Pn2014 03

Page 1

2014­03

UITNODIGING AAN ALLE VRIJWILLIGERS EN MEDEWERKERS 27 JUNI, 13.00 – 15.00 uur Atrium PiëzoCentrum Palenstein

De oudste en de jongste vrijwilliger


Bij Piëzo werken we met de PiëzoMethodiek, een stappenplan dat we inzetten bij de ondersteuning van de deelnemers bij het ontwikkelen van kennis en vaardigheden, die te maken hebben met hun talent. De methodiek bestaat uit 4 fases of stappen, die in deze pijl te zien zijn.

De verhalen in de PiëzoNieuws passen (bijna allemaal) bij een van de fases uit de PiëzoMethodiek. De verhalen hebben het gekleurde cijfer in de titel gekregen dat bij die stap hoort. Algemene verhalen hebben geen cijfer.

Colofon Eindredactie Mirjam van Bijnen Uitvoerende redactie en interviews Elène Klaren Fotografie en vormgeving Henk Leentfaar Stagiaire Sarah Abd El­Aal

In dit nummer Voor u ziet u het zonnige zomernummer van Piëzo met deze keer weer interviews met zonnige mensen, een overzicht van alle zonnige activiteiten van de PiëzoCentra (wat doen we veel!), en let u vooral ook op de uitnodiging van onze directeur Mirjam: dat is nog eens een mooie gelegenheid voor een zonnig zomerfeestje met zijn allen! In september is de PiëzoNieuws weer terug. De redactie wenst u een heel zonnige vakantie met mooi weer en veel leuke dingen!

Aan iedereen die artikeltjes en ideeën heeft aangedragen, hartelijk dank! Redactieadres PiëzoNieuws elene@stichtingpiezo.nl Internet: http://www.stichtingpiezo.nl/ piezonieuws/piezonieuws.html

Participatie, Integratie en Emancipatie Zoetermeer

2


De PiëzoMethodiek: de kanteling van aanbod naar ‘vraag’. De nieuwe wethouder van Sociale Zaken in mijn Groningen (‘Er gaat niets boven Groningen!'), Mattias Gijsbertsen heeft recent aangegeven – zo viel in de pers te lezen – dat hij de ondersteuning van kwetsbare inwoners op een andere wijze wil aanpakken dan tot nu toe. Hij wil de betreffende burgers meer bij de beleidsontwikkeling betrekken; hij wil verbinding en samenwerking zoeken. Er waren twee redenen, waarom het voorgaande een bescheiden glimlach op mijn wangen toverde. In de eerste plaats deed het me goed, dat de kanteling van ‘aanbod naar vraag’ – zoals ik het gegeven maar kortweg even aanduid – in ‘de parel van het noorden’ naar voren kwam. In de stad waar mijn roots liggen, de stad waar ik geboren werd, opgroeide en volwassen werd. De stad ook, die ik na 44 jaar – met pijn in het hart ­ verliet om in het westen van het land een nieuw (beroepsmatig) leven te beginnen. In de tweede plaats deed de uitspraak van de wethouder in Groningen me glimlachen, omdat Piëzo de oplossing in handen heeft, waar de genoemde wethouder zo naarstig naar op zoek is. De PiëzoMethodiek kan ook Groningen helpen om ‘de kanteling’ daadwerkelijk te realiseren. Geen aanbod van ‘Dit hebben we allemaal voor u bedacht; het is allemaal goed voor u; wat kiest u uit dit aanbod?’, maar een totaal andere, persoonlijke benadering. Mijn motto daarbij luidt: ’Kruip in de huid van de ander, kijk rond door de ogen van betrokkene en formuleer met betrokkene de eerste stap die nodig is om een stap voorwaarts te maken naar meer participatie,

integratie en/of emancipatie en creëer de condities die het realiseren van die eerste stap mogelijk maken’. De talenten van betrokkene staan daarbij centraal, want talenten bieden aan ieder een basis van zekerheid en zelfvertrouwen. Dagelijks bewijzen we binnen Piëzo, dat een aanpak op basis van ‘vraag’, verpakt in de PiëzoMethodiek, tot grote successen leidt. Piëzo zit in het Groeiprogramma van het Oranje Fonds. Het Oranje Fonds heeft goed door wat de PiëzoMethodiek kan betekenen voor de Nederlandse samenleving. Dat met behulp van onze methodiek honderden, duizenden kwetsbare Nederlanders op effectieve wijze de kans krijgen om weer ‘mee te doen’. Op 30 locaties buiten Zoetermeer kan onze organisatie – dankzij de ondersteuning van het Oranje Fonds – aan de slag om dat te realiseren en we zijn daar ook volop mee bezig. ‘Mijn Groningen’ heeft zich nog niet gemeld, maar dat kan nog komen. Toen onze directeur Mirjam van Bijnen het bericht uit Groningen las, was haar eerste gedachte: ‘Zal ik die wethouder een mailtje sturen?’ Een prima gedachte, die ik direct volmondig ondersteunde. Wat zou het mooi zijn! Vanuit Groningen vertrekken naar Zoetermeer en hier gelukkig worden bij Piëzo om vervolgens met de PiëzoMethodiek onder de arm in het prachtige Groningen een bijdrage leveren aan een samenleving, waarin beduidend minder mensen aan de kant staan! Dat zou echt mooi zijn! Heerlijk om dit alles even aan u kwijt te kunnen. Tot de volgende keer! Roel Pots, voorzitter.

Participatie, Integratie en Emancipatie Zoetermeer

3


Het is zover! Het EnergiePunt werd officieel geopend met het doorknippen van een lint door wethouder Hans Haring. Het EnergiePunt is een samenwerking van de bibliotheek, Stichting PiÍzo en de gemeente Zoetermeer. Op maandagen van 13.30­14.30 uur zijn er twee energieconsulenten aanwezig om vragen van bezoekers op het gebied van energiebesparing te beantwoorden. Tijdens de opening van het energiepunt kregen ook 8 nieuwe energieconsulenten een certificaat uitgereikt uit handen van wethouder haring. Zij hebben allen een cursus van 8 weken met goed gevolg afgesloten.

Participatie, Integratie en Emancipatie Zoetermeer

4


UITNODIGING AAN ALLE VRIJWILLIGERS EN MEDEWERKERS

Op donderdag 26 juni ontvangt Piëzo samen met de andere deelnemers van het Oranje Fonds Groeiprogramma een Groeicertificaat. De uitreiking vindt plaats in Zeist en wordt verricht door Koning Willem­ Alexander en Koningin Máxima. Wij willen daar graag met alle (vrijwillige) medewerkers van onze organisatie bij stil staan. Ook is het een mooi moment om met elkaar alvast de zomervakantie in te luiden. Ik nodigen jullie allemaal, ook namens ons bestuur, uit om op vrijdag 27 juni van 13­15 uur in het Atrium van PiëzoCentrum Palenstein het glas te heffen om bij dit heuglijke feit stil te staan.

Mirjam van Bijnen

Participatie, Integratie en Emancipatie Zoetermeer

5


Kun je iets over jezelf vertellen? Tim: Ik ben Tim van der Meer van Setten, ik ben 18 jaar. Ik zit nog op het vwo in het eindexamenjaar. Ik geef nu 7 maanden taalles bij Piëzo. Na mijn examen wil ik bestuurskunde gaan studeren in Rotterdam. Ria: Ik ben Ria van der Meulen, woon in Zoetermeer en ben alleen. Toen mijn man is overleden veranderde mijn leven. Ik wilde graag iets doen wat nog een beetje nuttig was. Ik vroeg me af wat ik eigenlijk kon, en ik bedacht dat ik met Nederlands kon helpen en dat vind ik voor mezelf geweldig. Ik doe dit nu anderhalf jaar. Ik doe het in mijn wijk Palenstein, daar kan ik heen lopen, dat is gewoon praktisch.

Hoe ben je bij Piëzo terecht gekomen? Ria: Ik weet dat niet precies. Ik denk dat ik gewoon gevraagd ben! Tim: ik fietste langs PiëzoCentrum Buytenwegh op weg naar een afspraak, ik was aan de vroege kant. Het gebouw viel me voor het eerst op, ik zag op het bord staan: vrijwilligerswerk en taalles, ik wist niet eens of het met elkaar in verband stond. Ik dacht: "doe 's gek" en ik had toch tijd, dus ik ben naar binnen gegaan om het na te vragen. Ik wist helemaal niet wat Piëzo was. Zo raakte ik in gesprek met Gordana, zij legde mij uit hoe het zat. Ik vond het interessant, maar ik dacht dat taalles geven buiten mijn bereik zou liggen – ik heb natuurlijk geen opleiding gevolgd. Ik zei dat taalles geven me leuk leek, maar dat ik nog op school zat. Dat viel Gordana wel op, het komt niet veel voor dat scholieren zich aanmelden voor vrijwilligerswerk. Ik mocht een paar lessen meelopen met Patrick; daarna deden we de lessen half­half, en na een tijdje werd me gevraagd of ik niet een eigen groep wilde! Natuurlijk wilde ik dat, en dat doe ik nu een week of vier.

Kun je iets vertellen over wat je bij Piëzo doet? Tim: Ik geef Nederlandse les aan hoger opgeleiden in PiëzoCentrum Buytenwegh. Deze mensen pikken de lesstof wat sneller op dan de vorige groep waar ik les aan gaf. Ik hoef minder te herhalen. De meesten hebben werk, en missen in het dagelijks leven de taal. Hun kennis van het Nederlands is dan wel nul, maar ze gaan misschien wel sneller naar 100. Het is fijn dat ze allemaal goed Engels spreken, dat is voor het uitleggen wel eenvoudiger. De groep bestaat uit 10 mensen. Participatie, Integratie en Emancipatie Zoetermeer

6


Participatie, Integratie en Emancipatie Zoetermeer

7


De sfeer is erg leuk, ze werken goed samen, iedereen kan het met elkaar vinden. De woensdagavond is om te leren en om een gezellig groepje te hebben; ze ontmoeten elkaar, ze kunnen ervaringen delen. Ria: Ik help Lilian mee bij de taalontmoetingen in PiëzoCentrum Palenstein. Wij hebben ongeveer acht mensen tegelijk, dat wisselt. Het zijn allemaal vrouwen, zij maken vaak gebruik van de kinderoppas voor hun kleinste kinderen. Ze kunnen niet altijd. Maar ze komen bijna allemaal elke keer. Als groep mensen vind ik ze zo leuk, de hele wereld zit hier denk ik weleens. Het lijkt de Verenigde Naties wel, alleen zijn ze veel aardiger en veel constructiever bezig. Ze helpen elkaar. Ik kan er echt van genieten. Ik denk weleens dat ik er ben voor de uitspraak; één dame uit Oekraïne zei eens: mijn mond staat niet naar het Nederlands! Het is natuurlijk de les van Lilian, zij doet het heel goed. Waar ik moeite mee zou hebben – ik heb de neiging te grote stappen te nemen. Maar Lilian kan dat heel goed. Ik help dus met uitspraak, ik herhaal dingen, ik kopieer eens wat. Ik doe ook veel aan luisteren. Er wordt ook heel veel gelachen hoor! Het is gewoon leuk, er is een heel goeie sfeer. Ik geniet er echt van. De mensen hebben een band. Wat ik soms moeilijk vind is om te beoordelen is wat de achtergrond is van de mensen (die soms vreselijk kan zijn) en dat het verleden het voor hen zo moeilijk maakt om echt heel graag Nederlands te willen of kunnen leren omdat het zo doorspookt.

Hoe maken jullie de lessen "leuk"? Ria: ik lees weleens wat voor, ik heb een tijdje liedjes gezongen – Twee Emmertjes Water Halen… Muziek is internationaal. Tim: ik maak rollenspellen, zoals caissière­klant. We oefenen de verleden tijd door de week door te nemen, we bespreken dan wat de mensen hebben gedaan sinds de vorige les. Ik maak ook opdrachtjes die met Nederland te maken hebben, Hoofdstad, minister­president… Ik leg het plan van aanpak voor, ik heb geen strikt lesprogramma.

Wat vind jijzelf van Piëzo? Tim: ik vind het heel goed dat er stichtingen zijn zoals Piëzo. Ik vind het een goed initiatief om mensen kosteloos de Nederlandse taal te leren. Hierdoor worden alleen gemotiveerde mensen aangetrokken. Beter dan mensen verplicht stellen, want dan zullen lessen veel minder productief verlopen, omdat er een aantal tegen hun zin zullen zitten. Ria: één mevrouw zei: ik ben naar andere taalcursussen geweest, maar bij Piëzo leer ik praten. Dat zegt mij genoeg…

Participatie, Integratie en Emancipatie Zoetermeer

8


Participatie, Integratie en Emancipatie Zoetermeer

9


Sylvia: Ik woon pas sinds vorig jaar in Zoetermeer, in Buytenwegh. Daarvoor heb ik 2,5 jaar gereisd door Afrika. Ik woon hier toevallig omdat het huis van een vriendin leeg stond en daar konden wij gaan wonen. Ik maak etalagekunst en ik ben lid van kunstenaarsvereniging Terra Arts; via hen ben ik benaderd of ik teken­ en schilderlessen wilde geven bij Piëzo. Dat leek me heel leuk en dat doe ik nu sinds februari. Op vrijdag geef ik les in Buytenwegh en op donderdag in Palenstein. De mensen zijn zo leuk, het is zo waardevol hoe je samen iets doet en hoe blij iedereen ervan wordt.

Marina komt binnenwaaien:

Ik ben ook lid van Terra Arts. Zij hebben mijn naam doorgegeven. Ik kreeg een mailtje van Femke, waarin ze vroeg of ik belangstelling had. Dat had ik zeker! Toen ik hoorde waar het precies om ging leek het me ontzettend leuk. Ik wist ongeveer wat Piëzo was, nu weet ik het precies. Ik geef les in Oosterheem en Meerzicht. Lilia deed alle groepen

alleen, wij doen het nu samen. We zien elkaar eigenlijk nooit, het is leuk om elkaar nu weer eens te zien!

Hebben de lessen een doel, werken jullie ergens naartoe?

Marina: Ik vind het belangrijkst: een vertrouwde sfeer, dat mensen het naar hun zin hebben en zich veilig voelen. Pleizier is belangrijk, iets creatiefs leren is mooi meegenomen. Mensen komen zelf met dingen die ze willen. In Meerzicht wil ik nu eens in de maand iets heel anders proberen. Mensen komen om het fijn te hebben maar 1x per maand iets heel nieuws proberen is leuk. Ik ben niet van het grijze potlood. Ik ben van kleur, actief, wild, laat maar komen. Veel mensen willen van plaatjes natekenen… Wij vielen in groepen die waren gewend aan Lilia. Eerst moeten we maar eens langzaam aan elkaar wennen.

Participatie, Integratie en Emancipatie Zoetermeer

10


Sylvia: Ik doe projectjes. In Buytenwegh is er nu eentje af, ik heb het net opgehangen: van foto van kasteel Palenstein heeft ieder een stukje gerasterd en geschilderd, alle stukjes passen als een legpuzzel aan elkaar en zo is er een heel groot gezamenlijk werk ontstaan.

Heeft het tekenen en schilderen ook een therapeutische werking?

Marina: Nu vraag je naar mijn vak! Ik ben kunstzinnig therapeut. Ik weet, ik zie dat het een therapeutische werking heeft. Sylvia: Jazeker. Mensen zeggen het tegen me: ik voel dat ik nu los ben, wat fijn dat je me dit onderwerp geeft, mijn handen voelen fijn… Marina: Ik ben van die werking overtuigd, alleen al het gefocust bezig zijn met het kunstwerk en niet bezig zijn met problemen. Denken aan, werken met kleur en vorm, dat geeft ontspanning… Sylvia: Ja, je ziet het gewoon voor je ogen gebeuren, mensen leven ernaartoe en ze leven ervan op.

(vrolijk gelach)

Sylvia: vooral nu met de projectjes, dan kunnen ze gezamenlijk wat doen – toen ik kwam zeiden de cursisten: "we willen de lessen op dezelfde manier blijven doen". Ik ben toch met het eerste project begonnen, daardoor gingen de cursisten samenwerken ­ en ze vonden het zo leuk! Ze kwamen zelfs eerder naar de les om te zien of de stukjes aan elkaar pasten… Ze waren zo helemaal gefocust op dat ding, ik vond het elke keer zo leuk om te zien als ik binnenkwam! Met Lilia zijn een keer portretten gemaakt, Terra vroeg of het in het museum kon. Ik ben benaderd om iets anders voor het museum te maken. Ik wilde niet weer hetzelfde doen. Dus ik heb bedacht: hier is een opdracht, hier is een kwast en een groot papier en je krijgt maar twee kleuren. De mensen vonden het geweldig, waren met rode konen bezig! Het is jammer want het museumpje heeft blauwe ramen, nu komen de kleuren niet zo mooi uit. Marina:

wat is dat voor museum?

Hetty Arens. Het staat aan de César Franckrode bij het scholencomplex. Het is een ijzeren kubus en heeft dus blauwe glazen ramen. Het is bedoeld voor kunstwerken van mensen uit de wijk. Er is een expositie Het Gezicht Van Buytenwegh, met portretten van mensen uit de wijk, schilderijen van de Muzieklaan, en veel meer. Dat is erg leuk en nu met deze groep maken we dus ook iets, ik vind dat bijzonder. Marina: Ik ben zelf nu ook begonnen met het project Vrouw in Beeld, dat vind ik ook al zo geweldig om te doen… de doelgroep van Piëzo is zo ontzettend leuk! Sylvia: Ik vind Piëzo een geweldig goede, professionele organisatie, ik denk bij mezelf weleens: wow, daar zou ik nog meer voor willen doen. Het is zo goed hoe mensen hier worden gestimuleerd en tegelijkertijd in hun waarde worden gelaten. Marina: Ik ben ook erg enthousiast over Piëzo. De mensen die er werken zijn allemaal zo bevlogen. Ik vind de gedachte, de methodiek ook erg goed, zo goed uitgedacht. Een perfecte manier om zo te werken. Wat ik ook fantastisch vind zijn al die verschillende nationaliteiten, hoe culturen en ideeën op een natuurlijke manier met elkaar in aanraking komen. Het is echt een rijkdom. Sylvia: Het is gewoon goed om op een positieve manier met elkaar bezig te zijn. Je ziet ook dat de cursisten blij zijn dat Piëzo er is, ze zijn er vertrouwd en ze zijn er zichzelf. Marina: In Zoetermeer is Piëzo ook erg belangrijk voor heel veel mensen. Het helpt ze met het zetten van de eerste stappen op weg naar de toekomst. Vaak weten mensen gewoon helemaal niet hoe ze eraan moeten beginnen, Piëzo is een fantastische opstap voor mensen. Sylvia en Marina willen nog heel leuk lang teken­ en schilderlessen geven bij Piëzo! Het is zo leuk!

Sylvia: Het is niet groot, hoor. Het heet Wijkmuseum Het Metrum, en is een ontwerp van kunstenares Participatie, Integratie en Emancipatie Zoetermeer

11


Participatie, Integratie en Emancipatie Zoetermeer

12


Kun je iets over jezelf vertellen?

Ik ben een ras­Zoetermeerder, ik ben in het oude dorp geboren toen Zoetermeer nog maar 8000 woningen had. Ik heb alle wijken zien bouwen. Zoetermeer gaat nu van groeigemeente naar bestendige gemeente, er zijn nog een paar laatste groeistuipen. Er wordt alleen nog gebouwd in Oosterheem. In de bestendige fase worden beheer en sfeer van een stad anders. Dan ontstaan nieuwe vragen: de stad is groeistad­af, hoe leefbaar is de nieuwe, bestendige stad, daar moeten we veel aandacht aan besteden. Ik ben van huis uit verpleegkundige, ik heb hbo­v gedaan. Ik was van de eerste lichting die in de ziekenhuizen terecht kwam, met twee linkerhanden. Wij kwamen immers niet uit de praktijk. Ik heb dat 7 jaar gedaan, ik was wijkverpleegkundige in Leidschendam, de randgemeente van Zoetermeer. Ik kreeg vrij snel het gevoel dat ik dat werk niet tot aan mijn pensioen wilde doen. Ik wilde me verder ontwikkelen. Ik ben Bedrijfskunde gaan doen, in de richting gezondheidszorg. Ik volgde de colleges aan de Universiteit van Utrecht en heb in Cardiff mijn bul gehaald, in het Engels. Dat kon niet anders. Nu is er de opleiding Gezondheidswetenschappen, in Maastricht, maar die betond toen nog niet. Daarna heb ik 10 jaar in Rotterdam gewerkt, als interimmanager voor thuiszorgorganisaties. Ik ging dus van het Zoetermeerse naar grootstedelijke problematiek. Daarvandaan ben ik in de ICT terechtgekomen, bij een zorgbedrijf waar ik de intermediair was tussen de zorgpartijen en de automatisering. Uit dat bedrijf is uiteindelijk de Zorgcentrale ontstaan; die houden zich onder andere bezig met persoonsalarmering, je weet wel, oudere mensen hebben toch soms zo'n alarmknopje? De oproepen die zij doen moeten worden afgehandeld, dat deden wij ook. Ik ben als manager geëindigd bij de Zorgcentrale. In die rol kwam ik in aanraking met wonen, welzijn en zorg. Toen ik 45 werd dacht ik: 'als ik nog eens wat anders wil gaan doen, moet ik misschien in de

woonwereld gaan kijken, dat interesseert me'. Ik kwam een vacature tegen van de Zoetermeerse woningcorporatie De Goede Woning, daar heb ik op gesolliciteerd en ik ben er aangenomen. Ik werk er nu 4 jaar. Ik ben manager Wonen. Ik vond het heel spannend om die overstap te maken! Wat mij daar boeit is de maatschappelijke verbondenheid. Een dak boven je hoofd is één van de primaire levensbehoeftes. De maatschappelijke verantwoordelijkheid die dat met zich meebrengt, de invloed die een corporatie heeft, wat je kan betekenen als corporatie voor een stad als Zoetermeer ­ dat is mijn uitdaging.

Hoe ben je bij Piëzo terecht gekomen?

Vanuit mijn werk kwam ik in aanraking met Piëzo. Ik kom in mijn werk natuurlijk meerdere partijen tegen uit zorg, welzijn, politiek, noem maar op. Je moet het nou eenmaal met elkaar doen in een stad. Piëzo is een mooie schakel in dat geheel. Op dit moment merk je echt dat de stad in een andere fase komt. De leefbaarheid van de stad moet in orde zijn en blijven. De gemeente Zoetermeer staat voor de uitdaging met alle partijen in de stad de zorg­ en de participatietaken opnieuw vorm te geven. Ik kwam Piëzo tegen in het werk: DGW voorziet in een betaalbare woning maar we komen ook veel achter de voordeur, wij zijn dan wel geen welzijnsorganisatie en ook geen overheid, maar onze intentie is wel het 'warm doorzetten'. Dat wil zeggen: als we problemen tegenkomen verwijzen we door. Zijn er problemen met schulden dan verwijzen naar de schuldhulpverlening van de gemeente, bij problemen met armoede en eenzaamheid verwijzen we naar bijvoorbeeld Piëzo, is er een zorgvraag dan verwijzen we naar Vierstroom, noem maar op. DGW heeft 3 wijkteams in de stad die de problematiek en de bewoners kennen en die weten te schakelen naar de partijen die in de wijk actief zijn. Zo leerde ik Piëzo kennen. Anderhalf jaar gelden kwam ik een vacature tegen in de krant voor een bestuurslid van Stichting Piëzo en ik heb gesolliciteerd. Roel Pots,

Participatie, Integratie en Emancipatie Zoetermeer

13


de bestuursvoorzitter, en Mirjam van Bijnen, de directeur, hebben me aangenomen. Ik had al bestuurservaring opgedaan bij Stichting WDTM (Wonen, Diensten, Techniek en Mensen), een organisatie die de personenalarmering op een hoger niveau heeft gebracht. We hebben als stichting landelijke normeringen opgesteld en certificering georganiseerd voor de ketenpartners wie neemt de oproep aan, welk technisch bedrijf zorgt ervoor dat het kastje werkt, wie zorgt ervoor dat er daadwerkelijk iemand naar de noodoproep gaat..? Daar heb ik bestuurservaring opgedaan, en nu bij Piëzo kan ik daar verder invulling aan geven.

Kun je iets vertellen over het werk dat het bestuur van Piëzo doet?

Roel Pots is de voorzitter. Binnen bestuur zijn de portefeuilles niet heel strak verdeeld. In de bestuursvergaderingen kijken we: waar staat Piëzo voor, hoe doen ze dat, hoe is de verantwoording. Directeur Mirjam van Bijnen is 'de aangever', zij komt met begrotingen, projectvoorstellen, werkplannen, ideeën voor de dagelijkse invulling van Piëzo Dat stemmen we gezamenlijk als bestuur af en daar geven we akkoord ­ of niet, we stellen kritische vragen, we bewaken op afstand, we accorderen de voortgang en de financiële situatie van Piëzo en we controleren het jaarverslag. We maken strategische keuzes: we bespreken de strategische agenda. Je kunt als Piëzo actief zijn in Zoetermeer, maar ook in Nederland, door de methodiek uit te rollen, andere organisaties enthousiast te maken. Maar hóé ga je dat doen? De financiële kant daarvan is altijd spannend, bij elk nieuw college van burgemeester en wethouders is het weer afwachten hoe je als organisatie in de smaak valt. Ik zit met veel plezier in het bestuur, ik vind het leuk om Piëzo te zien groeien. Het is knap van Mirjam, met alle energie die ze in zich heeft, om het steeds te laten uitbreiden. Dat vraagt om ambitie en passie om het allemaal zo uit te rollen. Tot op heden zie ik het alleen maar groeien, zeker nu de Methodiek met het OranjeFonds groeiprogramma wordt uitgerold naar andere organisaties. Nu is het spannend om te gaan zien hoe het in de andere organisaties vorm krijgt. Kan het programma zonder Mirjam, dé drijvende kracht van Piëzo? Of is de PiëzoMethodiek zo iets 'logisch' dat het gewoon overal werkt?

Is het veel werk om in het bestuur te zitten?

We vergaderen eens per 8 weken. We krijgen de stukken van tevoren opgestuurd, die stukken lezen is een avond werk. Eén avond vergaderen we. Ik ga er ook wel op uit, ik vind ook dat ik mijn gezicht moet laten zien als er wat is, ook om de sfeer te proeven. Je moet als bestuurslid laten zien dat je er echt iets om geeft. Anders word je zo'n vinkjeszetter.

Komt bestuur zelf ook met ideeën, onafhankelijk van de directie?

Bij de strategische verkenningen wel, de directie doet de voorzet, en dan gaan we als bestuur om de tafel om te bepalen hoe we dat zien. Als bestuur voeren we daadwerkelijk het debat over vragen als: waar staat Piëzo over 5 jaar, welke keuzes maken we, hoe positioneren we ons. Daarover hakken we knopen door. Maar de hoofdlijnen en ideeën worden door de directie aangedragen. Als bestuurslid heb je niet met de dagelijkse praktijk te maken. We maken financiële afwegingen, nemen besluiten over: stappen we erin of niet. Eerst gaan we erover in gesprek, we wegen af of het financieel en praktisch haalbaar is, en dan nemen we een besluit.

Doet het bestuur ook aan fondsenwerving?

Dat is nog niet echt nodig. Er zijn allerlei fondsen die ons geld toebedelen, zoals Fonds 1818, het OranjeFonds, de gemeente Zoetermeer en nog meer vergelijkbare instanties. Van al die instanties zijn we afhankelijk, dus we moeten met een goed programma komen. Je moet kunnen laten zien wat je al hebt gedaan, hoe je de toekomst ziet, wat je voor de stad betekent. Om te kunnen overtuigen moet je van goede huize komen en een heel goed verhaal hebben. Je moet kunnen laten zien: dit doen we voor de stad, en als we dat niet doen zal het veel meer kosten om dat allemaal weer in goede banen te leiden. In deze tijd van crisis is dat moeilijker, en het is maar net welke politieke partij je overtuigt met je argumenten. Je moet goed zien hoe die bewegingen zijn, en als dat nodig is, op tijd met andere fondsen in de weer gaan. Op dit moment hebben we weer te maken met een heleboel nieuwe wethouders. Met hen moeten we dus in

Participatie, Integratie en Emancipatie Zoetermeer

14


gesprek. Bij het bestuurswerk voor Piëzo, en ook bij

Ik heb vanwege de herstructurering van

het werken bij een corporatie is het mooie: je kunt werkelijk iets toevoegen aan een stad.

Palenstein, samen met Vidomes, veel te maken met die wijk. Wat ik daar zie: mensen die uit hun isolement komen, ontdekken wat ze in hun mars

Over Piëzo

De kracht van Piëzo en van de PiëzoMethodiek zit hem in de laagdrempeligheid, in het geen onderscheid maken. Ik zeg wel eens: draai het eens om! Hoe zou je het vinden om in Irak terecht te komen en daar je draai te moeten vinden? Het is onvoorstelbaar… Toen ik nog in Zoetermeer woonde, waren mijn buren Irakese vluchtelingen, afgestudeerde artsen. Zij moesten hun artsenopleiding in Nederland weer helemaal opnieuw doen! Een enorme opgave die je als vluchteling maar hebt te doorstaan. Piëzo staat er momenteel goed voor, we hebben een goede naam gekregen in Zoetermeer. Piëzo heeft bewezen dat de methodiek werkt. Ook heeft Piëzo laten zien dat het in staat is om de programma's uit te breiden. Piëzo heeft daadwerkelijk maatschappelijke toegevoegde waarde. En wat ik het mooiste vind: degene die instapt, kan zijn talenten en eigenwaarde bij Piëzo ontwikkelen van misschien bijna niets tot werk aan toe. Mensen komen in hun kracht en dat is prachtig. Als je kijkt naar wat de overheid wil op het gebied van participatie, dan denk ik: kijk naar Piëzo, dat is een mooi voorbeeld. Hoe simpel kan het zijn: door het geven van taalcursussen, kookcursussen, kun je de bewoners enthousiasmeren om mee te doen. Dat is een groot goed. Daar hebben bovendien heel veel partijen profijt van. Mensen uit hun eenzaamheid en isolement helpen en ze begeleiden naar hun talent, naar hun kracht. Dan kunnen zij in hun eigen netwerk, in de eigen kring waarin ze leven, zelf ook weer zoveel betekenen. Dat staat DGW ook voor, eerst de burger zelf in zijn kracht brengen en vragen: wat heb je er zelf aan gedaan? Wij kunnen dan helpen en er samen met de bewoners handen en voeten aan geven. Piëzo is een voorbeeld van hoe een burger kan participeren hoe hij/zij dat zelf wil, en dat kan uiteindelijk zelfs leiden tot werk. Hoe mooi kan het zijn? Het is belangrijk om je gezicht zelf ook te laten zien als bestuurslid, ik ben er zoveel mogelijk bij als er iemand in het zonnetje wordt gezet, bij activiteiten, bij diplomeringen… Het enthousiasme van deelnemers en vrijwilligers spat er iedere keer weer van af. Hoe blij mensen zijn!

hebben… Het is zo'n mooi gezicht om mensen te zien opbloeien. Ik hoor vaak dat mensen eigenlijk helemaal niet uit Palenstein weg willen. Ze wonen er fantastisch. Er is natuurlijk veel energie gestopt in de sociale samenhang van Palenstein, het is er echt veranderd. Momenteel maak ik me meer zorgen om bijvoorbeeld Buytenwegh en Oosterheem. Palenstein wordt een schitterende wijk, een heel mooie wijk om in te wonen. Het ligt natuurlijk fantastisch, midden in de stad, op loopafstand van oude dorp en het Stadshart. De PiëzoCentra hebben een aanzuigende werking voor de man en vrouw in de straat die in de PiëzoCentra heel laagdrempelig zijn talenten heel ver kan ontwikkelen. Piëzo levert daadwerkelijk een heel goede bijdrage aan, en heeft een positieve invloed op Zoetermeer.

Over een grote, brede man: "Hij is echt groot van gebouw."

Over hooikoorts: "Ik heb last van die dingetjes die uit de boom komen vliegen." (Pollen, stuifmeel)

Participatie, Integratie en Emancipatie Zoetermeer

15


Zoals ook in deze mooie junimaand waar alles groeit en bloeit, groeit en bloeit ook fase vier van de PiëzoMethodiek. Op dit moment volgen twee AKA groepen (Arbeidsmarkt Gekwalificeerd Assistent) een opleiding op mbo­niveau 1 bij het ID College. Je kan bij deze opleiding "proeven" waar je interesses liggen zoals bv. zorg en welzijn, verkoop, administratief etc. Voor deze entreeopleiding heb je geen afgeronde vooropleiding nodig. Naast deze entreeopleiding is het plan van minister Jet Bussemaker (Onderwijs) dat niveau 2 en 3 straks "middelbaar vakonderwijs" gaan heten. Het hoogste niveau 4, waarmee kan worden doorgestroomd naar het hbo, blijft mbo heten. De tweede groep AKA doet in juli de PVB (Proeve van Bekwaamheid). Op de plek waar zij stage lopen, leggen zij een praktisch examen af onder toezicht van een assessor van het ID College. Deze beoordeelt of zij hun taak naar behoren hebben uitgevoerd. De derde groep AKA die in januari is gestart, doet het versnelde traject van een half jaar. Dit betekent heel hard werken voor de dames. De twee AKA­ groepen worden bij hun opdrachten ondersteund door vrijwilligers van Piëzo. Het vak rekenen blijkt een flink struikelblok te zijn. In september begint een nieuwe AKA­opleiding en tevens, voor de derde keer, een opleiding niveau 2 voor zo’n 20 à 22 deelnemers. Als je met niveau 2 wil beginnen heb je het diploma van niveau 1 nodig, of voldoende vooropleiding. Een groot deel van de geslaagden van de AKA­ opleidingen (3) stroomt in september door naar niveau 2 Zorg en Welzijn. De bedoeling is dat de deelnemers van niveau 2 stage gaan lopen bij verschillende zorginstellingen zoals bv. WZH in Oosterheem, Rustoord en Leilinde in Leidschenveen of Middin in Zoetermeer.

Mia Wooning

rekenlessen bij Piëzo. Sinds kort zijn er ook taal­ en rekenlessen als voortraject bij het ID College. Een groot aantal vrouwen dat de afgelopen jaren is uitgestroomd in fase vier van de PiëzoMethodiek, zowel op niveau 1 als 2 , heeft een contract gekregen. Bij de verschillende zorginstellingen van WZH of Middin, de logistieke afdeling van Etam of als werknemer bij Piëzo. Een aantal dames, werkzaam bij WZH en Thuiszorgorganisaties, heeft de mogelijkheid aangegrepen om door te gaan met de opleiding Zorg en Welzijn niveau 3: fantastisch! Het ontstekingsmechanisme van Piëzo is ook bij fase vier een explosie van uitdagingen, mogelijkheden en talenten gebleken! Mia Wooning, Projectmedewerker Opleidingen

Zij, die al eerder hun AKA­diploma hebben gehaald en door willen gaan met niveau 2 Zorg & Welzijn, hebben zich afgelopen maanden goed voorbereid door het bijwonen van taal­ en Participatie, Integratie en Emancipatie Zoetermeer

16


ZOETERMEER – Het Open Platform tegen Eenzaamheid Zoetermeer (OPEZ) heeft donderdagavond een bijeenkomst gehouden om vrijwilligersorganisaties voor te bereiden op de Week tegen Eenzaamheid. Tijdens de bijeenkomst werden er plannen gemaakt voor activiteiten die in deze week plaats kunnen vinden. Om het belang van het platform te onderstrepen, kwam Wethouder Isabelle Vugs langs. De Week tegen Eenzaamheid wordt elk jaar van 25 september tot 4 oktober gehouden. Vanwege de activiteiten die Zoetermeer vorig jaar organiseerde, is de stad benoemd tot “Koploperstad”. Om te blijven strijden tegen eenzaamheid heeft de gemeente Zoetermeer een aantal stichtingen benaderd om een platform op te zetten. Daarom hebben Stichting Piëzo, Stichting MOOI en Palet Welzijn samen OPEZ opgezet. OPEZ probeert er voor te zorgen dat vrijwilligersorganisaties nauwer contact met elkaar hebben, zodat mensen beter worden geholpen. Mirjam van Bijnen, directeur van Stichting Piëzo hoopt dat burgers ook mee gaan doen, "want zij weten toch beter wat er in hun wijk speelt". Tijdens de bijeenkomst werd er gebrainstormd over activiteiten voor de Week tegen Eenzaamheid. Er waren mensen van meerdere vrijwilligersorganisaties aanwezig. In kleine groepjes werd er gekeken of zij samen iets konden betekenen tijdens de Week tegen Eenzaamheid. Er werden veel ideeën besproken, zoals samen koken, verschillende leeftijdsgroepen elkaar iets laten leren, maar ook laaggeletterdheid tegen gaan, omdat dat vaak een reden is voor eenzaamheid. Wethouder Isabelle Vugs verraste iedereen door spontaan langs te komen bij de bijeenkomst. Zij vindt eenzaamheid een belangrijk thema, "want als je ziek bent kun je naar de dokter gaan en weet iedereen wat je meemaakt, maar bij eenzaamheid niet, en het zit zo diep". Vugs vindt dat vooral nu er fors bezuinigd wordt in de thuiszorg mensen "een oogje achter de deur" kwijtraken, en hoopt dat de vrijwilligers van OPEZ dit over kunnen nemen. Ook moeten ouderen, die minder snel naar verzorgingstehuizen gaan, "hun huis uit worden gelokt door dit soort activiteiten". "Eenzaamheid komt in alle lagen van de bevolking voor. Ouderen staan er bekend om, maar

jongeren doen er minder vaak iets tegen, waarschijnlijk uit schaamte. Als je zegt dat je eenzaam bent, wordt je al gauw een sukkel gevonden", aldus Vugs. Binnenkort wordt er een conceptkalender voor de Week tegen Eenzaamheid gemaakt. De vrijwilligersorganisaties kunnen dan laten weten of ze het er mee eens zijn. In augustus wordt de definitieve kalender door de gemeente gepubliceerd in een boekje. Sarah Abd­El Aal

Ouders van de drie ouderkamers in Meerzicht hebben het initiatief genomen om met hulp van Piëzo fietslessen te organiseren. Van april tot juni hebben de ouders fietslessen gehad van een groep lerende vrijwilligers van Piëzo en van andere ouders van school. Op vrijdag 6 juni was de laatste les van de eerste reeks fietslessen. Wethouder Rosier van verkeer en vervoer en wijkwethouder van Meerzicht heeft certificaten uitgereikt aan de ouders. De fietslessen bestonden uit één theorieles en vijf praktijklessen. Tijdens de lessen kregen de 15 ouders een fiets, een verkeershesje en een helm in bruikleen. Maar liefst 15 ouders hebben zelfstandig leren fietsen. Vol trots lieten ze dat ook zien aan de aanwezige wethouder. De volgende reeks fietslessen start op vrijdag 13 juni. Voor het materiaal van de fietslessen heeft de gemeente 'wijk aan zet subsidie’ beschikbaar gesteld.

Participatie, Integratie en Emancipatie Zoetermeer

17


Participatie, Integratie en Emancipatie Zoetermeer

18


Hallo Lynda, kun je iets vertellen over je functie als projectleider duurzame projecten? Als projectleider Duurzame Projecten ben ik eigenlijk bezig met de projecten die een langdurende werking (Vrouw in Beeld) hebben of goed zijn voor het milieu. (€nergieparty’s en Visioen) De naam Duurzame projecten kwam bij Mirjam op toen we zochten naar een overkoepelende naam voor de projecten die ik begeleid. Vrouw in Beeld geeft vrouwen een opstapje naar de verwezenlijking van hun droom, de €nergieparty’s helpen mensen bij het besparen van energie (en daarmee besparen zij ook geld), Visioen is het moestuinproject bij Buytenhaghe. De vrijwilligers daar helpen met het verbouwen van groenten en fruit, zonder bestrijdingsmiddelen. Puur Natuur!

Voor wie is het project Vrouw in Beeld bedoeld?

Vrouw in Beeld is voor alle vrouwen die hun talent willen ontdekken en hiermee aan de slag willen gaan. We hebben allemaal een droom en van die droom wil Vrouw in Beeld haalbare doelen maken. Tijdens de bijeenkomsten wordt gezocht naar de talenten die een vrouw heeft en welke dromen ze daarbij heeft. Dit wordt uitgebeeld en vervolgens wordt aan de hand van een stappenplan gekeken hoe ze uiteindelijk hun doel kunnen gaan bereiken.

Wat houdt het project Vrouw in Beeld in? Hoe is het begonnen?

Vrouw in Beeld is een project waarbij vrouwen onder leiding van een gespreksleider in gesprek gaan. In eerste instantie met zichzelf, iedere vrouw heeft een eigen talent en het is de bedoeling dat ze met hun eigen talent aan de slag gaan. Ze kunnen aangemoedigd worden door de andere talenten die ook aan de tafel zitten. Vrouw in Beeld is begonnen als een vorm van de Tafel van 1, als een project dat taal stimuleert. Vrouw in Beeld hebben we toen anders vorm gegeven: het bestaat nu uit meerdere bijeenkomsten. Er wordt nu een afwisselend programma aangeboden waarin zowel creatieve als gesprekssessies zitten. Tijdens de bijeenkomsten wordt Nederlands gesproken, dus Vrouw in Beeld stimuleert ook de taal, maar het prikkelt ook de creativiteit en het geeft vrouwen een positieve kijk.

Samen met een aantal vrouwen van Soetermare hebben we toen op Internationale Vrouwendag het project geïntroduceerd. Er hebben toen 30 vrouwen meegedaan aan de eerste bijeenkomst van Vrouw in Beeld.

Wat is het doel van het project Vrouw in Beeld? Wordt dat doel ook bereikt?

Naast het benoemen en uitbeelden van je eigen talent, stimuleert Vrouw in Beeld ook de Nederlandse taal. We willen met Vrouw in Beeld vrouwen een beter gevoel over zichzelf geven; uiteindelijk gaan ze naar huis met een stappenplan dat ze zelf hebben gemaakt en hebben ze zelf hun droom omgezet in haalbare doelen. Ze kunnen oprecht trots zijn op zichzelf! We hopen dat de vrouwen daarna zelf aan de slag kunnen met hun stappenplan. De reacties zijn in ieder geval heel positief. Vrouw in Beeld wil een zetje geven, activeren. Ik denk dat dat doel bereikt wordt. We krijgen hele leuke reacties, maar het is nog even afwachten op de eerste vrouw die door Vrouw in Beeld haar droom gaat verwezenlijken. Maar ik twijfel er niet aan dat alle vrouwen die meedoen dat uiteindelijk gaan doen.

Waarom heet het project "Vrouw in Beeld?"

We wilden dat vrouwen weer, vooral bij zichzelf, in beeld zouden komen. Een beter beeld zouden krijgen van wie ze zijn en waar ze naartoe willen. Aan het einde van de bijeenkomsten krijgen de vrouwen ook een klein cadeautje. Wat dat is hou ik even geheim, maar het heeft te maken met een beeld van jezelf. ;)

Is er veel belangstelling voor het project Vrouw in Beeld? Zijn er veel deelnemers?

Tijdens de viering van Internationale Vrouwendag in PiëzoCentrum Meerzicht hebben we 2x3 groepen van 5 vrouwen (30 vrouwen hebben toen de eerste sessie gedaan) gedraaid, daar zijn toen een aantal aanmeldingen uit gekomen. Op het moment is de eerste groep uit Meerzicht bijna klaar en zijn er groepen bezig in Buytenwegh en Oosterheem. In totaal hebben we nu 25 deelneemsters die actief bezig zijn met het project. Samen met mijn assistente Maysaa probeer ik ook nog 2 groepen in de zomervakantie op te starten.

Participatie, Integratie en Emancipatie Zoetermeer

19


Waar heeft het plaats en hoe vaak komen de vrouwen samen?

antwoord op wil geven dan is dat ook niet erg. Het

is uitgegaan van de behoefte van de vrouwen: waar willen ze heen komen, hebben ze kinderen (in verband met kinderoppas), welke tijdstippen komt hen het beste uit. Zo konden we de groepen

dan ook gecomplimenteerd/geapplaudisseerd en er wordt aandacht besteed aan de vraag “Waar ben je dankbaar voor?”. Ik zeg altijd: “Het is belangrijk om elkaar te erkennen en te herkennen. Als iemand in de tram zegt dat je er leuk uitziet, dan maakt dat je blij. Waarom zou je dat dan ook niet eens bij een ander doen?” En dat gebeurt bij Vrouw in Beeld. Eerst met een steuntje in de rug, later hoop ik dat dat vanzelf gaat.

Vrouw in Beeld wordt op het moment uitgevoerd in de PiëzoCentra. Bij het indelen van de groepen

samenstellen. De vrouwen komen 5 keer samen, 1 keer in de week op een vast tijdstip en een vaste plaats.

Hoeveel vrouwen doen mee per groep? Bestaat de groep altijd uit dezelfde vrouwen?

Per groep doen 4­6 vrouwen mee. Dit zijn iedere keer dezelfde vrouwen. Er komen in de gesprekken soms gevoelige situaties naar boven. In de eerste bijeenkomst worden afspraken gemaakt waardoor er een vertrouwensband wordt opgebouwd. Je kan daarbij denken aan: “Niets is vreemd wat gezegd wordt” en “Er wordt hier niet geoordeeld” en “Alles wat hier gezegd wordt komt niet verder dan hier”. Het is belangrijk dat de vrouwen het hele project bij elkaar blijven, om dit vertrouwen te behouden, maar ook omdat het voor sommige vrouwen moeilijk is om iedere keer bij een andere groep zich open te stellen. De gespreksleider is ook iedere bijeenkomst dezelfde vrouw.

Hoe verloopt een bijeenkomst?

Het project bestaat uit 5 bijeenkomsten. Er wordt begonnen met een gespreksgroep, de tweede bijeenkomst is een creatieve bijeenkomst, waarin de deelneemsters hun droom in beeld gaan brengen. Na deze bijeenkomst wordt er weer een gespreksbijeenkomst gehouden over het kunstwerk wat de vrouwen hebben gemaakt. In de vierde bijeenkomst wordt er een stappenplan gemaakt. Dit kan in de vijfde bijeenkomst worden besproken, maar in principe is de vijfde bijeenkomst bedoeld als afsluiting. Tijdens de gespreksbijeenkomsten wordt een aantal stappen met bijbehorende vragen doorlopen. Iedere bijeenkomsten worden eerst weer de beloften uitgesproken. Daarna begint 1 van de vrouwen te praten. De rest luistert en oordeelt niet. Iedereen laat elkaar in haar waarde. Vragen van persoonlijke interesse kunnen wel gesteld worden, maar als een vrouw daar geen

gaat bij Vrouw in Beeld heel erg om zelfbewust zijn en acceptatie. Niet alleen van jezelf, maar ook van de ander. Tijdens iedere bijeenkomst wordt

Hoe zijn de reacties van de deelneemsters?

Wat ik terugkrijg van de deelneemsters is heel positief. Maar ik weet natuurlijk niet wat er onderling besproken wordt. Het is wel heel erg leuk als ik vrouwen tegenkom die met Vrouwendag hebben meegedaan en me nu vragen wanneer er weer een nieuwe groep gaat starten omdat ze zo graag mee willen doen. Verrassend vind ik de reacties van de gespreksleidsters. Ze zijn zo enthousiast over het project. Wonderbaarlijk om te zien hoe zo’n groep vrouwen met allemaal een andere afkomst zo enthousiast met elkaar kunnen dromen en om uiteindelijk ook te gaan doen. Ik zie de dames ook met elkaar kletsen buiten de bijeenkomsten om. Pas heeft de eerste groep met z’n allen gegeten bij een van de deelneemsters. Dan zie je toch echt die Piëzo­vonk ontstaan!

Vind je het zelf een leuk project?

Ik vind Vrouw in Beeld een fantastisch project. Wat ik er zo leuk aan vind is dat het niet uitmaakt wie je bent of waar je staat; we kunnen allemaal van tijd tot tijd stilstaan en rondkijken. “Waar ben ik nu? En waar zou ik heen willen? Hoe kom ik daar?” Het is niet cultuur­ of leeftijdgebonden. En dat zie ik terug in de groepen. Sommige vrouwen zijn al een stapje verder dan een ander, maar dat geeft niet, ze kunnen allemaal op hun eigen tempo zoeken. De een wil grotere stappen maken dan de ander en het mooie is, dat kan allemaal. Want uiteindelijk is Vrouw in Beeld een project wat je zelf, vanuit jezelf doet. En het is mooi als de andere talenten om je heen je daarbij een beetje kunnen helpen, als je dat zelf ook wilt.

Participatie, Integratie en Emancipatie Zoetermeer

20


Participatie, Integratie en Emancipatie Zoetermeer

21


Wethouder Klaasjan de Jong opende op 7 april het moestuinseizoen van 2014. Op die maandag begon het tuinseizoen voor de Zoetermeerse basisschoolkinderen. De Jong opende het moestuinseizoen op Moestuin Visioen, een project van stichting Piëzo. Bewoners van Buytenhaghe, wijkbewoners en andere organisaties uit de wijk Buytenwegh/De Leyens kunnen elkaar ontmoeten op de tuin en samenwerken om de tuin tot een bloeiend succes te maken. De moestuin ligt naast Woonzorgcentrum Buytenhaghe. Visioen is een samenwerking tussen stichting Piëzo, de gemeente Zoetermeer en Woonzorgcentrum Buytenhaghe. Kinderen van de Prinses Margrietschool en kinderen van buitenschoolse opvang van Kern

Kinderopvang zijn betrokken in het project. Sinds april 2013 onderhouden enthousiaste vrijwilligers van stichting Piëzo een stukje van de tuin aangrenzend aan Woonzorgcentrum Buytenhaghe. “Moestuinproject Visioen is ontstaan uit de behoefte om de buitenruimte en het aangrenzende groen van Woonzorgcentrum Buytenhaghe te verbeteren”, vertelt Lynda Smit (25) projectleider van Visioen. De tuin is opgedeeld in twee delen; één deel voor moestuinproject Visioen en een deel voor de schooltuinen. Piëzo­ vrijwilligers helpen de kinderen van de Prinses Margrietschool op maandagmiddag bij de schooltuinen. Op woensdagmiddag zijn de

Participatie, Integratie en Emancipatie Zoetermeer

22


vrijwilligers aan het werk in hun deel van de tuin maar staan ze ook klaar om de schoolkinderen te helpen. De kracht zit in het samenbrengen van mensen met verschillende achtergronden en verschillende leeftijden uit de wijk. Dat de moestuin niet alleen kinderen en vrijwilligers van Piëzo samenbrengt, blijkt wel als Smit enthousiast vertelt over de reactie van bewoners van zorgcentrum Buytenhaghe. Smit: “Bewoners vinden het fantastisch als wij met de kinderen buiten zijn! Dan kijken ze vanaf hun balkon hoe wij bezig zijn in de tuin.” Ook de activiteiten in de woonkamertuin aan de voorkant van het complex trekken veel bekijks. “Als wij bezig zijn, staan de bewoners van achter het raam naar ons te kijken. Ze vinden het geweldig.” Een ander voorbeeld van de samenwerking tussen de verschillende leeftijdsgroepen is het samen koken. Vrijwilligers van Piëzo hielpen in januari en maart bij een activiteit van de Brede School. Kinderen van de Brede School kookten samen met de bewoners van Buytenhaghe. Piëzo­vrijwilligers hebben ze hierbij begeleid. Niet alleen buiten op de tuin wordt samengewerkt. De producten die uit de tuin komen, worden door de Piëzo­vrijwilligers vaak naar binnen gebracht. Zo is er in de herfst van 2013 een groot herfststuk gemaakt in samenwerking met de bewoners en wordt er zo nu en dan gekookt met verse

producten uit de tuin. Ook lopen er in het woonzorgcentrum Buytenhaghe stagiaires van de AKA­opleiding van Stichting Piëzo en het ID­ college. Zij hebben een zorgfunctie binnen het centrum en helpen het personeel met de verzorging van de bewoners. De stagiaires krijgen zo binnen het woonzorgcentrum de kans om zich te ontwikkelen en hun studie succesvol af te sluiten. In de nabije toekomst zullen vanuit Moestuinproject Visioen ook activiteiten georganiseerd worden in de huiskamer van wooncomplex Buytenhaghe. De moestuin is naast een ontmoetingsplek ook een leer­ en ontwikkelplek. De Piëzo­vrijwilligers die helpen bij de moestuin, zitten in de 2e of 3e fase van de PiëzoMethodiek. De methodiek zorgt er stapsgewijs voor dat mensen steeds meer gaan participeren in de maatschappij. In de zomervakantie verzorgen Kern Kinderopvang en Piëzo samen activiteiten voor de buitenschoolse opvang (BSO). Tijdens deze activiteiten geven Piëzo­vrijwilligers zelfstandig les aan de kinderen van de BSO. De vrijwilligers leren te werken aan hun kracht om zelfstandig activiteiten te leiden, dit leidt onder andere tot een groter zelfvertrouwen. Al deze activiteiten zijn voorbeelden van mooie nieuwe vormen van samenwerking binnen het sociale domein!

Participatie, Integratie en Emancipatie Zoetermeer

23


Ik ben Shaleza,

ik werk nu ruim een jaar als gastvrouw in PiëzoCentrum Buytenwegh. Ik vind het echt superleuk bij Piëzo, vooral de mensen hier maken me blij. Ik ga elke keer met een leuk gevoel naar huis. Na een jaar heb ik het nog steeds naar mijn zin.

Ik zat in de bijstand,

ik wilde heel graag aan het werk. Dat is heel moeilijk zonder ervaring en diploma, dus ik ben gaan bellen met mijn klantmanager van de gemeente. Ik heb gezegd dat ik heel graag aan het werk wilde. Ik werd daarna wel geholpen met sollicitaties bij andere bedrijven maar dat ging steeds mis door gebrek aan ervaring en omdat ik geen diploma had.

De derde plek waar ik heen ging was Piëzo.

Tijdens het sollicitatiegesprek hadden ze geen twijfels om mij aan te nemen! Dat was meteen al fijn. Nu mocht ik eindelijk wél aan de slag. Nu krijg ik de kans om te laten zien wie ik ben en wat ik kan. Ik ben begonnen als vrijwilliger, maar na een poosje kreeg ik een jaarcontract voor een Zoetermeerbaan en daar heb ik nu net een half jaar bij gekregen – ik ben er dus nog tot december. Daarna kijk ik wel.

Ik volg de AKA-opleiding,

en dat is erg leuk, maar ik moet eerlijk zeggen: het is ook heel zwaar, werken én studeren én de kinderen én het huishouden is moeilijk. Ik heb 5 kinderen. Een dochter van 16, een zoon van zoon 15, nog een dochter van dochter 11, een zoontje wordt 7 en de jongste wordt 5. Dus werken, studeren, de kinderen en het huishouden, ik heb het heel druk! De grote kinderen helpen wel mee hoor. Mijn kinderen zijn trots op mij, ze hebben een werkende moeder die naar huis komt met een vrolijk gevoel. Soms heb ik natuurlijk mijn dag niet zoals iedereen, maar ze hebben wel een nieuwe moeder. Ik ben ook zelfverzekerder, ik geef mijn kinderen een goed voorbeeld: ik werk én studeer. Als ik nu zeg "ga je huiswerk doen" voelt dat beter! Ik weet waar ik het over heb.

Het is bikkelen hoor,

het hele jaar door! Maar ik geef niet op! Met de opleiding op het ID­college zag ik het vooral in het begin af en toe niet zitten, dan dacht ik: "waar ben ik aan begonnen!" Maar ik heb er geen spijt van, ik ben trots dat ik heb doorgezet. Want wat ik in mijn jonge tijden in Suriname niet heb kunnen bereiken, wil ik nu per se wel doen. Piëzo en de gemeente hebben mij deze kans gegeven, ik ben er echt blij mee. Ik heb nog maar een maandje te gaan op de opleiding, het gaat me zeker lukken. Ik ben blij dat ik hier in Nederland op school heb gezeten; ik leer over decimalen en breuken en ik heb dat in mijn jonge tijden in Suriname allemaal niet gehad. Participatie, Integratie en Emancipatie Zoetermeer

24


Ik heb een heel nieuw ander leven,

ik voel me helemaal nieuw, ik ben echt iemand anders. Sinds ik bij Piëzo terecht ben gekomen is mijn hele leven veranderd. Ik ga met Mirjam mee naar congressen, Ik heb gesproken in een tv programma met TV West en nog meer… Ik heb zoveel nieuwe mensen leren kennen, mijn netwerk is heel groot geworden! Bijvoorbeeld, als ik in de stad loop kent iedereen mij! (Shaleza geniet hoor­ en zichtbaar.) Dan ben ik de hele tijd aan het zwaaien, zoveel mensen kennen mij. Toen ik op TV West was geweest in het programma over de verkiezingen werd ik de hele tijd herkend – op straat maar ook bij het Kruidvat, de Action, de Primark…

Over Piëzo

Ik ben super blij dat ik terecht ben gekomen bij Piëzo. Ik leer ook heel veel van collega's, ik krijg adviezen als ik erom vraag. Als ik thuis was gebleven had ik al die leuke nieuwe dingen niet kunnen doen of geleerd. Piezo vind ik heel goed in het helpen en steunen en helpen van andere mensen, maakt niet uit in welke situatie, je kunt aan zoveel mensen hulp vragen, je kunt er altijd terecht. En dát vind ik zo leuk hier. Participatie, Integratie en Emancipatie Zoetermeer

25


In PiëzoCentrum Oosterheem is een presentatie gegeven over Somalië. De deelneemster van Piëzo, Uba Ibrahim, heeft een interessant verhaal verteld over haar land van herkomst Somalië. Zij heeft over de geschiedenis van Somalië verteld. Somalië is een land waar veel onrust en strijd is, waardoor veel mensen vluchten naar Europese landen zoals Nederland. Uba had ook lekkere Somalische hapjes meegenomen, de tradities kwamen aanbod en zij heeft Somalische muziek laten horen. Het was een heel informatieve en leerzame presentatie. Zo hebben de mensen die de presentatie hebben bijgewoond de Somalische cultuur veel beter leren kennen.

Het was een gezellige boel in het Verpleeghuis van WoonZorgCentra Haaglanden in Oosterheem. Het verpleeghuis staat tegenover het PiezoCentrum Oosterheem.De hele middag stond in het teken van Pasen, paaseieren en knutselen. De kinderen, ouders en ouderen waren druk bezig met het maken van Paasknutsels en eieren beschilderen. Het initiatief om de Paasmiddag te organiseren kwam van Piëzo. Ouders met hun kinderen die elkaar wekelijks ontmoeten in het PiëzoCentrum waren nu naar het verpleeghuis gekomen om zich samen met de ouderen voor te bereiden op Pasen. Een mooie verbinding van jong en oud en een goede voorbereiding op de paasdagen!

Vrijwilliger Miranda van de koffie inloop heeft het initiatief genomen om een paasontbijt te organiseren voor vrijwilligers van Piëzocentrum Oosterheem en vrijwilligers uit de wijk. Vrijwilligers hebben genoten van lekker paasbroodjes en zoetigheden onder het genot van een kopje koffie of thee. Een prima initiatief!

Participatie, Integratie en Emancipatie Zoetermeer

26


Tijdens het kinderatelier op woensdagmiddag in PiëzoCentrum Buytenwegh kwam Willy Verstegen, diëtiste van de Vierstroom, langs. Ze vertelde de kinderen over gezonde voeding en ze ging samen met de kinderen mandarijnen versieren. De kinderen waren erg enthousiast en hadden hele leuke dingen op de mandarijnen geknutseld.

Op 2 mei is het koken voor mannen bij PiëzoCentrum Buytenwegh weer gestart. Onder leiding van Bisoed Soekhoe koken de mannen heerlijke pittige gerechten, want Bisoed houdt er van op dingen heel pittig te maken. De mannen hadden al eerder met Bisoed gekookt en waren enthousiast dat ze weer konden komen.

16 april kwam Linda van Dam van de Vierstroom langs om voorlichting te geven over gezonde voeding. Mevrouw Sumter van de Apotheek Buytenwegh gaf uitleg over cholesterol. De deelnemers konden zich laten prikken om te controleren of hun cholesterol goed was. Bij 3 deelnemers was het cholesterol te hoog en zij moesten direct langs de huisarts. Er waren 40 deelnemers die zich hebben laten prikken. Het was een groot succes. We gaan vaker samenwerken met de apotheek, omdat mevrouw Sumter zei dat ze bij ons veel mensen kan bereiken.

Wendy Moerman­van Haastrecht van 'Groot genoeg' kwam woensdagochtend langs bij de thema­inloop bij PiëzoCentrum Buytenwegh. Ze gaf voorlichting over ADHD: wat is het precies? Bestaat het wel? Ligt het aan de ouders? Gaat het over? Wat kun je er aan doen? Hoe zit het met medicijnen? En vooral ook: wat is er zo leuk aan deze kinderen? Er was een grote opkomst en er is veel meer begrip ontstaan voor deze kinderen en hun ouders. Wendy studeert pedagogiek en loopt stage bij Piezo. Samen met Evelyn traint en begeleidt ze gastouders van de basisscholen. De gastouders hebben als taak om de ouderbetrokkenheid op de basisschool van hun kinderen te vergroten.

Op 22 mei heeft Shaleza roti gemaakt voor onze vrijwilligers. Het was leuk om met elkaar te eten en elkaar eens wat uitgebreider te spreken. Sommige vrijwilligers zien elkaar nooit, omdat ze op verschillende dagen komen. Er waren 15 vrijwilligers aanwezig. Taalvrijwilligers, vrijwilligers van de moestuin, creaclub, kinderatelier, koken voor mannen, en van de Engelse les. De roti was heerlijk, en het was voor herhaling vatbaar. Op deze manier kon ik vrijwilligers bedanken voor hun inzet.

Participatie, Integratie en Emancipatie Zoetermeer

27


Lunch en schilderen op maandag 28 april in PiëzoCentrum Buytenwegh was een groot succes! De lunch en het schilderen op maandagmiddag was zeer geslaagd. Op deze middag is ook de ouderen­inloop. Maar vandaag waren er ook vrijwilligers van PiëzoCentrum Buytenwegh uitgenodigd. Dit om ze te bedanken voor hun inzet. Er waren 26 mensen; taalvrijwilligers, gastvrouwen en stagiaires, deelnemers van de ouderen­inloop op maandag en van de teken­ en schilderlessen op vrijdag. Lisa, Shaleza en Isminaz hadden soep en sandwiches gemaakt. Er was Surinaamse soep en linzensoep. Onder leiding van onze schilderdocente Sylvia is er geschilderd. Het thema van de schilderles was 'vrolijke bomen'. Door dit inspirerende thema is het een vrolijke middag geworden en er zijn veel mooie en vrolijke bomen geschilderd. Na het bewonderen van elkaars werk, hebben we afgerond met een kopje koffie. Elke maandagmiddag organiseert PiëzoCentrum Buytenwegh de ouderen­inloop. Dit is van 13.15­ 15.15 uur.

Participatie, Integratie en Emancipatie Zoetermeer

28


Ouders van de drie ouderkamers in Meerzicht hebben het initiatief genomen om met hulp van Piëzo fietslessen te organiseren. Van april tot juni hebben de ouders fietslessen gehad van een groep lerende vrijwilligers van Piëzo en van andere ouders van school. Op vrijdag 6 juni was de laatste les van de eerste reeks fietslessen. Wethouder Rosier, van verkeer en vervoer en wijkwethouder van Meerzicht, heeft certificaten uitgereikt aan de ouders. De fietslessen bestonden uit één theorieles en vijf praktijklessen. Tijdens de lessen kregen de 15 ouders een fiets, een verkeershesje en een helm in bruikleen. Maar liefst 15 ouders hebben zelfstandig leren fietsen. Vol trots lieten ze dat ook zien aan de aanwezige wethouder.

Tijdens de bijeenkomst "Samen koken, samen eten" gaan deelnemers, u raadt het al, gezamenlijk koken en eten. Tijdens het koken en eten doen mensen uit de wijk en cliënten van Middin (organisatie voor mensen met een verstandelijke beperking) mee.

Tijdens de haak­ en breiles krijgen deelnemers les in haken en breien van vrijwilliger Marianne. Marianne wordt begeleid door een jobcoach van Middin binnen haar vrijwilligerswerk.

In maart en april zijn er in het PiëzoCentrum Meerzicht rekenlessen gegeven door Nick Disselen, vrijwilliger van Piëzo. 8 weken lang, twee uur per week gingen Nick en de deelnemers aan de slag met basisrekenen. Met behulp van praktijkvoorbeelden leren de deelnemers vermenigvuldigen, delen en breuken.

De volgende reeks fietslessen start op vrijdag 13 juni. Voor het materiaal van de fietslessen heeft de gemeente "wijk aan zet­ subsidie" beschikbaar gesteld.

De deelnemers gaven aan dat het rekenen handig is tijdens dagelijkse werkzaamheden zoals boodschappen doen, een huishoudboek maken of tijdens het koken. Ook bleek de rekenles een goede ondersteuning te bieden aan deelnemers van de MBO1 (AKA) opleiding.

Van maandag 2 juni t/m zaterdag 7 juni was het

In mei zijn de rekenlessen gestart in het PiëzoCentrum in Palenstein.

prokkelweek in Nederland. Een Prokkel is een prikkelende ontmoeting. Een ontmoeting tussen iemand mét een verstandelijke beperking en iemand zónder. Zo'n ontmoeting kan tussen twee mensen zijn, maar ook in een groep. Prokkels brengen nieuwe contacten en inzichten. Het is een laagdrempelige manier om te laten zien dat iedereen mee kan doen in de samenleving. Ook bij Piëzo werd er geprokkeld.

Marianne geeft breiles tijdens de naailes bij het PiëzoCentrum Meerzicht. Marianne is naar Piëzo begeleid vanuit Middin Voor Werk, een jobcoach­ organisatie die zich inzet voor (jong)volwassenen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Middin werkt net als Piëzo aan de ontwikkeling van talenten en vaardigheden van diverse mensen.

Participatie, Integratie en Emancipatie Zoetermeer

29


Op dinsdag 18 maart werden er, tijdens de naailes, filmopnames gemaakt door medewerkers en cliënten van Middin. In april was het filmpje af en werd deze, tijdens de naailes, vertoond aan de deelnemers. In het filmpje laat Marianne zien hoe zij, onder begeleiding van een jobcoach van Middin, werkt bij Piëzo. Angela Bloom, de vaste vrouwelijke presentatrice, krijgt ook breiles maar of breien een van Angela’s talenten is…? Het filmpje is te zien door op deze link te klikken http://www.stichtingpiezo.nl/?p=593 of deze http://www.middin.nl/ik­zoek­hulp/kijk­nou

Vanaf maandag 12 mei wordt er tijdens het ouder/kindAtelier in het PiëzoCentrum in Meerzicht, dansles gegeven. De Piëzo ouder/kindAteliers bieden kinderen (en hun ouders) de mogelijkheid om op een educatieve en ontspannen manier bezig te zijn met hun vrijetijdsbesteding. Ouders en hun kinderen in de leeftijd van 4 – 12 jaar kunnen meedoen aan verschillende activiteiten met als hoofddoel het bevorderen en stimuleren van ontwikkeling, ontmoeting en het inzetten van talenten. De danslessen worden verzorgd door Olaisy, vrijwilliger van Piëzo. Dansstijlen als Salsa, Streetdance en Zumba komen voorbij. Via deze ‘Latin­dansstijlen’ worden deelnemers geleerd hoe je jezelf kunt uiten met je lichaam. Niet alleen leer je danspasjes, er wordt ook gewerkt aan je houding en conditie. Ouders én kinderen worden uitgenodigd om mee te dansen.

Op maandag 2 juni werd er in het PiëzoCentrum Meerzicht een workshop textielversieren gegeven. De bijeenkomst werd verzorgd door Karianne Hylkema, vrijwilliger van Piëzo. Karianne leerde de deelnemers aan de workshop hoe zij met verschillende materialen handgemaakte kledingaccessoires kunnen maken. Recycling is een belangrijk onderdeel van deze bijeenkomst. Er worden materialen gebruikt zoals stukjes stof van oude kledingstukken, kopen, kralen etc.

Gemeenteraadsleden van de gemeente Zoetermeer vinden het belangrijk dat iedereen kennis kan maken met het werk van gemeenteraad. Voor de verkiezingen heeft een aantal raadsleden van verschillende politieke partijen het PiëzoCentrum in Meerzicht bezocht om informatie te geven over de verkiezingen en de verkiezingsprogramma’s. De raadsleden hadden beloofd om terug te komen na de verkiezingen om meer te vertellen over de verkiezingsuitslag en de bijbehorende zetelverdeling en het collegeprogramma. Het was een informatieve en leerzame bijeenkomst die goed werd ontvangen door de aanwezigen! Raadsleden werden bedankt voor hun inzet en komst.

Participatie, Integratie en Emancipatie Zoetermeer

30


Op dinsdag 29 april hebben 2 jonge Palensteinse

PiëzoCentrum Palenstein ontving op donderdag 11 april 4 docenten van het ID College. Zij werden vergezeld door 2 communicatiemedewerkers. Deze dag werd georganiseerd als studiedag met een “verrassingsstage” voor de docenten. De ontvangst was om 10 uur met een kopje koffie en een rondleiding door het PiëzoCentrum. Na een inleidend praatje door Dorien Groen heeft Peter Balk de groep verder begeleid. Twee docenten namen een kijkje in de taalontmoetingsgroep van Anneke de Vries en 2 docenten hebben meegekeken in de schrijfles van Harm Klaassen. Na deze lessen heeft Peter met hen besproken hoe ze dit hebben ervaren. Het middaggedeelte van het programma bestond uit het bijwonen van de kookles. Daarna hebben Peter en Dorien nog met alle aanwezigen de stagedag besproken. Omdat de docenten ook vragen hadden over het functioneren van de ouderkamers op basisscholen heeft ook Heibet zich nog even bij het gezelschap gevoegd. Al met al vonden de docenten het een hele geslaagde stagedag.

bewoonsters Ilhem en Ikram een Meidenmiddag georganiseerd in Castellum Palensteyn. Beide dames hebben hun maatschappelijke stage doorlopen bij de oudereninloop in de huiskamer van Castellum Palensteyn. Als dank voor hun inzet hebben zij met ondersteuning van de sociaal cultureel werker en vrijwilligers van PiezoCentrum Palenstein een leuke en leerzame middag georganiseerd voor een grote groep meiden/vriendinnen uit de wijk. De middag stond in het teken van workshops en doe­activiteiten. Vanuit stichting MOOI was er gezorgd voor een creatieve aanvulling door de opbouwmedewerker. De middag was erg geslaagd.

https://www.facebook.com/media/set/?set=a.784600211 552808.1 073741 884.57898053211 4778&type=1

Op 30 april heeft taalvrijwilliger Ted Recca spontaan een uitje georganiseerd naar de Keukenhof voor 18 deelnemers (met 3 kinderen) van haar taalontmoetingengroep. Het was een hele geslaagde dag! Ted: hartelijk bedankt ook namens alle deelnemers!

Op 27 april hebben we deelgenomen aan een landelijke werkconferentie van de politie (en academie) in Apeldoorn. De werkconferentie stond in het teken van samenwerking tussen burgers, politie en ketenpartners. Aan de hand van co­creatie gingen we aan de slag met het uitwerken van casussen.

Op maandag 5 mei werd er in de meivakantie na de oudereninloop met buurtbewoners onder leiding van vrijwilligster Thea, ondersteund door Piëzo vrijwilligers, een gezamenlijk diner genuttigd. Ivonne Vlooswijk sociaal wijkmanager van de gemeente was er te gast.

Op 14 mei was er een Kinderkookworkshop in samenwerking met de diëtiste van Vierstroom Weten&Eten in PiezoCentrum Palenstein. Vrijwilligers van Piëzo hebben de diëtiste ondersteund. Dat was nodig vanwege de grote hoeveelheid kinderen die mee wilde doen.

In een samenwerking van het Wijk Educatief Centrum (WEC) verband vond er op 5 mei een straatvoetbal toernooi plaats. Het Piëzo­team is kampioen geworden en ging op 14 juni voor de finale door op 14 juni naar Rotterdam en is er 3e geworden.

Participatie, Integratie en Emancipatie Zoetermeer

31


Op 17 april waren 70 boerderijdieren een dag te gast in het Atrium van Castellum Palensteyn.

Jongerenadviseur van het JIP Seton Nickless was gast bij de thema inloop op maandag 19 mei. Hij gaf informatie over waar jongeren en hun ouders terecht kunnen met hun vragen en problemen m.b.t. werk, onderwijs, drugs, geld, wonen, rechten en plichten, seks en vrije tijd.

Training van twee middagen ‘Stoppen met piekeren’ is in samenwerking met Context­trainer Jacqueline Borgmeijer en Piëzo gestart op dinsdag 3 juni. Context is een organisatie die samen met mensen vooruit kijkt en zoekt naar nieuwe mogelijkheden die zelfvertrouwen, zelfkennis en energie geven.

Participatie, Integratie en Emancipatie Zoetermeer

32


Ruim 35 bewoners uit de wijk Palenstein en omgeving genoten maandagavond 2 juni van een heerlijke maaltijd in Wijk Educatief Centrum Castellum Palensteyn. Onder leiding van Piëzo vrijwilligster Thea van der Vlist en een enthousiaste groep vrijwilligers van Piëzo hebben de aanwezige bewoners deze avond kunnen genieten van een driegangen maaltijd. Speciaal voor deze maaltijd waren ook de bewoners van Middin aan de Van Aalstlaan naar het Castellum gekomen. In het kader van de Nationale Prokkelweek waren zij hiervoor uitgenodigd. De Prokkelweek heeft ten doel om mensen met een verstandelijke beperking samen te brengen met mensen zonder verstandelijke beperking.

Op 7 juni werd er tijdens de themabijeenkomst van Piëzo aandacht besteed aan het onderwerp veilig en gezond op vakantie gaan. De JGZ Jeugdverpleegkundige Maaike van der Werf kwam vertellen wat je moet doen om goed voorbereid op vakantie te gaan en gezond te blijven. Tevens werd het belang van goede vaccinatie aangegeven en een toelichting gegeven over het virus MERS.

Participatie, Integratie en Emancipatie Zoetermeer

33


Participatie, Integratie en Emancipatie Zoetermeer

34


Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.