3.10 Akkers
3.10.1 Inleiding De eerste sporen van landbouw in Drenthe stammen van rond 3.400 voor Chr. (Trechterbekercultuur). Akkers werden verkregen door het kappen en branden van stukken bos. In de IJzertijd (800-50 voor Chr.) werden de kleine gras- en bouwlandpercelen omgeven door walletjes. Uiteindelijk ontstonden zo grotere complexen van soms tientallen hectaren. Van deze ‘celtic fields’ of raatakkers zijn de honingraatachtige patronen nu nog te herkennen op luchtfoto’s. In de vroege Middeleeuwen ontstonden de essen, die meestal werden aangelegd op de hogere delen in het landschap, vooral op loopodzolgronden. Door eeuwenlange bemesting hebben de meeste essen een vrij dikke humushoudende laag gekregen. Vaak lag een deel van de es braak of werd een deel begraasd
Figuur 3.10.1. Veranderingen in de oppervlakte van de belangrijkste landbouwgewassen in Drenthe (bronnen: Provinciaal bestuur Drenthe 1874 en 1917; CBS 1980, 1985 en 2009).
door vee. De voornaamste gewassen waren zomer- en winterrogge; daarnaast werden haver en gerst verbouwd. Door de beperkte hoeveelheid mest was de oppervlakte aan bouwland in Drenthe gering. In 1650 bestond slechts 0,6 procent (1.700 hectare) van de oppervlakte van Drenthe uit akkers. In de achttiende eeuw ging men over op plaggenbemesting of bemesting met stadscompost, waardoor het bouwlandareaal kon worden uitgebreid. Eind negentiende eeuw verbeterde gebruik van kunstmest de opbrengst van de essen. Ook werd het hierdoor mogelijk gebieden met een zeer lage natuurlijke bodemvruchtbaarheid te ontginnen. Op grote schaal zijn toen heidevelden omgezet in bouw- of grasland. De huidige oppervlakte bouwland in Drenthe bedraagt ruim 98.000 hectare. Granen en hakvruchten (aardappels, bieten, maĂŻs) nemen daarvan ongeveer 80 procent voor hun rekening. Bouwlanden kan men verdelen in essen en overige oude akkercomplexen enerzijds en jonge akkers in hoogveen- en heideontginningen anderzijds. In afgelopen 130 jaar hebben grote veranderingen plaatsgevonden in de oppervlakte die door de verschillende gewassen
 ��