Pionier Frank Arendsen “Van traditioneel autobedrijf naar totaalaanbieder van mobiliteit”
Sociale innovatie levert betrokken werknemers op “Je hebt niet het gevoel dat je dingen van bovenaf krijgt opgelegd”
Pionieren in coronacrisis “Je moet de verbinding blijven organiseren”
Inhoud
7
Hocus, pocus, focus Richard Nieuwenhuis en Luc Baltus
3
Eddy van Hijum
4
Sociale innovatie: innoveren samen met medewerkers
Sociale innovatie werkt
Coronacrisis heeft één ding duidelijk blootgelegd
7
Hocus, pocus, focus
9
Pionierspassen
15
Terugblik Pioniers
Familiegevoel bij Van Lente in Deventer
14
Terugblik
16
Medewerkers van de Pioniers aan het woord
Aanpak, resultaten en succesfactoren
Niverplast, Van Lente en Volvo Harrie Arendsen
Niverplast en VDR Bouwgroep kwamen beter uit de crisis Ondernemers én Pioniers over het hoe en waarom
19
“We hebben een relatief jong team en we hebben wat voor elkaar over”
22
Vooruitblik Pioniers
Novel-T en Kennispoort bouwen voort aan innovatieve gedachtegoed Pioniers
Bedankt... Met heel veel plezier en genoegen hebben we met de Pioniers, Provincie Overijssel en vele partijen ervoor gezorgd dat het Overijsselse MKB inzet op sociale innovatie. Er blijft werk aan de winkel om de aandacht hiervoor niet te laten verslappen. Mooi dat Novel-T en Kennispoort Regio Zwolle dit met de Pioniers voortzetten. Dank namens projectteam Marieke van Helvoort – Segerink & Marie-Thérèse Rooijackers 2
Voorwoord
Sociale innovatie werkt In 2017 zijn we het Pioniersprogramma gestart om onze MKB-ondernemers een stimulans te geven naar een toekomstgerichte manier van werken. Wij constateerden destijds dat de economie steeds complexer wordt, veranderingen steeds sneller gaan en de economie van 2030 niet valt te voorspellen. Mkb’ers kunnen er wel voor zorgen dat ze goed en snel op die veranderingen anticiperen. Veerkracht, adaptatievermogen en proactiviteit zijn daarbij kernwoorden. Samen met andere partijen hebben onze pioniers ruim 2.000 MKB’ers bewust gemaakt van het belang van sociale innovatie. En toen kwam de COVID-19 crisis. Een ongewenste, maar ultieme proef. En wat blijkt? Sociaal innovatieve bedrijven zijn inderdaad opgewassen tegen crises, omdat zij in staat zijn te vernieuwen met een andere manier van werken. Door het betrekken van medewerkers werkt het echt. Sociale innovatie zorgt voor nieuwe verdienmodellen en aantrekkelijk banen.
Het programma is op verzoek van de Pioniers tussentijds verlengd. Nu is het tijd voor de overdracht aan de Pioniers. Zij dragen het sociaal innovatieve gedachtegoed verder uit. Dat doen zij samen met onze partners Novel-T en Kennispoort Regio Zwolle, die hierin het voortouw nemen. U blijft van hen horen èn zien! Eddy van Hijum Gedeputeerde Economie, Provincie Overijssel
“Sociale innovatie is dé succesfactor voor ondernemers” De Pioniers Krachtclub van ondernemend Overijssel | 3
Dynamisch managen
Flexibel organiseren
Slimmer werken
Flexibel organiseren
ondernemer
medewerker 4
ondernemer en medewerker
ondernemer en medewerker
Sociale innovatie: innoveren samen met medewerkers De coronacrisis heeft één ding duidelijk blootgelegd: als bedrijf moet je snel en duurzaam kunnen reageren op veranderingen. Op een sociale, innovatieve manier je bedrijf runnen helpt daarbij. Sociale innovatie is een samenspel tussen nieuwe managementvaardigheden (dynamisch managen), innovatieve organisatieprincipes (flexibel organiseren), hoogwaardige arbeidsvormen (slimmer werken) en co-creatie (nauwe samenwerking) tussen bedrijven en kennisinstellingen. Daarbij is het heel belangrijk dat medewerkers actief betrokken zijn, intrinsieke motivatie hebben en voelen dat ze invloed hebben.
Terugverdienen Als je als bedrijf technologische innovaties invoert, laat zich dat gemakkelijk vertalen naar opbrengsten: het is simpel uit te rekenen wanneer een robot of software zichzelf terugverdient. Zo gemakkelijk is de “winst” van sociale innovatie niet te berekenen. Toch levert het veel op. Uit onderzoek van professor Volberda (Universiteit van Amsterdam) blijkt dat innovatiesucces voor 75 procent te danken is aan sociale innovatie en voor slechts 25 procent aan technologische innovatie. Sociale innovatie zorgt voor een verbetering van de bedrijfsprestaties, maakt organisaties wendbaar en verhoogt het werkplezier. Geen slecht resultaat.
Hefbomen Sociale innovatie heeft invloed op de manier van werken: vernieuwingen in de organisatie en processen, het type leiderschap en de invloed van medewerkers hierop. Volberda ziet dynamisch managen, flexibel organiseren, slimmer werken en cocreatie als hefbomen om sociale innovatie op gang te krijgen. Al deze factoren zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden; het één kan niet zonder het ander.
Dynamisch managen Dynamisch managen betekent nieuw informeel leiderschap waarbij managers persoonlijke ontwikkeling en talentontwikkeling van medewerkers aanmoedigen. Ze respecteren de autonomie van werknemers; medewerkers zijn zelf verantwoordelijk voor de prestaties die zijzelf kunnen controleren. Het management is rolmodel en is bereid om verantwoordelijkheid te nemen. De managers durven risico’s te nemen en nieuwe benaderingen toe te passen voor bestaande problemen. In plaats van te controleren, vertrouwen ze hun medewerkers.
Flexibel organiseren Een bedrijf flexibel organiseren betekent vooral dat er snel intern veranderingen doorgevoerd kunnen worden. Als een bedrijf relatief gemakkelijk organisatieonderdelen kan toevoegen of af laten vloeien, levert dit concurrentievoordeel op. Dit vraagt om wijzigingen in de structuur van de organisatie (minder top-down). Verantwoordelijkheden liggen lager in de organisatie, zodat meer zelforganisatie ontstaat. Het geeft medewerkers de vrijheid om zelf te bepalen hoe de werkzaamheden worden uitgevoerd. Zij hebben impact op wat er gebeurd in hun team, afdeling en in het bedrijf als geheel. Quote: “We doen niet aan het klokken van werktijden. Verder ligt de beslissingsbevoegdheid bij iedereen. Ook doen we niet aan fiattering. Soms is er twijfel, dan weten ze mij of mijn vader te vinden. Zo is de portemonnee van Niverplast in ieders handen. We delen ook alle omzetcijfers, wat er aan werkvoorraad is en wat de kosten zijn. Zo weten we met z’n allen waar we staan en is er draagvlak voor de stappen die nodig zijn.” - Richard Nieuwenhuis (Niverplast)
De Pioniers Krachtclub van ondernemend Overijssel | 5
Slimmer werken
Manier van werken
Slimmer werken betekent vertrouwen van medewerkers en benutten van hun kennis en kwaliteiten. Bedrijven bieden uitdagende functies, goede arbeidsverhoudingen, prettige werkomstandigheden en ontwikkelingsmogelijkheden. Medewerkers zien zelf waar het beter kan. Bijscholen en verbreden van kennis is cruciaal, met een stimulerende leeromgeving waar het maken van fouten mogelijk is.
Tot slot gaat het bij sociale innovatie niet om sociaal of inclusief ondernemen. Het is ook geen duurzame inzetbaarheid, talentmanagement of nieuw leiderschap. Het kan er allemaal wel een onderdeel van zijn. Sociale innovatie is toch vooral innoveren - vernieuwen, verbeteren - van het bedrijf door de manier van werken. Door het betrekken van medewerkers werkt het echt. Het zorgt voor nieuwe verdienmodellen en aantrekkelijke banen. Niet onbelangrijk in deze krappe arbeidsmarkt. Op die manier levert sociale innovatie een win-win situatie op voor alle partijen.
“Binnen onze organisatie mogen mensen buiten kaders denken en fouten maken” Elbert-Jan Hesse (Novon Schoonmaak)
Co-creëren Samen creëren met klanten, leveranciers en kennisinstellingen. Dat levert naast nieuwe kennis ook compensatie van eigen zwakkere punten op. En hoge ontwikkelingskosten kunnen worden gedeeld. Maar zonder dynamisch management, flexibel organiseren en slimmer werken blijkt nieuwe kennis van buiten slecht toepasbaar en niet rendabel te zijn.
6
Sociaal innovatieve bedrijven • Hoger innovatievermogen + 31% • Hogere productiviteit +21% • Nieuwe klanten aantrekken + 17% • Meer tevreden medewerkers +12% • Hogere omzet +16% • Hogere winstgroei +13% Rendement R&D met factor 4 vergroot in combinatie met sociale innovatie Bron: Onderzoeksrapport Erasmus Concurrentie en Innovatie Monitor, 2009-2010
Hocus, pocus, focus Niverplast en VDR Bouwgroep kwamen beter uit de crisis De coronacrisis had ook voor Niverplast en VDR Bouwgroep fikse gevolgen. Maar na een tijdelijke inzinking draaien ze weer als een tierelier. Mede door de flexibiliteit van hun werknemers. Richard Nieuwenhuis en Luc Baltus noemen zichzelf geen directeur, maar rentmeester. Het tekent de manier waarop zij hun bedrijven leiden: mét hun mensen en niet over de hoofden van werknemers heen. Die aanpak zorgde er voor dat ze flexibeler waren in de crisis.
Thuiswerken Niverplast is een producent in verpakkingslijnen gevestigd in Nijverdal en VDR Bouwgroep is specialist in industriële bedrijfshuisvesting en is gevestigd in Deventer. Bij beide bedrijven was het advies om thuis te werken helemaal niet zo’n hobbel. “Daar waren we al vrij in. Als je thuis economischer kunt werken, prima. We hebben hooguit wat extra laptops en stoelen beschikbaar gesteld,” zegt Luc. Richard maakte voor collega’s met jonge kinderen werkruimte vrij in de werkplaats. “We willen hier graag dat mensen autonoom denken. Dus als ze overdag thuisonderwijs moesten geven en ’s avonds of in het weekend hun werk wilden doen, ook prima.”
Teveel personeel Omdat grote bedrijven hun bouwplannen uitstelden, had Luc wel tijdelijk teveel personeel. “We hebben eerst ons eigen terrein aangepakt en daarna in overleg twintig extra vrije dagen gegeven in ruil
voor een lagere winstdeling. Daar was niemand op tegen.” Er vielen bij Niverplast twee maanden omzet weg, omdat de toeleveranciers van de horeca geen nieuwe verpakkingslijnen bestelden. Maar door de enorme opmars van e-commerce kwamen nieuwe kansen voorbij. Richard: “Al die artikelen moeten natuurlijk ook verpakt worden. Een supermarkt heeft voor het thuisbezorgen bij ons veel machines besteld.
Kennis en creativiteit Elke crisis biedt ook weer een enorme kans. Maar je kunt zo’n uitdaging niet alleen aan. Ik kan met mijn hoofd wel oplossingen bedenken, maar er zijn nog 230 hoofden hier. Maak gebruik van alle kennis en creativiteit in je bedrijf.” Ook VDR Bouwgroep kreeg nieuwe kansen door de crisis: door e-commerce ontstond een grote vraag naar warehouses.
Focus Luc, in de bouwsector wel gewend aan ups en downs, weet hoe bedrijven zich kunnen onderscheiden. “Ik zeg altijd: Hocus, pocus, focus. Kies een segment en wordt daar de beste in. Kies voor vaste partners en toeleveranciers en zorg dat je goed en betrouwbaar voor hen bent. Dan kom je samen ook moeilijke tijden door.” De Pioniers Krachtclub van ondernemend Overijssel | 7
Op zoek naar nieuwe smeerolie Thuis werken, een veilige afstand bewaren, minder op pad naar klanten en nog meer aandacht voor de medewerkers. Corona veranderde de manier van werken bij deze Pioniers. Waarschijnlijk voor altijd. Maar toen bijna iedereen thuis bleef en de paniek toesloeg in ons land, merkte directeur Gerrit Vixseboxse wel dat een andere manier van leidinggeven gewenst was. “Normaal stuur je op weken of maanden, nu per dag. Met de klanten konden we gelukkig makkelijk schakelen, zakelijk contact houden via bellen, Teams en Zoom kan ook. Per klant is de verhouding fysiek contact versus digitaal contact omgedraaid van 80-20 naar 20-80 en dat blijft denk ik deels ook zo.”
Persoonlijker
Na de eerste corona-persconferentie van Mark Rutte slaat bij directeur Cor de Best van Van Lente Systeemintegratie even de paniek toe. Maar liefst dertig monteurs worden de eerste dag direct door klanten teruggestuurd: onder andere de voedingsindustrie en verzorgingshuizen willen voor de veiligheid geen mensen over de vloer. “We hebben toen meteen een crisisteam opgezet en ik gaf elke dag een digitale Cor(ona)’s-update. Je moet op zo’n moment dicht op je medewerkers blijven, zo bewaar je rust en overzicht.”
Samen verantwoordelijk De oplossing werd voor een deel gevonden in het verplicht opnemen van vakantiedagen. “We gaan hier goed met elkaar om en voelen ons ook samen verantwoordelijk. Medewerkers voelden dat het nodig was. Maar we hebben ook meteen gezegd: aan het eind van de crisis kijken we of het voor iedereen wel eerlijk heeft uitgepakt.” Want daar waar kantoorpersoneel makkelijk thuis kon doorwerken, was dat voor de monteurs die bij klanten aan de slag moesten, natuurlijk onmogelijk. “Wie thuis kon werken, kreeg een pc of laptop mee naar huis. We hebben het aantal inbelverbindingen verdrievoudigd. Bij de monteurs gaf dat best even scheve gezichten, daar moet je over in gesprek gaan. Want als je kleine kinderen thuis hebt, is dat thuiswerken ook heel lastig. Zo ontstond er geen tweedeling.”
Digitaal werken Bij Skopos Rendementbouwers in Hengelo (onafhankelijk adviesbureau voor ERP en andere business-software voor bedrijven) was digitaal werken op afstand al gemeengoed.
8
Het contact tussen de twee eigenaars van Skopos en de 17 medewerkers werd persoonlijker. “Je moet loslaten dat je werkgever bent en goed kijken hoe het met je mensen gaat. De ene collega is somberder of angstiger dan de andere, daar moet aandacht voor zijn. Sommige mensen namen ineens helemaal geen lunchpauze meer, of dagen vrij. Die moet je terugfluiten anders zijn ze straks opgebrand.”
Duidelijke communicatie Cor en Gerrit merkten dat door het werken op afstand duidelijke communicatie nog belangrijker is dan normaal. “In die rare eerste weken merkten we dat mensen het fijn vonden dat ze in elk geval op het werk wisten waar ze aan toe waren. Ik merkte dat ik wel directiever was dan in normale periodes, eindeloze discussies geven alleen maar meer onduidelijkheid,” weet Cor.
Samen wandelen Omdat elkaar even aankijken en echt spreken toch wel erg werd gemist, gingen medewerkers van Skopos wel eens 1 op 1 bij elkaar op bezoek of samen wandelen. Dat digitale werken is heel efficiënt en bespaarde ons ook geld, maar als je niet oppast loopt de smeerolie uit je organisatie. We hebben van alles gedaan om elkaar vast te houden, bijvoorbeeld een competitie opgezet via de Ommetje-app. Ook hebben we een luxe etentje thuis laten bezorgen door een cateraar. Je moet die verbinding blijven organiseren,” tipt Gerrit.
Veel voordelen Nu de ergste coronaperikelen achter de rug lijken, zien beide dat digitalisering bij klanten en in hun eigen bedrijven ook veel voordelen heeft gebracht. Cor: “Ik reed voorheen rustig naar Tiel om een uur te vergaderen. Nu gaat dat via Teams en hou ik uren reistijd over. Een crisis laat je ook nadenken over wat je nou aan het doen bent.”
Pionierspassen Cor de Best
Van Lente Systeemintegratie BV Van Lente in Deventer ontwerpt, installeert en beheert efficiënte besturingssystemen voor productieprocessen. Ook leveren ze oplossingen in meet- en regeltechniek in de utiliteitsbouw. Er wordt gewerkt vanuit vestigingen in Deventer, Spankeren en Reeuwijk. “Ons bedrijfsmodel kenmerkt zich door zelfsturende klantenteams. “Daarboven” hebben we nadrukkelijk geen MT. Ons motto is “Samen Denken, Samen Doen.” We maken fouten, die mogen er zijn, want daar leren we van. Onze medewerkers zijn een prachtige mix van ervaren krachten en jong talent. Collega’s die in de dagelijkse praktijk met elkaar werken, ervaren dat er niet één weg is maar een heel scala aan wegen, die moeten passen bij een specifieke situatie. Als relatief kleine speler hebben we grote gerenommeerde klanten die ons ook als het ware dwingen om op een hoog professioneel niveau ons werk te doen. Door deze manier van leren en (sociaal) innoveren blijven we een leuke, waardevolle en toonaangevende speler.”
Frank Arendsen
Volvo Harrie Arendsen | Almelo - Hengelo Volvo dealer Harrie Arendsen zit in Gelderland en Overijssel; met vestigingen in Almelo, Doetinchem, Hengelo, Ruurlo en Zevenaar. De aandacht voor mens, kwaliteit en milieu staat hier al vijftig jaar hoog in het vaandel en leidde al vijf keer tot benoeming van één van de beste Volvo-dealers van Nederland. “Sociale innovatie is een proces, dat door de jaren heen op een natuurlijke wijze is ontstaan en doorontwikkeld. Bij ons houdt sociale innovatie in dat onze blije, vitale en professionele medewerkers op nummer 1 staan. Gelijkwaardigheid, vertrouwen en verschillen zijn bij ons een groot goed. Vanuit vertrouwen creëren wij een veilige en transparante werkomgeving waarin we samen nadenken, beslissen en ondernemen. De afgelopen bizarre periode hebben we benut om onze gezamenlijke droom meer dan ooit te omarmen en om te zetten in nieuwe kansen. Dat heeft ons mooie en kansrijke nieuwe markten en producten gebracht, dat krijg je alleen maar samen voor elkaar.”
“Alleen ga je sneller, samen kom je verder” De Pioniers Krachtclub van ondernemend Overijssel | 9
Pionierspassen Harm Vredenburg
Vredenburg Installatietechniek | Steenwijk Vredenburg Installatietechniek in Steenwijk verzorgt sinds 1922 installaties van duurzame energie, cv, gas, water, sanitair, alarm- en datasystemen. “Sociale innovatie betekent voor mij werken vanuit de creatiedriehoek. Goed luisteren, voelen en je medewerkers mee laten denken en doen. Zorgen dat je daar ondersteunend in bent en je open en kwetsbaar durven opstellen. Iedereen zijn verantwoording laten nemen. Wij werken met een duidelijke structuur, een jaaragenda en heldere lijnen. We vieren “champi-momenten” en lachen met elkaar. Zo blijven we betrokken bij elkaar. Als je aan al deze randvoorwaarden voldoet en goed bent voor je medewerkers dan volgt de winstgevendheid vanzelf. Familiebedrijven zijn vaak goed in de lange termijn. Daardoor hebben wij een gezond bedrijf met gemotiveerde gezonde medewerkers met hart voor de zaak en hun klanten (hun slaat terug op medewerkers). We moeten het tenslotte samen doen.”
Luc Baltus
VDR Bouwgroep | Deventer VDR bouw in Deventer bouwt al meer dan 100 jaar nieuw én revitaliseert industriële bedrijfshuisvesting voor ambitieuze opdrachtgevers. “Sociale innovatie betekent het beste uit mensen halen, gezamenlijk nieuwe kansen creëren en structurele vernieuwingen in werkprocessen en arbeidsrelaties realiseren. “Het zit in onze genen.” De oud-eigenaar heeft bij zijn afscheid in 1983 de aandelen ondergebracht in een stichting. Het bestuur wordt gevormd door zes gekozen personeelsleden, een onafhankelijk voorzitter, de voorzitter van de Raad van Commissarissen en de algemeen directeur. De belangrijkste doelstelling van de stichting is continuïteit van de onderneming. Dit laatste vind ik wel een relevante toevoeging, dat maakt het echt anders Door onze structuur is er een unieke verbinding tussen arbeid en kapitaal en profiteert iedereen die in dienst is mee dankzij een winstdeling. VDR behoort tot een van de meest solvabele bedrijven van Nederland. Dat sociale innovatie werkt blijkt uit tevreden klanten, enthousiaste medewerkers, zeer weinig verloop en mooie financiële resultaten.”
“Het zit in onze genen en we ontwikkelen het iedere dag verder”
10
“Als de menselijke norm regeert, heb je altijd een bedrijf dat rendeert”
Richard Nieuwenhuis Niverplast | Nijverdal
Niverplast in Nijverdal is een wereldwijde speler in de verpakkingsindustrie. Zij leveren complete verpakkingslijnen aan ‘voornamelijk’ de voedselindustrie. Hun motto: “Met gelukkige medewerkers creëer je gelukkige klanten.” “Sociale innovatie zit in ons DNA. Wij geloven en zien dat gelukkige mensen het beste presteren en dus werken wij aan een werkomgeving die gelukkig maakt. In plaats van “sociale innovatie” zeggen wij liever “de mens centraal.” Onze mooie technisch hoogwaardige producten zijn zonder mensen waardeloos. Onze klanten kopen “wat” we doen, maar komen terug om “hoe” we het doen; enthousiast, meedenken en -doen tot die klant echt heeft wat hij wil. We gaan echt voor die klant en voor elkaar. Het feit dat we zo snel na corona alweer up-and-running zijn, is te danken aan onze organisatie die adaptief, pro-actief en wendbaar is. Oftewel: sociaal innovatief.”
“Verder gaan start dichtbij”
Jan Steggink Steggink Infra | Reutum
Steggink Infra in Reutum omvat “code oranje” dat onder het motto “nig proat’n mer stroat’n,” laat zien dat dit ambacht steeds belangrijker wordt. Daarnaast is het Rusttheater opgezet, dat rust en reflectie biedt aan professionals en organisaties op verschillende manieren. “Met veel plezier spreek ik andere MKB-ondernemers toe en coach ik ze in transformatief ondernemen met sociale innovatie in de hoofdrol. Mijn eigen ervaringen die ik hierin de afgelopen jaren heb opgedaan, deel ik graag. Onze eigen transitie heeft ons enerzijds terug gebracht naar onze oorsprong met Steggink Infra. Anderzijds duiken we met ons Rusttheater in een compleet nieuw avontuur waar professionals en organisaties rust en reflectie kunnen tanken. De Pioniers zijn een mooi klankbord dat ons helpt om te blijven geloven en doorpakken als het gaat om de koers van sociale innovatie. Want dat sociale innovatie de sleutel is naar een gezond en toekomstbestendig bedrijf is kraakhelder.” De Pioniers Krachtclub van ondernemend Overijssel | 11
Pionierspassen Wim Swier
Food Connect en Kookjijofik BV | Almelo Food connect biedt vanuit Almelo maaltijdconcepten waarbij klanten zelf de maaltijd kunnen samenstellen uit een ruim aanbod van éénpersoons en meerpersoons gerechten, vriesverse maaltijden en boodschappen, die landelijk bezorgd worden. “Wij geloven dat er veel in mensen zit. Alleen in de maatschappij halen we er niet uit wat erin zit. Mensen worden de hele dag geremd; je mag dit niet en je moet dat, maar we hebben niet met kleine kinderen te maken. Iedereen die bij Food Connect werkt is verantwoordelijk en bevoegd voor iets. Zo mogen en durven mensen zelf beslissingen te nemen en dat werpt zijn vruchten af als het gaat om ondernemerschap en betrokkenheid. Innovatie wordt gestimuleerd en zo blijven we concurrerend op de markt. Ook wordt bij ons geen 8 tot 5 mentaliteit gecreëerd.” In juli 2021 nam voedselproducent Kramer Group de aandelen over van oprichter en pionier Wim Swier en regionale investeringsmaatschappij Wadinko.
Elbert-Jan Hesse Novon Schoonmaak | Zwolle
Novon is een schoonmaakbedrijf dat vanuit Zwolle, Enter, Groningen en Leeuwarden in diverse sectoren professioneel schoonmaakt met een groot sociaal maatschappelijk hart. “Als één van de eerste Pioniers vond ik het destijds wel bijzonder dat onze manier van werken blijkbaar bijzonder is. De afgelopen jaren heb ik gezien en gemerkt dat er inderdaad nog bedrijven zijn die hun mensen, management, organisatiestructuur en samenwerking veel beter kunnen benutten. Het vergt continue aandacht om je medewerkers maximaal te faciliteren. Dus niet bedenken wat moet, maar wat nodig is om iedereen te laten excelleren in zijn of haar werk. Sociale innovatie is echt een vliegwiel naar het vitaal houden van je bedrijf.”
“Tevreden medewerkers geven tevreden klanten”
12
Gerrit Vixseboxse Skopos Rendementbouwers | Hengelo
Skopos is een onafhankelijke specialist op het gebied van selectie en implementatie van ERP en andere business software voor bedrijven tussen 50 en 1.000 medewerkers. De focus ligt op de maakindustrie, groothandel en e-commerce bedrijven.
Thijs Lenferink
Machinefabriek Westerhof BV | Denekamp
“De principes van sociale innovatie leveren voor ons meer werkplezier, meer persoonlijke ontwikkeling en meer energie op. Bij ons is dat eigenlijk zo normaal, dat we er niet bij stilstaan dat het bijzonder is. Enerzijds geven wij vrijheid waar het kan, maar controleren we, in samenspraak ook waar het moet. Eén van onze projectmanagers formuleert het zo: “De vrijheid binnen Skopos is mooi, en geeft ons ook de verantwoordelijkheid om daar goed mee om te gaan.” Wat mij betreft zorgt sociale innovatie voor persoonlijke effectiviteit en betere teams. Betere teams zorgen voor betere resultaten en voor meer werkvreugde. Zowel bij ons als bij onze opdrachtgevers. Dus sociale innovatie staat bij Skopos aan het begin van een positieve spiraal van meetbare en niet meetbare verbeteringen.”
“Samen steeds beter”
Machinefabriek Westerhof in Denekamp biedt specialmachines op maat en klantgerichte oplossingen voor diverse branches. “De ruggengraat van ons bedrijf werd zichtbaar toen onze oprichter Marcel Westerhof in 2015 overleed. Het jaar erop draaiden we ons beste jaar ooit, het resultaat van “samen de schouders eronder.” Die mentaliteit was de basis waarop we ons bedrijf sociaal innovatief zijn gaan aansturen. Vooral omdat de nieuwe generatie erom vraagt. Naast werk en geld verdienen willen zij dat het vooral ook gezond en leuk is. De jonge generaties willen hun ambities waarmaken en meedenken hoe wij ons bedrijf toekomstbestendig kunnen maken. Zij kiezen niet alleen voor een functie maar vooral voor een werkomgeving die goed voelt, waar je kunt groeien en waar je je ei kwijt kunt. Dat vraagt om dynamisch management, ruimte om slimmer te werken en een organisatiestructuur die flexibel is. Bij de Pioniers heb ik gelijkgestemden gevonden. Het is uiterst waardevol om ander MKB-bedrijven te inspireren.”
De Pioniers Krachtclub van ondernemend Overijssel | 13
Terugblik Pioniers 2017 - 2021
Harm Vredenburg: “Op een gegeven moment begon ik onze sociale innovatieve bedrijfsvoering schoorvoetend te noemen als pr en dat werkte!” Luc Baltus: “Er bleken meer bedrijven oprecht en goed bezig te zijn met sociale innovatie, dat werkte als een vliegwiel in de uitstraling naar andere MKB-bedrijven.”
Jan Steggink: “Ik heb mogen coachen en spreken over transformatief ondernemen met sociale innovatie in de hoofdrol.” 14
Aanpak Sinds de start van het Overijsselse Pioniersprogramma is het ambassadeursnetwerk opgebouwd. Een netwerk van en voor ondernemers actief in sociale innovatie. Het zijn ambassadeurs die als ondernemers ervaring hebben met sociale innovatie en dit willen uitdragen. Samen werken zij aan bewustwording en activeren zij andere ondernemers om ook stappen te zetten op dit gebied. In totaal zijn de afgelopen jaren veertien Pioniers benoemd door gedeputeerde Eddy van Hijum van de Provincie Overijssel. Vanuit dit ambassadeurschap gaan Pioniers met collega-ondernemers in gesprek waarbij de provincie hen ondersteunt. Zij benutten de diverse netwerken (fans genoemd) om hun visie en boodschap te laten horen. De aanpak berust dan ook op twee sporen: 1. P ioniers: innovatieve ondernemers die zich als ambassadeurs inzetten voor sociale innovatie 2. F ans: ondernemersorganisaties, faciliterende organisaties, marktpartijen en onderwijs Dit is het doel: •H et verleiden van MKB-ondernemers met MKBondernemers; •H et benutten van bestaande netwerken, gremia en bijeenkomsten; •H et kennishart waar beschikbare sociale innovatie tools voor iedereen toegankelijk worden.
Resultaten Iedere Pionier zet zich in om sociale innovatie voor het voetlicht te brengen tijdens een bijeenkomst of via de (social) media. Pioniers spraken bijvoorbeeld op een bijeenkomst of gaven een workshop. Op die manier zetten zij in op de bewustwording en activering van het Overijsselse MKB. Provincie Overijssel stelde van oktober 2017 tot december 2019 de subsidieregeling “Leren van Elkaar kringen” op waarmee bedrijven gezamenlijk en onder professionele begeleiding aan de slag konden met de uitwisseling van kennis en ervaringen over sociale innovatie. Pioniers hebben sinds 2017 ruim 2.000 ondernemers bewust gemaakt van de noodzaak en potenties van sociale innovatie (doel was 450) en meer dan 450 bedrijven zijn geactiveerd (doel was 100). Deze inzet gaf erkenning in ondernemend Overijssel en leverde inspiratie en exposure. Via Social Media (LinkedIn en Twitter) hebben honderden volgers gezorgd voor een veelvoud aan reacties en het delen van diverse berichten rondom activiteiten, inzichten en wetenswaardigheden. Het Pioniersprogramma is in 2019 door Platform31 opgenomen in de vijftig meest
succesvolle praktijkvoorbeelden van regionale initiatieven die het MKB ondersteunen in ontwikkeling en groei van het ondernemerschap. Het Pioniersprogramma was één van de twintig meest succesvolle programma’s. In 2019 is een tweede Pioniersprogramma opgezet. Op initiatief van de werkgroep “BOOST sociale innovatie” en Provincie Gelderland. Eind 2019 is het Pioniersprogramma, op verzoek van de Pioniers, twee jaar verlengd. Het uitdragen van sociale innovatie naar andere MKB-bedrijven via meetings en workshops werd ronduit onmogelijk als gevolg van corona. De Pioniers zochten eerst wekelijks, later maandelijks, online steun en inspiratie bij elkaar om zo van elkaar te leren wat wel en wat niet werkt. Na een paar maanden werden onderwerpen voorbereid door een tweetal Pioniers en besproken in een online “Pioniers on tour”. De gezamenlijk verkregen inzichten werden vervolgens gedeeld via LinkedIn. Uit de vele reacties op LinkedIn bleek dat zo toch ondernemers zijn bereikt. Ook is de Pioniersclub in de verlengingsperiode verreikt met twee nieuwe Pioniers. In het najaar hebben Pioniers, en ondernemers uit hun netwerk, genoten van een workshop van de ondernemer en sociale innovatie deskundige Allard Droste over succesvolle veranderingen waarbij medewerkers centraal staan. Ook is aan de Pioniers dit nieuwe magazine overhandigd waarmee zij sociale innovatie kunnen blijven uitdragen aan collega ondernemers.
Succesfactoren Wat maakt dit project succesvol? Allereerst de ondernemers (Pioniers) die eensgezind en vol enthousiasme andere ondernemers inspireerden. Ook bleek het gebruik maken van de eigen netwerken en organisatiekracht (fans) effectief. Tot slot is al het bestaande materiaal aan tools en instrumenten uiterst bruikbaar gebleken. Het heeft ondernemers op weg geholpen met het doorvoeren van sociale innovatie in hun organisatie. Die hechte en actieve Pioniersclub is dé onbetwiste succesfactor van dit programma. Hierin zijn meer dan twintig “Pioniers on tour” van grote waarde geweest. Pioniers namen een kijkje in de keuken bij elkaar, sparden over een relevant onderwerp en wisselden uit hoe ze met andere MKB-ondernemers aan bewustwording en activering konden werken. Dit gebeurde tijdens de coronacrisis noodgedwongen online. Maar vanaf juni dit jaar eindelijk weer “live”.
Fotobijschrift (foto’s links): Eindelijk... weer een “Pioniers on tour” op locatie van één van onze ondernemers, en wat voor één. Pionier Jan Steggink heeft met zijn team de afgelopen maanden een volledig nieuw concept neergezet; het Rusttheater is bijna klaar. De perfecte locatie voor ons onderwerp “Soft skills”, dat hebben we aan den lijve ondervonden. We hebben bijgepraat, elkaar weer ouderwets geïnspireerd, een prachtig boek gekregen van Harm Vredenburg en bedacht hoe we MKB-Overijssel nog meer op het spoor van sociale innovatie krijgen. Foto links onder: benoeming Pioniers juni 2017.
De Pioniers Krachtclub van ondernemend Overijssel | 15
“We hebben een relatief jong team en we hebben wat voor elkaar over”
16
Medewerkers Pionier Niverplast
Vertrouwen geeft betrokkenheid bij Niverplast
“Durf het aan om de teugels te laten vieren” Medewerkers van Niverplast in Nijverdal krijgen alle vertrouwen dat ze zichzelf kunnen managen. Aniek Breukers (passionate people) en Jasper Kreijkes (sales) voelen zich daar top bij. Als je graag marsorders krijgt van leidinggevenden en niet graag zelfstandig werkt, ben je bij Niverplast aan het verkeerde adres. Deze platte organisatie laat collega’s zelf nadenken over de beste oplossingen. “Ik vind dat fijn. Iedereen is goed benaderbaar en je kunt jezelf zijn. Doordat je vertrouwen krijgt, heb je meer hart voor de zaak,” vindt Aniek.
Eigen kaders Jasper werkt al 20 jaar bij Niverplast en groeide mee met het bedrijf. “Je moet je eigen kaders stellen en bent echt zelf verantwoordelijk. De sfeer is hier heel goed, maar er wordt ook hard gewerkt. Als je door privéomstandigheden liever op andere uren werkt: prima. Maar het moet wel af. In de coronacrisis kon ik zo ook op werkdagen toch thuisonderwijs geven aan mijn kinderen.”
Met z’n allen Dat er geen afstand en hiërarchie is tussen verschillende afdelingen, werkt goed. “We doen het met zijn allen. Technisch tekenaars lopen eerst mee bij de machinebouw, zodat ze weten hoe het daar in de praktijk werkt. In de kantine hebben we geen aparte tafels, maar schuif je aan één lange tafel aan. Zo spreek je elke keer andere collega’s en krijg je geen kliekjes,” legt Aniek uit.
zijn. Mensen voelen zich echt wel verantwoordelijk en betrokken, als je de teugels laat vieren.”
Gehoord en gezien Aniek ziet nieuwe collega’s wel eerst even zoeken naar die verantwoordelijke rol: “Maar na een tijdje integreren, worden de meesten er heel gelukkig van.” In haar rol vindt ze het belangrijk dat mensen gehoord en gezien blijven, ook nu het bedrijf hard groeit. “Het moeten geen nummers worden.” En voor Jasper is het soms lastig dat niemand eindverantwoordelijk is. “Daardoor is het soms zoeken naar wie de knoop moet doorhakken.”
Familiegevoel Maar tevredenheid overheerst. “We hebben een relatief jong team en we hebben wat voor elkaar over. Het geeft een beetje een familiegevoel met gezellige dingen zoals feestjes of een spontane barbecue. We kunnen allebei niet makkelijk meer in een traditioneel geleid bedrijf aarden,” zeggen ze.
Vertrouwen Volgens Jasper is het jammer dat niet meer bedrijven het zo doen. “Als je mensen geen vertrouwen geeft, kunnen zij ook niet laten zien dat ze het waard De Pioniers Krachtclub van ondernemend Overijssel | 17
Werknemers Van Lente voelen zich betrokken
“Veel vrijheid maar ook verantwoordelijkheid” Bij Van Lente Systeemintegratie in Deventer zijn medewerkers trouw aan het bedrijf, ondanks de enorme vraag naar technisch personeel. Chef-monteur panelenbouw Wim Berends en manager HRM/marketing Monica Ubas weten hoe dat komt. “Een familiegevoel, je kunt jezelf zijn.” Zo omschrijven Wim en Monica beiden het werken bij Van Lente Systeemintegratie. “De lijntjes zijn kort. Als je een vraag hebt, kun je makkelijk bij iedereen binnen lopen. De deuren staan hier bijna altijd open, ook bij de directeur,” vertelt Wim. Bij het vorige bedrijf waar hij werkte was de cultuur anders. “En in de beginjaren dat ik hier werkte, was er ook meer afstand tussen kantoor en de werkplaats. Er werd meer in hokjes gedacht. Nu heb ik het gevoel: we doen het samen,” legt hij uit.
academie waar we nieuwe mensen opleiden, bijvoorbeeld statushouders en zij-instromers.”
Veel vrijheid Beiden voelen dat ze de ruimte en het vertrouwen krijgen om het werk in te vullen zoals dat volgens hen het beste is. “Je krijgt hier heel veel vrijheid. Dat moet je wel aankunnen. Sommige mensen hebben liever duidelijke orders, die blijven meestal niet lang. Wij voelen ons zelf verantwoordelijk en staan er wanneer we er moeten staan,” zegt Wim.
“Een familiegevoel, je kunt jezelf zijn, de lijntjes zijn kort.” Zo omschrijven Wim en Monica beiden het werken bij Van Lente Systeemintegratie
18
Vooruitkijken
Goed teken
Monica werkt al 36 jaar bij Van Lente en is ook blij met haar werkgever. Sinds de coronacrisis werkt ze regelmatig vanuit huis. “De technische sector is in het algemeen niet zo heel vooruitstrevend. Maar wij kijken vooruit. We zien al jaren een tekort aan technisch personeel. Dan moet je je als werkgever onderscheiden, aantrekkelijk zijn. We hebben daarom ook veel contact met de scholen. Daarnaast hebben we ook een eigen
Ook Monica ziet dat veel collega’s lang bij haar werkgever blijven. “Of ze zijn zo weg, of ze blijven heel lang. Dat is een goed teken. Er zijn ook weleens collega’s vertrokken die later toch graag weer terug wilden komen.” Tijdens de crisis konden collega’s hun ideeën over een goede invulling van het werk zeker kwijt. Wim: “Dat is fijn hier: iedereen wordt serieus genomen. Je hebt niet het gevoel dat je dingen van bovenaf krijgt opgelegd.”
Medewerkers Pionier Van Lente
De Pioniers Krachtclub van ondernemend Overijssel | 19
“In veel bedrijven wordt over je beslist, hier mag je als team zelf besluiten nemen”
20
Medewerkers Pionier Arendsen
Bij Volvo Harrie Arendsen kan elke collega met goede ideeën komen
Tevreden medewerkers, tevreden klanten Bij Volvo Harrie Arendsen in Hengelo komen ideeën niet alleen van de directie. Medewerkers denken zelf na en beslissen mee. En dat werkt. Ook voor de klant. “De reacties zijn heel positief.” HR-adviseur Angela Straatsma werkt al 26 jaar bij Volvo Harrie Arendsen. En daar is ze blij mee. “De cultuur is hier gemoedelijk. En we hebben allemaal liefde voor ons vak,” vat ze samen. Dat kan collega Gerrit Broers alleen maar beamen. Hij is coördinator van de werkplaats. “In veel bedrijven wordt over je beslist, hier mag je als team zelf besluiten nemen. Bijvoorbeeld over de aanschaf van gereedschap. En je krijgt kansen om je te ontwikkelen.”
Totaalaanbieder “En dat is heel belangrijk in deze tijd,” weet Angela. “Onze organisatie is getransformeerd van traditioneel autobedrijf naar totaalaanbieder van mobiliteit. Daarom hebben we ook twee fietsenzaken overgenomen. Klanten kunnen bij ons ook meteen de laadpaal voor hun elektrische auto bestellen. Bij ons staat klanttevredenheid op nummer 1.”
Geen ruis In de werkplaats is bijvoorbeeld een nieuwe manier van werken geïntroduceerd. De klant geeft zijn sleutels niet meer af aan de receptioniste, maar wordt door een gastvrouw rechtstreeks naar de
monteur gebracht. “Zo heb je geen ruis in het verhaal. De klant vertelt rechtstreeks aan de monteur wat er aan de hand is en kan zo zelf een reële inschatting maken van wat er moet gebeuren en hoeveel dit gaat kosten. Telkens werken we in een team van twee monteurs aan een auto. Daardoor is de auto sneller klaar. Door een jongere monteur aan een oudere te koppelen, doen we aan kennisoverdracht. Klanten waarderen het directe contact,” legt Gerrit uit.
Investeren Beiden geven toe dat het anders werken ook wel even wennen was voor sommige collega’s. Angela: “Mijn belangrijkste advies aan andere bedrijven is: neem mensen mee in die verandering, kijk goed wat ze nodig hebben. Investeer in je mensen, in de sfeer en in scholing. En kijk als je nieuwe mensen aanneemt ook naar karakter. Vakbekwaamheid is belangrijk, maar daarin kun je je altijd nog bijscholen. Maar flexibiliteit en passie heb je, of heb je niet,” zegt Angela. Haar collega beaamt dat volmondig. “Je moet mensen betrokken en gemotiveerd houden. Dat straal je dan ook uit naar je klanten. Daarin kun je je onderscheiden.”
De Pioniers Krachtclub van ondernemend Overijssel | 21
Vooruitblik Pioniers Sociale innovatie is een logisch onderdeel van innovatiebevordering. Daarom is het voor Novel-T en Kennispoort logisch om voort te bouwen op het bewustzijn dat de Pioniers de afgelopen jaren in Overijssel hebben gecreëerd. Beide partijen pakken via een aantal concrete initiatieven sociale innovatie op. Hieronder leest u hoe. Novel-T
“Samen innoveren met impact” Novel-T helpt nieuwe bedrijven ontstaan en bestaande bedrijven vernieuwen. Innovatieve bedrijven maken de toekomst. Dat geldt zowel voor doorbrekende startups als voor bestaande bedrijven die willen vernieuwen. Met een compleet aanbod aan programma’s en directe support, brengt Novel-T beide in versnelling. Hendrik Haaksema, manager MKB Business Acceleration vertelt: “Om als bedrijf relevant te blijven of te kunnen groeien, is het belangrijk om te blijven vernieuwen, op zoek te gaan naar nieuwe markten of partners in de keten. Vanuit Novel-T bieden wij met onze dienstverlening het netwerk en de kennis om hierbij te helpen.” Novel-T werkt als onafhankelijke stichting, vanuit een opdracht van Provincie Overijssel, Saxion, Universiteit Twente, gemeente Enschede en de Twente Board.
Novel-T over de aanknopingspunten die zij zien: Innovatiescan
“Onze innovatiescan is een unieke tool in de vorm van een digitale enquête. Met de scan krijg je in een half uur inzicht in de innovatiekracht van je bedrijf. Welke aspecten bieden ruimte voor innovatie en waar is verbetering mogelijk? Ook sociale innovatie is hier onderdeel van. De scan kun je zelfstandig invullen, of samen met één van onze innovatieadviseurs. Bij de resultaten wordt rekening gehouden met de strategie van je bedrijf. Er is namelijk niet één perfecte manier om te innoveren.”
Innovate GO “Samen met Provincie Overijssel hebben we het versnellingsprogramma Innovate GO ontwikkeld voor het MKB. Bedrijven met een kansrijk idee werken met hun eigen team 18 weken aan de ontwikkeling en het vermarkten daarvan. Door de juiste focus en coaching worden versneld de eerste stappen richting de markt gezet. Het juiste team en cultuur binnen de organisatie is een cruciale randvoorwaarde. Daar zien we de aanknopingspunten voor sociale innovatie: slimmer werken en co-creatie. Je doorloopt het programma met teams vanuit andere bedrijven. Het programma bestaat uit individuele coaching, trainingen en groepssessies waarin je samenwerkt met andere ondernemers, experts, studenten en startups. Het resultaat: een werkend product met een korte-termijn groeidoelstelling, een marketingplan en een relevant netwerk.’’
Hendrik Haaksema
Bijeenkomsten
22
“Met onze events geven we invulling aan één van onze kerntaken: het ecosysteem uitdagen, verbinden en inspireren. Tijdens het Campus Café, bootcamps en kennisontbijten ontstaan nieuwe ideeën en brengen we je in contact met jong talent, medeondernemers, wetenschappers en investeerders. De ene keer vanuit een technologie, de andere keer vanuit het proces om innovaties te laten slagen.”
Regio Zwolle
Kennispoort Regio Zwolle Kennispoort Regio Zwolle helpt bedrijven in Regio Zwolle met innoveren, vernieuwend ondernemen en internationaal zakendoen. Zij geeft onafhankelijk, kosteloos en praktisch advies over het op de markt brengen van vernieuwende producten, diensten en processen. Verder inspireren zij ondernemers, delen zij kennis en brengen zij bedrijven samen via evenementen.
Kennispoort over de aanknopingspunten die zij zien: Advisering over innoveren
adviseren op het gebied van arbeid en economie. Het doel is om hiermee de weerbaarheid en veerkracht van ondernemers te vergroten.
Good Practice Good Practice zet in op het versterken van regionaal leiderschap, netwerken en het delen van unieke kennis. Dit doen wij door “bewezen leiders”, ondernemers met unieke kennis, technologieën of werkwijzen, te helpen om hun “good practice” door te ontwikkelen. Andere ondernemers krijgen de kans om te leren van dit goede voorbeeld! Bij deze benoeming hebben we ook oog voor sociaal innovatieve ondernemers/leiders.
Ondernemersaanpak Regio Zwolle Het Werkgeverservicepunt Regio Zwolle, VNO NCW en Kennispoort hebben de handen ineengeslagen om werkgevers in Regio Zwolle te ondersteunen en
Netty Wakker
Netty Wakker, directeur Kennispoort: “Wij ondersteunen ondernemers op diverse manieren. Denk bijvoorbeeld aan inhoudelijk advies of het samen doorlopen van een Online Business Model Canvas Sessie. Ook verwijzen wij door naar andere partijen in ons netwerk. Dat kan bijvoorbeeld een ervaren ondernemer zijn, een organisatie die veel weet over een bepaald onderwerp of wij brengen een ondernemer in contact met studenten. Onze adviseurs helpen bij het vinden van antwoorden, bieden ondersteuning als het gaat om de uitwerking van een (innovatief) idee en geven advies op basis van gedegen onderzoek. Wij werken samen met de volgende scholen: Aeres Hogeschool, Hogeschool Windesheim, Landstede MBO, Deltion College en Menso Alting Zwolle.”
De Pioniers Krachtclub van ondernemend Overijssel | 23
Colofon Uitgave provincie Overijssel, 2021 Oplage 2.000 exemplaren Programmamanager MKB Investeringsprogramma 2020 - 2023 Dominique Cremers - Meijnders Coördinatie Marinske Horstman Margien Katerberg Redactie Marieke van Helvoort - Segerink Marie-Thérèse Rooijackers Frederike Krommendijk Fotografie Femke Teussink Vormgeving NU reclame Drukwerk SMG Groep Adres Provincie Overijssel De Pioniers Postbus 10078 8000 GB Zwolle Contact Voor meer informatie over sociale innovatie en de Pioniers kunt u contact opnemen met: Marieke van Helvoort - Segerink en Marie-Thérèse Rooijackers via info@pioniersoverijssel.nl of tel. 06 53 16 56 69. Of via Novel-T: mkb@novelt.com en/of Kennispoort: info@kennispoortregiozwolle.nl Dit magazine mag gedeeld worden met vakgenoten, collega’s, vrienden en bekenden. Voor extra exemplaren kunt u een e-mail sturen naar: mkb@overijssel.nl.