Van de bestuurstafel

(Wandelingen met Yulia Smilyanskaya) Marko Otten

Haar eerste recital schildert ontelbare Schaduwakkoorden onschuldig Op de gruizige muren van de stad Zij benadert Horowitz’ heiligste klank En hoor daar! Achter de poort Verheft zich het deinen van de klokken hoog Tot aan het meest zilveren zingen Osip en Josip overbruggen de eeuw en Wolkeloos stroomt het rijmend ritme Uit hun moedige monden Osip en Josip bedekken onderweg Geleidelijk alle kasseien Een zwerm van sporen in de sneeuw.

En dan stoppen we en staren naar een Feeëriek gezicht Verzilverd licht Uit een kostbaar profiel lacht ze De fonkelende belofte Van een vroege avondval Zij is zo geraakt Door de hand van Modigliani.

Een tedere gestalte tentoongesteld Ontsnapt aan het messing reliëf dat Zo bekwaam beweegt in historie En delicaat, ja luchtig sturen haar Veelzeggende lippen me terug naar De droom Daarin gevangen en verloren Opgezweept en uitverkoren Door chimaera’s van beton Ontketent zij draken aan een besneeuwde straat Die glooiend naar beneden gaat Onder van Sint André de blauwe barokke daken Vlug, reik mij de vacht van jouw arm En leid me dwars door een cascade van kinderen Zij wachten op het besluit van hun vorst en vader Die vers fruit presenteert op een zilveren schaal In het voorportaal van zijn illustere kathedraal.

… Heb ik de Zwarte Prins steeds verward Met een schilder en zijn rode haardos? Zijn sterren waren sowieso niet echt Zijn muziek bracht chaos in het gebonden oor Zijn liefde ging teloor en zelf Toog hij nimmer oostwaarts Hoe moeten we hem dit vergeven?

Mark Elbers | voorzitter wijkvereniging De Penseelstreek

23 maart: de eerste mijlpaal, want ik schrijf dit stukje in de wetenschap dat vanaf nu alle COVID-maatregelen zijn verwoord als adviezen. Dus we maken onderling afspraken over thuis of op locatie werken, proberen bij klachten thuis te blijven en in ieder geval uit de buurt van kwetsbare mensen. Enzovoort! Maar we krijgen gewoon weer meer ruimte, hoe mooi is dat!

De volgende mijlpaal ben je nu aan het lezen. De 100ste Penseelstreek! In januari 1997 verscheen de eerste en wat hebben alle redacties, interviewers en fotografen 25 jaar lang mooie nummers van ons wijkblad weten te maken! Graag gelezen, dat weten we. Altijd met oog voor de interesses van onze wijkbewoners. Fantastisch en meer dan een felicitatie waard!

De volgende mijlpaal is dat we afscheid nemen van het lustrumjaar 2021. Tijdens de ledenvergadering op 22 februari hebben we laten zien dat we onze financiën netjes op orde hebben en hebben we ook de plannen voor 2022 uit de doeken gedaan. En dan komt er een pijnlijk punt: plannen hebben we meer dan genoeg, maar het begint te kraken bij menskracht! Zo beschreef ik in de vorige Penseelstreek ideeën over de burendag in september, een gamemarathon voor de jeugd, culinaire workshops in De Bakermat of een eigen wijk-bigband! Hoe mooi zou dat zijn?

Maar dan hebben we echt nieuwe aanwas van vrijwilligers nodig: voor de jeugdactiviteiten zoals de straatspeeldag, voor activiteiten rond kunst en cultuur, voor de werkgroep leefomgeving, voor de redactie en nog meer. Ruim 50 jaar geleden deed een president een uitspraak die een mijlpaal werd in de Amerikaanse geschiedenis. Ik parafraseer deze hier graag: vraag niet wat de wijkvereniging voor jou kan doen, maar vraag wat jij voor de vereniging kunt doen. We hebben je nodig! Meld je aan via bestuur@penseelstreek.nl en we komen tot een mooie invulling van jouw inbreng!

We zijn trots op onze huidige vrijwilligers, die het kloppend hart zijn van onze club. Op 20 april zetten we ze weer in het zonnetje tijdens een leuke avond bij Trix, met een lekker hapje en drankje. Een paar jaar kon dat niet vanwege COVID, maar nu weer wel. Dus ook een mijlpaal om dat netwerk van vrijwilligers weer bij elkaar te hebben. Dat ‘dank je wel’ organiseren we echt heel graag!

Eén groep vrijwilligers wil ik hier nog eens extra belichten. De wijkbewoners die zich bezighouden met buurtpreventie. Hans Ariëns is de coördinator van de groep die bijdraagt aan een wijk waarin we op elkaar en de buurt letten. Op onze site www.penseelstreek.nl vind je alle informatie over buurtpreventie. Voor Hoogkamp-Zuid zijn we nog op zoek naar een buurtcoördinator. Wil je meer informatie: op de site staat ook het telefoonnummer van Hans.

Hier past ook een laatste oproep voor mensen die nog een boekje over de wijkvereniging en het lustrum willen aanschaffen. ‘Verenigd in een schilderachtige wijk’ is een mijlpaal in de historie van onze wijk en de Penseelstreek. Voor €12,50 heb je één van de laatste exemplaren. Op de site kun je een digitale versie inzien, maar vasthouden en doorbladeren is veel mooier! Je kunt je nog tot 15 mei melden bij lustrumboek@penseelstreek.nl. De exemplaren die we dan nog over hebben, gaan echt weg. En dan een mijlpaal die we liever niet hadden meegemaakt. Sinds heel lange tijd is er weer een oorlog in Europa aan de gang. We horen, zien en lezen elke dag over de gevolgen van de strijd in Oekraïne. In onze wijk ontstaan allerlei initiatieven om betrokkenheid te tonen en concrete hulp te bieden. Zo is er een benefietconcert geweest in De Bakermat met ruim €4000 aan donaties (!), zijn er scholen die van alles doen, zijn hulpbehoevenden aan de grens bij Oekraïne opgehaald, en is er een posteractie gestart. We willen acties die ontstaan, helpen met ons netwerk, met het aanjagen van publiciteit en logistieke steun bij de uitvoering. Je mag ons daar altijd over benaderen via bestuur@penseelstreek.nl. We kijken dan waar we samen op kunnen trekken in deze zware tijden.

Vraag je je af of tennissen wat voor jou of je gezin is, dan kun je daar gemakkelijk en op een leuke manier achter komen. TV de Hoogkamp biedt namelijk volop mogelijkheden om kennis te maken met de tennissport, de club en haar leden. Zo kun je geheel vrijblijvend een gratis proefles volgen. Deze proefles kun je inplannen met onze trainer Sebastiaan Hofland (s.hofland@houseoftennis.nl). En als je je opgeeft als lid van de vereniging kun je zelfs aan een tweede gratis proefles deelnemen. Naast de competitie en toernooien heeft TV de Hoogkamp ook volop activiteiten waarbij nieuwe leden op een ongedwongen manier kennis kunnen maken met andere leden. Zoals: - Tennisclinics - Interne laddercompetities - Dinsdagavondtennis (toss) - Zondagochtend tennis voor overwinteraars

Tennis kan al vanaf 4 jaar Tot 9 jaar een gratis racket Volop jeugd activiteiten, oa.: - Broodje worsttoernooi - Tenniskamp in de zomer

Wil je lid worden? Vul het inschrij ormulier in op onze website: www.tvdehoogkamp.nl/lidmaatschap Vragen over het lidmaatschap Stuur een e-mail: nieuweleden@tvdehoogkamp.nl

Honderd Penseelstreken, wat een aantal! Begonnen 25 jaar geleden. Wat een kracht gaat er uit van de eerste editie: een eerste skyline van onze wijk, de titel die de naam is geworden van onze wijk, een tekening van Geertrude Kouwe naar ‘De zaaier’ van Van Gogh, in de hoop dat het initiatief in goede aarde zou vallen en vruchten zou voortbrengen. Toen was het een krant in zwart wit, vormgegeven door Jeroen Kouwe, de zoon van Geertrude. Gedrukt op de J.P Heijeschool waar Trix Planting werkte. Nogmaals hulde aan de eerste redactie, Tineke Tetteroo, Inez Vereijken, Trix Planting, Geertrude Kouwe, Thea de Kraker en Marjan van Kleef. Zij waren de oprichters van de wijkvereniging en begonnen met de wijkkrant.

Vrijwilligerswerk, vrijetijdsbesteding. Van mensen die het leuk vinden om te schrijven, mensen die graag iets doen om verbinding te creëren in de wijk, mensen die graag nader kennismaken met wat er in hun woonomgeving gebeurt.

Vele redacteuren hebben hun stempel gedrukt op de wijkkrant en de wijk. Begonnen in zwart witte offset, later kwam ook meer fotografie in het spel en al vele jaren wordt De Penseelstreek professioneel gedrukt en heeft het blad een glossy allure. Redacties waren vaak gezellige clubs en vergaderingen konden na een glaasje wijn een hoge vlucht nemen.

Denk aan de indrukwekkende serie ‘Back to the Future’ van Peter Arnold tussen 2008 en 2011 over de oorlog in de wijk, bijvoorbeeld naar aanleiding van die vondst van die oude ansichtkaart gericht aan zijn moeder.

Denk in een recenter verleden aan de indrukwekkende lijst van in de oorlog verdwenen joodse wijkgenoten door Madeleine Corstens en haar prachtige stukken over Open het Dorp en een Dorpsbewoonster.

Denk aan de foto’s van Marcus Klein die de wijk in kersttooi in beeld bracht en zijn serie ‘Wat gebeurt er in het bos?’.

Denk aan de prachtige reeks over de oudste historie van de wijk in 2018-2019 door Bert Krikke, die in een speciale uitgave bij elkaar is gezet. En die nu verkort is opgenomen in de jubileumuitgave Verenigd in een schilderachtige wijk van februari jongstleden, die nog steeds te verkrijgen is.

Bert heeft ook met zijn naspeuringen naar foto’s van oorlogsschade in onze wijk geschiedenis geschreven. U herinnert zich nog dat de wijkvereniging die in de wijk heeft uitgestald tijdens de 75ste herdenking van de Slag om Arnhem.

Ook Bert zijn serie over duurzame materialen was een knaller. Herinnert u zich borden en bekers van olifantsgras? En terrastegels van verkruimelde windmolenwieken?

Bert trok zich kort geleden na zes jaar terug uit de redactie. “Ik vond het goed om een bijdrage te leveren aan een magazine dat een beetje kan helpen om de verbondenheid en de leefbaarheid van de wijk te verbeteren.” “Ik hoop dat er artikels zullen blijven komen over duurzamheid en wat we in de wijk zelf kunnen doen. En dat er nog veel mooie Penseelstreeken het licht gaan zien.”

De redactie van nu zindert van schrijfplezier. Henk Donkers schrijft achtergrond artikelen over heteenlopende onderwerpen. Hij brengt een boel ervaring mee en prachtige invallen. Bijvoorbeeld de foto’s van geslaagde examenkandidaten voor wie gevlagd werd.

Olga Hendriks-Helmigh brengt met haar columns en human interest onderwerpen nieuw leven in de brouwerij.

Ondergetekende houdt van interviews.

We zijn met drie en dat is eigenlijk te weinig om elk seizoen een mooie Penseelstreek bij u op de deurmat te doen belanden. Gelukkig hebben zich enkele externe schrijvers gemeld op onze vraag om versterking. Maar de vraag staat nog steeds: Kom de redactie versterken en de wijkkrant verrijken met jouw artikelen.

Henk Donkers

Het woord uniek wordt vaak ten onrechte gebruikt, maar in het geval van de tentoonstelling ‘Twee kunstenaars uit de Lawick’ is het op zijn plaats. Nooit eerder exposeerden deze twee gearriveerde kunstenaars wier werk in bekende musea hangt, samen, terwijl ze decennialang vrienden en buren waren. En dat ook nog eens in ons wijkcentrum De Bakermat. Knap dat de nog jonge Werkgroep Beeldende Kunst dat voor elkaar gekregen heeft. Wie de schilderijen nog wil bezichtigen moet snel zijn, want de tentoonstelling sluit op 24 april.

Bestuurslid Marjanne Knüppe is de geestelijke moeder van de expositie, aldus werkgroepvoorzitter Paulien Ariëns. “Marjanne wilde een tentoonstelling vanwege de 88e verjaardag van Klaas Gubbels die al heel lang in onze wijk woont. Klaas wilde alleen als het een duo-tentoonstelling zou worden met Ad Gerritsen die in 2015 overleed. Ze waren tientallen jaren bevriend met elkaar, waren buren, gaven ongezouten commentaar op elkaars werk, maar hadden nog nooit samen geëxposeerd. Marianne Gerritsen, de weduwe van Ad, vond het ook een goed idee.”

Klaas en Marianne hebben alle tentoongestelde schilderijen zelf uitgekozen. Werkgroeplid Angeline Bremer-Cox: “Er zitten veel niet eerder tentoongestelde schilderijen bij. Schilderijen die bovendien nog te koop zijn. Klaas en Marianne hebben hun keuze afgestemd op de ruimte (de Rembrandtzaal van De Bakermat c.q. de voormalige Diaconessenkerk) en de schilderijen samen opgehangen. Eerst wilde Klaas werk van hem afwisselen met dat van Ad, maar uiteindelijk is het toch gegroepeerd opgehangen. Alleen de twee schilderijen die ze elkaar ooit cadeau deden, hangen bij elkaar. Ze staan ook op het affiche dat Levi, de kleinzoon van Ad, samen met een vriendin van de kunstacademie gemaakt heeft.”

Een prachtige toevoeging aan de tentoonstelling zijn de twee korte documentaires die Feike Santbergen samen met Angeline over de twee kunstenaars gemaakt heeft. Feike is een filmmaker die opgroeide in de Burgemeesterswijk. In de ene docu zien we Klaas als 87-jarige aan het werk in zijn atelier op landgoed Lichtenbeek en horen we hem met zijn krakende stem vertellen waarom hij is gaan schilderen, hoe hij in de jaren vijftig aan dit atelier kwam (voor een tientje per maand plus een rijksdaalder voor elektra), waarom hij almaar tafels, stoelen en vooral koffiepotten is blijven schilderen, wanneer hij Ad Gerritsen ontmoette en waarin ze verschillen en overeenkomen. De overeenkomst is volgens Gubbels dat ze allebei niet veel techniek hebben. Het verschil is dat Klaas puur intuïtief werkt en dat Ad alles tevoren bedenkt. “Wat een prachtige composities”, zegt Gubbels bewonderend. “Die zaten allemaal in zijn hoofd.” Beide docu’s zijn de moeite waarde. Ze zijn in de expositie te zien. Op zaterdag en zondag tot en met 24 april.

Hoewel hij bijna 88 is, denkt Gubbels niet aan ophouden. Doorgaans gaat hij zes dagen per week van tien uur ’s ochtends tot vijf uur ’s avonds naar zijn atelier; op zaterdag begint hij een uur later omdat hij eerst met zijn vrouw Heleen naar de markt gaat. “Heleen is blij dat ik ’s ochtends vertrek”, zegt hij in een interview. “Als ik thuis ben, maak ik er binnen vijf minuten een klerezooi van. Het huis is van haar, het atelier is van mij.” Op het einde van de docu vertelt hij van een kunstenaar die 65 werd en zei dat het wel genoeg geweest was. “Ik wist niet wat ik hoorde”, aldus Gubbels licht verontwaardigd. “Ik heb geluk dat ik gepensioneerd ben… (en als hij zich de verspreking realiseert) gepassioneerd.” Ook Ad was een harde werker, aldus Marianne in de andere docu: “Hij kwam uit een arbeidersmilieu en hield van aanpakken. Zelfs toen hij al erg ziek was, werkte hij nog aan een schilderij dat helaas niet is afgekomen.”

In de docu over Ad Gerritsen vertelt Marianne met veel droge humor over diens kunstenaarsbestaan. Hij groeide op in een arbeidersbuurt in Arnhem. Als kind tekende hij al veel, maar een loopbaan in de kunst zag zijn moeder niet zitten. Daarom ging hij naar de ambachtsschool om banketbakker te worden, net als een van zijn ooms. In militaire dienst begon hij weer te tekenen en toen hij daar uit kwam, ging hij naar de kunstacademie. Daar hield hij het maar anderhalf jaar uit omdat het niet boterde met zijn hoofddocent. Die corrigeerde zijn houtskooltekeningen met een rood potlood. Daar kon Gerritsen niet tegen. Hij legde zich daarna toe op het schilderen van gemoedstoestanden van mensen waarbij hij gefascineerd raakte door mensen in de rafelranden van de samenleving, ‘mensen die er niet bij horen’ zoals misdadigers, psychiatrisch patiënten, belaagde vrouwen, hoeren, getraumatiseerde kinderen en rechts-extremistische jongeren. Hij stopte zelfs een tijd met schilderen om als creatief therapeut aan de slag te gaan in de psychiatrie (Diaconessenhuis) en de gevangenis. Marianne: “Hij nam wel eens patiënten mee naar huis; sommigen woonden zelfs een tijdje in huis. Dat vond ik wat minder.” Ook jongeren die zich aangetrokken voelden tot het fascisme boeiden hem. Marianne: “Ad zag het gevaar van opkomende nazi’s. “Ik had een van hen kunnen zijn,“ zei hij vaak. “In andere omstandigheden.” Mensen worden wie ze zijn door hun context en connecties, was zijn overtuiging.

Gerritsen wil ons als toeschouwer ook confronteren met de manier waarop we naar (die) mensen kijken en hen beoordelen. Daardoor zijn zijn schilderijen vaak confronterend en heeft het kijken ernaar iets ongemakkelijks. Abstracte schilderijen heeft hij nooit gemaakt, al zijn werk is figuratief en verhalend. Realistisch ook, met een verdraaiing. De beeldtaal van de fascistische schilderkunst en het socialistisch realisme intrigeerde hem. Die zit vol clichés, het is een en al bedrog en net als reclame ontdaan van alle menselijkheid, heeft hij eens gezegd. “Ik probeer te achterhalen hoe dat bedrog in elkaar zit.”

In de docu vertelt Marianne nog een mooie anekdote: ”Ad werd eens gevraagd een portret te schilderen van de koningin. Daar had hij geen zin in. De enige die er blij van wordt, is mijn moeder, zei hij, en die leeft niet meer.” Toch heeft hij twee portretten van Beatrix (ook een vrouw in de marge van de samenleving?) gemaakt, in de typische Ad-Gerritsen-stijl. Jammer dat die niet op de tentoonstelling hangen. Wie ze wil zien, moet even googlen.

Deze expositie was de derde van de Werkgroep Beeldende Kunst in De Bakermat, en de eerste van professionele kunstenaars. Op de eerste werd werk tentoongesteld van hobbyisten uit een groep schilders van wie er een aantal uit onze wijk komen. Op de tweede waren de producten te zien van het project ‘Schilders en straatbewoners’ in het kader van het zilveren jubileum van de wijkvereniging De Penseelstreek. De werkgroep heeft inmiddels al een vierde tentoonstelling voorbereid die waarschijnlijk eind april geopend wordt. Angeline en Paulien: “De expositie ‘Vier ogen. En plein air’ laat werk zien van Sophie Bekkering en Sabina Wörner, twee vrouwelijke schilders uit Arnhem die in de coronatijd veel buiten schilderden in Arnhemse parken.” Feike Santbergen heeft met Angeline ook hier weer een docu bij gemaakt.

Waarom kunstexposities in De Bakermat? “Kunst verbindt, brengt mensen samen en brengt iets te weeg”, aldus Paulien en Angeline. “Een expositie hoort een sociaal gebeuren te zijn.” Aan het eind van het bezoek vraag ik beiden een schilderij van Gubbels en Gerritsen te kiezen dat het meest bij hen teweeg bracht. Zelf heb ik ook een schilderij gekozen dat mij beroerde.

“Ik had het schilderij ‘Katatonische tango’ ooit zien hangen in Museum Arnhem. Ik had gehoopt dat dat bij de selectie van Marianne zou zitten. En inderdaad. Katatonie is een repeterende beweging. Het verschijnsel werd vroeger gezien als een vorm van schizofrenie, maar het komt vooral voor bij depressieve mensen. Gerritsen haalt een figuur vaak uit zijn context. Hier laat hij een man in zijn eentje dansen. Op de achtergrond zijn de contouren van een groep te zien. Het verwijst naar een ander schilderij van hem: ‘Onder de chocoladeboom’. Dat heeft zijn oorsprong in ‘Überflüssige Menschen’ een boek over de grote crisis in het Duitsland van de jaren dertig. Een foto van nazistische jongeren in dat boek riep bij hem herinneringen op aan zijn eigen jeugd, toen hij met andere pubers bijeenkwam onder een bruine beuk, die ze de chocoladeboom noemden.” Foto Henk Donkers

Onder de chocoladedoom (Museum Arnhem)

“Dit schilderij heet ‘Teun van Zanten’. Hij is een beroemde ontwerper van stoelen en banken en een vriend en geestverwant van Klaas Gubbels. Van Zanten heeft duizenden stoelen en banken ontworpen voor tal van meubelfabrikanten. Zoals Klaas Gubbels zijn leven lang koffiepotten schildert, vul ik mijn leven met het tekenen van banken, heeft hij eens gezegd. ‘Wat kun je met een bank? En tóch zijn er duizenden, tienduizenden banken met een eigen gezicht, een eigen, specifieke zit en andere unieke eigenschappen.’ Zo is het ook met de koffiepotten, tafels en stoelen van Gubbels. Ze hebben allemaal een eigen persoonlijkheid. Klaas begon met een tafel, daar horen stoelen bij, en een koffiepot. Ze staan voor verbinding. Daarom vind ik deze ‘kannetjesstoel’ zo mooi. De ‘toon’ is ook ongewoon voor een Gubbels, hij gebruikt meestal andere kleuren.” Foto Henk Donkers

Het moment waarop je een schilderij ziet, bepaalt vaak wat het met je doet. In mijn geval was dat de oorlog in Oekraïne en ontredderde, vluchtende mensen. Hier een man met een kind over zijn schouder. Is het dood of levend? Het schilderij van grafiet en pastel deed me denken aan een strofe uit ‘Een krijgszuchtige tijd’, een gedicht dat Marieke Lucas Rijneveld voor de Volkskrant schreef naar aanleiding van Russische inval in Oekraïne: “Het volgende moeten we onthouden: dat we allemaal als / vluchteling geboren worden, op zoek naar de juiste plek / naar veiligheid en wat voorspoed, een liefkozende blik / Dus maak vrij baan in je hart, want daar is een onmeetbare / ruimte. En bedenk dit: in ieder welkom zit een schuilkelder.”

Dit schilderij is uit ‘Engeland, London’ gelicht waarvoor Ad Gerritsen zich liet inspireren door een krantenfoto van een groep mensen na de aanslag op de Londense metro in 2005. Vluchten ze of demonstreren ze?

Engeland, London, 2005 (Museum Arnhem) Foto Jos Zwaan

Werkgroep Beeldende Kunst van wijkcentrum De Bakermat bestaat sinds de zomer van 2021. Leden zijn Paulien Ariëns (voorzitter), Els Mulder, Martin Raanhuis en Angeline Bremer-Cox.

De tentoonstelling loopt nog t/m zondag 24 april. Openingstijden: zaterdag van 11.00 tot 16.00 uur en zondag van 13.30 tot 16.00 uur. Niet op zondag 17 april (Eerste Paasdag).

Tekst en foto’s: Margreet Kraal

Kees is werkzaam geweest als theoloog in een maatschappelijke functie, vanuit de visie dat de kerk midden in de wereld staat en zich verbindt met de wereld van de arbeid. Daarna werkte hij onder andere bij het landelijk bureau van de Hervormde Kerk, waarbij hij zich inzette voor grote maatschappelijke vragen als vrede, milieu en duurzaamheid. “De laatste decennia voor de eeuwwisseling waren heel boeiend, er gebeurde ontzettend veel,” zegt Kees.

Naar aanleiding van de eerste plannen voor het realiseren van een buurtcentrum in de voormalige Diaconessenkerk is er een enquête gehouden onder wijkbewoners. Daaruit bleek duidelijk dat er behoefte was aan aandacht voor spiritualiteit en levensbeschouwing, zonder dit te verbinden aan een bepaalde geloofsovertuiging. Het is gezien zijn achtergrond niet verwonderlijk, dat Kees Tinga, - inmiddels al een aantal jaren met pensioen-, op deze vraag inging, en dat leidde tot de vorming van de Commissie ZIN. Deze bestaat uit vijf leden zowel uit de Penseelstrkeek als de Burgermeesterswijk: Kees Tinga, Roelie van Rossem, Toon Godefrooij, Marjolijn Brantsma en Nico Vos.

Zij kozen de naam “Praathuis” voor hun activiteit binnen De Bakermat, omdat deze de drempel om mee te doen zo laag mogelijk houdt. Het gaat niet zozeer om het brengen van informatie door een spreker, maar vooral om ieders inbreng in de discussie te stimuleren.

Vanwege Corona moest het een paar maanden worden uitgesteld: het gesprek met Volkskrantjournalist Fokke Obbema over zijn boeken: De zin van het leven en Een zinvol leven, maar nu gaat het Praathuis dan toch hiermee van start. Een garantiesubsidie van De Penseelstreek en de Burgemeesterswijk maakt het mogelijk om een dergelijke avond te organiseren. Ook Boekhandel Hijman Ongerijmd gaf een financiële bijdrage en zorgde dat er boeken van Obbema aanwezig waren.

“Deze eerste avond willen we in beeld krijgen welk publiek er komt en in welke vorm van bijeenkomsten en welke thema’s men geïnteresseerd is. De opzet van volgende bijeenkomsten staat nog niet vast. Het kan zijn dat men behoefte heeft aan een kleinere praatgroep die zelf zijn agenda bepaalt. Men kan er ook voor kiezen om thuis bij elkaar te komen in plaats van in De Bakermat. Wij kunnen als commissie ZIN daarbij helpen door suggesties te doen wat betreft onderwerpen, deskundige inleiders en achtergrondinformatie.

De onderwerpen kunnen heel divers zijn. Het kan gaan om thema’s van deze tijd die velen aanspreken of onderwerpen, die aansluiten bij de leeftijdsfase waarin men zit. Jonge ouders bijvoorbeeld willen wellicht praten over zaken die de opvoeding van kinderen betreffen.

Ook de volgende avonden van het Praathuis over “Zin in ouder worden” met specialist ouderengeneeskunde Ester Bertholet en “Zin in werk” met coach Nicole Kaagman zijn nog bedoeld als oriëntatie en niet als vaste vorm.”

De Rembrandtzaal van de Bakermat is tot de laatste stoel bezet. Er zijn 115 mensen afgekomen op het gespreksthema “Wat is een zinvol leven?”, ongeveer een derde komt niet uit de aangrenzende wijken. Deze grote opkomst zegt iets over de behoefte aan zingeving in deze tijd, concludeert Fokke Obbema.

Het gesprek tussen interviewster Marjolijn Brantsma en haar gast vindt plaats in een huiselijke sfeer, in gemakkelijke stoelen aan een laag tafeltje. De koffiekannen van Klaas Gubbels vormen een passend decor. Hoe kwam Obbema, een wetenschapsjournalist, ertoe om over de zin van het leven te schrijven?

Vijf jaar geleden overleefde hij ternauwernood een hartstilstand. Dat zette hem aan het denken over zijn leven en de zin ervan. In De Volkskrant schreef hij hierover een openhartig artikel, waarop tot zijn verrassing heel veel reacties kwamen. Dit leidde tot een reeks interviews met uiteenlopende gesprekspartners over hun visie op de zin van het leven, die eerst in de krant en daarna in boekvorm verschenen.

Vervolgens kwam alles in een stroomversnelling: een tweede boek, interviews, lezingen, een theatervoorstelling waaraan hij momenteel meewerkt en de voorbereiding van een volgend boek over vertrouwen.

Wat Obbema trof was de diversiteit van de antwoorden van de geïnterviewden op zijn zingevingsvraag. Toch ontdekte hij, ondanks de persoonlijke inkleuring, een aantal overeenkomstige inzichten: • Als zinvol ervaart men vooral de diepere verbinding met de ander. In een tijd waarin het individualisme doorgeslagen lijkt te zijn, vindt hij dit bemoedigend. • Kwetsbaarheid is waardevol. Wat zwak lijkt wordt kracht.

Obbema ervaarde dit zelf toen hij zich kwetsbaar opstelde door te schrijven over zijn hartstilstand. Het nodigt mensen uit om ook openhartig te zijn. • De veerkracht en dankbaarheid van mensen met een moeilijk levenslot trof hem. Zelf leerde hij tijdens zijn herstelperiode om juist van kleine dingen te genieten en dankbaar te zijn. De hartstilstand was een wake up call om andere prioriteiten te stellen. • Terug kijken op je leven, je valkuilen en levenslessen ontdekken helpt je om inzicht te krijgen, waaraan je houvast hebt bij tegenslag. “Schrijf je eigen levensverhaal, vooral voor jezelf.” • Eerlijk kijken naar je eigen verhaal maakt, dat je minder snel de ander veroordeelt. Ook al heeft hij een andere mening dan jij, je bent nieuwsgierig naar zijn verhaal.

Obbema’s antwoorden op de vragen van het publiek wijken niet sterk af van wat hij eerder gezegd heeft. Meestal is een crisis of een omslagmoment in iemands leven de aanleiding om te zoeken naar essentiële waarden. Een ‘contrastervaring’noemt hij dat. Zijn rol is mensen te inspireren tot een existentiële zoektocht, zoals hij die zelf heeft ondernomen uit behoefte aan houvast in verwarrende omstandigheden.

Deze start van het Praathuis leverde een boeiende avond op. Hiervoor kwam ter sprake dat de vorm en inhoud van volgende bijeenkomsten nog open is. Heeft u hiervoor suggesties, stuurt u dan een reactie via het contactmailadres van het secretariaat t.a.v. de Commissie Zin op de homepage van wijkcentrumdebakermat.nl.

Data van de volgende bijeenkomsten van ZIN in de Bakermat: • Dinsdag 24 mei om 19.30:

Hoezo Forever Young? Zingeving en ouder worden. In gesprek met Esther Bertholet (Specialist ouderengeneeskunde) • Dinsdag 28 juni om 19.30: Zin in werk. Sloven, tobben of genieten? In gesprek met Nicole Kaagman (coach Arnhem)

Annemoon Gudde Foto: Niek Bakker en Jan Zwartjes

‘Een ongeluk komt nooit alleen’ is een tegeltjeswijsheid waarmee mensen proberen de overhand te houden als het ene ongelukkige voorval zich op het andere stapelt. Maar de waarheid is dat een antwoord vinden op tegenslag geen gemakkelijke opgave is. Toch draait het ook daarom in het leven. Wijkgenoot Benjamin Rangkouw kan daarover meepraten. Hij neemt ons mee in een bijzonder verhaal.

“Je bent begin vijftig, hebt een gezin, een baan, een huis, maar het huwelijk loopt vast en je gaat scheiden. Je wordt gewaardeerd in je werk. Vier jaar geleden ben je overgestapt van je vorige baan in je huidige bedrijf. Maar als het bedrijf moet bezuinigen, ben jij als laatstgekomene de eerste die ontslagen wordt. Het huis moet verkocht worden. Er volgt een periode van logeren bij vrienden of familie. In de spanning van de omstandigheden verslechtert het contact met degenen bij wie je woont. Je moet er weg. Iemand suggereert de daklozenopvang. Het gaat niet goed met je. Op een nacht word je getroffen door een herseninfarct. De opvang is gewend aan drugsgebruikers en reageert niet snel. Als je bijkomt, vertoont je lichaam verlammingsverschijnselen. Je linkerkant doet niet meer goed mee. Je komt in een verpleeghuis.”

Als je Benjamin Rangkouw spreekt, valt je zijn toon van spreken op. Stellig, energiek, alert en met een stroom aan ideeën om te realiseren. Waar komt die enorme veerkracht vandaan? Benjamin is geboren in een stenen Molukkerswijk in Teuge Gelderland. Hij is trots op zijn Molukse afkomst. Zijn vader was oud-KNIL-militair en dominee in de Molukse Evangelische kerk. Je hoort in Benjamins stem iets van ‘niet zeuren’ en ‘korte metten’ en op de vraag waar hij deze energie uit put, is zijn antwoord: ‘Uit het geloof. Omkijken naar de medemens, en vooral naar wie zich minder goed kan weren. Altijd positief ingesteld blijven.’ Na alle diepe tegenslag kwam een belangrijk keerpunt van zijn dochter. Zij besloot dat Benjamin uit het verpleeghuis moest worden overgeplaatst naar Groot Klimmendaal. Daar kwam weer ruimte voor dynamiek. Revalidatie, zelfstandig wonen in Het Dorp. In de ‘dagbesteding’ van Het Dorp ontdekt hij wederom zijn liefde voor tekenen. Na enkele jaren in Het Dorp bood zich de mogelijkheid om een appartement te betrekken in de Siza woning in de Weissenbruchstraat. Dat was in 2016.

In de Weissenbruchstraat staat een huis, een dubbel huis in rode baksteen. Het is een Siza-huis met aangepaste woningen waar mensen met een beperking toch zelfstandig kunnen wonen. Het gaat om mensen die in het verleden zonder beperking geleefd hebben, maar Niet-Aangeboren-Hersenletsel hebben opgelopen, bijvoorbeeld door een ongeluk of een hersenbloeding. Om daar te kunnen wonen, moeten ze zich wel grotendeels zelfstandig kunnen redden. Er is tussen 7.30 en 10 uur hulp beschikbaar als ze die aanvragen. Als er onverhoopt ’s nachts hulp nodig is, kunnen ze een beroep doen om het nachtteam van Het Dorp.

Voor Benjamin was de nieuwe woning een verademing. Met zijn medebewoners in de andere appartementen, onderhoudt hij vriendschappelijke contacten. Hij is blij met de straat waar alle buren in hun eigen ritme komen en gaan, waar hij graag een praatje maakt en dan weer zijn eigen gang gaat. Met zijn scootmobiel vertrekt hij alle dagen naar de activiteiten die beantwoorden aan zijn gevoel voor zingeving. Iedere bewoner van onze wijk kent de behoefte om zinvol te leven. Die behoefte komt vooral op in tijden van pauze, van verandering, van ziekte en herstel, van rouw, van werkloosheid, van ouderdom. Buitenstaanders hebben vaak adviezen en raadgevingen voor een ander, maar om zelf in beweging te komen en manieren te vinden om contacten te leggen en anderen iets goeds te brengen is lang niet zo eenvoudig. Dat is een reden te meer om Benjamin te vragen zijn verhaal te vertellen.

Benjamin laat zich niet beperken door zijn beperkingen. Hij is een man met vele ideeën en initiatieven. Bij ‘Arnhem cares’ is hij begonnen huiswerkbegeleiding te geven aan kinderen uit groep 7 en 8. Hij is ambassadeur voor Siza geweest op middelbare scholen. Hij werkt aan een pannenkoekenmiddag in De Bakermat op de woensdagmiddag, hij ziet voor zich hoe een streetdanceactiviteit ook middelbare scholieren naar de Bakermat zou trekken. Hij pleit voor commercieel inzicht en het bereiken van meer doelgroepen. Toen in 2019 in de Bakermat de eerste koffie-ochtenden werden georganiseerd, kon je Benjamin daar vaak vinden. Als er gevraagd werd om daar je teken- of schilderwerk aan de buurtgenoten te laten zien, kwam ook hij met zijn tekenmap. Hij is een trouwe bezoeker van activiteiten in de Bakermat. Maar hij staat ook in contact met een ander Arnhem, mensen van verschillende culturen, mensen met beperkte inkomsten of met een minder eenvoudig levenslot.

Zijn ervaring met zijn beperkingen, met de zorg, en met wat hij daarin heeft gewaardeerd of gemist, heeft hem geïnspireerd om in gesprek te gaan met zorgverleners in opleiding aan diverse ROC’s. Hij geeft gastlessen over wat het betekent om te leven met een beperking. “Kids, ik heb een beroerte gehad, maar ik ben de beroerdste niet.” En: “Spreek de mensen aan als volwassenen. Dat zijn ze namelijk.” En dan zijn er de zondagse warme maaltijden die hij thuis klaarmaakt en die worden uitgedeeld in het Musispark, het Lauwersgrachtpark. Benjamin had gelezen over de Soepkar van Leo de Waal, die soep en boterhammen klaarmaakt voor daklozen. Iedere zondag zorgt hij sindsdien voor een warme maaltijd bij de Soepkar. Weer of geen weer, er wordt op hem gerekend. Nasi, bami, pasta of pannenkoeken. Hij heeft het recept en via de buurtapp vraagt hij hulp van iemand uit de straat bij het snijden. Hij heeft bij de Jumbo geregeld dat hij om de andere week daarvoor gratis boodschappen mag doen.

Ook in De Nieuwe Hommel is Benjamin vaak te vinden. Daar werd hij ‘ambassadeur’ voor Vitale Verbindingen. “In 2018 heb ik Vitale Verbindingen leren kennen. Eigenlijk kwam ik gewoon naar De Nieuwe Hommel om pannenkoeken te eten en zo raakte ik in gesprek met een aantal Vitale Verbinders. Ik ben een mensen-mens en ontmoet graag nieuwe mensen. Ik heb bij Vitale Verbindingen de mogelijkheid om mensen te ontmoeten, aan activiteiten deel te nemen of zelf iets op te zetten wat financieel toegankelijk is voor iedereen.

Tot op heden bevalt dit mij heel goed en ben ik ambassadeur van Vitale Verbindingen. Ik kom trouw iedere vrijdag naar Vitale Verbindingen om deel te nemen aan de Knutsel Inloop en voor de Soep Inloop. Op dit moment maak ik voor Vitale Verbindingen bekendheid, door mensen aan te spreken en ze te vertellen wat er te doen is, of door ze welkom te heten als mensen binnenkomen en zo een praatje met ze te maken. Ik ben een ondernemende persoon, zo heb ik in de maand mei een bingomiddag georganiseerd in coronatijd, dit was een groot succes. Ook geef ik presentaties op middelbare scholen en kook iedere zondag voor de daklozen. Ik ben zowel een denker als een doener. Ik noem mijzelf een moderne Feyenoorder: óók woorden met daden!”

Over de geschiedenis van Het Dorp en over een van de huidige bewoners van Siza-Het Dorp hebben in eerdere nummers van De Penseelstreek artikels gestaan. Het Dorp is gelegen langs de westgrens van onze wijk, dus het gaat om onze buren. Daarom heeft De Penseelstreek geregeld aandacht voor de ontwikkelingen die zich in het Dorp aan het voltrekken zijn. Er is gebouwd en vooral veel gesloopt op het heuvelachtige terrein waarop Het Dorp gelegen is. Wie is er niet benieuwd wat er daar gaat gebeuren? Nieuws daarover komt in een volgend nummer.

Voordat in 1962 Het Dorp ontstond, leefden mensen met een beperking thuis bij hun ouders of in gespecialiseerde opvangtehuizen. De gedachte die leefde bij de oprichters van Het Dorp, was mensen met een beperking in staat te stellen zoveel mogelijk zelfstandig en vrij te wonen en te leven. In Het Dorp was elk gebouw toegankelijk en aangepast aan de behoeften van de bewoners. Als er een probleem rees, was er een werkplaats waar een mechaniek of technologie werd ontwikkeld om het probleem op te lossen.

Van het bij elkaar laten wonen van mensen met een handicap werd verwacht dat dat zowel veiligheid als stimulans zou bieden, zelfstandigheid en vrijheid van bewegen. In de praktijk betekende dat dat er ook een isolement optrad ten opzichte van mensen zonder beperking, terwijl voor ieder mens geldt dat ontmoetingen en deelname aan de samenleving dagelijkse levensbehoeften zijn.

Begin 21ste eeuw ontstond het idee binnen Siza-Het Dorp, dat het wenselijk was voor mensen met een beperking om in gewone woonwijken te wonen en in kleinere aantallen bij elkaar. De woningen aan de Weissenbruchstraat zijn daar een voorbeeld van. In elk van de twee huizen zijn er zeven appartementen, met een woonkamer met open keuken, een slaapkamer en een badkamer, ruim, en met de aanpassingen die het mogelijk maken er zelfstandig te leven.

Siza biedt ondersteuning en zorg aan mensen met een lichamelijke, verstandelijke of meervoudige beperking en aan mensen met autisme of niet-aangeboren hersenletsel. De dienstverlening van Siza loopt uiteen van ondersteuning thuis tot aan 24-uurs zorg in een woongroep en van behandeling tot begeleiding naar werk. Siza ondersteunt op die momenten dat het nodig is en daagt mensen uit om hun grenzen waar mogelijk te verleggen. Bij Siza werken 2500 medewerkers die zorg en ondersteuning bieden aan ruim 3500 mensen. Siza heeft 150 locaties verspreid over Gelderland en Midden-Brabant.

Vitale Verbindingen (van hun website:) Vitale Verbindingen is opgezet door en voor mensen met ervaring in de GGZ. We zijn een herstelcommunity die bestaat uit mensen met ervaring in de GGZ en/of mensen die ervaring hebben met gebeurtenissen die het leven ontwricht hebben. Zij komen uit alle wijken van Arnhem. Herstelervaringen worden ingezet om elkaar te helpen, te ondersteunen en te groeien. Participatie en inclusie zijn de nieuwe woorden, die je tegenwoordig vaak hoort. Voor Vitale Verbindingen is dit praktijk. Het gaat niet om je specifieke “rugzakje”. Bij Vitale Verbindingen ontdek je dat je niet je diagnose bent. Je bent mens en onderdeel van de maatschappij.

“Toen ben ik de training “Ervaringswerker in de wijk” begonnen en kon gelijk aan de slag als ervaringswerker. Ik kreeg het idee om een praatgroep te beginnen. En Vitale Verbindingen gaf mij de mogelijkheid. Toen ben ik begonnen met praatgroepen, individuele coaching en ben gaan deelnemen aan een project dat Participatie interview heet (in samenwerking met RIBW). Ik ben blij met Vitale Verbindingen. In de praatgroepen zien en leren we van ons eigen en andermans verhaal. We zien overeenkomsten, of zien punten van onszelf die we eerder niet hadden gezien. In de praatgroep is het fijn om bevestiging en herkenning te krijgen van elkaar. Ik wil bezig blijven met bovenstaande activiteiten en samenwerkingen aangaan met collegae.” (Sita) “Herstel is kunnen leven met alles wat bij je hoort, midden in de maatschappij.”(Monique)

Sinds een jaar of vijf wordt het begrip inclusiviteit in onze samenleving steeds belangrijker gevonden. Dat wil zeggen dat er inspanningen gevraagd worden om mensen die op bepaalde punten van u verschillen te behoeden voor uitsluiting, sterker nog, hen als gelijkwaardige deelnemer te beschouwen aan onze samenleving en daarom mogelijkheden te scheppen om die deelname te verwezenlijken. Dat rechtvaardigt de vraag wat u en ik hier -bijvoorbeeld deze week - aan hebben bijgedragen.