listopad 2006
Nr 24
strona
listopad/2006
Rok 3
1
ISSN 1732-3592
Szanowni Pañstwo! Chcielibyœmy przedstawiæ Pañstwu, w sposób uproszczony, najwa¿niejsze zagadnienia zwi¹zane z finansami powiatu koœciañskiego. Poza sprawami bud¿etowymi zachêcamy do zapoznania siê z naszymi dotychczasowymi osi¹gniêciami. W zwi¹zku z tym, ¿e w tym roku koñczy siê II kadencja w³adz Powiatu Koœciañskiego, przedstawiamy Pañstwu informacje na temat najwiêkszych inwestycji z minionych czterech lat, na temat naszej wspó³pracy z ró¿nymi organizacjami i pozyskanych funduszach ze Ÿróde³ zewnêtrznych. Andrzej Jêcz - Starosta Koœciañski
Zarz¹d Powiatu Koœciañskiego Andrzej Jêcz - Przewodnicz¹cy Zarz¹du, Micha³ Jurga - Zastêpca Przewodnicz¹cego Zarz¹du, Kazimierz Dembny - Etatowy Cz³onek Zarz¹du, Wiktor Snela - Cz³onek Zarz¹du, Karol Kopienka - Cz³onek Zarz¹du, Gra¿yna Szproch - Skarbnik Powiatu
Rada Powiatu Koœciañskiego II kadencji Edward Strzymiñski - Przewodnicz¹cy Rady, Ryszard Fornalik - Wiceprzewodnicz¹cy Rady, Kazimierz Józefowski - Wiceprzewodnicz¹cy Rady Zygmunt Cichocki, Kazimierz Dembny, Jerzy Dolata, Urszula Iwaszczuk, Andrzej Jêcz, Micha³ Jurga, Pawe³ Kaczmarek, Stefan Klupsz, Karol Kopienka, Maria Maj, Karol Malicki, Miros³awa Mueller, Grzegorz Ratajczak, Wiktor Snela, Józef Œwi¹tkiewicz, Bernard Turski
strona
II2
listopad 2006
Dochody w budżecie naszego powiatu w roku 2006 Największą grupę wydatków w budżecie Powiatu Kościańskiego stanowią środki przeznaczane na oświatę i wychowanie, szkolnictwo wyższe oraz edukacyjną opiekę wychowawczą. Łącznie jest to 34,69 % wydatków ogółem. Wydatki te są ponoszone zwłaszcza na utrzymanie szkół prowadzonych przez Powiat Kościański. Ponadto z budżetu powiatu finansowana jest działalność Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej w Kościanie. Są to środki przeznaczone na wynagrodzenia nauczycieli, administracji i obsługi, a także na bieżącą działalność: opłaty za energię, wodę, gaz, zakup materiałów. Ponadto finansowane są remonty w szkołach oraz inwestycje. W ramach tych środków wypłacane są stypendia unijne dla uczniów w/w szkół. Z budżetu powiatu udzielane są również dotacje dla szkół niepublicznych (prywatnych) posiadających uprawnienia szkół publicznych. Drugim co do wielkości obszarem wydatków są środki przeznaczone na pomoc społeczną (22,81 % ogółu). Wydatki te dotyczą funkcjonowania: Domów Pomocy Społecznej w Mościszkach i Jarogniewicach, Powiatowego Urzędu Pracy w Kościanie, Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Kościanie, Powiatowego Zespołu Ds. Orzekania o Niepełnosprawności w Kościanie. Wydatki przeznaczone na zadania drogowe to 17,43% ogółu. Są to środki przeznaczone na bieżące utrzymanie i remonty dróg-2.076.401 zł oraz na inwestycje drogowe - 5.344.455 zł. Wydatki w dziedzinie bezpieczeństwa publicznego i ochrony przeciwpożarowej (5,83 %
ogółu) dotyczą zwłaszcza utrzymania Komendy Powiatowej Państwowej Straży Pożarnej. Wydatki związane z funkcjonowaniem Rady Powiatu Kościańskiego, Starostwa Powiatowego w Kościanie, komisji poborowej oraz promocji powiatu zajmują 13,19 % wszystkich rocznych wydatków. Pozostałe 6 % środków zaplanowanych w budżecie przeznaczono m. in. na: gospodarkę leśną, gruntami i nieruchomościami, funkcjonowanie Powiatowego Inspektoratu Nadzoru Budowlanego w Kościanie, obsługę zadłużenia (odsetki od pożyczek i wyemitowanych obligacji), opłacenie składek na ubezpieczenie zdrowotne za bezrobotnych pozostających bez prawa do zasiłku, turystykę, programy polityki zdrowotnej, kulturę i ochronę dziedzictwa narodowego, kulturę fizyczną i sport. Poziom wydatków inwestycyjnych w ogólnych wydatkach powiatu wynosi w 2006 roku 19,60%.
Co to jest deficyt i jakie jest nasze zadłużenie? Deficyt to ujemna różnica między dochodami a wydatkami, stanowi jednocześnie niedobór w budżecie, który musi zostać sfinansowany przychodami osiągniętymi m.in. zaciągniętymi kredytami, pożyczkami, wyemitowanymi obligacjami. Deficyt można pokryć także nadwyżką budżetową lub wolnymi środkami zaoszczędzonymi w poprzednich latach.
Jakie jest nasze zadłużenie? Obok wyemitowanych w 2004 r. obligacji komunalnych na kwotę 2,5 min zł w roku 2006 planowane zadłużenie powiatu w 2006 r. powiększą: · wyemitowane obligacje komunalne przeznaczone na modernizację dróg powiatowych 1.750.000 zł, · zaciągnięty kredyt przeznaczony na modernizację Domu Pomocy Społecz-
nej w Mościszkach - 307.077 zł Łączne zadłużenie naszego Powiatu na koniec roku 2006 wyniesie 4.557.077 zł, a wskaźnik zadłużenia liczony jako stosunek ogólnego zadłużenia do wykonywanych w danym roku dochodów stanowić będzie 11,73%. Zadłużenie to jest zupełnie bezpieczne, ponieważ ustawa dopuszcza poziom zadłużenia nie przekraczający 60%. Powiat Kościański ma zatem jeszcze możliwość zaciągnięcia kredytów w wysokości 20 mln złotych.
Wydatki w budżecie powiatu w latach 2002-2006 Wykresy przedstawiają wydatki bieżące i inwestycyjne w powiecie oraz w skali kraju. Wydatki inwestycyjne w powiecie są wyższe niż średnie wydatki w skali kraju.
listopad 2006
Drogi i chodniki w powiecie Największe inwestycje drogowe: · budowa drogi Bielewo-Bieżyń -1.156.921 zł, · budowa drogi Wydorowo-Sierpowo -1.105.546 zł, · budowa drogi Zgliniec-Jurkowo 712.566 zł, · przebudowa drogi Zbęchy-Łuszkowo (II etap) 418.983 zł, · przebudowa ul. Śmigielskiej w Kościanie (I etap) 943.989 zł, · przebudowa ul. Śmigielskiej w Kościanie (II etap) 754.607 zł, · budowa ul. Sołeckiej w Bonikowie - 636.571 zł, · przebudowa ul. Surzyńskiego w Kościanie 896.000 zł, · modernizacja skrzyżowania ul. Chłapowskiego, Mostowej, Szkolnej i Kilińskiego w Krzywiniu 356.400 zł, · modernizacja drogi Brońsko-Kotusz 470.000 zł, · modernizacja drogi powiatowej Jerka-Świniec 874.000 zł, · modernizacja drogi w Górzycach - 340.000 zł, · wykonanie powierzchniowego utrwalenia nawierzchni na ponad 44 km dróg powiatowych 1.100.505,81 zł
Nowy chodnik na ul Młyńskiej w Kościanie Dzięki tej inwestycji poprawiliśmy przede wszystkim estetykę ulicy. Budowa wjazdów na posesje ułatwiła kierowcom poruszanie się po zatłoczonej ulicy. Piesi zyskali nowe i bezpieczniejsze chodniki. Koszt: 41 470,82
Nowa Śmigielska Remont ulicy Śmigielskiej to jedna z największych inwestycji drogowych w powiecie. Dzięki niej Kościan wita przyjezdnych nowoczesną, bezpieczną i estetyczną drogą.
Surzyńskiego po remoncie Remont ul. Surzyńskiego w Kościanie to nasza kolejna, duża inwestycja. Zmieniony wygląd ulicy, nowa nawierzchnia i stworzenie ścieżek rowerowych sprawiło, że miasto stało się atrakcyjniejsze i bezpieczniejsze dla pieszych i rowerzystów. Koszt: 896 000 zł
Droga Zbęchy - Łuszkowo Droga ze Zbęch do Łuszkowa została odwodniona, poszerzona i pokryta nowym dywanikiem. Na całej długości odtworzono i zmodernizowano rowy. Realizacja tej inwestycji wpłynęła na bezpieczeństwo, oraz spowodowała, że kierowcy chętniej korzystają z tej drogi. Koszt: 414 000 zł
Budowa chodnika na ulicach Marii Konopnickiej i Nadobrzańskiej Nowy chodnik na ul. M. Konopnickiej jest uzupełnieniem dla nowoczesnego Centrum Sportu i Rehabilitacji. Dzięki tej inwestycji cała ulica zyskała nowoczesny i estetyczny wygląd. Koszt: 63 646,29 zł
strona
III3
strona
IV 4
listopad 2006
Inwestycje z zakresu szkolnictwa · budowa Centrum Sportu i Rehabilitacji przy Zespole Szkół im.M. Konopnickiej w Kościanie 3.129.960 zł, · prace inwestycyjne w Zespole Szkół im. M. Konopnickiej w Kościanie (odnowa boiska, instalacji elektrycznej, klatki schodowej, opłotowanie) - 356.597 zł, · remont sanitariatów i wymiana 12 okien oraz wymiana drzwi wejściowych od strony boiska w Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych w Kościanie -120.000 zł, · wymiana 29 okien w Zespole Szkół Ponadgimnazjalnychw Nietążkowie, · remont auli szkolnej oraz klatki schodowej w Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych w Nietążkowie 103.849 zł, · remont starej części szkoły w Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych w Kościanie -104.816 zł, · wymiana 57 sztuk okien w Zespole Szkół im. M. Konopnickiej w Kościanie - 78.988 zł, · wykonanie elewacji budynku szkolnego oraz wymiana rynien i opierzeń w Liceum Ogólnokształcącym w Śmigłu - 45.465 zł, · budowa sieci kanalizacji sanitarnej w Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych w Nietążkowie - 92.861 zł, · adaptacja pomieszczenia Warsztatów Szkolnych w Kościanie napracownię komputerową- 58.566 zł, · zmiana systemu ogrzewania węglowego na gazowe w Warsztatach Szkolnych przy ul. Młyńskiej w Kościanie -162.438 zł, · odłączenie od centralnej kotłowni węglowej i budowa kotłowni gazowej w Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych w Kościanie - 289.018 zł, · partycypacja w kosztach zajęć dydaktycznych w Kościańskim Kolegium Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu -150.000 zł Łączne nakłady na inwestycje (4.693.639 zł) i remonty w szkołach (1.238.971 zł) wyniosły 6.932.610 zł.
Kościański Uniwersytet Trzeciego Wieku Jest szansą pogłębienia wiedzy dla seniorów zamieszkujących teren powiatu. Liczne zajęcia z różnych specjalizacji sprawiają, że każdy zainteresowany możne znaleźć dziedzinę, w której czuje się najlepiej. Jeszcze niecałe dwa lata temu na ulicy Marii Konopnickiej stały ruiny. W tej chwili znajduje się tam nowoczesne
Centrum Sportu i Rehabilitacji
przy Zespole Szkół im. Marii Konopnickiej w Kościanie. Budowa trwała rok. Od dnia otwarcia, 2 września 2005 roku ze wszystkich pomieszczeń i urządzeń rehabilitacyjnych mogą korzystać nie tylko uczniowie szkoły, ale wszyscy mieszkańcy powiatu. W obiekcie poza salą sportową znajduje się m. in. sala rekreacyjno - usprawniająca (siłownia), sali kinezyterapii, sala muzykoterapii oraz sala fizykoterapii. Wszyscy zainteresowani mogą również korzystać z przyszkolnych boisk. Koszt: 3 600 000 zł
Szkolny Ośrodek Karier -Pracownia CAD
Nowa pracownia powstała w odremontowanych pomieszczeniach budynku warsztatów Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych w Kościanie przy ulicy Młyńskiej. Znajdują się w niej komputery z profesjonalnym oprogramowa-
niem CAD/CAM Koszt adaptacji: 58 566 zł
Kanalizacja w Nietążkowie W lipcu 2005r. ukończono budowę sieci kanalizacji w Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych w Nietążkowie. Koszt: 89 000 zł
Inwestycje z zakresu pomocy społecznej: · uruchomienie w grudniu 2003 r. Punktu Pomocy Żywnościowej - jadłodajni dla osób znajdujących się w sytuacji kryzysowej przy ul. Wodnej w Kościanie - 20.000 zł, · uruchomienie w grudniu 2004 r. Ośrodka Interwencji Kryzysowej przy ul. Wodnej w Kościanie z 14 miejscami przeznaczonymi dla ofiar przemocy fizycznej i psychicznej oraz bezdomnych 106.574 zł, · realizacja projektu „Powiatowy Ośrodek Karier w Kościanie” w ramach którego 60 bezrobotnych odbyło kursy zawodowe oraz szkolenia przygotowujące do założenia własnej firmy - 136.178 zł, · modernizacja Domu Pomocy Społecznej w Mościszkach -1.500.000 zł, · tworzenie Ośrodka Wsparcia dla osób niepełnosprawnych przy ul. Gostyńskiej w Kościanie ok. 500.000 zł, · adaptacja pomieszczeń i remont łazienek osób niepełnosprawnych w ramach programu likwidacji barier architektonicznych - 794.934 zł. Z programu skorzystało 171 osób, średnie dofinansowanie dla osoby wyniosło 4.650 zł. W 2006 roku do wykorzystania pozostało 86.764 zł.
listopad 2006
strona
V5
Inwestycje z zakresu opieki zdrowotnej:
· Program Zintegrowanego Ratownictwa Medycznego - 400.000 zł · Sfinansowanie badań mammograficznych dla 267 kobiet z Powiatu Kościańskiego - 16.020 zł · Sfinansowanie dojazdów 353 kobiet z terenu Powiatu Kościańskiego na bezpłatne badania w zakresie osteoporozy i profilaktyki złamań kości - 2.200 zł · Przeprowadzenie badań profilaktycznych w zakre-
sie wad postawy i schorzeń kręgosłupa wśród 300 uczniów klas I gimnazjów z terenu Powiatu Kościańskiego. 70 dzieci z tej grupy obecnie uczestniczy w ćwiczeniach pro filaktyczno - usprawniających - 9.200 zł
Mammobus w powiecie Starostwo Powiatowe przy współpracy z Ośrodkiem Profilaktyki i Epidemiologii Nowotworów w Poznaniu zor-
ganizowało na terenie powiatu bezpłatne badania mammograficzne dla 267 kobiet. Koszt: 16 020 zł
Zmiany w SP ZOZ w Kościanie Pod koniec 2005 roku w szpitalu oddano do użytku, wyposażone w nowoczesny sprzęt, sale porodowe oraz zakupiono nową karetkę typu “R”. Ponadto szpital zyskał nowy autoklaw do sterylizacji.
Administracja Remont budynku Starostwa na ul. Gostyńskiej w Kościanie, polepszył warunki i komfort obsługi interesantów. Remont na Gostyńskiej W ramach prac remontowych w budynku wymieniono okna, zmodernizowano toalety i pomalowano biura. Stworzono także punkt informacyjny dla interesantów. Dla osób niepełnosprawnych zbudowano specjalny podjazd. Koszt: 471 436 zł
ISO w Starostwie Na początku września 2006r. Starostwo Powiatowe pomyślnie przeszło audit wdrożonego Systemu Zarządzania Jakością, dzięki czemu stało się posiadaczem certyfikatu jakości ISO 9001.
Udzielono dotacji dla stowarzyszeñ i podmiotów w zakresie: - turystyki - 20.744 z³, - ochrony zdrowia - 81.557 z³, - pomocy spo³ecznej - 168.600 z³, - sportu - 365.909 z³, - organizacji wypoczynku dla dzieci i m³odzie¿y, - turnusów rehabilitacyjnych, - pomocy dla kó³ diabetyków w powiecie, organizacji badañ poziomu cukru we krwi wœród dzieci i m³odzie¿y.
Badanie poziomu cukru Na koœciañskim rynku w ramach dnia Godnoœci Osób Niepe³nosprawnych mo¿na by³o zbadaæ poziom cukru we krwi oraz zasiêgn¹æ porady na temat cukrzycy, diety, sposobu ¿ycia z chorob¹. Z tej propozycji skorzysta³o bardzo wielu koœcianiaków.
Wakacje na sportowo Dziêki dotacji ze Starostwa Powiatowego m³odzie¿ z terenu powiatu mia³a okazjê spêdziæ letnie wakacje w atrakcyjny i nietypowy sposób.W jednym z realizowanych projektów m³odzi poznali tajniki szermierki i ³ucznictwa.
Programy stypendialne Inwestycje z zakresu szkolnictwa · Stypendia Starosty Kościańskiego dla uczniów szkół ponadgimnazjalnych z Powiatu Kościańskiego: przyznano łącznie 100 · stypendiów po 150 zł miesięcznie -150.000 zł, · Stypendia Starosty Kościańskiego dla studentów z Powiatu · Kościańskiego: przyznano łącznie 40 stypendiów po 200 zł miesięcznie – 72.000 zł, · Stypendia dla młodzieży wiejskiej w ramach programu „Pakt dla rolnictwa i obszarów wiejskich”. Łączna kwota przyznanych stypendiów w latach 2003-2004 wyniosła-230.660 zł, · Stypendia unijne dla uczniów szkół ponadgimnazjalnych z Powiatu Kościańskiego: przyznano łącznie 501 stypendiów po 150 zł miesięcznie -751.500 zł, · Stypendia unijne dla studentów z Powiatu Kościańskiego: przyznano łącznie 113 stypendiów po 200 zł-203.400 zł, · Stypendia Starosty Kościańskiego dla uczniów szkół ponadgimnazjalnych w ramach „Programu Wspierania Edukacji Uzdolnionych Dzieci i Młodzieży z Powiatu Kościańskiego” przyznano 110 stypendiów po 100 zł-11.000 zł, · Stypendia dla uczniów w ramach „Rządowego programu wyrównywania szans edukacyjnych uczniów pochodzących z rodzin byłych pracowników państwowych przedsiębiorstw gospodarki rolnej na lata 2006-2008” przyznane 37 stypendia po 200 zł (na 8 m-cy) i 61 stypenia po 200 zł (na 10 m-cy). Razem 181.200 zł.
Stypendia 2006 Dzięki programom stypendialnym uczniowie z terenu Powiatu Kościańskiego mają szansę realizować swoje naukowe plany. Warto im w tym pomagać.
strona
VI6
listopad 2006
Wybrane środki z funduszy europejskich pozyskane przez Powiat Kościański w latach 2004-2006 L.p.
Tytuł projektu
1.
Przebudowa drogi powiatowej nr 21157 Bielewo-Bieżyń Przebudowa drogi powiatowej nr 21138 Wydorowo-Sierpowo Przebudowa drogi powiatowej nr 21144 Zgliniec-Jurkowo Młodzi na start Powrót na rynek pracy Powiatowy Ośrodek Karier w Kościanie Program Likwidacji Miejsc Niebezpiecznych, Uspokojenie ruchu na drodze powiatowej: ul. Śmigielska w Kościanie Aktywnie działam osiągam niezależność. Program Wsparcia młodzieży Powiatu Kościańskiego Pokonam trudności, odmienię swój los. Program wsparcia bezrobotnych Powiatu Kościańskiego Program Likwidacji Miejsc Niebezpiecznych Uspokojenie ruchu w ciągu ul. Ks. Surzyńskiego
2. 3.
Hołowczyc na Śmigielskiej Remont ul. Śmigielskiej został doceniony nie tylko przez kierowców i pieszych, ale także przez realizatorów filmu “Eksperyment Życie”, którzy na wyremontowanej drodze stworzyli plan filmowy.
7. 8. 10. 13. 14.
Dotacje na rozpoczęcie działalności gospodarczej
15.
Wręczenie umów dotacyjnych. Europejski Fundusz Społeczny stwarza nowe możliwości rozwoju dla młodych przedsiębiorców.
17.
Kości@ńska platforma informatyczna Jest to odpowiedź na rosnące zapotrzebowanie na pracowników potrafiących projektować w profesjonalnych programach CAD/CAM
W minionym tygodniu potwierdzono otrzymanie dotacji na remont drogi w Lubiniu. Koszt tej inwestycji wyniesie ok. 2 mln zł
Łączna kwota pozyskanych środków w minionych czterech latach przekroczyła 14 mln zł. Działania na rzecz poprawy bezpieczeństwa mieszkańców · Poprzez budżet powiatu dofinansowano zakupy czterech samochodów na potrzeby Komendy Powiatowej Policji w Kościanie - 245.000 zł, · Dofinansowano modernizacjewejścia do Komendy Powiatowej Policji w Kościanie - 60.222 zł, · Rozpoczęto prace związane z tworzeniem Centrum Powiadamiania Ratunkowego - 79.172 zł.
Łączna kwota pozyskanych środków
Wartość Przyznanych środków
Źródło finansowania, program
Okres realizacji
461.259,51
SAPARD 3.4
2004
449.609,17
SAPARD 3.4
2004
289.780,83 990.713,79 541.052,70 131.003,65
2004 2004-2005 2004-2005 2005
125.000,00
SAPARD 3.4 SPO RZL 1.2a SPO RZL 1.3a SPO RZL 1.2b Międzynarodowy Bank Odbudowy i Rozwoju
2005
621.411,82
SPO RZL 1.2a
2005-2006
580.323,99
SPO RZL 1.3a Międzynarodowy Bank Odbudowy i Rozwoju
2005-2006
392.500,00
2006
7.186.328,06
Zestawienie niektórych środków ze źródeł pozabudżetowych: L.p.
Przeznaczenie
1.
Program Zintegrowanego Ratownictwa Medycznego Centrum Sportu i Rehabilitacji przy Zespole Szkół Specjalnych w Kościanie
2.
3. 4. 5. 6.
7.
Modernizacja drogi Zgliniec-Jurkowo Przebudowa drogi Łuszkowo-Zbęchy Modernizacja drogi powiatowej Jerka-Świniec Modernizacja w Domu Pomocy Społecznej w Mościszkach
Tworzenie i funkcjonowanie Ośrodka Wsparcia
Łączna kwota pozyskanych środków:
Wartość przyznanych środków
Źródło finansowania
Rok przyznania
200.000
2003
960.000 200.000 200.000
Budżet Państwa Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych Fundusz dopłat do gier liczbowych
2004 2004 2005
150.000
Gmina Krzywiń
2004
200.000
Budżet Państwa
2005
150.000
Gmina Krzywiń
2006
500.000 144.170
Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych Budżet Państwa
456.200
Budżet Państwa
2006 2006
4.797.132,12
Działania wspierające rozwój rolnictwa · Wypłata ekwiwalentów rolnikom za wyłączenie gruntu z upraw rolnych i prowadzenie uprawy leśnej - 325.324 zł, · Program “Ważne pytania, ważne sprawy”, w ramach którego utworzono 12 punktów informacji dla rolników - 243.000 zł Punkt Informacji dla Rolników Dzięki tej inicjatywie rolnicy zamieszkujący teren powiatu zyskali możliwość uzyskania pomocy przy wypełnianiu wniosków o dopłaty bezpośrednie w pierwszym roku naszego członkostwa w Unii Europejskiej. 26 września 2005 roku Starosta Kościański Andrzej Jęcz przekazał w Starostwie Powiatowym Komendantowi Powiatowemu Policji w Kościanie Henrykowi Kasińskiemu trzydzieści zakupionych przez Starostwo Powiatowe narkotestów, urządzeń pozwalających stwierdzić, po przebadaniu śliny, czy ktoś jest pod wpływem narkotyków. Była to odpowiedź na rosnącą ilość przestępstw związanych z narkotykami. Ponadto zakup radaru oraz nowego samochodu dla policji zwiększy skuteczność działania kościańskiej komendy
Spotkanie z sołtysami Starostwo organizuje spotkania sołtysów wsi ze specjalistami z różnych dziedzin. Dzięki takim seminariom rolnicy mają szansę dowiedzieć się jak pozyskiwać środki unijne i jakie przepisy prawne regulują ich przyznawanie. Rozwój rolnictwa Dzięki wsparciu Unii Europejskiej oraz pomocy samorządów rolnicy na terenie powiatu zyskali możliwość rozwoju, która jest przez nich wykorzystywana.
listopad 2006
strona
VII 7
Turystyka
Ochrona zabytków
Romantyczne trasy rowerowe
Dofinansowanie remontów obiektów sakralnych na terenie Powiatu Kościańskiego - 153.745zł Powiat Kościański współfinansował m.in. remont dachu kościoła p.w. Św. Michała Archanioła w Czaczu oraz prace remontowe w barokowym kościele w Starym Białczu.
Kościół w Bronikowie Ze środków z budżetu powiatu wsparto remont drewnianego, modrzewiowego kościoła w Bronikowie. W ramach remontu wymieniono zniszczone belki i całe pokrycie dachowe kościółka z 1739 roku. Kościańska Fara Przekazano środki na odbudowę i konserwację Tryptyku Późnogotyckiego “Zesłanie Ducha Świętego” w kościele p.w. NMP Wniebowziętej w Kościanie. Kościół p.w. Świętego Ducha Przyznane środki przeznaczono na renowacje bocznego ołtarza p.w. Jana Nepomucena. Dofinansowano montaż ozdobnej kraty.
W minionym roku została opracowana koncepcja nowych szlaków rowerowych w całym powiecie. Stworzą one ścieżki, które poprowadzą turystę przez najpiękniejsze zakątki powiatu oraz dadzą możliwość organizacji edukacyjnych wycieczek rowerowych.
Targi turystyczne Udział przedstawicieli powiatu w targach turystycznych przyniósł im możliwość zaprezentowania swoich produktów, oraz nawiązania nowych kontaktów.
Agroturystyka w powiecie W minionych latach swój prawdziwy rozkwit przeszły gospodarstwa agroturystyczne. Dzięki temu w chwili obecnej możemy poszczycić się bardzo dobrze przygotowaną ofertą dla osób pragnących spędzić wolny czas na wsi. Sfinansowaliśmy druk folderu dla Stowarzyszenia Agroturystycznego
Ścieżki rowerowe Na terenie powiatu powstała rozbudowana sieć ścieżek j rowerowych: ulice Śmigielska i Surzyńskiego w Kościanie posiadają ciągi rowerowe, powstały ścieżki w Bieżyniu i Lubiniu, ścieżka rowerowa z Kościana do Racotu. Dzięki takim - inwestycjom ziemia kościańska staje się bardziej atrakcyjna dla rowerzystów.
Ograniczanie bezrobocia Możemy pochwalić się stosunkowo niską stopą bezrobocia, która w tej chwili wynosi 11,7% (wrzesień 2006r.). Zmalała także liczba osób bezrobotnych: z 5129 zarejestrowanych w styczniu 2003r. do 2966 we wrześniu 2006r. Ponadto prowadzone są liczne programy, które mają skłonić ludzi do podejmowania własnej działalności gospodarczej. Pieniądze na ten cel płyną z Europejskiego Funduszu społecznego. Z EFS-u pozyskano już prawie 8,5 min zł. na cele związane z walką z bezrobociem
strona
VIII 8
listopad 2006
Józef Świątkiewicz
BRACIA MORAWSCY Z JURKOWA W tym numerze Orędownika pragniemy Państwu przybliżyć krótkie życiorysy dwóch wybitnych braci, pochodzących z Ziemi Kościańskiej. Kazimierz urodził się 29 stycznia 1852 w Jurkowie. W 1869 r. ukończył poznańskie Gimnazjum Marii Magdaleny. Duży wpływ na jego rozwój i edukację mieli nauczyciel języków klasycznych August Wannowski i ks. Jan Koźmian. W latach 1869-1873 studiował filologię klasyczną w Berlinie. Studia zakończył doktoratem, który obronił w 1874 roku. W następnym roku zdał egzamin nauczycielski i w roku szkolnym 1875-1876 odbył praktykę nauczycielską w kato-
Kazimierz Morawski
Zdzisław Morawski
lickim gimnazjum św. Macieja we Wrocławiu. W tym samym czasie odbył również kilkumiesięczna służbę wojskową. Z Wrocławia pojechał do Krakowa, gdzie z początkiem 1877 roku badał możliwość uzyskania habilitacji na Uniwersytecie Jagiellońskim. W celu uzupełnienia studiów wyjechał jednak do Włoch. Jeszcze w listopadzie tego samego roku habilitował się na Wydziale Filozoficznym UJ z filologii klasycznej i w następnym roku rozpoczął wykłady już jako docent. W 1880 r. został profesorem nadzwyczajnym, a w 1887 r. profesorem zwyczajnym. W latach 1902 – 1903 piastował godność dziekana Wydziału Filozoficznego. W kolejnych latach 1903-1904 był prodziekanem, a później – w latach 1906 – 1907 rektorem. Na Uniwersytecie Jagiellońskim pracował do 1925 r. ( dwa miesiące przed śmiercią złożył podanie o przeniesienie go w stan spoczynku). Równocześnie z pracą na UJ rozwijała się jego ożywiona działalność w Akademii Umiejętności, której członkiem korespondentem został w 1883 roku. Kilka lat później został jej czynnym członkiem, a w latach 1890-1918 był dyrektorem Wydziału Filologicznego. W ciągu ostatnich siedmiu lat życia pełnił funkcję wiceprezesa i prezesa Polskiej Akademii Umiejętności. Kazimierz Morawski należał do najwybitniejszych przedstawicieli humanistyki polskiej na przełomie XIX i XX wieku. Był ponadto zdolnym tłumaczem i wybitnym publicystą. Własne osiągnięcia naukowe, których wyniki publikował przeważnie po łacinie - zamieszczał w wydawnictwach AU i „Eos”, a częściowo w fachowych czasopismach niemieckich. Był też utalentowanym mówcą i pisarzem. Jego prace naukowe odznaczają się piękną, oryginalną polszczyzną. Godne uwagi były jego wystąpienia publiczne, przeważnie na łamach „Czasu” i „Głosu Narodu”. Przygodnie próbował też pisać poezję. Po zabójstwie pierwszego prezydenta RP Gabriela Narutowicza w grudniu 1922 roku Wincenty Witos opowiedział się za propozycją prawicy, która na stanowisko prezydenta RP chciała wysunąć wspólnego kandydata prawicy, właśnie Kazimierza Morawskiego. Kazimierz Morawski zmarł trzy lata później - 25 sierpnia 1925 roku w Krakowie, gdzie został pochowany na cmentarzu Rakowieckim. Był odznaczony m.in. Orderem Orła Białego (rok 1921), Orędownik Powiatowy, Pismo Powiatu Kościańskiego. Wydaje i redaguje Starostwo Powiatowe w Kościanie. Nakład 9 tys. egz. Tel. i fax (065) 512 08 25, e-mail: powiatkoscian@post.pl. Internet: www.powiatkoscian.pl
komandorią francuskiej Legii Honorowej (rok 1921 i austriackim Orderem Żelaznej Korony kl. 3 (rok 1898). W Krakowie nazwano jego nazwiskiem jedną z ulic. Morawski był dwukrotnie żonaty. Z Heleną z Wężyków Badaniową, która zmarła w 1884 roku miał syna Kazimierza Mariana. Powtórnie ożenił się w 1900 roku z Marią z Chłapowskich. Z nią miał troje dzieci. Helenę (1902-1952), działaczkę katolicką, Krzysztofa (1903 -1981), ostatniego właściciela Turwi i Zofię (1904) z Lasek, odznaczoną Orderem Orała Białego. Drugi z braci Morawskich to urodzony 4 listopada 1859 roku, również w Jurkowie Zdzisław. Podobnie jak brat uczęszczał do Gimnazjum Marii Magdaleny w Poznaniu. Mieszkał u ks. Jana Koźmiana. W czasie nauki, w ramach edukacji wspólnie z księdzem Janem i z bratem Tadeuszem odbył w 1877 roku dwumiesięczną podróż do Szwajcarii, południowej Francji i do Włoch. Maturę w leszczyńskim gimnazjum uzyskał – w 1879 roku - z opóźnieniem. Od razu zapisał się na Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego. Oprócz wykładów z dziedziny prawa, uczęszczał na wykłady na Wydziale Filozoficznym słuchając tak znakomitych profesorów jak Józef Szujski, Stanisław Smolka i Stanisław Tarnowski. W czasie studiów zaprzyjaźnił się z późniejszym namiestnikiem Galicji – Andrzejem Potockim. Uwieńczeniem kilkuletnich studiów był tytuł doktora praw, który Zdzisław Morawski otrzymał w 1884 roku. W następnym roku na zaproszenie francuskiego inżyniera Vatier odbył podróż z Edwardem Raczyńskim do Ameryki Południowej. Celem podróży było zwiedzanie kopalni miedzi w Chile. W czasie podróży zwiedził całą Amerykę Łacińską. Podróż zaczęła się 4 stycznia 1885 roku w Bordeaux. Przez Lizbonę - po dwóch tygodniach dotarli do Rio de Janeiro w Brazylii i dalej przez Montevideo w Urugwaju, wreszcie do Valparaiso w Chile. W drugiej połowie lutego dotarli do celu podróży. Droga powrotna była równie ciekawa. 14 marca wyjechali do Panamy, zwiedzili Peru ze stolicą w Limie i wrócili przez Panamę, Wenezuelę i Martynikę wrócili do Paryża. Podróż tą na bieżąco opisywał Morawski w listach do rodziców i siostry Konstancji, a drukował je „Przegląd Polski” w artykułach pt: „Listy z podróży do Ameryki Południowej”. Ukazały one tradycyjne w rodzinie uzdolnienia pisarskie. Po powrocie do Europy Zdzisław Morawski rozpoczął praktykę w Prokuratorii Skarbu w Wiedniu. Po dwóch latach w lipcu 1887 roku przeniesiono go do Namiestnictwa Dolnej Austrii, a już z początkiem września do Ministerstwa Wyznań i Oświaty. W maju 1889 roku przydzielono go do Prezydium Rady Ministrów na referenta prasy galicyjskiej, a po kolejnym roku został mianowany pozaetatowym komisarzem powiatowym Namiestnictwa galicyjskiego z siedzibą urzędowania we Wiedniu. W czerwcu 1893 roku rozpoczął stałą służbę w Ministerstwie dla Galicji. Awansował tam kolejno: na sekretarza ministerialnego, radcę sekcyjnego, radcę ministerialnego. Przechodząc wszystkie szczeble kariery urzędniczej 26 grudnia 1906 roku został rzeczywistym radcą ministerialnym w piątej randze. Po ustąpieniu z rządu w grudniu 1913 roku ministra Władysława Długosza cesarz Franciszek Józef w styczniu 1914 roku powierzył Morawskiemu prowizoryczne kierownictwo agent prowadzonych dotąd przez ministra Długosza. Po wybuchu I wojny światowej prowizorium przeciągnęło się do 30 stycznia 1915 roku, kiedy to Morawskiego mianowano ministrem dla Galicji. Po zajęciu prawie całej Galicji przez wojska rosyjskie później niemieckie, znaczenie Ministerstwa dla Galicji zostało zredukowane do minimum. Rola Morawskiego jako jedynego Polaka w Radzie Ministrów, w dodatku bez talentu politycznego, ograniczyła się do reprezentacji. Mimo braku zdolności politycznych w wielu przypadkach starał się przeciwdziałać terrorowi wojskowemu i popierał odbudowę kraju. Po zamordowaniu premiera K. Stürgkha, Morawski podał się do dymisji i na własną prośbę przeszedł w stan spoczynku. Przy tej okazji 31 października 1916 roku został odznaczony wielką wstęgą Orderu Żelaznej Korony I klasy. Jako emeryt z początkiem 1919 roku przeniósł się do Krakowa, zamieszkał u brata Kazimierza i kontynuował zaczęte przed laty swoje zajęcia pisarskie. Zmarł 21 stycznia 1928 roku w Krakowie i podobnie jak brat został pochowany na cmentarzu Rakowieckim.
Odzyskanie niepodległości W dniu 11 listopada 1918 r. marszałek francuski F. Foch w imieniu państw sprzymierzonych podyktował delegacji niemieckiej warunki zakończenia działań wojennych. Niemcy podpisały rozejm. Było to w wagonie kolejowym niedaleko Compiegne pod Paryżem. W ten sposób zakończyła się I wojna światowa. Brały w niej udział 33 państwa; w czasie jej trwania zmobilizowano 70 milionów ludzi, 10 milionów poniosło śmierć, a prawie 20 milionów zostało rannych. Upadły 3 cesarstwa, zniszczono dorobek, na który pracowały całe pokolenia. Po wojnie zawarto nowe traktaty pokojowe, zmieniły się granice państwowe oraz formy rządów. Dzień 11 listopada 1918 roku był przełomowym momentem w dziejach Europy, ale przede wszystkim w dziejach Polski. Po 123 latach niewoli narodowej i powstańczych zrywów wolnościowych Polska odzyskała niepodległość. Nadeszła upragniona wolność. Dnia 10 listopada 1918 r. do kraju powrócił Józef Piłsudski, od lipca 1917 r. internowany przez Niemców w Magdeburgu. 11 listopada Rada Regencyjna przekazała mu naczelne dowództwo polskich sił zbrojnych. W Warszawie rozpoczęło się, trwające już w innych miastach, rozbrajanie wojsk okupacyjnych. Dzień ten został ustanowiony - ustawą Sejmu Rzeczpospolitej Polskiej z 1937 r. - polskim świętem narodowym i pozostawał oficjalnie świętem państwowym RP do roku 1944. W roku 1945 komunistyczne władze PRL jako święto państwowe ustanowiły dzień 22 lipca. Święto Niepodległości, obchodzone w dniu 11 listopada, zostało przywrócone przez Sejm RP dopiero w roku 1989. W tym dniu Polska oddaje też hołd marszałkowi J. Piłsudskiemu, spoczywającemu w krypcie pod wieżą Srebrnych Dzwonów w podziemiach Katedry Wawelskiej. * Jednym z najważniejszych elementów odradzania się polskiej państwowości było tworzenie nowej administracji samorządowej. Na Ziemi Kościańskiej (podobnie jak w całej Wielkopolsce) wykorzystano model pruski oparty na gminach jednostkowych, w których wybierano sołtysa oraz ławników. Z kolei w miastach wybierano rady mające charakter opiniodawczy oraz członków magistratu i burmistrza. Organem wykonawczym był Wydział Powiatowy, na czele którego stał starosta. W dniu 1 kwietnia starostą powiatu kościańskiego został Gustaw Raszewski (1857 – 1931) – absolwent rolnictwa uniwersytetów w Halle i Monachium. Raszewski zapisał się w historii wielkopolskiego rolnictwa jako twórca nowych zasad organizacyjnych i programowych dla kółek rolniczych, w których kładł nacisk na pracę oświatową. Jako starosta – Raszewskiemu udało się całkowicie spolszczyć administrację publiczną a także zadbać o właściwy rozwój Izb Rolniczych. Gustaw Raszewski zmarł w Jasieniu 13 marca 1931 roku. Pochowany został na cmentarzu kościelnym w Starych Oborzyskach, przy licznym udziale obywateli i przedstawicieli wielu organizacji patriotyczno-narodowych. Władze państwowe w uznaniu zasług Raszewskiego odznaczyły go Krzyżem Komandorskim Orderu Polonia Restituta. Na podstawie tekstów Jana Pawickiego i Józefa Świątkiwicza opracował Artur Hojan.