ΕΠΑΘΛΟ 124 by John Soultanidis

www.epathlo.gr

Νότιος Ταΰγετος Ιωάννινα Στα μονοπάτια του Αγραφιώτη Στην Πλάκα των λογοτεχνών Αμφίκλεια Αφρώδεις οίνοι Πελοποννήσου 2019 - V ≈ 4,00 €

124

Οι τιμές των προϊόντων ισχύουν

από Πέμπτη 19/12/2019 έως Tρίτη 24/12/2019

! ς έ τ ρ ο ι γ ς έ λ Κα

ΑΡΝΑΚΙ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΓΑΛΑΚΤΟΣ ΦΕΝΕΟΥ Από το Φενεό Ορεινής Κορινθίας επιλέξαμε τα πιο αγνά ντόπια αρνάκια σε συνεργασία με επιλεγμένους τοπικούς παραγωγούς. Το εξαιρετικό μικρο – κλίμα και τα απάτητα βοσκοτόπια της περιοχής, εξασφαλίζουν την ανώτερη ποιότητα του κρέατος.

95€

10€

ΤΟ ΚΙΛΟ

ΚΟΤOΠΟΥΛΟ ΟΛOΚΛΗΡΟ ΝΩΠO ΕΛΛΗΝΙΚO

ΤΟ ΚΙΛΟ

Φέτα Eρυμάνθου βαρελίσια

Γραβιέρα Κρήτης ΠΟΠ ΞΥΛΟΥΡΗΣ

- 4 ,06€

11,75€

7 69

7,39€

1 19

€

ΤΟ ΚΙΛΟ

- 3 ,79€

- 4 ,84€

17,99€

15,79€

14 20

95€

ΤΟ ΚΙΛΟ

www.facebook.com/KritikosSuperMarket

€

ΤΟ ΤΕΜΑΧΙΟ

τ. λίτρου : 4,50€ 3,55€

@KRHTIKOSMARKET

€

ΤΟ ΚΙΛΟ

Ελαιόλαδο ΧΡΥΣΕΛΙΑ κλασικό 4L

Γαλοπούλα ψητή FOUANTRE IFANTIS

- 1 ,70€

5 69

€

ΤΟ ΚΙΛΟ

Mπανάνες

Oυίσκι JOHNNIE WALKER Red Label 700ml

COCA COLA regular, zero 2x1,5L (-0,50€)

- 3 ,95€

- 0 ,66€

19,20€

15 25

€

Η ΦΙΑΛΗ

τ. λίτρου : 27,43€ 21,79€

www.kritikos-sm.gr

2,65€

1 99

€

Η ΣΥΣΚΕΥΑΣΙΑ

τ. λίτρου : 0,88€ 0,66€

ΤHΛ. ΕΞΥΠΗΡΕΤΗΣΗΣ ΠΕΛΑΤΩΝ: 210 5558832

η ΙΚΤΕΟ ΑΡΓΟΛΙΔΟΣ Α.Ε. σας παρέχει Εγγυημένο Τεχνικό Έλεγχο για όλες τις κατηγορίες οχημάτων. Κλείστε Ραντεβού στο 27520 99400 & κερδίστε από τις ειδικές προσφορές

45€ ΙΧ, 50€ ΦΙΧ, 25€ ΜΟΤΟ, 10€ ΚΕΚ

1 ΚΤΕΟ

Νο

στον Ν. Αργολίδας

www.ikteoargolidos.com.gr

Η METAL///GLASS δραστηριοποιείται με επιτυχία στο χώρο των κατασκευών συνδιάζοντας το γυαλί και το μέταλο, σίδερο και αλουμίιο, τόσο σε απλές όσο και σύνθετες δημιουργίες. Οι δραστηριότητες μας καλύπτουν στέγαστρα και αίθρια, κουφώματα και πόρτες αυτόματες και ασφαλείας, χωρίσματα ηχομονωτικά, προσόψεις κτιρίων και πλήθος άλλων κατασκευών. Τα προϊόντα που παράγουμε προσφέρουν θερμομόνωση, ηχομόνωση και ασφάλεια παρέχοντας λύσεις απαιτητικών προδιαγραφών με design υψηλής αισθητικής, και εξασφαλίζουν αντοχή στον χρόνο και στις καιρικές συνθήκες. Χρησιμοποιούμε υλικά που παράγουν οι μεγαλύτερες εταιρείες της Ευρώπης που συνοδεύονται από τις απαραίτητες πιστοποιήσεις διασφάλισης ποιότητας. Η πολυετής πείρα του προσωπικού και των συνεργατών μας, μας δίνει την δυνατότητα να δημιουργούμε ιδανικές λύσεις που ανταποκρίνονται κάθε κατασκευαστική απαίτηση και γούστο.

Κυράς Βρύση, Κόρινθος, 20100 Τηλ.: 2741088955 | Κιν.: 6979200316

www.metalglass.gr

Ιδιοκτήτρια-εκδότρια: Γεωργία Ντόκου Αρχισυνταξία: Θάλεια Νουάρου Δημιουργικό-Layout: Γιάννης Σουλτανίδης www.positive.net.gr Διαφήμιση: Γεωργία Ντόκου Δημήτριος Σελλής www.airon.gr

Συντακτική ομάδα: Νίκος Γαλάνης, Αναστασία Γέωργα, Έλενα Κολλάτου, Νίνα Κουλετάκη, Μάρω Κουρή, Θάλεια Νουάρου, Αλεξία Τούλιου, Δημοσθένης Τσαπάρας. Διορθώσεις κειμένων: Αλέκος Ξυλοπόδης

9 Αντί Επάθλου ●●●●●●●●●●●●●●●●● 10 Βιβλία, εκθέσεις, φεστιβάλ, πολιτισμός ●●●●●●● 12 Νότιος Ταΰγετος. Μυστηριακός και φιλόξενος ●●●●●●●●●●●●●●●●●● 24 Iωάννινα. Kαταφύγιο ευδαιμονίας ●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●● ●●●●●●●●●●●● 36 Στα μονοπάτια του Αγραφιώτη.●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●● ●●●● 46 Περίπατος στην Πλάκα των λογοτεχνών ●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●● 56 Αμφίκλεια. Η αυθεντική του Παρνασσού ●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●● 66 Αφρώδεις οίνοι Πελοποννήσου. Τα κρασιά της γιορτής ●●●●●●●●●●●●●●● 76 Συνταγές του Στράτου Ιωσηφέλλη ●●●●●●●●●●●●●● 82 Μια στάση εδώ

Σ’ αυτό το τεύχος συνεργάστηκαν οι φωτογράφοι: Νίκος Γαλάνης, Παναγιώτης Δαγρές, Μάρω Κουρή, Θάλεια Νουάρου, Λεωνίδας Τούμπανος, Αλεξία Τούλιου, Νίκος Υφαντής. Επεξεργασία εικόνας: Γιάννης Πουλημένος Εκτύπωση: pressious Arvanitidis www.pressious.com

ΕΔΡΑ: Μιδέας 5, 21055, Αγία Τριάδα Αργολίδας Τηλ.2752045095, 99700 Fax. 2752045096 e-mail: info@epathlo.gr ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ (ετήσιες) Ιδιωτών: 20,00 € Επιχειρήσεων Νομικών προσώπων Εξωτερικού: 50,00 € Ο.Τ.Α.: 65,00 € Εθνική Τράπεζα: 427 / 00523295 Πειραιώς: 5500018321433

Εξώφυλλο: Μάρω Κουρή ΔΙΜΗΝΙΑΙΑ ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ // Κωδ. ΕΛΤΑ: 5167 Απαγορεύεται οποιαδήποτε αναδημοσίευση ή αναπαραγωγή ύλης του περιοδικού χωρίς προηγούμενη έγγραφη άδεια του εκδότη. 6

Συνδρομές: Φρόσω Αγγελοπούλου, Γιώτα Μπούνου

Θάλεια Νουάρου

Κι αν είναι όμορφο το εφήμερο θα στο θυμίζουν πάντοτε τα κίτρινα φύλλα.

αν κάθαρση δεν μοιάζει τούτη η βροχή; Σήμερα είναι βροχή, αύριο χιονιάς που θα μεταμορφωθεί σε πολύχρωμα μικρά φωτάκια στη ζέστη τους να αναστηθούν χιλιάδες πεταλούδες… Εκφάνσεις του εφήμερου που συνθέτουν τη συνέχεια, την αρμονία του κόσμου. Γι’ αυτό και το εφήμερο κλείνει μέσα του κάτι τόσο βαθιά ποιητικό. Τα κίτρινα φύλλα θα 'ναι εδώ για να στο θυμίζουν… Πώς βαραίνει ο χρόνος καθώς περπατάς…Πώς νικάς τη βαρύτητα ισορροπώντας εντός σου γη κι ουρανό; Φεύγεις, για να αφήσεις ή για να βρεις; Βρίσκεις όταν ζητάς ή όταν αφήνεσαι στη ροή των πραγμάτων; Διαβάζω αντίστροφα τις σημειώσεις μου, σαν ανάποδο ημερολόγιο που ξορκίζει τον χρόνο. Ύστερα άνοιξα τα μάτια μου και είδα πως όλα ήταν απλώς στη θέση τους. Τόσο απλά όσο και δύσκολα, τα πράγματα και το αδύνατο πάντοτε εν δυνάμει εφικτό. Γυρισμένη στο Μεσολόγγι, η τελευταία ταινία του Σύλλα Τζουμέρκα «Το θαύμα της Θάλασσας των Σαργασσών», χρησιμοποιεί αλληγορικά το χέλι, για να περιγράψει, πώς ο άνθρωπος μπορεί κάποια στιγμή να μεταμορφωθεί βγαίνοντας από ό,τι θεωρεί βαλτώδες. Καθόλου εύκολο, μα μπροστά στην ελευθερία, η όποια δυσκολία το άξιζε. «Το χέλι, ένα αρχέγονο αμφίβιο δέχεται ένα σχεδόν μεταφυσικό κάλεσμα να αλλάξει τη ζωή του τόσο δραματικά που σύρεται με κόπο έξω από τον βάλτο και βουτάει στη θάλασσα, όπου βγάζει βράγχια και σαν ένα πλάσμα της θάλασσας πια, ταξιδεύει από τo Μεσολόγγι στην Κούβα και τη Θάλασσα των Σαργασσών», αναφέρει σε συνέντευξή του ο σκηνοθέτης. Τι κι αν αγνοεί, πως εκεί θα βρει μια θάλασσα…στεριάς φτιαγμένη από όλα τα σκουπίδια της ανθρωπότητας. Σαν πλάσμα αυτού του κόσμου οφείλει το ταξίδι αυτό στην ελευθερία, το θαύμα μέσα μας. Αδύναμοι μπροστά στο άγνωστο, παραμονή της νέας χρονιάς ανταλλάσσουμε ευχές, κάνουμε σχέδια, φουσκώνουμε από προσδοκίες. Μα στη χαρά ή τη λύπη, η ζωή συμβαίνει στο ασύλληπτο του νου. Εκεί που κάθε φαντασίωση ωχριά είναι στενή και λίγη, ώστε να χωρέσει το άπειρο αυτού του κόσμου. «Η φαντασίωση δεν ευνοεί τη συνείδηση», όπως άλλωστε γράφει κι ο αγαπημένος μου τραγουδοποιός Γιάννης Αγγελάκας στο νέο του βιβλίο «Ο μεγάλος μαθητής κι ο μικρός δάσκαλος», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καστανιώτη. Αναζητώντας κάτι αισιόδοξο για τις γιορτές, θα κλείσω με ένα του απόσπασμα: ΜΔ: Σήμερα, μια και είναι το τελευταίο μας μάθημα, θα ήθελα να επανέλθουμε στον πρώτο μας διάλογο, τότε που με ρώτησες ποια είναι η αξία της ζωής σε έναν κόσμο που συνεχώς χειροτερεύει. ΜΜ: Πού το θυμάσαι, δάσκαλε; Έχουμε πει τόσα και τόσα από τότε. ΜΔ: Το θυμάμαι γιατί μου κακομίλησες. Άκου λοιπόν αγαπητέ μου: Ο κόσμος τραβάει τον δρόμο του κι ο εαυτός μας τον δικό του. Όσο περισσότερα σκοτάδια καταφέρουμε να φωτίσουμε μέσα μας όσο ζούμε τόσο πιο πιθανό είναι, φεύγοντας απ’ αυτή τη ζωή να κρατάμε στις χούφτες μας δυο στάλες παραπάνω αγάπης και γνώσης, καλή περιουσία για όσα πρόκειται να ακολουθήσουν. Κι ας μη μας νοιάζει καθόλου αν ο κόσμος πάει κατά διαόλου – έτσι κι αλλιώς σε βάθος χρόνου, οι αισιόδοξοι θα δικαιωθούν. ΜΔ: Σε πόσο βάθος χρόνου, δάσκαλε; ΜΜ: Απύθμενο. Αλλά για όσους έχουν γερή όραση, ορατό. Καλή χρονιά.

ΑΝΤΙ ΕΠΑΘΛΟΥ

Πάρκο των Χριστουγέννων στο Αίγιο

ια 8η συνεχόμενη χρονιά η Δημοτική Κοινωφελής Επιχείρηση του Δήμου Αιγιαλείας δημιουργεί στον δημοτικό κήπο των Υψηλών Αλωνίων το Πάρκο των Χριστουγέννων. Το θεματικό πάρκο, στο πνεύμα των γιορ-

τών, για ένα περίπου μήνα, διηγείται ένα μοναδικό παραμύθι γεμάτο μηνύματα και όμορφα συναισθήματα. Στο Πάρκο φέτος, θα ζωντανέψουν γνωστοί ήρωες παραμυθιών: Η χιονάτη και οι 7 νάνοι, η Ραπουνζέλ, η Ωραία Κοιμωμένη, ο λύκος και τα 3 γουρουνάκια, η Κοκκινοσκουφίτσα και ο Λύκος, ο Πινόκιο, η Πεντάμορφη και το Τέρας και όλοι οι αγαπημένοι ήρωες των παραμυθιών. Θα υπάρχουν επίσης: Όμορφα σπιτάκια, ο Άγιος Βασίλης, μικρά καλικαντζαράκια, ξυλοπόδαροι, λαχταριστά λιχουδόσπιτα, εργαστήρια χειροτεχνίας, ζωγραφική προσώπου, παιχνίδια με τους προσκόπους, μουσικές θεατρικές παραστάσεις και παιχνίδια, προσφορές αγάπης και πολλές εκπλήξεις που συνθέτουν το Πάρκο της καρδιάς μας. Μια αξέχαστη εμπειρία βγαλμένη μέσα από παραμύθι, που θα μας ταξιδέψει σε μαγικούς κόσμους! Από 12 Δεκεμβρίου έως 5 Ιανουρίου με δωρεάν είσοδο. Η κομβική θέση του Δήμου, κοντά στην Αθήνα, την Πάτρα, τη Στερεά και Κεντρική Ελλάδα αλλά και τα Ιόνια νησιά, πολύ κοντά στο χιονοδρομικό κέντρο των Καλαβρύτων και σε ορεινά χωριά, τον καθιστά έναν εξαιρετικά ελκυστικό χειμερινό προορισμό για όλους. Ταξιδιωτικές πληροφορίες για τον Δήμο Αιγιαλείας: www.discoveraigialeia.gr. Αναλυτικές πληροφορίες για το πρόγραμμα εκδηλώσεων του πάρκου: www.parkoxristougennon.gr. Τα γκρουπ και οι διοργανωτές εκδρομών μπορούν να επικοινωνούν με την κ. Μαργαρίτα Γούτου στο τηλ. 6972991498.

Φόνισσες Το νέο βιβλίο της Νίνας Κουλετάκη

αράντα υποθέσεις γυναικών δολοφόνων από όλες τις ηπείρους στο πέρασμα των αιώνων παρουσιάζει το νέο βιβλίο της Νίνας Κουλετάκη «Φόνισσες», που μόλις κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις Κύφαντα. Οι «Φόνισσες» ήταν μια ιδέα, που στριφογύριζε τουλάχιστον για μια δεκαετία στο μυαλό της συγγραφέως κι απλώς ήξερε, πως κάποτε, θα την υλοποιούσε. Πέρασαν χρόνια, έγραψε άλλα βιβλία, αλλά παράλληλα έκανε την έρευνα για τις «Φόνισσες». Μια έρευνα επίπονη και σε βάθος, με μελέτη πηγών κάθε είδους. Έγινε προσπάθεια να καλυφθούν όσο το δυνατόν περισσότερες χώρες και από τις πέντε ηπείρους. Οι υποθέσεις είναι τοποθετημένες σε χρονολογική σειρά, ώστε να μπορεί ο αναγνώστης να παρακολουθεί τόσο την εξέλιξη του είδους του εγκλήματος όσο και τις διαφοροποιήσεις στο ποινικό δίκαιο, αναφορικά με την τιμωρία των ενόχων. Για την αξιοπιστία της κάθε υπόθεσης κατεβλήθη κάθε δυνατή προσπάθεια, με διασταύρωση πηγών και προσωπική έρευνα, ενώ δόθηκε έμφαση στην τοποθέτησή της στο κοινωνικό, πολιτικό και γεωγραφικό περιβάλλον. Στο τέλος κάθε υπόθεσης, αναφέρεται η επίδρασή της στην τέχνη και στη λαϊκή κουλτούρα. Αναφέρονται τα βιβλία, οι κινηματογραφικές ταινίες, τα ντοκυμαντέρ, οι τηλεοπτικές εκπομπές, τα τραγούδια, τα εικαστικά έργα κλπ., που έχουν βασιστεί στη συγκεκριμένη υπόθεση ή αυτή έχει αποτελέσει πηγή έμπνευσής τους. Ο τόμος συμπληρώνεται με ένα εισαγωγικό δοκίμιο του Γιάννη Πανούση, Ομότιμου Καθηγητή Εγκληματολογίας, σαράντα πρωτότυπα σκίτσα του Γιώργου Παπαθεοδώρου, που έγιναν ειδικά για την έκδοση και εκτενέστατη βιβλιογραφία.

To μπλε μονοπάτι

FOUGARO ART CENTER Χώρος Τέχνης-χώρος Ζωής!

να ιδιόμορφο κέντρο πολιτισμού λειτουργεί τα τελευταία χρόνια στο Ναύπλιο. Ένα μεγάλο διαδραστικό έργο τέχνης που χτίζεται, εξελίσσεται και ολοκληρώνεται σε βάθος χρόνου. Δημιούργημα της εικαστικού Φλωρίκας Κυριακοπούλου, υποστηρίζει μέσα από τις δράσεις του και τα κύτταρά του, την ουμανιστική σκέψη. Βιβλιοθήκες και εργαστήρια στο ΦΟΥΓΑΡΟ Πέρα από τις εκθέσεις και τα πολιτιστικά δρώμενα που φιλοξενεί, τα εργαστήρια και οι δύο του βιβλιοθήκες υποστηρίζουν εκπαιδευτικά προγράμματα για όλες τις εκπαιδευτικές βαθμίδες των σχολείων (και συλλόγους γονέων). Στόχο έχουν τη δημιουργική επαφή των παιδιών με τη φύση, την τέχνη, το θέατρο, τη λογοτεχνία, την αφήγηση, την χειροτεχνία αλλά και με τον χώρο ζωής και τέχνης που είναι το ίδιο το ΦΟΥΓΑΡΟ. Με εργαλεία την έμπνευση, την εξειδικευμένη γνώση και την πρωτότυπη δημιουργική έκφραση ιδεών παιδιά, έφηβοι και ΑΜΕΑ μαθαίνουν την αγάπη, τη συμπόνοια, τη φιλία, την αλληλεγγύη, την αποδοχή της διαφορετικότητας. Αποκτούν ενσυναίσθηση και προσωπική έκφραση, μυούνται στην αναλυτική σκέψη, την αγάπη για το περιβάλλον και την τέχνη ως κομμάτι της ζωής. Τα εργαστήρια λειτουργούν Τρίτη έως Κυριακή από νωρίς το πρωί έως αργά το απόγευμα και είναι ανοιχτά όλες τις αργίες. Τις Παρασκευές λειτουργεί επίσης μωρολέσχη για γονείς με μωρά και τις Πέμπτες, σχέδιο και ζωγραφική με μοντέλο για άτομα άνω των 15 ετών. Πληροφορίες: 27520 47370, info@fougaro-workshops.gr Βιβλία, εκθέσεις, φεστιβάλ, πολιτισμός

Πρόσφατα το Φουγάρο υποδέχτηκε ένα ακόμη εικαστικό εργαστήρι, με εμψυχωτή τον εικαστικό Δημήτρη Παπαχρήστο. Με το άνοιγμα της έκθεσης BLACK&BLUE την πρώτη μεγάλη παρουσίαση της FKP Collection στο Ναύπλιο, (που παρατείνεται έως τις 20 Μαρτίου 2020), ανοίχτηκε στο κοινό ένα εικαστικό σύμπαν καλλιτεχνών − ορόσημα της σύγχρονης καλλιτεχνικής σκηνής. Μέσα από το εργαστήρι δημιουργείται επιπλέον μια μοναδική ευκαιρία να κατανοήσουμε τις ιδέες και τις καλλιτεχνικές πρακτικές των συμμετεχόντων. Εξετάζοντάς τους, έναν προς έναν, ανακαλύπτουμε τις μεθόδους τους, τα αισθητικά στοιχεία που τους συνδέουν, καθώς και τα νοηματικά περάσματα των έργων της έκθεσης. Με έμφαση στον βιωματικό χαρακτήρα της τέχνης, ακολουθώντας το «μονοπάτι» που διατρέχει το κάθε έργο ξεχωριστά αλλά και όλα μαζί, κατανοούμε ή μαθαίνουμε, πως μπορούμε να βιώσουμε ένα σύγχρονο καλλιτεχνικό περιβάλλον. Στο ίδιο πλαίσιο κινείται και το εργαστήρι μία μπλε ώρα μαζί, ένα μουσικοκινητικό παιχνίδι συνεργασίας για τους μικρούς φίλους του ΦΟΥΓΑΡΟΥ που περιλαμβάνει αυτοσχεδιασμό και χορό υπό την καθοδήγηση της θεατροπαιδαγωγού Ρίτας Ζηκίδου. Με ηχητικά μουσικά ερεθίσματα, υφάσματα και αισθητηριακά αντικείμενα, τα παιδιά κινούνται εμπλεκόμενα στους διαλόγους της έκθεσης, με όρους συναισθηματικούς, εκφράζοντας ό,τι αυτή τους προκαλεί. Πληροφορίες, τηλ.: 6941601388, 27520 47370, www.fougaro.gr. 11

Νότιος Ταΰγετος Μυστηριακός και φιλόξενος Έλενα Κολλάτου

Λεωνίδας Τούμπανος, Έλενα Κολλάτου

Έτσι μου στάθηκε ο Ταΰγετος: όπως ο κόρφος της μητέρας μου. Με πότισε γαλάζιο, αψύ αίμα, ήλιο και πράσινο ως να μου δέσει την ψυχή όπως την πέτρα του ως να χαράξει στην καρδιά μου τις βαθιές χαράδρες του να σχηματίσει μες στη ζωή μου δώδεκα κορφές να βγαίνω απάνω με μοναδικό μου όνειρο τον ήλιο. Με δίψα μου μοναδική τον ήλιο. Νικηφόρος Βρεττάκος

πρωινή πάχνη έχει μόλις σκορπίσει και οι λιγοστές ακτίνες του ήλιου διαπερνούν σιγά σιγά τη συννεφιά, χαρίζοντας τη λάμψη τους στον Ταΰγετο. Η θέα της επιβλητικής του οροσειράς, καθώς πλησιάζουμε προς τη Σπάρτη, γίνεται ολοένα και πιο μαγευτική, αιχμαλωτίζοντας το βλέμμα, που αχόρταγα περιπλανιέται στην κορυφογραμμή. Θέλει να διατρέχει το περίγραμμά της ξανά και ξανά, τόσο που χρειάζεται εγκράτεια, για να μείνεις προσηλωμένος στον δρόμο και να συγκεντρωθείς στην οδήγηση. Η εικόνα του ορεινού όγκου σε συνδυασμό με τα αρώματα του ελαιόλαδου από τα ντόπια ελαιοτριβεία αγαλλιάζουν την ψυχή, λειτουργούν σαν ηρεμιστικό, που σε γεμίζει πληρότητα και ευγνωμοσύνη. Άρνα και Γοράνοι Η κατάφυτη φιδογυριστή διαδρομή που ενώνει τη Σπάρτη με την Άρνα, γεμάτη με πλατάνια, καστανιές, καρυδιές και αρωματικά βότανα είναι καθαρτήριο. Δεκέμβρης μήνας και δεν μπόρεσα να αντισταθώ, να ανοίξω το παράθυρο να μπει ο δροσερός αέρας να γεμίσει τα πνευμόνια μας με ζωή! Πρώτη μας στάση η Άρνα, ένα ορεινό χωρίο χτισμένο σε υψόμετρο 750μ. στην πλαγιά του Ταΰγέτου. Οι καμινάδες φαίνονται να αχνίζουν από μακριά. Στην πλατεία με τη μαρμάρινη βρύση του 1922 πρωτοστατεί ο υπεραιωνόβιος πλάτανος. Στην αγκαλιά του, κάθε φθινόπωρο πραγματοποιείται η φημισμένη γιορτή του κάστανου. Το μπαλκόνι της πλατείας στέκεται στην άκρη μιας καταπράσινης χαράδρας, που στο βάθος της κυλάει ο αρχαίος ποταμός Σμήνος. Πηγάζει κοντά στην Άρνα και μπορεί κανείς να περπατήσει το μονοπάτι, που ξεκινάει λίγο έξω από το χωριό μέχρι τις πηγές της Αγίας Μαρίνας. Στο καφενείο είναι μαζεμένες λιγοστές γυναίκες, που περιμένουν τον αγροτικό γιατρό από το Γύθειο, πίνοντας τον καφέ τους κουβεντιάζοντας. Πιάνουμε κουβέντα με την κυρία Κούλα, που γεννήθηκε και «αναστήθηκε» εδώ, όπως χαρακτηριστικά μας είπε, αλλά παντρεύτηκε στη γειτονική «Σπαρτιά». Μας άνοιξε την καρδιά της, μιλώντας για τη ζωή της και το χωριό, «…σας νιώθω σα συγγενείς μου». Μας κέρασε τον καφέ, δείχνοντάς μας τον δρόμο προς τις πηγές. Οι οδηγίες ήταν σαφείς: στο τέλος του ασφαλτοστρωμένου δρόμου πρέπει να αφήσουμε το αμάξι, γιατί μετά τις πρόσφατες βροχές, ο χωμάτινος δρόμος έχει νεροφαγώματα και μόνο αγροτικό ή τζιπ συνεχίζει με ασφάλεια. Καθώς κατηφορίζει στο φαράγγι, ο δρόμος περνάει μέσα από ελαιόδεντρα. Εδώ και εκεί, στα διάφορα χωράφια συναντάς οικογένειες να δουλεύουν ακάματα στη συγκομιδή της ελιάς. 14

●

●●

●●●

●Η

κυρία Κούλα στην ιστορική βρύση της Άρνας του 1922, περιμένοντας τον αγροτικό γιατρό. ●● Στη σκιά του Ταϋγετου εκτείνεται το κτήμα βιολογικής καλλιέργειας Γκολέμη με μεγάλη ποικιλία φρούτων και κηπευτικών. ●●● Ελαιόδεντρα έξω από τους Γοράνους. ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ / Νότιος Ταΰγετος, Μυστηριακός και φιλόξενος

●

Ο κατάφυτος δρόμος για την Άρνα, ορεινό χωριό του νομού Λακωνίας στα 750 μέτρα υψόμετρο. ●●

Εργαζόμενος στη συγκομιδή ελιάς στο κτήμα Βιολογικής καλλιέργιας Γκολέμη. Τα προιόντα μπορούν να βρεθούν σε βιολογικές αγορές της Αττικής. ●●●

Συγκομιδή ελιάς στο χωριό της Άρνας. ●●●●

Ορεινό μονοπάτι από τα Κουμουστά στους Πενταυλούς. Πρόκειται για μια πανέμορφη διαδρομή 7 χιλιομέτρων, διάρκειας 2 ωρών, που περνά μέσα από πηγές και καταρράκτες. 16

●●

Θυμάρι, θρούμπι και φασκόμηλο ευωδιάζουν το πέρασμά μας και ο ήχος του ποταμιού μας συνοδεύει, μέχρι που φτάνουμε στις πηγές της Αγίας Μαρίνας. «Από εδώ πίνει νερό όλη η Μάνη» μας είχε πει χαρακτηριστικά η κυρία Κούλα, πριν μας αποχαιρετήσει και πράγματι το νερό του ποταμού έχει μια χαρακτηριστική γλυκύτητα, που αναφέρει και ο Παυσανίας στα «Λακωνικά» του. Στους Γοράνους περιηγηθήκαμε στα καλντερίμια, συνομιλώντας με τους κατοίκους, που εκείνη την ώρα επέστρεφαν από τις ελιές. Αυτήν την εποχή οι περισσότεροι κάτοικοι ασχολούνται με τη συγκομιδή του πολύτιμου καρπού και όπως μας εξήγησαν, βιάζονται να προλάβουν να τελειώσουν, πριν αρχίσουν οι πολλές βροχές και τα χιόνια, καταστρέφοντας τους κόπους τους και την παραγωγή. Ξηροκάμπι Το Ξηροκάμπι είναι το μεγαλύτερο χωριό της ευρύτερης περιοχής και εδώ βρίσκει κανείς αρκετές επιλογές για φαγητό και καφέ. Στρατηγικά τοποθετημένο, ανάμεσα από τον Μυστρά και το Γύθειο αποτελεί εξαιρετική επιλογή για τόπο διαμονής και ορμητήριο εξερεύνησης της φύσης του Ταΰγετου. Μέσω του εκτεταμένου δικτύου μονοπατιών, οι λάτρεις του βουνού μπορούν να γνωρίσουν από κοντά τις αστείρευτες ομορφιές

●●●

του. Απόλυτα φιλόξενος και φιλικός, ο παραδοσιακός ξενώνας Ταλετόν έχει αυτό το αίσθημα θαλπωρής, που χρειαζόμαστε μετά από μια τόσο γεμάτη μέρα. Πήρε το όνομά του από την ψηλότερη κορυφή του Ταΰγετου (2.404μ.), τον Προφήτη Ηλία ή Ταλετόν, που δεσπόζει στην περιοχή και είναι προσπελάσιμη μέσω μονοπατιού, που ξεκινάει από το ορειβατικό καταφύγιο. Ο ιδιοκτήτης του ξενώνα, Ηλίας Γιατράκος, μας υποδέχτηκε εγκάρδια και μας μίλησε για την ιστορία του κτιρίου, η οποία ξεκινάει τον 19ο αιώνα, όταν ο χώρος χρησιμοποιούταν για την αποθήκευση αγροτικών προϊόντων και την παραγωγή μεταξιού. Το κτίσμα θεωρείται δείγμα της βιομηχανικής αρχιτεκτονικής της Λακωνίας, που βασίζεται στην πέτρα και το ξύλο και έχει την τύχη να διασώζει σε πολύ καλή κατάσταση μια υπόγεια μαρμάρινη δεξαμενή

●●●●

λαδιού. Στο νοτιοδυτικό άκρο του χωριού, εκεί που ξεκινάει ο δρόμος για την Κουμουστά και καταλήγει το φαράγγι του Ανακώλου, διέρχεται ο χείμαρρος Ρασίνα και από τα ελληνιστικά χρόνια έχει χτιστεί ένα μονότοξο γεφύρι − σε χρήση ακόμη και σήμερα − που ένωνε μέσω της Βασιλικής Οδού τη Σπάρτη με την Καρδαμύλη. Οι κάτοικοι μας είπαν, ότι σύμφωνα με τον μύθο, από εδώ πέρασε ο Πάρης με την Ωραία Ελένη, για να πάει στο νησί Κρανάη του Γυθείου και να φύγει για την Τροία. Δραστήρια κοινωνία, το Ξηροκάμπι διαθέτει αρκετούς πολιτιστικούς, αθλητικούς και χορευτικούς συλλόγους, ενώ εδώ ανακαλύψαμε κι ένα εργαστήριο αρχαίας λύρας! Ανήκει στον κύριο Γιάννη Σταθάκο, μουσικό και πολιτικό μηχανικό και αν κάποιος ενδιαφέρεται να τον γνωρίσει, δεν έχει παρά να ρωτήσει στο καφενείο του χωριού. «Η λύρα είναι ένα όργανο ηρεμιστικό, έχει την ιδιότητα να σε χαλαρώνει», μας εξηγεί ο κύριος Γιάννης, καθώς δοκιμάζουμε τις μουσικές μας δυνατότητες επάνω στις χειροποίητες λύρες, που έχουν κατασκευαστεί στα πρότυπα της αρχαιότητας. Ο ίδιος ξεκίνησε το εργαστήρι του σε μια δύσκολη προσωπικά εποχή και οραματίζεται τη δημιουργία ενός χώρου, όπου θα μπορεί ο επισκέπτης, όχι μόνο να δει αρχαία όργανα, αλλά να τα πιάσει στα χέρια του, να τα δοκιμάσει και γιατί όχι να δημιουργήσει μουσική. «Αν θέλετε μπορούμε να ανεβούμε στους Πενταυλούς και να

ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ / Νότιος Ταΰγετος, Μυστηριακός και φιλόξενος

πάρουμε μαζί μας και τη λύρα» μας λέει, ανανεώνοντας με μεγάλη χαρά το ραντεβού μας για το επόμενο πρωί.

●

Μονή Γόλας Χτισμένη στα 900μ. υψόμετρο σε μια περιοχή γεμάτη από καστανιές, πεύκα και έλατα, η Μονή είναι αφιερωμένη στην Παναγιά Ζωοδόχου Πηγής. Περνώντας μέσα από το πυκνό ελατοδάσος, τα σύννεφα έχουν κατέβει χαμηλά, και το χώμα αναδύει αρώματα καθάρια και ζωογόνα. Είναι λίγο πριν το σούρουπο και το κρύο έχει αρχίσει να γίνεται αισθητό. Όλη η πορεία μέχρι το μοναστήρι, το οποίο δεν φαίνεται από κανένα σημείο του δρόμου, παρά μόνο από την τελευταία στροφή έχει κάτι μυστηριακό και απόκοσμο. Εκεί μας περίμενε η ζεστή υποδοχή του πατέρα Ηλία, μοναδικού μοναχού του μοναστηριού. Μας ξενάγησε στο καθολικό (1632) και τον νάρθηκα (1653) του ναού, και μας μίλησε για τη μοναδική του αγιογράφηση: επτά ναοί όλοι και όλοι σε ολόκληρη τη χώρα και μοναδικός στη Νότιο Ελλάδα που απεικονίζει αρχαίους σοφούς και φιλοσόφους. «Αυτοί μίλησαν για έναν Θεό» μας εξηγεί, αιτιολογώντας γιατί ο Πλάτωνας, ο Αριστοτέλης, ο Θαλής και ο Θουκυδίδης μεταξύ άλλων έχουν θέση σε μια χριστιανική εκκλησία. Κι αν αναρωτιέστε, πως είναι να ζει κανείς απομονωμένος μέσα στο δάσος, ο πατέρας Ηλίας μας εξήγησε, πως δεν νιώθει καθόλου μόνος. Ο λόγος του Θεού είναι παρών μέσα από τη σιωπή, μας είπε, και πως ανάμεσα σε κόσμο είναι συνήθως κανείς πολύ πιο μόνος από τον ίδιο... Ακούσαμε ιστορίες για τα αγριογούρουνα, που έρχονται τις νύχτες και χτυπάνε πάνω στις πόρτες του μοναστηριού και για τις αναρίθμητες αστραπές που πέφτουν, όταν βρέχει. Κεραστήκαμε λουκουμάκι και καφέ και εγκάρδια χωριστήκαμε, με την υπόσχεση να ανταμώσουμε ξανά, αν είναι θέλημα Θεού. Λίγο η κουβέντα, λίγο το τοπίο πήραμε τώρα τον δρόμο της επιστροφής πιο ανάλαφροι αλλά και πεινασμένοι. «Αν θέλετε να φάτε εξαιρετικό σπιτικό φαγητό, η «Παραλία» στο Ξηροκάμπι είναι μονόδρομος» μας ξεκαθάρισαν οι ντόπιοι. Δεν είχαμε άλλη επιλογή. Καθίσαμε δίπλα στο τζάκι και αφήσαμε τον Κώστα να μας περιποιηθεί. Δοκιμάσαμε άγρια χόρτα του βουνού με θεσπέσιο λάδι, που βγήκε μόλις χθες. Τυροπιτάκια με φέτα και σπιτικό φύλλο, λουκάνικο με πορτοκάλι, καπνιστό χειροποίητο δικό τους, κολοκυθοανθούς γεμιστούς με τυρί και δυόσμο, χορτόπιτα με διάφορα χόρτα και όλα τα υλικά από το μποστάνι τους. Τι καλύτερος τρόπος για να κλείσεις μια γεμάτη μέρα στο βουνό.

●●

Κουμουστά και Πενταυλοί Διασχίζουμε το φαράγγι του Ανακώλου, περνώντας δίπλα απ’ το ποτάμι με τους μικρούς καταρράκτες, μέχρι να φτάσουμε στο πετρόχτιστο μεσαιωνικό χωριό της Κουμουστάς στην άκρη του φαραγγιού. Ο ήχος του νερού και η φρεσκάδα της μυρωδιάς του δάσους μας συντροφεύει, ώσπου εμφανίζονται και τα πρώτα σπίτια του παραμυθένιου οικισμού των δύο μόνιμων κατοίκων. Στην πετρόχτιστη πλατεία με τα πλατάνια και τις βρύσες με το κρυστάλλινο νερό αφήσαμε το αμάξι, για να περιηγηθούμε στα στενά καλντερίμια, να χαζέψουμε από τα μπαλκόνια και τις αυλές το καταπράσινο φαράγγι, που απλωνόταν στα πόδια μας και να ατενίσουμε τα βουνά, που ορθώνονταν μπροστά μας επιβλητικά. Το χωριό χτίστηκε την εποχή του Βυζαντίου, τότε που οι κάτοικοι, για να προστατευτούν από τις επιδρομές των πειρατών, μαζεύονταν στην ενδοχώρα. Όταν πέρασε ο κίνδυνος, άρχισαν σιγά σιγά να κατεβαίνουν στα πεδινά, που όσο να πεις, η καθημερινότητα είναι λιγάκι πιο εύκολη και με το πέρασμα του χρόνου ο οικισμός εγκαταλείφθηκε. Από την Κουμουστά ξεκινάει ένα μονοπάτι που καταλήγει στη δασική περιοχή των Πενταυλών, μια πανέμορφη πεζοπορική διαδρομή, που περνά από πηγές, καταρράκτες και πυκνό δάσος. Εμείς επιλέξαμε να πάμε οδικώς από τον δρόμο, που περνάει έξω από το χωριό. Συναντηθήκαμε με τον κύριο Γιάννη και την κόρη του Δήμητρα, τη 18

●

Η Κουμουστά είναι φυσικά οχυρωμένη στις χαράδρες του Ταΰγετου. ●●

Ελαιώνας στο κτήμα Βιολογικής καλλιέργειας Γκολέμη. ●●●

Από τον μεσαιωνικό οικισμό της Κουμουστάς, που βρίσκεται στα 750 μέτρα υψόμετρο στις πλαγιές του Ταΰγετου ξεκινά το μονοπάτι, που οδηγεί στη δασική περιοχή των Πενταυλών, στα 1200 μέτρα υψόμετρο.

●●●

ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ / Νότιος Ταΰγετος, Μυστηριακός και φιλόξενος

●

●●

συντροφιά μας από το εργαστήρι αρχαίας λύρας και συνεχίσαμε όλοι μαζί με το τζιπ. Είναι κι η μόνη εναλλακτική λύση να ανέβεις στο βουνό, αν δεν επιθυμείς να πεζοπορήσεις. Κάναμε μια μαγευτική διαδρομή μέσα από το δάσος, σταματώντας κάθε λίγο, για να θαυμάσουμε πότε έναν καταρράκτη, πότε τις αστείρευτες τονικότητες του πράσινου, τα θεόρατα έλατα, τα κόκκινα πεσμένα φύλλα και όλα αυτά πασπαλισμένα με την ελαφριά ομίχλη, που μετουσίωνε το τοπίο σε σκηνικό βγαλμένο από παραμύθι. Τα τελευταία 15 λεπτά της διαδρομής γίνονται αποκλειστικά με τα πόδια, οπότε συνεχίσαμε πεζοί μέσα στο δάσος, παραδομένοι στην αγκαλιά του βουνού, που μάγεψε κυριολεκτικά όλες τις αισθήσεις μας. Η εμπειρία απογειώθηκε, μόλις φτάσαμε στους Πενταυλούς και η Δήμητρα έπαιξε την αρχαία λύρα της με συνοδεία τον φυσικό ήχο του νερού, που κατακρημνιζόταν από τους βράχους. Κλείνω τα μάτια να κρατήσω τη στιγμή, ανοίγω τα ρουθούνια μου να χορτάσω φρέσκο αέρα. Σκέφτομαι, πως δεν υπάρχουν λέξεις να περιγράψεις αυτή τη μαγεία της φύσης, την επαφή με την ουσία, πρέπει μόνο να τη ζεις ξανά και ξανά. ● Ασκούμενος

μοναχός στην Μονή Γόλας. Το Μοναστήρι είναι κτισμένο στη Βορινή πλευρά του Ταΰγετου. ●● Ξενώνας Ταλετόν. ●●● Πρωινή ομίχλη στο Ξηροκάμπι. ●●●● Στο εργαστήρι αρχαίας λύρας του Γιάννη Σταθάκου, Ξηροκάμπι Λακωνίας. 20

●●●

●●●●

info's Εξαιρετική φιλοξενία από τον κύριο Ηλία Γιατράκο και τον Ξενώνα Ταλετόν στο Ξηροκάμπι. Πολυτέλεια, φιλική ατμόσφαιρά και θαλπωρή σε ένα υπέροχο παραδοσιακό κτίσμα του 19ου αιώνα φτιαγμένο οικολογικά από πέτρα και ξύλο. Πρότυπο υψηλής ενεργειακής αυτονομίας, τα 10 του δωμάτια είναι διαφορετικά διακοσμημένα μεταξύ τους ικανοποιώντας κάθε επισκέπτη. Στην πανέμορφη αυλή μπορείτε να γευθείτε ένα εξαιρετικό παραδοσιακό πρωινό. Διαθέτει πισίνα με pool bar και gourmet εστιατόριο, ενώ διοργανώνει μονοήμερες εκδρομές με σε δημοφιλείς προορισμούς της Πελοποννήσου. Τηλ.: 27310 35150, info@taleton.gr, www. taleton.gr. Για φαγητό η ταβέρνα Παραλία, στο Ξηροκάμπι θεωρείται μονόδρομος! Όμορφος, ζεστός χώρος και κουζίνα βασισμένη στις εξαιρετικές πρώτες ύλες, ιδίας παραγωγής. Ελαιόλαδο, κρασί και χοιρινό εκτροφής του ιδιοκτήτη Κώστα Κονίδη. Παραδοσιακές πίτες και ψωμί ψημένα στον ξυλόφουρνο, ντόπια οπωροκηπευτικά και κρέατα στη λαδόκολλα. Θυμάρι, ρίγανη, φασκόμηλο, μέντα − δώρα του βουνού − αναμιγνύονται δημιουργώντας αυθεντικές γεύσεις που σου μένουν αξέχαστες. Τηλ: 27310 35264, www.taverna-paralia.gr. Το επισκέψιμο οικογενειακό Αγρόκτημα Γκολέμη στην Παλαιοπαναγιά ξεκίνησε το 1997, διαθέτοντας σήμερα μια μεγάλη ποικιλία βιολογικών προϊόντων, νωπών και συσκευασμένων. Θα βρείτε φρέσκα φρούτα, λαχανικά, οπωροκηπευτικά και ελιές αλλά και χυμούς, σάλτσες, μαρμελάδες κι ευφάνταστα αλείμματα, ελαιόλαδο, ξηρούς καρπούς κ.ά. Μπορείτε να περιηγηθείτε στις καλλιέργειες και να μάθετε πολλά κι ενδιαφέροντα για τη βιολογική γεωργία. Οι μικροί μας φίλοι θα μαγευτούν από την παρέα των ζώων του κτήματος, ελαφάκια, αλογάκι, κότες, σκυλιά και παγώνια. Τηλ.: 6984 801583, www.ktimagolemi.com. Ευχαριστούμε για τις πληροφορίες τον Δήμο Σπαρτιατών και τον δημοτικό σύμβουλο Γιώργο Ι. Κονίδη.

• Μετακινήσεις & transfers (6-9 ατόµων & Α.Μ.Ε.Α) ∆ΥΝΑΤΟΤΗΤΑ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ ΑΝΑΠΗΡΙΚΟΥ ΑΜΑΞΙ∆ΙΟΥ

• Εκδροµές • Ιατρικές επισκέψεις • Πολιτιστικές δραστηριότητες • Αθλητικές δραστηριότητες • Θρησκευτικός τουρισµός • Επαγγελµατικά ταξίδια

Ελ. Βενιζέλου 19, Τρίπολη τηλ. 6980 499666 email: tranfer4allgr@gmail.com

Iωάννινα

Kαταφύγιο ευδαιμονίας Μάρω Κουρή

Μια φίλη Σαμάνα είπε κάποτε, ότι η αρμονία μέσα μας, δημιουργείται από την ισορροπία του θηλυκού στοιχείου, της μητέρας «πακαρίνα» που εκφράζεται με το νερό και του αρσενικού, στιβαρού στοιχείου, «άπου» που εκφράζεται στο βουνό. Η βόλτα με τις φωτογραφικές κάμερες και με τις καρδιές ανοιχτές περπατώντας από το Hotel Dulac ως την πλατεία Μαβίλη, στις όχθες της ειδυλλιακής λίμνης Παμβώτιδας, κάτω από τα πελώρια, συντροφικά πλατάνια και απέναντι από το όρος Μιτσικέλι δημιουργεί ευφορία, νοσταλγία, αρμονία. Ένα διήμερο αποτοξίνωσης από το στρες σε μια από τις ομορφότερες πόλεις του κόσμο.

ιάννενα σημαίνει λίμνη»! Χωρίς τον ρομαντισμό της, θα έλειπε η μισή αίγλη της πόλης. Κι αφού συνδεόμαστε με την ψυχή αυτής της πόλης, συνεχίζουμε με έναν καφέ στην περιοχή Σκάλα με την ατόφια ομορφιά των παλιών βυρσοδεψείων, στο ομώνυμο καφέ ή για ένα σπαγγέτι στο ιταλικό, ευπρόσδεκτο ρεστοράν «No Ties». Στο κάστρο

●

To νησί των Ιωαννίνων. ●●

Είσοδος στο κάστρο.

●●●

Σπήλαιο Περάματος. 26

Περιποιούμαστε τον εαυτό μας στο κάστρο των Ιωαννίνων, στο γοητευτικό cafe Chevalier με έναν εξαιρετικό ελληνικό καφέ ή με ένα τσίπουρο συνοδεία πάντοτε και εθιμοτυπικά με χειροποίητο, μερακλίδικο μεζέ, κάτι που μπορείς να απολαύσεις σε όλα τα τσιπουράδικα της πόλης. Η «Αρχαία Ιερά Συναγωγή» είναι ένα από τα μεγαλύτερα κτίρια με εντυπωσιακή, θολοσκεπή αίθουσα και με φυσικό φωτισμό, που μπαίνει από τα πολλά παράθυρα. Στο χρυσόβουλο του 1319, ο αυτοκράτορας Ανδρονίκος Β' όρισε «ελευθερία και ανενοχλησία» και για τους Ιουδαίους. Μετά το διωγμό τους από το Φερδινάνδο και την Ισαβέλλα της Ισπανίας, το 1492, πολλοί Εβραίοι κατέφυγαν εδώ, δημιουργώντας μια ενεργή κοινότητα με σχολείο δικό τους, μέχρι τον ναζιστικό διωγμό. Για να επισκεφθείτε τη Συναγωγή, επικοινωνήστε με τα Γραφεία της Ισραηλιτικής Κοινότητας Ιωαννίνων (τηλ.: 26510 25195). Ανεβαίνουμε στα τείχη. Η ορατότητα 360 μοιρών της πόλης με την σαγήνη της λίμνης είναι ανάμνηση αξέχαστη. Η ξεκούραση πλέον είναι μέσα σε κάθε κύτταρο μας. Οι φωνές των κωπηλατών και των περιπατητών αντηχούν στα αυτιά μας τη χαρά τους, εμπνέοντας μας να προχωρήσουμε. Ονειρευόμαστε, ότι επενδύουμε στην επαναλειτουργία των βυζαντινών λουτρών του Σουφαρί Σεράι και ενθουσιαζόμαστε στην ιδέα, ότι απολαμβάνουμε σπα εποχής. Το Ασλάν Τζαμί είναι ένα έντονα αξιόλογο δείγμα της Οθωμανικής τέχνης, που στεγάζει το Δημοτικό Εθνογραφικό Μουσείο. Κατασκευάστηκε στις αρχές του 17ου αιώνα από τον Ασλάν Πασά, ο οποίος ηγεμόνευσε στα Γιάννινα κατά το διάστημα 1600-1612. Λένε, ότι χτίστηκε στη θέση της βυζαντινής εκκλησίας του Αγίου Ιωάννη. Ήταν ένα συγκρότημα με τον Τουρμπέ, το Μαυσωλείο, το ιεροδιδασκαλείο Μενδρεσέ και τα μαγειρεία, που

●

●●

ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ / Ιωάννινα, Καταφύγιο ευδαιμονίας

●●●

●

Στα καφενεία του νησιού οι ντόπιοι τηγανίζουν βατραχοπόδαρα κι άλλοι πλέκουν παραδοσιακά κι όμορφα καλάθια απ’ τα καλάμια της λίμνης. ● Μέσα στο κάστρο Ιτς Καλέ διακρίνουμε το

το Φετιχέ τζαμί, ναός του σεραγιού του Αλή πασά, τους χτιστούς τάφους του Αλή Πασά και της συζύγου του Εμινέ και το Βυζαντινό Μουσείο δεξιά. ●● Αυθεντικό, βουκολικό τοπίο

έξω από την πόλη. ●●● Ιστορική αναπαράσταση στο Μουσείο Ελληνικής Ιστορίας Παύλου Βρέλλη, γνωστό και ως Μουσείο Κέρινων Ομοιωμάτων ●●●● Η λίμνη και το νησάκι της κυρά-Φροσύνης.

αποτελούσαν την εστία. Μέσω των αντιπροσωπευτικών συλλογών τέχνης, εδώ συνυπάρχουν τρεις θρησκείες και κουλτούρες: η χριστιανική, η εβραϊκή κι η ισλαμική. Εξαιρετικής αισθητικής εκθέματα του 18ου-20ου αιώνα, όπλα και ενδυμασίες της περιόδου της Τουρκοκρατίας, άμφια και εκκλησιαστικά βιβλία από τη Συλλογή του Αρχιεπισκόπου Σπυρίδωνος, παραπετάσματα από το κτίριο της παλαιάς συναγωγής, ανατολίτικα υφάσματα του 16ου - 18ου αι., έπιπλα με φίλντισι της εποχής του Αλή-Πασά. Περπατούμε στην οδό Νούτσου μέχρι το επιβλητικό Ιτς Καλέ. Στην εσωτερική ακρόπολη θαυμάζουμε το Φετιχέ τζαμί, το Βυζαντινό Μουσείο και το Θησαυροφυλάκιο με τη συλλογή αργυροχοΐας. Το τέμενος περιβάλλεται από την πυριτιδαποθήκη, τη σπηλιά του Διονυσίου Φιλοσόφου, τάφους επιφανών Τούρκων και τον μεσαιωνικό πύργο. Στην Ακρόπολη κοντά έχουμε το λουτρό, την τουρκική βιβλιοθήκη και το σουφαρί σεράι. Η παλιά πόλη Το πεζοδρομημένο, ιστορικό κέντρο της πόλης γύρω από το κάστρο, κι η οδός Λόρδου Βύρωνος είναι ζωντανή με την παλιά αγορά, όπου βρίσκουμε σπάνιων τεχνικών κεντήματα και είδη προικός, καφεκοπτεία ψαράδικα, μπαράκια, σαν τον «Τρυποκάρυδο», που στεγάζονται σε ωραία παλιά οικήματα. Στην κάθετη οδό Ανεξαρτησίας είναι το εμπορικό κέντρο. Γοητευόμαστε από τα ξεχασμένα επαγγέλματα, σαν του αρωματοποιού, του τροχιστή, του μεταποιητή, του σιδηρουργού στα δρομάκια της παλιάς πόλης. Οι αμέτρητες στοές έχουν μεταμορφωθεί σε μπαράκια. Η ομορφιά της αρχιτεκτονικής της πόλης σώζεται στα κτίρια της Δημοτικής βιβλιοθήκης, της παλιάς Ακαδημίας της οδού Δωδώνης, στη Ζωσιμαία Σχολή της οδού Βιλαρά. Ο Άρης Κωνσταντινίδης άφησε το αρχιτεκτονικό του ίχνος στο Αρχαιολογικό Μουσείο, αποτυπώνοντας τον λιτό του μοντερνισμό. Μια ολόκληρη αίθουσα είναι αφιερωμένη στο Μαντείο της Δωδώνης, ένα από τα σπουδαιότερα μαντεία του ελληνικού κόσμου, ενώ η μόνιμη, νέα πανηπειρωτική έκθεση ήταν το όνειρο της πρώτης δι-

●●●

●●

ευθύντριας του ΑΜΙ Ιουλίας Βοκοτοπούλου. Έργο του Κωνσταντινίδη είναι και το καφέ «Όασις» − όπου αξίζει να απολαύσετε γλυκίσματα και ροφήματα σε ένα κτίριο εμπνευσμένο από το «Kaufmann House» του Neutra με υπέροχη εσωτερική διακόσμηση εποχής. Ένα ακόμη έργο του είναι η κτιστή στάση λεωφορείου στη Βίγλα Κόνιτσας, που κάποτε ήταν χώρος αναμονής με τζάκι και χτίστηκε το 1955 με στόχο, να καλύψει τις ανάγκες του πληθυσμού της ορεινής αυτής περιοχής. Στην περίπτωση που το πνεύμα σας παραμένει «ορεξάτο», τότε αξίζει να περιηγηθείτε τη συλλογή της Δημοτικής Πινακοθήκης με έργα Παρθένη, Τάσσου, Γύζη, Λύτρα, Γουναρόπουλου, Τσαρούχη κ.ά. Κι αν ήρθε η ώρα ν’ αναζητήσουμε ξανά τη γαλήνη της φύσης, ανεβαίνουμε στο ψηλότερο σημείο της πόλης, ν’ αγναντέψουμε πανοραμικά τη λίμνη, περπατώντας στο πευκοδάσος του λόφου. Έπειτα στη «Φρόντζου Πολιτεία» για φαγητό, ποτό ή και διαμονή με θέα συναρπαστική. Στο κεντρικό ρολόι της πόλης μια ντόπια μπουγάτσα είναι must στο παλιό μπουγατσοπωλείο «Select» με τα μαρμάρινα τραπεζάκια, όπου πήγαιναν οι Γιαννιώτες από παιδιά βόλτα με τους παππούδες τους. Πίσω από το δημαρχείο, στο «Kofi microroastery» (Στρατηγού Κατσιμήτρου 4), ο καφές σας κόβεται εκείνη τη στιγμή! ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ / Ιωάννινα, Καταφύγιο ευδαιμονίας

●●●●

Στη βόλτα μας για το νησάκι περνάμε την Οδό Αβέρωφ με εξαιρετικά καταστήματα αργυροχοΐας. Αν θυμάμαι κάτι από τα παιδικά μου χρόνια, ήταν η βόλτα με τους γονείς μου στα Γιάννενα και πόσο έλαμπαν στα μάτια μου τα ασημικά. Τα φτιάχνουν με την καρδιά τους, έχοντας δημιουργήσει βαθιά παράδοση στην τέχνη τους. Κατεβαίνοντας προς το τέλος της Αβέρωφ επισκεπτόμαστε το εντυπωσιακά φωτισμένο μαγαζί των αδερφών Ποσποτίκη (τηλ.: 26510 22101) με ευρηματικά, χειροποίητα φωτιστικά και είδη λαϊκής τέχνης και ενδυμασίας παρακολουθώντας την παρασκευή τους στα παλιά μηχανήματα. Το Πάρκο Λιθαρίτσια, η ανάσα στο κέντρο της πόλης, ήτανε το σαράι ενός από τους γιους του Αλή Πασά. Ανάμεσα στις λεύκες, παγκάκια και ένα εστιατόριο. Στο νησί Αφού κατέβουμε την Αβέρωφ, παίρνουμε το καραβάκι στον μόλο και φθάνουμε σε δέκα λεπτά στο νησάκι, που μόνο πεζός μπορείς να το τριγυρίσεις. Μας υποδέχονται στα στενά οι μαγαζάτορες με είδη αργυροχοΐας στα χέρια προς πώληση και κεράσματα, ντόπια λικέρ και σιροπιαστά γλυκίσματα, φτιαγμένα από τα χεράκια των γυναικών του τοπικού Συλλόγου. Το νησί σφύζει από τη ζωή των εκατό περίπου φιλόξενων οικογενειών και των ακόμη περισσότερων επισκεπτών. Στο σπίτι του Λάπα (19ου αιώνα) επικρατεί

Στη Μονή Αγίου Νικολάου Φιλανθρωπινών ή του Σπανού ξεχωρίζουν οι ολόσωμες τοιχογραφίες των Επτά Σοφών της αρχαιότητας. ● Απομεινάρι αλλοτινών στιγμών στο Ιτς Καλέ

με την μοντέρνα πόλη στο βάθος. ●● Αγκαλιά μπροστά στην

νεραϊδένια λίμνη της πόλης. 30

μπαρόκ διακόσμηση. Στο μοναστήρι του Αγίου Παντελεήμονα επισκεπτόμαστε το Μουσείο Προεπαναστατικής Εποχής. Στο κελί της μονής αποκεφαλίστηκε ο Αλή Πασάς. Διαβαίνοντας το μονοπάτι, έχοντας από τη μια τη λίμνη κι από την άλλη την άναρχη βλάστηση, μέσα σε λεύκες και πλατάνια, γυρίζουμε ολόκληρο το νησί καταλήγοντας στα παραδοσιακά καφενεία της πλατείας κάτω από τον γέρο-πλάτανο. Εδώ οι ντόπιοι τηγανίζουν βατραχοπόδαρα κι άλλοι πλέκουν παραδοσιακά κι όμορφα καλάθια απ’ τα καλάμια της λίμνης. Επισκεπτόμαστε τη Μονή Αγίου Νικολάου Φιλανθρωπινών ή του Σπανού, η οποία βρίσκεται στη δυτική όχθη του νησιού κι είναι ίδρυμα, που χτίστηκε το 1272, της οικογένειας των Φιλανθρωπινών, μίας από τις αριστοκρατικές οικογένειες της Κωνσταντινούπολης, που εγκαταστάθηκαν στα Γιάννενα μετά το 1204. Ξεχωρίζουν οι ολόσωμες τοιχογραφίες των Επτά Σοφών της αρχαιότητας (Πλάτων, Απολλώνιος ο Τυανεύς, Σόλων, Αριστοτέλης, Πλούταρχος, Θουκυδίδης και Χίλων ο Λακεδαιμόνιος). Η μονή γνώρισε ιδιαίτερη ακμή τον 16ο αιώνα και εντός της λειτουργούσε σχολείο αρχαίων ελληνικών γεγονός που φανερώνει την ευρύτητα μόρφωσης και το βάθος των θεολογικών γνώσεων του Ιωάσαφ Φιλανθρωπινού. Το καθολικό της φιλοξενεί ίσως το πιο αξιόλογο σύνολο μεταβυζαντινών τοιχογραφιών της Ηπείρου, ζωγραφική της λεγόμενης Σχολής της Βορειοδυτικής Ελλάδας, γνωστής επίσης και ως Σχολή Ιωαννίνων αλλά και Σχολής Θηβών, από τον τόπο καταγωγής των μόνων ζωγράφων των οποίων είναι γνωστά τα ονόματα. Το βράδυ στην χαριτωμένη καντίνα «Φουφού», στο δημοτικό πάρκινγκ, μας περιμένει μια έκπληξη: χειροποίητο χάμπουργκερ ή ζεστή κολοκυθόσουπα! Τελευταία, συνηθίζεται στα φαγοποτεία της πόλης να παίζουν μικρές μπάντες με κλαρίνα και κρουστά − μικρά πανηγύρια στη νυχτερινή ζωή της πόλης!

Πέραμα Μουσική και ταχύτητα χαμηλή. Στάση πρώτη, το σπήλαιο του Περάματος, σε μια ονειρική διαδρομή γεμάτη σταλαχτίτες και σταλαγμίτες. Στο κέντρο υποδοχής, οπτικοακουστικά ενημερωνόμαστε για τα σπάνια παλαιοντολογικά ευρήματα. Μαθαίνουμε μάλιστα για τη σπηλαιοθεραπεία, που χρησιμοποιείται σε πολλές χώρες του εξωτερικού και που, όπως αποδεικνύεται από κλινικές έρευνες, ενδείκνυται για την αναζωογόνηση του ανθρώπινου οργανισμού. Μελέτες απέδειξαν, ότι παράγοντες, που προσφέρει το σπήλαιο, επιδρούν θεραπευτικά στο ανοσοποιητικό, στο άσθμα, σε ανθρώπους εκτεθειμένους σε εκπομπές ρύπανσης, σε αλλεργικές και δερματικές παθήσεις. Στο σπήλαιο του Περάματος η Α. Πετροχείλου βρήκε για πρώτη φορά στην Ελλάδα δόντι σπηλαίας άρκτου. Πρόκειται για μία από τις μεγαλύτερες αρκούδες που έζησαν, με βάρος που έφθανε τον μισό τόνο και ύψος μεγαλύτερο από 2,5 μέτρα σε όρθια στάση. Είναι ένα χαρακτηριστικό ζώο της περιόδου του Άνω Πλειστοκαίνου (10,000-100,000 χρόνια) της Ευρώπης. Στο Πέραμα προτείνουμε το εναλλακτικό, μπιστρό «Τα φιλέματα» με τζαμαρία που κοιτά προς τη θέα της λίμνης (τηλ.: 26510 81192). Ντραμπάντοβα Aνέκαθεν αποτελούσε τον αγαπημένο τόπο των ντόπιων πριν ακόμη και από την απελευθέρωση της πόλης. Κυριακές ή γιορτινές μέρες, έμπαιναν στις βάρκες τους για μια εκδρομή στην Ντραμπάντοβα (που στα σλάβικα σημαίνει «καλό νερό»). Φεύγοντας γέμιζαν τα παγούρια ή τις νταμιτζάνες τους με νεράκι από τις πηγές. Στα ταβερνάκια λοιπόν εδώ, στη λίμνη επάνω, γευόμαστε πέστροφα, χέλι και βακαλάο στα κάρβουνα. Η Moνή της Παναγίας Ντουραχάνης, χτίστηκε κατά τον μύθο από τον μπέη της Ρούμελης Ντουραχάν πασά, τον χειμώνα του 1434, όταν πέρασε από αυτό το σημείο με τον στρατό του και άναψε ένα κερί. Τότε, υπήρχε ένα μόνο εικονοστάσι ταμένο στην Υπεραγία Θεοτόκο. Ήτανε

●

●●

ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ / Ιωάννινα, Καταφύγιο ευδαιμονίας

από γονείς χριστιανούς και βγαίνοντας στη στεριά κατάλαβε, πως πέρασε την παγωμένη λίμνη χωρίς απώλειες. Ύστερα πέρασε από το Αργυρόκαστρο και νίκησε τη μάχη. Στην επιστροφή έχτισε το μοναστήρι. Ένας ευεργέτης, ο Σωτήρης Χατζής, από νεαρή ηλικία, φρόντιζε παιδιά, εξασφαλίζοντας τους στέγη, μόρφωση και τροφή. Έγινε μοναχός κι έπειτα ιερέας στη μονή που ήταν εντελώς εγκαταλελειμμένη. Κατάφερε, να αναστηλώσει τα χαλάσματα, φροντίζοντας να χτιστεί δίπλα οικοτροφείο καθώς και δημοτικό, γυμνάσιο και λύκειο. Ο γέροντας της Ντουραχάνης, πάτερ-Αθανάσιος, όπως ονομάστηκε, μεταφέρει το υπέροχο μήνυμα του εθελοντισμού και δάσκαλοι, καθηγητές, εργάτες, μάγειρες τον ακολουθούν προσφέροντας μέχρι και φαγητό στις φυλακές.

info's Στο χωριό Μουζακαίση, 13 χλμ ΝΑ της πόλης, βρίσκεται το Μουσείο Κέρινων Ομοιομάτων-Μουσείο Ελληνικής Ιστορίας του Παύλου Βρελλή, όπου θαυμάζει κανείς την αστική Ήπειρο του 18ου αιώνα, όπως και ιστορικές αναπαραστάσεις και μορφές, όπως την κυρά Βασιλική, την ίδρυση της Φιλικής εταιρίας, τις γυναίκες της Πίνδου. Μια βόλτα στην αρχαία Δωδώνη μας μεταφέρει 2500 χρόνια πριν. Στο Μαντείο του Διός, οι Δρυάδες έβγαζαν τον χρησμό. Στο στάδιο κάθε τέσσερα χρόνια διεξαγόντουσαν ποιητικοί και αθλητικοί αγώνες, γνωστοί ως Ναία. Το θέατρο χωρητικότητας 18,000 θεατών κατασκευάστηκε επί Πύρρου τον 3ο αιώνα π.Χ και έχει μοναδική ακουστική. Μέσω Εγνατίας οδού, η διαδρομή είναι λιγότερη από ένα τέταρτο. Διαμονή

●

Οι καταστηματάρχες του γραφικού νησιού προσφέρουν τοπικά κεράσματα σε κάθε επισκέπτη. ●

Πατρικό: παραδοσιακό συγκρότημα του 1903 της οικογένειας του ιδιοκτήτη Κόρδα Παναγιώτη, στο κέντρο της παλιάς πόλης, με αυλή γεμάτη λουλούδια, που ενώνει τα πέντε δωμάτια. Ο Πάνος είναι αστείρευτη πηγή πληροφοριών στην ξενάγηση σας στην πόλη και η μητέρα του Ελένη μοιράζει σε όλους το ταψί με τις πίτες της (Κ. Κάτσαρη 6-8, τηλ.: 26510 65500, patrikoguesthouse@gmail.com ). Κεντρικόν: ξενώνας 200 ετών, με ξύλινη διακόσμηση, αυλή και ρομαντική σοφίτα (τηλ.: 26510 71771, www.hotel-kentrikon.gr). Φρόντζου Πολιτεία: συγκρότημα στην κορυφή του λόφου με θέα πανοραμική, πολυσύχναστο καφέ και εστιατόριο, σουίτες γιαννιώτικης αρχιτεκτονικής με τζάκι και χρωματιστές οροφές (τηλ.: 26510 21011). Hotel du Lac: πολυτελέστατο με διώροφα γιαννιώτικα, διαφορετικές σουίτες, εστιατόριο και μια έκθεση κοχυλιών (τηλ.: 26510 59100, www.dulac.gr). Φαγητό

●

Στη Mετσοβίτικη φωλιά με τρία είδη κοντοσουβλίου, πρόβειο, χοιρινό και κοτόπουλο, γευστικότατες πατατούλες Χρυσοβίτσας τηγανίτες, γαλοτύρι και τυρία Μετσόβου (Καλάρη και Αβέρωφ, περιοχή Κουρμανιό, τηλ.: 26510 22033). Μαγειρευτά στο Φύσα-Ρούφα (Αβέρωφ 45, τηλ.: 26510 26262). Ζωντανή μουσική στη Στοά Λούλη με το «καταζητούμενο» κοκορέτσι (Εθ. Ανεξαρτησίας 78, τηλ.: 26510 71322). Στο Ουζερί του Θωμά κάθε καραφάκι τσίπουρου συνοδεύεται από διαφορετικό μεζέ (Λ. Δωδώνης 109, τηλ.: 26510 40296). Στα Μεζεδοκαμώματα στα παλιά σφαγεία, μαζί με το τσίπουρο, οι ντόπιοι παραγγέλνουν γιαπράκια (λαχανοντολμάδες) και πρόβειο μαγειρευτό (οδός Γαριβάλδι 33, τηλ.: 26513 01422). Στο Μπουκιά-μπουκιά, γουλιά-γουλιά σερβίρεται λαχταριστή τηγανιά κοτόπουλου με διάφορες σάλτσες (Ακαδημίας 4, τηλ.: 26510 77767).

Νέο πάρκο Δραστηριοτήτων & Αναψυχής στο Mare West

Skate park, pump track, τοίχος αναρρίχησης, υπαίθριος χώρος εκδηλώσεων & ποδηλατόδρομος σας περιμένουν να τα ανακαλύψετε σε μία έκταση συνολικά 7 στρεμμάτων

Βόλτα, αγορές, παιχνίδι και άθληση, όλα στο Mare West! Επώνυμα εμπορικά καταστήματα ένδυσης, αθλητικών ειδών, σπιτιού και αξεσουάρ, super market, καφέ και εστιατόρια, παιδική χαρά 2 στρεμμάτων αλλά και ένα υπερσύγχρονο Πάρκο Δραστηριοτήτων και Αναψυχής με τοίχο αναρρίχησης, pump track, skate park, ποδηλατόδρομο, χώρο πικ-νικ και υπαίθριων εκδηλώσεων συνθέτουν την εικόνα της πληρέστερης βόλτας για αγορές και διασκέδαση, για όλη την οικογένεια. 5’ από το κέντρο της Κορίνθου και με δωρεάν parking 800 θέσεων!

ΩΡΑΡΙΟ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΠΑΡΚΟΥ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ & ΑΝΑΨΥΧΗΣ ΣΤΟ MARE WEST 10.00 – 22.00

ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΠΑΡΚΟ MARE WEST Διεύθυνση: 5o χλμ παλαιάσ εθνικήσ οδού Κορίνθου-Πατρών • Τηλ.: 27410 25374 MARE WEST

MARE WEST official

www.marewest.gr

Το Δραγούνι ΕΣΤΙΑΤΟΡΙΟ – ΨΗΤΟΠΩΛΕΙΟ

Το 1970 στον οικισµό το «Δραγούνι» των Δολιανών, (Δραγούνι στα Σλάβικα σηµαίνει πέρασµα), ο παππούς Λεωνίδας Βέµµος ανοίγει το Χάνι Δραγούνι για να ξεκουράζει και να χορταίνει τους περαστικούς και τους περιηγητές πελάτες του µε φαγητά της θράκας και του πέτρινου φούρνου, όπως γίδα βραστή µε φλισκούνι, χόρτα από το διπλανό περιβόλι, κόκορα σπιτίσιο στο νταβά, γουρουνόπουλο στο φούρνο και άφθονο βαρελίσιο κρασί… Το 1979 τα παιδιά του µερακλή Λεωνίδα, ανέλαβαν την συνέχεια της λειτουργίας του εστιατορίου «Δραγούνι» διατηρώντας τα παραδοσιακά πρότυπα εκείνης της διαλεκτής κουζίνας. Γι’αυτό σήµερα στο εστιατόριό µας που λειτουργεί όλο τον χρόνο µπορείτε να απολαύσετε τα αγαθά της «µεσογειακής κουζίνας» µε χόρτα τσιγαριστά το καλοκαίρι και χόρτα άγρια τον χειµώνα, χορτόπιτα στριφτή, τυρόπιτα µε ανθότυρο και σουσάµι και άλλες πίτες, χοιρινό παστό, χοιρινό στο φούρνο, ολόφρεσκα φαγητά κατσαρόλας µε λάδι παραγωγής µας και ποικιλία ψητών κρεάτων. Στο τέλος κάθε γεύµατος προσφέρεται παραδοσιακό επιδόρπιο. Αναλαµβάνουµε γάµους βαπτίσεις και κάθε είδους εκδηλώσεις

Κώστας Βέµµος Δραγούνι, Άνω Δολιανά Αρκαδίας Τηλ. 2710-238570 – 6989444342

Στα μονοπάτια του Αγραφιώτη

Ανηφορίζοντας προς τον μαγικό κόσμο των Αγράφων, νιώθεις να αναπτερώνεσαι, να ξεφεύγεις από τα καθημερινά και τετριμμένα, σαν να περνάς μια αόρατη πύλη, που σε οδηγεί σε μια άλλη διάσταση αντίληψης του χρόνου και του τόπου! Σε κάνει να αναρωτιέσαι, αν η ευτυχία κρύβεται στις τσιμεντουπόλεις που κατοικούμε… Νίκος Γαλάνης Νίκος Γαλάνης, Pindos Hawks

αρθένα δάση, άγρια ψηλά βουνά, ορμητικά νερά παγωμένων ποταμών, καταρράκτες. Και κάπου, διάσπαρτα, η παρουσία του ανθρώπου μέσα από τα αποτυπώματά του, τις δημιουργίες του· μονότοξα γιοφύρια, πέτρινα μονοπάτια, ερειπωμένα σπίτια, κρυμμένα μοναστήρια. Ένας τόπος που η σύγχρονη ιστορία της πατρίδας μας συναντά ένα μαγευτικό αγνό φυσικό περιβάλλον εν τη απουσία του ανθρώπου. Βλέπεις, η δύσβατη αυτή περιοχή των Αγράφων χτυπήθηκε όσο καμία άλλη από την αστυφιλία, τη φυγή των κατοίκων για ένα καλύτερο μέλλον στις πόλεις. Με τη βοήθεια της Pindos Hawks και την παρέα του εξαιρετικού Παναγιώτη Δαγρέ, περνάμε από τη γέφυρα της Τατάρνας, σημάδι ότι πατάμε πια Ευρυτανία. Είναι αργά το απόγευμα, σκοτάδι πια, αλλά από τη μια μεριά μας λούζει το φεγγαρόφως, που αντανακλά στη λίμνη Κρεμαστών και από την άλλη ο φουτουριστικός φωτισμός της σύγχρονης γέφυρας. Η ιστορική παλιά γέφυρα της Τατάρνας, βαπτισμένη από την ομώνυμη μονή της Παναγίας, έχει κατακλυστεί από το νερό της τεχνητής λίμνης από τη δεκαετία του 1960. Εκεί έγινε η πρώτη μάχη στη Στερεά Ελλάδα πριν 200 χρόνια, το 1821, την περίοδο του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα των Ελλήνων. 36

Μονοπάτι σκαλισμένο στον βράχο.

ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΟ / Στα μονοπάτια του Αγραφιώτη

Επινιανά

●

●●

Το 4Χ4 αρχίζει να μουγκρίζει, καθώς κινούμαστε σε χωματόδρομο. Πριν τη δεκαετία του 1980, το χωριουδάκι επικοινωνούσε με τον υπόλοιπο κόσμο μέσω των μονοπατιών, που θα περπατήσουμε τις επόμενες δύο μέρες. Με προσωπικό κόπο και κόστος, που επιμερίστηκαν οι ίδιοι οι κάτοικοι, ανοίχτηκε το δίκτυο των χωμάτινων δρόμων και ακολούθησε το ρεύμα, το φως, το τηλέφωνο. Ένας από τους πρωτεργάτες είναι ο κ. Κώστας Γαντζούδης, ιδιοκτήτης του ξενώνα «Πανόραμα», όπου θα καταλύσουμε. Ένας αλλόκοτος στα μάτια μας ήρωας, αφού στην πιο παραγωγική του ηλικία, επέστρεψε στον τόπο καταγωγής του με τη γυναίκα του και τα παιδιά του, αντίθετα από το δρομολόγιο που επέλεγαν όλοι οι άλλοι. Κρατάει το χωριό σχεδόν μόνος του, καθώς οι μόνιμοι κάτοικοι δεν φτάνουν διψήφιο αριθμό. Όπως μας εξομολογείται, με τα ίδια του τα χέρια, έχει ανοικοδομήσει σχεδόν όλη την περιοχή, 140 από τα 150 σπίτια που υπάρχουν και γεμίζουν μονάχα το καλοκαίρι! Η ανάγκη τον μετέτρεψε σε μάστορα, ηλεκτρολόγο, υδραυλικό, ξενοδόχο, εστιάτορα, κτηνοτρόφο, ακόμα και τραυματιοφορέα. Ξυπνάω το επόμενο πρωί και πράγματι ο ύπνος στο χωριό είναι αναζωογονητικός. Κατεβαίνω από το δωμάτιο, έτοιμος για τις ορεινές περιπλανήσεις μας γεμάτος ενέργεια. Στα 1.100 μέτρα υψόμετρο, η όρεξη έχει ανοίξει. Ο κ. Κώστας μας υποδέχεται με μια ζεστή καλημέρα και έναν ακόμα πιο ζεστό, καυτό τραχανά, ομελέτες, σπιτικές μαρμελάδες από άγρια φρούτα του δάσους, αφράτα

●●●

κέικ και ζυμωτό ψωμί. Απέναντι, παρατηρώ μια συστάδα βουνών που μοιάζουν με τη φιγούρα μιας ξαπλωμένης γυναίκας. «Είναι η Ωραία Κοιμωμένη των Αγράφων» μου αποκρίνεται, σαν να κατάλαβε την απορία, που είχε ζωγραφιστεί στο πρόσωπό μου. Στην κοίτη του Αγραφιώτη Μπαίνουμε στα τετράτροχα αγρίμια της Pindos Hawks και ξεκινάμε. Κινούμαστε δίπλα στον Αγραφιώτη ποταμό. Πολύβουος και ορμητικός. Ανεβαίνουμε όλο και ψηλότερα, περνώντας από ξύλινες γέφυρες και πυκνό ελατόδασος. Φτάνουμε στα 1.650 μέτρα υψόμετρο. Γύρω μας αμέτρητες κορυφές. Απρόσιτα, απάτητα, αχαρτογράφητα. Τα Άγραφα. Νιώθουμε, ότι αν τεντώσουμε τα ακροδάχτυλά μας, θα αγγίξουμε τα πουπουλένια σύννεφα πάνω από τα κεφάλια μας. Το κρύο τσουχτερό. Ξαναμπαίνουμε γρήγορα στα αυτοκίνητα και κατηφορίζουμε προς το Ασπρόρεμα. Ένας εγκαταλελειμμένος οικισμός, που σήμερα πια δεν ζει κανείς εκεί. Κατεβαίνουμε και συναντούμε μια γιαγιά, που έχει έρθει να δει το μποστανάκι της, λίγα κολοκύθια και πιπεριές. Μοναδική της παρέα αποτελεί ένα σκιάχτρο, κρεμασμένο από ένα δέντρο, να αγναντεύει το φαράγγι, που ετοιμαζόμαστε να κατέβουμε. Οπλιζόμαστε με μπατόν πεζοπορίας από τον Παναγιώτη, ρίχνουμε στην πλάτη τα σακίδια και ξεκινάμε. Η κατάβαση είναι απότομη και πετρώδης. Πέτρα στην πέτρα, βράχο στον βράχο, άλλοτε σκαλισμένα από τον άνθρωπο κι αλλού από τη φύση. Αφήνουμε πίσω μας ερείπια της ανθρώπινης παρουσίας. Κάποτε εδώ ζούσαν 30 οικογένειες. Από το μονοπάτι που βαδίζουμε περνούσαν τα γαϊδουράκια και τροφοδοτούσαν το χωριό, όντας η μόνη τους επικοινωνία με τον υπόλοιπο κόσμο. Συνεχίζουμε την κατάβαση μαγεμένοι από τη μυρωδιά της φλαμουριάς, ενός φυλλοβόλου δέντρου, από όπου παίρνουμε το τίλιο. Προσπερνάμε προσκυνητάρια, πέτρινα ή σιδερένια, ταπεινά ενθυμήματα ανθρώπων αγαπημένων, προσευχές καρφωμένες στον βράχο. Με ένα τελευταίο σάλτο εισερχόμαστε στην κοίτη του ποταμού. Το νερό τρέχει με ταχύτητα και ήχο αλλά έχει αφήσει χώρο και για εμάς. Περπατάω πλάι του, μέσα στην κοίτη γραπώνοντας με το ένα χέρι το μπατόν και με το άλλο τεράστιους βράχους. Πότε πότε χρειάζεται να φτιάξουμε μια ανθρώπινη αλυσίδα χεριών, ώστε να περάσουμε στην άλλη μεριά και να συνεχίσουμε πάνω στο ίχνος του μονοπατιού. ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΟ / Στα μονοπάτια του Αγραφιώτη

Πριν τη δεκαετία του 1980, το χωριουδάκι των Επινιανών επικοινωνούσε με τον υπόλοιπο κόσμο μέσω των μονοπατιών, που θα περπατήσουμε τις επόμενες δύο μέρες.

●

Το φεγγαρόφως πάνω από τα ψηλά βουνά. ●●

Κατανυκτικά στη Μονή Σπηλιάς. ●●●

Τα τζιπ της Pindos Hawks στα 1700 μ. υψόμετρο. 39

●

Τεράστια πλατάνια και πουρνάρια μας συντροφεύουν, βάζοντας και πράσινο χρώμα στην πολύχρωμη παλέτα της φύσης. Σε μερικά σημεία, που η ροή του ποταμού κατεβαίνει απότομα, το νερό μαζεύεται ανάμεσα σε βράχους, αφρισμένο και θορυβώδες, σαν να θύμωσε με την παρουσία μας. Τόσο που δεν μπορώ να ακούσω τον διπλανό μου. Πότε κάτω από τον ζεστό ήλιο και πότε κάτω από τη σκιά του βουνού, συνεχίζουμε την πορεία μας, μιμούμενοι τους ανθρώπους, που για δεκαετίες έκαναν το ίδιο δρομολόγιο. Ξαφνικά, η κοίτη στενεύει και ο χώρος που μένει για εμάς είναι απειροελάχιστος. Δίπλα μας ορθώνονται αγριωποί γκρεμοί. Είναι ξεκάθαρο πως είμαστε μέσα στο φαράγγι και πρέπει να γίνουμε αμφίβιοι. Φαράγγι Ασπρορέματος Άλλος τοποθετεί ειδικά παπούτσια, άλλος συνεχίζει με αυτά που φορούσε και οι πιο τολμηροί προχωρούν, πατώντας τα γυμνά πόδια τους στα κρύα γλιστερά βράχια του ποταμού. Σιγά σιγά το νερό φτάνει ίσαμε το γόνατο. Αν παραμείνεις ένα λεπτό παραπάνω, νιώθεις τα δάχτυλά σου να μουδιάζουν από τον παγωμένο Αγραφιώτη. Το να ισορροπείς, βαδίζοντας πάνω σε βράχια, βουτηγμένα στο ορμητικό νερό είναι τελικά μια πολύ δύσκολη διαδικασία. Πολλοί γλιστρούν και πέφτουν μα πάντα ένα χέρι από την ομάδα είναι εκεί, να τους συγκρατήσει. Κανείς μας δεν αποκτά μια μεγαλύτερη και πιο παγωμένη επαφή με το νερό, ευτυχώς! Η ομάδα ενωμένη προχωρά μία από τη δεξιά όχθη και μία από την αριστερή. Μπροστά μας ο ήλιος, οδηγός, παίζει κρυφτό με τις άκρες του φαραγγιού. Συναντάμε έναν μικρό καταρράκτη, περίπου τρία με τέσσερα μέτρα, που σχηματίζει μια μικρή λιμνούλα. Το νερό κρύσταλλο και πεντακάθαρο. Η υδάτινη πορεία μας τελειώνει, μόλις συναντήσουμε τη μεγάλη τσιμεντένια γέφυρα και το Σκυλόρεμα, τον κυριότερο τροφοδότη του Αγραφιώτη. Ο Παναγιώτης ανακοινώνει στάση για ξεκούραση και αλλαγή παπουτσιών και όλοι μας υποδεχόμαστε με ανακούφιση τα λόγια του. Στεγνές κάλτσες, ζεστά παπούτσια και βουρ στις σακούλες που έχουν ανοιχτεί. Σαλάμι, γραβιέρα, ζυμωτό ψωμί και τσίπουρο για όσους κρύωσαν. Καθώς μασουλάμε, συζητάμε για τη μέχρι τώρα εμπειρία μας, ενώ μαγευόμαστε από καλλιτεχνικούς λαξευμένους μαιάνδρους, που έχουν δημιουργηθεί στον απέναντι βράχο. Ξεκινάμε πάλι, ενδυναμωμένοι σωματικά αλλά και ψυχικά. Μετά από 5 λεπτά 40

●●

●●●

●●●●

● «Βάστα με, να σε βαστώ…» ●● Η παρέα ενωμένη πάνω σ’ έναν τεράστιο βράχο. ●●● Η μοναχική γιαγιά στο Ασπρόρεμα. ●●●● Διασχίζοντας ξύλινη γέφυρα στον Αγραφιώτη.

ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΟ / Στα μονοπάτια του Αγραφιώτη

αφήνουμε το ποτάμι και πεζοπορούμε σε ένα πυκνό δάσος οξιάς. Είναι τόσο πυκνό, που σκοτάδι έχει σκεπάσει το σκαλιστό μονοπάτι. Εντυπωσιάζομαι από την τέχνη των παλιών μαστόρων, που στους απότομους γκρεμούς του φαραγγιού έχουν κατασκευάσει ένα σταθερό δρόμο για ανθρώπους και ζώα. Ένας από αυτούς ήταν ο Χρήστος Ζιώγας. Όπως μας διηγείται ο γιος του, τον δένανε με σχοινιά και τον κατέβαζαν στο ανάλογο ύψος, ώστε να τοποθετήσει εκρηκτικά και να σκαφτεί ο βράχος. Μαζί με άλλους ντόπιους εργάστηκαν σκληρά για τη διάνοιξη των επικίνδυνων μερών του μονοπατιού. Σε κάποια σημεία το μονοπάτι έχει υποχωρήσει και περνάμε με ένα μικρό άλμα, ένας ένας, με κομμένη την ανάσα. Τολμάω να κοιτάξω προς τα κάτω. Γκρεμός. Κάποιος πετάει μια πέτρα, για να ακούσουμε την πρόσκρουση στο νερό. Μάταια. Η σύμπνοια της ομάδας συμπαρασύρει κι αυτούς που λιγοψυχούν. Περνάμε όλοι με ασφάλεια και συνεχίζουμε την πορεία μας στη σμιλεμένη από τον άνθρωπο πλαγιά του φαραγγιού. Τώρα οι οξιές δίνουν τη θέση τους σε ένα παχύ ελατοδάσος. Είναι γεμάτο από μανιτάρια κάθε σχήματος, χρώματος και μεγέθους. Το έμπειρο μάτι του Παναγιώτη ξεχωρίζει τα βρώσιμα. Με γρήγορες χειρουργικές κινήσεις γεμίζει μια σακούλα μανιτάρια, που θα απολαύσουμε τηγανητά, το βράδυ, στον ξενώνα. Ύστερα από λίγη ώρα, φτάνουμε σε ένα ξέφωτο. Ένα πέτρινο προσκυνητάρι μας μαρτυρά, πως αν σηκώσουμε το βλέμμα μας απέναντι, μπορούμε να διακρίνουμε τη Μονή της Παναγίας της Στάνας. Η Αγία των Αγράφων μοιάζει σαν να αιωρείται πάνω από τους απότομους γρανιτένιους βράχους. Τα πόδια μου αρχίζουν να μη με υπακούν από την κούραση αλλά λίγα λεπτά αργότερα, ύστερα από μια μικρή ανηφοριά, βγαίνουμε στην άσφαλτο και στην πινακίδα που σημαίνει το τέλος του μονοπατιού. Αυτό που χρειαζόμαστε όλοι είναι ένα ζεστό μπάνιο, ένα σφηνάκι ρακόμελο στα Άγραφα και καλό ύπνο. Τα κάνουμε και τα τρία, με αυτή τη σειρά! Στην Τρύπα του Αγραφιώτη Το επόμενο πρωί, έχω ξυπνήσει από τον διαπεραστικό ήχο ενός ζωηρού κόκορα. Προς έκπληξή μου, η παρέα είναι ήδη έτοιμη για νέες περιπέτειες. Αφού γευτούμε για ακόμη μία φορά το πλούσιο χωριάτικο πρωινό, αποχαιρετούμε τον κ. Κώστα, ευχαριστώντας τον για τη φιλοξενία και κυρίως για τις απίστευτες ιστορίες που μας εκμυστηρεύθηκε. Οδεύουμε με τα τζιπ για την Τρύπα του Αγραφιώτη ή Τρύπα Όσκλιανη. Περπατώντας συναντάμε μια μεγάλη παρέα από κατσίκια και γίδια, που μας ακολουθούν μάλλον από περιέργεια. Το μονοπάτι δεν

● Καταρράκτες δημιουργούν ευκαιρίες δροσιάς. ●● Παραδεισένια Τρύπα Όσκλιανη. ●●● Η εκκλησία των Επινιανών.

●

είναι μεγάλο· έχει συνολικό μήκος 600-700 μέτρα. Στο τέλος του στενεύει φτάνοντας τα 4-5 μέτρα πλάτος, σχηματίζοντας την χαρακτηριστική «τρύπα», που δέχεται και τον μεγαλύτερο όγκο νερού του Αγραφιώτη. Ολόγυρα ορθώνονται οι μεγάλοι κάθετοι βράχοι του φαραγγιού με τα εντυπωσιακά πολύχρωμα πετρώματα και τα νερά, που τρέχουν από ψηλά ,σχηματίζοντας φασαριόζους καταρράκτες. Μία ήρεμη, μικρή λίμνη μπροστά ακριβώς από έναν πελώριο βράχο μας καλεί, να βουτήξουμε! Γιγαντιαία υδροχαρή φυτά κρέμονται από ψηλά με το καταπράσινο σώμα τους να λειτουργεί ως υποδοχέας των άφθονων νερών, που κυλάνε με βροντώδη ήχο. Οι υδάτινες κουρτίνες και οι σταγόνες που πεταρίζουν παντού, αντανακλώντας στο φως τα χρώματα της ίριδας, δημιουργούν ένα πανέμορφο σκηνικό, που θυμίζει το διάσημο «Πανταβρέχει». Σε μικρότερη κλίμακα και σαφώς άγνωστο, ξεχασμένο, κρυμμένο. Δικαιολογεί απόλυτα τους μύθους, ότι εδώ κρύβονταν ληστές και φυγόδικοι. Όλοι συμφωνούμε όμως σε ένα πράγμα: κάπως έτσι πρέπει να είναι ο Παράδεισος!

info's H εκδρομή μας με την Pindos Hawks περιελάμβανε επίσης επίσκεψη στη Μονή Σπηλιάς στα Κουμπουριανά και τη λίμνη Στεφανιάδα στην περιοχή της Αργιθέας. Η νεότερη φυσική λίμνη της Ελλάδας δημιουργήθηκε το 1963 από μία κατολίσθηση, που έφραξε με πέτρες και χώματα την κοίτη του ρέματος του Στεφανιώτη. Μοιάζει με μπλε μαργαριτάρι στη μέση του πουθενά και στον βυθό της βρίσκονται τα παλιά σπίτια των χωριών, που καλύφθηκαν με το νερό. Το 400 ετών πετρόχτιστο μοναστήρι βρίσκεται χτισμένο σε ύψος 900 μέτρων, μέσα στο βαθύ πράσινο των ελάτων και είναι ένα πραγματικό θαύμα αρχιτεκτονικής. Εκτός από θρησκευτικής σημασίας, αποτελεί και ιστορικό μνημείο,

ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΟ / Στα μονοπάτια του Αγραφιώτη

●●

●●●

καθώς ο Γεώργιος Καραϊσκάκης την είχε για αρχηγείο του, όταν μαχόταν στην περιοχή της Ρούμελης και της Ηπείρου. Διαμονή, πρωινό ή φαγητό από αγνά, σπιτικά και ντόπια προϊόντα στο «Πανόραμα», του κ. Κώστα Γατζούδη στα Επινιανά. Λειτουργεί όλο τον χρόνο από το πρωί ως το βράδυ (τηλ.: 22370-94122, 6972330058). Κλείστε έγκαιρα την επόμενη εξόρμηση σας με τoυς ειδήμονες της Pindos Hawks για μια ακόμη 4Χ4, εναλλακτική εμπειρία στα πιο σπάνια και δυσπρόσιτα τοπία της Πίνδου. Πληροφορίες: www.pindoshawks.gr, www.facebook. com/northpindoshawks, τηλ.: 6948 949789 κ. Παναγιώτης Δαγρές. Στην εκδρομή μπορούν να συμμετέχουν και φίλοι με τα δικά τους αυτοκίνητα 4Χ4.

Η εταιρία ΕΛΣΑΠ ΑΕ σας εύχεται καλές γιορτές με υγεία, ευτυχία και δημιουργικό το νέο έτος!!

«ΔΑΝΑΟΣ» Αγροεφόδια από την «ΚΑΣΟΑ ΔΑΝΑΟΣ» Α.Ε.Σ. - Α.Ε. όλα για τα αγροεφόδια & πάντα δίπλα στον αγρότη

Αγροεφόδια υψηλής ποιότητας και απόδοσης, προηγμένης τεχνολογίας, για αύξηση παραγωγής μέσα από την επιστημονική γνώση και την πολυετή παρουσία, στις πιο συμφέρουσες τιμές Πυργέλα Άργους / τηλ. 27510 29152 fax. 27510 29378 / e-mail: kasoa1@otenet.gr

ΚΩ∆ΙΚΟΣ ΕΓΚΡΙΣΗΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣΤΗ ΣΥΝΘΕΤΩΝ ΖΩΟΤΡΟΦΩΝ α EL 1600002

Η Εταιρεία Ιδρύθηκε από την οικογένεια Κοντονή το 1983. Με την πολυετή εµπειρία της οικογένειας Κοντονή στον κλάδο παραγωγής και εµπορίας ζωοτροφών, κατόρθωσε να δηµιουργήσει ένα Σύγχρονο Εργοστάσιο Παραγωγής Πλήρων Μιγµάτων (Συνθέτων) Ζωοτροφών, για όλα σχεδόν τα είδη ζώων και για κάθε είδος εκτροφής: Επαγγελµατική, Ερασιτεχνική και Οικόσιτo Η εταιρεία εισήλθε δυναµικότατα και στον τοµέα παραγωγής ειδικών πλήρων µιγµάτων για τη διατροφή αλόγων και εισπράττει την ικανοποίηση της αγοράς. Παράλληλα έχει αναπτύξει συνεργασία µε οίκους του εξωτερικού για Εισαγωγή και Εµπορία Πρώτων Υλών Ζωοτροφών (Καλαµπόκι - Σόγια Βρώµη - Κριθάρι - Τριφύλλι) και Ειδικών Προϊόντων ∆ιατροφής των Ζώων (Γάλατα σε σκόνη - Ισορροπιστές - Τροφές για ζώα συντροφιάς, σκύλους και γάτες, σε Ξηρά µορφή ή Κονσέρβες).

•

Στις ιδιόκτητες εγκαταστάσεις της έχει:

- Σύγχρονο εργοστάσιο µε τελευταίας τεχνολογίας µηχανολογικό εξοπλισµό παραγωγής µιγµάτων ζωοτροφών σε: αλεύρι (mash) κόκκους (pellets) τρίµµατα (crumbles) νιφάδες (flakes) - Συγκροτήµατα αποθηκευτικών χώρων (silos) για την ασφαλή αποθήκευση Πρώτων Υλών (δηµητριακών καρπών), χωρητικότητας 15.000 τόννων. - Οριζόντια αποθήκη για την αποθήκευση - παράδοση χύδην προϊόντων, εµβαδού 1.000 τ.µ. - Οριζόντια αποθήκη για την αποθήκευση Ετοίµων Προϊόντων σε σάκκους, εµβαδού 1.500 τ.µ.

••

Η ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΓΙΝΕΤΑΙ ΜΟΝΟ ΜΕ ΦΥΤΙΚEΣ ΠΡΩΤΕΣ ΥΛΕΣ, ΒΙΤΑΜΙΝΕΣ - ΙΧΝΟΣΤΟΙΧΕΙΑ Η ΦΥΡΚΟ παράγει Πλήρη Μίγµατα (Συνθέτων) Ζωοτροφών, για: Πτηνοτροφία (αυγοπαραγωγής, πάχυνσης) Άλλα Πτηνά (Περιστέρια, Φασιανοί, Πέρδικες, Ορτύκια, Γαλοπούλες, Στρουθοκάµηλοι) για αναπαραγωγή και πάχυνση Koνικλοτροφία (αναπαραγωγής, πάχυνσης)

• • •

• •• •

Χοιροτροφία Αιγοπροβατοτροφία (γαλακτοπαραγωγής, πάχυνσης) Βοοτροφία (γαλακτοπαραγωγής, πάχυνσης) Άλογα

∆ΙΑΘΕΤΕΙ ΠΡΩΤΕΣ ΥΛΕΣ: Αραβόσιτο, Κριθάρι, Βρώµη, Σιτάρι, Σογιάλευρο, Τριφύλλι (χύδην ή συσκευασµένες) ΠΡΟΜΙΓΜΑΤΑ - ΙΣΟΡΡΟΠΙΣΤΕΣ ΟΛΛΑΝ∆ΙΑΣ πτηνοτροφίας χοιροτροφίας µηρυκαστικών TΡΟΦΕΣ ΓΙΑ ΖΩΑ ΣΥΝΤΡΟΦΙΑΣ, ΣΚΥΛΟΥΣ & ΓΑΤΕΣ: Ιταλίας, Ολλανδίας, σε: ξηρά µορφή και κονσέρβες ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΚΑ ΓΑΛΑΤΑ σε σκόνη Ολλανδίας, για: χοιρινά αρνιά - κατσίκια µοσχάρια

• • •

•

• •

•

ΣΤΗΝ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΤΗΣ Η ΦΥΡΚΟ ΕΦΑΡΜΟΖΕΙ ΑΥΣΤΗΡΟ ΠΟΙΟΤΙΚΟ ΕΛΕΓΧΟ:

Ε∆ΡΑ - ΕΡΓΟΣΤΑΣΤΙΟ 80ο χιλ/τρο Εθνικής Οδού Αθηνών - Κορίνθου (Ισθµός Κορίνθου) Τηλ.: 27410-20875 & 26246 Fax: 27410-72064 e-mail: fyrko@otenet.gr ιστοσελίδα: www.fyrko.gr YΠΟΚΑΤΑΣΤΗΜΑ ΣΤΟ ΝΟΜΟ ΑΤΤΙΚΗΣ ΚΑΒΑΦΗ 2 & ΒΙΖΥΗΝΟΥ Άγιος Ιωάννης Ρέντη Τηλ.: 210-42 50 001-2 Fax: 210-42 50 004 e-mail: info@fyrko.gr ιστοσελίδα: www.fyrko.gr

• •

Εργαστηριακοί έλεγχοι για την πιστοποίηση µη ύπαρξης αφλατοξινών, βαρέων µετάλλων, φυτοφαρµάκων κλπ. Αυστηρές προδιαγραφές στην Προµήθεια των Πρώτων Υλών

ΕΠΕΝ∆ΥΣΕΙΣ - ΒΗΜΑΤΑ ΠΡΟΟ∆ΟΥ

•• •

Έλεγχος τήρησης των προδιαγραφών Ύπαρξη εξοπλισµού ελέγχου της παραγωγικής διαδικασίας Ύπαρξη οργάνων ελέγχου των παραχθέντων αποθηκευµένων προϊόντων

Η ΦΥΡΚΟ µε τις επενδύσεις στις οποίες προχώρησε διαχρονικά, µέχρι και την τελευταία του 2017-2018 που υλοποίησε Επενδυτικό Σχέδιο συνολικής δαπάνης περίπου € 2εκ., µε ίδια κεφάλαια αλλά και σηµαντική χρηµατοδότηση από την Ευρωπαϊκή Ένωση, κατόρθωσε να διαθέτει σήµερα το πλέον Καινοτόµο, Ολοκληρωµένο και Αυτοµατοποιηµένο σύστηµα και συγκρότηµα παραγωγής ζωοτροφών στον Ελλαδικό χώρο, Μειωµένων Ενεργειακών Αναγκών - Φιλικότερο προς το Περιβάλλον και Πιστοποιηµένο από την ∆ιεθνούς Κύρους LLOYD’S σύµφωνα µε τα Παγκόσµια Πρότυπα BS EN ISO 22000:2005 µε αριθµό έγκρισης ISO 22000 - 00010975 και έλαβε το δικαίωµα χρήσης του σήµατος. Έτσι συνεχίζουµε να διασφαλίζουµε, τον απαράβατο κανόνα και στόχο µας, που σηµαίνει την παραγωγή µιγµάτων ζωοτροφών εγγυηµένης: Ποιότητας, Απόδοσης και Υγιεινής, από Πιστοποιηµένες Πρώτες Ύλες τόσο από Ελληνικά, όσο και ∆ιεθνή Εργαστήρια, προστατεύοντας την ∆ηµόσια Υγεία και τον Έλληνα Καταναλωτή Ζωοκοµικών Προϊόντων, προσφέροντας στους Έλληνες παραγωγούς Πτηνο-Κτηνοτρόφους, ότι καλλίτερο και υγιεινότερο µπορούν να ταΐσουν τα ζώα τους. ΕΓΚΡΙΣΗ ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣΤΗ ΣΥΝΘΕΤΩΝ ΖΩΟΤΡΟΦΩΝ «α ΕL 1500002» Η ΦΥΡΚΟ είναι από τις πρώτες εταιρείες παραγωγής ζωοτροφών στην Περιφέρεια Πελοποννήσου και στην Ελλάδα που έλαβε επίσηµη έγκριση παρασκευαστή, µετά τους ενδελεχείς ελέγχους του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίµων καθώς και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που απεδείκνυαν ότι η εταιρεία πληρεί τις προϋποθέσεις εξασφάλισης Ποιότητας & Υγιεινής που προβλέπονται από την Εθνική και Κοινοτική Νοµοθεσία, και συνεχίζει να ελέγχεται από τα αρµόδια όργανα.

Περίπατος στην Πλάκα των λογοτεχνών Θάλεια Νουάρου, Αναστασία Γέωργα Θάλεια Νουάρου

«Ήταν ήσυχη η νύχτα και γλυκειά. Θερμή η ανάσα της κόλπωνε πάνω από την πολιτεία τον έναστρο θόλο τ’ ουρανού, κι ο αέρας έφερνε απαλό τον μύρο από βιολέτες. Οι καμπάνες σημαίνανε αργά...Η εκκλησία είναι χωμένη ως ενάμισι μέτρο κάτω από την επιφάνεια της πλατείας. Τα παράθυρά της λάμπανε από τα κεριά. Ο κόσμος, ξεχειλίζοντας στην πόρτα, περίμενε απ’ έξω, γύρω στα πεζοδρόμια και στα σοκάκια. Στάθηκε κι αυτός και τέντωσε τα’ αυτί του, μηχανικά, ν’ ακούσει την ψαλμωδία…» Άγγελος Τερζάκης, Μενεξεδένια Πολιτεία

ε κάθε ταξίδι, τα βήματά μου, με πήγαιναν στα παλαιοβιβλιοπωλεία και η χαρά μου αμέτρητη, όταν ανακάλυπτα τους δικούς μου θησαυρούς: κάποιο παλιό, παραπεταμένο, ξεσχισμένο, σκονισμένο, μα για μένα πολύτιμο σχολικό βιβλίο…» Μ’ αυτά τα λόγια μας καλωσορίζει η Δρ. Ευαγγελία Κανταρτζή, πρόεδρος και ιδρύτρια του Μουσείου Σχολικής Ζωής και Εκπαίδευσης, του Εθνικού Κέντρου Έρευνας και Διάσωσης Σχολικού Υλικού (ΕΚΕΔΙΣΥ). Στην οδό Τριπόδων 23, μέσα στο νεοκλασικό διατηρητέο οίκημα του 1850, μικροί και μεγάλοι μπορούν να αναψηλαφήσουν μια τεράστια συλλογή από σπάνια αρχεία και αντικείμενα, περιπλανώμενοι σε μνήμες, που συνθέτουν ολόκληρη την ιστορία της ελληνικής εκπαίδευσης. Πόση αγάπη, καλλιέργεια και μεράκι χρειάστηκε, για να συγκεντρωθεί και να οργανωθεί όλο αυτό το πολύτιμο υλικό...Το Κέντρο λειτουργεί χωρίς κρατική στήριξη, με εθελοντική εργασία και ιδίους πόρους, που συγκεντρώνει μέσα από χορηγίες και τις δράσεις του, διοργανώνοντας πρωτότυπες εκδηλώσεις και ξεναγήσεις, που απευ-

Το παλιότερο αποστακτήριο της Αθήνας που λειτουργεί από το 1909. Εδώ διαδραματίζεται και μια σκηνή από το «Φοβού τους Δαναούς» του Φίλιπ Κερ.

Περίπατος στην Πλάκα των λογοτεχνών

θύνονται σε μαθητές, γονείς, δάσκαλους και ένα ευρύτερα φιλομαθές κοινό. «Της παιδείας οι μεν ρίζαι πικραί, οι δε καρποί γλυκείς», διαβάζουμε στην επιγραφή της αίθουσας του παλιού σχολείου… Με συνοδό μας, τον συνεργάτη του Μουσείου, δημοσιογράφο και συγγραφέα κ. Κώστα Στοφόρο, τον «μάγο των παιδιών», όπως εύστοχα τον χαρακτηρίζουν, ξεκινά η διαφορετική περιήγηση μας στην Πλάκα της τέχνης και των λογοτεχνών. Μια βουτιά στον χρόνο, γεμάτη εικόνες και ιστορίες μιας άλλης εποχής, εκείνης της υπέροχης ρομαντικής Αθήνας, των στοχαστών και των ερώτων. Λίγα μέτρα κάτω απ’ το μουσείο στέκει εγκαταλελειμμένο το «σπίτι» του πιο αγαπημένου ίσως κινηματογραφικού ζεύγους, του Αντωνάκη και της Ελενίτσας Κοκοβίκου. Αναγνωρίζω ευθύς αμέσως τη σκάλα απ’ όπου η κυρία Ξ. Παπαμήτρου κατάβρεχε τη μπουγάδα της Ελένης. Μπροστά στην αυλή επέλεξε ο Δήμος να τοποθετήσει τα σκουπίδια και την ανακύκλωση, μαζεύοντας όλα τα μπάζα της γειτονιάς. Το κτίσμα που είναι γνωστό και σαν «το σπίτι του Καδή», ενός Τούρκου δικαστή, που απέτρεψε πολλές εκτελέσεις 48

Ελλήνων απ’ τους ομοεθνείς του, είναι ένα από τα δώδεκα αρχοντικά της Πλάκας, που θα βγουν στο σφυρί για την εξόφληση του χρέους…«Παίρνω το καπελάκι μου και φεύγω» που θα 'λεγε κι ο Αντωνάκης… «Βρισκόμαστε σε έναν από τους αρχαιότερους δρόμους της Ευρώπης, ηλικίας 2.500 ετών. Κατά τα Μεγάλα Διονύσια, ο δρόμος κοσμούταν με τους χάλκινους τρίποδες, έργα που αποδίδονταν ως έπαθλα στους χορηγούς των διάφορων νικητήριων αγώνων και τοποθετούνταν επάνω σε γιγάντιους κίονες κατά μήκος της οδού... Φανταστείτε μεγαλοπρέπεια…» Σαν άλλο «Φανάρι του Διογένη», το μνημείο του Λυσικράτους στο ομώνυμο πλατεάκι είναι το καλύτερο σωζόμενο χορηγικό μνημείο της αρχαιότητας. Στο ίδιο σημείο, το 1669, οι καπουτσίνοι έχτισαν τον ξενώνα της μονής, που ίδρυσαν το 1658 στην Αθήνα. Ανάμεσα σ’ άλλους φιλοξένησε και τον φιλέλληνα ποιητή Λόρδο Βύρωνα, ο οποίος ήρθε στην πόλη τα Χριστούγεννα του 1809 κι αργότερα διέμεινε στο σπίτι της οικίας του Άγγλου πρόξενου Προκόπη Μακρή, στου Ψυρρή. Εκεί, γνωρίζει και ερωτεύεται σφοδρά μια απ’ τις κόρες του, την Τερέζα, γράφοντας γι’ αυτήν το υπέροχο ποίημα «Η κόρη των Αθηνών». Λίγο πιο κάτω, ήταν το σπίτι του Δροσίνη με την πασίγνωστη και χιλιοτραγουδισμένη «Ανθισμένη Αμυγδαλιά». Το ποίημα έγραψε ο ποιητής για μια ξαδέλφη του κι έμεινε στα συρτάρια των εκδοτών για αρκετό καιρό. Επιστρέφοντας από το εξωτερικό, έκπληκτος ο Δροσίνης άκουσε να το τραγουδάνε. Είχε γίνει δημοφιλές με τον συνθέτη του να παραμένει άγνωστος ως σήμερα...

Το εκκλησάκι του Αγίου Ελισσαίου στην οδό Άρεως, όπου εκκλησιαζόταν ο Παπαδιαμάντης ανακαινίζεται εδώ και …δεκαετίες. Μια τεράστια λαμαρίνα στην είσοδο, κρύβει τα πάντα, εξυπηρετεί όμως τους εμπόρους της γειτονιάς, που κρεμάνε επάνω τις πραμάτειες τους… Στην οδό Κυδαθηναίων θα επισκεφθούμε δύο από τα ιστορικότερα μαγαζιά της Πλάκας. Λειτουργούν αδιάκοπα για περισσότερους από δύο αιώνες κι έχουν τη δική τους θέση στη λογοτεχνική Αθήνα. Ο ΒΡΕΤΤΟΣ, με τα αναρίθμητα φωτισμένα μπουκάλια από μπράντυ και λικέρ διακοσμημένα ολόγυρα στους τοίχους, ήταν το πρώτο αποστακτήριο της Αθήνας. Ιδρύθηκε από τον Μιχαήλ Βρεττό το 1909 και πέρα από το φαντασμαγορικό πολύχρωμο θέαμα, που το καθιστά αξιοθέατο, εδώ διαδραματίζεται και μια σκηνή του από το Φοβού τους Δαναούς (Greeks Bearing Gifts) του Άγγλου Φίλιπ Κερ που έφυγε αναπάντεχα από τη ζωή τον Μάρτη του 2008. Το βιβλίο καταγράφει τις μέρες, τα έπη και το συνεχές αλισβερίσι του ήρωά του Μπέρνι με το ναζιστικό παρελθόν, το δικό του και της χώρας του, πριν και μετά τον Β' Παγκόσμιο πόλεμο. Στη μετακατοχική και μετεμφυλιακή Ελλάδα ο Μπέρνι θα πιει ποτά στη «Μεγάλη Βρετανία», θα κυνηγήσει ναζί κάτω από τον Βράχο της Ακρόπολης, θα φυλακιστεί στο Χαϊδάρι... Στο διπλανό υπόγειο, «Τα μπακαλιαράκια» είναι η αρχαιότερη εν ζωή ταβέρνα της Αθήνας. Η λειτουργία της ξεκίνησε το 1865 και σήμερα ανήκει στην τέταρτη γε-

ΑΦΙΕΡΩΜΑ / Περίπατος στην Πλάκα των λογοτεχνών

Στις 27 Φεβρουαρίου 1943, ο Παλαμάς αφήνει εδώ την τελευταία του πνοή, και την επομένη πλήθος κόσμου συρρέει στο σπίτι για να τον συνοδέψει στην τελευταία του κατοικία. ● Στην οδό Περιάνδρου στέκει εγκαταλελειμ-

μένο το σπίτι, όπου έζησε τα τελευταία χρόνια της ζωής του ο Κωστής Παλαμάς. ●● Η προτομή του «Αθηναιογράφου» Δημήτριου Καμπούρογλου στην πλατεία Φιλόμουσου Εταιρίας. ●●● Ιστορική φωτογραφία από τη βράβευση του νομπελίστα Σεφέρη στην ταβέρνα «Τα μπακαλιαράκια». Είναι η αρχαιότερη εν ζωή ταβέρνα της Αθήνας. ●●●● Το Μουσείο Σχολικής Ζωής και Εκπαίδευσης του ΕΕΚΕΔΙΣΥ, στην οδό Τριπόδων 23. 49

Το «Μεθυσμένο Καράβι» υπήρξε αγαπημένο στέκι διανοούμενων της εποχής. «Όπου ανοίγει μια ταβέρνα, κλείνει μια φυλακή» έγραφε η επιγραφή στην είσοδό... 50

● Πλανόδιοι καλλιτέχνες μπροστά στην οικία Σεφεριάδη της οδού Κυδαθηναίων. ●● Στον δρόμο για τα Αναφιώτικα. ●●● Σαν καράβι πετρωμένο η άποψη του Ιερού βράχου από την οδό Αφροδίτης. ●●●● Καθώς «ο ήλιος έριχνε τις τελευταίες του ακτίνες...»

Μυστικά και έρωτες στη σκιά της Ακρόπολης.

νιά της οικογένειας Δαμίγου, οικοδόμων από τη Σαντορίνη, που έχτισαν μεταξύ άλλων και τα ανάκτορα του Όθωνα. Εκατοντάδες πολιτικοί, καλλιτέχνες, επώνυμοι κι ανώνυμοι έχουν κατέβει τούτα τα σκαλιά. «Εδώ δεν ερχόμαστε για φαγητό, αλλά για προσκύνημα», συνήθιζε να λέει ο αείμνηστος Μάνος Χατζιδάκις. Χαζεύω τα ξύλινα κρασοβάρελα και τα δεκάδες κάδρα με τις ασπρόμαυρες φωτογραφίες… Από τη Σοφία Βέμπω και την Σωτηρία Μπέλλου μέχρι τον Ελύτη και τον Σεφέρη, εδώ μοιάζει να γράφεται ολόκληρη η ιστορία της σύγχρονης Ελλάδας... Στο τέλος της Κυδαθηναίων στέκει η τριώροφη οικία, όπου έζησε ο νομπελίστας ποιητής Γιώργος Σεφέρης. Ο πατέρας του, Στυλιανός Σεφεριάδης, έχτισε το σπίτι ερχόμενος από τη Σμύρνη το 1933. Στις τρεις τα ξημερώματα της 28ης Οκτωβρίου, ο Σεφέρης, υπεύθυνος του τότε Υπουργείου Τύπου, γράφει εδώ το διάγγελμα του βασιλιά… Στην πλατεία της Φιλόμουσου Εταιρίας, σφηνωμένη ανάμεσα στα τραπεζοκαθίσματα στέκει η προτομή του ιστοριοδίφη, δημοσιογράφου και ποιητή Δημήτριου Καμπούρογλου. Γνωστός σαν «Αθηναιογράφος», την περίοδο 1941-1943, το προπαγανδιστικό περιοδικό λογοτεχνίας «Κουαδρίβιο» (ελληνόγλωσση έκδοση της ιταλικής «Τίβερις»), του ζήτησε να δημοσιεύσει κάποιο κείμενό του. Εκείνος αρνήθηκε πεισματικά κι όταν οι πιέσεις εντάθηκαν, πρότεινε την αναδημοσίευση παλαιότερου κειμένου του, με τίτλο «Πώς ο Μοροζίνι ανατίναξε τον Παρθενώνα»… Ήταν το πρώτο δια εκλογής μέλος της Ακαδημίας Αθηνών κι ίσως ο μόνος άνθρωπος που τον «μαρμάρωσαν» εν ζωή, θα μας πει ο Κώστας. Από μια γωνία της οδού Αφροδίτης αντικρύζεις μια άλλη όψη του βράχου της Ακρόπολης που μοιάζει με καράβι πετρωμένο. Στον αριθμό 7, ανάμεσα στα γκρεμισμένα σπιτάκια, αναζητούμε το «Μεθυσμένο Καράβι», τη λογοτεχνική ταβέρνα του ποιητή Μίχου Κάρη, που λειτούργησε για μια εικοσαετία (1942 – 1962). Φόρος τιμής στο ομότιτλο ποίημα του Ρεμπό, υπήρξε αγαπημένο στέκι φοιτητών και διανοούμενων της εποχής, όπως ο Σικελιανός, ο Βάρναλης, ο Λουντέμης, ο – νεαρός τότε – Αντώνης Σαμαράκης. «Όπου ανοίγει μια ταβέρνα, κλείνει μια φυλακή» έγραφε η επιγραφή στην είσοδό της... Σε τούτα τα στενά, ο Άγγελος Τερζάκης εμπνεύστηκε τη «Μενεξεδένια Πολιτεία», το ροΑΦΙΕΡΩΜΑ / Περίπατος στην Πλάκα των λογοτεχνών

«Της παιδείας οι μεν ρίζαι πικραί, οι δε καρποί γλυκείς», διαβάζουμε στην επιγραφή της αίθουσας του παλιού σχολείου… μαντικό αθηναϊκό αφήγημα που εκδόθηκε το 1937. Ύμνος και δράμα μιας Αθήνας που χάνει την ειδυλλιακή της όψη, διατηρώντας τη γοητεία των περασμένων καιρών, τη νοσταλγία, την αφέλεια, την αρχοντιά τους. Η τηλεοπτική του μεταφορά το 1975 από τον Κώστα Φέρρη στην τότε ΕΙΡΤ άφησε εποχή. Στην Πλάκα έζησε και ο χιλιοτραγουδισμένος Μπάρμπα Γιάννης Κανατάς. Μια μέρα εξαφανίστηκε χωρίς ποτέ κανείς να μάθει τίποτα για αυτόν. Οι φήμες στην Αθήνα οργιάζανε. Ίσως να ερωτεύτηκε μια νησιώτισσα και να την ακολούθησε, ίσως να ήταν κατάσκοπος των Βουλγάρων(!) Καλοκάγαθος και λίγο αδαής ήταν εύκολο να παρεισφρέει στις παρέες κι όλοι μιλούσαν μπροστά του χωρίς φόβο... Μια λιτή πινακίδα στον αριθμό 5 της οδού Περιάνδρου πληροφορεί, πως εδώ πέθανε ο εθνικός μας ποιητής, Κωστής Παλαμάς. Για την ακρίβεια, εδώ έζησε τα τελευταία οχτώ χρόνια της ζωής του, μαζί με τη σύζυγό του Μαρία και την κόρη τους Ναυσικά, μοιραζόμενοι το σπίτι του επάνω ορόφου μαζί με άλλους ενοίκους. «Παραμερίζουμε ποιητή για να περάσεις», είχε πει το 1938 ο διορατικός Παλαμάς στον νεαρό τότε Ρίτσο, όταν του απήγγειλε «Το τραγούδι της αδερφής μου», θα μας πει ο Κώστας. «Μίλια μπροστά από την εποχή του είχε υπερασπισθεί με πάθος τον κινηματογράφο, όταν η τότε κοινή γνώμη τον καταδίκαζε ως ανήθικο.» Στις 27 Φεβρουαρίου 1943, ο Παλαμάς αφήνει εδώ την τελευταία του πνοή, και την επομένη πλήθος κόσμου συρρέει στο σπίτι και στους γύρω δρόμους για να τον συνοδέψει στην τελευταία του κατοικία. «Σ› αυτό το φέρετρο ακουμπά η Ελλάδα…», απήγγειλε αντί επικήδειου ο Άγγελος Σικελιανός σε μια πομπή, που εξελίχθηκε ίσως στην κορυφαία μαζική αντιστασιακή εκδήλωση. Τραγική ειρωνεία, πως όταν αρρώστησε βαριά, η κόρη του ζητώντας βοήθεια από τον τότε κατοχικό πρωθυπουργό Λογοθετόπουλο, εκείνος της πρότεινε να μεταφερθεί σε άσυλο απόρων… Μέχρι σήμερα πάντως η όψη του ετοιμόρροπου αρχοντικού, που έχει χαρακτηριστεί ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο, είναι τουλάχιστον θλιβερή. Ανηφορίζουμε στα Αναφιώτικα − ένα νησί μες την Αθήνα, όπως λέει χαρακτηριστικά ο Κώστας στους μικρούς του φίλους. Συνεπαρμένη από την ομορφιά νιώθω και πάλι τυχερή που ζω σ' αυτήν την πόλη. Ψηλά, στον Άγιο Γεώργιο του Βράχου, μαθαίνουμε για το φτωχό κορίτσι από τη Σαντορίνη που ήρθε στα Αναφιώτικα κι εδώ την ερωτεύτηκε ένας Γερμανός διοικητής. Ατίθαση μα με φωνή υπέροχη η μια τους κόρη, δεν ήταν άλλη από τη Μαρίζα Κωχ. Μες τα γραφικά στενά, αναζητάμε το σπίτι όπου οι 52

Αναφιώτες λένε πως φιλοξενήθηκε ο Jim Morrison. Καθώς «ο ήλιος έριχνε τις τελευταίες του ακτίνες» μυούμαστε στον έρωτα της Σοφίας Λασκαρίδου με τον ποιητή Περικλή Γιαννόπουλο και τους ρομαντικούς τους περιπάτους κάτω απ’ την Ακρόπολη. Με έκπληξη ανακαλύψαμε πως η πανέμορφη πλακιώτικη οικία στην οδό Πρυτανείου όπου διαδραματίζεται η σκηνή του φόνου στο βιβλίο του Κερ, προσφέρεται για διαμονή. Ίσως ένοικοι και ιδιοκτήτες να το αγνοούν, μα εσύ μπορείς για μια βραδιά να νιώσεις μυθιστορηματική ηρωίδα… Πόσες ιστορίες, πόσες λέξεις, πόσοι έρωτες, πόσα μυστικά – αόρατες γέφυρες στη σκιά του Ιερού Βράχου να συνθέτουν τη συνέχεια τούτης της πόλης...

info's ●

«Ένα νησί μες στην Αθήνα...» Η θέα της πόλης από τον Άγιο Γεώργιο του Βράχου στα Αναφιώτικα. ●●

Εθνικό Κέντρο Έρευνας και Διάσωσης Σχολικού Υλικού. Από τη συλλογή του Μουσείου.

Οι θεματικές ξεναγήσεις στην Πλάκα με τον αστείρευτο Κώστα Στοφόρο έχουν πάντα κάτι διαφορετικό. Ο επόμενος περίπατος θα πραγματοποιηθεί την Κυριακή 22 Δεκεμβρίου στις 12.00 το μεσημέρι και θα ‘ναι αφιερωμένος στον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη. Κρατήσεις θέσεων: 210 3250341, 6940 995443, info@ekedisy.gr. Περισσότερες ξεναγήσεις, παρουσιάσεις βιβλίων και άλλες εκδηλώσεις του ΕΚΕΔΙΣΥ: www.ekedisy.gr. Τα βιβλία του Κώστα Στοφόρου αφορούν ιστορίες που διαδραματίζονται σε διάφορους τόπους ανά την Ελλάδα, και απευθύνονται σε παιδιά και εφήβους. Το τελευταίο του βιβλίο, Η σπηλιά του Δράκου - περιπέτεια στη Καστοριά, κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κέδρος. Εκτός από τα βιβλιοπωλεία, τα βιβλία του διατίθενται και στο πωλητήριο του Μουσείου.

ΑΦΙΕΡΩΜΑ / Περίπατος στην Πλάκα των λογοτεχνών

ΧΥΜΑ & ΣΑΚΙΑΣΜΕΝΟ

Πυρηνόξυλο ανώτερης ποιότητας, ειδικά επεξεργασμένο, με χαμηλή υγρασία, χωρίς σκόνη (4.200 θερμίδες / Kg).

• ΥΛΙΚΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ ΚΑΛΟΥΠΙΩΝ-DIE SETS-MOULDS Κολώνες, Δαχτυλίδια, Ρουλεμάν, Πείροι κοπής, Εξωλκείς, Μήτρες, Οδηγοί, Αντιστάσεις, Φουρκέτες, Ρακόρ, Ελατήρια, Spiral, Δισκοειδή, Αζώτου, Ελαστομερή • ΣΦΙΓΚΤΗΡΕΣ DESTACO - ΑΥΤΟΜΑΤΙΣΜΟΙ • ΜΟΧΛΟΙ - ΧΕΙΡΟΛΑΒΕΣ - ΚΙΡΡ • ΤΡΑΠΕΖΙΑ ΣΥΓΚΟΛΛΗΣΕΩΝ - SIEGMUND • ΘΕΡΜΟΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΣΠΕΙΡΩΜΑΤΩΝ ΛΑΜΑΡΙΝΑΣ - FLOWDRILL • ΟΡΓΑΝΑ Ελέγχου, Μέτρησης, Διακρίβωσης • ΡΟΔΕΛΕΣ NORD-LOCK

Άποψη της Αμφίκλειας από το παλαιό χωριό.

Αμφίκλεια

Η αυθεντική του Παρνασσού

Αλεξία Τούλιου

Νίκος Υφαντής

Τι κι αν στο πέρασμα των χρόνων άλλαξε τόσα ονόματα, «το…Δαδί μας», την αποκαλούν οι ντόπιοι, σεβάσμια και χαμηλόφωνα, όπως ταιριάζει σ' ένα εύθραυστο στολίδι. Και ήταν η ονομασία αυτή, που τη συντρόφευε επί Τουρκοκρατίας, τότε που οι γενναίοι οπλαρχηγοί με μόνο πόθο την απελευθέρωση της πατρίδας έκαναν τα σινιάλα τους μέσα από πύρινες δάδες. Μια τέτοια φλόγα, άσβεστη, ζεσταίνει ακόμη το βλέμμα των Δαδιωτών, που σαν ενέργεια ρέει στην καρδιά και τη γεμίζει δύναμη περίσσεια και πείσμα, για ν' αγωνιστούν και αυτοί με τη σειρά τους, για μια παράδοση παρούσα στο σύγχρονό πλέον «δαδί» τους, την Αμφίκλεια.

την εκπνοή του Φθινοπώρου, τα Εισόδια της Θεοτόκου γίνονται η αφορμή μιας ιδιαίτερης γιορτής σε αυτό το γραφικό χωριό του Παρνασσού. Είμαστε ήδη εκεί, στην κάτω πλατεία της Αμφίκλειας, το πιο κεντρικό σημείο, όπου συγκεντρώνονται τα περισσότερα καφέ κι εστιατόρια. Πίσω από τον ψηλό πλάτανο και την προτομή του Δαδιώτη πρωθυπουργού Αθανασίου Ευταξία, επιβάλλεται μεγαλοπρεπώς το πνευματικό και πολιτιστικό κτίριο, στο οποίο βρίσκεται και το μονοθεματικό Μουσείο Άρτου. Μοναδικό στην Ελλάδα, αφού η επιμέλεια και η τεκμηρίωσή του πραγματοποιήθηκε εξ ολοκλήρου από το Κέντρο Ερεύνης και Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών. Σε αυτόν τον ζεστό χώρο, ο λαογραφικός σύλλογος Δαδιώτικη Εστία στεγάζει από το 2013 την τριήμερη έκθεση ψωμιού, που πρωτοξεκίνησε το 1985 και καθιερώθηκε να πραγματοποιείται ανά δύο χρόνια. Ήδη από την αρχαιότητα, ο άρτος κρύβει πίσω του πάντα έναν θεό, αφού δεν αντιμετωπίζεται αποκλειστικά ως τροφή επιβίωσης αλλά ως η ιερότερη τροφή που οδηγεί στην κατανόηση της ουσίας της ύπαρξης. Η γη, ως μάνα στοργική, κυοφορεί στα σπλάχνα 57

Η μονή Δαδιού έπαιξε και ιστορικό ρόλο στον απελευθερωτικό αγώνα, αφού υπήρξε το ορμητήριο του Οδυσσέα Ανδρούτσου και καταφύγιο για πολλούς Έλληνες.

της τον σπόρο. Τον μεγαλώνει φυσικά και με θεϊκή φροντίδα, για να τον χαρίσει απλόχερα στο άλλο της παιδί, τον άνθρωπο. Και όλο αυτό, επαναλαμβάνεται στον αέναο κύκλο της ζωής και του χρόνου, με το ψωμί να κατέχει περίοπτη θέση. Αυτό το γνωρίζουν καλύτερα απ' όλους οι Δαδιώτες και μαζί με την Παναγιά τιμούν τη σπορά και τη γη, τον ανθρώπινο μόχθο και εν τέλει την ίδια τη ζωή. Στην κατάμεστη αίθουσα του μουσείου, τα βρώσιμα κομψοτεχνήματα, μοναδικά εκθέματα, αναδύουν στον χώρο τα γλυκά αρώματα της κανέλας, του γαρύφαλλου και του κόλιαντρου. Οι πολυτάλαντες νοικοκυρές αποδεικνύονται εξαιρετικές γλύπτριες, έτσι που έχουν φιλοτεχνήσει τις πρεβέντες τους, δηλαδή τα μεγάλα ψωμιά που συνόδευαν παραδόσεις και τελετουργικά. Ο γάμος λοιπόν, θέλει τη δική του πρεβέντα κεντημένη με ρόδα για έρωτα παντοτινό ή σταφύλια για γονιμότητα. Μα και το σπιτικό θέλει τη δική του πρεβέντα με τον Οικουρό Όφι, που ζωντανός, θέλει να ξεπηδήσει από την καλοψημένη ζύμη, μόνο που ο δαίμονας αυτός είναι καλός, αφού προφυλάσσει από το κακό το μάτι. Όπως η γέννηση, η βάπτιση, ο θάνατος και οι γιορτές, έτσι και οι πρέβεντες, ίδιες μα και ξεχωριστές κάθε φορά. Τα χρόνια τα παλιά, στη σύστασή τους έκρυβαν μια δόση ανισότητας ανάλογα με την οικονομική κατάσταση της οικογένειας. Έτσι, ο πλούσιος τη μέλωνε, ο μεσαίος την άχνιζε και ο φτωχός τη γλύκιζε ταπεινά με λίγη ζαχαρούλα. Κι όμως ασήμαντη η διαφορά αυτή, αφού πάντα καμωνόταν με αγάπη και ιδιαίτερη τεχνική και αποτελούσε το πιο γευστικό κάλεσμα, το οποίο συχνά δεν καταναλώνοταν αλλά ως κάδρο κοσμούσε τα σπιτικά. Η πιο όμορφη όμως πρεβέντα της έκθεσης σήμερα είναι τοποθετημένη κάτω απ' την ολάνθιστη εικόνα της Παναγιάς Μεσοσπορίτισσας και φέρει ανάγλυφη παράσταση γεωργού με ζώο, που οργώνει. Τα Εισόδια είναι η περίοδος της μέσης της σποράς, γι' αυτό και οι γεωργοί τη ζύμωναν αυτήν την εποχή και την τελείωναν γράφοντας χαρακτηριστικά πάνω της «τομ'σόφαγα, τομ'σό'σπειρα, τομ'σό 'χω στην κοφνίδα». Με ευλογία και προσευχή του ιερέα για την αίσια έκβαση μιας καλής σοδειάς οι αγρότες την έπαιρναν και τη γεύονταν σπίτι τους. Τα κεράσματα δεν περιορίζονται στα ψωμιά αλλά υπάρχουν κουλούρες, γλυκά και πίτες αλμυρές και προς τέρψη όλων των αισθήσεων, η έκθεση συμπληρώνεται με τα πολύχρωμα, ευφάνταστα σε σχηματικά μοτίβα και απαλά σαν χάδι, δαδιώτικα υφαντά γιατί εκτός των άλλων, η παραγωγή βαμβακιού της περιοχής μετέτρεψε τις νοικοκυρές και σε ζηλευτές υφάντρες. Τα εκθέματα συνεχίζονται στον επάνω όροφο του πολιτιστικού κέντρου, όπου υπάρχει μια μόνιμη έκθεση ψωμιού με εικόνες, από τη σπορά έως την παραγωγή, με γεωργικά εξαρτήματα και παλιούς φούρνους. Σε μια άλλη αίθουσα, ο χρόνος κρύβει ξεχασμένα διαμαντάκια. Πρόκειται για το μουσείο των επαγγελμάτων. Η ξεχαρβαλωμένη καρέκλα του κουρέα και τα σκουριασμένα σχεδόν πρωτόγονα σύνεργα αντανακλούν την παλιά τους λάμψη στον ξεθωριασμένο καθρέπτη. Το σκούρο φωτογραφικό κουτί, μάταια σκοτίζεται να φέρει στη μνήμη του την τελευταία εικόνα, που απαθανάτισε. Απέναντι, παραταγμένα τα καλαπόδια συνταξιοδοτήθηκαν, αφού τα χέρια του υποδηματοποιού σώπασαν πια. Κι όμως πόσα και πόσα παπούτσια έκανε, για ν' ανεβαίνουν ασφαλώς οι ντόπιοι τα γλιστερά πέτρινα σοκάκια του χωριού. Ξέχωρα, σε άλλη 58

● ●● ●●● ●●●●

Ο Ι.Ναός της Αγίας Ιερουσαλήμ χωμένος στον βράχο του Παρνασσού. Ανατολή στον λόφο του Πύργου λίγο έξω από το Δαδί. Άποψη του χωριού. Κτηνοτροφία στον κάμπο του ποταμού Κηφισού.

●●

●

●●●●

●●●

ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΣ / Αμφίκλεια, η αυθεντική του Παρνασσού

●

● Ένα μικρό έργο τέχνης από αλεύρι αλάτι και νερό. ●● Τα χρώματα της φύσης πλημμυρίζουν

τις αυλές των αρχοντικών του Δαδιού. ●●● Ποδηλασία στις πλαγιές του Παρνασσού. ●●●● Πέτρινη τοξωτή γέφυρα στον ποταμό Κηφισό.

●●

Οι πολυτάλαντες νοικοκυρές αποδεικνύονται εξαιρετικές γλύπτριες, έτσι που έχουν φιλοτεχνήσει τις πρεβέντες τους, δηλαδή τα μεγάλα ψωμιά που συνόδευαν παραδόσεις και τελετουργικά.

αίθουσα, η ωριμότητα εγκλωβίζεται χρωματικά στα υπερμεγέθη και σκουρόχρωμα πορτρέτα της οικογένειας του πολιτικού Ευταξία. Η ισχύς της συνοψίζεται στα όπλα, που παρατίθενται σε μια σπάνια συλλογή πίσω από την κλειστή βιτρίνα. Στο Παλιό χωριό Ανηφορίζοντας το πλακόστρωτο, λίγο μετά την άνω πλατεία, στην οποία βρίσκεται και το σύγχρονο κτίριο του Δημαρχείου, καταλήγουμε στο ψηλότερο σημείο του οικισμού, στο Παλιό Χωριό, όπως λεν οι ντόπιοι. Εδώ θα ξαποστάσουμε στην πετρόχτιστη βρύση της Χορευταριάς. Σε αυτό το σημείο κάποτε έστεκε και η πρώτη πλατεία του χωριού. Ο γεροπλάτανος και το σπίτι του Πασά, αναμνήσεις που επιμένουν στη φθορά του χρόνου. Ανάμεσα στο σταχτί της πέτρας, το χρυσαφί του πεθαμένου φύλλου, στη γαλήνη της μοναξιάς και την κάπνια των καμινάδων, συστήνομαι με τα πιο θαυμαστά αρχοντικά του Παρνασσού. Έρμα και ξεχασμένα, τα περισσότερα ανεκμετάλλευτα, με μια αίγλη όμως που επιμένει στις θολωτές αυλόπορτες, τα σιδερένια κάγκελα, τα παραμυθένια μπαλκόνια και τις καμπυλόσχημες καμάρες. Πέρα από το πετρόχτιστο ιταλικού τύπου καμπαναριό της Μητρόπολης, ακόμη ένα εξαιρετικό δείγμα της αρχιτεκτονικής είναι και το τετραώροφο αρχοντικό του Γεωργίου Σκλαβούνου, διάσημου αναμορφωτή της ανατομίας, που σήμερα βρίσκεται στην κατοχή του Δήμου. Τα παράθυρα ερμητικά κλειστά κρύβουν τόσα και τόσα μυστικά, καταδικασμένα να ανεβοκατεβαίνουν αιώνια την ξύλινη σκάλα. Κι όμως ένα λιθανάγλυφο στην πόρτα, γίνεται δηλωτικό νοοτροπίας, κοινωνικής και πνευματικής θέσης, αφού φέρει συνδυασμό συμβόλων του ζυγού και του όφεος, της δικαιοσύνης και της ιατρικής.

●●●

●●●●

ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΣ / Αμφίκλεια, η αυθεντική του Παρνασσού

●

●●

γιορτάζει στις 8 Σεπτεμβρίου. Επισκέψιμη και φιλόξενη ανοίγει την πύλη της για κάθε πιστό. Όσο περιμένω να μπω στην εκκλησιά, χαζεύω τον λωτό, τον καρπό της λησμονιάς, που όλο και ψηλώνει, ενώ φύλλα πορφυρά ματώνουν το προαύλιο. Οι μοναχές, καλοσυνάτες, μας συντροφεύουν στο εσωτερικό της εκκλησιάς, η οποία διαθέτει ανυπέρβλητης ομορφιάς τοιχογραφίες. Εκεί βρίσκεται και η θαυματουργή εικόνα της Παναγιάς, που βρέθηκε από έναν βοσκό κοντά σε τρεχούμενο νερό λίγο πιο έξω από τη μονή. Σήμερα το νερό είναι αγίασμα, που καθαρίζει τις αγνές ψυχές. Η μονή έπαιξε και ιστορικό ρόλο στον απελευθερωτικό αγώνα, αφού υπήρξε το ορμητήριο του Οδυσσέα Ανδρούτσου και καταφύγιο για πολλούς Έλληνες, μεταξύ των οποίων και γυναικόπαιδα, που δυστυχώς όμως βρήκαν τραγικό τέλος από τους Τούρκους. Ο Παρνασσός, το Χέι και το γιγάντιο κοντοσούβλι

Πράγματι πολλοί ήταν οι Δαδιώτες, που ξεχώριζαν για το μορφωτικό τους επίπεδο και την αριστοκρατική τους καταγωγή και μάλιστα δεν ήταν λίγοι και αυτοί που σπούδαζαν στο Παρίσι. Οι γαλλοφιλικές σχέσεις πιστοποιούνται και από μια επίσκεψη του Ζωρζ Κλεμανσώ το 1896. Συνεπαρμένος από τις ομορφιές του χωριού και γοητευμένος από τις καλλονές, επιστρέφοντας στη χώρα του, ευθύς δημοσίευσε σε εφημερίδα ένα πρωτοσέλιδο διθυραμβικό άρθρο για το Δαδί, που τόσο πολύ αγάπησε. Σε μια βόλτα ως την αρχαία ακρόπολη, ο επισκέπτης μπορεί να γνωρίσει ένα μέρος των τειχών του μεσαιωνικού Πύργου της Αμφίκλειας, χρονολογημένου επί Φραγκοκρατίας. Σήμερα ο λόφος λειτουργεί ως νεκροταφείο, ενώ λέγεται, πως κάπου στο μέρος βρισκόταν και ο ναός του Διονύσου. Μονή Δαδιού Λίγο έξω από το χωριό, σ' ένα καταπράσινο τοπίο μέσα σε πεύκα και γαύρους βρίσκεται η ιερά μονή Δαδιού, η οποία είναι αφιερωμένη στην Παναγία τη Γαυριώτισσα και

● Το εκκλησάκι του Αγ. Ιωάννη στην Περδικόβρυση. ●● Το παρεκκλήσι της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος εντός της Ι.Μονής Δαδιού. ●●● Ο σιδηροδρομικός σταθμός της Αμφίκλειας.

Το σπουδαιότερο πλεονέκτημα της Αμφίκλειας είναι, ότι πρόκειται για το πιο κοντινό χωριό στο χιονοδρομικό κέντρο του Παρνασσού. Σε μόλις 17 χιλιόμετρα βρίσκεσαι στη δημοφιλή Φτερόλακκα, όπου μικροί και μεγάλοι ξετρελαίνονται με τα παιχνίδια στο χιόνι. Στον δρόμο για το χιονοδρομικό, δυο ποδηλάτες σηματοδοτούν μια απαραίτητη στάση. Είναι το σημείο, όπου η θέα ξεμακραίνει απρόσκοπτα μέχρι τον πελώριο δωρικό βράχο, που σαν άλλη αετοφωλιά φυλάει στην αγκάλη του, σε υψόμετρο 850μ, την Αγία Ιερουσαλήμ. Φημολογείται ότι υπήρξε το καραούλι του Ανδρούτσου. Σήμερα, ο καθένας

●●●

μπορεί να επισκεφτεί τον ναό, ακολουθώντας το μονοπάτι, που ξεκινά από το εσωτερικό του χωριού και σε οδηγεί μέσα από την χαράδρα του Κεραμιδίου. Η διαδρομή χαρακτηρίζεται μέσης δυσκολίας και η θέα αποζημιώνει τον περιπατητή. Και πώς να μη μιλάμε για περιπάτους, αφού όλο το μέρος αποτελεί πηγή καθαρού οξυγόνου. Δεν είναι τυχαίο, πως τους καλοκαιρινούς μήνες λειτουργούν κατασκηνώσεις. Κάποτε λειτουργούσε περιφραγμένο καταφύγιο ζώων, μόνο που η φωτιά άφησε άγονο έδαφος και αφιλόξενο περιβάλλον. Τώρα πια, η βλάστηση έχει επανέλθει και το μέρος είναι πρόσφορο για αθλητικές δραστηριότητες. Έτσι κάθε άνοιξη κοντά στο Πάσχα διοργανώνεται αγώνας ανάβασης με ελεύθερη συμμετοχή. Κοντά στη μακρά παράδοση των Αποκρεών με το «Χέι», τη μεγάλη φωτιά στην πλατεία που έχει διονυσιακές καταβολές, πρόσφατα, ήρθε να προστεθεί και ένα νέο γαστριμαργικό έθιμο που συλλέγει πλήθος κόσμου. Πρόκειται για το 120 μέτρων κοντοσούβλι…καθόλου κοντό, που στήνεται στην κάτω πλατεία. Κι εδώ που τα λέμε ποιος μπορεί ν' αντισταθεί στα φημισμένα σε γεύση και ποιότητα κτηνοτροφικά προϊόντα της Αμφίκλειας; Τελευταίος σταθμός Τελευταίος σταθμός, ο παλιός σιδηροδρομικός σταθμός της Αμφίκλειας, που αν και η νέα ταχεία για Θεσσαλονίκη τον έπαυσε για λίγο, σήμερα επαναλειτουργεί κάνοντας δύο στάσεις, εξυπηρετώντας

όλα τα χωριά της περιοχής. Το σκηνικό, με τα παλιά βαγόνια να στοιχειώνουν με χρώμα και σκουριά τον χειμώνα, αποτελεί από μόνο του ένα τουριστικό αξιοθέατο. Πολύ κοντά του, στην περιοχή Άνω Καλύβια, απλώνεται η πεδιάδα του ποταμού Κηφισού. Κάποτε στέκονταν αγέρωχοι 15 μύλοι. Σήμερα μόνο ένα τοξωτό γεφύρι κάτω από τις ατελείωτες ασημένιες γραμμές του τρένου, φαντάζει παραμυθένιο. Καθώς βυθίζομαι στη λασπουριά του κάμπου, πίσω απ' την ομίχλη των νεφών, πέρα απ' το διάφανο της βροχής κι ανάμεσα στο πυκνό χορτάρι, ξεπροβάλλει ένας βοσκός με το κοπάδι του. Πρώτα πρώτα, τα σκυλιά να μας εμπιστευτούν και ξάφνου όλο το τοπίο μεταμορφώνεται αγγελοπουλικά. Το σφύριγμα ενός παλιού τρένου σπάει τη θανατερή σιωπή και η ταχεία της ιστορίας φρενάρει μπροστά μας. Στάση παρόν. Το παρελθόν παρακαλείται προς αποβίβαση. Χαιρετισμός με τη διαχρονική μορφή του βοσκού και στο πρόσωπό του βλέπω τον περιθωριακό φιλόσοφο του σήμερα. Αυτόν που με το κεφάλι ψηλά, όσο η γη τρέφει τα ζωντανά, κλώθει τις σκέψεις του με τα σύννεφα τ' ουρανού, σε ευθύ διάλογο με τον Θεό. Είναι ο παλιός Δαδιώτης που κουβαλάει στην κάπα του μοναδικό εφόδιο την παράδοση του τόπου του, γιατί ξέρει καλά πως στα μέρη του μονάχα σαν κοιτάς πίσω μπορείς και πας μπροστά και μιας και οι γιορτές πλησιάζουν, δαδιώτικα και τσοπάνικα θα ευχηθώ μαζί του, σπάζοντας ένα ρόδι στη στάνη «όσα σπυριά, τόσα αρνιά, τόσα καλά…»

info's Στο παντοπωλείο Το Κελάρι του Παρνασσού θα αγοράσετε βιολογικά τυριά, φέτα και κεφαλογραβιέρα με βότανα του τυροκόμου Ευθύμη Θάνου, βιολογικά προϊόντα και γλυκά από το εργαστήρι ζαχαροπλαστικής. Τηλ.: 22340 22334. Στο Κούκος Cafe, στην κεντρική πλατεία, απολαμβάνεις τον καφέ ή το ποτό σου παρέα με βάφλες, γλυκά κι ωραίες μουσικές μέσα στο όμορφο περιβάλλον με το τζάκι και τις τζαμαρίες – γιγάντια κάδρα με θέα τις κεραμοσκεπές του χωριού. Τηλ.: 22340 22504, κ. Ηλίας Πήλιουρας. Ευχαριστούμε θερμά την Κοινότητα Αμφίκλειας, τον λαογραφικό σύλλογο Δαδιώτικη Εστία και τη Δαδιώτισσα, κυρία Μαίρη Κουτσερή-Σεφερλή, για τη φιλοξενία και την πολύτιμη συμπαράστασή τους στην πραγματοποίηση του ρεπορτάζ.

ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΣ / Αμφίκλεια, η αυθεντική του Παρνασσού

Η διεύθυνση και το προσωπικό της εταιρίας µας σας εύχονται Καλά Χριστούγεννα και ευτυχισµένος ο καινούριος χρόνος.

ΨΗΤΟΠΩΛΕΙΟ: Φιλελλήνων 7, Άργος - τηλ. 27510 62079-29072 Δευτέρα-Σάββατο: 11:30 π.µ. - 9:30 µ.µ. Κυριακή: 11:00 π.µ. - 3 µ.µ. ΚΡΕΟΠΩΛΕΙΟ: Φιλελλήνων 2, Άργος - τηλ. 27510 51414 Διανοµή κοτόπουλων σε: Εστιατόρια - Ψητοπωλεία - Κρεοπωλεία. ΤΙΜΕΣ ΧΟΝΔΡΙΚΗΣ

Αφρώδεις οίνοι Πελοποννήσου

Τα κρασιά της γιορτής Δημοσθένης Τσαπάρας, γεωπόνος Κτήμα Τσέλεπος, Κτήμα Σπυρόπουλος, Μαρία Καββούρη

Όλα ξεκίνησαν το 1668, όταν ένας Βενεδικτίνος μοναχός, ο Dom Pierre Perignon, ανέλαβε υπεύθυνος για τον τρύγο και την οινοποίηση του Αβαείου του St. Pierre de Hautvillers στη γαλλική επαρχία της Καμπάνης. Μελέτησε, τι ήταν αυτό που έκανε τους φελλούς των αποθηκευμένων φιαλών να πετάγονται, καταλήγοντας πως ήταν αποτέλεσμα μιας δεύτερης ζύμωσης, η οποία γινόταν μέσα στις φιάλες. Έκτοτε εκατομμύρια…φελλοί έχουν εκτοξευθεί στον αέρα, δημιουργώντας αυτόν το χαρακτηριστικό ήχο και το εφέ, που έγινε συνώνυμο της γιορτής και της χαράς.

Dom Perignon όχι μόνο συστηματοποίησε τη διαδικασία της παραγωγής, δημιουργώντας την πρώτη σαμπάνια το 1693 αλλά και καθιέρωσε την επιλογή των ποικιλιών και τα ποσοστά, με τα οποία θα πρέπει αυτές να χρησιμοποιούνται. Οι κανόνες του, με μικρές παραλλαγές, χρησιμοποιούνται μέχρι σήμερα. Η ιδιαίτερη γεύση, η φρεσκάδα και η σπιρτάδα του κρασιού που δημιούργησε, έκανε πολύ γρήγορα τη σαμπάνια διάσημη σε όλο τον κόσμο. Η κορυφαία στο χώρο εταιρία «Moet et Chandon», αναγνωρίζοντας τη μοναδική του προσφορά, έδωσε το όνομά του στην καλύτερη και ακριβότερη σαμπάνια της. Η σαμπάνια (Champagne) δεν είναι παρά ο γνωστότερος εκπρόσωπος μιας μεγάλης κατηγορίας κρασιών, που ονομάζονται αφρώδεις οίνοι, οι οποίοι «αφρίζουν», εξαιτίας του τρόπου που παρήχθησαν, δηλαδή με αλκοολική ζύμωση σε περιορισμένο χώρο, εγκλωβίζοντας έτσι το διοξείδιο του άνθρακα μέσα στο μπουκάλι. Εκτός από τη Σαμπάνια γνωστά είναι τα ιταλικά Asti και Prosecco, η ισπανική Cava, ενώ και στη χώρα μας είναι πλέον αρκετοί οι οινοποιοί, που παράγουν αφρώδεις οίνους εξαιρετικής ποιότητας, δημιουργώντας μια νέα οινική παράδοση. 66

ΓΕΥΣΤΙΚΕΣ ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ / Τα κρασιά της γιορτής

Ο όρος Champagne επιτρέπεται να χρησιμοποιείται, σύμφωνα με την αυστηρότατη εθνική νομοθεσία της Γαλλίας (που χρονολογείται από το 1927 και στη συνέχεια ενσωματώθηκε στη νομοθεσία της Ε.Ε.), μόνο για φυσικούς αφρώδεις οίνους, που παράγονται στη γεωγραφικά οριοθετημένη, ομώνυμη περιοχή της Γαλλίας. Οι ποικιλίες, που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την παρασκευή της, είναι οι ερυθρές Pinot noir και Pinot meunier και η λευκή Chardonnay. Αυστηροί περιορισμοί υπάρχουν για τις καλλιεργητικές τεχνικές, που θα πρέπει να τηρούνται, όπως για τις αποστάσεις φύτευσης των κλιμάτων, την ανώτατη στρεμματική απόδοση αλλά και για τη διαδικασία οινοποίησης. Φυσικά υπάρχουν και κρασιά, που παράγονται απλά με τεχνητή προσθήκη αερίου, των οποίων ο αφρός εξαφανίζεται πολύ γρήγορα και είναι γενικά κατώτερης ποιότητας. Γι’ αυτό οι καταναλωτές καλό είναι να προσέχουν πάντα την αναγραφόμενη ετικέτα. Αφρώδεις οίνοι στην Ελλάδα Αντίθετα, με όσα πολλοί μπορεί να πιστεύουν, στον ελληνικό χώρο δεν ήταν καθόλου άγνωστα τα αφρώδη και ημιαφρώδη κρασιά. Περιοχή με παράδοση στην παραγωγή τους είναι η Ζίτσα της Ηπείρου. Ο αεριούχος χαρακτήρας των τοπικών κρασιών, κυρίως ποικιλίας «Ντεμπίνα», οφείλεται στις δυσμενείς για την αμπελοκαλλιέργεια κλιματολογικές συνθήκες και το μικροκλίμα της περιοχής, το οποίο δεν άφηνε τα σταφύλια να ωριμάσουν επαρκώς. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα ο μούστος, που έδιναν τα αμπέλια, να έχει τόσο υψηλή περιεκτικότητα σε σάκχαρα που δεν προλάβαινε να ζυμωθεί, πριν αρχίσουν να φυσάνε οι κρύοι άνεμοι της Πίνδου, οι οποίοι και σηματοδοτούσαν τη λήξη της ζύμωσης. Έτσι η φυσική διαδικασία της ζύμωσης σταματούσε και ξανάρχιζε την άνοιξη με αποτέλεσμα να παράγεται άφθονο ανθρακικό αέριο, που σιγά σιγά και εμπειρικά οι οινοποιοί της Ζίτσας έμαθαν να εγκλωβίζουν στα βαρέλια και να το διατηρούν, μέχρι να καταναλώσουν όλο το κρασί, που αργότερα εμφιάλωναν σε μικρά μπουκάλια με καπάκι crown (το γνωστό καπάκι μπύρας). Έτσι, τα τελευταία πενήντα χρόνια, τα οινοποιεία της περιοχής ξεκίνησαν να παράγουν ημιαφρώδεις οίνους (Π.Ο.Π. «Ζίτσα» και αφρώδεις Π.Γ.Ε. Ήπειρος). Στη Ρόδο η εκκίνηση παραγωγής αφρώδους οίνου ξεκινάει με την ίδρυση της CAIR από Ιταλούς επιχειρηματίες το 1930. Το 1947 η εταιρία ακολουθεί την τύχη των Δωδεκανήσων, που προσαρτώνται στην Ελλάδα και για πολλές γενιές η ροδιακή πλέον CAIR ήταν η μοναδική γνωστή ελληνική «σαμπάνια». Εκλεκτοί αφρώδεις οίνοι παράγονται πλέον σε πολλές περιοχές της χώρας, και από τις καλύτερες ποικιλίες που διαθέτουμε: «Ξινόμαυρο» στην περιοχή του Αμύνταιου, «Αγιωργήτικο» στη Νεμέα και «Μοσχοφίλερο» στη Μαντίνεια. Ναι, έχει κι η Πελοπόννησος τις δικές της «σαμπάνιες». Για την εκλεκτή ποικιλία της Μαντινείας ήταν γνωστό, ότι κάποιος «γνώστης» της διαδικασίας είχε φτιάξει αφρώδη οίνο από Μοσχοφίλερο, εδώ και 100 χρόνια. Σήμερα, μπορεί κανείς να απολαύσει εξαιρετικούς αφρώδεις οίνους, που ξεκίνησαν να παράγονται στην περιοχή στα τέλη της δεκαετίας του 1990. Τα σταφύλια μαζεύονται δεκαπέντε ημέρες νωρίτερα από τα υπόλοιπα, με 68

σκοπό να έχουμε καρπό με χαμηλότερη περιεκτικότητα σε σάκχαρα και υψηλή οξύτητα. Κτήμα Σπυρόπουλος Στο οροπέδιο της Μαντίνειας, ο πανταχού παρών Νώντας Σπυρόπουλος μας μίλησε με αγάπη για την «ερωμένη» του, το οινοποιείο, που δημιούργησε πριν από 32 χρόνια, συνεχίζοντας την παράδοση της οικογένειας. Την «παράδοση» του παππού του, που είχε οινοποιείο με υπόγειες δεξαμενες σε πολύ κοντινή απόσταση από τις εγκαταστάσεις της σύγχρονης επιχείρησης απο τα τέλη του 19ου αιώνα και το οποίο σώζεται μέχρι σήμερα αλλά και την παράδοση του πατέρα του, που φύτεψε τον πρώτο γραμμικό αμπελώνα της περιοχής το 1970. Στο Κτήμα Σπυρόπουλος δημιουργήθηκε ένας από τους πρώτους πελοποννησιακούς αφρώδεις οίνους, η Ωδή Πανός που παράγεται με την μέθοδο της «Κλειστής Δεξαμενής» (μέθοδος Charmat), αποκλειστικά από σταφύλια βιολογικής γεωργίας της ποικιλίας Μοσχοφίλερου. Κατά την εφαρμογή της μεθόδου της «κλειστής δεξαμενής» (με την οποία παράγονται και πολλά φημισμένα αφρώδη κρασιά παγκοσμίως, όπως τα τύπου Asti), το κρασί, μετά την πρώτη οινοποιήση, οδηγείται με τις οινολάσπες του σε ειδικές αυτόκλιστες δεξαμενές, όπου πραγματοποιείται η δεύτερη ζύμωση με αποτέλεσμα να «εγκλωβιστεί» το παραγόμενο διοξειδιο του άνθρακα στο κρασί. Εκεί θα παραμείνει μέχρι την ειδική εμφιάλωση του. Η Ωδή Πανός σήμερα κυκλοφορεί σε τρεις εκδοχές Ωδή Πανός λευκή, ροζέ (επίσης από 100% Μοσχοφίλερο) και Μαντινεία (προϊόν Π.Ο.Π.)

ΓΕΥΣΤΙΚΕΣ ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ / Τα κρασιά της γιορτής

Για την εκλεκτή ποικιλία της Μαντινείας ήταν γνωστό ότι κάποιος «γνώστης» της διαδικασίας είχε φτιάξει αφρώδη οίνο από Μοσχοφίλερο, εδώ και 100 χρόνια.

Κτήμα Τσέλεπου Ο Γιάννης Τσέλεπος το 1989, μετά από μακροχρόνια μελέτη της περιοχής και της «πολυδυναμικής», όπως τη χαρακτηρίζει ποικιλίας του Μοσχοφίλερου, επέλεξε να εγκαταστήσει τον πρώτο του αμπελώνα στις ρίζες Αρκαδίας, στις βορειανατολικές πλαγιές του Πάρνωνα. Το 1998 παράγει τον πρώτο αφρώδη οίνο του με την κλασσική μέθοδο (methode traditionnelle ή champanoise), η οποία δεν είναι άλλη από την μέθοδο που ανακάλυψε ο Dom Perignon. Το κρασί μετά την πρώτη ζύμωση εμφιαλώνεται σε καλά σφραγισμένες φιάλες (με πώμα crown), όπου γίνεται ξανά ζύμωση και παραμένει σε αυτές για τουλάχιστον 9 μήνες με τις οινολάσπες του. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα τον εγκλωβισμό του διοξειδίου του άνθρακα μέσα στο μπουκάλι και την απελευθέρωσή του με τη μορφή φυσαλίδων μετά το άνοιγμά του. Η ιεροτελεστία της μεθόδου αφαίρεσης της οινολάσπης από τη φιάλη απαιτεί την καθημερινή «φροντίδα» της περιστροφής των φιαλών σε ειδικές ξύλινες βάσεις για 14 ημέρες, όπου τοποθετούνται αρχικά σε πλάγια θέση και καταλήγουν κάθετα, πριν οδηγηθούν στην ειδική συσκευαστική μηχανή. Το αποτέλεσμα αυτής της μεθόδου μπορείτε να απολαύσετε σε τρεις διαφορετικές εκδοχές, την Amalia Vintage (Π.Ο.Π Μαντινεία) και την Amalia Brut οι οποίες παράγονται αποκλειστικά από μοσχοφίλερο καθώς και την Amalia Rose, ποικιλίας Αγιωργήτικο από επιλεγμένους αμπελώνες της Νεμέας. Απολαυστικές …φυσαλίδες Το άνοιγμα της «σαμπάνιας» ταυτίζεται με την καλοτυχία, συνοδεύοντας αθλητικές νίκες, γάμους, επετείους, εγκαίνιά, μέχρι καθελκύσεις πλοίων. Πρωτοστατεί στην υποδοχή κάθε τι όμορφου και καινούριου γι’ αυτό δεν θα μπορούσε να λείπει από την παραμονή της Πρωτοχρονιάς και το γιορτινό τραπέζι. Το κούνημα της φιάλης πριν το άνοιγμα της προκαλεί το μέγιστο δυνατό θόρυβο από τον εκτινασσόμενο φελλό…αλλά και απώλεια σημαντικού μέρους του περιεχομένου και μαζί και της ευκαιρίας να απολαύσουμε το σύνολο των εξαιρετικών χαρακτηριστικών, που προσφέρει ένα καλό αφρώδες κρασί. Ένα κοινό μυστικό είναι πως «όσο μεγαλύτερος ο θόρυβος κι ο αφρός στο άνοιγμα, τόσο μικρότερη η ευχαρίστηση στο τραπέζι». Τόσο η σαμπάνια όσο και οι υπόλοιποι αφρώδεις οίνοι σερβίρονται καλά κρύοι ΓΕΥΣΤΙΚΕΣ ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ / Τα κρασιά της γιορτής

Εκτός από φρούτα και γλυκά, οι αφρώδεις οίνοι ταιριάζουν ιδανικά με κρεμώδη, γλυκά, κίτρινα ή καπνιστά τυριά, θαλασσινά, οστρακοειδή και ψητά λευκά κρέατα. (προσοχή όχι παγωμένοι) στους 6-8οC, σε ψηλά ποτήρια σχήματος flute, τα οποία αναδεικνύουν οπτικά την απελευθέρωση των φυσαλίδων, μέχρι αυτές να φτάσουν στην επιφάνεια και να διαλυθούν, κατευθύνοντας τα αρώματα τους στη μύτη και στο στόμα. Οι ξηροί αφρώδεις οίνοι (Brut) μπορούν πολύ ευχάριστα να συνοδεύσουν φαγητό, οι ημίγλυκοι (Demi Sec) συνδυάζονται καλύτερα με φρούτα, γλυκά κι επιδόρπια και, τέλος οι γλυκείς (Doux), έχουν πολύ υψηλή περιεκτικότητα σε σάκχαρα, συνοδεύοντας αποκλειστικά γλυκά. Εκτός από φρούτα και γλυκά, τα αφρώδη κρασιά ταιριάζουν ιδανικά με κρεμώδη, γλυκά, κίτρινα ή καπνιστά τυριά, θαλασσινά (αστακό, γαρίδες, καραβίδες, καπνιστή πέστροφα και σολομό), οστρακοειδή και ψητά λευκά κρέατα. Σε κάθε περίπτωση δοκιμάστε και πειραματιστείτε. Διότι όλων των κανόνων υπερτερεί το «περί ορέξεως κολοκυθόπιτα.» Εν όψει πάντως των εορτών ο σεφ Στράτος Ιωσηφέλλης ετοίμασε αποκλειστικά για μας ένα πλήρες εορταστικό μενού για το πρωτοχρονιάτικο τραπέζι που θα συνοδεύσει ιδανικά τις αρωματικές….φυσαλίδες μας, παρέα με καλή συντροφιά και τις ομορφότερες ευχές μας για ένα ευτυχισμένο νέο έτος.

H ιεροτελεστία της methode traditionelle ολοκληρώνεται στις ξύλινες βάσεις.

KTIMA SPIROPOULOS

ΝΈΑ ΈΠΟΧΉ, ΊΔΊΟ ΟΡΑΜΑ Ή νέα γενιά της οικογένειας Σπυρόπουλου παίρνει την σκυτάλη στο μακρύ και επίμονο μαραθώνιο της οινικής τεχνογνωσίας και επανασυστήνει τα αγαπημένα σας Ορεινό, ΠΟΠ Μαντινεία, ΠΟΠ Νεμέα, Μελιαστό, Ωδή Πανός, Αστάλα και Πορφυρό με νέα ετικέτα. Ένας ποιητικός επανασχεδιασμός που αποτυπώνει την πίστη της οικογένειας Σπυρόπουλου στο αρκαδικό ιδεώδες και την προστασία του περιβάλλοντος, με όπλο τον βιολογικό αμπελώνα. ktimaspiropoulos.com

Λυγουριό Ασκληπιού 51 2753022290

Ναύπλιο Ασκληπιού & Τσιλικανίδου 1 Τηλ. 2752027861

Άργοσ Κορίνθου 212 Τηλ. 2751021081

ΝΕΟ

Άργοσ Τριπόλεωσ 36 2751020500

Νέα Κίοσ Κεντρική Πλατεία 2751051347

ΑΦΟΙ ΦΑΚΛΑΡΗ Α.Ε. 3ο χλµ. Άργους-Ν. Κίου, Άργος, Τ.Κ. 212 00 τηλ. 27510-47640 - fax. 27510-47174 email: faklaris@argolisoil.gr

www.argolisoil.gr

του Στράτου Ιωσηφέλλη

Σαλάτα με ρόδι, καρύδια και Κατίκι Δομοκού

Υλικά: • 200 γρ. ρόκα • 200 γρ. μαρούλι γαλλικό • 100 γρ. σπόρια από ρόδι • 1-2 πορτοκάλια • 100 γρ. καρύδια τριμμένα • 50 γρ. πιπεριές Φλωρίνης σε ροδέλες • 30 γρ. καρέ αγγούρι • 100 γρ. Κατίκι Δομοκού • 100 γρ. χυμό πορτοκαλιού • 30 γρ. οξύμελο • 90 γρ. ελαιόλαδο • Aλάτι και πιπέρι

όβουμε σαλάτα σε μεγάλα κομμάτια και την τοποθετούμε σε ένα μπολ. Προσθέτουμε τα πορτοκάλια σε μικρές φέτες ή σε φιλέτα πορτοκαλιού. Σε ένα άλλο μικρό μπολ, αναμειγνύουμε το ελαιόλαδο, τον χυμό πορτοκαλιού, το οξύμελο και ανακατεύουμε καλά. Ρίχνουμε το ντρέσινγκ στη σαλατιέρα και ανακατεύουμε καλά. Προσθέτουμε τα καρύδια και το αλατοπίπερο.

ΣΥΝΤΑΓΕΣ

του Στράτου Ιωσηφέλλη

Μους γαλοπούλας σε αμπελόφυλλα με γέμιση και σάλτσα ροδιού

Για τη μους γαλοπούλας: • 500 γρ. κιμά γαλοπούλας • 240 γρ. αμπελόφυλλα • 1 ασπράδι • 100 γρ. κρέμα γάλακτος • Ρίγανη, αλάτι και πιπέρι Για τη γέμιση: • 50 γρ. κρεμμύδι ξερό ψιλοκομμένο • 5 γρ. σκόρδο ψιλοκομμένο • 400 γρ. μανιτάρια λευκά ψιλοκομμένα • 30 γρ. λιαστή ντομάτα ψιλοκομμένη • 50 γρ. κρασί λευκό • 50 γρ. καλαμπόκι • 15 γρ. κουκουνάρι • 50 γρ. παρμεζάνα τριμμένη • 100 γρ. νερό ή ζωμό κότας • 30 γρ. ελαιόλαδο • 50 γρ. πέστο βασιλικού Για τη σάλτσα ροδιού: • 400 γρ. χυμό ροδιού • 200 γρ. χυμό πορτοκαλιού • 50 γρ. χυμό λεμονιού • 20 γρ. ζάχαρη • 20 γρ. κορν φλάουερ • 100 γρ. κρεμμύδι ξερό ψιλοκομμένο • 5 γρ. σκόρδο ψιλοκομμένο • Αλάτι και πιπέρι ΣΥΝΤΑΓΕΣ

εματάμε τα αμπελόφυλλα σε καυτό νερό και απλώνουμε ένα-ένα τα φύλλα κατά μήκος σε μία μεμβράνη. Ετοιμάζουμε τη μους. Τοποθετούμε τον κιμά σε μία μπασίνα μαζί με όλα τα υλικά και τα ανακατεύουμε πολύ καλά μέχρι το μίγμα μας να ομογενοποιηθεί. Πρέπει να πέφτει απ’ την κουτάλα αλλά να μην είναι πολύ ρευστό. Αν χρειαστεί προσθέτουμε λίγη ακόμα κρέμα γάλακτος. Ετοιμάζουμε τη γέμιση. Σε ένα τηγάνι βάζουμε λίγο λαδί και σοτάρουμε το κρεμμύδι, το σκόρδο και τα μανιτάρια κι αφού μαλακώσουν, ρίχνουμε το καλαμπόκι, το κουκουνάρι, τη λιαστή ντομάτα και σβήνουμε με το κρασί. Προσθέτουμε το νερό και αφού πιεί τα υγρά του, αφαιρούμε από τη φωτιά και προσθέτουμε το πέστο και την παρμεζάνα. Φτιάχνουμε τη μπαλοτίνα. Απλώνουμε τη μους γαλοπούλας πάνω στα αμπελόφυλλα, κάνουμε μια γραμμή από τη γέμιση που ετοιμάσαμε και κλείνουμε τα φύλλα μαζί, ρολάροντας σε σχήμα λουκάνικου. Τυλίγουμε και με αλουμινόχαρτο και ψήνουμε σε μπεν μαρί (ή ένα ταψί με νερό στον πάτο του) στους 160 °C για περίπου 1 ώρα, ανάλογα το πάχος. Περιμένουμε να κρυώσει και κόβουμε σε κομμάτια. Ετοιμάζουμε τη σάλτσα. Σε μια κατσαρόλα σοτάρουμε το κρεμμύδι και το σκόρδο, σβήνουμε με τον χυμό λεμονιού, προσθέτουμε το πορτοκάλι, το ροδί τη ζάχαρη. Ανακατεύουμε τον κορν φλάουερ με λίγο νερό και το ρίχνουμε στην κατσαρόλα για να δέσει η σάλτσα μας. Περιχύνουμε τη μπαλοτίνα με τη σάλτσα και συνοδεύουμε με πουρέ γλκοπατάτας. αναμιγνύοντας μισό κιλό σάρκα από ψητές γλυκοπατάτες με 100 γρ. βούτυρο, παρμεζάνα, αλάτι και πιπέρι. 77

του Στράτου Ιωσηφέλλη

Τάρτα σοκολάτας με σαντιγί μαστίχας και φρούτα του δάσους

Για τη βάση: • 100 γρ. ζάχαρη • 200 γρ. βούτυρο • 250 γρ. αλεύρι • 50 γρ. κακάο • 1 αυγό • 1 πρέζα αλάτι Για τη γκανάζ: • 400 γρ. κρέμα γάλακτος 35% • 400 γρ. κουβερτούρα • Ξύσμα από δύο πορτοκάλια (προαιρετικά)

τοιμάζουμε τη βάση μας. Σε μια μπασίνα ανακατεύουμε το κακάο, τη ζάχαρη, το βούτυρο και τα υπόλοιπα υλικά και χτυπάμε μέχρι να ομογενοποιηθούν. Στρώνουμε μία λαδόκολλα σε μία στρογγυλή φόρμα με αποσπώμενη βάση διαμέτρου 23 εκ., βάζουμε τη ζύμη μας και την απλώνουμε με τα χέρια, ώστε να καλύψει όλη την επιφάνεια της φόρμας και να κάνει ένα γείσο περιμετρικά. Μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε ένα ποτήρι για να την απλώσουμε πιο εύκολα. Ψήνουμε σε προθερμασμένο φούρνο 180οC για 12 -15 λεπτά. Ετοιμάζουμε τη γκανάζ. Σπάμε την κουβερτούρα σε μικρά κομμάτια και την αφήνουμε να περιμένει σε ένα μπολ. Βάζουμε την κρέμα γάλακτος σε μία κατσαρόλα και τη μεταφέρουμε σε μέτρια φωτιά για 2-3 λεπτά μέχρι να αρχίσει να βράζει. Αφαιρούμε την κατσαρόλα από τη φωτιά και προσθέτουμε την καυτή κρέμα γάλακτος στο μπολ με την κουβερτούρα. Προσθέτουμε το ξύσμα από τα πορτοκάλια και αφήνουμε για 30 δευτερόλεπτα ώστε να αρχίσει να λιώνει η κουβερτούρα. Ανακατεύουμε απαλά μέχρι να λιώσει τελείως η κουβερτούρα και ομογενοποιηθεί το μίγμα. Εναλλακτικά, βάζουμε σε μπολ την κρέμα γάλακτος, την κουβερτούρα σε κομμάτια και το ξύσμα από τα πορτοκάλια και τα αφήνουμε βάζουμε στον φούρνο μικροκυμάτων για 2-3 λεπτά στα 700-800 Watt. Προσθέτουμε τη γκανάζ στη βάση του μπισκότου, αφήνουμε στο ψυγείο για περίπου δύο ώρες. Ετοιμάζουμε τη σαντιγί χτυπώντας 200 ml κρέμα γάλακτος μαζί με εσάνς ή έλαιο μαστίχας ή εναλλακτικά χτυπάμε στο γουδί 50 γρ. ζάχαρης με ένα κόκκο Μαστίχας Χίου. Προσθέτουμε τα φρούτα και σερβίρουμε.

ΣΥΝΤΑΓΕΣ

Ariston “The Very Best”

Α. Doukas & M. Douka O.E. Gargaliani 24400 Greece Tel.: +30 27630 22322, +30 6987.797582, +30 6982.490909 aristonhellas@gmail.com

www.ariston-oliveoil.gr

Κάθε Προϊόν µασ είναι Υψηλήσ Ποιότητασ. Κάθε Προϊόν µασ είναι Άριστον.

Μια στάση εδώ

@banksy/Instagram via Reuters