GÖRÜŞ
24
Tasarım Kuralları
Organizasyonun Özellikleri
Kompozisyon Ögeleri
Aydınlatma Tasarımı Değişkenleri
Aydınlatma Tasarımı Stratejileri
Kompozisyon Sınırları (Bütünlük)
Işığın Karakteri
Tasarım İlkeleri
Işık ve Hiyerarşi Düzeyleri
Parlaklık, Renk, Kontrast, Doku Gibi Işık Nitelikleri
Analiz metodu – Aydınlatma tasarımına karşı biçim.
Konsept Biçim kuramının düzen prensibi bir figür veya bir biçimin özelliklerinin nasıl örnek olarak algılandığını açıklıyor. Resim 2’de şeklin gelişimi gösteriliyor.
Resim 4: Özlülük
Resim 5: Işığın düz yönlendirilmesi mekânın tüm şeklini öne çıkartıyor. Beyrut’ta Watermelon adlı restoran. Aydınlatma tasarımı: PSLAB, Beirut / Lübnan.
Resim 6: Benzerlik; renk, aydınlık veya kontrast gibi farklı ışık nitelikleri ile de sağlanabilir. Özbekistan’ın Taşkent Kenti’ndeki forum. Aydınlatma tasarımı: Pfarré Lichtdesign, Münih / Almanya.
Resim 7: Legano’da (İtalya) bir meydan. Aydınlatma tasarımı: Jacapo Acciaro / İtalya
Pencerenin kenar çizgileri otomatik olarak ikinci plana alındığı için kızın yüzü görülüyor. Renk, şekil ve aydınlık gibi birbirinden ayrı özellikler soyut, bağımsız özellikler olarak görülmüyor. Algının nasıl çalıştığını anladığımızda, görüleni bilinçli olarak yorumlayabiliriz. Duyulara yapılan her uyarı bütüncül olarak yorumlanabilir. Resim 3, bunun bilinen bir örneğini gösteriyor. Resmi ya vazo ya da iki surat olarak algılıyoruz. Algımız, ağırlığı nasıl koyarsak ona yönelik bir anlam veriyor. Biçim kuramının aydınlatma tasarım stratejilerini nasıl destekleyebileceğini açıklamak için her bir biçim kuramını incelemek doğru olacaktır. İstenilen, resmin bütününü kalıcı olarak görebilmek, değişiklik ve heyecan katmak için farklı ışık teknikleri ve çözümleri gerektiği gibi kullanılabilir. Bir analizin sonucu olarak tasarım stratejileri oluşturularak aydınlatma tasarımının, mekânın düzen ve görsel anlamını onaylaması ve hatta güçlendirmesi sağlanabilir. Biçim kuramları ≥ Özlülük kuramı: Belli özellikleri olan biçimler, ilk ve daha güçlü bir şekilde algılanır. Burada da, resimde olmayan parçaların beyin tarafından tamamlanarak uyumlu bir genel etki sağlanması mümkündür.
≥ Yakınlık kuramı: Birbirine yakın olan ögeler bir grup olarak algılanır. Aydınlatma tasarımı algılamaya göre düzenlenen ögeleri bilinçli olarak tanımlamalı ve kombine etmelidir (Resim 5). Bu tür bir düzen, ögelerin ritmik akışı ile ilgilidir. Ögeler farklı biçimlere sahip olsa da, boyutlarında benzer iseler, gruplandırılırlar. Algılanan şekil (veya biçim) her bir ögenin özelliklerinden farklıdır. Birlikteliğini devam ettirmek için yakınlık aynı zamanda benzer görsel özelliklere de bağlıdır. Aydınlatma tasarımında da ögeler arasındaki yakınlık, mekânın yapısal niteliğini bir araya getirir ve biçim zenginliğini ortaya çıkartır. Işık katmanları yaratma veya ışığı üst üste bindirme ile görsel düzen bozulmadan değer kazanır. Bu tür bir ışık hiyerarşisi veya farklılaştırılması bilinçli olarak uygulanmış bir ışıkla sağlanabilir. ≥ Benzerlik kuramı: Benzer ögeler birbirine aitmiş gibi görülür ve buna göre gruplandırılır. Benzerliğin kriteri boyut, şekil, renk ve oryantasyonla tanımlanır (Resim 8’den 11’e kadar) Benzerliğe göre görsel düzende aynı olan, görsel birleştirici ögelerin fiziksel özellikleri. Benzer ögeler bazen birbirlerine çok yakın olsa da aralarındaki yakınlık ikincil kalıyor. Benzer bir grup içinde belli bir noktaya uzaklık kesintiye uğradığında, görsel olarak yakalanan grup bölünür. Benzer ögelerin düzeninde ışık hiyerarşisi farklı ışık katmanlarının dramatik bir ara oyunu gibi tanımlanabilir. Ancak bunu