PROJEKT
Edukacja zawodowa i obywatelska na rzecz przeciwdziałania zmianom klimatu Szkolenie dla Lokalnych Liderów Klimatycznych „Strażnicy Klimatu”
Klimat a bioróżnorodność. Obóz terenowy w Puszczy Białowieskiej Białowieża, 13–17.05.2015
ZJAZD V
Globalne ocieplenie – katalizator inwazji Krzysztof Dudek
Niniejszy materiał został opublikowany dzięki dofinansowaniu ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Za jego treść odpowiada wyłącznie Stowarzyszenie Pracownia na rzecz Wszystkich Istot.
edukacja dla dobrego klimatu
GLOBALNE OCIEPLENIE – KATALIZATOR INWAZJI Krzysztof Dudek Instytut Zoologii Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu dudeekk@gmail.com
Rodzimy czy obcy? Gatunkiem obcym nazywamy każdy organizm, który pojawił się na terenie poza swoim naturalnym zasięgiem występowania dzięki szeroko rozumianej ingerencji człowieka. Nie obowiązują tutaj ramy czasowe ani granice administracyjne. Zgodnie z zaleceniami Konwencji o Różnorodności Biologicznej i Konwencji Berneńskiej, gatunki, które zwiększają swój zasięg wyłącznie wskutek zmian klimatu bądź wskutek zmian w siedlisku (np. jego fragmentacji), nie powinny być uznawane za obce.
Czy każdy obcy jest inwazyjny? Pod pojęciem gatunku inwazyjnego rozumiemy organizm, którego obecność w środowisku wywołuje negatywny wpływ (bezpośredni jak i pośredni) na organizmy rodzime. Liczebność populacji gatunku nie musi wzrastać aby był on inwazyjny.
Czy gatunek rodzimy może być inwazyjny? Dla gatunków rodzimych, które poprzez drastyczną zmianę zasięgu występowania, liczebności, siedliska lub behawioru zaczynają powodować szkody w ekosystemie lepiej używać terminu gatunek ekspansywny.
Przyczyny inwazji i ekspansji Za większość inwazji i ekspansji gatunków odpowiedzialny jest najczęściej człowiek poprzez bezpośrednie działanie lub przejawy swojej aktywności. •
Introdukcje (świadome i przypadkowe)
•
Likwidacja barier ekologicznych
•
Modyfikacja sieci troficznych
•
Modyfikacje siedlisk
•
Zmiany behawioru zwierząt
•
Zmiany klimatyczne
Skutki Przypuszcza się, że wpływ gatunków obcych był główną przyczyną wyginięcia 20% wymarłych ostatnimi czasy zwierząt, a jedną z przyczyn w przypadku 54%. Straty wynikające z występowania gatunków obcych sięgają 5 do 10% globalnego produktu brutto. W Europie, gdzie liczba gatunków obcych przekracza 11 000, koszty ich obecności szacowane są na co najmniej 18 mld € rocznie. Dotychczas na obszarze naszego kraju stwierdzono ponad 1200 obcych gatunków. Wraz z gatunkami obcymi pojawiają się groźne patogeny i pasożyty.
Wpływ zmian klimatycznych Najważniejszym wpływem zmian klimatu na gatunki obce jest umożliwienie im przetrwania miesięcy zimowych. Podwyższona temperatura w lecie umożliwia udany rozród gatunkom ciepłolubnym. Zmiany w siedliskach powodują stworzenie odpowiedniego biotopu dla gatunków obcych (np. stepowienie). Zanik naturalnych siedlisk zmienia sieci troficzne (zanik drapieżników, eksplozja ofiar). Presja klimatyczna wywołuje stres u gatunków rodzimych obniżając ich zdolność do konkurencji z obcymi.
Problemy na świecie Pyton tygrysi ciemnoskóry
Problemy na świecie Skrzydlica
Obcy wśród nas Żółw ozdobny
Obcy wśród nas Megabalanus coccopoma
Obcy wśród nas Aleksandretta obrożna
Obcy wśród nas Jaszczurka murowa
Obcy wśród nas Zaskroniec rybołów
Szybkie ekspansje Tygrzyk paskowany
Szybkie ekspansje Sierp贸wka
Szybkie ekspansje Czapla biała
Szybkie ekspansje Modliszka zwyczajna
Jak sobie poradzić z obcymi? Najważniejsze są badania naukowe pozwalające określić, który gatunek jest niebezpieczny i jakie szkody powoduje. Powinna zostać wypracowana jednolita, międzynarodowa strategia kontroli. Predykcja przyszłych zagrożeń. Odtwarzanie naturalnych biotopów. Przeprowadzanie reintrodukcji gatunków rodzimych (zwłaszcza kluczowych). Intensywna ochrona wrażliwych gatunków rodzimych oraz siedlisk. Ograniczanie liczebności gatunków obcych.
Dziękuję za uwagę!