Kuracja dla rozgorączkowanej Ziemi - P. Dominiak by Stowarzyszenie Pracownia na rzecz Wszystkich Istot

projekt

Edukacja zawodowa i obywatelska na rzecz przeciwdziałania zmianom klimatu Szkoła Trenerów dla Dobrego Klimatu

Konspekt warsztatu

Kuracja dla rozgorączkowanej Ziemi Piotr Dominiak

Niniejszy materiał został opublikowany dzięki dofinansowaniu ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Za jego treść odpowiada wyłącznie Stowarzyszenie Pracownia na rzecz Wszystkich Istot.

edukacja dla dobrego klimatu

KONSPEKT WARSZTATU Tytuł warsztatu: Kuracja dla rozgorączkowanej Ziemi Czas trwania: 1 godzina 45 minut Grupa: Uczniowie gimnazjum - 15 osób Miejsce: Ośrodek Stowarzyszenia Pracownia na rzecz Wszystkich Istot w Bystrej, ul. Jasna 17 Osoba prowadząca/trener: Piotr Dominiak

Cel strategiczny: Celem warsztatu jest zwiększenie świadomości na temat przyczyn i skutków zmian klimatu oraz wyzwolenie u jego uczestników potrzeby działań na rzecz przeciwdziałania dalszym zmianom klimatu. Cele operacyjne: 1. Podniesienie poziomu wiedzy uczestników warsztatu na temat obecnych i przyszłych skutków zmian klimatu. 2. Podniesienie poziomu wiedzy uczestników warsztatu na temat antropogenicznych przyczyn zmian klimatu. 3. Zwiększenie świadomości uczestników warsztatu w zakresie działań przyczyniających się do ochrony środowiska naturalnego i ograniczających wpływ ludzi na zmiany klimatu.

Przebieg warsztatu. Czas Opis i cel struktury 15 Wprowadzenie: min - przedstawienie się prowadzącego; - nawiązanie do miejsca spotkania; - krótkie omówienie tematu warsztatu i jego celu; - przedstawienie planu pracy : czas, przerwa, metody pracy.

Kierunek omówienia, pytania

Runda rozpoczynająca: - rundka uczestników: przedstawienie imion i oczekiwań wobec warsztatu; - podsumowanie oczekiwań przez prowadzącego; Zawarcie kontraktu: - krótkie wyjaśnienie celu zawierania kontraktu; - zapisanie poszczególnych zasad (propozycje: wszyscy aktywnie uczestniczymy w ćwiczeniach i dyskusjach; w dyskusji odnosimy się do wypowiedzi konkretnych osób, a nie do cech tych osób; słuchamy siebie nawzajem; nie przeszkadzamy innym podczas wykonywania ćwiczeń i wypowiedzi; wyłączamy telefony komórkowe); - podpisanie kontraktu przez uczestników.

35 min

Cel: wprowadzenie uczestników w kontekst warsztatu (cele, miejsce), stworzenie poczucia bezpieczeństwa uczestników warsztatu (wyjaśnienie roli superwizorów, przedstawienie planu pracy), rozpoznanie oczekiwań uczestników i ustalenie zasad współpracy podczas warsztatu. Ekspedycja naukowa Międzyplanetarnego Centrum Ratunkowego (MCR).

Materiały Tablica flipchart, mazaki, etykiety (naklejki do zapisania imion i naklejenia).

Wedle jakich zasad chcecie pracować? Jaki sposób pracy grupowej jest dla Was komfortowy? Co przeszkadza Wam w pracy w grupie?

Powielone załączniki nr 1,

2 min

Prowadzący czyta instrukcję: „Jest rok 2050. Klimat i środowisko naturalne Ziemi są w fatalnej kondycji, podobnie jak jej mieszkańcy. Zmiany klimatu okazały się postępować szybciej niż w 2014 r. przewidywali naukowcy z Międzyrządowego Panelu ds. Zmian Klimatu (IPCC), a ich skutki bardziej tragiczne i kosztowne dla środowiska i ludzkości. Rząd galaktyki przeznaczył właśnie ogromną dotację na uratowanie Ziemi przed nadciągającą katastrofą klimatyczną, która może unicestwić życie na tej planecie. Ze względu na to, że dotychczasowe badania Ziemi MCR prowadziło jedynie z kosmosu, jego specjaliści posiadają jedynie częściowe informacje na temat tego, co naprawdę dzieje się na Ziemi. Dlatego postanowiono przeprowadzić ekspedycję naukową. Jej efekty zostaną podsumowane na konferencji, która będzie podstawą dla rządu galaktyki do podjęcia decyzji o udzieleniu dotacji na uratowanie planety Ziemia”.

3 min

Uczestnicy warsztatu wcielają się w rolę specjalistów w MCR. Następnie prowadzący omawia dalszy przebieg ćwiczenia i przechodzi do podziału uczniów na grupy ćwiczeniowe. W pierwszej kolejności należy spośród nich wybrać przewodniczącego oraz sekretarza MCR, których zadaniem będzie kierowanie ekspedycją naukową i przygotowaniami do konferencji podsumowującej ekspedycję. Pozostali uczestnicy są dzieleni na 3 grupy tematyczne: 1 grupa badająca przyczyny zmian klimatu, 2 grupa badająca skutki zmian klimatu, 3 grupa analizująca możliwości przeciwdziałania dalszym zmianom klimatu. W każdej grupie zostają wyłonione po 2 zespoły badawcze (dwuosobowe).

5 min

Członkowie zespołów badawczych dostają kartki (załącznik nr 1) zawierające informacje o wybranych problemach, ich przyczynach oraz możliwych rozwiązaniach. Informacje te są jednak niekompletne. Aby

2, 3, 4; białe kartki papieru; długopisy; różnokolorowe kredki (najlepiej świecowe) – 6 opakowań, kartki post-it.

uzyskać pełne informacje, uczestnicy muszą „udać się na ekspedycję na Ziemię” i znaleźć informacje uzupełniające. Będą one zamieszczone na kartkach (załącznik nr 2) porozkładanych na podłodze. Kartki z załącznika nr 1 należy przydzielić poszczególnych grupom zgodnie z badaną przez nich problematyką. 12-13 min

12-13 min

Po zestawieniu kartek informacyjnych badacze rozpoczynają ich analizę. W tym celu otrzymują od przewodniczącego i sekretarza MCR odpowiednie formularze (załącznik nr 4): Kartę Przebiegu Choroby, Kartę Badań Diagnostycznych, Kartę Recept. Na Kartach zapisują odpowiednie informacje porządkując w ten sposób zagadnienia związane z opisanymi zjawiskami/problemami, co będzie im potrzebne do prezentacji podczas konferencji. Po dokonaniu analizy zjawisk zachodzących na Ziemi, ich przyczyn i potrzebnej kuracji, badacze otrzymują kolejne zadanie: opracować dla każdego zjawiska (poszczególnych przyczyn, skutków i recept) znaki graficzne, podobne do tych, jakie znajdują się na mapach. Po ich opracowaniu, w czasie konferencji będą przyklejać konkretne znaki na różne miejsca na rozłożonej na podłodze, narysowanej mapie świata (oznaczając w ten sposób np. deforestację, kraje produkujące energię z węgla, ginące rafy koralowe, najbardziej zmotoryzowane rejony świata). W czasie gdy członkowie zespołów badawczych poszukują odpowiednich informacji, dokonują ich analizy i opracowują znaki graficzne, prowadzący tłumaczy przewodniczącemu i sekretarzowi MCR ich role w ćwiczeniu. Polega ona przede wszystkim na ustaleniu programu konferencji podsumowującej badania, tj. ustalenia z członkami zespołów badawczych tematów prezentacji, ich kolejności, czasu prezentacji, ustalenia bloków tematycznych, tytułu konferencji, opracowania krótkich zdań zapowiadających poszczególne prezentacje, przygotowania sali. W tym celu przewodniczący i sekretarz MCR

otrzymują ramowy program konferencji (załącznik nr 3), który muszą stosownie uzupełnić. Bardzo ważną informacją dla przewodniczącego i sekretarza jest to, aby program konferencji przewidywał maksymalną długość jej trwania, tj. 15 min (6 prezentacji po 2,5 minuty).

10 min 20 min

Cel: - podniesienie poziomu wiedzy uczestników warsztatu na temat obecnych i przyszłych skutków zmian klimatu; - podniesienie poziomu wiedzy uczestników warsztatu na temat antropogenicznych przyczyn zmian klimatu; - zwiększenie świadomości uczestników warsztatu w zakresie działań przyczyniających się do ochrony środowiska naturalnego i ograniczających wpływ ludzi na zmiany klimatu. Przerwa Konferencja podsumowująca ekspedycję naukową Międzyplanetarnego Centrum Ratunkowego. Po zakończeniu „procesu badawczego”, dokonaniu analizy i opracowaniu znaków graficznych, badacze przedstawiają wyniki swojej pracy podczas konferencji. Tytuł, program konferencji oraz tematy wystąpień i krótkie zdania zapowiadające poszczególne wystąpienia zostały wcześniej opracowane przez przewodniczącego i sekretarza MCR. Przewodniczący i sekretarz MCR są także moderatorami konferencji – dbają o cały jej przebieg, tj. czas i kolejność wystąpień, wywołują poszczególne osoby do prezentacji, czytają temat prezentacji i krótką, jednozdaniową zapowiedź prezentacji. W czasie konferencji na środku sali leży rozłożona narysowana wcześniej duża mapa świata (wielkości dwóch sklejonych ze sobą brystoli), zawierająca jedynie kontury kontynentów. Podczas gdy jeden

2 duże arkusze papieru pakowego; szeroka taśma malarska, mazaki.

przedstawiciel danego zespołu badawczego dokonuje prezentacji poszczególnych skutków/przyczyn/recept, drugi w tym czasie przykleja w odpowiednich miejscach na mapie świata symbole graficzne, będące wizualizacją konkretnych skutków/przyczyn/recept.

15 min

Cel: - podniesienie poziomu wiedzy uczestników warsztatu na temat obecnych i przyszłych skutków zmian klimatu; - podniesienie poziomu wiedzy uczestników warsztatu na temat antropogenicznych przyczyn zmian klimatu; - zwiększenie świadomości uczestników warsztatu w zakresie działań przyczyniających się do ochrony środowiska naturalnego i ograniczających wpływ ludzi na zmiany klimatu. Omówienie ćwiczeń z wykorzystaniem metody cyklu kolba. Uczestnicy siadają na krzesłach w kole i po kolei wypowiadają się w kontekście: 1. Osobistych refleksji względem przeprowadzonego ćwiczenia, czy coś wywołało w Was jakieś wrażenia? 2. Wniosków odnoszących się do konkretnych zagadnień podjętych podczas wykonywania ćwiczenia. 3. Możliwości osobistego zastosowania zdobytej wiedzy w codziennym życiu. Cel: zachęcenie uczniów do samodzielnej refleksji nad problematyką zmian klimatu, uporządkowanie zdobytej wiedzy, znalezienie wspólnych metod wykorzystania wiedzy w praktyce codziennego życia i przekazywania tej wiedzy dalej.

Ad. 1. Jakie są Wasze odczucia wobec przeprowadzonego ćwiczenia? Czy coś wywołało w Was jakieś określone wrażenie? Jakie? Ad. 2. Jaki Waszym zdaniem jest obraz współczesnego świata? Jakie są obecnie najistotniejsze wyzwania ludzkości? Co najbardziej zagraża życiu na Ziemi? W jaki sposób można rozwiązywać zdiagnozowane problemy? Ad. 3. Co Wy sami możecie teraz zrobić z uzyskaną wiedzą i doświadczeniami z przeprowadzonego ćwiczenia, aby samemu nie wpływać negatywnie na zmiany klimatu? Jakie możesz podjąć inne działania, aby przeciwdziałać dalszym zmianom klimatu? Jakie działania będziesz

10 min

mógł podejmować w codziennym życiu, aby ograniczyć swoje oddziaływanie na przyrodę ziemi? Czy uważasz, że możesz zachęcić innych do podobnych działań? Jeśli tak, to kogo i w jaki sposób? Co było dla Was najważniejsze podczas dzisiejszego warsztatu? Z jaką wiedzą, doświadczeniem i refleksją kończycie dzisiejsze spotkanie?

Runda podsumowująca warsztat.

Załącznik nr 1 1. Skutki zmian klimatu: (2 zespoły) - ZAKWASZENIE OCEANÓW I GINĄCE RAFY KORALOWE. Zamieszkujące oceany organizmy żywe (fitoplankton) żywią się dwutlenkiem węgla (CO2) z atmosfery. Ludzkie emisje CO2 do atmosfery, spowodowane spalaniem paliw kopalnych (węgla, ropy i gazu) powodują, że w ziemskim obiegu węgla znajduje się nadmiar tego pierwiastka. Jest on wchłaniany przez namnażający się fitoplankton. W ten sposób do oceanów trafia zbyt dużo węgla, który w połączeniu z wodą tworzy kwas węglowy. Postępuje zakwaszenie oceanów, uniemożliwiające życie wielu gatunków ryb i innych stworzeń morskich. (1) Szczególnie niepokojące jest wymieranie wskutek nadmiaru CO2 w atmosferze raf koralowych, które są siedliskiem życia znacznej części morskich gatunków. Dodatkowo, z uwagi na trafiające rzekami do oceanów azotany i fosforany (pochodzące z nawozów i pestycydów rolniczych), rozrastają się w morzach i oceanach tzn. strefy beztlenowe, które powodują śmierć kolejnych morskich gatunków. Problemy te dotykają wszystkie ziemskie oceany i morza. (1) - WYMIERANIE GATUNKÓW (np. śmierć populacji pszczół). Wymieranie gatunków jest obecnie jednym z najważniejszych problemów ekologicznych, mających wpływ na funkcjonowanie ekosystemów. Tempo wymierania gatunków jest obecnie 1000 razy większe, niż przed nastaniem ery ludzi. Współcześnie wymiera od 5 do 500 tys. gatunków rocznie. Ponadto zwierzęta i rośliny uciekają z terenów, które stały się dla nich zbyt ciepłe w związku z ocieplaniem się klimatu i przenoszą się na terytoria o warunkach bardziej im sprzyjających. Niestety wiele z nich napotykana bariery fizyczne (miasta, drogi, tamy, itp.) lub ograniczenia wynikające z braku wolnych terenów nadających się do zasiedlenia, więc giną. (2) Z punktu widzenia homo sapiens dotkliwym problemem są wielkie pomory pszczół, których populacja kurczy się w niektórych rejonach świata w tempie kilkudziesięciu procent rocznie (USA, Chiny, Indie, Europa). Jest to spowodowane głównie przez stosowanie sztucznych nawozów w rolnictwie. Unicestwienie populacji pszczół grozi uniemożliwieniem produkcji wielu gatunków roślin spożywczych wymagających zapylania. Wymieranie gatunków ma miejsce na całej planecie: na wszystkich kontynentach, w Arktyce, w oceanach, morzach, rzekach, jeziorach, w powietrzu i w ziemi. Ponad 30% wszystkich obecnie żyjących gatunków może wyginąć do końca stulecia. (2)

- KATASTROFY NATURALNE. Rosnąca temperatura powietrza, powierzchni ziemi i oceanów powoduje coraz częstsze występowanie zjawisk o charakterze katastrof, tj. powodzie, tsunami, huragany, dotkliwe ulewy i śnieżyce czy susze. (3) Ocieplanie się klimatu powoduje, że zjawiska te przybierają na sile i wywierają coraz większy wpływ na życie wszystkich gatunków (szczególnie homo sapiens) na Ziemi. Homo sapiens ogromnym kosztem rozbudowuje coraz potężniejsze wały przeciwpowodziowe czy systemy nawadniania pól. Przed wieloma katastrofalnymi zjawiskami, będącymi skutkami zmian klimatu takimi jak potężne tsunami, gatunek ten nie jest w stanie się uchronić. Problemy te dotykają praktycznie wszystkich miejsc na Ziemi. (3) - WZROST POZIOMU OCEANÓW. Zmiany klimatu spowodowały roztopienie lodów Arktyki, Grenlandii i częściowo także Antarktydy. Górskie lodowce zalegają już tylko na kilku himalajskich szczytach. Jak dotychczas średni poziom mórz i oceanów podniósł się o około 1,5 m, zagrażając miastom Europy, Ameryki Północnej, Azji Południowo-Wschodniej i Australii. (4) Zatopieniu uległy znaczne obszary wielu krajów wyspiarskich, tj. Filipin, Tajlandii czy Wielkiej Brytanii. Naukowcy szacują, że dalszy postęp zmian klimatycznych spowoduje roztopienie większej części lodowców Antarktydy, a wówczas wzrost poziomu morza sięgnie nawet 7-8 m. Wskutek tego zostanie zalana większa część miejskich siedlisk gatunku homo sapiens. (4) - ZANIECZYSZCZENIE POWIETRZA, NADMIAR CO2, WZROST TEMPERATURY. Nadmierne emisje CO2 do atmosfery spowodowały, że temperatura na Ziemi wzrosła o ponad 2 stopnie Celsjusza. Wzrost globalnej temperatury spowodował, że w krajach basenu morza śródziemnego, Ameryki Łacińskiej, Afryki Środkowej, części Azji PołudniowoWschodniej i Australii, życie stało się bardzo trudne. Wymarło tam wiele gatunków, ziemie rolne zamieniły się w piach, wyschła większość rzek, jezior i innych źródeł wody. (5) Ponadto, wraz z emisjami tego gazu powstałego przy spalaniu węgla, ropy i gazu, gatunek homo sapiens wysyła do atmosfery rocznie miliony ton innych toksycznych gazów i substancji, w szczególności niezwykle szkodliwych tzn. dioksyn. Dioksyny powodują liczne choroby płuc, raka, zmniejszają odporność organizmów itp. Zarazem nadmiar toksyn w powietrzu spowodował spadek poziomu inteligencji mieszkańców planety, szczególnie krajów mocno uprzemysłowionych, tj. znacznej części USA, Europy, Chin, Indii oraz Brazylii. (5)

2. Przyczyny zmian klimatu: (2 zespoły) - EMISJE GAZÓW CIEPLARNIANYCH. Główną przyczyną obecnie zachodzących na Ziemi zmian klimatu są emisje tzn. gazów cieplarnianych do atmosfery. Gazy, które wywierają największy wpływ na destabilizację klimatu na ziemi i wzrost średniej temperatury na jej powierzchni, to dwutlenek węgla (C02), metan (CH4) oraz tlenek azotu (NO2). (6) Gazy te zawsze stanowiły skład ziemskiej atmosfery. Jednakże od 1850 r. - tzn. od momentu rozpoczęcia tzn. rewolucji przemysłowej - przedstawiciele gatunku homo sapiens zaczęli spalać paliwa kopalne z nieodnawialnych źródeł, tj. węgiel, gaz i ropę do produkcji energii. Niestety procesy ich spalania powodują emisje gazów cieplarnianych (CO2, CH4 i NO2). Wskutek spalania przez ludzi węgla, gazu i ropy do atmosfery zaczęły trafiać coraz większe „nadprogramowe” ilości tych gazów, w związku z czym, stały one się główną przyczyną ocieplania się ziemskiego klimatu. Obecnie - w 2050 r. - homo sapiens odpowiada za roczną emisję CO2 do atmosfery w wielkości 100 mld ton rocznie. Już w 2020 r. został przekroczony bezpieczny poziom emisji tego gazu, który pozwalał utrzymać w miarę stabilny i przyjazny dla życia klimat na Ziemi. (6) - SPALANIE PALIW KOPALNYCH w energetyce (węgiel i gaz). Do 2050 r. gatunek homo sapiens spalił wszystkie łatwe do wydobycia paliwa kopalne (węgiel, ropę i gaz). Paliwa te dostarczają razem 85% całkowitej energii na Ziemi. Znaczną ich cześć zużyto w sektorze energetyki, dzięki któremu gatunek ten wytwarza elektryczność i ciepło. (7) Do produkcji elektryczności i ciepła stosowane są głównie węgiel i gaz. Obecnie gaz jest wydobywany ze złóż niekonwencjonalnych, tzn. łupków gazowych. Stosowany węgiel to głównie niskiej jakości węgiel brunatny, pochodzący z kopalni odkrywkowych. Pozyskiwanie obydwu rodzajów paliwa jest bardzo szkodliwe dla środowiska, dewastuje krajobraz, niszczy zasoby wód gruntowych itp. Obecnie - w 2050 r. - homo sapiens powoduje emisje około 100 mld ton CO2 rocznie do atmosfery. Znaczna część tych emisji (około 30%) jest wynikiem produkcji energii elektrycznej i ciepła. Mimo to wzrost zużycia energii na Ziemi wciąż rośnie. Podobnie jak ilość spalanych paliw i emitowanego CO2. Dalszy wzrost spowoduje jeszcze większy wzrost średniej temperatury na ziemi (nawet do 8 stopni Celsjusza do 2150 r.) co może spowodować zamianą powierzchni lądów w pustynie, a nawet zjawiska tak skrajne, jak wyparowanie mórz i oceanów a co za tym idzie unicestwienie życia na planecie. (7) - ROZWÓJ MOTORYZACJI I ZUŻYCIE ROPY NAFTOWEJ. Gdy pierwszy raz przybyliśmy na Ziemię wydawało nam się, że samochody stanowią najważniejszą formę życia na tej planecie. To im podporządkowana jest niemalże cała infrastruktura wybudowana przez człowieka. Miliony kilometrów autostrad, setki tysięcy stacji paliw, rozbudowany system prawny, szpitale i pogotowia, system ubezpieczeń, przemysł motoryzacyjny i paliwowy - to jedno z największych „dokonań” ludzkości. Zarazem jest to jej największe utrapienie i źródło zniszczeń całej przyrody, w tym klimatu. (8)

Populacja homo sapiens sięga obecnie 10 mld osobników. Liczba używanych przez ten gatunek samochodów wynosi około 2,5 mld sztuk. Samochody są odpowiedzialne za około 65% wszelkich zanieczyszczeń w miastach, w których mieszka 70% populacji tego gatunku. Unoszący się w większości miast smog samochodowy powoduje zatrucia, uniemożliwia normalne oddychanie, jest przyczyną bardzo wielu chorób. Spalana w samochodach ropa naftowa powoduje emisje około 20% dwutlenku węgla z puli 100 mld ton tego gazu emitowanego rocznie przez homo sapiens. (8) - DEFORESTACJA. Deforestacja, czyli wylesianie, to zjawisko, dzięki któremu gatunek homo sapiens pozyskuje drewno do spalania i produkcji różnych rzeczy. Jednocześnie procesy deforestacji homo sapiens wykonuje aby zwiększyć areał ziem uprawnych, potrzebnych do wyżywienia liczącej już 10 mld osobników i wciąż rosnącej populacji. Ponadto tereny po wyciętych lasach są często wykorzystywane do uprawy biopaliw, czy różnych gatunków drzew wykorzystywanych do celów przemysłowych, takich jak palma oleista. (9) Wskutek deforestacji z kontynentów zniknęło już 80% wszystkich obszarów leśnych. Pozostałe tereny to głównie pustynie, pola, miasta. Deforestacji uległo 3/4 powierzchni największego lasu ziemi, tzn. lasu deszczowego, określanego przez homo sapiens jako płuca planety, Amazonii. Podobny los spotkał lasy deszczowe w Afryce, Azji PołudniowoWschodniej i w Australii. Europa i Ameryka Północna to kontynenty, gdzie lasy znajdują się jedynie w nielicznych rezerwatach, jednak ze względu na wzrost temperatur, wiele drzew umiera. Wskutek deforestacji do atmosfery trafia rocznie 10% ze 100 mld ton CO2, które emituje homo sapiens. (9) - ROLNICTWO PRZEMYSŁOWE, HODOWLA BYDŁA. Hodowla bydła (homo sapiens hoduje obecnie około 3 mld sztuk bydła) powoduje emisje około 30% całkowitej produkcji metanu (bardzo niebezpiecznego gazu cieplarnianego). Ponadto współczesne rolnictwo jest silnie zmechanizowane, wskutek czego zużywa się w nim bardzo duże ilości ropy naftowej i innych substancji chemicznych. Z tego względu rolnictwo jako całość odpowiada za emisje około 13% ze 100 mld ton dwutlenku węgla (CO2) emitowanych rocznie przez homo sapiens. (10) Rocznie gatunek homo sapiens uśmierca ponad 70 mld sztuk innych gatunków, tzn. zwierząt hodowlanych (głównie kurczaków, a także świń i krów) w celach konsumpcyjnych. Ich hodowla wymaga ogromnych ilości paszy, które produkuje się głównie z soi. Wzrost spożycia mięsa powoduje wzrost zapotrzebowania na soję, dlatego wycina się coraz więcej lasów pod uprawę tej rośliny. Zarazem nie starcza miejsca na uprawę innych gatunków roślin, które z powodzeniem mogłyby zapewnić obfite wyżywienie dla całej ludzkości. (10)

- PRZEMYSŁ. Produkcja przemysłowa, dzięki której gatunek homo sapiens produkuje wiele różnorodnych rzeczy, takich jak samochody, telewizory, pralki, komputery, telefony i miliony różnych innych urządzeń i gadżetów (których znaczna część wymaga energii do użytkowania), powoduje przede wszystkim powstawanie bardzo wielu szkodliwych i toksycznych odpadów. Wskutek działania przemysłu zatruwane toksynami są rzeki i morza, ogromny obszary ziem. Ponadto wiele z tych rzeczy po krótkim czasie staje się śmieciami, które zalegają już niemalże na każdym zakątku tej planety. (11) Jednocześnie produkcja przemysłowa stale rośnie, bowiem jest ona filarem tzn. wzrostu gospodarczego, który wielu reprezentantów gatunku homo sapiens uznaje za wyznacznik rozwoju całego gatunku. Niestety przemysł przyczynia się do dramatycznej wręcz dewastacji środowiska planety. Coraz więcej jej mieszkańców chce kupować coraz więcej rzeczy, jednakże powoduje to coraz bardziej znaczące zatrucie i zniszczenie środowiska, wpływające bardzo negatywnie na sam gatunek homo sapiens. Ponadto przemysł jest współodpowiedzialny za zmiany klimatu, gdyż wskutek jego funkcjonowania do atmosfery trafia około 20% wszystkich emisji CO2, liczących obecnie 100 mld ton rocznie. Najbardziej uprzemysłowione kraje świata to obecnie cała Europa, USA, Kanada, Japonia, Australia, Chiny, Indie, Korea Południowa, Brazylia. (11)

3. Recepta: (2 zespoły) - EFEKTYWNOŚĆ ENERGETYCZNA I OZE Zlikwidowanie negatywnego wpływu produkcji energii elektrycznej i cieplnej na klimat Ziemi wymaga przede wszystkim zmniejszenia zużycia energii przez mieszkańców planety. Niestety obecne tendencje są odwrotne, gdyż reprezentanci gatunku homo sapiens prowadzą coraz bardziej energochłonne życie, przez co sami siebie pakują w poważne kłopoty. Wzrost tzn. efektywności energetycznej (czyli zmniejszenia zużycia energii) może być dokonany przede wszystkim w gospodarstwach domowych, przemyśle, transporcie, rolnictwie, sektorze produkcji energii. (12) Drugim zadaniem ziemian, którego realizacja pozwoli im uniknąć klimatycznej katastrofy, jest przestawienie sektora produkcji energii z nieodnawialnych, powodujących emisje gazów cieplarnianych źródeł paliw kopalnych (ropa, węgiel, gaz) na tzn. Odnawialne Źródła Energii (OZE). Odnawialne Źródła Energii pozwalają wykorzystać energię słońca, wiatru i wody do produkcji energii elektrycznej i cieplnej, a zarazem nie powodują emisji gazów cieplarnianych. Jednocześnie możliwe jest produkowanie tzn. biogazu (z odchodów zwierzęcych) czy wykorzystanie biomasy rolniczej (np. słomy) w małych ciepłowniach na biomasę. (12) - ROZWÓJ TRANSPORTU PUBLICZNEGO Likwidacja zużycia ropy naftowej przez przedstawicieli gatunku homo sapiens jest kluczowym celem, który pozwoli uniknąć katastrofy klimatycznej na Ziemi. Spalanie ropy naftowej - jako jednego z 3 najważniejszych źródeł emisji CO2 - przyczynia się nie tylko globalnego ocieplenia, ale także do znacznego pogorszenia jakości życia. W związku z tym konieczna jest natychmiastowa, całkowita rezygnacja z wykorzystywania samochodów spalinowych w transporcie osobowym i towarowym. Ważnym wyzwaniem jest także zlikwidowanie spalania paliw w transporcie lotniczym. (13) Środki transportu takie jak samochody spalinowe czy samoloty można z powodzeniem zastąpić na wiele sposobów. Przede wszystkim jednak kluczowym jest ograniczenie podróży odbywanych przez przedstawicieli homo sapiens do niezbędnego minimum. Wiąże się z tym konieczność rezygnacji z mody spędzania wakacji na drugiej stronie planety, czy transportowania produktów spożywczych oraz pozostałych rzeczy z innych kontynentów. Nie jest jednak możliwym, aby ludzie przestali podróżować. Dlatego też niezbędne jest rozbudowanie i unowocześnienie systemu transportu publicznego, głównie kolei i linii autobusowych. W miejscach, gdzie niezbędnym pozostanie dojazd samochodem, powinna istnieć możliwość wykorzystania wyłącznie samochodów elektrycznych, zasilanych prądem wyprodukowanym np. dzięki energii słonecznej lub wiatrowej. (13)

- OGRANICZENIE KONSUMPCJONIZMU Konsumpcjonizm, który ma na Ziemi bardzo wyniszczający wymiar, należy za wszelką cenę zminimalizować. To chęć posiadania i konsumowania coraz większej ilości rzeczy powoduje emisje gazów cieplarnianych oraz innych toksyn i odpadów we wszystkich możliwych obszarach: w przemyśle, produkcji energii, rolnictwie. Odpowiada także za wycinanie lasów czy wymieranie gatunków. Zarazem konsumpcjonizm przyczynia się do zasypywania ziemi śmieciami. (14) Najważniejszym zadaniem jest ograniczenie ilości nabywanych przez przedstawicieli gatunku homo sapiens rzeczy. Ludzie powinni przestawić się z zakupów ilościowych na jakościowe. Zamiast kupować więcej, powinni kupować mniej, ale dużo lepszych i bardziej trwałych rzeczy. Ludzie powinni także w większym stopniu korzystać ze wspólnych zasobów, np. wymieniając się niepotrzebnymi rzeczami, kupując rzeczy używane, bądź naprawiać rzeczy już zużyte (a nie wyrzucać i kupować nowe). Pozwoli im to zmniejszyć emisje gazów cieplarnianych powstających przy produkcji ogromnych ilości rzeczy. Zarazem konieczne jest radykalne ograniczenie nabywania produktów wyprodukowanych w odległości ponad 100 km od miejsca zamieszkania. Dzięki temu spadną szkodliwe emisje związane z transportem. (14) - ROZWÓJ ROLNICTWA EKOLOGICZNEGO, OGRANICZENIE SPOŻYCIA MIĘSA Głównym źródłem emisji metanu - jednego z najbardziej niebezpiecznych gazów cieplarnianych - są hodowle bydła. Odpowiadają one za około 30% światowej emisji tego gazu. Zważywszy na fakt, że spożycie mięsa ciągle rośnie, jest to bardzo niebezpieczne zjawisko. Metan powstaje w żołądkach krów i byków, który oddaje one później do atmosfery. Liczące obecnie - w 2050 r. - około 3 mld sztuk hodowle bydła, są jedną z głównych przyczyn zmian klimatu. Sposobem na likwidację emisji tego gazu jest zaprzestanie spożywania mięsa wołowego. (15) Drugim ważnym wyzwaniem dla gatunku homo sapiens jest rezygnacja z rolnictwa przemysłowego, którego głównymi aspektami są chemizacja i mechanizacja. Zarówno wykorzystanie maszyn rolniczych, jak i substancji chemicznych do produkcji żywności odbywa się obecnie w stopniu bezprecedensowym. To wymaga jednak ogromnych nakładów energii, a co za tym idzie wykorzystania paliw emitujących gazy cieplarniane. Zamiast rolnictwa przemysłowego homo sapiens może rozwijać lokalne rolnictwo ekologiczne. Jego zaletą jest dobre oddziaływanie na środowisko naturalne, niskie zużycie energii, brak chemizacji. Rolnictwo to posiada bardzo wiele metod poprawiających plony oraz usprawniających i ułatwiających pracę rolników. Zarazem daje możliwość pracy dla większej ilości ludzi niż rolnictwo przemysłowe, nie przyczynia się do zmian klimatu i dewastacji środowiska. (15)

- ODDANIE 20% POWIERZCHNI LĄDÓW I 50% POWIERZCHNI OCEANÓW PRZYRODZIE. Niezbędnym zadaniem jest powstrzymanie wycinki lasów i zwiększanie obszarów leśnych poprzez zasadzenia i ustanowienie obszarów ścisłej ochrony przyrody, gdzie niemożliwa jest ingerencja człowieka. Dla zmniejszenia tempa wymierania gatunków lądowych potrzebne jest objęcie bezwzględną ochroną 20% powierzchni lądów. Pozostałą część lądów należy w możliwie największym stopniu zapełniać roślinnością, pamiętając o tym, żeby stosować gatunki lokalne. (16) Kolejnym ważnym zadaniem jest ustanowienie morskich obszarów ścisłej ochrony. Zapewnienie ciągłości życia w oceanach wymaga ustanowienia obecnie 50% obszarów oceanów, jako bezwzględnie chronionych. Na tych terenach powinny być zakazane przemysłowe połowy ryb, eksploatacja paliw kopalnych (gazu i ropy), transport towarowy oraz prowadzenie jakichkolwiek innych prac przemysłowych. Pozwoli to na odbudowę raf koralowych oraz wielu gatunków istot morskich. (16)

Załącznik nr 2 Ramowy Program Konferencji.

Temat konferencji: …………………. 10.00-10.02 Rozpoczęcie konferencji (przewodniczący) Blok tematyczny I: Przyczyny zmian klimatu 10.02-10.05 – temat wystąpienia:……………………………………….. Imię i nazwisko: ……………………………………….. (prelegent grupy 1). 10.05-10.08 – temat wystąpienia:……………………………………….. Imię i nazwisko: ……………………………………….. (prelegent grupy 2).

Blok tematyczny II: Skutki zmian klimatu 10.08-10.11 – temat wystąpienia:……………………………………….. Imię i nazwisko: ……………………………………….. (prelegent grupy 3). 10.11-10.14 – temat wystąpienia:……………………………………….. Imię i nazwisko: ……………………………………….. (prelegent grupy 4).

Blok tematyczny III: Recepty na poprawę klimatu 10.14-10.17 – temat wystąpienia:……………………………………….. Imię i nazwisko: ……………………………………….. (prelegent grupy 5). 10.17-10.20 – temat wystąpienia:……………………………………….. Imię i nazwisko: ……………………………………….. (prelegent grupy 6).

Zakończenie konferencji.

Załącznik nr 3 KARTA BADAŃ DIAGNOSTYCZNYCH (przyczyny zmian klimatu) Nazwa problemu: …………………………………………….. Opis problemu: (na czym on polega?) ………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………..

KARTA PRZEBIEGU CHOROBY (skutki zmian klimatu) Nazwa choroby: ……………………………………………….. Opis choroby: (na czym ona polega?) ………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………..

Miejsca występowania problemu na Ziemi: ………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………..

Miejsca występowania choroby na Ziemi: ………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………..

W jaki sposób problem wpływa na klimat: ………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………..

Czym grozi dalszy postęp choroby? ………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………..

KARTA RECEPT (sposoby przeciwdziałania zmianom klimatu) Nazwa lekarstwa: ………………………….………………….. Opis sposobu działania lekarstwa: ………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………….. Miejsca stosowania lekarstwa: ………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………….. Przeciwwskazania dla stosowania lekarstwa: ………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………..