NOWOŚCI WYDAWCÓW ZAGRANICZNYCH ROCZNICE
150-lecie urodzin Jeana Sibeliusa
Andrzej Czajkowski (1935–1982), polski pianista i kompozytor pochodzenia żydowskiego, skończyłby w tym roku 80 lat. Był niewątpliwie jednym z najbardziej oryginalnych artystów XX wieku. 1 listopada 2015 roku Royal College of Music w Londynie organizuje koncert kameralny, upamiętniający tę postać. W wykonaniu studentów RCM będzie można usłyszeć rzadko wykonywane utwory Czajkowskiego, takie jak Sonata fortepianowa (1958), Trio Notturno op. 6 (1978), czy Ariel na głos, flet, klarnet, fagot i fortepian (celestę lub harfę) z 1969 roku. Koncert poprzedzi wykład na temat życia i twórczości Andrzeja Czajkowskiego, który wygłosi dr Anastasia Belina-Johnson, biografka kompozytora (A Musician Divided: André Tchaikowsky in his Own Words, Toccata Classics, 2013). Tego samego dnia odbędzie się także londyńska premiera długometrażowego filmu dokumentalnego poświęconego Andrzejowi Czajkowskiemu.
Fot. archiwum wydawnictwa Robert Lienau Musikverlag
Fot. użyta za zgodą wydawnictwa Josef Weinberger Ltd., Londyn
80. rocznica urodzin Andrzeja Czajkowskiego
Jednym z najważniejszych wydarzeń Roku Jubileuszowego 150-lecia urodzin Jeana Sibeliusa jest publikacja materiałów wykonawczych pierwotnej wersji jego Koncertu skrzypcowego z 1904 roku.
Żonie kompozytora bardzo podobała się oryginalna wersja utworu. Aino Sibelius wspominała po latach, pisząc do córek: „Lubię pierwszą wersję Koncertu skrzypcowego. Papa zmienił ją, kiedy recenzenci nie pozostawili na niej suchej nitki (…). Wiele fragmentów wirtuozowskich zostało pominiętych”. Na odbiór dzieła podczas jego premiery w roku 1904 miał wpływ fakt, iż solista, Viktor Nováček, nie do końca sprostał trudnościom technicznym utworu. Pierwszym skrzypkiem, który wykonał oryginalną wersję z opublikowanego materiału był Maxim Vengerov. Miało to miejsce podczas jego tegorocznego tournée koncertowego – w Petersburgu, Tokio i Oksfordzie, a także 12 czerwca w Gdańsku. Podczas gdańskiego koncertu soliście towarzyszyła Orkiestra Polskiej Filharmonii Bałtyckiej pod dyrekcją Vaga Papiana.
Fot. © Alla Frid
Wydawnictwo Sikorski włączyło do swojego katalogu utwory Grigorija Frida (1915– –2012). 22 września przypada setna rocznica urodzin kompozytora. Ten wciąż mało znany twórca urodził się w Petersburgu. Rozpoczął studia w Irkucku, a następnie ukończył Konserwatorium Moskiewskie w klasie kompozycji Heinricha Litynskiego i Wissariona Szebalina. W 1965 roku zorganizował w Moskwie Klub Muzyczny, dokładając starań, by muzyka mniej znanych kompozytorów rosyjskich oraz awangardowe utwory kompozytorów zachodnio europejskich były regularnie prezentowane i analizowane. Rozgłos i uznanie przyniosła mu genialna opera Dziennik Anny Frank na sopran i orkiestrę kameralną. Dzieło było w tym roku wielokrotnie wystawiane dla upamiętnienia 70. rocznicy śmierci Anny Frank w obozie koncentracyjnym w Bergen-
-Belsen. Utwory kameralne Frida usłyszeć będzie można we wrześniu, podczas Festiwalu Kameralnej Muzyki Rosyjskiej w Hamburgu.
dodatek do quarty nr 2(25) • Wrzesień 2015
Grigorij Frid wychodzi z cienia
Zgodnie z życzeniem kompozytora, wersja ta mogła być dotychczas prezentowana tylko podczas szczególnych wydarzeń. W odpowiedzi na wielkie zainteresowanie wykonawców tym utworem, a także by dopełnić wydanie dzieł wszystkich Jeana Sibeliusa, spadkobiercy oraz wydawnictwo Robert Lienau postanowili opublikować materiały wykonawcze.
1
PRAWYKONANIA I KONCERTY Całkowite zanurzenie: Henryk Mikołaj Górecki II Symfonię „Kopernikowską”. Wykonawcami będą: Kwartet Śląski, BBC Singers, Mahan Esfahani (klawesyn) oraz BBC Symphony Chorus i BBC Symphony Orchestra pod dyrekcją Antoniego Wita. Sylwetkę i twórczość polskiego kompozytora przedstawi podczas specjalnego wykładu prof. Adrian Thomas. Ponadto po południu wyświetlony zostanie film dokumentalny Please Find – Henryk Mikołaj Górecki (2012) w reżyserii Violetty Rotter-Kozery.
Fot. © Ronald Knapp
„Total Immersion”, organizowane przez BBC Symphony Orchestra, to rodzaj jednodniowego festiwalu, poświęconego wybranemu twórcy. 2 października w Londynie zanurzyć się będzie można całkowicie w muzyce Henryka Mikołaja Góreckiego. Zaplanowano trzy koncerty monograficzne. Londyńska publiczność usłyszy m.in. I i II Kwartet smyczkowy, Pieśni Maryjne, wybrane Pieśni kościelne (premiera brytyjska), Kyrie (premiera brytyjska), Koncert na klawesyn i orkiestrę oraz
Włoska premiera IV Symfonii podczas Expo Milano 2015
Koncert odbędzie się 13 września w Mediolanie w Auditorium di Milano Fondazione Cariplo.
Podczas tegorocznej edycji amerykańskiego Tanglewood Music Festival w Lenox w stanie Massachussetts (20–27 lipca) obok wielu fascynujących wykonań miała miejsce premiera Preludium amerykańskiego nr 1 (American Prelude No. 1) Detleva Glanerta. Utwór ten wchodzi w skład Trzech preludiów amerykańskich (Three American Preludes), skomponowanych na zamówienie różnych orkiestr i przeznaczonych na różną obsadę.
Fot. ©Gerry Hurkmans
Z okazji Dnia Polski na Expo Milano 2015 odbędzie się koncert Orkiestry Filharmonii Narodowej pod batutą maestro Jacka Kaspszyka. Wielkim wydarzeniem będzie wykonanie IV Symfonii „Tansman Epizody” – opus ultimum Henryka Mikołaja Góreckiego, która zabrzmi we Włoszech po raz pierwszy. W programie wieczoru znalazł się także I Koncert fortepianowy e-moll op. 11 Fryderyka Chopina, który włoska publiczność usłyszy w interpretacji polskiego pianisty Andrzeja Wiercińskiego, zwycięzcy Ogólnopolskiego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina oraz reprezentanta Polski na tegorocznym XVII Międzynarodowym Konkursie Pianistycznym im. Fryderyka Chopina w Warszawie.
Trzy preludia amerykańskie Detleva Glanerta
Preludium amerykańskie nr 3 (American Prelude No. 3) miało swoją premierę w maju tego roku, w wykonaniu San Antonio Symphony pod batutą Sebastiana Langa-Lessinga. Cały cykl preludiów zabrzmi po raz pierwszy w roku 2016.
2
Fot. Falk von Traubenberg / Badisches Staatstheater Karlsruhe
dodatek do quarty nr 2(25) • Wrzesień 2015
Fantasio Jacques’a Offenbacha powraca na scenę „Werwa, dowcip, ironia, motoryczna energia i polityczna siła…” – napisał dziennik „Stuttgarter Nachrichten”, podsumowując nową produkcję Fantasio w Karlsruhe. Dzieło powróciło na scenę za sprawą serii Offenbach Edition Keck (OEK). Usychający z miłości Fantasio wciela się w nadwornego błazna, by wybawić księżniczkę od niepożądanego zalotnika. Niejednoznaczność bohatera była dla kompozytora idealną okazją, by spróbować bardziej romantycznych odcieni opery, różnych od jego lekkiego stylu operetkowego. Dzięki wnikliwemu podejściu
Jean-Christophe’a Kecka opera Fantasio – brakujące ogniwo między Les Fées du Rhin i Opowieściami Hoffmanna – ujrzała światło dzienne. Niedawne nagranie Fantasio pod dyrekcją Marka Eldera z wirtuozowską kreacją Brendy Rae i Sarah Connolly dla wytwórni Opera Rara zostało wybrane przez krytyków jako jedno z najważniejszych wydarzeń 2014 roku i nagrodzone International Opera Awards.
Dramatis personae Bretta Deana na największych festiwalach
Koncert usłyszeć można było w sierpniu w wykonaniu Boston Symphony Orchestra pod dyrekcją Andrisa Nelsonsa na Tangle wood Festival (2 sierpnia), BBC Proms w Londynie (22 sierpnia) i na Festiwalu w Lucernie
Fot. © Mark Coulson
Koncert na trąbkę Dramatis personae (2013) Bretta Deana znalazł się w programach wielu tegorocznych festiwali, a publiczności prezentował go szwedzki wirtuoz Håkan Hardenberger. Od premiery, która miała miejsce podczas Grafenegg Festival w 2013 roku, utwór wykonano już 30-krotnie w dwunastu krajach. Planowane jest również jego nagranie płytowe.
Utwory Jamesa Dillona i Briana Ferneyhough na „Warszawskiej Jesieni”
(30 sierpnia). Kolejne wykonanie Dramatis personae miało miejsce w Kolonii (4 września).
SOFIJA GUBAJDULINA
GIJA KANCZELI
Po prawykonaniu koncertu Zwei Wege Sofii Gubajduliny w opracowaniu Johannesa X. Schachtnera na dwie wiolonczele i orkiestrę, które odbyło się w maju 2014 roku w Seulu, 11 września tego roku utwór będzie miał niemiecką premierę w Bonn. Podczas Festiwalu Beethovenowskiego wykona go Beethovenorchester Bonn, a w partiach solowych wystąpią Julius Berger oraz Hyun-Jung Berger.
Najnowszy utwór Gii Kanczelego, Nu. Mu. Zu, został skomponowany na zamówienie dwóch instytucji: Belgijskiej Orkiestry Narodowej oraz Seattle Symphony. Europejska premiera utworu odbędzie się 16 października. Nu. Mu. Zu wykona Belgijska Orkiestra Narodowa pod batutą Andrzeja Borejki. Premiera amerykańska, oczywiście w wykonaniu Seattle Symphony, została zaplanowana na 5 listopada. Z udziałem tej ostatniej orkiestry odbędzie się także nagranie płytowe utworu.
Na listopad zaplanowano koncerty monograficzne Sofii Gubajduliny w Teatro Massimo i na Uniwersytecie w Palermo, których gościem będzie kompozytorka. W programie koncertów znalazły się m.in. Sonnengesang na wiolonczelę, 2 perkusje i chór mieszany oraz Koncert fortepianowy „Introitus“, w którym solistką będzie włoska pianistka Alice Di Piazza.
Podwójna premiera wraz z nagraniem są ukoronowaniem jubileuszu 80. urodzin, które Gija Kanczeli obchodził w tym roku.
Podczas tegorocznej edycji Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Współczesnej „Warszawska Jesień”, który odbywa się w dniach 18–26 września, po raz pierwszy w Polsce usłyszymy utwór Jamesa Dillona pt. Tryptyk nowojorski (The New York Triptych) na flet, obój, klarnet(y), fortepian, perkusję, skrzypce, altówkę i wiolonczelę. Koncert odbędzie się 21 września, a utwór wykona Talea Ensemble pod dyrekcją Jamesa Bakera. Tryptyk powstał w latach 2011–12 na zamówienie Talea Ensemble z Nowego Jorku, przy wsparciu finansowym Fromm Music Foundation. Dillon chętnie wykorzystuje formę tryptyku: nowojorski jest trzecim z serii. Kompozytor wyraźnie rozgranicza tryptyk od zwykłej budowy trójdzielnej. „Być może chodzi o jego symbolikę, a może o symetrię” – dywaguje. 22 września zabrzmi La Chute d’Icare na klarnet i zespół kameralny Briana Ferney hough. Utwór, inspirowany słynnym obrazem Pejzaż z upadkiem Ikara Pietera Bruegela starszego, powstał na zamówienie Fundacji Gulbenkiana w Lizbonie, a prawykonany został na Festiwalu w Salzburgu w 1988 roku. La Chute d’Icare kompozytor nazywa „małą serenadą na zniknięcie”. Utwór jest próbą przełożenia na język muzyki sprzeczności pomiędzy tytułem obrazu, a całkowitym brakiem konsekwencji w sposobie jego prezentacji.
sprawą utworu Barlinnie Nine, będącego hołdem dla szkockiego piłkarza Duncana Fergusona. Räihälä skupia się głównie na muzyce instrumentalnej. Jego utwory są regularnie grywane w ponad 20 krajach na 5 kontynentach. Kompozytor często podkreśla wpływ sztuk wizualnych na swoją twórczość, co wynika z obrazowego sposobu doświadczania muzyki jako kolorów, kształtów, linii, cieni i płaszczyzn. Ostatnio
Fot. © Markku Pihlaja
Osmo Tapio Räihälä (ur. 1964) to fiński kompozytor, z którym na początku tego roku umowę wydawniczą podpisało wydawnictwo Sikorski. Räihälä był początkowo muzykiem rockowym i dopiero jako dwudziestolatek zainteresował się muzyką poważną. W Turku i w Helsinkach studiował muzykologię oraz kompozycję pod kierunkiem Harriego Vuoriego. Przełom w jego karierze kompozytorskiej nastąpił w roku 1999 za
jego Soliloque na 5 instrumentów solowych, sopran i elektronikę został nominowany do nagrody Prix Italia 2015 w kategorii dzieła muzycznego.
dodatek do quarty nr 2(25) • Wrzesień 2015
Osmo Tapio Räihälä rozpoczął współpracę z wydawnictwem Sikorski
3
PRAWYKONANIA I KONCERTY
NOWOŚCI WYDAWNICZE
Krzysztof Penderecki: Angielskie wydanie Koncert na trąbkę monografii i orkiestrę Andrzeja Panufnika 25 października w Domu Muzyki i Tańca w Zabrzu po raz pierwszy w Polsce usłyszymy Koncert na trąbkę i orkiestrę Krzysztofa Pendereckiego. Utwór zaprezentuje Gábor Boldoczki – węgierski wirtuoz trąbki, dla którego kompozytor napisał ten Koncert oraz Orkiestra Sinfonietta Cracovia (jeden z partnerów zamówienia) pod dyrekcją Jurka Dybała. Polska premiera jest częścią programu koncertu finałowego III Międzynarodowego Festiwalu im. Krzysztofa Pendereckiego Poziom 320 w Zabrzu. Utwór wykonany zostanie ponownie 26 października w Centrum Kongresowym ICE Kraków.
WOLFGANG RIHM
Instability (2015), 25’ na wielką orkiestrę
2222-4231-timp batt (2esec) pf-archi
4343-4331- batt (4esec) ar org-archi
23.06.2015 Karlsruhe Badische Staatskapelle, J. Brown (dir.), F. Dupree (pf) prawykonanie Universal Edition
01.08.2015 Londyn, BBC Proms BBC Philharmonic, J. Mena (dir.) Utwór zamówiony przez BBC Radio 3 prawykonanie Universal Edition
Prologue (Silver are the tears of the moon), 10’ 3333-4231- table guitar (baritone electric guitar) timp batt (3esec) pf-archi-frog guiros
dodatek do quarty nr 2(25) • Wrzesień 2015
LUKE BEDFORD
CON PIANO? CERTO!, 20’ na fortepian i orkiestrę
DAVID FENNESSY
4
Monografia Andrzeja Panufnika, autorstwa Beaty Bolesławskiej, ukazała się w maju tego roku w angielskim tłumaczeniu Richarda J. Reisnera, nakładem brytyjskiego wydawnictwa Ashgate. Wydana przez PWM w 2001 roku książka Bolesławskiej jest pierwszą źródłową monografią poświęconą życiu i twórczości Panufnika. Autorka przedstawiła sylwetkę kompozytora i jego znaczenie na tle politycznych i kulturalnych wydarzeń dwudziestowiecznej Europy. Fakty z życia Panufnika opisane zostały na podstawie licznych materiałów archiwalnych oraz relacji rodziny i przyjaciół kompozytora, a styl kompozytorski został poddany rzetelnej analizie.
26.06.2015 Dublin RTÉ National Symphony Orchestra, C. Lewis (dir.) Universal Edition Hirta Rounds, 12’ na 16 instrumentów smyczkowych 02.07.2015 Monachium Münchener Kammerorchester, D. Giglberger (dir.) prawykonanie Universal Edition
Masterworks Edition: Nowe materiały wykonawcze klasyki operowej Carmen, Otello, Nabucco, Don Carlos, Rigoletto, Falstaff, Madama Butterfly, Napój miłosny, Dama Pikowa, Borys Godunow… – najsłynniejsze opery wszech czasów są teraz dostępne w wydawnictwie Schott Music. Seria Masterworks Edition (Verlagsgruppe Hermann) obejmuje nowe, wysokiej jakości wydania poprawionych materiałów oper Verdiego i Donizettiego, przygotowanych w oparciu o oryginalne wydania Ricordiego. Co więcej, nakładem Schott Music, dzieła sceniczne Pucciniego, Bizeta, Czajkowskiego i Musorgskiego ukazują się w kompleksowych wydaniach („Comprehensive Editions”), zawierających wszystkie wersje oper, jakie kiedykolwiek były wykorzystywane do wykonań oraz pełne opracowania krytyczne.
HENRYK MIKOŁAJ GÓRECKI
Sanctus Adalbertus (1997), 60’ oratorium na sopran, baryton, chór mieszany i wielką orkiestrę 4.11.2015 Kraków, prawykonanie 11.11.2015 Katowice W. Chodowicz, A. Ruciński, NOSPR, Chór Polskiego Radia, Chór Filharmonii Krakowskiej, J. Kaspszyk (dir.) Boosey & Hawkes
ELENA KATS-CHERNIN
Three Dancers utwór taneczny dla 7 instrumentalistów choreografia: Didy Veldman 08.08.2015 Townsville/Queensland (Australian Festival of Chamber Music) prawykonanie Boosey & Hawkes Night and Now koncert na flet i orkiestrę 24.10.2015 Darwin S. Walker (fl), Darwin Symphony Orchestra, M. Wood (dir.) prawykonanie Boosey & Hawkes
IV Symfonia „Tansman Epizody” (2006–2010; 2014), 38’ 30.10.2015 Katowice NOSPR, A. Liebreich (dir.) 20.11.2015 Warszawa Orkiestra Filharmonii Narodowej, J. Kaspszyk (dir.) Boosey & Hawkes