نی ئه‌و رێژیم ه نگریسه تێ ده‌په‌رێ و به هه‌موو شێوه‌كانی كه ویستوویه‌تی ئیراده‌ی الوانی كورد بخات ه ژێر ره‌كیفی خوی ،هه‌ر چه‌ند توانیویه‌تی هێندك گه‌نجی نه‌زان و به‌رژه‌وه‌ندخواز هه‌ڵخه‌ڵه‌تێنێ و بۆ به‌ره‌وپێش بردنی ئامانجه گاڵوه‌كانی له كوردستان
كه‌ڵكیان لێ وه‌رگرێ ،به‌اڵم ل ه خستنه ژێر ركێفی هه‌موو ئیراده‌ی ی هێناوه .لهو كوردان شكه‌ست ماوه‌یه‌ش دا الوانی كورد زۆر باش توانیان ل ه كه‌مترین ئیمكاناتێك ك ه له ژێرده‌ستیان دابوون توانیان باشترین كه‌ڵكی لێ وه‌رگرن .سه‌ركه‌وتنی الوانی كورد له ئێران ل ه هه‌موو بواره‌كاندا چ ل ه بواره‌كانی وه‌رزش و زانست و چ له بواری فه‌رهه‌نگی و ئابووری توانیویانه كاریگه‌ریه‌كی باش له سه‌ر كۆمه‌ڵگای كوردستان و ئێران دانێن. بهو سه‌رمایه‌ی كه كۆمه‌ڵگای كوردستان له رۆژهه‌اڵتی كوردستان به‌ده‌ستیه‌وه‌یه ئهوه ده‌توانێ ل ه داهاتوودا له هه‌موو بواره‌كاندا پێشكه‌وتنێكی به‌رچاو بهخۆوه ببینێت .چۆن ل ه راستی‌دا الوان ل ه هه‌ر كۆمه‌ڵگه‌یه‌ك دا چینی زیندووی ئه‌و كۆمه‌ڵگایه‌ن ،كۆمه‌ڵگایه‌ك گه‌شه ده‌كا ك ه الوانی وشیار بن ل ه هه‌موو بواره‌كانی ژیاندا ،بهو پێیه‌ش ئه‌ركی الو و گه‌نجانی كوردستان ل ه ئێستا و داهاتووشدا گرینگ و قورس ده‌بێ بۆیه پێویسته الوانی كورد ل ه هه‌ر چوار پارچه‌ی كوردستان ب ه تایبه‌ت له رۆژهه‌اڵتی كوردستان خۆیان ئاماده بكه‌ن ،چونكه وه‌ك ده‌زانین ئێستا رۆژهه‌اڵتی ناوه‌راست به ئاراسته و ڕه‌وڕه‌وه‌یه‌كی مێژوویدا تێپه‌ر ده‌بێ ،كوردستانیش كه به دڵی ێ رۆژهه‌اڵتی ناوین له قه‌ڵه‌م ده‌در بایه‌خێكی گه‌وره‌ی ههیه ل ه هاوكێش ه سیاسیه نێوده‌وڵه‌تی‌یه‌كان دا.
Lawan
www.lawan.com
ژمارە ٣٩ ، ٣٨ڕەزبەری ٢٧١٠ی کوردی ()١٣٨٩
ه بۆنه‌ی وت و وێژی گۆڤاری «الوان» ب ڵ 12ی ئاگۆست رۆژی جیهانی الوان له‌گه كۆمه‌ڵێك الوی كورددا
ی 12ی ئاگۆست به‌رامبه‌ر ب ه رۆژ ی جیهانی الوانه. 21ی گه‌اڵوێژ رۆژ ی رۆژێك كه زۆربه‌ی ههره زۆر ی كوردستانه‌كه‌مان ی رۆژهه‌اڵت الوان ی نامۆن‌و تەنانه‌ت بۆ جارێكیش پێ ئه‌و رۆژه‌یان بۆ جێژن نەگیراوەو ی یادی نه‌كراوه‌ته‌وه .الوان سه‌رمایه ی واڵتن ،به‌اڵم ب ه راستی ب ه دوارۆژ پێی پێویست كه‌ڵك له‌م سه‌رمایه‌ی ه 32
ی وه‌رنه‌گیراوه‌‌و ب ه گشتی ده‌سه‌اڵتداران ی ئیسالمی به زه‌خت‌و ی كۆمار رێژیم ی ی ب ه الوان فشار هیچ ده‌ره‌تان ی ل ه نیشتمانه‌كه‌مان نادات‌و الوان سه‌ره‌تایی ترین مافه‌كانیش بێبهش كردووه ی كۆمه‌ڵێك ته‌نانه‌ت بۆته هۆكار ی وه‌ك گیرۆده ی كۆمه‌اڵیه‌ت دیارده كردنی الوان ب ه ماد‌ه هۆشبه‌ره‌كان‌و
ێ كاری‌‌و له‌ش ی الوان‌و ب كۆچ فرۆشی‌‌و ...هتد گۆڤاری الوان بەم بۆنەوە چەند الوی دواند تاکوو بزانین ئەو الوانە چ پەیامێکیان بەم بۆنەوە بۆ الوان هەیە. پرسیار :تۆ وه‌ك الوێكی كورد ب ه بۆنه‌ی 12ی ئاگۆست رۆژی جیهانی الوان ،چ په‌یامێكت بۆ الوانی جیهان
33
ئاسۆ پیرۆتی ـــ ئۆتریش
الوان گه‌نجینه‌كانی داهاتووی هه‌ر په‌یامی من بۆ الوانی جیهان نه‌ته‌وه‌یه‌كن ،جا ئه‌و نه‌ته‌وه‌یه سه‌ر ب ه گشتی و الوانی رۆژهه‌اڵتی ده‌كه‌وێ كه بۆ داهاتووی خۆی هه‌ر كوردستان ب ه تایبه‌تی ئه‌وه‌یه ك ه ده‌م هه‌وڵ بدات ،لهو جیهان ه پان و
www.lawan.com
به گشتی و الوانی رۆژهه‌اڵتی هیوای سه‌ركه‌وتنیان ل ه هه‌موو به‌رینه‌ی ك ه ئێم ه تێیدا ده‌ژین زۆرن بواره‌كانی ژیاندا بۆ ده‌خوازم و ئه‌و نه‌ته‌وانه‌ی ك ه بوونه‌ته قوربانی كوردستان ب ه تایبه‌تی ههیه؟ داواشم لێیان ئه‌وه‌ی ه ك ه لهو جۆره سروشت مووساپوور كاران ه خۆیان به‌دوور بگرن كه ده‌بن ه هۆی زیان پێ‌گه‌یاندنیان ب ه تایبه‌تی الوانی كوردستان نه‌كه‌ونه داوی ماد‌ه هۆشبه‌ره‌كانی وه‌ك تریاك و هێرۆیین و ....هتد و ،هه‌وڵ بده‌ن زیاتر گرینگی به خوێندن و خوێندنه‌وه بده‌ن، چونك ه ئه‌وان به‌ڕێوه‌به‌رانی داهاتووی كوردستانن. نهتهوه زۆرداره‌كان و هیچ ماڤێك بۆ ئه‌و گه‌نجینانه‌یان كه الوانه‌كانیان بن دیاری نهكراوه .یه‌كێك لهو نهتهوه زوڵم لێ كراوانه نه‌ته‌وه‌ی ئێمه‌یه كه هه‌ر ده‌م NO: 38, 39 October 2010
Lawan
www.lawan.com
ژمارە ٣٩ ، ٣٨ڕەزبەری ٢٧١٠ی کوردی ()١٣٨٩
الوانی كورد له مه‌ترسی جۆراوجۆر ی دان ،په‌یامیشم بۆ هه‌موو الوه‌كان جیهان ئه‌وه‌یه كه ببن به هۆكارێك بۆ ئه‌وه‌ی كه ئه‌و كێشانه‌ی ك ه الوانی كورد له گه‌ڵی به‌ره‌و ڕوو دهبنهوه ب ه گوێی جیهانیانی بگه‌یه‌نین ،به‌اڵم بۆ الوانی رۆژهه‌اڵتی كوردستان ی ئه‌وتۆم نیه ،به‌ڵكوو په‌یامێك داواكاریه‌كم ههیه ئه‌ویش ئه‌وه‌یه ك ه هیچ كاتێك هه‌ستی نه‌ته‌وه‌یی خۆیان له ده‌ست نه‌ده‌ن ،هه‌ر ده‌م هه‌وڵ بۆ فێر بوونی زانست و خوێندن بده‌ن تا ل ه داهاتوودا ببن ه كۆڵه‌كه‌یه‌كی پته‌و بۆ نه‌ته‌وه‌كه‌مان.
ی الوانی جیهان‌و كوردستان به تایبه‌ت ده‌كه‌م ،هیوادارم وه‌كوو یهكیهتیی الوان ی ئه‌و رۆژه بكه‌نه هه‌لێك بۆ گه‌یاندن ی كوردستان ی رۆژهه‌اڵت ی الوان ده‌نگ ی جیهان و هه‌روه‌ها لهو ب ه ڕای گشت ی رۆژه‌دا هه‌وڵ بده‌ین بۆ وشیار كردنهوه ی كوردستان بۆ الوان ل ه رۆژهه‌اڵت ی ی دیكتاتۆر به‌گژداچوونه‌وه‌ی حوكم ی و لهو رۆژه‌دا داوا ی ئیسالم كۆمار ی له هه‌موو رێكخراوه سینفیه‌كان الوان ل ه رۆژهه‌اڵت ده‌كه‌م كه لێك ی نزیك ببنه‌وه‌و هه‌وڵ بده‌ن بۆ داڕشتن ئامانجێكی هاوبه‌ش‌و كاری هاوبه‌ش بۆ رۆژهه‌اڵتی كوردستان .دووباره ی سه‌ركه‌وتنیان بۆ ب ه ئاوات هیوا ی ی جیهان ده‌خوازم و دیسان رۆژ الوانتان پیرۆز بێ. ئه‌فسانه عه‌بدوڵاڵپوور
هێژا رۆسته‌می ـــ نۆڕوێژ
فه‌ره‌یدوون عه‌بدولی
وه‌ك الوێك سه‌ره‌تا گه‌رمترین ی ی 12 پیرۆزبایی خۆم ب ه بۆنه ی جیهانی الوان ل ه ئاگۆست رۆژ
ی ی ئاگۆست رۆژ ی 12 به بۆنه ی الوان جوانترین و رازاوه‌ترین جیهان ی ساڵوی خۆم پێشكه‌ش به ته‌واو ی ی و الوان الوانی جیهان به گشت ی ده‌كه‌م. كوردستان ب ه تایبه‌ت هیوادارم ك ه هه‌میشه ل ه تێكۆشان 34
ی به‌رده‌وام بن بۆ وه‌دیی هێنان ی مافه‌كانیان .داوام ل ه الوان رۆژهه‌اڵتی كوردستان ئه‌وه‌ی ه ده‌روه‌ستان ه ل ه هه‌مبه‌ر رووداوه‌كاندا هه‌ڵوێست بگرن و هیچ كات ل ه تێكۆشان نه‌وه‌ستن.
پێشه‌كی پێم خۆشه پیرۆزبایی ئه‌و رۆژه ل ه هه‌موو الوێك بكه‌م ب ه ی كورد له رۆژهه‌اڵت ی الو تایبه‌ت ێ ی كورد هه‌تا بتوان دا .هیوادارم الو هه‌وڵ بدا بخوێنێ ،چونكه خوێندن ی ئێمه‌یه ،ب ه تایبه‌ت ی سه‌ركه‌وتن رێگا رۆژهه‌اڵتی كوردستان ك ه ئێستا ل ه ی قووڵ ئێراندا له ئاڵ و گۆڕێك به‌ڕێوه‌یه .رۆژێك دێ رۆژهه‌اڵتیش ئازاد ده‌بێ ،ئه‌وكات پێویستیمان ب ه ی پسپۆڕ و خوێنده‌واره بۆ كه‌سان ی ی خه‌ڵك ی پێویستمان به ده‌ست ئهوه واڵتی دیكه نه‌بێ. هیوادارم هه‌موو الوێكی كورد سه‌ركه‌وتوو بێ و خه‌ونه‌كانیان بێت ه دیی.
35
www.lawan.com
سووتاندنی دارستانه‌كان ل ه كوردستان ی ده‌سه‌اڵت حاشاهه‌ڵنه‌گرترین به‌ڵگه‌ن بۆ داگیركردن مه‌سعوود فه‌تحی ی سه‌وز ل ه ئه‌نجوومه‌نی چیا مه‌ریوان رایگه‌یاند ك ه له ئاكامی ئاگر ی مه‌ریوان و كهوتنهوه ل ه دارستانه‌كان سه‌واڵوا پتر له شه‌ش هه‌زار دۆنم و
ی ی ئامار ی سه‌قزیش ب ه پێ ل ه شار ژینگ ه پارێزان پتر ل ه چوار هه‌زار ی دۆنم دارستان له ئاكامی كرده‌وه‌یه‌ك ی كوێری كاربه‌ده‌ستانی كۆمار ئیسالمی له ئاگردا سووتاون. ی ئاگر كه‌وتنه‌وه‌كان ته‌نیا پانتای
ی تایبه‌ت به شارو باژێرێكی تایبه‌ت نه‌به‌ستراوه‌ته‌وه ،به‌ڵكوو نه‌ك هه‌ر ی ی رۆژهه‌اڵت باكوور هه‌تا باشوور كوردستان ،ته‌نانه‌ت به‌شێكی زۆر ل ه ی كوردستان لهو دارستانه‌كانی باشوور ی ی رۆژهه‌اڵت ناوچانه‌دا هاوسنوور NO: 38, 39 October 2010
Lawan
www.lawan.com
ژمارە ٣٩ ، ٣٨ڕەزبەری ٢٧١٠ی کوردی ()١٣٨٩
36
كوردستانن گرتۆته‌وه. هاوكات له باكووری كوردستانیش ده‌سه‌اڵتدارانی تورك ته‌نیا له به‌هارو هاوینی رابردوودا پتر ل ه 76جار ی كوردستانیان ئاگر داوهو دارستانه‌كان ی ئه‌و ئاگران ه ب ه ڕاده‌یه‌ك په‌ره‌سه‌ندن بووه كه ته‌نیا له مانگی ئاگۆست دا پتر ل ه 50جار ئاگر كه‌وتنه‌وه‌كان ل ه الیه‌ن شاره‌داریه‌كانی ناوچ ه كوردنشیینه‌كان تۆمار كراون. ئه‌م جۆره كرده‌وانه‌ی پێگه‌یشتووترین ره‌گه‌زی دایناسۆڕه‌كان ل ه كوردستان ی ی داگیركه‌ر وه‌بیرهێنه‌ره‌وه‌ی سه‌رده‌م مه‌غووله‌كان، وێرانگه‌ری و ی ته‌یمووره‌كان و سه‌رده‌م ه ره‌شه‌كانی‌تر مێژوون ،هاوكات حاشا هه‌ڵنه‌گرترین ی به‌ڵگه‌ی سه‌لمێنه‌ری داگیركه‌ربوون ی ده‌سه‌اڵتیشن ،ب ه تایبه‌ت كۆمار ی كه پاش تێپهڕبوونی پتر ئیسالم ی ی خومه‌ین ل ه سی ساڵ به‌سه‌ر فتوا
ی و شه‌ڕی هه‌مه‌الیه‌نه ب ه دژی خه‌ڵك ماف خوازی كوردستان ئێستاش ب ه ی هه‌ی ه و ی میلیتاریستی بوون شێواز ی دادگا و ئێگیزاسیۆن ه ئیسالمیه‌كان به‌رده‌وامن له ده‌سبه‌سه‌ر كردن و راوه‌دونان و ئه‌شكه‌نج ه و ئێعدام و ی زۆر ل ه به ته‌رخان كردنی به‌شێك پووڵ و هێزی نیزامیش نه‌ی توانیو‌ه ی و ده‌سه‌اڵته‌كه‌ی ل ه پێگه‌یه‌ك بۆ خۆ ی كوردستان بدۆزێته‌وه‌و به‌رده‌وام خه‌ڵك كوردستان ل ه هه‌موو چین و توێژه‌كان ی خۆیان یه‌ك ی نه‌ته‌وایه‌ت له‌مه‌ڕ كێشه ده‌نگ و یه‌ك هه‌ڵوێست ل ه به‌رانبه‌ر ی ی دی ده‌مامك خۆیدا ده‌بینێته‌وه ،چ ی له‌خۆ هاو دینی و هاوواڵتیش ی كردۆته‌وه ،هاوكات له‌گه‌ڵ ده‌سه‌اڵت ی ی تورك ل ه دژكرده‌وه‌یه‌ك شوینیست ی كوێرانه‌دا به‌رامبه‌ر به جوواڵنه‌وه ی كوردستان ی خه‌ڵك ڕزگاری خواز ی ده‌ستیان داوه‌ته تاوانێكی گهوره
ی ی وات ه تیرۆری سروشت دژه مرۆی كوردستان. ی ی گه‌شه‌سه‌ندن له سه‌رده‌م ی ی یان ئاشت بوونهوه ژینگ ه پارێز ی مرۆڤ له‌گه‌ڵ سروشتدا ك ه هێما پێشكه‌وتنی بیری مرۆڤایه‌تین، ی ی ده‌سه‌اڵتی كۆما ئهوه سیستم ئیسالمی‌ی ه ل ه كوردستان ك ه وه‌ك ی داگیركه‌ری مامه‌ڵ ه له‌گه‌ڵ نه‌ریت كوردستان و كوردستانیان ده‌كا و هاوكات بوونی ئه‌م كرده‌وان ه ل ه به‌ش ه ی ی كوردستان خۆ له یه‌ك دابڕاوه‌كان ل ه خۆیدا هه‌ڵگری ئه‌و په‌یامه‌ی ه ی ی هه‌رچه‌ند جار‌ه كه ل ه كۆبوونه‌وه ی ی تورك و ئێران ده‌سه‌اڵتداران و ب ه تایبه‌ت ئه‌فسه‌ره پایه‌به‌رز‌ه نیزامی‌یه‌كان دا ئه‌م كردهوه نه‌گریسان ه گه‌اڵڵ ه و ل ه الیه‌ن سیخوره‌كانیانه‌و‌ه پڕاكتیز‌ه ده‌كرێن.
37
ئەو خونچانەی پێش پشکوتن هەڵوەرین ن :قادر وریا رۆڵه مه‌نوو ،چـــاوه‌ڕوان به ئەم شه‌و باب ه دێته‌و‌ه دێ دڵنیا به ،ئێستا دێت‌و دیارییه‌كی جـوانت بۆ دێنێ. زۆر چاوه‌ڕێت بووم بابه گیان هه‌تاكوو خه‌و چاو ی لێك نام ده‌مه‌و به‌یان ب ه ده‌نگی شیوه‌نی دایكم راتڵه‌كام
شەهید كاوه حه‌كیم زاده دایكم ده‌ی گوت ئه‌و شه‌وانه‌ی شه‌خته‌‌و كڕێوه‌‌و بارانه، ئه‌و شـــه‌وانه ی دنیــا تــار‌ه
ی (شێعری یه‌كێك ل ه گۆرانی‌یه‌كان هونه‌رمه‌ندی جوانه‌مه‌رگ كاوه حه‌كیم زاده) وه‌رز ،به‌هارێكی ته‌ژی له سه‌ر ی ی 1366 ی ساڵ سه‌وزی‌‌و جوانی هه‌تاوییه‌‌و ،شوێن :شیوودۆڵێكی ب ه
NO: 38, 39 October 2010
www.lawan.com
باڕێز‌و تۆف‌و زریانــــه،
ی دارستان داپۆشراوی ته‌نیشت گوندێك ی قه‌ندیله. به زۆر چۆڵ كراوی داوێن ی ی بنكه‌ی یه‌كیه‌تی ی تازه دراوسێ ی ئێران، ی دێموكراتی كوردستان الوان ی ی هونه‌ریی حیزبی دێموكڕات كۆڕ كوردستانن كه سه‌ركانی‌‌و بن ی ئه‌م شیوه‌یان كردوه ب ه داره‌توویه‌ك ی بنكه .بنك ه كه‌پرێكی شاعیران ه ل ه گوێن ئه‌و كه‌پر‌ه جوانانه‌یه كه ل ه حه‌یرانی كوردی‌دا وه‌سفیان كراوه، ی ب ه ریحانه‌‌و به‌یبوون به‌اڵم ل ه جیات ب ه گوڵ ه الوالو دیواری بۆ هه‌ڵچنراوه. له بن ئه‌و كه‌پره‌دا ،به‌یانی‌‌و ئێواران ی رۆژێ چه‌ند سه‌عاتێك ده‌نگ ویۆلۆن‌و ئۆرگ‌و جاز‌و هتد ،تێكه‌ڵ ی ده‌نگ ی چه‌ند الوێك ب ه نه‌غمه ی خۆش ده‌بێ‌‌و ،له‌گه‌ڵ بۆن‌و به‌رامه
Lawan
www.lawan.com
ژمارە ٣٩ ، ٣٨ڕەزبەری ٢٧١٠ی کوردی ()١٣٨٩
38
ی ئه‌م ناوه‌دا ،ب ه ده‌وروبه‌ردا گوڵ‌و گیا باڵو ده‌بێته‌وه .ده‌نگێكیان ب ه گوێم ئاشنایه .ده‌نگی منداڵێكه ،پێشتر ل ه رادیوی ده‌نگی كوردستان دا چه‌ند جارێك به‌ر گوێم كه‌وتوه :هه‌ر ئه‌و ی ی مندااڵن ده‌نگه‌ی ه ك ه له سروود ی ی نیشتمان"دا ،له سروود "قوتابخانه "لێره ناڕۆم "دا بیستوومه .ده‌نگه‌ك ه ده‌نگی منداڵی خاوه‌ن به‌هر‌ه كاوه حه‌كیم زاده‌یه. ی ل ه له‌گه‌ڵ كاوه‌‌و هاوڕێ‌‌و هاوكاران ی هونه‌ری ده‌بین ب ه هاوئۆرگان‌و كۆڕ ی لێره به دواوه ل ه رێوڕه‌سمه‌كان ی ی سیاس ی الوان‌و فێرگه یه‌كیه‌تی ی ی حیزب‌و ،جێژن‌و بۆنه‌كان ـ نیزامی ی حیزب دا ی دفته‌ری سیاسی بنكه ی ك ه چه‌ند مانگ دواتر ده‌بێته دراوسێ تازه‌مان لهو ناوچه‌یه‌دا ،گوێمان‌و چاومان به سروود‌و گۆرانی‌‌و شانۆ‌و ی دیكه‌یان، به‌رهه‌مه هونه‌ری‌یه‌كان رادێ‌‌و چێژ وه‌رده‌گرین .تا ئه‌و ی 6ساڵ دواتر لهو بنار‌ه هه‌ڵمان كات ه ی ده‌كه‌نن ،نێوه نێوه كاوه ب ه به‌رهه‌م تازه ده‌بینمه‌وه‌‌و له به‌هره‌‌و ده‌نگ‌و ی به‌رهه‌مه نوێیه‌كانی‌دا ،داهاتوویه‌ك گه‌ش ده‌خوێنمه‌وه .لهو ساو‌ه ئه‌و ی به‌رهه‌مانه لهو كاسێتانه‌دا كه كات ی ی حیزب باڵو ی هونه‌ری خۆی كۆڕ كردنهوه ،ده‌بیسمه‌وه ،ئه‌گه‌رچی ئێستا ی فه‌رامۆشییان له‌سه‌ر نیشتوه‌‌و تۆز ب ه رێكه‌وت‌و به ده‌گمه‌ن باڵو دهبنهوه. ی وه‌رز ،هاوینێكی گه‌رمی ساڵ ی كۆیه‌یه. 1375ی هه‌تاویی ده‌شت ی تۆپ‌و بنه‌ماڵه‌كانمان به دوا ی كه‌مپ‌و باره‌گاكانمان مووشه‌كباران
ی ئیسالمی‌یه‌وه ،ل ه له‌الیه‌ن كۆمار ی unل ه هه‌ولێر مانیان به‌رده‌رك ی گرتوه .بنه‌ماڵه‌ی كاوه‌ش ك ه هه‌ر دوا ی سه‌نگه‌سه‌ر وێرانكردنی شارۆچكه ی ی به‌عسه‌وه ،جارێك له‌الیه‌ن رێژیم دیك ه تووشی راگوێزتن بوون ،له‌رانی ه ی هونه‌رمه‌ند بووه گیرساونه‌وه‌‌و ،كاوه ی موسیقای رانیه. ب ه هاوكاری تیپ ی لهو هه‌ل‌ومه‌رج ه ناخۆشه‌دا هه‌واڵ ی هونه‌رمه‌ند تێرۆر كرانی تازه الوه ی كاوه حه‌كیم زاده‌مان پێ‌ده‌گا .جه‌سته ی دڵته‌زێنترین ی ك ه شوێنه‌وار بێ‌گیان ی ئه‌شكه‌نجه‌كان‌و دڵڕقانه‌ترین جۆر ی ی پێوه دیاره ،له ده‌ره‌وه كوشتن ێ دراوه .چلۆن دڵیان هاتو‌ه شار فڕ ێ ئازار به‌م ی 19ساڵه‌ی ب الوێك ی هه‌موو به‌هر‌ه هونه‌رییه‌وه ،ب ه تون ی مه‌رگ دابكه‌ن؟ ده‌كه‌ومه‌وه بیر ئه‌و قسه‌یه كه ل ه بواری وه‌ڕگێران دابیستوومه " :وه‌گێڕانی شێعر وه‌ك ی ئهوه وایه بولبولێك بۆ گۆشته‌كه ی ئه‌وانه‌ی ئه‌م الوه سه‌ر ببرن" .ئه‌د هونه‌رمه‌نده‌یان كوشت بۆ چنگێك ی پووڵی ده‌زگای جاسووسی‌‌و تیرۆر ی ی نه‌بێ ،ل ه پێناو ی ئیسالم كۆمار چی‌دا ئه‌م تاوانه‌یان ئه‌نجام دا؟ باوه‌ڕ ی ب ه ی زه‌حمه‌ته ،به‌اڵم نه‌دیتنه‌وه كردن یه‌كجاریی كاوه ،جگه ل ه بڕوا هێنان به‌م راستی‌یه تاڵه ،رێگای دیكه‌م بۆ ناهێڵێته‌وه. ی نێوه‌ڕاست مانگی خه‌زه‌ڵوه‌ر ی ی هه‌تاوییه .ب ه یاد ی 1377 ساڵ كاوه‌‌و وه‌ك رێزلێنانێك لهو هه‌موو ی حه‌كیم ی بنه‌ماڵه زه‌حمه‌ت‌و ئه‌ركه ی ی حیزب زاده‌كانی سه‌رده‌شت له پێناو
ی ی حه‌قخوازان ه دێموكرات‌و خه‌بات نه‌ته‌وه‌كه‌یان دا ،وه‌خۆیان گرتوه ،ل ه ی سۆئێد ل ه دایك‌و "كارلسكۆگا" ی باب‌و خوشك‌و برا جه‌رگبڕاوه‌كان وه‌ژوور ده‌كه‌وم .جێگای خاڵیی كاوه، ی له كۆڕی ئه‌م بنه‌ماڵه‌یه‌دا ،به وێن ه ی كوڕه شه‌هیده‌كه‌یان سه‌ر دیوار ی ی ڤیدیۆی پڕكراوه‌ته‌ه‌و ،فیلم ی ی بچووكتر ی " كاروان" برا به‌شداری كاوه ل ه رێوڕه‌سمێكی بنه‌ماڵه‌یی‌دا ی "كاروان "، ی خۆش ده‌بینم .ده‌نگ ێ ی برا جوانه‌مه‌رگه‌كه‌یم ل ه گو ده‌نگ ی خونچ ه دا ده‌زرینگێنێته‌وه‌‌و بۆن ی ێ ساڵ له‌مه‌وبه‌ر هه‌ڵوه‌ریوه‌كه‌ی س لێ ده‌كه‌م .به‌یانی ب ه دڵپڕی‌‌و بهو ئاواته‌ی "كاروان" له بواری هونه‌رییش ی بۆ ئۆگرانی ئه‌م ی براكه دا جێگا ده‌نگه شه‌هیده پڕبكاته‌وه ،به جێیان دێڵم ...
هــــۆ بابـــ ه گــیان ی تۆم هێشتا نیگا نه‌دیبوو مااڵواییت كــــــــرد ته‌نیا دیارییه‌ك ك ه جێت هێشتبوو چه‌كه‌كه‌ت بـــــــــــوو وا هه‌ڵم گرت، هه‌روه‌ك بۆخۆت داخوازیت بوو ئه‌وا بوومه ب ه پێشمه‌رگه.
39
ڵ سه‌فه‌ری: ئێقبا
ی له‌سه‌ره‌خۆیه ه بۆ من مه‌رگێك تاراوگ
وتووێژی‌گۆڤار ی الوان له‌گه‌ڵ به‌ڕێز ئێقباڵ سه‌فه‌ری‌ئه‌ندام ی كومیته‌ی‌ناوه‌ندی ی ‘حدك’ دیمانە: ئایەت مرادی فەر www.lawan.com
الوان :پێش له هه‌موو شتێك پێمان ی ژیانی خۆتمان بۆ خۆشه بیۆگڕاف ی؟ باس بكه ئێقباڵ سه‌فه‌ری :من ئێقباڵ سه‌فه‌ری، ی ی 1953ی ز ،خه‌ڵك له دایك بوو گوندی زه‌رده له شارستانی دااڵهۆ ی ی كرماشان .خوێندن سه‌ر ب ه پارێزگا ی ی تا پۆلی شه‌شم له گوند سه‌ره‌تای ی خۆمان خوێندووه‌و بۆ درێژه‌دان ی شیرین خوێندن چووم ه شاری قه‌سر ی ل ه ل ه ده‌بیرستانی په‌روین ئێعتسام ی 1971 ی ته‌مه موسا .ساڵ گه‌ره‌ك ی چوومه سه‌ربازی ،پاشان ل ه ساڵ 1973له شاره‌بانی تاران دامه‌زرام ی ی 1979ل ه شار و دواتر تا ساڵ ی ئیسفه‌هان مامه‌وه .پاش شۆرش 1979بووم ب ه الیه‌نگری چریك ه ی ی به‌رچاو فیدایه‌كان و به‌شێك
ژیانم له ڕۆمانێك دا به ناوی "ل ه ی ئاواته‌كاندا" نووسیوه‌ته‌و‌ه ك ه ل ه پێناو ی ی 2010ل ه واڵت ی فه‌وریه مانگ سوئید چاپ كراوه. الوان :چلۆن بوو كه هه‌ست بهوه كرد ی ك ه به‌شداری له شۆڕشی بزووتنه‌وه كورددا بكه‌ی؟ ئێقبا ڵ سه‌فه‌ری :پاش دابڕان یان ئینشعابه‌كانی چریك ه فیدایه‌كان ل ه ی پاش شۆڕش ،لهو رێكخراوه ساڵه‌كان ی دووركه‌وتمه‌وه ،ب ه ده‌ست پێ كردن ی ئێران و ئێراق سیاسه‌تی دژه شه‌ڕ
ی وه‌ك ی ئیسالم ی كۆمار كورد ی ئه‌و ناوچه‌یه به‌ره‌و زۆربه‌ی خه‌ڵك باشوور بووین و بۆ ماوه‌یه‌ك له قوره‌توو ی ماینه‌وه .یه‌كه‌م پێوه‌ندیم ل ه ساڵ ی شه‌هید 1360له‌گه‌ڵ حدك ل ه رێگا ی ی و كه‌ریم بارام ی كاڵش مه‌حموود ی كومیته‌ی هه‌ورامان ل ه دوو كادر ی ی شه‌هید جهانگیر یوسف ده‌سته بوو .لهو دانیشتنه‌دا ئێم ه چوار كه‌س بووین ك ه سازمان دراین :1 .ئه‌مین ی محه‌ممه‌دی :2 .جهانبه‌خش ناسر ی گۆران كه هه‌ردووكیان له ناوچه NO: 38, 39 October 2010
Lawan
www.lawan.com
ژمارە ٣٩ ، ٣٨ڕەزبەری ٢٧١٠ی کوردی ()١٣٨٩
40
شه‌هید بوون :3 .كه‌ریم سه‌لیمی:4 . ئێقباڵ سه‌فه‌ری .لهو دانیشتنه‌دا ئێم ه وه‌ك شانه‌ی "هاوار" كارمان ده‌ست پێ ی ی هێشتا شوێنه‌وار كرد .ئه‌گه‌رچ چه‌پی سوننه‌تی به‌سه‌ر بیرو هزرمدا ی زاڵ بوو ،به‌اڵم كورد بوون و كوردستان ی بوونم ال گرینگتر بوو له ئایدولۆژ السایی كردنه‌وه‌ی بێگانه‌كان. الوان :به هۆی ئه‌و هه‌وڵ و ی فیداكارییانه‌ی كه ل ه پێناو ئامانج نه‌ته‌وه‌كه‌ماندا ئه‌نجامت داوه باش ی ی له دوو پارێزگا ی ب ه تایبه‌ت ناسراو كرماشان و ئیالم ،ئه‌و تایبه‌تمه‌ندی‌یان ه چی‌ی ه بۆ هه‌ر مرۆڤێكی شۆڕشگێر ی ك ه كۆمه‌ڵگا به خولیاو سه‌یرێك دیكهوه بۆی بڕوانێ؟ ئێقباڵ سه‌فه‌ری :یه‌كێك ل ه گرینگترین ی ئێم ه ئه‌وه‌بوو ی سه‌ركه‌وتن هۆكاره‌كان كه ب ه ده‌ردو ره‌نجه‌كانی خه‌ڵكی ئه‌و ناوچانه‌مان ده‌زانی .چونك ه بۆ خۆمان ی ناو ئه‌و كۆمه‌ڵگای ه بووین هه‌ڵقواڵو ی ئه‌وانمان ده‌زانی .رێزمان بۆ و زمان خه‌ڵك و بیروبۆچوونه‌كانیان داده‌نا .ب ه ی ی ده‌توانین بڵێین له نێو دڵ گشت خه‌ڵكه‌كه‌دا بووین .دووهه‌م هۆكار ی دیفاع له‌وان و به‌ره‌نگار بوونهوه ی بوو. ی ئیسالم ی كۆمار هێزه‌كان سێهه‌م هۆكار راستگۆیی و باوه‌ڕ ب ه خۆبوون و چاالكی ب ه هه‌موو كه‌م و كوڕی و ماندوو بوونه‌كانیه‌وه .به‌اڵم ل ه هه‌موویان گرینگتر پشتیوانی و ی خه‌ڵك و لێهاتووی كادرو هاوكار ی زیاتریان ل ه پێشمه‌رگه‌كان ده‌ور ناساندنی ئێمه ههبووه. الوان :زۆر جار باس لهوه كراوه ك ه ی تواناییه‌كانت وه‌ك كه‌سایه‌تی‌یه‌ك سیاسی هه‌میش ه له ئاستێك دابووه
ه الوان له تاراوگ ی باشیان چاالك ه نواندوه ،بوونه‌ت ئه‌ندام له كۆمه‌ڵێك ه رێكخراودا كه بۆت ی هۆی ناساندن ه ی كورد .ل دۆز ی ی فه‌رهه‌نگ بار و كولتووری‌یه‌و ه ی سه‌ركه‌وتن ی به‌رچاویان بۆ گه‌ل كورد وه‌ده‌ست هێناوه. ی كه حیزب وه‌ك كۆڵه‌كه‌یه‌كی سه‌ره‌ك چاوت لێ بكا ،هۆكاری ئهوه چی‌یه؟ ی خۆم ئێقباڵ سه‌فه‌ری :ب ه بڕوا ی سه‌ره‌كی دهگهڕێتهوه بۆ هۆكار شه‌فاف بوون له وتارو كرداردا .ل ه ژیانی سیاسی و حیزبیمدا ،هیچ كات نه‌كه‌وتووم ه نیو ده‌ست ه و تاقم بازی ده‌سه‌اڵت و وه‌ك پێشمه‌رگه‌یه‌ك ی ی خاس ماومهتهوه به خسوسیات ی خۆمه‌وه .خۆمم وه‌ك خزمه‌تكار ی خه‌ڵك پێناسه كردووه ،زۆر جار ب ه دژ ماڵی................. ی گه‌نده‌ڵ راوه‌ستاوم و ل ه هیچ هه‌ڕه‌شه‌یه‌كیش
ێ و نه‌ترساوم .ل ه ره‌خنه‌گرتنی به‌ج سازه‌نده‌ش قه‌ت سڵم نه‌كردووه .هه‌موو كاتێكیش به‌دژی شه‌ڕ‌ه ناو خۆیه‌كان بێ هه‌ڵوێست نه‌بوومه. الوان :له خه‌بات و تێكۆشانت دا چه‌ندین جار بریندار بووی ،ئه‌و ی ئه‌م ی بووه كه بۆت ه هۆ ریسكان ه چ ده‌رده دوورو درێژ و نه‌خوازراوه؟ ئێقباڵ سه‌فه‌ری :كاتێك پێشمه‌رگایه‌تیم هه‌ڵبژارد ئه‌وه‌شم ال ڕوون بوو ك ه كوژران و بریندار بوون و كه‌م ئه‌ندام بوون میوانی داهاتوومن .هه‌روه‌ك ته‌واوی هه‌وڵه‌كانیشمان بۆ سه‌ركه‌وتن بووه .الم وابێ كه‌متر كه‌سێك ل ه هاوڕێ‌یانی پێشمه‌رگه‌م هه‌ن ك ه بهوه نه‌زانن ك ه ل ه 95له سه‌دی جه‌وله و عه‌مه‌لیات و شناسایه‌كاندا بۆ خۆم ی له پێشه‌وه بووم .ب ه سه‌رنج دان بهوه ك ه یاساكانی شه‌ڕی پارتیزانی شاره‌زا ی ی دااڵهۆش هێزێك بووم و هێز كه‌م ئه‌زموون و ساوا بوو ،ده‌با ئه‌و ریسكانه‌شم قه‌بووڵ كردبا. ی الوان :چۆن ده‌ڕوانیت ه ژیان ی واڵت ب ه ی له ده‌ره‌وه تاراوگه‌نشین ی ك ه ئه‌م رێگای ه تایبه‌تی بۆ ئه‌وانه هه‌ڵ ده‌بژێرن ،یا هه‌ڵسه‌نگاندنت چی‌ی ه لهو بارهوه ب ه گشتی بۆمان روون بكه‌نه‌وه؟ ی ئێقباڵ سه‌فه‌ری :بۆ ئه‌و كه‌سانه ی ژیانی باشتر ده‌چن ه ب ه مه‌به‌س هه‌نده‌ران ره‌نگ ه روانگه‌ی جیاواز ی ئه‌و هه‌بێ .به‌شی ههره زۆر ی تاراوگه‌نشینیان كه‌سانه‌ی ك ه ژیان ی هه‌ڵ بژاردوه ته‌مه‌نیان ل ه سهرهوه 30ساڵه ،هه‌م ئه‌میان ده‌چێ و ی هه‌م ئه‌ویش .به‌تایبه‌ت ل ه ژیان ی بۆ هاوبه‌شدا .ژیانی تاراوگه‌نشین
41
ی كورد الوان به‌شێكن ل ه دیپلۆماس ب ه تایبه‌ت ل ه بواره‌كانی فه‌رهه‌نگی، ی و نه‌ته‌وه‌یی‌یه‌وه. كولتوور ی الوانهوه ئێوه وه‌ك الوان :له روانگه كه‌سێكی خۆش فكرو الو پێناس ه ی ئێوه به نیسبه‌ت ده‌كرێی ،دیدگا الوانهوه چی‌ی ه و چۆن ده‌ڕوانیت ه الو، الو كێیه؟ ی ی سوپاس ئێقباڵ سه‌فه‌ری :پێشه‌ك ئێوه‌و رێكخراوه‌كه‌تان ده‌كه‌م ك ه تێ‌ڕوانینتان سه‌باره‌ت به من وایه. ی ب ه ئه‌زموون وه‌رگرتن ل ه خه‌بات ی 1979ل ه ی پاش شۆرش ێ ده‌یه س ی ئێمه بۆم ده‌ركه‌وتوو‌ه ك ه نه‌سڵ واڵت یان جیله‌كانی پێش ئێمه نه‌یان توانی ی پاش خۆیان پهروهرده بكه‌ن ك ه جیل ی گه‌وره‌یه ك ه ی گورزێك ئه‌م ه بۆ خۆ له شێوه‌ی په‌روه‌رده‌و ل ه الوان كهوتووه،
NO: 38, 39 October 2010
www.lawan.com
ی له‌سه‌ره‌خۆیه ،ب ه دوور من مه‌رگێك له هاوسه‌نگه‌رانم ،هاونیشتمانه‌كانم، كه‌س و كار و . ...ئه‌گه‌ر 50ساڵیش ی هه‌ر په‌نابه‌ر یب ی ئورووپای ل ه واڵتان و سه‌ر ره‌شی .با له‌وه‌ش بگوزه‌رین كه سااڵن ه ب ه هه‌زاران كه‌س په‌نابه‌ر ی ل ه واڵتانی پێشكه‌وتووی جێگا ی حه‌وانه‌وه‌ی په‌نابه‌ران به هۆكار ێ ره‌گه‌زپه‌ره‌ستی ده‌كوژرێن و دایم ده‌ب چاوهڕوانی هێرشی نژادپه‌ره‌سته‌كان بی. الوان :له روانگ هی ئێوه‌و‌ه ده‌بێ الوان تا چهنده ده‌ستی ئاواڵ ه بێ؟ ئێقبا ڵ سه‌فه‌ری :ئه‌گه‌ر مه‌به‌ستتان الوان و گه‌نجانی كورد بێ ،ئهوه ێ چه‌ندین ی دوورو درێژه‌و ده‌ب بابه‌تێك ی كۆمه‌اڵیه‌تی ،سیاسی، چه‌مك ئابووری و ڕه‌گه‌زی لێك بدرێته‌وه. ی به‌اڵم ئه‌گه‌ر مه‌به‌ستتان یه‌كیه‌تی ی كوردستان بێ، ی رۆژهه‌اڵت الوان ی سینفی ئه‌و رێكخراوه ێ الیه‌ن ده‌ب ی ی و الوان سه‌ربه‌خۆی به‌هێز بكه زیاتریان هه‌بێ بۆ كاروچاالكی- ێ ی من "حدك" ده‌ب یه‌كانیان .ب ه بڕوا ی ێ بۆ ئهوه ی ئه‌م ڕێكخراوه بگر ده‌ست به‌ره‌وپێش هه‌نگاو بنێن ،نه‌ك بیكا ب ه ی سرفه‌ن حیزبی. رێكخراوه‌یه‌ك 9ـ الوان :الوانی كورد تا چهنده ی توانیویانه پێگه‌یه‌ك له واڵتان دیكه‌دا بۆ خۆیان بره‌خسێنن؟ ئێقبا ڵ سه‌فه‌ری :الوان ل ه تاراوگ ه چاالكی باشیان نواندوه ،بوونه‌ت ه ئه‌ندام له كۆمه‌ڵێك رێكخراودا ك ه ی دۆزی كورد. بۆت ه هۆی ناساندن ل ه باری فه‌رهه‌نگی و كولتووری‌یه‌و‌ه ی ی به‌رچاویان بۆ گه‌ل سه‌ركه‌وتن كورد وه‌ده‌ست هێناوه .له‌ڕاستی‌دا
ه بۆم ی ئێم ه واڵت ل ه ده‌ركه‌وتوو ه ك ی نه‌سڵ یان جیله‌كان پێش ئێمه نه‌یان ی پاش توانی جیل خۆیان په‌روه‌رد ه ه بۆ ه ئه‌م بكه‌ن ك ی خۆی گورزێك ه ه ل ه ك گه‌وره‌ی شێو هی په‌روه‌رده‌و ه الوان كهوتووه ل
هه‌رئه‌م ملمالنێی ه دوورو درێژ و پڕ ی ئهوه ده‌ده‌ن كێش ه بۆ خۆی شاهید ك ه رێبه‌رانی كورد زیاتر خۆڵیان به‌سه‌ر ی خۆیاندا كردووهو تا ده‌ین ه 100 كه‌وا ی ده‌سه‌اڵت سااڵن ده‌ست له ملمالنه ی بۆت ه هه‌ڵ ناگرن ،كه ئه‌م ه بۆخۆ ی كولتوور .الو ئه‌و كه‌سه‌یه كه مێشك پاك ه له قۆڵ بازی و پاوان خوازی. ی جیاوازه ل ه ئاوات و ئاره‌زووه‌كان ی پێش خۆی .داواكاریه‌كانی، جیل و ی به‌هره‌كان پێناسه‌كانی، ی پێش تێ‌ڕوانینه‌كانی جیاوازه ل ه جیل خۆی .الو به هه‌ستێكی خاوێن و ب ه ی پڕ ی بزۆزه‌و‌ه پێ ده‌نێت ه ژیان سۆزێك ی ی پێش خۆ مه‌ینه‌ت .ئه‌گه‌ر جیل سه‌رنج نه‌داته ئه‌و هه‌ست و خولیایانه، الو تووشی هه‌ڵدێر ده‌بێ .وه‌ك چۆن ی ی دیكتاتۆڕ لێ‌دراو ل ه كۆمه‌ڵگا ی ئێمه ،الوان بوونه‌ت ه سوته‌مه‌ن ی ب ه هه‌موو ته‌عه‌سوب و ده‌مارگرژ لق و پۆپه‌كانیه‌وه. الوان :وه‌ك دوا وته چ پیامێكتان ههیه ،یا چ پێشنیارێكتان هه‌ی ه بۆ گۆڤاری الوان؟ ئێقباڵ سه‌فه‌ری :گۆڤاره‌كه‌تان ێ زیاتر سه‌رنج بدات ه كێش ه ده‌ب ی كۆمه‌ڵگا ی كۆمه‌اڵیه‌تی‌یه‌كان ی الوان ب ه كچ و خۆمان و رۆڵ ی ئافره‌تان وه‌ك كوڕه‌وه .كێشه كێشه‌ی خۆی بزانی ،چونكه الوانیش ێ پێش ته‌مه‌نیان ده‌چێته سهرهوه ده‌ب ی پاش ی دواڕۆژی خۆیان و الوان بین خۆیان بكه‌ن.
Lawan
www.lawan.com
ژمارە ٣٩ ، ٣٨ڕەزبەری ٢٧١٠ی کوردی ()١٣٨٩
42
عادل ئیمام ئه‌كته‌ری به‌ناوبانگی ی ی كه له ناوه‌ڕاستی حه‌فتاكان میسر ی ده‌ركرد. ی ڕابردوودا ناوبانگ سه‌ده لهو كاتهوه بووه‌ت ه یادگاری‌یه‌ك ی خه‌ڵك دا ،ب ه گرینگترین ل ه بیر ی هاوچه‌رخ داده‌نرێ ی عه‌ره‌ب ئه‌كته‌ر ی و زۆرترین جه‌ماوه‌ری له مێژوو ی میسری‌دا په‌یدا كردووه. سینه‌ما ی له زیاتر له سه‌د فیلمدا به‌شدار كردووه .ئه‌كته‌رێكی به‌هره‌دار و ڕۆ ڵ ی به ڕۆڵ ه كۆمێدیه‌كان گێڕه ،ناوبانگ ی قورسی نێوان كه هاوكێشه‌یه‌ك ی ی جه‌ماوه‌ری و ئاست سه‌ركه‌وتن ی ده‌ركردووه. هونه‌ری به‌رز دێنێته‌د ی عادل ئیمام ناوی ته‌واو
عادل ئیمام ی ی 17ما محه‌ممه‌د‌ه و له‌دایك بوو ی كشت 1940ه و ده‌رچووی كۆلێژ ی و كاڵه ،ئه‌و كۆلێژه‌ی كه زۆربه ی ئه‌كته‌ره‌كانی تێیدا ده‌رچوون .ژیان ی زانكۆ ده‌ست ی ل ه سه‌ر شانۆ هونه‌ر پێ كردووهو پاشانیش بۆ نه‌شریه‌كان. ی ی له گه‌ڵ هال ه شلقان ی هاوسه‌ر ژیان ێ ی ئه‌م خێزان ه س پێك هێناوه‌و به‌رهه‌م منداڵه ك ه نۆبه‌ره‌یان "ڕامی ئیمام"ه ك ه ی سینه‌ماییه ،و دووهه‌میان ده‌رهێنه‌ر ی ی "سارا ئیمام"ه ك ه خێزان واته كچه‌كه ی كوڕی ئه‌ندازیار "ئه‌حمه‌د نیل" كادیر ی "اخوان المسلمینه" له میسر كۆمه‌ڵه ی به‌م كۆمه‌ڵه‌یه‌و‌ه ك ه ل ه سه‌ر په‌یوه‌ند گیراوه .سێهه‌میان "محه‌ممه‌د ئیمام"ه ی ك ه مامۆستایه ل ه زانكۆ ی له قاهیڕه .عادل ئه‌مریك ی ئیمام بووه به ئه‌كته‌رێك ی به‌ناوبانگ له ساڵه‌كان ی حه‌فتاكان دا ل ه كات ی "البحث عن فضیح ه فیلم و عنتر شایل سیفه والبحث عن المتاعب" له گه‌ڵ ی گهوره مه‌حموود هونه‌رمه‌ند میلجی و ناهید شریف و ی سه‌فا ئه‌بو سعوود له فیلم سیاسی "إحنا بتوع التوبیس". ی به‌اڵم ب ه ڕۆڵ ه كۆمیدیه‌كه جیا ده‌كرێته‌وه‌و زۆرترین ی 1979 ده‌رامه‌تی ل ه ساڵ ی "رجب فوق صفیح له فیلم ساخن" ب ه ده‌ست هێناوه. ل ه هه‌شتاكاندا بووه
و :فه‌ره‌یدوون عه‌بدولی ی گێڕاوه ی بیره‌وه‌ریه‌كان ،ڕۆڵ ئه‌ستێره ی ی كه‌سایه‌تی كۆمێد ل ه نواندن ی له قۆناغ و ئاست ه جیاوازه‌كان میسر ی ی فێركار یا گوند دا ،نواندنی الو ی ی دژوار ئاسایی ڕووبه‌ڕوو بوونهوه ی وه‌ك "المتسول، ژیان له فیلمه‌كان كراكون فی الشارع ،أحترس من الخط، خلی بالك من عقلك ،خلی بالك من جیرانك و شعبان تحت الصفر"دا بینیوه .هه‌روه‌ها ڕۆڵی زۆر باشی ل ه ی وه‌ك ی ل ه گه‌ڵ ئه‌كته‌ره‌كان ڕكابه‌ر "احمد زكی ومحمود عبد العزیز ونور الشریف"دا گێڕاوه. ی عادل ئیمام سه‌ركه‌وتنێك بازرگانی به‌ده‌ست هێنا لهو فیلمانه‌دا ك ه مۆركی(شه‌قڵی) ئه‌كشێن و به‌هێزن ل ه رووی به‌رهه‌م هێنانه‌و‌ه وه‌ك "النمر والنثی" و "المولد" و "حنفی البهه". نه‌وه‌ده‌كاندا سه‌ره‌تای ل ه فیلمه‌كانی ڕه‌نگێكی سیاسی ـــ كۆمه‌اڵیه‌تیان بهخۆوه گرت ك ه ی ی هاوواڵت ی دان ی گرینگ پێچه‌وانه ی ی میسری و عه‌ڕه‌ب كۆمه‌ڵگا ی و ب ه شێوه‌ی ته‌وسی كومێد ده‌سته‌یه‌كی كاری سه‌ركه‌وتووی پێك هێنا ل ه گه ڵ سیناریۆنووس وه‌حید ی گه‌نج شه‌ریف حامید و ده‌رهێنه‌ر ی "االرهابی" عورفه .له فیلمه‌كان و "االرهاب والكباب"دا تاوێك باس ل ه تیرۆر ده‌كا و تاوێكیش ل ه ی ی ده‌دوێ وه‌ك له فیلمه‌كان گه‌نده‌ڵ "المنسی" و "طیور الظالم"دا .له‌م ی ی ڕابردوودا سه‌ركه‌وتنێك سااڵنه
43
NO: 38, 39 October 2010
www.lawan.com
ی ل ه سه‌ر ئاستی نێوخۆیی گهوره ی "ذكی ی ڕۆڵ و ده‌ره‌وه‌دا ب ه گێڕان ی عه‌مار‌ه الدسوقی" له فیلم یه‌عقووبیان تۆمار كرد .ئه‌م فیلم ه ی ی و تریبیكا ی جیهان ل ه مێهره‌جان سینه‌مای نێوده‌وڵه‌تی ل ه نیۆیۆرك دا پیشان درا .له فیلمه‌كانی "مرجان أحمد مرجان" و "حسن ومرقص" ل ه ی به‌ناوبانگ "عمر گه‌ل ئه‌ستێره ی وه‌ده‌ست الشریف"دا سه‌ركه‌وتن هێناوه .دوا فیلمی "بوبوس" ل ه ی "لبلبه و گه‌ڵ ئه‌كته‌ری میسر یسرا" ك ه له گه‌ڵی‌دا به‌شدار بوون ل ه زۆر ل ه فلیمه‌كان دا. له ساڵی 2000دا بووه‌ت ه نوێنه‌ر ی "للنوایا الحسنه" له كۆمیسیۆن
ی په‌نابه‌رانی نهتهوه بااڵ بۆ كار ی یه‌كگرتووه‌كان و ئه‌مه‌ش بووه هۆ ی سیاسی ل ه ناسینی له بوار جیهاندا. عادل ئیمام تووشی كۆمه‌ڵێك ڕه‌خنه و مشت و مڕ ل ه الیه‌ن ی ئیسالمیه‌كانه‌و‌ه بووه‌ته‌وه به هۆ ی تان ه و ته‌شه‌ر ب ه كۆمه‌ڵێكی ئایین هه‌ر وه‌ك ل ه شانۆگه‌ری "الواد سید ی الشغال" ،و ڕووبه‌ڕوو بوونهوه الیه‌ن ه ئایینی‌یه‌كان و پێشكه‌ش ی تێڕۆریستیه‌كان وه‌ك ی ڕۆڵ كردن ل ه فیلمی "االرهابی" و هێرش كردن ه ی ی ك ه پێی ده‌ڵێن ئیسالم سه‌ر ئهوه سیاسی و تۆمه‌تباركردنیان به هاندن ی "طیور ی ل ه فیلم بۆ توندوتیژ
ی لێ الظالم" دا .هه‌روه‌ها ڕه‌خنه گیراوه ب ه تۆمه‌تی تانه ل ه پاپا شنۆد‌ه ی "الرثوذكسی ه ی كه‌نیسه سه‌رۆك ی القبطی ه المصریه" ،چونكه ڕۆڵ ی "حسن ومرقص"دا ی ل ه فیلم قه‌شه گێڕاوه .له گه ڵ هه‌موو ئه‌مانه‌ش دا هه‌ندێك ل ه به‌رهه‌ڵستكارانی فیلم ی وه‌ستانی له "فه‌یس بووك"دا داوا فیلمه‌كانیان كردوه ،ئیمامیان تاوانبار ی ل ه كردوه ب ه گۆڕینی دینه‌كه موسڵمانی‌یه‌و‌ه بۆ مه‌سیحیه‌ت ،ل ه ی وێنه‌ی ك ه جل گه‌ڵ باڵو كردنهوه ی له‌به‌ر و به‌رگی قه‌شه و بێو‌ه پیاو دای ه و سه‌لیبی ل ه مل كردوه.
Lawan
www.lawan.com
ژمارە ٣٩ ، ٣٨ڕەزبەری ٢٧١٠ی کوردی ()١٣٨٩
باوه‌ڕ ب ه خۆبوون چی‌یه؟ و :ئاگری عه‌بدوڵاڵپوور ی ئایا تاكوو ئێستا بیرتان له بایه‌خ راسته‌قینه‌ی خۆتان كردۆته‌وه؟ تا چهنده رێز له خۆت ده‌گری؟ ل ه رووبه‌ڕووبوونه‌وه ل ه گه‌ڵ كێشه‌كانت چۆن هه‌ڵس و كه‌وت ده‌كه‌ن؟ به هێز و تواناو‌ه هه‌ڵس و كه‌وت ده‌كه‌ن یا ب ه الوازی و شه‌رمه‌زاری‌یه‌وه؟ 44
له بنه‌ڕه‌تدا له‌گه‌ڵ شكان و نسكۆ هێنان چۆن به‌ره‌وڕوو ده‌بی؟ خۆت ی ب ه خه‌تاكار ده‌زانی و ده‌ست ده‌كه به سه‌ركۆنه‌ی خۆت ،یان ئه‌وه‌ی ك ه نسكۆ ب ه به‌شێك ل ه سروشتی ژیان ده‌زانی؟ كاتێك خۆت ل ه گه ڵ خه‌ڵك ی هه‌ڵ ده‌سه‌نگێنی هه‌ست به چ
ده‌كه‌ن؟ بنه‌ماڵه ،مه‌كته‌ب ،هاوڕێكانت چ وێنایه‌كیان له تۆ ههیه؟ ئێوه ب ه كه‌سێكی سه‌ركه‌وتوو ده‌زانن یا ب ه كه‌سێكی الواز و وازوازی؟ حه‌تمه‌ن ده‌پرسی ئه‌م پرسیاران ه بۆ چین و ده‌ربڕی چ شتێكن؟ به‌ڵێ
45
NO: 38, 39 October 2010
www.lawan.com
ڕاست بۆی چووی ،باوه‌ڕ به‌خۆبوون پرسێك ه ك ه هه‌میشه ل ه گه‌ڵی به‌ره‌وڕوویین و كه‌سێك ك ه باوه‌ڕی ب ه ی به شیاو و لێهاتوو خۆی ههیه ،خۆ ی ی تایبه‌تمه‌ند ده‌زانێ و لێهاتووی گشتی كه‌سایه‌تی‌یه‌تی ،ئه‌م روانگ ه و بۆچوون ه كاتی نیه. یو هه‌ستی باوه‌ڕ به‌خۆكردن ،توانای وه‌رگرتنی واقیع بینان ه ل ه خۆی ،ده‌بن ه ی كه‌سه‌ك ه و به‌شێك ل ه تایبه‌تمه‌ند ی ی ل ه ناهومێدی و هیوابڕاو پێشگیر ی وێنایه‌كی هه‌ڵه ل ه و هه‌روه‌ها بوون ی و تواناییه‌كانی ده‌كا ،بۆی ه لێهاتووی
هیچ كات ئیددیعای ئهوه ناكا ك ه ی ههیه، هه‌نووكه هه‌موو تواناییه‌ك ی ی گه‌یشتن به خۆ به‌ڵكوو رێگا ته‌خت و كراوه ده‌بینێ. ێ و ب ه ی بگر كه‌سێك كه رێز له خۆ ی و الوازی‌یه‌كانه‌و‌ه هه‌موو كه‌م و كوڕ ی ی قه‌بووڵ بێ ،باوه‌ڕی به خۆ خۆ ی له‌خۆبایی بوون هه‌ی ه و تووش ی ناخات ه ێ و هیچ كات خۆ ناب ی خه‌یااڵته‌وه ،به‌اڵم كه‌سێك به‌ندیخانه ی هه‌ی ه ی هه‌ڵه‌ی ل ه خۆ ك ه وێنایه‌ك ی خه‌یااڵوی‌ی ه ب ه ی گومان و تووش شێوه‌یه‌ك كه ل ه خوێندن ،پێوهندیی ه
كۆمه‌اڵیه‌تی ،سیاسی ،بنه‌ماڵه‌یی و ئابوورییه‌كان و ...خۆی زۆر ب ه ی په‌سند و شیاو ده‌ناسێنێ و ب ه دوا كه‌سایه‌تی‌یه‌كی درۆیی و پووچه‌وه‌یه، ی گه‌یشتن به‌م چونكه بوار و توانای ئاواته دڵخوازانه‌ی بۆ نه‌ڕه‌خساوه، ی بۆیه به‌رده‌وام هه‌ست ب ه ناهومێد ی ده‌بێ. ده‌كا و تووشی خه‌مۆك ی ك ه ئاوا بیر ئاكامی ئه‌و كه‌سانه ده‌كه‌نه‌وه‌و وه‌ها وێنایه‌كیان له‌خۆ ههیه، بێجگ ه له دوره‌په‌رێزی و گۆشه‌گیربوون ی خۆیان ،بۆ و سنووردار كردنهوه داپۆشینی بارودۆخی درۆیی یان چاالكی‌یه فێاڵوی‌یه‌كانیان چ شتێك ێ ببێ؟ ده‌توان ی یه‌كێك ل ه ی لێك دانه‌وه به پێ ده‌رووناسه به‌ناوبانگه‌كان" :ل ه خۆ ی ی بوون و گومان ب ه خۆبوونێك ڕاز درۆیین ،وه‌ك گه‌نجینه‌یه‌ك وایه كه ل ه نێوه‌ڕاستی‌دا دینامیتێكیان دانابێته‌و‌ه ی له‌نێوچوون و وێران ك ه ده‌بێته هۆ كردنی". ی پشت ئه‌ستوور و باوه‌ڕ مرۆڤ ێ ی ده‌ناس به‌خۆ ،چونك ه زۆر باش خۆ ی ده‌زانێ ،بۆ و خاڵه الواز و به‌هێزه‌كان ی ی هه‌وڵ نه‌هێشتنی كه‌م و كوڕی‌یه‌كان زیاتر ده‌دا و هیچ كات هه‌ست ب ه ی ناكات. ی و زه‌بوون داماو پیرۆزیشدا قوڕئانی ل ه ی زۆر له‌سه‌ر رێز گرتن پێداگری‌یه‌ك ی له خۆت و ب ه خۆشه‌ویست زانین ی ی ك ه شاناز كراوه‌ته‌و‌ه تا ئه‌و جێیه به‌خۆوه‌كردن به گه‌وره‌یی داندراوه‌و خۆ ب ه كه‌م بینین ب ه له‌نێوچوون و ی مرۆڤ پێناسه كراوه. ڕووخان ی كورت له‌سه‌ر ی باسێك ل ه دوا باوه‌ڕ به‌خۆبوون ،ده‌چینه سه‌ر لێك ی دانه‌وه‌و هه‌ڵ سه‌نگاندنی رێگاكان
Lawan
www.lawan.com
ژمارە ٣٩ ، ٣٨ڕەزبەری ٢٧١٠ی کوردی ()١٣٨٩
46
ی ك ه گه‌یشتن و ئه‌و تایبه‌تمه‌ندی‌یانه ده‌مانگه‌یه‌نێته باوه‌ڕ به‌خۆبوون: سه‌ربه‌خۆیی له كرده‌وه‌دا :ئه‌و كه‌سانه‌ی ك ه باوه‌ڕیان به خۆیان هه‌ی ه له كار و كرده‌وه‌كانیاندا سه‌ربه‌خۆن و ی له هه‌ر جۆره به‌ستراوه‌ییه‌ك به كه‌سان دیكهوه دووری ده‌كه‌ن ،هه‌ر بۆیه ل ه كاره تایبه‌تی و كۆمه‌اڵیه‌تی‌یه‌كانیاندا ی خۆیان ده‌به‌ستن پشت ب ه توانای ی و و به سه‌رنجدان به توانای لێهاتویی‌یه‌كانیان ،هه‌نگاو هه‌ڵدێننه‌وه، ئه‌وه‌ش بهو مانای ه نی ه ك ه ئه‌و ی ی له به‌شداری و راوێژ كه‌سه خۆ ی دیك ه ده‌دزێته‌وه ،به‌ڵكوو ل ه كه‌سان ی كردن دا، په‌نا هاوفكری و به‌شدار ی ی پاراستووه‌و خۆ سه‌ربه‌خۆیی خۆش به كه‌سیشه‌وه هه‌ڵ نه‌واسیوه. وه‌ئه‌ستۆ گرتنی به‌رپرسایه‌تی: ی ی باوه‌ڕ ب ه خۆ ،به‌رپرسایه‌ت مرۆڤ ی ب ه دڵنیایی‌یه‌و‌ه وه‌ئه‌ستۆ خۆ ێ هێزی ێ و له هه‌ر چه‌شن ه ب ده‌گر ی ده‌كا ،هه‌ر لهو و الوازی‌یه‌ك دوور ی كاته‌دا كه له هه‌وڵی نیشان دان ی ئه‌رێنی‌یه ،ئه‌رك ه تاكه‌كه‌سی، رۆڵێك ی ب ه بنه‌ماڵه‌یی و كۆمه‌اڵیه‌تی‌یه‌كان ی باش ڕاده‌په‌ڕێنێ. شێوه‌یه‌ك ی ی ئه‌رێن پێشكه‌وتن خواز :مرۆڤ ی خواز و خاوه‌ن باوه‌ڕ به خۆ ،ل ه هه‌وڵ ی و ی توانای پێشكه‌وتن و بردنه‌سه‌ر ی و بۆ گه‌یشتن لێهاتوویی-یه‌كانیه‌ت ی بانتر هه‌وڵ ده‌دا. به شوێن و پێگه سووربوون و هه‌وڵدانی زۆر :ئه‌م ی ی رۆحیه ی بنیاتنان خاله ده‌بێته هۆ ی ل ه مرۆڤدا به‌رده‌وام بوون و خۆڕاگر ی و مرۆڤ ل ه بێ ئیراده‌یی و الواز ده‌رباز ده‌كا. داننان ب ه سه‌رنه‌كه‌وتنه‌كان: ی و وشیاری له سه‌ر سنووره‌كان زانیار
ێ و راستی‌ی ه وه‌دیی هاتووه‌كان ده‌توان ی واقیع بینانه بدات ه مرۆڤ، وینایه‌ك ێ هه‌رچه‌ند ب ه ناسینی تواناكان ده‌كر ی له وه‌ده‌ست هێنانی یه‌ك ب ه دوای یه‌ك سه‌ركه‌وتنه‌كاندا هه‌نگاو هه‌ڵێنینه‌وه، به‌اڵم قه‌بووڵ كردن و داننان ب ه سه‌رنه‌كه‌وتن و ئاوات نه‌گه‌یشتوو وه‌ك راستی‌یه‌ك له ژیاندا بۆ وه‌ده‌ست ی ئه‌زموون و گه‌یشتن ب ه هینان
سه‌ركه‌وتن هاوكاریمان ده‌كا. ی ی كاریگه‌ر كاریگه‌ربوون :توانا دانان له‌سه‌ر كه‌سانی دیكه، ی باوه‌ر به خۆ بوونه. په‌رجۆ(معجزه) ی باوه‌ڕ به‌خۆ ،چونك ه مرۆڤ شانازی به خۆیهوه ده‌كا و رێز ل ه ی خۆی ده‌گرێ ،به‌سه‌ر لوتك ه ی دا سه‌ر كه‌وتووه‌و ب ه تواناكانی خۆ ده‌رخستنی لێهاتوویی‌ی ه باشه‌كانی،
47
ی دیكه ده‌خاته ژێر كاریگه‌ر كه‌سانێك و كارتێكه‌ری خۆیهوه.
شێوازه‌كان ی به‌هێزكردن ی باوه‌ڕ به‌خۆبوون:
ی ك ه ب ه كورتی ،ئه‌و هۆكارانه ی باوه‌ڕ كاریگه‌ریان له‌سه‌ر زیادبوون ی به‌خۆبوون ههیه ،بریتین له‌م خاالنه خوارهوه: پێوه‌ندی له‌گه ڵ خوا :گرینگترین
شێواز بۆ وه‌ده‌ست هێنانی باوه‌ڕ به‌خۆ ی له‌گه‌ل خوایه ،پشت بوون پێوه‌ند ێ هێنان به خوا پێ به‌ستن و بڕوا پ ی ێ نیازی و سه‌ربه‌خۆی ده‌بێته هۆی ب ی كه‌سه‌كه، ل ه كه‌سایه‌تی و گه‌وره‌ی ی بێ مرۆڤ ل ه ئه‌وه‌ی ڕاست باوه‌ڕبوونی به خوا له هه‌ر شتێكی ك ه ی ی وابه‌سته‌یی و پێوه‌ند ی و بۆ ره‌نگ ب ه غه‌یری خواوه ههیه ،ئازاد ده‌بێ.
NO: 38, 39 October 2010
www.lawan.com
ی باشتر ناسینی خۆت :ناسین توانا و لێهاتوویی‌یه‌كانت و تێگه‌یشتن ل ه بایه‌خ ه مرۆیی‌یه‌كان ،له وه‌ده‌ست هێنانی باوه‌ڕ به‌خۆبوون دا گرینگ ه و ی ده‌كا ی ڕزگار مرۆڤ ل ه ناهومێد ی كاته كه‌سێكی پشت ئه‌ستوور و ده و ده‌روه‌ست به خۆی. پشت به‌ستن ب ه تواناكانی خۆت: ی دانێ ،لهو ی خۆ بایه‌خ بۆ كاره‌كان ی كا ،ورد بێته‌وه، كارانه‌ی ك ه ده ێو ی شێلگیر ب له‌سه‌ر تواناكانی خۆ ی ێ له گه ڵ چوارچێوه نكۆڵ تا ده‌توان لێ نه‌كراو و حه‌تمی‌یه‌كانی ژیان دا بگونجێ. توانای ڕیسك كردن :كه‌ڵك ی باش و دڵخواز ل ه وه‌رگرتنێك ئه‌زموونه نوێ‌یه‌كان و هه‌ڵ نه‌هاتن ی له‌به‌ر شكسته‌كان ،ده‌بێت ه هۆ ی و بڕوا ب ه به‌رزكردنه‌وه‌ی ڕۆحییه ی ڕیسك كردن. توانا خۆ هه‌ڵسه‌نگاندن :مرۆڤ ێ ك ه ئه‌م هه‌ڵسه‌نگاندن ه ب ه فێر ب ی ل ه ی ئه‌نجام بدا و بۆ پێشگیر ته‌نیای ناڕه‌حه‌تی‌یه‌كه‌ی گوێ نه‌دات ه سه‌رنج ی ی كه‌س ،ل ه سه‌ر هه‌سته‌كان و تێ‌بین ی ورد بێته‌وه ،ئه‌م كاران ه ده‌بنه هۆ ی هه‌ستی خۆباشتر زانین به‌هێز كردن ی ی ناكه‌وێته ژێر ده‌ست و ده‌سه‌اڵت كه‌سانێكی دیكهوه. هه‌ڵسه‌نگاندن ی ئه‌رێن ی له خۆت: به نیسبه‌ت خۆته‌وه دلۆڤان ب ه و ب ه ی ئه‌رێنی‌یه‌و‌ه كه‌سایه‌تیت ڕوانگه‌یه‌ك هه‌ڵ سه‌نگێنه ،ب ه سیفاتی باش لێك ێ و گومانت دانه‌وه‌ت له‌سه‌ر خۆت هه‌ب ی و لێهاتوویی‌یه‌كانت نه‌بێ. له توانای
Lawan
www.lawan.com
ژمارە ٣٩ ، ٣٨ڕەزبەری ٢٧١٠ی کوردی ()١٣٨٩
و :ته‌ها ڕه‌حیمی
ی كۆمه‌اڵیه‌تی دڵه‌ڕاوكێ
بارودۆخ ه ل ه ترسان ی دڵه‌ڕاوكێ كۆمه‌اڵیه‌تی‌یه‌كان ی لێ ده‌كه‌وێته‌وه .ئه‌م كۆمه‌اڵیه‌ت دۆخانه‌ش بریتین ل ه ئاخافتن ل ه ی گشتی ،چاوپێكه‌وتن شۆێنێك 48
له‌گه‌ڵ كه‌سانی نه‌ناسیاو ،چوون بۆ میوانی ،بڕیاری چاوپێكه‌وتن، نان خواردن له گه‌ڵ كۆمه‌ڵه كه‌سێك دا ،پشوودان له شۆینه گشتی‌یه‌كان، قسه‌كردن له‌گه‌ڵ كه‌سانێك كه ده‌سه‌اڵت
ی هاوڕا نه‌بوون به‌ده‌ستن و نیشان دان له‌گه‌ڵ دیتران. ی دڵه‌ڕاوكێ‌یان هه‌ی ه ئه‌و كه‌سانه ده‌ترسێن جۆرێك هه‌ڵس و كه‌وت بكه‌ن ی خراپیان كه كه‌سانی دیكه ب ه جۆرێك
49
NO: 38, 39 October 2010
www.lawan.com
ل ه سه‌ر بیر بكه‌نه‌وه .زۆرتر ده‌ترسێن خه‌ڵك هه‌ست ب ه سوور هه‌ڵگه‌ڕان و ی نێوچاوانیان بكه‌ن. له‌رزین و ئاره‌قه ئه‌و كه‌سان ه هه‌وڵ ده‌ده‌ن خۆ له كارێك نه‌ده‌ن ك ه پێی بپه‌شۆكێن .ئه‌گه‌ر نه‌توانن خۆ لهو كارانه الده‌ن زۆر پیس ده‌ست و القیان تێكه‌ڵ دێ و شه‌رمه‌زار ی دهبنهوه .هه‌ر ره‌نگه بخه‌جڵێن ،نا جار واش ه زۆر تووشی كێشه نابن بۆ وێن ه ی ل ه پۆلی خوێندنگه‌كان ئه‌و كه‌سانه
ێ و زمانیان دا قسه‌یان بۆ ناكر ده‌گیرێ .جاری وایه كێشه‌یان قووڵه، ی ی دڵه‌ڕاوكێ ئه‌وان ه زۆر به قورس ی گرتوون زیاتر ی به‌رۆك كۆمه‌اڵیه‌تی دۆست و براده‌ریان كه‌مه ،هه‌ست ب ه ته‌نیایی ده‌كه‌ن و زۆر به زه‌حمه‌ت ب ه ی ژیانیان ده‌گه‌ن. مه‌به‌سته‌كان ی كێن ئه‌وانه‌ی تووشی دڵه‌ڕاوكێ كۆمه‌اڵیه‌تی بوون ی كۆمهاڵیهتیی زۆر باوه، دڵه‌ڕاوكێ ل ه نێوان هه‌ر هه‌شت كه‌س ،كه‌سێك یان زیاتر له كه‌سێك النی كه‌م له قۆناغێك ل ه ژیانیان دا ئه‌م دڵهڕاوكێی ه ب ه ی جۆراوجۆر یه‌خه‌یان ده‌گرێ. پله ی ی خه‌ڵك شه‌رمێونن ،به‌اڵم ئید زۆربه ئه‌وه‌ش نین ك ه هه‌ركه‌س شه‌رمێون بوو دڵهڕاوكێی كۆمهاڵیهتیی ههیه. ی پیاوان دڵه‌ڕاوكێ‌یان ژنان دوو هێند ههیه .به‌وحاڵه‌ش پیاوان كه‌متر ل ه ی ئه‌م ده‌رده‌یان ژنان وه‌دوی ده‌رمان ده‌كه‌ون .زۆر جار دڵه‌ڕاوكێ ل ه سه‌ره‌تای مێرمنداڵی‌دا تاك دهگرێتهوه ئه‌گه‌رچی ل ه ته‌مه‌نی خوارتریش دا بوونی ههیه .ئه‌گه‌ر ئه‌و كه‌سان ه ی هه‌ی ه ی ئهوه ده‌رمان نه‌كرێن ،ئه‌گه‌ر ی هه‌تا چه‌ندین ساڵ هه‌ر گیرۆده بن. دڵه‌ڕاوكێ ل ه چی‌یه‌و‌ه دێ؟ ی ب ه وردی هۆكاره‌كانی دڵه‌ڕاوكێ كۆمهاڵیهتیی روون نین ،به‌اڵم هێندێك فاكته‌ر ده‌وریان ههیه. ی ئه‌لف :بۆماوه :ل ه ئه‌ندامان ی بنه‌ماڵه‌یه‌ك ك ه تووشی دڵه‌ڕاوكێ ی و ی بوون ،شه‌رمێون كۆمه‌اڵیه‌ت ی ده‌بیندرێ. دڵه‌راوكێی كۆمه‌اڵیه‌ت ی رابردوو: ب :ئه‌زموونه‌كان
ی دڵه‌ڕاوكێ‌یان زۆربه‌ی ئه‌و كه‌سانه ههیه پێشتر شه‌رمێون و سه‌ركز بوون. ئه‌وانه ده‌ترسێن دیسان دۆخی گۆڕێن بیان گرێته‌وه .كه‌وات ه فێر ده‌بن ل ه ده‌رفه‌ته‌كان خۆ بدزنه‌و‌ه ك ه ئه‌وه‌ش ی زه‌مه‌ن خراپتر وێڕای تێ‌په‌ڕین ده‌بێ. ی نه‌رێنی :ئه‌و پ :بیركردنهوه ی ی ئه‌م رووداوانه كه‌سان ه زیاتر ل ه باره له ره‌وش ه كۆمه‌اڵیه‌تی‌یه‌كان دا ئه‌گه‌ری روودانیان هه‌ی ه ره‌ش بیر ده‌كه‌نه‌وه .بۆ وێن ه ئهوه قسه‌یانه" ،بیرم ی بڕ ناكا و هیچم بۆ ناوترێ"" ،ده‌ڵێ گێلم"" ،هه‌موو ده‌زانن ته‌واو نیم" .ئه‌و كه‌سان ه پێوه‌ر و پێودانگێكیان الی خۆ هه‌ڵ به‌ستووه ك ه گه‌یشتن پێ¬یان ێ قه‌ت زۆر ئاسان نیه ،بۆ وێنه "ناب ێ قیت و قۆزو بپه‌شۆكێم"" ،ده‌ب ێ جوان بم تا سه‌رنجم ده‌نێ" ،یا "ده‌ب هه‌موو باش له سه‌رم بیر بكه‌نه‌وه". زیاتریش فكری خراپیان له‌سه‌ر خۆیان ههیه" ،زۆر وه‌ره‌زكه‌رم"" ،زۆر سه‌یر و ی ناچم". سه‌مه‌ره‌م" یان "وه‌ك خه‌ڵك ی كۆمه‌الیه‌تی‌یان ج :لێهاتووی ی نیه :هێندێك لهو كه‌سانه‌ی تووش ی دڵه‌ڕاوكێن ،ته‌كنیكی كۆمه‌اڵیه‌تی ی فێر نه‌بوون ،ره‌نگ ه له‌به‌ر ئهوه هێندێكیان قه‌ت شانسی فێر بوونیان بۆ هه‌ڵ نه‌كه‌وتبێ و كێشه‌كه‌یان لهوه دای ه نازانن له دۆخ ه كۆمه‌اڵیه‌تی‌یه‌كاندا ی خۆی بنوێنن. هه‌ڵس و كه‌وتی شیاو به‌اڵم هێندێكیشیان ئه‌گه‌رچی داب و ی كۆمه‌اڵیه‌تیش ی و ته‌كنیك لێهاتووی ی ده‌زانن ،به‌اڵم ده‌په‌شۆكێن. ب ه باش ی ی ده‌رمان ناس كاریگه‌ریه‌كان هه‌ڵس و كه‌وت
Lawan
ژمارە ٣٩ ، ٣٨ڕەزبەری ٢٧١٠ی کوردی ()١٣٨٩
فێرتان ده‌كا كه چۆن بیرو بۆچوون ه نیگه‌تیڤه‌كانتان لێك بكه‌نه‌وه‌‌و باشتر بیر بكه‌نه‌وه .یارمه‌تیتان ده‌كا ێ كه پێشتر بارودۆخێكتان بۆ بڕه‌خس ی نه‌بووبێ .كه‌وات ه ی ره‌خسین هه‌ڵ ی كه پێشتر تێ ده‌گه‌ن به‌م جوره بیریان ده‌كرده‌وه نیه هیچیان بۆ روو ی ئه‌وانه‌ش به‌م شێواز‌ه نادا .سه‌ره‌ڕا ی و هێور بوون لێهاتوویی ه كۆمه‌اڵیه‌تی ی متمان ه فێر ده‌بن و ئه‌وه‌ش ده‌بێت ه هۆ به خۆبوونی تاكه‌كان. توێژینه‌وه‌كان نیشانیان داوه ئه‌م ی تاكه‌كان شێوه ده‌رمانی‌یه یارمه‌تی
وێنه له قسه‌كردن ل ه كۆبوونه‌وه‌دا كێشه‌یان هه‌ی ه ره‌نگ ه كه‌متریش بێ. ی به‌اڵم ئه‌وانه‌ی زۆر قووڵ تووش ی كۆمه‌اڵیه‌تی بوون دڵه‌ڕاوكێ ی زیاتره. پێویستیان به ماوه‌یه‌ك ی ده‌رمان كاریگه‌ره؟ ئایا خواردن ده‌رمانێكی زۆر بۆ ئه‌م په‌رێشانێ‌ی ه ی له بازار كراوه ك ه ده‌بێ ب ه پێ چاوه‌دێری پزیشك به‌كار بهێنرێن .به‌اڵم ی ئه‌م ده‌رمانان ه ئه‌وه‌یه، خراپی‌یه‌كه ی ی نیشانه‌كان هه‌ر كه نه‌یان خۆ دڵه‌ڕاوكێ سه‌رهه‌ڵ دهدهنهوه .بۆی ه ی ده‌رمان ی خواردن واباشتره وێڕا
ی ك ه ئایا ده‌كه‌ن و دڵنیا نین لهوه ێ چاك دهبنهوه یان نا .نه‌خۆش ده‌ب هه‌وڵ بدا له‌م دۆخه ده‌ربچێ .پزیشك ی فێریان ده‌كا چۆناوچۆن یارمه‌تیده‌ر ێ ده‌كا. خۆیان بن ،پزیشك پرۆڤه‌تان پ ره‌نگ ه پڕۆڤه سه‌ره‌تاییه‌كان ئاسان بن، ی دۆخ ه به‌اڵم دواتر به‌ره‌به‌ر‌ه ب ه پێ كۆمهاڵیهتیی ه دیاری كراوه‌كان ئه‌وانیش قورستر ده‌بن.
www.lawan.com
تاوتوێ و لێك دانه‌وه‌ی ئه‌و هه‌ڵس ی و كه‌وت و ئه‌ندیشانه‌ی ده‌بنه هۆ ی ی رێگه دڵهڕاوكێی كۆمه‌اڵیه‌تی ی ده‌رمانی ئه‌م خولقه‌یه .ئه‌م سه‌ره‌ك مێتوده هه‌وڵ ده‌دا بیرو بۆچوونه هه‌ڵ ه و نیگه‌تیڤه‌كان بگۆڕێ .پزیشك
ی ده‌كا كه‌متر هه‌ست به ده‌ست و پێ تێكه‌ڵ بوون بكه‌ن. ی ده‌رمان ماوه بۆ ئه‌و كه‌سانه‌ی نه‌خۆشی‌یه‌كه‌یان زۆر قووڵ و قورس نیه 20 ،جه‌له‌س ه ده‌رمان به‌سه ،بۆ ئه‌و كه‌سانه‌ی بۆ
ی ناسینی هه‌ڵس و كه‌وتمان میتۆد ل ه بیر نه‌چێ. ی تووش چاوه‌ڕوانی‌یه‌كان ل ه تاك بوو به‌م نهخۆشیی ه ی به‌كار ی تاكه‌كان سه‌ره‌تا زۆربه ی هێنانی ده‌رمان هه‌ست ب ه په‌رێشان
50
51
ی چاپڵین ده‌ڵێ: چاڕڵ
و .سەالح خەلیل بەیگی
NO: 38, 39 October 2010
www.lawan.com
فێر بووم ك ه ... ێ خانوو بكڕی ،به‌اڵم هێالن ه نا، به پاره ده‌كر ێ بكڕی ،به‌اڵم خه‌و نا، یپ نوێن و بان ێ ده‌كڕی ،به‌اڵم كات نا، یپ كات ژمێر ێ ده‌سته‌به‌ر بكه‌ی ،به‌اڵم ڕێز نا، یپ پێگه ێ بكڕی ،به‌اڵم زانست نا، یپ كتێب ی نا، ێ بكڕی ،به‌اڵم ته‌ندروست یپ ده‌رمان ماڵ بكڕی ،به‌اڵم ژیان نا ،له ئاكامدا، ی نا. ێ بكڕی ،به‌اڵم خۆشه‌ویست یپ ی دڵ ده‌توان فێربووم ...ته‌نیا ئه‌و كه‌س ه دڵخۆشم ده‌كا ك ه پێم بڵێ :تۆ دڵخۆشت كردم. ی فێربووم ...ك ه دڵۆڤانی زۆر له باش بوون و چاك باشتره. فێربووم ...ك ه نابێ هیچ كات دیاری مندااڵن ڕه‌ت بكه‌یته‌وه. فێربووم ...ك ه هه‌میش ه دووعا بۆ ئه‌و كه‌سه بكه‌م و بپاڕێمه‌وه كه ب ه هیچ جۆر توانایی یارمه‌تیدانیم نیه. فێربووم ...ك ه گرینگ نیه ژیان چی ل ه ئێوه ده‌وێ، به‌اڵم ئێمه هه‌موومان پێویستمان به خۆشه‌ویستێكه ك ه ساتێك له گه‌ڵی جیددیی نه‌بین. ی و دڵێكه بۆ ی ده‌ست ی ك ه كه‌سێك ده‌یهه‌وێن ،ته‌نیا ده‌ستێك ه بۆ گرتن فێربووم ...كه گه‌لێك جار ته‌واوی ئه‌و شتانه تێگه‌یشتنی. فێربووم ...كه پیاس ه كردن له گه‌ڵ باوكم له شه‌وێكی هاوین دا ،سه‌رسووڕهێنه‌رترین شتی گهوره ساڵی‌یه. ێ ده‌بێته‌وه. ی خێراتر ل ی ده‌گه‌ی ه كۆتایی‌یه‌كه فێربووم ...كه ژیان وه‌ك كلینێكسێكی لووله كراوه كه هه‌رچ ی ناهێنێ. فێربووم ...كه پاره كه‌سایه‌ت فێربووم ...ك ه ئهوه ڕووداوه بچووكه‌كانی ڕۆژانه‌ن ك ه ژیان خۆش ده‌كه‌ن. ی ئهوه ك ه من بیر وه‌كه‌م ك ه ی به رۆژێك دروست نه‌كرد .كه‌وات ه چ شتێك بووه هۆ فێربووم ...ك ه خوا هه‌موو شتێك ده‌بێ پێم وابێ به رۆژێك هه‌موو شتێك وه‌ده‌ست بێنم. ێ خستنی راستییهكان ،راستییهكان ناگۆرن. فێربووم ...كه پشت گو فێربووم ...كه ئهوه ئه‌وین و خۆشه‌ویستی‌یه زامه‌كان ساڕێژ ده‌كا ن ه كات. ێ ده‌گه‌ینه كه‌سێك ،چاوهڕوانی بزه‌یه‌ك ه لێمان. فێربووم ...ك ه كات ی عاشق ده‌بین. فێربووم ...ك ه هیچ كه‌س له ڕوانگه‌ی ئێمه‌و‌ه كامڵ نی ه تا ئه‌و كاته فێربووم ...كه ژیان دژواره ،به‌اڵم من لهو سه‌خت و دژوارترم. فێربووم ...ك ه هه‌له‌كان قه‌ت ل ه كیس ناچن ،به‌ڵكوو كه‌سێكی دیكه ئه‌و هه‌ل ه له‌ده‌ست چووه‌مان ده‌قۆزێته‌وه. ێ كردنه‌كان. ی چاو ل فێربووم ...كه زه‌رده‌خه‌نه ساكارترین رێگایه‌كه بۆ به‌رین كردنهوه
Lawan
ژمارە ٣٩ ، ٣٨ڕەزبەری ٢٧١٠ی کوردی ()١٣٨٩
www.lawan.com
ئا .رەسووڵ سێلەکە
52
ڕسته‌ی جوان
* كات ،بۆ ئه‌وانه‌ی چ او ه ڕێ ن ز ۆر ب ه هێ وا ش ی، بۆ ئه‌وانه‌ی ده‌ترسن زۆر ب ه خێرایی ،بۆ ئه‌وان ه ی خ ه م د ه خۆ ن ز ۆر درێ ژ، و بۆ ئ هوان هش سه‌رخۆشن زۆر كورته. ب هاڵم بۆ ئه‌وانه‌ی كه له خۆ ش ه وی ست ی دا ن، د ه ست پێ ك و كۆتایی نییه. * خۆشه‌ویستی ل ه را ست ی دا ئا زار ه ، ب ه اڵم ب ێب ه ش ب وون لێی ،مه‌رگه. * رووخسارتا ن و ه ك وو ك تێ بێ ك وای ه ك ه خ ه ڵ ك ده‌توانن زۆر شت ی لێ فێر بن. * ده‌زانین ك ه چین ،ب ه اڵم ناز انی ن چی ما ن ب ه س ه ر د ێ. * سه‌بری زیاتر، س ه ر نج و ل ێ و رد بو ون ه و ه ی ز یا تر ی به‌دواوه‌ی ه و هه‌تا سه‌رنج و لێ‌وردبوونه‌و هش زیاتر بێ سه‌ركه‌وتن زیاتره. * شیره‌ی هه‌موو د ڵۆ ڤان یی ه كان یا ن گ رت وو ه و دا یك یا ن لێ دروست كردوه. * پێكه‌نینێك د ه ت وان ێ ب رین ی گ رژ یی ه ك ساڕ ێژ بكا. * هیوا و ئاره‌زووی هه ر ك ه سێ ك ب نی اتن ه ر ی بی رو ب او ه ڕیه‌تی. * له به‌رامبه‌ر ئا گر ی كو ش ند ه ی ئ ه وی ن ¬ دا، س ه‌رمای كوشنده‌ی ترس له‌نێو ده‌چێ. * من كاته‌كانم ب ه فی ڕۆ دا و ئێ س تا ش كا ت م ن ب ه فیڕۆ ده‌دا. * خۆشه‌ویست ی ل ه دڵ ێك ی پڕ ل ه تر س دا گ ه ش ه ناكا. * گرینگترین به‌ش ی هه‌ر كارێك د هست پێكیه‌تی. * ژیان 2به‌شه: به‌شی یه‌ك هم :به هی وای گه‌یشتن به به‌شی دووهه‌م به‌شی دووه هم: خۆزگه ده‌خوازێ بۆ به‌شی یه‌كه‌م * خراپترین و شه‌كان" :ناتوانم ،نازانم ،نابێ". * له شوێنێك كه هه‌م وو و ه ك ی ه ك ب یر د ه ك ه ن ه و ه ، ك هس زۆر بیر ناكاته‌وه. * پانتایی دونیای ه ه ر ك ه سێ ك ب ه ق ه د ه ر پ انت ای ی بیر كردنه‌وه‌یه‌تی. * ئ هزموون ناوێكه كه هه م وو ك ه س ل ه س ه ر ه ه ڵ ه كان ی خۆی داده‌نێ. * كاتێك به قامك ئ ام اژ ه ب ه ك ه سێ ك د ه ك ه ی، ل ه ب یرت نه‌چێ س ێ قامكه‌كه‌ی دیك هت روویان له خۆته. * ئه‌وانه‌ی ك ه خۆیان پ ێ ب ه ڕ ێو ه ن اچ ێ ب ه نا چار ی د ه ك هونه خزمه‌ت كه‌سانی
53
NO: 38, 39 October 2010
www.lawan.com
دیكهوه. * هه‌ڵه‌كان ی مر ۆ ڤ ی ه ك ه م جار ته‌نیا رێبو ار ن، د و و ه ه م ج سێه هم جاریش ار د د ه ب ه ب ن ن ب ب ه ه خا و می ه وا ن ن، ماڵ. * لێبووردن ت ه ن یا ل ه و ك ه س ان ه د هوه‌شێته‌و ه ك ه ههیه. ت وا نا ی ت ۆڵ ه س ه ن دن ه‌وه‌یان * هیچ كارێك ب ۆ مر ۆ ڤ دژ و ار تر له بیر كردنهوه نییه. * خه‌ڵك له تر س ی ش ك س ت، شكست ده‌خۆن. * ب هسامترین ت ه نی ای ی، خ ۆ ب ه ز ل زانینه. * تێگه‌یشت ن ل ه زا نی ن با ش تر ه . * كه‌سێ ك ه ه ڵ ه ی ن ه كر دب ێ، داهێنانی نه‌كردوه. * مرۆڤ ته‌نیا ب و ون ه و ه رێ ك ه ك ه نای هه‌وێ * ئه‌و كه س ه ی ك ئهوه بێ كه ههیه. ه ن ات و ان ی له بیر ی بكه ی، ب یب ه خ ناتوانی ب ش یب ه ه خ و ش ئ ی، ه و ل ه ك ب ه یر س ی ه بكه. ش ك ه * ناهومێدی ب ه ر ل ه مر د ن مر ۆ ڤ ده‌كوژێ. * ئه‌وانه‌ی ل ه خ ۆ ش ه وی ست ی گه‌یشتوون ،زیا تر ئا ش ق ن و ك * باشترین وه‌ر ه گ م ێڕ تر ك ق ه س ه سێ ك د ه ه ك ك ه ه ن. بێده‌نگی كه * له ڕوانگه ی ئ ه و ك سانیتر وه‌رگێڕێت هوه. ه س ان ه ی له فڕین تێناگه ن، بچووكتر تا ك د و ه و بی ب ه و ه ر ه ه . و ئا س ما ن بڕۆی * خوو بگره ب ه هی چ ش تێ ك خ و و نه‌گری. * ژیان دو و ر و و خ س ار ی ه ه ی ه :یان كایه‌ت پ ێ د ه خۆت یه كا ك یا یا ن ن ه ك ه ای ڵ ه ب ی ژ پ ێر ه ێ . ده‌ك هی. * ه هوڵ بد ه ئ ه و شت ان ه ی خ ۆ شت د هوێن وه د ه ست یا ن شتان هی وه د ب ه ێن ست ی، ت د ه نا هێ نا نا و چ ار ن، ی ئه‌و خۆشت بوێن.
Lawan
www.lawan.com
ژمارە ٣٩ ، ٣٨ڕەزبەری ٢٧١٠ی کوردی ()١٣٨٩
قسه‌ی خۆش بۆ پێكه‌نین و :هه‌ژار عه‌زیزی
چاوی به گه‌نجێك كه‌وت كه بێ یه‌كه‌م: ئیش ل ه ناو هۆڵه‌كه ڕاوه‌ستاوه‌و ته‌نیا بڕیاری به‌رپرسێك: ی ده‌وروبه‌ری ده‌كا. رۆژێك به‌رپرسی یه‌كێك ل ه سه‌یر به‌رپرسه‌كه چووه پێشه‌وه‌و پێی كۆمپانیا گه‌وره‌كانی ئه‌ورووپا ل ه حاڵێكدا ده‌چووه ژووره‌كه‌ی خۆی ،گوت تۆ مووچه‌ی مانگانه‌ت 54
چهنده؟ گه‌نجه‌ك ه ب ه سه‌ر سووڕمانهوه وتی :دوو هه‌زار دۆالر به‌رپرسه‌ك ه ب ه تووڕه‌ییه‌وه ده‌ستی كرد ب ه گیرفانیدا و شه‌ش هه‌زار
55
رۆیشت ه ده‌ره‌وه. به‌رپرسه‌ك ه له فه‌رمانبه‌رێكیتر ك ه له نزیكی بوو پرسی :ئه‌و گه‌نج ه ل ه كام به‌ش ئیشی ده‌كرد با كه‌سێك ل ه شوێنه‌كه‌ی دابنێم؟ فه‌رمانبه‌ره‌كه ك ه ل ه بینینی ئه‌و روداوه واقی وڕما بوو ب ه سه‌ر سووڕمانهوه وتی :گه‌وره‌م ئهوه فه‌رمانبه‌ری خۆمان نه‌بوو لهو پیتزا فرۆشیه‌و‌ه هاتبوو پیتزای بۆ هینابووین. دووهه‌م: ڕۆڵی ژن له سه‌ركه‌وتنی پیاودا
NO: 38, 39 October 2010
www.lawan.com
دوالری به گه‌نجه‌كه داو گوتی: ئهوه مووچه‌ی سێ مانگت بڕۆ ئیتر لێره نه‌ت بینم تۆ له‌مڕۆ به‌والو‌ه ده‌ركراوی و فه‌رمانبه‌ری ئێمه نیت، ئێمه ب ه فه‌رمانبه‌ره‌كانمان مووچ ه ده‌ده‌ین بۆ ئه‌وه‌ی كار بكه‌ن نه‌ك ئه‌وه‌ی به بێ ئیش ڕابوه‌ستن. گه‌نجه‌ك ه ب ه خۆشحاڵی‌یه‌و‌ه پاره‌كه‌ی وه‌رگرت و زۆر به خیرایی
به‌رپرسی كۆمپانیای بیمه‌ی ماساچۆ ئاغای تۆماس هێلر ل ه گه‌ڵ خێزانه‌كه‌ی ب ه ناوی "میۆ چواڵ" ل ه جاده‌یه‌كی نێوان هه‌رێمی، له ئه‌مریكا ب ه سه‌یار‌ه خه‌ریكی گه‌شت و گوزار بوون ك ه بینی به‌نزینی سه‌یاره‌كه‌ی له ته‌واو بوون دایه. بۆیه یه‌كه‌م رۆیشت ه نێو یه‌كه‌م به‌نزینخان ه كه ل ه نزیكیان دا بوو، ئه‌و به‌نزینخانه‌یه ته‌نیا شوێنی یه‌ك سه‌یاره‌ی هه‌بوو و زۆر به‌نزینخانه‌یه‌كی خراپ بوو و هیچ جۆره ئیمكاناتێكی لێ نه‌بوو. ئاغای هێلر به ته‌نیا كرێكاری ی به‌نزینخانه‌كه‌ی گوت كه سه‌یاره‌كه بۆ پڕ بكا له به‌نزین و هه‌روه‌ها رۆنی بزوێنه‌ره‌كه‌شی تاقی بكاتهوه. بۆ خۆشی بۆ ئه‌وه‌ی ماندوویه‌تی
قاچ و قولی ده‌ربچێ لهو نزیكان ه ده‌ستی كرد به پیاسه كردن. ی ی گه‌ڕانه‌وه‌ی بۆ ال له كات سه‌یاره‌كه‌ی بوو كه بینی خێزانی ل ه گه‌ڵ كرێكاری به‌نزینخانه‌كه ب ه شێوه‌یه‌كی زۆر دۆستانه قسه ده‌كه‌ن و وه‌ختێك وه‌ڕێ كه‌وتن كرێكاره‌ك ه ی ی خواحافیز ی ب ه نیشانه ده‌ست ێ ی ل ی با بۆ هه‌ڵ ده‌ته‌كاند و با ده‌كرد. كاتێك وه‌ڕێ كه‌وتن ئاغای هێلر ل ه خێزانه‌كه‌ی پرسی كه ئایا ئه‌و پیاوه ده‌ناسێ؟ خێزانه‌كه‌شی بێ دوودڵی وه‌اڵمی دایهوه ك ه ده‌ی ناسێ و كاتی خۆی له قوتابخانه‌یه‌ك ده‌رسیان خوێندوه‌و هه‌روه‌ها ساڵێكیش ده‌زگیرانی بووه. ی له‌خۆبایی هێلر ب ه شێوه‌یه‌ك بوونهوه ب ه خێزانه‌كه‌ی وت :ده‌زانی ێ كردی ك ه یپ چی خانم! خوا ڕه‌حم بووی به هاوسه‌ری من ،ده‌نا ده‌بوای ه له جیاتی ژیان له گه‌ڵ به‌ڕێوه‌به‌رێكی گشتی له گه‌ڵ كرێكارێكی هه‌ژاری به‌نزینخانه‌یه‌كی دووركه‌وتوودا ژیانت ب ه سه‌ر ببردایه. خێزانی وه‌اڵمی دایهوه :ئه‌زیزه‌كه‌م ئه‌گه‌ر من ل ه گه‌ڵ ئه‌ودا ژیانی هاوسه‌ریم پێك هێنابایه ئێستا ئه‌و به‌ڕێوه‌به‌ری گشتی بوو و تۆش كرێكاری به‌نزینخان ه بوویت.
Lawan
www.lawan.com
ژمارە ٣٩ ، ٣٨ڕەزبەری ٢٧١٠ی کوردی ()١٣٨٩
ی جیهان: كورتترین چیڕۆك
ی و .له ئینگلیزیه‌وه :شه‌ونم نووران
كورتترین داستانی جیهان له‌الیه‌ن "ئێرنێست هێمنگوای" نووسراوه. For sale, Baby shoes, never worn بۆ فرۆشتن ،كه‌وشی منداڵێك ،هه‌رگیز له‌پێ نهكراوه. ده‌توانین بڵێین ك ه ئێرنێست هێمنگوای ئه‌و چیڕۆك ه شه‌ش ی وشه‌یه‌ی نووسیوه بۆ به‌شداری كردن له یه‌كێك ل ه كێ‌به‌ركێكان ی خه‌اڵته‌كه .ئه‌و ی كێ‌به‌ركێك ه بووهو بووه به خاوه‌ن چیڕۆك .ك ه براوه ی ی بۆی ه نووسیوه ،چونك ه ل ه گه‌ڵ یه‌كێك له هاوڕێ‌كان چیڕۆكه‌ش گره‌وی كردبوو كه به شه‌ش وش ه چیڕۆك نانووسرێ ،كه نووسرا. ی ی جیهانیش ئه‌و چیڕۆكه ی ترسناك كورتترین چیڕۆك خواره‌وه‌ی ه كه نووسه‌ره‌ك هی نادیاره:
دوایین مرۆڤ ی دونیا به ته‌نیا ل ه ژووره‌ك هی خۆ ی دانیشتبوو كه ل ه ناكاو ل ه ده‌رگایان دا!
56
57
زوو قه‌زاوه‌ت مه‌كه‌ن
و :ئاسۆ نوورانی
NO: 38, 39 October 2010
www.lawan.com
كورت ه چیرۆك ی پیر ل ه گه‌ڵ كور‌ه بیست و پێنج ساڵه‌كه‌ی له‌ناو شه‌مه‌نده‌فه‌ر دانیشتبوون ،له حاڵێكدا ك ه موسافیره‌كان پیاوێك له‌سه‌ر كورسی‌یه‌كانیان دانیشتبوون ،شه‌مه‌نده‌فه‌ره‌كه وه‌جووڵه كه‌وت. ێ ی شه‌مه‌نده‌فه‌ره‌كه ،كوڕه گه‌نجه‌كه‌ی ل ه الی په‌نجه‌ره‌كه دانیشتبوو شڵه‌ژا .ده‌ستی برد‌ه ده‌ر به هۆی وه‌جووڵه كه‌وتن ی كرد "بابه بابه ،چاو لێكه داره‌كان ده‌جووڵێن". ێ ده‌كرد و هاوار هه‌واكه‌ی به خۆشیه‌وه هه‌ست پ پیاوه پیره‌كه به زه‌رده‌خه‌نه‌یه‌ك شڵه‌ژان و په‌شۆكاوی كوڕه‌كه‌ی ته‌شویق كرد و بۆ ده‌سه‌لماند. ی ی كوڕه‌كه و پیاوه پیره‌كه‌یان ده‌بیست كه كوڕه‌كه ل ه الی كوڕه گه‌نجه‌كه ژن و مێردێكی گه‌نج دانیشتبوون ،قسه‌كان ی ده‌كرد ،پێ‌یان سه‌یر بوو. ی پێنج ساڵه هه‌ڵس و كه‌وت وه‌كوو منداڵێك له‌ناكاو كوڕه‌كه دووباره هاواری كرد" :بابه گیان ،چاو لێكه! ده‌ریاچه ،حه‌یوانات و هه‌وره‌كان ل ه گه‌ڵ شه‌مه‌نده‌فه‌ره‌ك ه ده‌جووڵێن". ژن و مێرده گه‌نجه‌كه به شێوه‌یه‌كی ناڕه‌حه‌تاوی‌یه‌و‌ه چاویان له كوڕه‌ك ه ده‌كرد. ێ ده‌كرد، ی كوڕه گه‌نجه‌كه ،ب ه په‌شۆكاوی‌یه‌و‌ه هه‌ستی پ ی پێ كرد .چه‌ند دڵۆپێك كه‌وته سه‌ر ده‌ست باران ده‌ست ی و تكا سه‌ر ده‌ستم". ی كرد" :باب ه گیان ،چاولێكه باران بار ی لێك نا و هاوار چاو ی دوكتور و ژن و مێرده گه‌نجه‌ك ه ئیتر تاقه‌تیان نه‌هێنا و له پیاوه پیره‌كه‌یان پرسی" :بۆچی كوڕه‌كه‌ت نابه‌ی ه ال چاره‌سه‌ری بكه‌ی"؟ پیاوه پیره‌كه‌ش له وه‌اڵمدا گوتی" :ئێمه ئێستا له نه‌خۆشخان ه گه‌ڕاوینه‌وه ...ئه‌وڕۆ كوڕه‌كه‌م بۆ یه‌كه‌م جار له ژیانیدا ێ ببینێ". ده‌توان
Lawan
بنك هی
www.lawan.com
ژمارە ٣٩ ، ٣٨ڕەزبەری ٢٧١٠ی کوردی ()١٣٨٩
هش ع
58
قم
بنكه‌ی عه‌شقم ب ه تۆ ناساند الویه‌تیم ال ی تۆ هه‌ڵگیرساند گه‌نجێتیم پ ێ ناسانی دڵی خۆمم پ ێ تاسانی بنكه‌ی عه‌شقمت داڕزاند وه‌ك پاییز بوو یو گه‌اڵت وه‌راند بنك هی عه‌شقم ئه‌وه‌بوو دام پێت ب ێ وه‌فایی خست ه ژێر پێت بنك هی عه‌شقم ب ه كه‌س ناده‌م ل ه دونیادا ته‌نیا ساتێ باش بزانه ل ه دوای عه‌شقم عه‌شقێ ترت پ ێ ناگات ێ
«هادی مه‌نێش»
59
بڕیارم
ڕ ۆ ژ ێ ك ی ت ر ی شێعر :چاوهڕوانی
دا ئه‌م شه‌و
كار زان قه‌اڵدزه‌یی
ی تۆ ل ه دوور
ی شێعر ه بیسوتێنم هه‌رچ
ی و نام ه ههیه ی یادگار چ ی چاوه‌ڕوانیما ل ه ده‌ریا
بیخنكێنم
چه‌ند ژوان و ماچ و زه‌رده‌خه‌ن ه ههیه ی بێ‌ده‌نگیما ل ه ناو باخ
بیژاكێنم
ی ڕق ئه‌ستووریم پۆل ه هه‌نگ
ی تۆدا بورووژێنم بێ‌ره‌حمان ه به‌روو به‌اڵم گیانه
ك ه بینیم هه‌موو شێعره‌كانم ل ه تۆ ده‌چن www.lawan.com
ی یه‌ك شێعریش بسووتێنم نه‌م توان
ی چاوه‌كانت بۆی ه ل ه به‌ر تیشك
ی نووسی ی ترم بۆ دوور شێعرێك ی و نامه‌كان ك ه بینیم یادگار
وه‌ك من ل ه چاوهڕوانی دان ی بیان خنكێنم نه‌م توان
ی ی چاوه‌ڕوان بۆی ه ئه‌وانیشم كردن ه ڕۆژێكی‌تر و
خستمه‌و ه ناو جانتاكه‌م و ێ نه‌پرسی ی ترم ل هیچ
ك ه بینیم ژوان هه‌ر ماو ه و
ی خۆمم له‌سه‌ر لێوه‌كانت بینیه‌وه ماچ ی فێر كردم زه‌رد ه خه‌نه‌ت سێحرێكی‌تر ی بیان ژاكێنم بۆی ه نه‌م توان
كردمن ه ملوانك ه و
ی ژووره‌كه‌مدا هه‌ڵم واسی ب ه سووچێك NO: 38, 39 October 2010
Lawan
www.lawan.com
ژمارە ٣٩ ، ٣٨ڕەزبەری ٢٧١٠ی کوردی ()١٣٨٩
«ته‌نیا» به قه‌د قامكی ده‌ستێك پیتم وه‌ك خۆم هه‌بوو ی نایه ی شێعری ده‌ستێك قه‌د ده‌نگ چه‌پڵه به قه‌د قامكی ده‌ستێك پیتم كه تۆش وه‌رگری ()،...،...،...،...،...،...،...،... نهێنی‌یه‌ك بووم ی رایگرتبووم ته‌نیای ی تۆ دركام ال ی ته‌نیایی بووم ب ه كۆمه‌ڵگا ی دا ی سپ لێم گه‌ڕێن با به‌سه‌ر هێڵێك راكێشم ب ه جیا وه‌ك ئه‌وه‌ی هه‌م ته‌نیای ،ته‌نیا !! مه‌سعوود فه‌تحی
60
61
نوقت ه ناوه‌ڕاستی خه‌ت
NO: 38, 39 October 2010
www.lawan.com
خه‌بات ره‌سووڵی سیزیه‌فێكی پاتۆڵ له به‌ری ئێرانیم و ته‌نیایی سه‌ده‌یه‌ك‌ه به‌كۆڵمه‌و‌ه . داده‌هێنێ پرچی كیژۆڵه‌ی به‌ر شاخ و چاخ شنه‌بایه‌كی سیاسی مه‌له‌وانن له ته‌می ئه‌نگوسته‌چاوی ئه‌ستێره‌كان ،بێ كه‌سی. نه‌كا ئه‌م شه‌و مانگ بزێت و دووانه‌ی ترس له دایك بێ، كرم ده‌ژی له میشكم .... دادا دوو كرم ده‌ژی له مێشكم دا دادا سێ كرم ده‌ژی له مێشكم دا دادا ،وه‌ك داد‌ه و وه‌ك دیوار و وه‌ك دار و وه‌ك شێر و شۆرمه‌ز‌ه كێ به كێیه له و جه‌نگه‌ڵستانه. ته‌قڵ‌ه به كۆتر و به شه‌مه‌نده‌فه‌ر و به به‌دفه‌ڕ و به خۆش فه‌ڕ لێ‌ده‌دا دادا له فه‌رهه‌نگ و كه‌له‌پوور و كه‌ڵ‌ه مامی كوردهواریدا. بژمێره نۆ تا نه‌وه‌د و بژمێره نه‌وه‌د تا نۆسه‌د و تا دا و تا یا. كۆتایی رێگه‌ی‌ه و دابه‌زین ههیه و بڕۆو‌ه ماڵی خۆتان ئاوی سارد بخۆ. به خێرهاتی بۆ باشووری جه‌هه‌نه‌م و گه‌رما. مه‌مكی هه‌نار و بااڵ عه‌رر عه‌رر و گوڵه‌ندام زوڵفت ته‌نافی گه‌رده‌نم چه‌ندی به چهنده؟ كیلۆی به چهنده؟ خانم زه‌حمه‌ت نه‌بێ ئه‌فالتوون مرد و عه‌شقه‌كه‌ی له گه‌ڵی نێژرا . ئه‌و شه‌و به چه‌ند؟ كه من ئاواره‌ی پیتم و له دا یه‌ك دا ماومهتهوه و نازانم باوكم نانی دا ،یان باوكم به دوایدا نان گیانی دا شعووری سیاسیم ئینشعابی تێ كهوتووه . سه‌ر به كام باڵ و سه‌ر به كام دندووك و سه‌ر به كام كلكم ،نازانم . دوێنێ جیرانه‌كه‌مان به چرپ‌ه به كابرای سه‌رژمیری كوت ئه‌وانه جه‌ماعه‌تی دیموكراتن و نه‌یكوت ئیستا دووانن . ده‌نا دیسان باڵ و الباڵ و الیه‌ن ههههااااااا نوقت‌ه ناوه‌‌راستی خه‌ت ،داس و دارتێل.
Lawan
ژمارە ٣٩ ، ٣٨ڕەزبەری ٢٧١٠ی کوردی ()١٣٨٩
خ ۆ ت ه ڕ ك ر د ن یان می
ز
تك ا ن ل ه م ن دااڵندا
www.lawan.com
ئا .ره‌حما ن م ه ح م و و د ی
62
ئه‌و نه‌خۆشی‌یه بهوه ده‌ناسرێته‌و‌ه كاتێك كه منداڵ به هیچ جۆرێك ی میز راناگرێ .میز رانه‌گرتن ی مندا ڵ هۆیه‌كی سه‌ره‌كی ناره‌حه‌ت دایك و باوكیانه و ده‌كه‌ون ه گه‌ڕان به‌دوای چاره‌سه‌ردا و به ده‌گمه‌نیش هۆكاره‌كه‌ی نه‌خۆشی‌یه. ی كۆرپه‌دا له رۆژانی یه‌كه‌م منداڵ ناتوانێ میز راگرێ ،به‌اڵم ی جیاواز و رێك و ب ه چه‌ند جارێك پێك خۆی ته‌ڕ ده‌كات .له نێوان ئه‌و چه‌ند جاره‌دا منداڵ وشكه .بۆ زاڵ بوون به‌سه‌ر میز به‌تا ڵ كردن دا ی عصبی) دهماره شانه‌كان( بافتها له نێوان یه‌ك بۆ پێنج ساڵ گه‌ش ه ی ده‌كه‌ن ب ه سه‌ر به‌تاڵ كردنهوه ی میزه‌ڵدان دا زاڵ ده‌بن و منداڵ فێر ی ده‌بێ. میز كردن‌و راگرتن كاتێك منداڵ ل ه هه‌ر ته‌مه‌نێك دا ێ و به‌رده‌وام خۆی ته‌ڕ بكا ئهوه ب ی ده‌ژمێردرێ ،له‌وانه‌ی ه ب ه نه‌خۆش
به شه‌و و رۆژ خۆی ته‌ڕ بكات ی ب ه شه‌و خۆیان و زۆربه‌ی ئه‌وانه ته‌ڕ ده‌كه‌ن نه‌خۆشی‌یه‌كی ئۆرگانیان نیه. ی ده‌ست نیشان كردن و زانین ی ههیه ك ه بریتین نه‌خۆشی هۆكار له: ده‌رونی‌یه‌كان )1هۆكاره ()Psychological ی ی ئه‌و جۆره‌یان رووداوێك زۆربه ی ههیه ل ه شكستی سایكۆلۆژ ژیانیاندا و ره‌نگه به بیریشیان نه‌یه‌ته‌وه. ێ هێندێك منداڵ كه له دڵه‌ڕاوك و ترس دا میز ب ه خۆدا ده‌كه‌ن و ده‌گه‌ڕێنه‌وه دۆخی منداڵی بۆ وێن ه ی دایك و باوك لێك جیابوونه‌وه ی هه‌ندێك منداڵ ده‌گه‌ڕێنێته‌و‌ه هه‌ست بۆ دۆخی منداڵی .له‌وباره‌و‌ه ب ه ی هۆكاره‌كه منداڵه‌كه‌ش چاره‌سه‌ر چاك ده‌بێته‌وه .ئه‌و جۆره‌یان بهوه ێ ك ه منداڵه‌ك ه ل ه ده‌ست نیشان ده‌كر
سه‌ره‌تادا باش بووهو پاشان ورده ورده ی ی بووه .ئه‌و جۆره‌یان زۆربه تووش به‌شه‌و خۆیان ته‌ڕ ده‌كه‌ن. )2چڵك كردن ()Infections ی میز ی بۆڕی‌یه‌كان هه‌و كردن ده‌بێته هۆی میز به‌خۆدا كردن و ی چاره‌سه‌ر كردنی هه‌و كردنه‌ك ه دوا میز به‌خۆدا كردنه‌كه نامێنێ .به‌اڵم جارێك دووباره بوونه‌وه‌ی هه‌و كردن ده‌بێت ه هۆی گه‌ڕانه‌وه‌ی میز ب ه خۆدا كردن .لهو كاته‌ش دا پێویست ه ێ ی بپشكندر منداڵه‌كه ب ه باش ی ی زگماك و هه‌ر نه‌خۆشی‌یه‌ك ی میز بۆڕی‌یه‌كانی كۆئه‌ندام و بڕبڕه‌كان پێویست ه بدۆزرێته‌وه‌و چاره‌سه‌ر بكرێ. )3هۆ كا ر ه‌د ه‌ما ر یه‌كا ن ()Neurological ی ك ه شان ه ئه‌و مندااڵنه ده‌ماره‌كانیان ناته‌واون به سه‌ر میز كردن دا زاڵ نابن .ئه‌وه‌ش ب ه ی ئیفلیج شێوه‌یه‌كی دیار ل ه مندااڵن
63
NO: 38, 39 October 2010
www.lawan.com
ی دا دیار ده‌كه‌ون و ئه‌و ده‌مارانه ئه‌ركی میز راگرتن‌و به‌تاڵ كردنیان له ئه‌ستۆی ه تێك ده‌چن بۆیه هه‌میش ه ی دایه و له‌وانه‌ی ه منزه‌ڵدانیان ل ه گرژ ێ میز ی میز نه‌توان راگری گه‌ردن ی و له هه‌موو ساتێك دا میز راگر ده‌تكێته خوارهوه و ب ه ته‌وژم خستن ه سه‌ر زگ و كۆخین میز ده‌تكێ، ی ی نوستن دا رێژه به‌اڵم ل ه كات خۆته‌ڕ كردن كه‌متره. ی ی پێست )4پێوه نووسان ده‌ره‌وه‌ی ئه‌ندامی نێرین ه ب ه ئه‌ندامه‌وه()Phimosis دایك هه‌ست ده‌كات ك ه كۆرپ ه ی له كاتی میز كردن دا كوڕه‌كه
ی ی وه‌ك باڵۆن ی نێرینه ئه‌ندام ی ێ ئه‌ویش پێستی خوارهوه لێ د ی نێرینه‌یه ك ه ب ه میز پڕ ئه‌ندام ی میز كردن، ێ و دوای ته‌واو بوون ده‌ب ێو ده‌نیشێته‌وه. ێ ده‌تك یل میز ی قامیشی میز )5گیران "میزه‌ڕۆی خوارهوه" (Urethral )Obstruction ی ی زمانه ی بوون له كات ی زگماك ی قامیش ی دواوه ()Post Urethral Valve و بوونی گیرفانی میزه‌ڵدان ()Diverticulum Bolder ی میز و شۆڕ بوونی لووله ( )Uretroceleهه‌روه‌ها ب ه
ی میز ل ه ی ئاوسانی لووله هۆ ڕژێنی پڕۆستات لهو جۆره‌یاندا میز تكان دوای میز كردنیش به‌رده‌وام ده‌بێ. )6رزینی گیره‌ی میزه‌ڵدان ()Sphincter Damage ی ل ه كاتی بریندار بوونی خوارهوه ی سك به هه‌ر هۆیه‌كه‌وه ،ده‌بێت ه هۆ ی ی میز و هه‌روه‌ها رزین ی گیره دڕان دهماره سه‌مپاتیكه‌كان كه ل ه ئاكامدا ی میز ب ه خۆدا كردن و ده‌بێت ه هۆ میز تكان. سه‌رچاوه: ی ژ16 . گۆڤاری ته‌ندروست
Lawan
ژمارە ٣٩ ، ٣٨ڕەزبەری ٢٧١٠ی کوردی ()١٣٨٩
www.lawan.com
ن ته‌كا ه‌ن؟ رۆبۆ د هك كار ۆن چ و.
ی ی رۆبۆت ل ه زاراوه‌یه‌كی زمان وشه ی ()Roboa چیكی به ناو ی كرێكار ی مانا وه‌رگیراوه‌و ئیجباری( زۆره‌ملێ)ی ه و هه‌ر بهو ی پێی ه تا ڕاده‌یه‌ك كار و پیشه ی واقیعی‌دا رۆبۆته‌كان له دنیا نێشان ده‌دا .زۆربه‌ی رۆبۆته‌كان ل ه ی ی ئه‌نجام دان جیهاندا بۆ مه‌به‌ست كاری قورس یا مه‌ترسیدار یان زۆر ی و به‌دیقه‌ت ل ه كار كردن دا ورد كه‌ڵكیان لێ وه‌رده‌گیرێ .ئامانج ل ه ی دروست كردنیان ،ب ه ئه‌نجام گه‌یاندن ی به‌جێ كارگه‌لێك ه ك ه مرۆڤـ توانا ی ماندووبوون و هێنانی نیه یا هۆكار ی كۆتایی هێنانی وردی ل ه ئه‌نجام دان 64
ەحم
ێر م
شل
ودی
ی ی یه‌ك ڕیتم كاریگه‌ری‌یه‌ك كار ی كاره‌كه‌دا زۆری ل ه به‌جێ گه‌یاندن ده‌بێ. له‌شی مرۆڤ دابه‌ش ده‌بێته سه‌ر پێنج به‌شی سه‌ره‌كی كه بریتین له: ی :1ئێسك ه په‌یكه‌ر :2 .كۆئه‌ندام ی ئێسك ه ی جواڵن ماسووڵك ه ك ه كار ی هه‌ست په‌یكه‌ره :3 .كۆئه‌ندام كردن كه زانیاری له سه‌ر له‌ش و ی ده‌وروبه‌ر كۆ دهكاتهوه :4 .سه‌رچاوه وزه ك ه ماسووڵكه‌كان و جه‌ست ه ی :5كۆئه‌ندام ده‌جولێنێ. ده‌ماغ ك ه زانیاریه كۆكراوه‌كان ڕێك ی پێویست به ماسووڵك ه ده‌خا و فه‌رمان و كۆئه‌ندامه‌كانی‌تر ده‌دا. ی سه‌ره‌ڕای ئه‌مانه‌ش ،ئێم ه خاوه‌ن
ی هۆش و بیر و ئه‌ده‌بین ،ئه‌وان ه ناوبران ته‌نیا ئه‌و كۆئه‌ندام ه فیزیكیانه‌ن ك ه ده‌توانین ده‌ستكاری‌یان ی وه‌ك بكه‌ین .رۆبۆت ل ه هێندێك به‌ش ی كه ناومان هێنان پێك هاتووه. ئه‌وانه ی رۆبۆتێكی دروست كراو هه‌ڵگر ی فیزیكی ،ماتۆڕ، چه‌ند ئامێرێك ی سیسته‌مێكی هه‌ست كردن ،سیسته‌م وزه پێدان و ده‌ماغێكی كۆمپیوته‌ری‌ی ه كه هه‌موو ئه‌وانه‌ی سهرهوه كۆنترۆ ڵ ی گشتی رۆبۆته‌كان ده‌كا .به شێوه‌یه‌ك ی ئه‌و ئامێرانه‌ن ك ه ده‌توانن كرده‌وه‌كان ی زۆر ئاده‌میزاد و ئاژه‌اڵن تا ڕاده‌یه‌ك وه‌ك ئه‌وان ئه‌نجام بده‌ن. )Joseph Engel Berger ی ی خاوه‌ن ئه‌زموون ل ه بوار ( كه‌سێك
65
ی ی رۆبۆت پێناسێك دروست كه‌ران ی رۆبۆتیان كردووه ،ئه‌وان ب ه وردتر ی سیسته‌مێك ده‌ڵێن رۆبۆت ك ه هه‌ڵگر مێشكێكی به‌رنامه وه‌رگر بن و ی رۆبۆتیان ی جه‌سته توانای جووڵه هه‌بێ. ی له‌مه‌شه‌وه رۆبۆت لهو ئۆتۆمبیالنه ك ه ده‌یان بینین (زۆربه‌ی به‌شه‌كانیان ی میكانیكین) جیاوازه. له پارچه زۆربه‌یان له به‌شی بچووك و بنچینه‌یی پێك هاتوون و زۆربه‌یان
NO: 38, 39 October 2010
www.lawan.com
پیشه‌سازی رۆبۆت دا ده‌ڵێ" :ناتوانم پێناسه‌ی رۆبۆتێك بكه‌م ،به‌اڵم شوێنێك ك ه رۆبۆتێكی تێدا ده‌بینم ،ده‌توانم ی ی شایان ب ه پێناسه ده‌سته‌واژه‌یه‌ك ئه‌وم هه‌بێ" .هه‌ر یه‌كێك ل ه ئێم ه پێناسه‌یه‌كی جیاواز له مێشكماندا ههیه .هه‌ر یه‌كێك ل ه رۆبۆته‌كانیش ی ههیه بۆ ئه‌رك و كردارێكی جیاواز وێنه: R2D2و -3PO-Cل ه .I ی ئه‌ستێره‌كان ك ه خاوه‌ن ی شه‌ڕ فیلم عه‌قڵ ،قسه‌كه‌ر و كه‌سایه‌تی بوو. ی به‌رهه‌م AIBO .II ی كۆمپانیای سۆنی ،رۆبۆتێك ی شێوه سه‌گ ه و ده‌توانێ ل ه ڕێگه گۆڕینه‌وه‌ی زانیاری ل ه گه ڵ مرۆڤ فێر بێ. ی Dexterله سه‌ر شێوه .III مرۆڤه ك ه ده‌توانێ بڕوا و ڕا بكات. Battle robot .IVسه‌رباز و شه‌ڕكه‌ری كۆنترۆ ڵ كراون له الیه‌ن مرۆڤ و له ڕێگه‌ی دوره‌وه. .Vئه‌و ئۆتۆمبیالنه‌ی كه ل ه سه‌ر رووی مه‌ریخ ده‌جووڵێنه‌وه.
یه‌ك جه‌سته‌یان ههیه ،ژماره‌یه‌كیان ب ه هۆی په‌پكه‌ی(ڕهوڕهوه) به‌یه‌كه‌و‌ه به‌ستراو به جه‌سته‌و‌ه ده‌جووڵێن، هه‌ندێكیان له به‌سه‌ر زه‌وی‌دا ی ته‌وه‌ره‌یه‌ك دا ده‌خزن ،یا به ده‌ور ی كه‌میان ده‌خولێنه‌وه‌و ته‌نیا به‌شێك ده‌جووڵێته‌وه .هه‌ندێكیان بۆ ڕێ كردن له له‌مپه‌ری سه‌خت پێك هاتوون و ی له‌شێكی چه‌ماوه‌یان بۆ به‌جێ هێنان مه‌رجه‌كانی ده‌وروبه‌ریان ههیه. ئه‌مان ه به باهۆی میكانیكی خوالوه یان جێگیر و په‌یوه‌ندیدار به‌یه‌كه‌و‌ه ی به‌ستراون .هه‌ندێكیان به هۆ ی ماتۆڕی كاره‌بایی وه‌ك ماتۆڕ ی Stepیا servo DCو ماتۆڕ و ...كار ده‌كه‌ن ،ژماره‌یه‌كیان ل ه ی ی لوله‌ك ( )solenoidكۆیل ی و ژماره‌یه‌كیان ل ه سیسته‌م ی یا پاڵه‌په‌ستۆی هه‌وا هایدرۆلیك بۆ جوواڵنی به‌شه‌كانی خۆی تێدا به‌كار دێن .له‌م كۆیل ه لوله‌كیانه‌دا ی موگناتیسی ی بوار ب ه به‌كارهێنان په‌یدابوو له ئه‌نجامی تێپهڕبوونی ته‌زوو به‌ناو سیمه‌كان (وایه‌ر)دا ده‌توانێ ئه‌و ی دان ،بخات ه میالنه‌ی كه ل ه ناو بواری جووڵه‌یه‌كی هێڵی ،ئه‌م جووڵه‌ی ه هاوشێوه‌ی كشان و چوونه‌وه یه‌ك ه ل ه ی له‌شی ئاده‌میزاددا، ماسووڵكه‌كان ی ی به‌شه‌كانی‌تر هۆكارێكه بۆ جووڵه یا خوالنه‌وه‌یان. له نیزام ه هایدڕۆلیكی‌یه‌كاندا، ی په‌مپێك هه‌ی ه تا به هۆی ته‌وژمێك ی زۆرهوه به شله‌كه(ڕۆنی تایبه‌ت) ی هایدرۆلیكی. ی سووڕان ببێته هۆ ل ه نیزام ه پاڵه‌په‌ستۆ هه‌وایی‌یه‌كاندا ی هه‌واو‌ه كار ی ته‌وژم كه به هۆ
ی هه‌وا یا ده‌كه‌ن ،كۆمپرێسه‌ر ی هه‌وا ب ه ی پارێزه‌ر عه‌مبارێك ی به‌رزه‌وه‌ی پێویسته. ته‌وژمێك ی باتری‌یه‌كن ك ه ل ه ئه‌مان ه هاوشێوه چوارچێوه‌یه‌كی كاره‌بایی‌دا كار ده‌كه‌ن ی و ل ه بنه‌ڕه‌ت دا وه‌ك سه‌رچاوه‌یه‌ك وزه بۆ جوواڵندنی كار ده‌كه‌ن .هه‌موو به‌شه‌كانی رۆبۆت پێویستیان ب ه سه‌رچاوه‌ی كاره‌با ههیه ،ته‌نانه‌ت ی ی و پاڵ ه په‌ستۆ به‌ش ه هایدرۆلیك ی یه‌كه كاره‌بایه‌كان ده‌ست هه‌وا به هۆ ی به جووڵ ه ده‌كه‌ن .ئه‌م یه‌كانه ڕێڕه‌و ی هه‌وا یان ی پاڵ ه په‌ستۆ ڕۆیشتن ڕۆن له‌م چوارچێوه‌یه‌دا دابین ده‌كه‌ن و ب ه پچڕان یان به‌یه‌ك گه‌یاندن ،ڕۆن یا هه‌وا به فشارێكی به‌رزه‌وه ده‌ی به‌ن بۆ لوله یان پستۆنه‌كه‌ی .بۆ نموون ه ی هایدرۆلیكی، ی پایه‌یه‌ك بۆ جوواڵن ی ڕۆن یه‌كه‌یه‌كی كاره‌بایی ڕێڕه‌و بۆ سلێنده‌ری پستۆن دهكاتهوه ،به‌م كاره‌ش پستۆن له ژێر فشارێك ل ه ی وه‌كوو الیهكهوه ده‌جووڵێ و ب ه ته‌واو ی ماسووڵك ه كشان و چوونه‌وه‌یه‌ك كار ده‌كا .جووڵه‌ی به‌شێكی سلێنده‌ر و پستۆنه‌كان یه‌ك الیه‌نه‌ی ه و بۆ ی جارانی سود ل ه گه‌ڕانه‌وه بۆ دۆخ سپرینگ وه‌رده‌گیرێ ،به‌اڵم ئه‌وانی‌تر ی ڕۆن یان دوو الیه‌نه‌یه .وات ه فشار ی هه‌وا ل ه هه‌ر دووالوه ده‌بێ و جووڵه پستۆن به هۆی ته‌وژمه زۆره‌كه‌و‌ه ده‌بێ .ئه‌م سلێنده‌ر و پستۆنانه‌ش جۆری جیاوازیان ههیه .ل ه هه‌ندێكیان ی ی فشار ل ه ئاو دا بۆ په‌یدا بوون ڕه‌وان بۆ سووڕانی ته‌وه‌ره‌ی بنچینه‌یی كه‌ڵك وه‌رده‌گیرێ و هه‌ندێكی‌تریان ی به چه‌ند ئاراسته‌یه‌ك جووڵه‌ی هێڵ
Lawan
www.lawan.com
ژمارە ٣٩ ، ٣٨ڕەزبەری ٢٧١٠ی کوردی ()١٣٨٩
تێیان دا دروست ده‌بێ. ی زۆربه‌ی ڕۆبۆته‌كان توانای وه‌رگرتن ی به‌رنامه‌ی نوێ‌یان ههیه ،ب ه مه‌به‌ست ی ی ڕه‌فتاریان ل ه ژینگه‌یه‌ك گۆڕین ی نوێ یان په‌یدا كردنی جۆری نوێ جووڵ ه و ئامانجی‌تریش. ی هه‌ڵگر رۆبۆته‌كان هه‌موو ی هه‌سته‌وه‌ر نین و بڕێكیان توانایه‌ك ی بینین ،بیستن ،بۆن كردن و كه‌م تام كردنیشان ههیه ،به‌اڵم تێكڕایان ی هه‌ڵگری هه‌سته‌وه‌رن بۆ نیشان دان حا ڵ و شوێنیان له دوو یان سێ ی ()dimensionدا. دوور ئه‌م نیزام ه Localization یه‌كێك ه له ب ه داب و نه‌ریتترین ی نیزامه به‌كار هێنه‌ره‌كانی رۆبۆت 66
جواڵو یان Mobile robots ی .یه‌كێك ل ه ساده‌ترین كه‌ل و په‌ل ی بژمێره‌كان Localization جوڵه‌ی ب ه سوڕ یان .encoder ی ئاسایی ئه‌م كه‌ل و په‌النه ل ه بار ی دا ل ه یه‌ك LEDك ه ل ه الیه‌ك په‌پكه‌یه‌كی (ڕهوڕهوه ) ددان دار یان ی ڕوویه‌كی پله پله و هه‌ستیارێك ی هێناوه ی پێك ی ل ه الكه‌ی تر رووناك ی ب ه ی ب ه تێپه‌ڕبوون ی رووناك و تیشك ی ی په‌پكه‌ك ه دا و به‌ركه‌وتن ددانه‌كان ی رووه خوالوه‌ك ه به هێڵی پله‌كراو ئیشاره ( )signalبۆ ههستیاره رووناكه‌كه‌ی الكه‌ی تر ده‌نێرێت و ی به‌سوڕ په‌یدا ئه‌مه‌ش جوڵه‌یه‌ك ده‌كات .ئه‌م تایبه‌تمه‌ندی ه ل ه هه‌ندێك ماوسی كۆمپیوته‌ر دا به كار دێت.
ی ژماره‌یه‌ك ل ه encoderبه بوار مووگناتیسی كار ده‌كه‌ن .بۆ نمونه ل ه ی MR-encoderدا په‌پكه‌یه‌ك ی دا چه‌ند جووت خوالوه ك ه له ڕووه‌كه له جه‌مسه‌ری مووگناتیسی ( Nو ی ی ته‌وه‌ره ) Sههیه ،به خوالنهوه ی په‌پكه یان ماتۆر یان هه‌ر شتێك ی كاره‌با ی وزه ی خوالوه،شه‌پۆلێك تر ی MR (ڤۆڵتیه) له هه‌ستیاره‌كان ی په‌یدا ده‌بن .ل ه دا به‌رامبه‌ر یه‌كتر هه‌ستیاره‌كان ( )Hallله‌م دیارده‌ی ه ی ماتۆر ئیستیفاد‌ه ده‌كرێت ك ه ته‌وه‌ره ی سیفه‌تی مووگناتیسی هه‌ڵگر ی هه‌میشه‌ییه .ب ه خوالنهوه و گۆڕان ی مووگناتیسی ده‌توانرێت ڕێڕه‌و ی هه‌سته‌وه‌ره‌كان گۆڕانه‌كان به هۆ جێگیر بكرێت.
67
www.lawan.com
ی كۆمپیوتێر پرسیار ن :ره‌سووڵ سێله‌كه ی ،yahoo پرسیار :من 3ئاید ی 1 ،Hotmail 2ئاید ی Skypeو 2ئاید ئایدی ی ئایدێك و Facebook twitterم ههیه .ك ه هه‌ر یه‌كه‌م بۆ مه‌به‌ستی تایبه‌تی كردۆته‌وه .به‌اڵم ل ه یه‌ك كات دا ناتوانم هه‌موویان پێكهوه بكه‌مه‌وه ،ب ه تایبه‌ت Hotmailو Facebookله‌یه‌ك ئایدی زیاتر
له‌سه‌ریه‌ك كۆمپیوتێر ناكرێته‌وه .ئایا messenger به‌رنامه‌یه‌كی هه‌ی ه كه هه‌موویان له‌یه‌ك به‌رنامه‌دا كۆ بكاتهوه. ی والم :به‌ڵێ ،دیاره ب ه ده‌ستكار ی registryویندۆز و كردنی به‌ش ێ گۆرینی كۆده‌كانی ویندۆز ده‌كر هه‌ندێكیان وا رێك بخرێن ك ه له‌یه‌ك ی پێكهوه بكرێته‌وه. كاتدا چه‌ند ئاید ێ هه‌موویان به‌اڵم ئه‌گه‌ر بمان هه‌و له‌یه‌ك به‌رنامه‌دا كۆبكرێنه‌وه ،ئهوه پێویستیان به به‌رنامه‌یه‌كه .چه‌ندین
به‌رنام ه ههیه ،به‌اڵم ئێم ه لێره‌دا ل ه هه‌موویان باشتر هه‌ڵ ده‌بژێرین .ئه‌م به‌رنامه‌ی ه ناوی ""Trillianه و بۆ ی ئه‌وه‌ی دای به‌زێنن ده‌بێ سه‌ردان ئه‌م ئادره‌س ه بكه‌ن ،وات ه له‌م ئادره‌سه‌و‌ه دانلۆد ده‌كرێ. http:)\\www.trillian. im\get\windows ل ه كاتی دابه‌زینی به‌رنامه‌ك ه ێ ی فۆڕمه‌كانت ل داوای پڕ كردنهوه ی ئایدییه‌كت ده‌كا و به‌رنامه‌ك ه بۆخۆ ی ئه‌گه‌ر ل ه بۆ دهكاتهوه بۆ ئهوه NO: 38, 39 October 2010
Lawan
www.lawan.com
ژمارە ٣٩ ، ٣٨ڕەزبەری ٢٧١٠ی کوردی ()١٣٨٩
ی دیك ه ئه‌م به‌رنامه‌ت شوێنێك به‌كار هێنا پێویست نه‌كا ئه‌م هه‌موو كارانه دووباره ئه‌نجام بده‌یته‌وه .ته‌نیا ی ی ئه‌م به‌رنامه‌یه ك ه جار ئایدییه‌ك ه یه‌كه‌م سازت كردووه پێی ده‌چی¬ی ه ی هه‌موو ئایدییه‌كانت ژووره‌وه‌و ئه‌و خۆ ی بۆ ده‌كاته‌وه‌و كاره‌كان وه‌بیرخۆ دێنیته‌وه. ی نی ه ئه‌م به‌رنامه‌یه هیچ سنوورێك ی ی ل ه هه‌موو جۆره ئاید و پشتیوان و مه‌سنجێرێك ده‌كا .ته‌نانه‌ت چه‌ند دان ه ئایدی فه‌یس بووكیش پێكهوه دهكاتهوه .ئه‌وانه‌ی له‌سه‌ره‌وه باسمان ی ی و ئیمه‌یله‌كان كرد هه‌موو ئاید 68
ی دا .ئیستا كه‌سێك بوون له‌یه‌ك ئاید ێ ی دیكه بیهه‌و ئه‌گه‌ر كه‌سێك هه‌ر له‌سه‌ر ئه‌م كۆمپیوته‌ر‌ه هه‌مو ئایدییه‌كانی خۆی ب ه شێوه‌ی سهرهوه بكاتهوه ،ئهوه زۆر ئاساییه و ئه‌ویش ی ێ هه‌موو ئایدی و ئیمه‌یله‌كان ده‌توان ی له‌یه‌ك ئایدی دا كۆبكاته‌وه و خۆ هه‌ر له‌سه‌ر ئه‌م كۆمپیوته‌ر‌ه بیكاته‌وه. ی یه‌كه‌م ی كه‌س وات ه هه‌موو ئایدییه‌كان ی كه‌سی دووهه‌م و و هه‌موو ئاییده‌كان هتد.... ی تێبینی :ئه‌م به‌رنامه‌یه ل ه كات ی فۆڕمه‌ك ه ئیمه‌یلێكتان پڕكردنه‌وه ی به‌رنامه‌ك ه بۆ به‌ڕی ده‌كا ،بۆ ئهوه
ی ێ سه‌ردان ێ ده‌ب ئه‌كتیڤ ب ئیمه‌یله‌كه‌تان بكه‌ن و له سه‌ر ئه‌و لینكه‌ی ك ه بۆی ناردوون كلیك بكه‌ن ی یان لینكه‌كه هه‌ڵگرن و له الپه‌ڕه‌یه‌ك نوێ بیكه‌نه‌وه. ی هه‌روه‌ها به‌رنامه‌ك ه زۆر شت ی تێدای ه وه‌ك زیادكردن و كه‌م دیكه ی ی ئایدی و چه‌ندین جوانكار كردن ی و ...هتد ،ك ه ئێم ه لێره‌دا مه‌جال ئه‌وه‌مان نیه هه‌موویان باس بكه‌ین.
69
ی به ورد بوونهوه ل ه دوو وش ه وه‌رزش و سیاست ره‌نگه بڵێین دوو وش هی لێك جیان ،به‌اڵم ئه‌زموون سه‌لماندوویه‌تی ك ه ئه‌م دوو وشه‌ی ه راسته‌وخۆ پێكهوه له پێوه‌ندی دان. ی وه‌رزش نه‌ك هه‌ر بۆ له‌ش ساغ ی كات ب ه كار دێ، و تێ‌په‌ڕكردن ی ئاخردا وه‌ك به‌ڵكوو له‌م سه‌دانه
ی سیاسی به‌كار هاتووه. ئامرازێك ی لهو كاریگه‌ری¬ی ه گرینگانه ی كه وه‌رزش ل ه سه‌ر سیاسه‌ت هه‌یه‌ت ی و ده‌توانین ئاماژه به دۆستایه‌ت ئاشتی نێوان دوو واڵتی لێك جیا ی بكه‌ین .ده‌توانین ئاماژه به یار ی نێوان چین و تۆپی سه‌ر میز ی ی 1971 ئامریكا بكه‌ین كه له ساڵ
ی به‌ڕێوه‌چوو .ئه‌و یارییه بوو زایین ی گرینگ بۆ لێك نزیك ب ه هۆكارێك بوونه‌وه‌ی ئه‌م دوو واڵت ه و ته‌نانه‌ت دۆستایه‌تی نێوانیان و پێوهندیی ه ی به‌هێز ی هه‌ر دووك ال سیاسی‌یه‌كان كرد. وه‌رزش هۆكارێكی گرینگ ه بۆ ی ی و غروور سه‌لماندنی گه‌وره‌ی
NO: 38, 39 October 2010
www.lawan.com
و :ئازاد عه‌باسیان
وه‌رزش و سیاسه‌ت
Lawan
www.lawan.com
ژمارە ٣٩ ، ٣٨ڕەزبەری ٢٧١٠ی کوردی ()١٣٨٩
ی ل ه ی و هه‌روه‌ها هاوپه‌یمان نه‌ته‌وه‌ی نێوان واڵتان دا ی ی 2005پاش ئهوه ل ه ساڵ ی تۆپی پێ‌دا ل ه كه ئێران ل ه یار ی بردهوه خه‌ڵك رژانه سه‌ر به‌حره‌ین شه‌قامه‌كان و ئه‌م سه‌ركه‌وتنه‌یان جێژن ی گرت .هه‌روه‌ها كاتێك كه ل ه یار ی ی ساڵ ی جیهان ی جام تۆپی پێ ی بردهوه 1998ئێران له ئه‌مریكا خه‌ڵك دڵخۆشی خۆیان ده‌ربڕی. ی وه‌رزش ده‌توانین له كاریگه‌ریه‌كان ی ی سه‌رمایه‌داریه‌و‌ه چاو له روانگ ه لێ بكه‌ین :بۆ نموونه ده‌توانین ی كیسینجێر و ئاماژه به پێوه‌ند ی سه‌رۆكی فیفا بكه‌ین كه میواندار ی ی 1994 ئه‌مریكای له مۆندیال 70
بهدواوه بوو. وه‌رزش زیان ل ه سیاسه‌تیش ده‌دا ی بهدواوه ێ ئاسه‌واری خراپ و ده‌توان بێ: ی به‌ناوبانگ كاتێك یاری زانێك ل ه كاتی هه‌ڵبژاردن ل ه واڵتێك دا ێ من ده‌نگ به فاڵن پاڵێوراو بڵ ی ده‌ده‌م به‌شێكی زۆر له الیه‌نگران ئه‌و یاری زان ه ده‌نگ بهو كه‌س ه ی ئه‌و پاڵێوراو‌ه باشیش ده‌ده‌ن ئه‌گه‌رچ ی نه‌بێ .ئه‌و یاری زان ه بۆ الیه‌نگران بۆته بت ،ئه‌م ه خۆی هۆكارێك ه بۆ باش نه‌بوونی هه‌ڵبژاردن. وه‌رزش بووه‌ته ئامرازێك بۆ ی ئایینی ی بیرو باوه‌ڕ نیشاندان هه‌روه‌ها ده‌زانین كه یاری
ی ئێرانی(زۆربه‌ی یاری زان ه زانێك موسوڵمانه‌كان) كاتێك ك ه ل ه گه‌ڵ یاری زانه ئیسرائیلیه‌كان ده‌كه‌ون ،ل ه ی كردن‌و كێ‌بڕكێدان له گه‌ڵیان یار خۆیان ده‌بوێرن .ته‌نانه‌ت ئه‌گه‌ر ئه‌و ی له ده‌ست ئاماده نه‌بوونه ببێت ه هۆ دانی میداڵه زێرینه‌كان! ب ه چاو لێ كردن له‌م بابه‌ت ه ده‌توانین بڵێین ئه‌گه‌رچی له رواڵه‌تدا وه‌رزش و سیاسه‌ت لێك جیاوازن ،به‌اڵم ل ه بنه‌ڕه‌تدا یه‌كێك ه ل ه سه‌ره‌كی‌ترین ی مۆدێڕن. ی سیاسه‌ت ئامرازه‌كان سه‌رچاوه: www.academist.ir
71
www.lawan.com
مۆندیالی 2010 ن :سمكۆ عوسمانی ی دوا ب ه دوای ته‌واو بوونی مۆندیال ی ئیتالیا ی ئاڵمان و قاره‌مانیه‌ت 2006 له‌م یاریانه‌دا چه‌ندین واڵت له‌سه‌ر ی وه‌رگرتنی میوانداریه‌تی مۆندیال ێ كه ل ه 2010كه‌وتنه كێ‌بڕك كۆتاییدا بۆ یه‌كه‌م جار ئه‌م مۆندیال ه ی ل ه واڵتێكی ئافریقایی وات ه ئافریقا باشوور له الیه‌ن فیفاو‌ه ده‌ست نیشان كرا. ئه‌م مۆندیال ه له چه‌ندین الوه
كه‌وته ژێر هه‌ڕه‌شه ك ه یه‌كێك له‌وان ه ئه‌م یاریان ه به ئاسووده‌یی نه‌هێڵێته‌و‌ه‌و ی ته‌قینه‌وه‌یان تێدا بكا ك ه ب ه خۆشییهوه هه‌ڕه‌شه‌ی گرووپی تیڕۆریست ی ئه‌لقاعیده بوو ك ه بڕیاری دابوو ك ه ئه‌م مۆندیاله به بێ هیچ رووداوێك ی ناخۆش كۆتایی پێ هات. ئه‌وتۆ ی ئه‌م مۆندیال ه له رۆژی هه‌ین 2010\6\11كات ژمێر 17:00ب ه ی پێ ی كوردستان ده‌ست كاتی هه‌رێم ی ئه‌م بازیان ه ل ه كرد ك ه یه‌كه‌م یار ی باشوور‌و مه‌كزیك ك ه نێوان ئافریقا ی ئه‌م یاریانه‌ش هه‌ر له‌م یه‌كه‌م گۆڵ ی ی ئه‌فریقا ی تیم یاریه‌دا یاری زان NO: 38, 39 October 2010
Lawan
www.lawan.com
ژمارە ٣٩ ، ٣٨ڕەزبەری ٢٧١٠ی کوردی ()١٣٨٩
72
ی 55دا ل ه الیه‌ن باشوور ل ه خوله‌ك شاباالال تۆمار كرا كه له كۆتاییدا ئه‌م یاری‌ی ه 1ب ه 1كۆتایی پێ ی ئه‌م یاریانه بۆ هات .یه‌كه‌م بردنه‌وه ی ئاڕژانتین بوو .ئه‌م یاریانه ك ه س رۆژی خایاند و ئه‌و تیمانه‌ی ك ه گه‌یشتوونه‌ته ئه‌و كێ¬بڕكێ¬یه ل ه ی 4تیمی¬دا ك ه سه‌رجه‌م 8گرووپ ده‌كه‌ن ه 32تیم ،یاری¬یان كرد .ل ه ی یه‌ك هه‌ر گرووپ ه 2تیم بۆ قۆناغ ی یه‌كه‌م و دووهه‌م هه‌شتوم و تا تیم و هه‌ر گرووپه سه‌ر ده‌كه‌ون كه له‌م قۆناغه‌دا تیمی یه‌كه‌می گرووپ ل ه ی ب و ی دووهه‌می گرووپ گه‌ل تیم ی گرووپی ب له گه ڵ تیمی یه‌كه‌م ی ی ئا یار تیمی دووهه‌می گرووپ ی (S.D)، ده‌كه‌ن ،به‌م شێوه‌ی ه گرووپ ی )(E.F)، (H.Gو براوه‌كان ئه‌م قۆناغ ه ده‌چن ه قۆناغی یه‌ك ی 1و 3 ،2 ی یار چوارم و براوه‌كان ی ده‌كه‌ن و 5 ،4و 7 ،6و 8یار ك ه له‌م بڕگه‌یه‌شدا 4تیمی كۆتایی ده‌پاڵێورێن و دیاری ده‌كرێن .چوار
تیمی پاڵێوراوی ئه‌م جاره‌ش هۆڵه‌ند و ئۆرۆگۆئه ،ئیسپانیا و ئاڵمان بوون ی زۆر به‌هێز بوون و كه هه‌ر دوو یار ی ئیسپانیا و ل ه كۆتایی¬دا دوو تیم هۆله‌ند ب ه پشت به‌ستن ب ه ئه‌زموون‌و تاكتیكی تیمی به‌هێز توانیان ئاڵمان و ئۆرۆگۆئه پشت سه‌ر بخه‌ن و بۆ ی یه‌كه‌م جار بوو ك ه ل ه مێژووی جام جیهانیدا دوو تیمی فینالیست دوو تیم بوون ك ه تاكوو ئه‌م مۆندیال ه نه‌یان ی توانی بوو جامه‌ك ه به‌رنه‌وه واڵت خۆیان.
ی ئه‌م یاریه‌ش دوا ماراتۆنێك فوتبا ڵ و پڕ ل ه پێكان و قورس و ی ده‌ركردنی یاری زانێك ل ه تیم ی 116دا ئینیه‌ستا هۆله‌ند ل ه خوله‌ك ی ی به ئه‌زموون و به هێز یاری زان ی ی ته‌نیا گوڵ ی گوڵ ئیسپانیا توان ی ی و دوایین گوڵ بردنه‌وه‌ی تیمه‌كه ئه‌م یاریانه‌ش بۆ تیمه‌كه‌ی تۆمار بكات. ی باشترینه‌كانی ئه‌م مۆندیال ه بریت بوون له: ی :1دیه‌گۆ فۆرالن یاری زان ی باشترین تیمی ئۆرۆگۆئ ه كه خه‌اڵت ی ی تۆپ ی خه‌اڵت یاری زان و براوه ئاڵتوونی له شیركه‌تی ئادیداس بوو. ی :2باشترین ده‌روازه‌بان و براوه ی تیكێل ی ئاڵتون ی ده‌ست كێش خه‌اڵت كاسیاس. ی به‌خشرا ب ه :3كه‌وشی ئاڵتوون ی یاری زانی ئاڵمانی تۆماس مولێد گه‌نج‌و كه‌وشی زیو به‌خشرا ب ه داوید ی ی برۆنز به‌خشرا به وێز ل ویا‌و كه‌وش ئیشنایدێر.
73
م ێ ژ و وی
ک ی ک و :ئ
ب ۆ ک سین
اگر ی عه
بد
گ
وڵاڵ پ و و ر
www.lawan.com
كیك بۆكسینگ ئاوێته‌یه‌ك ی ی مۆ ی ره‌زم له لقه‌كان تای ،كاڕاته و بۆكسه .كیك بۆكسینگ وه‌رزشێك ه ك ه ی ساڵ .ل ه ی ده‌گات ه س ته‌مه‌ن ی كیك بۆكسینگ دا زه‌رب ه مست ،الق ،ئه‌ژنۆ ،ئه‌نیشك ی و گرتن ئازاده .به‌اڵم لێدان به‌رامبه‌ره‌كه‌ت كه كه‌وتۆته سه‌ر یو ی یاساغه وات ه نا یاسای زه‌و قه‌ده‌غه‌یه.
ی كێ‌بڕكێكان له سه‌ر زه‌وی‌یه‌ك ی 16ل ه 20ه ك ه چوار گۆش ه به گوریس ده‌وروبه‌ری به‌سراوه‌و ی یاری‌یه‌ك ه هێندێك كات ژمێر ێ خوله‌كی‌ی ه یس ێ راند جار س كه وه‌رزشوان ل ه هه‌ر راندێكدا یه‌ك خوله‌ك پشوو ده‌دا .ل ه هه‌ر كێ‌بڕكێ‌یه‌ك دا داوه‌رێك و پزیشكێك ههیه و ،ل ه هه‌ر ێ دادوه‌ر كێ‌بڕكێ‌یه‌ك دا س ههیه ك ه ئیمتیازه‌كان ده‌ده‌ن. ی ك ه كیك ئه‌و كه‌سه
ی داهێنا ل ه رۆژ بۆكسینگ ی ئاوای جۆلۆئیس ه و به باوك كیك بۆكسینگ ناسراوه. كیك بۆكسینگ وه‌ك هه‌موو ی ی ره‌زمی پشتێن و دان لقه‌كان ههیه .ئه‌و وه‌رزش ه ل ه نێو رینگ ی ێ و گرتنی كه‌س دا ده‌كر به‌رانبه‌ر ل ه كێ‌بڕكێ‌كه‌دا خه‌تای ه و ئه‌گه‌ر ل ه هه‌ر كێ‌بڕكێ‌یه‌ك ێ ێ ده‌دۆڕ ی هه‌ب ێ خه‌تا دا س ی داده‌نێ .لهو وات ه یاری‌یه‌كه كێ‌بڕكێ‌یه‌ك دا داوه‌رێك ل ه NO: 38, 39 October 2010
Lawan
www.lawan.com
ژمارە ٣٩ ، ٣٨ڕەزبەری ٢٧١٠ی کوردی ()١٣٨٩
74
نێوانیان دا هه‌ی ه و سێ داوه‌ریش ی كێ-بڕكێكه دان. له گۆش ه ێ ل ه كێ‌بڕكێكان دا ك ه ل ه هێند ی نزم دان ماوه‌كه‌یان ل ه ئاستێك 2راند و 2خوله‌كین .بهو ی ك ه كیك بۆكسینگ كه‌سان ه ێ ده‌ڵێن. ده‌كه‌ن شه‌ڕكه‌ریان پ ی یاسایی گرینگ خاڵێك بۆ هه‌موو كێ‌بڕكێكانی كیك بۆكسینگ ئه‌وه‌ی ه كه هه‌موو ێ ی هه‌ی ه و ده‌توان ته‌مه‌نێك بۆ كیك بۆكسینگ بكه‌ن .به‌اڵم ی ده‌بێ له كاڵو و تا 18ساڵ پارێزه‌ر كه‌ڵك وه‌رگیرێ .ل ه واڵتانی جۆراوجۆری دونیا كیك بۆكسینگ ب ه شێوه‌ی جۆراو جۆر ههیه وه‌ك: :1ئادی تادا()adi thada یا كیك بۆكسینگی هێندی: شێوه‌یه‌ك ل ه كیك بۆكسینگه ك ه لهوێدا زه‌رب هی ئه‌ژنۆ ،ئه‌نیشك و هێرش بۆ نێوچاوان ههیه. :2لت وی()lath wei ی به‌رمه‌ئی: یا كیك بۆكسینگ ی هونه‌ری ره‌زمی سوننه‌ت ی به‌رمی به‌ته‌ئكیده‌وه زه‌ربه‌كان ئه‌ژنۆ ،ئه‌نیشك و سه‌ری تێ ی دایه .ته‌واوی شوینه‌كان له‌ش ده‌توانێ له یه‌ك هێرش دا ی بكار ببرێ .ناوه‌ك هی دیكه "باندۆكیك بۆكسینگه". تای(كیك ی مۆ :3 بۆكسینگ): ی ی ره‌زمی سوننه‌ت هونه‌رێك
ی تایله‌ندی‌یه كه ئه‌وڕۆ ناوبانگێك جیهانی ههیه ك ه زه‌ربه‌ی ئه‌ژنۆ و ئه‌نیشكی تێ دایه. ی ژاپۆنی: :4كیك بۆكسینگ ی ی تایه ،به‌اڵم شێوه وه‌ك مۆ ئیمتیازدانه‌كه‌ی جیاوازه.
:5فوول كۆنتاكت كاڕاته: ی له‌ش ێ جار ل ه پارێزران هه‌ند له كێ‌بڕكێكان و ته‌مرینه‌كان دا كه‌ڵك وه‌رده‌گیرێ. ی بۆكسینگ كیك :6 ئه‌مریكایی:
75
NO: 38, 39 October 2010
www.lawan.com
وه‌كوو كیك بۆكسینگ ی ی ی و فوول كۆنتاكت ژاپۆن ی شێوه به‌اڵم كاراته‌یه، ئیمتیازدانه‌ك هی جیاوازه. ی :7ساواته(كیك بوكسینگ فه‌رانسه‌وی):
ێ ی و فڕ له‌گه‌ڵ فه‌نی شه‌ڕكه‌ر ی تێ دایه. دان :9شووت بۆكسینگ :وه‌كوو ی ك ه كیك بۆكسینگی ژاپۆن ی له‌وێ دا فڕێ دان و شه‌ڕكه‌ر ههیه. ( Yaw-yan :10كیك ی ی فیلیپینی) :سه‌ما بۆكسینگ ی باش بۆ كیك مردن ناوێك ی فیلیپینیه .كێ- بۆكسینگ ی بڕكێكه‌ی وه‌كوو كێبڕكێ مۆی تایه. ی ده‌توانین چه‌ند شێوه‌یه‌ك دیك ه ل ه كیك بۆكسینگ ناو به‌رین ،به‌اڵم جیاوازه‌كانیان ل ه ئیمتیاز و ئیستایله‌كانیان دای ه كه زۆربه‌یان خۆیان ب ه كیك ی بۆكسینگ نازانن و به‌كارهێنان ناوی كیك بۆكسینگ ته‌نیا ب ه ی گه‌وره‌بوونیه‌و‌ه ك ه به‌كار خاتر ده‌برێ. ناوی كیك بۆكسینگ بۆ ی "نو یه‌كه‌م جار كه‌سێك به‌ناو ی ئاسامه‌ر" ك ه یه‌كێك گۆچ ی ی كێ‌بڕكێكان له به‌ڕێوه‌به‌ران ی ی ژاپۆنی بووه ك ه ل ه ساڵ ره‌زم ی 1950كه تێكه‌اڵوێك له مۆ تای و كاڕاته‌ی ه به‌كار هاتووه. ی كیك بۆكسینگ ل ه كێ‌بڕكێكان دا له كه‌وش ناوی ره‌زم aikiaیه. كه‌ڵك وه‌رده‌گرن. :8سانشۆ ــ ساندا(كیك بۆكسینگی چینی): ی تێكه‌الوێك له ته‌كنیكه‌كان ی كاربه‌ری ستایله‌كانی ره‌زم
Lawan
چریکە
ژمارە ٣٩ ، ٣٨ڕەزبەری ٢٧١٠ی کوردی ()١٣٨٩
çrîke گۆشەیەکە کە لەمەو بەدوا لە گۆڤارەکەماندا باڵو دەبێتەوە و هەر جارەش باس لە تەوەرێکی گشتی و تایبەتی دەکا و ‘‘سەید جەالل ساڵحی’’ ش دەی نووسێ
www.lawan.com
سووتان ی دارستان و دیمه‌نه‌كان ی كوردستان ل ه پای چی؟!
76
ئه‌گه‌ر چاوێك به ته‌واوی ئایین و دینه‌كان¬دا بخشێنین هیچ ڕسته یان وشه‌یه‌ك نابینی كه به دژی سه‌وزایی و دیمه‌نی جوان بێ ،ته‌نانه‌ت زۆر به جوانیش وه‌سفی دیمه‌نی سه‌وز و جوانی سروشت ده‌كه‌ن .هه‌روه‌ها هیچ فیلسووف و بیرمه‌ندێكیش تا ئێستا نه‌هاتووه كه به دژی سروشت و جوانی‌یه‌كه‌ی شت بنووسێ و بڵێ دارستان و لێڕه‌وار خراپن و ئه‌و زه‌ره‌ره‌یان ههیه و ده‌بێ بیان سووتێنن ،ته‌نانه‌ت وه‌ك ڕێكخراوی نهتهوه یه‌كگرتووه‌كانیش له سه‌ر هه‌ر تاكێكی كۆمه‌ڵ وه‌ك ئه‌رك دایناوه كه ئه‌گه‌ر ناكرێ ساڵی جارێك ،به‌اڵم النی كه‌م له ماوهی ژیانی دا ده‌بێ دارێك بنێژێ. هه‌روه‌ها له زۆربه‌ی واڵته‌كانیش بڕینی داری دارستان و لێڕه‌واره‌كان قه‌ده‌غه‌یه و ئه‌گه‌ر ببینن كه‌سێك به بێ ئیزنی پاسه‌وانی دارستان(جنگل بانی) دارێكی بڕیوه هیچ ئهوه جه‌ریمه‌ی ده‌كه‌ن ،به‌ڵكوو ماوه‌یه‌كیش زیندانی ده‌كرێ .ئه‌گه‌ر له بواری زانستیشه‌وه چاو لێ بكه‌ین ده‌بینین ته‌واوی دیوی نه‌شته‌رگه‌ری نه‌خۆشخانه و به‌رگی دوكتۆره نه‌شته‌رگه‌ره‌كانیش سه‌وزن، چونكه ڕه‌نگی سه‌وز له بواری ده‌روونی‌یه‌وه بۆ مرۆڤی ساغ و نه‌خۆش به تایبه‌تی بۆ مرۆڤه نه‌خۆشه‌كان حاڵه‌تێكی شادی و خۆشی و تایبه‌تی به كه‌سه‌كه ده‌دا و ڕۆحییه‌ی به‌رز دهكاتهوه ،چونكه كاتێك كه مرۆڤ خۆشحاڵ و شاده هۆڕمۆنێك به ناوی ئه‌دڕۆفین ده‌رده‌دا كه ده‌بێته هۆی
خۆشحاڵی ،ئه‌وه‌ش یانی دوور كهوتنهوه له ناڕه‌حه‌تی و خه‌مۆكی یان ته‌نانه‌ت پیاس ه كردن به‌سه‌ر گه‌اڵ و به‌رگی زه‌ردبووی داره‌كان به تایبه‌تی له وه‌رزی پاییزدا له بواری ده‌روونی‌یه‌وه زۆر به قازانجه .به شێوه‌یه‌كی گشتی چوون بۆ ده‌شت و ده‌ر چهنده قازانج له گه‌ڕان و پیاسه كردنه‌كه ده‌بینی ئه‌وه‌نده‌ش له بواری ده‌روونی‌یه‌وه چێژ و خۆشی لهو دیمه‌نه جوان و سه‌وزه ده‌بینی ،ئه‌و كاته‌یه كه به‌سه‌ر هه‌موو كه‌ندوكۆسپ و ناڕه‌حه‌تی‌یه‌كان دا زاڵ ده‌بی و به ڕواڵه‌تیش حاڵه‌تێكی شاداب و جوانت ده‌بێ. به‌اڵم به پێچه‌وانه‌ی هه‌موو ئایین و دین و ڕێ و شوێنێكی نێونه‌ته‌وه‌یی ،حكوومه‌تی به‌ناو كۆماری ئێسالمی ئێران هه‌ر له هاتنه سه‌ركارییه‌وه به هیچ جۆر خۆی له به‌رامبه‌ر ڕه‌خنه و داخوازی كۆمه‌اڵنی ئێرانێ به گشتی و گه‌لی كورد به تایبه‌تی نه‌گرت و ده‌ستی كرد به پیالن گێڕان به دژی نه‌ته‌وه‌ی كورد .هه‌ر له شه‌ڕی داسه‌پاوی سێ مانگه‌وه( )1357بگره تا ئێعدام كردنی 59الوی مه‌هاباد( ،)1362.3.12شه‌ڕی قاڕنێ( )1358و قه‌اڵتان(،)1359.1.7 ئێعدام كردنی به كۆمه‌ڵی زیندانیانی سیاسی ،فتوای جیهاد(،)1358.5.28 تیرۆری ڕێبه‌ران له واڵتانی ده‌ره‌وه ،شه‌هید كردنی به سه‌دان كادر و پێشمه‌رگه‌ی حیزبه كوردیه‌كان و ده‌رمان داو كردنیان، دیارده‌ی درست كردنی جاش و جاش په‌روه‌ری بۆ له خشته‌بردنی الوانی كورد و ...هتد ،لهو كاره دزێو و دژه مرۆڤانه‌یه‌ی كۆماری ئیسالمی‌یه به دژی نه‌ته‌وه‌ی كورد له ڕۆژهه‌اڵتی كوردستان .دیاره ئه‌وانه دڵۆپێكن له ده‌ریای زوڵم و زۆر و سه‌ره‌ڕۆیی ئاخونده مه‌ندیل به سه‌ره‌كانی
كۆماری ئیسالمی .سه‌ره‌ڕای ئه‌و هه‌موو جینایه‌تانه‌ی كه ده‌رحه‌ق به گه‌لی كورد كردوونی و تا ئه‌و جێ‌یه‌ی كه بۆی كرابێ ته‌نه‌خی نه‌كردوه ،به‌اڵم به‌م دواییانه سیاسه‌تێكی دیكه‌ی گرتۆته به‌ر ئه‌ویش ئاگر تێ‌به‌ردانی دار و دارستان و دیمه‌نی كوردستانه .ئهوه هیچ ئه‌و سروشته خواكرده جوانه ده‌سووتێنێ ،به‌اڵم هه‌ر لهو كاته‌دا هه‌روه‌كوو هه‌وڵی داوهو هه‌وڵیشی بۆ ده‌دا ده‌شی هه‌وێ به هه‌ر جۆرێكی كه بۆی ده‌كرێ ئه‌و شوێنانه‌ی كه كوردی تێدا ده‌ژین به هه‌موو شێوه‌یه‌ك له ناوی به‌رێ و هیچ ئاسه‌وارێكی لێ نه‌هێڵێ .له‌م سااڵنه‌ی دوایی‌دا هیچ ژێر خاكی‌یه‌كیان لێ نه‌هێشت ی و هه‌موو ئاسه‌وار‌ه مێژوویی‌یه‌كان كوردستانیان ل ه ژێر خاك ده‌رێنا و دزی‌یان و فرۆشتیان .ئه‌وه‌تا ئێستا ب ه ی كه پێشمه‌رگه دێنه‌وه‌و بیانووی ئهوه له نێو ئه‌و لێڕه‌وارانه‌دا خۆ حه‌شار ده‌ده‌ن، ی ده‌ستی ب ه سووتاندیان كردوه .كۆمار ی ی كورده‌كان ی ئێران ته‌نیا دژ ئیسالم ی ی ده‌سه‌اڵتی خۆ ئێرانی چوارچێوه ی ی دژی نهتهوه نیه ،به‌ڵكوو به گشت ی هه‌ر كوردێك ل ه كورده .له‌نێو بردن ی كوردستان بۆ ئه‌و هه‌ركام ل ه پارچه‌كان ی ی له‌نێوبردن هه‌ریه‌كه ،چونك ه مه‌به‌ست ی ی كورده .تۆپ باران كردن نهتهوه ی باشووری كوردستان و زه‌ره‌ر سنووره‌كان ی لهو ی گیانی و ماڵ و زیانێكی زۆر خه‌ڵك ه هه‌ژاره‌و ئاواره‌كردنیان ب ه سه‌رما ی حاشا ی زستانێ به‌ڵگه‌یه‌ك و سۆڵه هه‌ڵنه‌گره.
77
ی كوردستان ی رۆژهه‌اڵت ی دێموكڕات په‌یامی یه‌كیه‌تی الوان ی گه‌الوێژ 65مین ساڵرۆژی دامه‌زراندنی "حدك" به بۆنه‌ی 25
www.lawan.com
ی مافخوازی كوردستان! خە‌ڵك ی كوردستان! ی دێموكڕات ئه‌ندامان و الیه‌نگرانی حیزب الوانی خوێن گه‌رم و تێكۆشه‌ر! ی ی یه‌كه‌م كۆمار ی كوردستان ،دامه‌زرێنه‌ر ی دێموكڕات ی دامه‌زراندنی حیزب ب ه بۆنه‌ی شه‌ست و پێنجهمین ساڵیاد ی ی خه‌ڵك ی پێشه‌وا قازی محه‌ممه‌د ،ئااڵهه‌ڵگری بیر و وشیاری نه‌ته‌وه‌یی و داكۆكیكه‌ر كوردی له سه‌ر ده‌ست ی سه‌رجه‌م ی كوردستان ،پیرۆزبایی خۆمان ئاراست ه ی خه‌ڵك ی كۆمه‌اڵن ی خۆشه‌ویست ی كوردستان ،حیزب مافخوراو ی سیاسی ده‌كه‌ین. ئه‌ندامان ،الیه‌نگران ،بنه‌ماڵ هی سه‌ربه‌رزی شه‌هیدان و زیندانیان ی ی هه‌تاوی‌دا ،به خاڵێكی گرینگ ل ه مێژوو ی 1324 ی گه‌الوێژ ی كوردستان ل ه 25 ی حیزبی دێموكڕات دامه‌زراندن ی ئه‌وكات ی مۆدێڕن و شۆڕشگێر ل ه نێوان ملمالنێی سیاسی زل هێزه‌كان ی كورددا داده‌نرێ .دامه‌زراندنی حیزبێك نهتهوه ی ی و ڕزگار ی ئازاد ی تینوو ی كوردهواریدا دڵی هه‌موو كوردێك ی پاشایه‌تی و كۆمه‌ڵ ی دیكتاتۆر ی رێژیم دا و بوون ی خۆش كرد. ل ه ده‌ست زوڵم و زۆردار به‌ڕێزان! ی ئێران ب ه ی ئیسالم ی كودستان ده‌كه‌ینه‌وه كه له الیهكهوه كۆمار ی دێموكڕات ی دامه‌زراندنی حیزب ل ه كاتێك دا ئێم ه یاد ی ی له الیه‌ن واڵتانی ڕۆژئاواوه تووشی گه‌مارۆی ئابوور ی وزه‌ی ئه‌تۆم ی سیاسه‌ت ه چه‌وته‌كانیه‌و‌ه بۆ به‌ده‌ست هێنان هۆ ی پاره ی بازرگانیان ل ه گه ڵ دا هه‌ڵوه‌شاندۆته‌و‌ه و بلۆك كردن ی گڕێبه‌ست بووه كه ب ه هۆیانه‌و‌ه ده‌یان كۆمپانیای جیهان یو ی بێكار ی و زیادبوونی ڕێژ‌ه ی شت و مه‌ك(كااڵ) و گران ی واڵته‌كانیاندا بووه‌ته هۆی هه‌اڵوسانی نرخ له بانكه‌كان ی ی ئازادی خوازان و تێكۆشه‌ران ی ئێعتیاد و نهخۆشیی ئایدز ،له الیه‌كی‌تریشه‌وه سه‌ركوت ی زیاتری دیارده باڵوبوونه‌وه ی ی ڕووناكبیران و بژارده‌كانی كۆمه‌ڵگای ئێران به گشتی و كوردستانیش به تایبه‌ت ی و بێسه‌ر و شوێن كردن مافی نه‌ته‌وه‌ی ی ی كردن له خۆپیشاندانه‌كان ی به‌شدار ی سیاسیی و مه‌ده‌نی ،ل ه نێوانیشیاندا الوان ك ه ب ه بیانوو و ئێعدام كردنی چاالكوانان ی ئه‌م ڕێژیمه ،خۆی ل ه هیچ چه‌شن ه هه‌وڵێكی سه‌ركوت كه‌رانه نه‌بواردوو‌ه و ی ئێران ب ه دژی سیاسه‌ته‌كان ئه‌م دواییانه ی كۆماری ئیسالمی ب ه كڕین و دروست ی گه‌یاندووه .تۆمه‌تباركردن ی مرۆڤی بهو په‌ڕی خۆ پێشێل كردنی مافه‌كان ی ی تێیان دا و ناردن ی واڵتانی ده‌وروبه‌ر و نانه‌وه‌ی ئاڵۆز كردنی كه‌ل و په‌لی سه‌ربازی و ده‌ست تێوه‌ردان ل ه كاروبار ی نێوده‌وڵه‌تی. ی كۆمه‌ڵگا فیدایی و چه‌ك و چۆڵ بۆ یان ،بووه‌ت ه جێگای سه‌رنج و مشت و مڕ ی كوردستان شان ب ه شانی هه‌موو چین و توێژه‌كانی‌تری كۆمه‌ڵگا، ی ڕۆژهه‌اڵت ی دێموكڕات ی الوان له‌م ڕۆژه‌دا یه‌كیه‌تی ی كوردستان ،بۆ گه‌یشتن ی حیزبی دێموكڕات ی خوازی گه‌له‌كه‌مان ه ب ه ڕێبه‌رایه‌ت ی ڕزگار پاڵپشت و درێژه پێده‌ری خه‌بات ی كورد ل ه كوردستان دا. ی گه‌ل ب ه مافه نه‌ته‌وه‌یی و ویسته‌كانی‌تر ی كوردستان، ی دامه‌زراندنی حیزبی دێموكڕات ی گه‌الوێژ ساڵڕۆژ به‌رز و پیرۆز بێ 25 كۆمیته‌ی به‌رێوه‌به‌ری گشت ی ی كوردستان، ی دێموكراتی ڕۆژهه‌اڵت یهكیهتیی الوان ی هه‌تاوی ی 1389 ی گه‌الوێژ 25
NO: 38, 39 October 2010
Lawan
ژمارە ٣٩ ، ٣٨ڕەزبەری ٢٧١٠ی کوردی ()١٣٨٩
کارو چاالکیەکانی الوان
www.lawan.com
یه‌كیه‌تی ی الوان سه‌یرانێك ی گشت ی بۆ ئه‌ندامه‌كان ی پێك هێنا
78
ی ی دێموكڕات ی الوان ی یه‌كیه‌تی ی زایین ی 2010 ی به‌رامبه‌ر ب ه 30ی ژوال ی كورد ی 2710 ی گه‌الوێژ ی8 ی هه‌ین رۆژ ی سااڵن ه ی كار و چاالكی‌یه‌كانی‌دا وه‌ك نه‌ریت ی كوردستان ل ه درێژه رۆژهه‌اڵت ی قه‌اڵ ،پارێزگاری، ی ل ه كومیته‌كان ی خۆ ی گشتی بۆ ئه‌ندامان سه‌یرانێك ی تێكۆشه‌ر یو ئازادی پێك هێنا كه به‌رێز كاك جه‌لیل گادان ئامیریه ،زه‌وی ه سپ ی دێموكڕات كه ل ه الیه‌ن یهكیهتیی الوانهوه ی حیزب ی دێرین و سیاسه‌تمه‌دار بانگهێشت كرابوو لهو سه‌یرانه‌دا به‌شدار بوو. ی الوان ی یه‌كیه‌تی ی زیاتر ل ه نێوان ئه‌ندامان ئه‌و سه‌یران ه ب ه مه‌به‌ستی تێكه‌اڵو ی ی كه‌شێكی خۆش بۆ الوه‌كان به به‌رنامه و یه‌كتر ناسین و دروست كردن جۆراوجۆر بهرێوه چوو ،یه‌كێك له به‌رنامه‌كانی سه‌یران هه‌ڵپه‌ڕكێی گشتی بوو كه كچان و كوڕانی الو به ڕه‌شبه‌ڵه‌ك كه‌شێكی زۆر خۆشیان ب ه سه‌یرانه‌ك ه ی ی پرسیارو وه‌اڵم بهرێوه چوو ك ه الوان به‌شداری‌یه‌ك به‌خشی و هه‌روه‌ها كێبڕكێ ێ خه‌اڵت كران و هه‌روه‌ها ی سه‌ركه‌وتوو هه‌ر لهو چاالكانه‌یان تێدا كردو كه‌سان ی ی پێكه‌نینی‌تر بهرێوه چوو ك ه بۆ ماوه‌یه‌كی زۆر به‌شدارانی سه‌یران چه‌ند به‌رنامه ی ئاماژه‌یه كه هه‌ر لهو سه‌یرانه‌دا یهكیهتیی الوان ب ه وه‌پێكه‌نین خست .جێگا ی تابلۆیه‌ك رێزی گرت ل ه خاتوو "به‌یڤن"و به‌ڕێز "جاشوا" ك ه ژن پێشكه‌ش كردن ی ی خول ی ئه‌مریكایین‌و ماوهی چه‌ند ساڵێكه به كردنهوه ی خێرخواز و مێردێك ی دێموكڕات خزمه‌ت ب ه ی بۆ مندااڵن ی یار ی شوێن ی و دروست كردن فێركار ی "حدك"و ئه‌ندامانی یهكیهتیی الوان ده‌كه‌ن. دانیشتووانی كه‌مپه‌كان ی شایانی باسه كه به‌شدارانی سه‌یران ب ه چاالكی‌یه‌وه به‌شداریان له راپه‌ڕاندن ی سه‌یراندا كارو باره‌كان كردو ل ه كۆتاییدا ێ به مه‌به‌ستی به‌ج ی ئه‌رك ی گه‌یاندن خاوێن راگرتن و ڵ ی ژینگه ،زب پاراستن و پاش ماوهی كه‌ل و په‌له‌كانیان ل ه شوێنێك كۆكرده‌وه.
79
كومیته‌ی “قه‌اڵ” كۆبوونه‌وه‌یه‌ك ی بۆ ئه‌ندامان ی خۆ ی پێك هێنا ی ی قه‌اڵ ی كومیت ه ی 2010زایین ی جوال ی ( 5 ی 2710كورد ی رۆژی پێنج شه‌مم ه 14ی گه‌الوێژ سه‌ر ل ه ئێواره ی ی الوان و به‌رپرس ی به‌رێوه‌ر ی ئه‌ندام ی سمكۆ عوسمان ی كوردستان ب ه ئاماده بوون ی رۆژهه‌اڵت ی دێموكڕات ی الوان یه‌كیه‌تی ی قه‌اڵ كۆبوونه‌وه‌یه‌كی به‌رینی بۆ ئه‌ندامانی ل ه ی ه كێك ی كومیته ته‌شكیالتی گشتی و هه‌روه‌ها ئازاد محه‌ممه‌دزاده به‌رپرس ی سه‌باره‌ت ب ه ئه‌رك و به‌رپرسیاره‌تی ی كومیته چه‌ند كورته باسێك ی الوان پێك هێنا .سه‌ره‌تای كۆبوونه‌وه‌ك ه به‌رپرس ل ه ساڵۆنه‌كان ی كۆبوونه‌وه‌ك ه ته‌رخان كرابوو بۆ ی دیكه ی كه ل ه دوارۆژدا ده‌كه‌وێت ه سه‌رشانیان خسته روو .الیه‌نێك الوان و ئه‌و قورسایی‌یه ی الوان له‌مه‌ڕ ی دانی یه‌كیه‌تی ی هاوین و چه‌ند باسێك ل ه سه‌ر گرینگ ی الوان و كار و چاالكی وه‌رز هه‌ڵسه‌نگاندنی یه‌كیه‌تی ی ئه‌نداماندا كردهوه ك ه هه‌ركام ی به‌ره‌وڕوو ی باس و گفتوگۆكان ی رێكخراوه‌یی كه ده‌رگا ی هه‌رچی زیاتری الوان ب ه كار هاندان له ئه‌ندامان به ره‌خن ه و پێشنیاره‌كانیان كۆبوونه‌وه‌كه‌یان ده‌وڵه‌مه‌ندتر كرد و ی كار و ل ه الیه‌ن سمكۆ عوسمانی‌یه‌و‌ه وه‌اڵمیان درایه‌وه .به‌شێكی دیكه چاالكی‌یه‌كانی كۆبوونه‌وه بریتی بوون له: :1ساغ كردنه‌وه‌ی سه‌ر له نوێی كومیته. ی ئینگلیزی، ی راهێنان وه‌ك :كۆمپیوته‌ر ،زمان :2پهره پێدان به كالسه‌كان مۆسیقا و وێبالگ نووسین. ێ و تنیس . یپ :3كردنه‌وه‌ی خوله‌كانی وه‌رزشی وه‌ك تۆپ ێ و سروود و شانۆ. ی هه‌ڵپه‌ڕك :4پێك هێنانی سه‌یرانی گشتی ،كۆڕ شایانی باسه ئه‌م كۆبوونه‌وه‌یه نزیك ب ه 2كات ژمێری خایاند.
ی ئاگۆست مه‌راسمێكی به‌شكۆ له الیه‌ن ی 11 ی چوارشه‌مم ه رێكه‌وت رۆژ یهكیهتیی الوانهوه ب ه بۆنه‌ی 12ی ئاگۆست رۆژی جیهانی الوان به‌رێوه‌چوو كه به‌شێكی به‌رچاو ل ه دانیشتوانی كه‌مپه‌كانی «حدك» و ئه‌ندامان و الیه‌نگرانی یهكیهتیی الوان تێیدا به‌شتدار بوون. ی پێ لهو رێ و ڕه‌سمه‌دا كه كات ژمێر سێ و نیوی دوانیوه‌رۆ ده‌ست كرد .سه‌ره‌تا به‌ڕێز مه‌نسوور سه‌مار وته‌یه‌كی كورتی بهو بۆنهوه پێشكه‌ش كرد و دواتر به‌ڕێز حه‌سه‌ن ئاریان پوور په‌یامی یهكیهتیی الوانی دێموكڕاتی رۆژهه‌اڵتی كوردستانی به بۆنه‌ی رۆژی جیهانی الوان پێشكه‌ش كرد. دوای ئه‌و شاعیری الو به‌رێز ئاسۆ خه‌بات شێعرێكی به‌م بۆنهوه پێشكه‌ش كردو دواتر شانۆیه‌ك كه بۆ ئه‌م بۆنه ئاماده كرابوو پێشكه‌ش كرا ك ه بۆ ماوه‌یه‌كی زۆر به‌شداربووانی وه‌پێكه‌نین خست .ل ه به‌شیكی تری به‌رنامه‌كانی ئه‌و مه‌راسمه‌دا رێز گیرا ل ه 10ئه‌ندامی چاالكی یهكیهتیی الوان و دواتر هونه‌رمه‌د ئاكۆ رانیه‌یی ب ه گۆرانی ه خۆشه‌كانی مه‌راسمه‌كه‌ی زیاتر رازانده‌و‌ه و به‌شداربووانیش ب ه شایی و هه‌ڵپه‌ڕكێ و گۆڤه‌ند به‌شداریان كرد .شایانی باسه كه ئه‌م مه‌راسم ه زیاتر ل ه 3كات ژمێری خایاند.
www.lawan.com
رۆژی جیهانی الوان له الیه‌ی یهكیهتیی الوانهوه به‌رز ڕاگیرا
هونەرمەند ئاکۆ رانیەیی
NO: 38, 39 October 2010
Lawan
www.lawan.com
ژمارە ٣٩ ، ٣٨ڕەزبەری ٢٧١٠ی کوردی ()١٣٨٩
هه‌یئه‌تێكی یه‌كێتی الوان سه‌ردان ی مه‌كته‌ب ی سكرتاریه‌تی یه‌كیەتی ی الوان ی دێموكڕات ی كوردستان ی كرد ی ی 1389ی هه‌تاو ی گه‌الوێژ رۆژی یه‌كشه‌مم ه 31 ی ی زاینی هه‌یئه‌تێك ی 2010 به‌رامبه‌ر ب ه 22ی ئاگۆست ی كوردستان ك ه ی دێموكراتی رۆژهه‌اڵت یه‌كیەتی الوان ی ی گشت پێك هاتبوو ل ه به‌رێزان :مه‌نسوور سه‌مار سكرتێر ی ی سكرتێر ی الوان ،عه‌بدوڵاڵ عه‌بدوڵاڵپوور جێگر یه‌كیەتی ی ئیجرایی و ی هه‌یئه‌ت ی ئه‌ندام گشتی ،گزینگ نووران ی ی یه‌كێتی الوان سه‌ردان ی ته‌شكیالت ی به‌رپرس سمكۆ عوسمان ی كوردستانیان ل ه ی دێموكڕات سكرتاریه‌تی یه‌كیەتیی الوان ی كوردستان كرد و ل ه الیه‌ن به‌رێزان :ئومید ی هه‌ریم پایته‌خت ی ی دێموكرات ی گشتی یه‌كیه‌تی الوان خۆشناو سكرتێر كوردستان بەڕێز محه‌مه‌د هاوار به‌رپرسی پێوه‌ندیه‌كان و ی ی پێشواز رووخۆش سه‌عید ئه‌ندامی سكرتاریه‌ت به گه‌رم 80
كران. ی ل ه ی الوان باس ی یه‌كیه‌تی له‌م سه‌ردانه‌دا سه‌ره‌تا وه‌فد ی ی كوردستان ل ه ژێر سێبەری كۆمار ی رۆژهه‌اڵت ره‌وشی الوان ی ی پێوه‌ندن ی پته‌و كردن ی دا كرد و هه‌روه‌ها باس ئیسالم ی كوردستان ی الوان له هه‌موو به‌شه‌كان نێوان رێكخراوه‌كان ی كرد ،هه‌روه‌ها دواتر به‌ڕێز ئومید خۆشناویش وێرای ده‌ربرین ی پێویستی لێك نزیك ی خۆی له‌م سه‌ردان ه باس دڵخۆش ی دووالیه‌ن ه ی كردن ی الوان و هاوكار ی رێكخراوه‌كان بوونهوه ی ی پێوه‌ندیه‌كان ی له‌سه‌ر پته‌و كردن كردو هه‌روه‌ها پێداگر هه‌ردووال كردهوه. ی ی ئاماژه‌ی ه كه ئه‌م سه‌ردان ه زیاتر ل ه كات ژمێرێك جێگا خایاند.
81
www.lawan.com
تیم ی تۆپی پێی(فوتبال) الوان پل هی دووهه‌م ی ل ه ئاست ی كۆیه به‌ده‌ست هێنا ی ی رۆژهه‌اڵت ی دێموكڕات ی یهكیهتیی الوان ی تۆپی پێ تیم ی ی كێبڕكێ ی دێموكرات" له خولێك كوردستان لە ژێر ناوی "الوان ێ ك ه ل ه كۆیه بهڕێوه چوو و 30تیم به‌شداریان تێدا یپ تۆپ ی دووهه‌می ئه‌و خوله‌ی به‌ده‌ست هێنا .ئه‌م خوله كه ل ه كرد پله ی 2010.6.15 ی شاری كۆیه له رێكه‌وت ی وه‌رزش الیه‌ن لێژن ه ی خایاند. ی 2010.8.6 بهرێوه چوو و تا رێكه‌وت ی ی كه ل ه چه‌ندین تیم ی ئهوه ی دێموكرات دوا ی الوان تیم دیكه‌یان بردهوه یاری‌یه‌كی به‌هێزیان ئه‌نجام دا توانیان بگه‌ن ه ی دێموكڕات فیناڵی ئه‌م خول ه و ل ه یاری فینا ڵ دا تیمی الوان ی جوانیان پێشكه‌ش كرد ب ه له‌گه ڵ ئه‌وه‌ی ك ه یاری‌یه‌ك ی خۆله‌كه. ی بێ به‌رامبه‌ر بوون ه دووهه‌م ی یه‌ك گۆڵ ئه‌نجام ی بەڕێوه‌بردنی ئه‌م خوله‌و‌ه ل ه كۆتایی یاریه‌كه‌دا له الیه‌ن لێژنه ی ی گه‌نجانی كۆی ه وه‌ك تیمی یه‌كه‌م و تیم هه‌ر دوو تیم
ی ی شار ی وه‌رزش ی دێموكرات وه‌ك دووهه‌م له الیه‌ن لێژنه الوان ی ئه‌و كۆیه ،خه‌اڵت كران و هه‌روه‌ها خه‌اڵتی باشترین یاریزان ی ب ه ئه‌خالقترین ی ره‌سووڵی و خه‌اڵت تیم ه درا ب ه جه‌عفه‌ر یاری زان ئازاد زه‌بیحی به‌خشرا. ی فیناڵ دا به‌ڕێزان مه‌نسوور سه‌مار ی باسه ل ه یار شایان ی یهكیهتیی الوان و بەڕێز عه‌بدوڵاڵ پوور سكرتێری گشت جێگری سكرتێر به‌شدار بوون و ،به‌شێك له خه‌اڵته‌كان ل ه الیه‌ن به‌ڕێز مه‌نسوور سه‌ماره‌وه ب ه سه‌ر یاری زانه‌كاندا دابه‌ش كران. ی ل ه ی الوان ده‌ست خۆش ئێم ه له الیه‌ن به‌ڕێوه‌به‌ری یه‌كیه‌تی ی كۆیه و پاشان لهو یاری زانانه ده‌كه‌ین. ی وه‌رزشی شار لێژنه ی ی ئیمكانات خزمه‌ت ی الوان بتوانێ ب ه پێ هیوادارین یه‌كیه‌تی ی دا بكا. زیاتر به الوان له بواری وه‌رزش NO: 38, 39 October 2010
Lawan
ژمارە ٣٩ ، ٣٨ڕەزبەری ٢٧١٠ی کوردی ()١٣٨٩
www.lawan.com
دره‌وشانه‌وه‌ی الوانی دێموکڕات ل ه پاڵه‌وانیه‌تی ووشۆ کۆنگفۆی هه‌ولێر
82
رۆژی هه‌ینی ٦.٨.٢٠١٠له یاریگای بنه‌ساڵوه‌ی هه‌ولێر پاله‌وانیه‌تی ووشۆ کۆنگفۆ ل ه ئاستی الوان و تازه پێگه‌یشتوان و بێچوه شیران بهڕێوه چوو که تیمی کۆنگفۆتۆئای" واڵت" دێموکراتیش ل ه ئاستی الوان و تازه پێگه‌یشتوان و بێچوه شێران به‌شدار بوون که سه‌رکه‌وتنێکی به‌رچاویان به‌ده‌ست هێنا. ل ه ئاستی تیمی ،ل ه گرووپی الوان پله‌ی یه‌که‌م و ل ه ئاستی تازه پێگه‌یشتوان پله‌ی دووهه‌م به‌ده‌ست هێنا و ل ه ئاستی بێچوه شێران دا پله‌ی یه‌که‌م به‌ده‌ست هێنا. ناوی ئه‌و که‌سانه‌ش ک ه ل ه الوانی دێموکڕات پله‌یان به‌ده‌ست هێنا بریتی بوون له: .1له‌ئاستی بێچوه شێران پله‌ی یه‌که‌م :په‌یوه‌ندپرکال ،رێبوار مه‌الیی ،پێژمان ره‌سوڵ زاده، .2له ئاستی تازه پێگه‌یشتوان پله‌ی دووهه‌م :ساکار
ئیسماعیلی .3ل ه ئاستی الوان ،پله‌ی یه‌که‌م :ئاگری عه‌بدوڵاڵپوور .4له ئاستی الوان ،پله‌ی دووهه‌م :ئاکام قادری ،سروشت عه‌بدوڵاڵپوور .5ل ه ئاستی الوان ،پله‌ی سێهه‌م :ئاکام ئیزه‌دپه‌نا ،کامیار حوسه‌ینی شایانی باس ه وه‌ک سه‌رپه‌رشتی تیمی الوانی دێموکڕات بەڕێز یونس سامۆرایی و سه‌الح خه‌لیل به‌یگی وه‌ک راهێنان چه‌ند ساله هه‌وڵ و ماندووبوونێکی زۆری بۆ راهێنانی ئه‌و هاورێیان ه کێشاو‌ه ک ه وه‌ک یه‌کیه‌تیی الوانی دێموکڕات ده‌ست خۆشی له به‌رێزیان ده‌که‌ین و هیوای سه‌رکه‌وتن و به‌رده‌وامی زیاتریان بۆ ل ه کاری وه‌رزشی بۆ ب ه ئاوات ده‌خوازین.
83
بهرێوه چونی خوولێكی هاوین ه بۆ مندااڵن ی كه‌مپ ی زه‌ویه‌سپ ی ی ی كه‌مپ ی هاوین ه بۆ مندااڵن ی الوان خولێك یه‌كیه‌تی ی ی رێكخراوی "کۆمه‌ک" ک ه رێکخراوێک زه‌ویه‌سپی ب ه هاوكار ی نۆروێژی ل ه قوتابخانه‌ی نه‌ورۆزی نمونه‌یی له كۆی ه سوید پێك هێنا. له سیستمی سویدی -نۆروێژی لهو خوله‌دا ک ه په‌یره‌وی ده‌کرا سه‌باره‌ت به هه‌ڵس وکه‌وت کردن له‌گه‌ڵ فێرخوازه‌کان و شێوه‌ی وان ه وتنه‌و‌ه ک ه وانه‌ی کامپیتوتێر ،وێن ه کێشان و زمانی کوردی ل ه دوو قۆناغی ته‌مه‌نی جیادا ل ه الیه‌ن مامۆستایانه‌و‌ه گوترایه‌وه‌كه ک ه به‌شداربوه‌کان به‌ئۆگری یەکی زۆرهوه به‌شداریان له پرۆگرامه‌کانی خوله‌که‌دا ده‌کرد. شایانی باسه خوله‌که دوای 10رۆژ کاری به‌رده‌وام
کۆتایی پێهات و رۆژی پێنج شه‌ممه4ی خه‌رمانان به‌رامبه‌ر 26ی ئاگۆست له مه‌راسمێک دا ب ه به‌شداری خوشک ه خه‌دیج ه مه‌عزوری به‌رپرسی بنیادی پشتیوانی ل ه رێکخراو‌ه دێموکراتیکه‌کان و به‌ڕیز مه‌نسور سه‌مار سکرتیری گشتی یه‌کیه‌تیی الوان و به‌رێوه‌به‌ری قوتابخانه‌ی نه‌ورۆزی نمونه‌یی و بنه‌ماڵه‌ی بەڕێزی به‌شدارانی خوله‌ک ه رێز گیرا ل ه فێرخواز‌ه سه‌رکه‌وتووه‌کان و هه‌روه‌ها یه‌کیه‌تیی الوانیش ب ه نۆبه‌ی خۆی له‌وحی رێزلێنانی پێشکه‌ش به بەڕیو‌ه به‌ری خوله‌که‌و مامۆستاکانی خوله‌ک ه و بەڕێز کاک ره‌سووڵ لیالنه‌یی کرد.
www.lawan.com
NO: 38, 39 October 2010
Lawan
ژمارە ٣٩ ، ٣٨ڕەزبەری ٢٧١٠ی کوردی ()١٣٨٩
ی گشت ی ی به‌رێوه‌به‌ر ی ئاسایی كومیت ه پێنجهمین كۆبوونه‌و ه ی كوردستان بهرێوه چوو ی دیموكراتی رۆژهەاڵت ی الوان یه‌كیه‌ت
www.lawan.com
ی ی 2710 ی خه‌رمانان ی 15 ممه رێكه‌وت ی دووشه رۆژ ی ی به‌رێوه‌به‌ر ی كومیته ی پێنجهمین كۆبوونهوهی ئاسای كورد ی كوردستان ی دیموكراتی رۆژهه‌اڵت گشتی یه‌كیه‌تی الوان ی ی گشتی ل ه كوردستان به به‌شدار له بنك هی به‌رێوه‌به‌ر ی ،جێگر و موشاویره‌كان پێك زۆرین هی ئه‌ندامانی به‌رێوه‌به‌ر هات. ی به چه‌ند ئه‌م كۆبوونهوهی ه كاتژمێر 9ی سه‌ر ل ه به‌یان ی كوردستان ی پاكی شه‌هیدان ی بۆ گیان ساتێك بێده‌نگ ی كرد. ده‌ستی ب ه كاره‌كانی خۆ کاره‌کانی و بابه‌ته‌کانی کۆبوونه‌وه‌که به‌م شێوه‌یه بوون:
84
باس له‌سه‌ر وه‌زعیه‌تی گشتی الوان ل ه الیه‌ن .1 مه‌نسور سه‌مار هه‌ڵسه‌نگاندنی یه‌کیه‌تی الوان ل ه 3مانگی .2 رابردوو دا له الیه‌ن ئه‌ندامانی به‌رێوه‌به‌ری گشتی یه‌وه. ڕاپۆرتی به‌شی ئاموزش له الیه‌ن ئاوات .3 ئیزه‌دپه‌نا ڕاپۆرتی به‌شی راگه‌یه‌ندن له الیه‌ن عه‌بدوڵاڵ .4 عه‌بدوڵاڵپوور ڕاپۆرتی به‌شی ته‌شکیالت ل ه الیه‌ن سمکۆ .5 عوسمانی ڕاپۆرتی ده‌ره‌وه‌ی واڵت له الیه‌ن کوێستان بابایی .6 سازمانده‌هی کردنی به‌شه‌کان .7 سزا و ته‌شویقی ئه‌ندامانی به‌رێوه‌به‌ری گشتی .8 باس له‌سه‌ر پێکهێنانی فیدراسیۆنی رێکخراوه‌کانی .9 رۆژهه‌اڵتی کوردستان .10باس کردن له‌سه‌ر چۆنیه‌تی کار کردنی الوان ل ه ناوخۆی واڵت و حضوری له ئێران دا. .11دارشتنی به‌رنام ه بۆ 3مانگی داهاتوو له الیه‌ن به‌رێوه‌به‌ری گشتی یه‌وه. ی الوان ی گشتی له سه‌ر بارودۆخی یه‌كیه‌ت سه‌ره‌تا راپۆرتێك ی گشتی ئه‌م رێكخراوه‌ی ه له الیه‌ن مه‌نسور سه‌مار سكرتێر پێشكه‌ش ب ه به‌شدار بووان كرا ،ودواتر ل ه الیه‌ن ئه‌ندامانی بهرێوه بهریهوه پاش ئه‌وه‌ی هه‌ڵسه‌نگیندرا په‌سه‌ند کرا ،داوتر ی هه‌ر به‌شه ل ه ب ه پێی کاره‌کانی کۆبوونه‌وه‌که ڕاپۆرت
الیه‌ن به‌رپرسه‌کانی به‌شه‌کانه‌و‌ه پێشکه‌ش کراو راو سه‌رنجی به‌شداربووانی له سه‌ر ده‌ربردرا. دواتر به‌شه‌کان سازمانده‌هی کران که به‌م پێی ه به‌رێز عه‌بدوڵاڵ عه‌بدوڵاڵ پوور وه‌ک به‌رپرسی ته‌شکیالت و دواتر به‌رێز هه‌ژار عه‌زیزی وه‌ک به‌ر پرسی راگه‌یاندن و دواتر حه‌سه‌ن جه‌بارپوور وه‌ک به‌رپرسی ئاموزش ب ه پێی ده‌نگی زۆرینه‌ی
ده‌نگی ئه‌ندامانی ئه‌سڵی بهرێوه به‌ری هه‌لبژێردران. دواتر هه‌ر له الیه‌ن به‌رێوه‌به‌ری گشتیه‌و‌ه به‌رێزان شلێر مه‌حمودی ،عه‌بدوڵاڵ عه‌بدوڵاڵپوور ،سمکۆ عوسمانی، هه‌ژار عه‌زیزی ل ه کوردستان و به‌رێزان کویستان بابایی و یاسین حاجی زاده ب ه بۆنه‌ی چاالک بوونیان له چه‌ند مانگی رابردوو داب ه شێوه‌ی زاره‌کی ته‌شویق کران. دواتر به‌رنامه‌ی کاری سێ مانگی داهاتوو هات ه به‌ر باس و کۆمه‌ڵێک به‌رنام ه و پرۆژه‌ی جوان ک ه ئاماده کرابوون ل ه الیه‌ن ئه‌ندامانی بهرێوه بهریهوه پێشکه‌ش کران و په‌سند کران که له ماوهی سێ مانگی رابهردوو دا بهرێوه بچن. شایانی باسه ئه‌م کۆبوونه‌وه‌ی ه پاش رؤژێک کاری به‌رده‌وام کاتژمێر 5ی ئێواره کۆتایی به کاره‌کانی هێنا.
85
کۆنفڕانسی "شەرەفکەندی" لە دانمار کۆتایی پێ هات
بۆ تێبینی و ڕەخنەو پێشنیاری الوەکان دیاری کرابوو کە تێیدا الوەکان زۆر چاالکانە بەشداری باسەکانیان کردو کێشە وگرفتەکانی الوانیان زۆر بە وردی خستە بەرباس ،لە هەمان کاتیشدا زۆر خاڵی گرینگ و جوانیان بۆ باشتر بەڕێوەچوونی کارو باری الوان خرایە ڕوو. بەشی کۆتایی کۆنفڕانس بۆ خۆ پااڵوتن و دیاریکردنی بەڕێوەبەری تازەی الوان لە واڵتی دانمارک دیاری کرابوو کە تێیدا الوەکان زۆر چاالکانە
ئەو بەڕێزانەی خوارەوەش وەك جێگری بەڕێوەبەری دەنگی متمانەیان پێ بەخشرا: ساوێن موتەفەقی ئەدیب بەیان موتەفەقی ئەدیب ئارەزوو موتەفەقی ئەدیب لە کۆتایشدا بە تێکڕای دەنگی ئەندامانی بەڕێوەبەری بەڕێز ئازاد مەستانی وەك بەرپرسی کۆمیتەی دانمارک هەڵبژێردرا.
www.lawan.com
بەرواری شەممە ڕۆژی 2010/09/25بەبەشداری ئەندامانی یەکێتی الوان سێیەمین کۆنفڕانسی گشتی یەکێتی الوانی دێموکڕاتی ڕۆژهەاڵتی کوردستان لە واڵتی دانمارک بەسەرکەوتوویی کۆتایی پێهات. سەرەتای کۆنفڕانس بە خوێندنەوەی سروودی نەتەوایەتی ئەی ڕەقیب دەستی پێکردوو دواتریش خولەکێك بێ دەنگی بۆ ڕێزگرتن لە گیانی پاکی شەهیدان ڕاگەیەندرا. ئەوجار نۆبە گەیشتە دیاریکردنی ناوی کۆنفڕانس کە بە تێکڕای دەنگ ناوی کۆنفڕانسی* شەڕەفکەندی* بۆ کۆنفڕانس دیاری کرا. پاشان پەیامی حیزبی دێموکڕاتی کوردستان لە واڵتی دانمارک لەالیەن بەرپرسی حیزب لەو واڵتە بەڕێز کاک ناسر پێشکەش کرا کە تێیدا ناوبراو وێڕای هیوای سەرکەوتن بۆ کۆنفڕانس باسێکی لەسەر ڕۆڵی الوان لە بەرەو پێشچوونی بزوتنەوەی ڕەوای کورد لە کوردستان پێشکەش کردو گوتی کە الوان سەڕای فشارو زەبرو زەنگی ڕژیم توانیویانە لە سەخترین بارودۆخدا درێژە بە چاالکی و خەباتی خۆیان بدەن و لەو پێناوەشدا زۆر بوێرانە هاتوونە مەیدان و بۆ وەدیهێنانی ئامانجەکانیان تێکۆشاون ،بەڵگەش بۆ ئەوە شەهید بوون و ڕژانی خوێنی دەیان وبگرە سەدان الوی کوردە کە لە ڕیزەکانی خەبات و تێکۆشاندا گیانیان بەخت کردووە. دوای خوێندنەوەی پەیامی کۆمیەتی حیزب پەیامی یەکێتی الوانی دێموکڕاتی ڕۆژهەاڵتی کوردستان / نوێنەرایەتی دەرەوەی واڵت لە الیەن ئیبراهیم عەزیزی پێشکەش کرا و دواتریش ناوبراو باسێکی تێرو تەسەلی لەسەر کاری الوان لە دەرەوەی واڵت پێشکەش کرد و هەوڵ و تێکۆشانی الوانی تاراوگەی بۆ بەرەوپێشچوونی کاروباری الوان بەرز نرخاند و هاوکات هیوای خواست کە الوەکان بە هەست
بە بەرپرسیاتی زۆرتر بتوانن ڕیزەکانیان بەهێزتر بکەن و بە هەوڵ و ماندووبوونی زۆرترەوە ئامانجەکانی الوان لە نێو گشت توێژەکانی کۆمەڵگادا پەرە پێ بدەن. پاش خوێندنەوەی پەیامی الوان نوێنەرایەتی دەرەوەی واڵت ،ئەوجار نۆبە گەیشتە پێشکەش کردنی ڕاپۆرتەکانی کارو چاالکی ،ماڵی و تەشکیالتی کە لەالیەن هەر یەك لە سنوور و بێستون وە پێشکەش کران و دواتریش بە کەمێك تێبینی زیاترەوە بە تێکڕای دەنگ پەسەند کران. بەشێکی دیکەی کاری کۆنفڕانس
هاتنە مەیدان و لە کەش و هەوایەکی ئازاد بە دەنگی خۆیان نوێنەر و دەستەی بەڕێوەبەری تازەیان دیاری کرد کە تێیدا ئەو هاوڕێیانە بە زۆرینەی دەنگ وەک ئەندامی ئەسڵی ئەرکی بەڕێوەبردنی کاری الوانیان پێ ئەسپێردرا: سنور مەحەممەد زادە ئازاد مەستانی بێستون مەحەممەد زادە سیروان مێهناز مەحەممەد زادە ئازاد ئەدیب فەریدە موتەفەقی ئەدیب
NO: 38, 39 October 2010
Lawan
ژمارە ٣٩ ، ٣٨ڕەزبەری ٢٧١٠ی کوردی ()١٣٨٩
www.lawan.com
سەردانی بەرپرسی گرووپی دووچەرخەسوارانی کورد لە سکرتاریای الوان پێش نیوەرۆی رۆژی ٥شەممە ١٥ی رەزبەر بەڕیز کەماڵ ئیزەدخا بەرپرسی گرووپی دووچەرخەسوارانی کورد لە فینلەند سەردانی سکرتاریەتی یەکیەتیی الوانی دێموکڕاتی رۆژهەاڵتی کوردستانی کرد و لە الیەن بەرێزان مەنسوور سەممار سکرتێری گشتی ،عەبدوڵاڵ عەبدوڵاڵپوور جێگری سکرتیر گشتی ،ئازاد کوردستانی و تاهیر لیالنەیی ئەندامانی چاالکی رێکخراو پێشوازی گەرمی لێ کرا. لەم سەردانە دا بەریز کەماڵ ئیزەدخا چاالکیەکانی خۆی و گرووپەکەیانی هێنایە بەر باس و هەروەها باسی گرینگی چاالکی وەرزشی لە پێوەندی لەگەڵ ناساندنی کورد لە ئەورووپا دا کرد و هەروەها باسی چۆنیەتی دامەزراندنی گرووپەکەیانی کرد .بەڕێز مەنسووری سەمار بە نۆبەی خۆی دەست خۆشی لە بەریزیان کردو باسێکی کورتی لەسەر میژووی یەکیەتی الوان و چاالکیەکانی الوانی کرد و چاالکیەکانی بەڕێز کەماڵ ئیزەدخا و گرووپەکەی بەرز نرخاند هەروەها بەریز عەبدوڵاڵ عەبدوواڵ پووریش وێڕای دەست خۆشی کردن لە ناوبراو باسی گرینگی کاری کۆمەڵەکی و هێنانە کایە کلتووری کاری کۆمەلەکی لە سەرکەوتنی چاالکیەکانی الوان کرد. جیگای ئاماژەیە کە کەماڵ ئیزەدخا ئەندامی کۆمیتەی فینالندی "حدك" و دۆستیکی نزیکی یەکیەتیی الوانی دێموکڕاتی رۆژهەاڵتی کوردستانە.
فایلی ژمارەی داهاتوو:
پێشمەرگەی
دوێنێ
و
ئەمرۆ
www.lawan.com 86