Railmusea in Nederland 2012-2013 by Wouter Adriaanse

RAILMUSEA IN NEDERLAND

Welkom bij de Nederlandse railmusea Deze brochure wordt u aangeboden door de vereniging Historisch Railvervoer Nederland HRN. Onze website www.railmusea.nl geeft toegang tot de sites van alle HRN-leden. Daarop kunt u informatie vinden over rijdagen en dienstregelingen.

Herzlich willkommen in den niederländischen Eisenbahnmuseen Diese Broschüre wird Ihnen angeboten vom Verein der historischen Eisen- und Touristikbahnen in den Niederlanden (HRN). Es tut uns leid, dass wir aus Kostengründen nicht in der Lage sind, Ihnen die ganze Broschüre in Deutsch anzubieten. In der Zeichenerklärung finden Sie jedoch alle Angaben auch in Deutsch. Unsere Website www.railmusea.nl ist ein Portal zu den mehrsprachigen Sites der einzelnen HRN-Mitglieder. Dort erfahren Sie alle Einzelheiten über Betriebstage und Fahrpläne.

Welcome to the Dutch railway museums

Zie www.railmusea.nl voor openingstijden, rijdagen en dienstregelingen

Hemelvaartsdag = Nationale Stoomtreindag

This brochure has been produced by the Association for Dutch Historic Rail Transport (HRN). Unfortunately financial constraints do not allow us to produce a full English version. The key to symbols clarifies some of the symbols used. Our website www.railmusea.nl is a portal to the often multilingual sites of the individual HRN members, where you will find details on operating days and timetables.

Wat doet Historisch Railvervoer Nederland?

2012 / 13

Kortweg gezegd: we zijn een vereniging tot behartiging van de belangen van museale en toeristische railorganisaties in Nederland. Deze brochure is daar een voorbeeld van. Als koepelorganisatie hebben we geregeld overleg met het Ministerie van Infrastructuur en Milieu, dat van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap en andere instanties over zaken die de railmusea (kunnen) raken, bijvoorbeeld over weten regelgeving. Er zijn in ons land nóg drie koepels op het gebied van historische vervoermiddelen, namelijk voor luchtvaart, scheepvaart en wegtransport. Samen met HRN vormen deze vier de Mobiele Collectie Nederland MCN. Dit is een stichting die de belangen verdedigt van het historisch erfgoed in beweging in z’n geheel. Met koepelorganisaties in andere Europese landen vormt HRN de federatie Fedecrail die vooral in Brussel in de gaten houdt welke potjes daar op het vuur staan. HRN beheert ook het Nationaal Register Railmonumenten, waarin meer dan 750 historische railvoertuigen zijn opgenomen. Al die voertuigen hebben, afhankelijk van hun cultuurhistorische waarde, een bepaalde status gekregen. Dit Register maakt onderdeel uit van het Nationaal Register Mobiel Erfgoed. U kunt het Register Railmonumenten raadplegen op www.railmonumenten.nl. Ia

NVBS: passie voor spoor www.nvbs.com

Van sporen en wegen tot spoorwegen Het ontstaan en de ontwikkeling van het spoorwegsysteem was in elk land anders. De oudste vormen van spoorwegen waren inderdaad: sporen op wegen. Van de kwaliteit van het toenmalige wegdek moeten we ons niet al teveel voorstellen. De karren lieten karrensporen achter. Dat had z’n voordeel: de voerlui merkten al gauw dat hun kar minder weerstand had als ze de wielen in de sporen van hun voorgangers konden houden. De volgende stap was het gebruik van houten platen, later uitgevoerd met een opstaande rand om de karren letterlijk in het spoor te houden. Een ander voordeel van sporen is, dat het gewicht van het voertuig wordt verdeeld over een grotere lengte. Daardoor kon de asdruk worden ver-

groot zolang Bruin het maar kon trekken (de eerste locomotieven waren ezels en paarden). Dat ging stukken beter toen men er achter kwam dat metaal op metaal veel minder rolweerstand geeft, en zo werden de eerste vormen van rails ontwikkeld zoals we die nu kennen. Eerst van het brosse gietijzer, later van staal.

Sporen in alle soorten EETC loc 1254 als NVBS-loc ter gelegenheid van ons 80-jarig bestaan gefotografeerd te Amersfoort. De NVB S is een vereniging van en voor belangstellenden in het spooren tramwegwezen. Verschillende regionale afdelingen organiseren interessante presentaties door boeiende sprekers. En er is een landelijke jongerenafdeling. • In ons maandelijkse fullcolour verenigingsblad Op de Rails lees je nieuws en achtergronden uit binnen- en buitenland. O m alles zelf te ontdekken en ervaren worden er één- en meerdaagse excursies en reizen georganiseerd naar binnenlandse, Europese en verre bestemmingen. • Verder biedt de winkel van de NVB S een actueel assortiment boeken en DVD’s. • Bij de bibliotheek en bij de railverzamelingen is heel veel materiaal te raadplegen over recente en historische onderwerpen. • Al deze diensten zitten samen in het stationsgebouw van Amersfoort, waar de NVB S een eigen onderkomen heeft. Daar is ook een gezellige centrale ruimte met uitzicht op het spoor bovendien.

Sporen zijn er in alle soorten en maten en dat heeft te maken met waarvoor het spoor moet dienen. Je legt immers geen duurdere infrastructuur aan dan strikt nodig is. De hoofdlijnen van NS zijn ontwikkeld voor snelheden van doorgaans 140 km/h en zware goederentreinen. Ze zijn daarom zwaar uitgevoerd. De spoorwijdte is 1435 mm (normaalspoor), en dat geldt ook voor de lichter uitgevoerde nevenlijnen van NS met maxima van doorgaans 100 km/h en bedoeld voor lichtere treinen.

Feitelijk is de grens met lokaalspoorlijnen moeilijk te trekken. Deze laatste hebben in de jaren 1880-1930 grote stukken van ons land ontsloten met lichte spoorwegen (normaalspoor) of tramlijnen (doorgaans smalspoor). Ook voor industriële doeleinden wordt vaak smalspoor gebruikt met een spoorwijdte van 600 tot 900 mm. Tussen normaal- en smalspoor in zit het zogenaamde Kaaps spoor met een breedte van 1067 mm. Stadstrams in Nederland reden en rijden doorgaans op normaalspoor.

Koploper op NS-hoofdlijn. Hoofdlijn: een NS-koploper.

Meer informatie en de agenda is te vinden op www.nvbs.com. Daar kun je een proefnummer van O p de Rails aanvragen en natuurlijk lid worden. Voor jongeren is er een speciaal gereduceerd tarief.

Spoorwijdten, soort railvervoer en de railmusea

GSS

U weet nu wat voor typen spooren tramlijnen we in Nederland hadden en soms nog hebben. Wat vinden we daarvan terug bij de railmusea? We zullen proberen het zo kort en duidelijk mogelijk te houden want soms lopen spoorwijdte en soort railvervoer niet gelijk met elkaar op. en interlokale stoomtrams. Na het beëindigen door NS van de exploitatie van een spoortraject kan een railmuseum een concessie krijgen. Dat is daarmee baas op eigen lijn. Musea van dit type zijn de STAR, MBS, VSM, SHM, SGB en ZLSM.

SSN-trein op hoofdlijn

HOVM

Normaalspoor/hoofdlijnen Het zal u niet verbazen dat daar geen railmusea voorkomen. NS heeft z’n lijnen hard genoeg nodig. Wat wel gebeurt is dat gekwalificeerde railmusea incidentele ritten op het NSnet mogen uitvoeren. Hun locomotieven zijn daartoe nog niet zolang geleden uitgerust met Automatische Trein Beïnvloeding. Zo kunt u van tijd tot tijd op uiteenlopende plaatsen in het land een trein tegenkomen van de SSN, VSM, ZLSM of Het Spoorwegmuseum.

Normaalspoor/elektrische trams Een aantal organisaties houdt zich bezig met materieel van lokale en interlokale tramwegmaatschappijen. Dit zijn de NZHVM, EMA, HOVM en de Tramweg-Stichting.

Smalspoor Een aparte categorie omdat ze vaak op eigen terrein rijden. Doorgaans zijn de activiteiten van een dergelijk railmuseum gekoppeld aan een historisch element ter plaatse. U kunt ze op de volgende locaties zien: ISM (turfwinning), SRL (kleitransport), MWL (steenfabriek in het droge), GSS (steenfabriek in de uiterwaarden) en SVM (zandtransport). Het Spoorwegmuseum

Een apart fenomeen, dat na zijn recente verbouwing en

nagenoeg totale renovatie door middel van moderne tentoonstellingstechnieken een indringende presentatie geeft van de Nederlandse spoorweghistorie.

Het Spoorwegmuseum

Tenslotte

Geen indeling is geheel sluitend te maken. Wat geeft het ook? Van railmusea staat in elk geval vast dat het gaat om wielen op rails. En wilt u meer weten? Kijk dan op de websites van de HRN-leden; die geven in woord en beeld een volledige indruk. Via www.railmusea.nl zijn ze gemakkelijk te vinden. En… vergeet niet te komen en mee te rijden! Colofon

S.T.A.R Normaalspoor/niet-hoofdlijnen Historisch hoofdlijnmaterieel op nevenlijnen is wèl gebruikelijk, evenals materieel van lokaalspoorwegen 4

RTM Kaaps spoor Het enige museum van dit type is de RTM met een eigen concessie.

• Uitgave: Historisch Railvervoer Nederland HRN • Samenstelling: Kees Wielemaker • Vormgeving: Arjan Ligtenbarg • Eindredactie: Gé Willemse/Marjan Buitenweg • Productie en verspreiding mede mogelijk gemaakt door de Nederlandse Vereniging van Belangstellenden in het Spoor- en Tramwegwezen (NVBS), Holland Brochure Services (HBS) en Nijgh Periodieken BV. • Druk: Offset Vandevelde BV, Kruishoutem (B) Wijzigingen voorbehouden. De uitgever is niet aansprakelijk voor de gevolgen van eventuele zet- en drukfouten. Raadpleeg altijd de website van HRN: www.railmusea.nl

1. Stichting Noord-Nederlands Trein & Tram Museum NNTTM - ZUIDBROEK

2. Museumspoorlijn S.T. A .R

Veendam - STADSKANAAL - Musselkanaal Foto Gerben Zwart

In het voormalige stationsgebouw van Zuidbroek - anno 1865, het oudste station van de provincie Groningen aan de lijn van stad Groningen naar Nieuweschans – wordt het Noord-Nederlands Trein & Tram Museum gevestigd. In 2008 begon de omvangrijke restauratie waarbij van dit vroegere Staatsspoor-station de zijvleugels en de bovenbouw volledig werden herbouwd.

1435 mm • 26 km • " • # • ! • $ • ! • %

Stationsstraat 5, 9636 BA Zuidbroek • T: (0598) 45 36 96 (secr.) • E: info@nnttm.nl • I: www.nnttm.nl • ANBI

Museumspoorlijn S.T.A.R van de Stichting Stadskanaal Rail - met 26 km de langste museumspoorlijn van Nederland - rijdt sinds 1995 op de grens van de provincies Groningen en Drenthe op een voormalige NS-lijn tussen Veendam en Musselkanaal. Het hoofdstation bevindt zich in Stadskanaal, waar ook het locomotievendepot, de werkplaats en het museum zijn gevestigd. Gedurende het rijseizoen zijn meerdere arrangementen mogelijk, zoals een combinatie met een boottocht op een Groningse ‘snikke’, een bezoek aan het Veenkoloniaal Museum in Veendam of aan ‘Wonderwereld’ in Ter Apel, soms in combinatie met een rit in een historische bus van het Nationaal Busmuseum Hoogezand. Tijdens de rit kunt u genieten van een weids uitzicht over de landerijen en een indruk krijgen van de lintbebouwing die zo karakteristiek is voor de dorpen in deze zogenaamde Kanaalstreek.

This railway museum is established in the former railway station of Zuidbroek in the north of the Netherlands. The station building dates back to 1865. A collection of costumes, photographs, signs, tools and a model railway will be showcased here starting in 2012/2013.

Op veel rijdagen worden evenementen of speciale arrangementen georganiseerd, bijvoorbeeld de ‘Teddyberen-express’, waarbij kinderen met hun teddybeer gratis met de trein mee mogen en er activiteiten voor de kinderen worden georganiseerd.

✉

GEREGISTREERDE MUSEA

De Nederlandse Museumvereniging streeft ernaar dat de bij hen aangesloten musea een zeker kwaliteitsniveau bieden. Het doel van de NMV-registratie wordt omschreven als het zichtbaar maken, bewaken en verbeteren van de kwaliteit van de Nederlandse musea en daarmee het verantwoord beheer van het culturele erfgoed. Een vijftal railmusea heeft inmiddels deze registratie verkregen. Het is mogelijk dat een railmuseum zich niet voor registratie aanmeldt omdat – bijvoorbeeld – het accent van de activiteiten meer gericht is op toeristische exploitatie. Voor wat de kwaliteit van de restauratiewerkzaamheden betreft, moeten alle HRN-leden voldoen aan het Charter van Riga, zie www.railmusea.nl/charterriga.htm. 6

Speciaal voor het 20-jarig bestaan van de S.T.A.R is de collectie in het museum aangepast. Het museum is op werken rijdagen geopend van 10.00 – 16.00 uur. Stationstraat 3, 9503 AD Stadskanaal • T: (0599) 65 18 90 • E: info@stadskanaalrail.nl • I: www.stadskanaalrail.nl • ANBI

In het museumstation wordt de uitgebreide spoorweggeschiedenis van met name Groningen, Friesland en Drenthe uitgebeeld aan de hand van kostuums, maquettes, foto’s, borden, gereedschap en een modelbaan. Het museum is voorjaar 2012 nog in het stadium van afbouw; de openingsdatum wordt eind 2012/begin 2013 bekendgemaakt op de website.

✉

The museum railway S.T.A.R has operated the railway line between Veendam and Musselkanaal with historic steam and diesel trains since 1995. This railway connection had been in use by the national railway company NS until the 1980s. The track follows the border between the provinces of Groningen and Drenthe, going through a region known as the Groningen peat moors (Groningse Veenkolonien). At 26 km, this is the longest museum railway in the Netherlands. The trip will give you an excellent view of the open landscapes and the linear settlements along the canals characteristic of this region. 7

3. Industrieel Smalspoor Museum ISM

4. Stichting Rijssens Leemspoor SRL

ERICA (D)

RIJSSEN

700/900 mm • ± 1 uur • " • # • ! • $ • !

Griendtsveenstraat 140, 7887 TK Erica • T: (0591) 30 30 61 (boekingen vanaf 20 personen: T: 06 11 11 11 88) • E: info@smalspoorcentrum.nl • I: www.smalspoorcentrum.nl • ANBI

✉

Visit the Industrial Narrow Gauge Museum in Erica, in the province of Drenthe, and ride the original narrow gauge route which was once used for the excavation of peat. Drop by the historic peat dust factory with its original machinery. Overige organisaties • SMS, Steunfonds Museum Spoorwegbedrijven, Postbus 60, 9695 ZH Bellingwolde • Stichting Mobiele Collectie Nederland (MCN), Pelikaanweg 50, 8218 PG Lelystad, T: (075) 640 50 20, E: info@mobiel-erfgoed.nl, I: www.mobiel-erfgoed.nl • De Nederlandse Museummaterieel Database (NMMD) bevat informatie over al het spooren tramweg-museummaterieel dat bij de Nederlandse railmusea aanwezig is: www.nmld.nl. 8

600 mm • 1,2 km • " • $ • ! In de vorige eeuw lag er een net van spoorlijnen in de bossen tussen Rijssen en Markelo voor het vervoer van leem. Deze was nodig als grondstof voor de vele steenfabrieken in de regio. Nu is er een museum ter herinnering daaraan. Er is een kleine smalspoorlijn waarop personen worden vervoerd en soms rijden er weer leemtreinen. Ook kunt u er treinen tegenkomen voor het vervoer van boomstammen, turf, steenkool en dergelijke. Samen vormen deze onderdelen het Rijssens Leemspoor, een kleinschalige museum in een prachtige bos- en heiderijke omgeving. Het rijseizoen is van Pasen tot eind oktober, met vooral in de zomer- en schoolvakanties veel extra rijdagen. U bent altijd welkom bij de loods aan de Markeloseweg. Het meest gebruikte opstappunt is aan de A. Baanstraat in Rijssen, bij het sportpark De Koerbelt. Welleweg 9, 7462 GE Rijssen Markeloseweg 78 B, 7461 EE Rijssen • • T: 06 22 02 24 44 (G. Averesch) • E: leemspoor@concepts.nl • I: www.leemspoor.nl • ANBI

Bij een bezoek aan het Industrieel Smalspoor Museum kunt u de tentoonstelling zien van de werktuigen die ooit gebruikt werden bij het afgraven van veen en de productie van turf. Daarna maakt u met de smalspoortrein een rit over het originele traject dat tot in het begin van deze eeuw werd gebruikt voor turftransport. Door de geringe snelheid van de trein krijgt u alle tijd om van de natuur te genieten. Vervolgens bezoekt u de enig overgebleven originele turfstrooiselfabriek in ons land met de daarbij behorende losinstallatie en machines. U krijgt een indruk van het vroegere productieproces van turfstrooisel.

✉

Hidden in the woods between Markelo and Rijssen in the east of the Netherlands, the narrow gauge trains of the Rijssen Loam Railway bring back an air of the times when they supplied the many local brickworks with loam. You can enjoy a ride behind one of the small industrial diesel locomotives from Easter until the end of October. 9

5. Museumsteenfabriek De Werklust Losser M WL D

6. Museum Buurt Spoorweg MBS

LOSSER

S/D

HAAKSBERGEN - Zoutindustrie - Boekelo

700 mm • 1 km • " • # • ! • $ • !

1435 mm • 7 km • " • # • ! • $ • ! • %

Veldspoor in zijn natuurlijke omgeving: een museale steenfabriek. Vanaf het fabrieksterrein vertrekt u voor een tocht over het oorspronkelijke traject naar de kleiput. Tijdens de rit wordt gestopt en uitleg gegeven over het smalspoor en zijn specifieke inzet bij de fabricage van bakstenen. Aansluitend volgt een rondleiding over de locatie met o.a. de monumentale ringoven. Deze bevindt zich in vrijwel originele staat, compleet met de daarbij behorende vormloods en droogloodsen. Speciale arrangementen zijn mogelijk, zie daarvoor de website.

De stichting Museum Buurtspoorweg (MBS) biedt u een lokaalspoorwegmuseum in de sfeer van honderd jaar geleden. In 1971 begon men met het rijden van historische treinen op het baanvak Haaksbergen-Boekelo. Dit is het enige baanvak dat resteert van de spoorlijn van Duitsland via de Achterhoek naar de Twentse steden die eind 19e eeuw door de GOLS was aangelegd voor de aanvoer van kolen voor de textielindustrie Het eerste bezit van de MBS was een motorwagen. In de loop van de jaren is de collectie voortdurend uitgebreid en inmiddels heeft de stichting een unieke verzameling van bijna honderd historische stoom- en diesellocomotieven, rijtuigen en goederenwagens. Thuisbasis is het emplacement van Haaksbergen, gedomineerd door het sfeervolle monumentale stationsgebouw (1884) annex goederenloods die als museum is ingericht. Ook beheert de MBS een grote hoeveelheid historische spoorse attributen, zoals uniformen, lantaarns, seinpalen, steekwagens, koffers, foto’s en documenten. Kortom: alle ingrediënten zijn aanwezig om u een lokaalspoorwegbedrijf uit het begin van de 20ste eeuw te laten zien, maar vooral te laten beleven.

Smuddeweg 3, 7581 PN Losser • T: (053) 536 13 29 (reserveringen: T: 06 22 17 26 49) • E: dewerklust@orange.nl • I: www.dewerklust.nl

✉

Field track in its natural environment: A brickworks museum. From the factory grounds, you follow the original route to the clay pit. During the trip, a guide explains the principles of narrow gauge railways and their specific role in the brickworks industry. This is followed by a tour of the historic site with the monumental ring oven.

In het seizoen, van april t/m oktober, vinden er diverse manifestaties plaats, zie onze website. Ter afsluiting van het seizoen organiseert de MBS de traditionele Najaarsstoomdag op een zondag in de herfstvakantie. Stationsstraat 3, 7481 JA Haaksbergen • T: (053) 572 15 16 • ANBI • E: info@museumbuurtspoorweg.nl • I: www.museumbuurtspoorweg.nl

! 10

✉

The local railway museum MBS offers you a trip in a historical train pulled by one of its own steam locomotives between Haaksbergen and Boekelo. Here you will truly experience how it feels to travel in authentic trains from the past. The railway line was constructed almost 125 years ago and the station building in Haaksbergen dates back to 1884. The historic steam locomotives tell a story of travel in the early decades of the previous century. 11

7. Veluwsche Stoomtrein Maatschappij VSM

8. Gelderse Smalspoor Stichting GSS

HETEREN

Apeldoorn - BEEKBERGEN - Loenen - Eerbeek - Dieren

1435 mm • 22 km • " • " Apeldoorn • # • ! • # • $ • ! • %

600/700 mm • 1 km • " • ! • $ • !

De Veluwsche Stoomtrein Maatschappij (VSM) startte in 1975 met haar activiteiten op de voormalige lokaalspoorlijn Apeldoorn - Dieren. De VSM ontwikkelt steeds meer een spoorbeeld uit de jaren ‘1950 en ’60. Inmiddels is een enorme collectie historische railvoertuigen opgebouwd, grotendeels bedrijfsvaardig met als basis het VSM-stoomdepot bij station Beekbergen. De grote, zware stoomlocomotieven (ruim 20 meter lang met een gewicht van 150 ton) trekken duidelijk hoorbaar en zichtbaar de historische treinen door het afwisselende landschap van stad, dorp, bos en weiland. De stoomfluit klinkt in vakantieperiodes zoals Pasen, Pinksteren, mei, zomer, herfst en Kerst. Met Hemelvaart komen verschillende stoomlocomotieven in actie. Op sommige dagen sluit de stoomtrein in Dieren aan op een salonboot die over de IJssel van/naar Zutphen vaart.

Met een bezoek aan de Gelderse Smalspoor Stichting komt u in de wereld van een vervlogen tijd toen in de uiterwaarden van de grote rivieren klei werd gewonnen voor de productie van bakstenen. In ons museum, gelegen op de noordoever van de Rijn aan de westkant van het gebied waar in WO2 de Slag om Arnhem plaats had, vindt u een grote verzameling oude smalspoorrailvoertuigen. Een aantal van onze diesellocomotieven is bedrijfsvaardig; ze trekken de treinen waarmee u een ritje kunt maken. Wij geven u een indruk van de arbeidsomstandigheden van gisteren: aan de hand van een rondleiding (door ervaren gidsen) maakt u een reis door de wereld van de Nederlandse baksteenindustrie. U wordt rondgeleid langs verschillende objecten uit het industrieel verleden. Rijdt u mee met onze smalspoortrein over een gereconstrueerd baantracé door het natuurrijke gebied van de uiterwaarden en beleef de techniek uit het midden van de vorige eeuw. In onze museumwinkel treft u veel informatie aan. Wij bieden u een grote collectie boeken en DVD’s over zowel de baksteenindustrie als het smalspoor.

Vanaf augustus 2012 worden de bezoekers van de VSM ontvangen in het nieuwe stationsgebouw te Lieren. Rijnstraat 68, 7332 AX Apeldoorn Lierderstraat 2, 7364 BH Lieren • • T: (055) 506 19 89 • ANBI • E: info@stoomtrein.org • I: www.stoomtrein.org & www.stoomtrein.com

✉

The VSM heritage railway is regarded as one of the great railway journeys of the Netherlands, thanks mainly to the stunning scenery through which passengers travel. The trip takes you into the woods of the Veluwe south of Apeldoorn, which is an area of outstanding natural beauty. In the high season, a river cruiser connects for a trip on the river IJssel. On the first weekend of September, there is also a Steam Gala with around ten steam engines, the largest measuring some 70 ft long and weighing in at 150 tonnes. This working steam locomotive depot will take you back to the 1960s! 12

Steenbakkerij Randwijk, Renkumse Veerweg 5a, 6666 LE Heteren • Postbus 577, 6500 AN Nijmegen • T: 06 54 73 45 56 • E: info@smalspoor.nl • I: www.smalspoor.nl • ANBI

Vermaard is het jaarlijkse internationale stoomtreinfestival ‘Terug naar Toen’ dat het eerste weekend van september wordt gehouden. Dan komen er minimaal tien stoomlocomotieven in actie voor reizigers- én goederentreinen en wordt er nog veel meer op stoom- en treingebied georganiseerd. Voor kinderen imponerend, voor volwassenen fascinerend.

✉

Discover the world of narrow gauge railways at our museum. Enjoy a ride with a narrow gauge train, pulled by restored diesel locomotives. Accompanied by an experienced guide, you will visit a brickworks where you can experience engineering from the last century. In our museum shop we offer a great collection of books and DVDs concerning brickworks and narrow gauge. 13

U h eb t iets met rails,

9. Het Spoorwegmuseum

S/D/E

UTRECHT

m a a r u w z o l d e r i s t e k l e i n v o o r m o d e l s p o o r?

Word vrijwilliger bij een railmuseum!

Bij een railmuseum gaat het niet alleen om sleutelen, smeer en roet. Naast restauratie en onderhoud van locomotieven, rijtuigen en wagons, komt bij een railmuseum veel meer kijken. En ook daar zijn vrijwilligers voor nodig. Zo vraagt het groen bij het station om onderhoud (HEEFT U GROENE VINGERS?), moeten de gebouwen in goede staat worden gehouden (KLUST U GRAAG?) en moeten er kaartjes worden verkocht (GAAT U GRAAG MET PUBLIEK OM?). De administratie moet pico bello zijn (UW EIGEN ZAKEN OOK GRAAG OP ORDE?) en de reizigers willen graag wat eten en drinken (ALTIJD AL WILLEN OBEREN?), noem maar op. Waarom zou u niet meedoen? Er zijn zoveel verschillende, ook niettechnische werkzaamheden – dat moet lukken! Wordt u medewerker dan kan dat op tijden die u het beste uitkomen. Anderzijds moet uw team wel kunnen plannen. Als u heeft gezegd dat u komt, dan rekenen ze op u. Net zoals u op uw collega’s kunt rekenen. De ARBO-regels gelden en u bent verzekerd tegen de gevolgen van ongevallen. Zin o m m e e t e d o e n? B e l o p e n k o m e e n s l a n g s o m k e n n is t e m a k e n ! Er is a l t i j d w e l e e n r a i l m u s e u m b i j u i n d e b u u r t .

" volg ’Spoorwegmuseum’ • # • $ • ! • % Breng een bezoek aan Het Spoorwegmuseum in Utrecht en zet een stap terug in de tijd. De reis begint in het historische Maliebaanstation uit 1874. Prachtige ruimtes met marmeren vloeren en monumentale kroonluchters en zelfs een Koninklijke Wachtkamer! In Het Spoorwegmuseum wordt op een verrassende wijze de historie van het Nederlandse spoor getoond. Er zijn vier hoofdattracties waarin treinen de hoofdrol spelen: een audiotour, een theatervoorstelling of een spannende ‘ride’. Elke attractie biedt een aparte ervaring. In oktober 2012 opent Het Spoorwegmuseum een virtuele ervaring vol vaart over de geschiedenis van het spoor: De Vuurproef. Tussen de treinen vertellen eduTRAINers anekdotes over alle prachtige historische locomotieven en rijtuigen die in het museum te zien zijn. Buiten kunnen de kleintjes zich uitleven in de speeltuin of een ritje maken in de Jumbo Express. En voor de liefhebbers van nostalgische treinen: iedere maand maakt de Heimwee Express een ritje dat verder gaat dan het museum. Maliebaanstation, 3581 XW Utrecht • T: (030) 230 62 06 • E: info@spoorwegmuseum.nl • I: www.spoorwegmuseum.nl • ANBI

✉

The Dutch Railway Museum in Utrecht is not just another museum. It is a fascinating environment in which you will discover how railways have changed the world, including a life-size station, theatre, actors, simulators and alternating exhibitions and events. You can find the museum in the monumental Maliebaan Station from 1874, which features marble floors, chandeliers and even a royal waiting room.

Zie www.railmusea.nl voor openingstijden, rijdagen en dienstregelingen 14

10.Museumstoomtram Hoorn - Medemblik SHM

11. Tata Steel Excursietrein - verzorgd door leden

van de vereniging ’Hoogovens Stoom IJmuiden’

HOORN – Wognum – Twisk – Opperdoes – Medemblik

1435 mm • 20 km • " Transferium • ! • # • $ • ! • %

1435 mm • 21 km • 11/2 uur • " • !

Maak de spannendste tijdreis met stoomtram en boot! De locomotief fluit en de stoker gooit kolen op het vuur! Klaar voor vertrek? Een avontuurlijke reis door een andere tijd begint. Luister naar de cadans van de wielen, hoor hoe de stoom sist en voel hoe de tram zich een weg baant door het eeuwenoude Westfriese landschap. Reis mee! Over het platteland tussen de historische Zuiderzeesteden Hoorn en Medemblik rijden de stoomtrams van dorp naar dorp. Tussen Medemblik en Enkhuizen v.v. vaart het museumschip ‘Friesland’ over het IJsselmeer. Maak een dagtocht door deze Historische Driehoek of maak een korte reis met ’Stoomtram 1926’.

Aan zee bij Velsen/IJmuiden ligt Tata Steel, het enige geïntegreerde staalproducerende bedrijf dat Nederland rijk is. Dit bijzondere bedrijf is normaal niet voor publiek toegankelijk, maar Tata Steel biedt u de unieke mogelijkheid om met een heuse stoomtrein het terrein te bezichtigen. Met deze excursietrein maakt u een boeiende rondrit over het 800 ha grote bedrijfsterrein. De rit gaat langs het ruwijzerbedrijf, de staalfabriek en de walserijen. Onderweg krijgt u deskundige uitleg over het productieproces en is er een fotostop. Fabrieksbezoek is echter niet inbegrepen. De Excursietrein vertrekt van het eigen station Velserbosch op het terrein van Tata Steel. Om veiligheidsredenen stelt Tata Steel enkele voorwaarden aan uw bezoek. Raadpleeg daarom vóór uw bezoek voor locatie en voorwaarden de website www.csy.nl.

De Museumstoomtram Hoorn-Medemblik vertelt over de geschiedenis van de stoomtram in Nederland. Bekend is loc Bello, maar er zijn er meer! De ‘vierkante’ tramloc 8 van de Haagsche Tram en loc 18 van de Gooische Tram zijn zelfs de enige rijdende exemplaren van dit type ter wereld. De collectie stoomtramlocomotieven, teakhouten rijtuigen en wagens wordt gerestaureerd en rijdend gepresenteerd op de lokaalspoorweg tussen Hoorn en Medemblik uit 1887, die compleet met de oorspronkelijke stations bewaard is gebleven. Postbus 137, 1620 AC Hoorn Van Dedemstraat 8, Hoorn • • T: (0229) 21 48 62 • E: info@museumstoomtram.nl • I: www.museumstoomtram.nl • ANBI

✉

Go on an exiting journey back in time by steam and boat! In your carriage, you will experience a story from a bygone era. Between the historic towns of Hoorn and Medemblik, steam trams make their way from village to village across the West Frisian countryside. An old-fashioned steamer with a fantastic saloon deck sails along the coast of the IJsselmeer lake to the port of Enkhuizen. 16

Station Velserbosch-Tata Steel, geografische positie: N52 28.327 E4 37.438, postcode 1951 JZ (vanaf Beverwijk wegwijzers ’Corus’ aanhouden, steeds rechtdoor, voor het gesloten hek linksaf onder het gebouw door, de weg volgen tot het water, rechtsaf, aan het einde de toegang naar het station Velserbosch Depot Excursietrein 2G-07, Postbus 10000, 1970 CA IJmuiden • • T: (0251) 498 384 / 490 352 • E: excursietrein@tatasteel.com

Ook worden er speciale ritten en evenementen georganiseerd. Tijdens de speurtocht Stoomsafari kunnen jong en oud onderweg alles beleven rond het vervoer per stoomtram. Van Hemelvaartsdag t/m het daaropvolgende weekend wordt het Stoomfestival georganiseerd.

✉

The steelworks of Tata Steel are located near IJmuiden, a port on the west coast of the Netherlands. While this site is normally not open to the public, Tata Steel offers you the opportunity to visit its premises onboard a steam train. During a trip along the plants on the site, you will get a rare behind the scenes view of the steel making process. Maybe you will even see a glimpse of the red-hot glow of molten iron… Due to safety regulations, reservations are obligatory and an official ID is required. Please check our website for more information.

Zie www.railmusea.nl voor openingstijden, rijdagen en dienstregelingen 17

12. NZH Vervoer Museum

13. Electrische Museumtramlijn Amsterdam EMA

HAARLEM

AMSTERDAM Haarlemmermeer – Amstelveen - Bovenkerk

1435 mm • " • # • ! • $

Leidsevaart 396, 2014 HM Haarlem • T: (023) 544 40 32 (za 11.00-16.00) • I: www.nzh-vervoermuseum.nl • open ma+do 09.00-12.00, za 11.00-16.00

✉

The urban landscape of the north-west of the Netherlands was once dominated by the trams and buses now showcased at the NZH Public Transport Museum. This museum documents both the rolling stock and the time-consuming process of its restoration. The museum shop has a great collection of books and DVDs.

ANBI

GENOEG BELASTING BETAALD? Dan hebben wij een goeie tip voor u!

Tal van organisaties in Nederland profiteren van de zogenaamde A NBIregeling voor Algemeen Nut Beogende Instellingen. Doet u een donatie aan een begunstigde die op de A NBI-lijst staat, dan is die gift aftrekbaar voor de belasting, mits u met alle giften samen boven een bepaalde drempel uitkomt. Veel HRN-leden voldoen aan de norm die de Belastingdienst voor deze A NBI-lijst hanteert. Ziet u bij een tabel in deze brochure A NBI staan, dan geldt de regeling. Neem w el contact op met het betreffende railmuseum over de juiste tenaamstelling. Bij voorbaat dank! 18

1435 mm • 7 km • " • ! • $ • ! • % Stap in en tram terug in de tijd. Op de voormalige lokaalspoorlijn die Amsterdam in zuidelijke richting verlaat, rijden historische elektrische trams uit diverse steden in binnen- en buitenland. Zo is er niet alleen materieel uit Amsterdam, maar ook uit Den Haag, Rotterdam, Zeist, Groningen, Wenen en Praag, alles uit de eerste helft van de vorige eeuw. In Amsterdam achter het Haarlemmermeerstation ligt een keerlus en aan het andere eindpunt in Amstelveen, bij de Noordammerlaan een keerdriehoek, zodat ook jongere zogenaamde eenrichtingtrams kunnen worden gebruikt. Het tracé loopt langs het Amsterdamse Bos en diverse Amstelveense heemparken. Langs de lijn bevinden zich verschillende horecagelegenheden. Het originele lokaalspoor werd geopend in 1915. In 1950 reed de laatste personentrein, maar goederenvervoer bleef nog tot 1972 mogelijk. Op zon- en feestdagen van Pasen tot en met oktober verzorgen zes verschillende trams een 20 minuten-dienst. Amstelveenseweg 264, 1075 XV Amsterdam • T: (020) 673 75 38 (zo) • I: www.museumtramlijn.org • ANBI

Maak kennis met het historische openbaar vervoer in Noord- en Zuid-Holland, het domein van de fameuze Blauwe Tram van weleer! Bezichtig de historische trams, en neem plaats in de bekende Boedapester uit 1923. Bekijk de uitgebreide collectie foto’s, attributen en vervoerbewijzen uit de geschiedenis van tram en bus. U kunt van nabij zien hoe een tramwagen uit 1904 wordt gerestaureerd, maar er wordt ook gewerkt aan een oude NZH-autobus uit 1962. In de winkel zijn talloze boeken te koop die de geschiedenis van tram en bus vertellen in woord en beeld. Ook DVD’s met filmbeelden van de historische trams zijn verkrijgbaar. In het sfeervolle museum ervaart u hoe gezellig het was om te reizen met de Blauwe Tram van de NZH. Enthousiaste medewerkers zullen uw vragen graag beantwoorden!

✉

Board one of our historic electric trams and enjoy a ride lasting around an hour on one of the greenest and most beautiful tramlines in the Netherlands. Built between 1904 and 1954, all our tram cars have now been restored to their former glory. In addition to cars from Amsterdam, we also run trams from various other Dutch and European cities.

14. Stoomtrein Valkenburgse Meer SVM

S/D

15. Haags Openbaar Vervoer Museum HOVM

VALKENBURG (ZH)

DEN HAAG

700 mm • 3,5 km • " • # • ! • $ • !

1435 mm • " • # • ! • $ • !

Langs de oevers van het Valkenburgse Meer, gelegen tussen Wassenaar en Katwijk, loopt het traject van de SVM. Van Pasen t/m eind september kunt u elk weekend meerijden met de stoomtrein. In het bijbehorende Nationaal Smalspoormuseum vindt u een groot aantal stoom- en motorlocomotieven, wagens, lorries en toebehoren. Maquettes, diorama’s, modellen en foto’s geven een overzicht van de vele toepassingen van smalspoor in ons land. Op het terrein van het Nationaal Smalspoormuseum is een buitenmuseum gerealiseerd. Hier maakt u kennis met de toepassingen van smalspoor in de sfeer van vroeger. U koopt uw kaartjes in een authentiek tramstation. De rijtuigenloods en een stoomlocomotievenloods zijn replica’s van gebouwen die helaas al lang geleden zijn afgebroken. Ook bij slecht weer is een bezoek zeer de moeite waard. Parkeren is geen probleem.

In het HOVM worden verleden en heden van het openbaar vervoer in Den Haag en randgemeenten getoond. Het gebouw ’REMISE’, een tramremise die dateert uit 1906, herbergt een uitgebreide collectie historische trams en bussen. Het gebouw is een monument van bedrijf en techniek. In de expositie wordt de rol belicht die trams en bussen door de jaren heen in Den Haag hebben gespeeld. De collectie bevat 25 tramrijtuigen uit de gehele 20e eeuw, variërend van de ‘open tram’ uit 1905 die ’s zomers strandgangers naar Scheveningen bracht, tot de naoorlogse PCC-cars die jarenlang het Haagse straatbeeld bepaalden. Het robuuste buitenlijnmaterieel houdt de herinnering aan de interlokale trams naar Delft en Leiden levend. Daarnaast laten werkwagens een ander facet van de Haagse tram zien. Historische trams en bussen voeren u tijdens openingsdagen in stijl door Den Haag en omgeving. Uitgebreide informatie over het museum en het rittenprogramma vindt u op de website.

✉

Come aboard the narrow gauge steam trains that run on the bank of the Valkenburgse Meer, a disused sandpit lake between Leiden and Katwijk. Carefully restored locomotives make the past come to life. At the end of the line the locomotive runs around its train for the return trip, an excellent opportunity to take pictures. Next to the station building you will find the engine and carriage sheds as well as the National Narrow Gauge Museum where locomotives, tip-carts and other rolling stock tell the tale of the various ways in which narrow gauge railways have been used in the Netherlands.

Ter Borchstraat 7, 2525 XG Den Haag Parallelweg 224, Den Haag • • open: apr-okt zo 13.00-17.00 • E: info@hovm.nl • I: www.hovm.nl

Jan Pellenbargweg 1, 2235 SP Valkenburg (ZH) • T: (071) 572 42 75 • E: info@smalspoormuseum.nl • I: www.smalspoormuseum.nl • ANBI

✉

The HOVM museum showcases various types of trams and buses that have served the City of The Hague and district. The oldest tram dates from 1905 and the oldest bus from 1946. Our museum is housed in a recently restored monumental depot built in 1906. To take a trip on a historic tram or bus, check our website and visit us! 21

TRAM WEG-STICHTING De TS (1965) is een landelijke organisatie ter ondersteuning van het verw erven en restaureren van historisch trammaterieel. In de TSw erkplaatsen w erken vrijwilligers aan de restauratie van tramrijtuigen, vaak in samen w erking met de plaatselijke vervoerbedrijven. De M useumstoomtram

16. Tramweg-Stichting (TS) Depot Scheveningen

SCHEVENINGEN

GTA 307 Hoorn-M edemblik, de Stichting RTM O uddorp en de Stichting Haags Trammuseum zijn beheermaatschappijen met eigen w erkplaatsen.

tram A msterdam, HTM 2 (Union 72), stoomtramlocomotie f HTM 8 O oievaar en RTM-rijtuig BP1631 in oude luister hersteld. De TS draagt bij aan de restauraties vanuit donaties, schenkingen en door de TS verw orven projectsubsidies.

HTM 8

Donateurs gevraagd O m de restauraties voort te kunnen zetten vraagt de TS u om donateur te w orden. De minimale donatie bedraagt € 18,00 per jaar. U kunt zich aanmelden bij de secretaris van de Tram w eg-Stichting, RTM 50 de heer J. van Leeu w en, Van Zuylenstraat 44, 3454 EV De M eern, tele f oon (030) 666 27 52, e-mail vlejan@wxs.nl. M eer in f ormatie over de Tram w eg-Stichting vindt u op w w w.tram w egstichting.nl.

1435 mm • " • ! Sinds 1982 restaureert de Tramweg-Stichting historisch trammaterieel van de NZH en HTM in Den Haag. Dit materieel is regelmatig op straat te zien, op Vlaggetjesdag en Open Monumentendag, of bij ritten georganiseerd vanuit het Haags Openbaar Vervoer Museum (HOVM). Raadpleeg de website www.tramwegstichting.nl voor alle bijzonderheden. Informatie over het HOVM vindt u in tabel 15. Ook in de voormalige Centrale Werkplaats van de HTM aan de Lijsterbesstraat vinden restauratiewerkzaamheden plaats. Wilt u deze locatie bezoeken (of depot Scheveningen buiten de hieronder genoemde tijden), richt dan uw verzoek aan blauwetram@zonnet.nl, ook als u ritinformatie wenst. Blijf schriftelijk op de hoogte van de ritten via de TS-rittenservice. Stuur een gefrankeerde, aan uzelf geadresseerde envelop (in een andere envelop) aan TS-rittenservice, Roger Vermeulen, Eisensteinstrook 74, 2726 SZ te Zoetermeer. Voormalige pekelremise HTM/Harstenhoekplein, Scheveningen • T: 06 26 20 09 38 (ma 10.00-16.00, wo 19.00-22.00) • E: blauwetram@zonnet.nl • I: www.tramwegstichting.nl • ANBI

HTM 2

Restauraties De a f gelopen jaren zijn, mede dankzij bijdragen van de TS, o.a. motorw agen 307 en bijw agen 663 van de Gemeente-

Historic electric tram cars of the former regional public transport company NZH and the urban transport provider HTM are currently being restored in two places in The Hague (see also table 15). A visit is possible during the specifed opening hours or on request by email. 23

17. Rotterdamsch Trammuseum

18. Stoom Stichting Nederland SSN

ROTTERDAM

1435 mm • " • ! • $ Het Rotterdamsch Trammuseum heeft helaas zijn deuren voorlopig moeten sluiten. Het historische trammaterieel is ondergebracht in de Tramremise Hillegersberg van de RET. Voor stand van zaken zie de website Kootsekade 19, 3051 PC Rotterdam • E: info@trammuseumrotterdam.nl • I: www.trammuseumrotterdam.nl of www.tramwegstichting.nl .

Unfortunately we have had to leave our premises and our rolling stock is now housed in the Hillegersberg depot, owned by the Rotterdam urban transport company RET. See the above-mentioned websites for the latest updates.

1435 mm • " • # • ! • $ • ! De SSN is de trotse bezitter van zeven stoomlocomotieven, drie diesellocomotieven en negen rijtuigen. Daaronder zijn een Mitropa-restauratierijtuig en een K1A-rijtuig, waarvan de restauratie naar verwachting in 2012 gereed komt. Deze collectie bevindt zich in het Museumstoomdepot, een in oude stijl opgetrokken locomotievenloods met bijbehorend emplacement en draaischijf. De loods fungeert ook als onderhoudswerkplaats voor de SSN-collectie en is voor bezoekers toegankelijk. Zij kunnen zo van dichtbij getuige zijn van de werkzaamheden, die nodig zijn om een collectie historisch spoorwegmaterieel op de rails te houden. Sinds kort kunnen ook de rijtuigen in een aparte loods worden ondergebracht. De SSN rijdt door stoomlocomotieven getrokken treinen voor gezelschappen over het landelijke spoorwegnet. Een aantal malen per jaar worden er ook eenof meerdaagse ritten georganiseerd voor donateurs en belangstellenden. De meerdaagse ritten voeren veelal naar het buitenland. Eenmaal in het seizoen worden Open Dagen gehouden. Aankondigingen vinden plaats via gerichte mailings, de SSN-website en de (hobby)pers. Rolf Hartkoornweg 50, 3034 KL Rotterdam (bedrijventerrein BoezemPostbus 2968, 3000 CZ Rotterdam • T: (010) 282 92 82 bocht). • • I: www.stoomstichting.nl • open wo 10.00-15.00, za 10.00-17.00

✉

The railway museum Stoom Stichting Nederland maintains a collection of steam locomotives and historic carriages, including a Mitropa dining car. These are based at the Museum Stoomdepot, an historic engine shed. Visitors can watch maintenance being carried out on locomotives and carriages, and book tickets for main line steam excursions that take place on a regular basis. See our website for more information.

Zie www.railmusea.nl voor openingstijden, rijdagen en dienstregelingen 24

19. Stichting RTM Ouddorp

S/D

20. Stoomtrein Goes - Borsele SGB

DE PUNT REMISE – Port Zélande – Middelplaat Haven – Scharendijke Dolfijn

S/D

GOES – Kwadendamme – Hoedekenskerke – Baarland

1067 mm • 10 km " • # • ! • # • $ • !

1435 mm • 13 km • " • # • $ • ! • %

De RTM zal blijven voortleven als Het Trammetje van de Rosestraat. De Rotterdamsche Tramweg Maatschappij verzorgde tussen 1898 en 1966 met haar trams, bussen en veren het personen- en goederenvervoer tussen Rotterdam (tramstation Rosestraat) en de Zeeuwse en Zuid-Hollandse eilanden. Het museum beheert en restaureert het geredde materieel van deze beroemde tram. Maak eens een tochtje met zo’n gerestaureerde RTM-tram uit vroeger jaren door de duinen van ‘De Punt’ van Goeree en over de gehele Brouwersdam naar Scharendijke. Tijdens de rit die ongeveer een uur duurt, hebt u een prachtig uitzicht over het Grevelingenmeer. Ook krijgt u een indruk hoe vroeger het railvervoer vanuit Rotterdam naar en van de eilanden geregeld was. De RTM rijdt met zowel stoom- als dieseltrams en organiseert diverse speciale dagen, o.a. voor kinderen. Er is verder een expositie van oude foto’s en voorwerpen in het museum. In de tramremise kunt u het gerestaureerde trammaterieel bezichtigen en in Middelplaat Haven sluit de tram aan op een rondvaartboot, voor een tocht over de Grevelingen.

De Stoomtrein Goes-Borsele vervoert u met uniek historisch spoorwegmaterieel door het prachtige cultuurlandschap van Zuid-Beveland. Vanaf de klassieke houten bankjes in de 3e klasse of vanaf het pluche in de 1e en 2e klasse ziet u de bloemdijken, hollebolle weilandjes en boomgaarden aan u voorbij glijden. Maar de SGB biedt u meer dan alleen een treinrit! De stoomtrein brengt u naar pittoreske stationnetjes, waar u allerlei leuke attracties kunt bezoeken. Van minitrein tot antiek snoepwinkeltje en van natuurgebied tot Tropical Zoo. De inwendige mens komt ook niets tekort, want langs de lijn bevinden zich enkele prima horecavoorzieningen. Op een aantal rijdagen wordt het programma aangevuld met een ouderwetse diesel-motorwagen die ook stopt op stationnetjes die door de stoomtrein worden overgeslagen. Bij de stations vindt u aansluiting op de regionale wandelen fietsnetwerken. Combineer treinreizen, attracties en wandelen op uw eigen manier, en maak er een compleet dagje uit van!

✉

Take a trip on the beautifully restored RTM steam tram. Lasting around one hour, it will take you through the dunes of the Punt van Goeree region in the province of Zuid-Holland on one of the former islands in the Rhine Delta, and across the Brouwers Dam to Scharendijke on one of the northern islands belonging to the province of Zeeland. You will get a good view of the Grevelingenmeer lake and the dunes, as you experience travel between Rotterdam and the islands in the estuary as it was before the terrible floods of 1953. Our museum features an exhibition of photographs and memorabilia from this period.

Zie www.railmusea.nl voor openingstijden, rijdagen en dienstregelingen 26

Van Hemelvaartsdag tot en met het daaropvolgend weekend heeft het evenement ’Sporen naar het verleden’ plaats. In 2012 is dit evenement tevens de viering van het veertigjarig jubileum van de SGB! Postbus 250, 4460 AR Goes • ANBI Albert Plesmanweg, Goes • • T: (0113) 27 07 05 • E: info@destoomtrein.nl • I: www.destoomtrein.nl

Postbus 25, De Punt West, G.C. Schellingerweg 2, Ouddorp (ZH) • 3253 ZG Ouddorp • T: 06 13 47 31 83 (09.00-18.00), op rijdagen (0187) 68 99 11 • E: info@rtm-ouddorp.nl • I: www.rtm-ouddorp.nl • ANBI

The Stoomtrein GoesBorsele heritage railway runs through the beautiful landscape of the province of Zeeland. The steam train brings you past picturesque little stations where you will find several attractions that make for great day trips.

✉

21. Zuid-Limburgse Stoomtrein Mij. ZLSM

S/D

Valkenburg – Schin op Geul – SIMPELVELD – Kerkrade Centrum (Miljoenenlijn) & SIMPELVELD – Bocholtz – Vetschau (D)

HRN-leden zonder bezoeklocatie

Acht van de 28 projecten in deze brochure kunt u niet bezoeken. Er wordt onopvallend, maar gestaag aan het restaureren en/of in rijdende staat houden van historisch materieel gewerkt. Ze hebben geen eigen spoor- of tramlijn, maar u kunt hun materieel soms tegenkomen op de lijnen van collega’s en op het openbare spoorwegnet. Bij de rijdende HRN-leden hebben de medewerkers de mogelijkheid, regelmatig de resultaten van hun werk in de vorm van prachtig gerestaureerde locomotieven, rijtuigen en wagons op hun eigen lijn aan het publiek te tonen. De mensen die deze acht restauratieprojecten draaiende houden, hebben die stimulans niet. Ze voetballen als het ware zonder publiek. Toch gaan ze er – soms al jarenlang – tegenaan om hun troetelkind(eren) in rijvaardige staat te brengen en te houden, niet van nieuw te onderscheiden. Ook al kunt u hun werkplaatsen niet bezoeken, u kunt wel over hun schouder meekijken. Ga eens naar de websites van deze projecten voor een indruk van wat in alle stilte wordt gedaan. Vanzelfsprekend kunnen ook zij – evenals de andere leden van HRN – uw steun goed gebruiken, hetzij financieel hetzij door middel van vrijwillige arbeid!

Spoorweg-Maatschappij ’Zuid Beveland’ SZB

1435 mm • 23 & 6 km • " • # • ! • $ • ! • % In 1995 kreeg de ZLSM de concessie om historisch materieel te laten rijden op het enige écht heuvelachtige baanvak in Nederland. Een baanvak dat vanwege de hoge aanlegkosten de geschiedenis is ingegaan als de Miljoenenlijn. De ZLSM verzorgt een vaste dienstregeling met stoom- en dieseltreinen op het traject Valkenburg - Simpelveld - Kerkrade en sinds 2000 ook tussen Simpelveld en Vetschau (D). Daarmee heeft de ZLSM de oudste internationale spoorverbinding van ons land weer in ere hersteld. Behalve een uitgebreid park aan rollend materieel beschikt de ZLSM ook over een schitterend gerestaureerd stationsgebouw in Simpelveld, om het in originele staat teruggebrachte sein- en wisselstelsel niet te vergeten. In de herfstvakantie organiseert de ZLSM een weekend met als thema: Een dagje uit met Thomas. Drie dagen vol familieplezier met een levensechte ‘Thomas de stoomtrein’ in de hoofdrol. Postbus 21071, 6369 ZH Simpelveld Stationstraat 20, Simpelveld • • T: (045) 544 00 18 • E: info@miljoenenlijn.nl • I: www.miljoenenlijn.nl • Volg ons ook via twitter en faceboek onder ‘Miljoenenlijn’. Groepen van meer dan 15 personen wordt gevraagd te reserveren

✉

In the south of Limburg, the southernmost province of the Netherlands, you will find the so-called Miljoenenlijn (Millions Line) – a reference to the huge costs involved in its construction at the start of the 20th century. Since 1995, the line has been operated by volunteers from the heritage railway Zuid-Limburgse Stoomtrein Maatschappij (South Limburg Steam Train Company). The restored steam trains also date back to the beginning of the 20th century. This is the only part of the Netherlands which is not flat, and there are interesting gradients on sloping hills which guarantee fantastic views. Start your journey at any station along the line – your day ticket covers a full day’s travel along the Miljoenenlijn. 28

De leden van de SZB werken gestaag aan de restauratie van de uit 1910 daterende stoomlocomotief 1B van de Jülicher Kreisbahn (Duitsland), een van de laatste normaalsporige twee-assige personentreinlocs gebouwd voor de lokaalspoorwegdienst in West-Europa. In Nederland deden soortgelijke locs vanaf 1884 tot de jaren ’30 dienst bij de Staatsspoorwegen. Hoewel de locomotief compleet is en er flinke vorderingen worden gemaakt, kost het herstel veel tijd en financiële middelen. Na de restauratie kan de locomotief worden ingezet bij een van de Nederlandse museumspoorlijnen.. Merellaan 11, 4461 RH Goes • I: www.szb-stoom.nl • Donaties welkom op bankrekening 80.06.37.631 t.n.v. SZB te Goes • ANBI

✉

Stichting De Locomotor SDL

De SDL is opgericht in 2002 met als doel het rijvaardig houden en laten zien van enkele NS-locomotoren. Dit zijn lichte, twee-assige diesellocomotieven voor de rangeerdienst en lichte goederentreinen voor de korte afstand. Vanwege het mekkerende geluid van hun luchtfluit werden de locomotoren ook wel ’sik’ genoemd. Als eerste machine werd door de stichting in 2000 de zogenaamde oersik ex-NS 122 (gebouwd in 1931) aangekocht. Deze werd in bruikleen gegeven aan de Stoomtrein Goes-Borsele en wordt daar geheel 29

gerestaureerd en teruggebracht in een zo origineel mogelijke staat. De andere sikken van de SDL zijn in bruikleen ondergebracht bij onder andere het Nederlands Openluchtmuseum te Arnhem en bij Het Havenmuseum te Rotterdam. Sik 210 is in restauratie genomen om in een zo oorspronkelijk mogelijke uitvoering terug gebracht te worden.

✉

Proosdij 18, 9936 EW Farmsum • E: info@locomotor.nl • I: www.locomotor.nl • Minimum-donatie € 20,00 welkom op bankrekening 49.71.632 t.n.v. SDL te Rotterdam • ANBI

Stichting 162

De Stichting 162 heeft tot doel om de voormalige NS-locomotief 162 in bedrijfsvaardige toestand te brengen en te onderhouden. De loc maakte deel uit van een serie diesellocomotieven die in 1941 in opdracht van het Britse leger werden gebouwd. Vlak na D-Day (6 juni 1944) werd een aantal locs uit deze serie op het strand in Normandië aan land gebracht. Na de oorlog bleken er in Nederland vijf locs te zijn achtergebleven. Deze werden overgebracht naar Friesland om het goederenverkeer op de lijnen van de Nederlandsche Tramweg-Maatschappij weer op gang te brengen. Na overname van de NTM door de NS werden de locs in de serie 161-165 vernummerd. In 1956 ging de gehele serie buiten dienst; de 162 ging via de kolenmijn ‘Willem-Sophia’ te Geleen naar een Belgische aannemer. In 1996 kon de STIBANS de loc kopen om hem weer in oude luister te herstellen. Toen in 2009 de STIBANS opging in het Spoorwegmuseum, ging de machine in eigendom over naar de nieuwe Stichting 162. Het voornemen is om deze bijzondere locomotief in 2013 weer rijdend te kunnen presenteren.

✉ Biggekerkestraat 37, 5043 ZG Tilburg • E: vragen@stichting162.nl

• I: www.stichting162.nl • Donaties welkom op bankrekening 50.77.728 t.a.v. Stichting 162 • ANBI 30

Stichting Klassieke Locomotieven KLOK

De Stichting KLOK stelt zich ten doel het rijvaardig maken en houden van klassieke Nederlandse elektrische locomotieven. Toen in 1986 de serie 1500 bij NS buiten dienst werd gesteld, heeft een aantal machinisten uit Rotterdam een werkgroep opgericht om loc 1501 (gebouwd in 1953) te bewaren. Hiermee had de werkgroep een formele status binnen NS gekregen. In 1998 werd een loc uit de serie 1200 aan de collectie toegevoegd. Er meldden zich nieuwe medewerkers aan die niet bij NS werkten en daarom werd de zusterorganisatie Stichting Klassieke Locomotieven opgericht, in de wandeling de Stichting KLOK genoemd. Op 1 januari 2012 beschikte de KLOK in totaal over zeven e-locs: een van de serie 1100 (vierassers met ronde zijramen), drie van de serie 1200 (zesassers met Amerikaanse neus), twee van de serie 1300 (zesassers met ronde zijramen) en de al eerder genoemde 1501 (zesasser van Engelse origine). De Stichting KLOK heeft dringend opstelruimte voor de locomotieven nodig! Caan van Necklaan 246, 2281 BS Rijswijk • I: www.klassieke-locs.nl • Donaties (minimaal € 30,00) op bankrekening 47.26.247 t.n.v. Stichting Klassieke Locomotieven te Rotterdam (o.v.v. nieuwe donateur). Jeugdlidreductie 50% + 1 cent = € 15,01

✉

Stichting Historisch Streekvervoer Achterhoek HSA

Jarenlang bepaalden de ‘Blauwe Engelen’ het beeld op de minder drukke en niet-geëlektrificeerde spoorlijnen in Nederland, waaronder die in de Achterhoek. Stichting HSA bezit een gemoderniseerde ‘Blauwe Engel’ uit 1954 (treinstel 186). Het treinstel rijdt op gezette tijden voor donateurs, maar is ook te huur. Tevens bezit de stichting het bedrijfsarchief van de vroegere Geldersche Tramwegen (GTW) en de Gelderse Streekvervoer Maatschappij (GSM), dat in het naburige GOLS-station is ondergebracht. Dit herbergt een zeer natuurgetrouwe modelbaan in schaal H0 van het spoorwegknooppunt Winterswijk anno 1928. Kloetenseweg 5, 7101 TV Winterswijk • T: (0543) 52 30 02 • mobiel T: 06 12 53 31 94 • E: hwsiebelink@hotmail.com • I: www.stichting-hsa.nl & www.gols-station.nl • Minimum-donatie € 15,00, welkom op bankrekening 92.82.37.591 t.n.v. HSA te Winterswijk.

✉

Stichting Historisch Dieselmaterieel SHD

De SHD heeft als doelstelling het gevoel van het ouderwets dieselen op nevenlijnen te laten herleven, het gevoel uit de jaren ’70 en ’80. Dat wil de SHD doen met een zogenaamde trek-duwformatie die bestaat uit twee zware NS-diesellocomotieven serie 2200 (gebouwd in 1955) en een aantal zogeheten Plan Erijtuigen. Er zijn ook twee Plan U-dieseltreinstellen, vanaf 1960 gebouwd door de Nederlandse industrie en bekend geworden onder de naam Rode Duivels. De stichting beschikt daarnaast over diverse unieke mobiele stukken uit de tweede helft van de vorige eeuw. De collectie met als standplaats de voormalige Wagenwerkplaats Amersfoort wordt door een groep enthousiaste medewerkers onderhouden en waar mogelijk teruggebracht in de uitvoering zoals het in de jaren ’70 en ’80 in dienst was bij de NS. Op dit moment zijn Plan U dieseltreinstel 121, loc 2205 en Plan E-rijtuig RD222 dienstvaardig. Deze zijn regelmatig op de Nederlandse sporen te zien.

✉ Mariaplaats 1, 3511 LH Utrecht • E: info@dieseltreinen.nl

• I: www.dieseltreinen.nl • Donaties welkom op girorekening 10.89.186 t.n.v. SHD te Utrecht • ANBI

Stichting Mat ’54 Hondekop-vier

Stichting DE3

Het Materieel ’54 - beter bekend als Hondekoppen - kwam vanaf 1956 in dienst en waren tot 1996 een vertrouwde verschijning bij NS. Treinstel 766 (bouwjaar 1960) werd door NS Reizigers geschonken aan de Stichting Mat’54 Hondekopvier. Het is daarmee het enige bewaard gebleven vierdelige treinstel uit deze serie. De 766 is per 1 januari 2009 buiten dienst gegaan. Op het moment is de stichting druk bezig met de hoognodige revisie. Ondanks dat de 766 niet rijvaardig is, zijn er voor donateurs speciale bijeenkomsten en treinritten met alternatief materieel over de meest bijzondere trajecten. Ook kunnen vrijwilligers zich aanmelden om te helpen het treinstel weer in oude glorie te herstellen.

Het doel van de Stichting DE3 is het bewaren van een treinstel type Plan U, ook bekend als de Rode Duivel. Hiermee wordt getracht een stuk Nederlands erfgoed op de rails te houden en voor gezelschappen bijzondere ritten te rijden. De stichting bezit treinstel 115. Het dieselelektrische driewagen-materieel (DE3), type Plan U, was bestemd voor vervoer van reizigers op niet-geëlektrificeerde baanvakken. Het is in de periode 1960-’63 gebouwd door de toenmalige Nederlandse fabrikant Werkspoor. De kopvorm met een neus en hoge cabine was een afgeleide van die van Materieel ’54. Er konden maximaal drie treinstellen door middel van automatische koppelingen aan elkaar worden gekoppeld. De treinstellen zijn voorzien van automatische trein beïnvloeding (ATB). Treinstel 115 kwam begin november 1960 op de baan en was daarmee de laatste van de proefserie U1. De Stichting DE3 beschikt ook nog over twee werkwagens.

Het Haf 8, 3823 TP Amersfoort • T: (06) 230 322 37 • F: www.facebook.com/Mat54 • Donaties welkom op bankrekening 18.77.11 t.n.v. Stichting Mat54 Hondekop-vier te Dordrecht • ANBI

Zuiderkruis 226, 3902 XG Veenendaal • E: info@stichtingde3.nl • T: 06 51 06 79 31 • I: www.stichtingde3.nl • Minimum-donatie € 25,00 welkom op bankrekening 53.60.467 t.n.v. Stichting DE3 te Veenendaal

✉ 32

✉

III