ΕΠΙ ΓΗΣ - Τεύχος 11 - Σεπτέμβριος 2022 - Εφ. ΠΑΤΡΙΣ

ΗΚομισιόν ενέκρινε την πρώτη δέσμη εθνικών στρατηγικών σχεδίων για την εφαρμογή της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής για επτά χώρες: Δανία, Φινλανδία, Γαλλία, Ιρλανδία, Πολωνία, Πορτογαλία και Ισπανία. Πρόκειται για σημαντικό βήμα προς την εφαρμογή της νέας Κοινής Γεωργικής Πολιτικής (ΚΓΠ) την 1η Ιανουαρίου 2023. Η Ελλάδα, παρότι ήταν από τις πρώτες που υπέβαλε το σχέδιό της προς έγκριση, στις 30 Δεκεμβρίου 2021, ακόμα περιμένει διότι είχε πάρα πολλές ελλείψεις και παρατηρήσεις, σύμφωνα με την αλληλογραφία με τον Πολωνό Επίτροπο Γεωργίας. Σύμφωνα με ανακοίνωση της

ευρωπαϊκό γεωργικό τομέα. Στο πλαίσιο της μεταρρυθμισμένης πολιτικής, τα κονδύλια θα κατανέμονται πιο ομοιόμορφα

σαίων οικογενειακών εκμεταλλεύσεων, καθώς και των νέων γεωργών. Επιπλέον, οι γεωργοί θα ενθαρρύνονται να υιοθετήσουν νέες καινοτομίες, από τη γεωργία ακριβείας ως τις αγροοικολογικές μεθόδους παραγωγής. Υποστηρίζοντας συγκεκριμένες δράσεις σε αυτούς και σε άλλους τομείς, η νέα ΚΓΠ μπορεί να αποτελέσει τον ακρογωνιαίο λίθο της επισιτιστικής ασφάλειας και των γεωργικών κοινοτήτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι χώρες της ΕΕ θα θέσουν σε εφαρμογή τα στρατηγικά τους σχέδια για την ΚΑΠ, στα οποία η εισοδηματική στήριξη θα συνδυάζεται

μή, στην οποία κανείς πλέον δεν αμφισβητεί πόσο σημαντική είναι η παροχή ισχυρής στήριξης στον γεωργικό μας τομέα. Οι γεωργοί είναι αντιμέτωποι με μια δύσκολη συγκυρία, η οποία χαρακτηρίζεται από την απότομη αύξηση του κόστους παραγωγής λόγω της ρωσικής επίθεσης κατά της Ουκρανίας, καθώς και από την πρόσφατη θερινή ξηρασία. Η γεωργία αποτελεί μια οικονομική δραστηριότητα που απαιτεί μακροχρόνιο σχεδιασμό και οι Ευρωπαίοι γεωργοί χρειάζονται ένα σαφές νομικό και δημοσιονομικό πλαίσιο για το μέλλον.»

Τυνησία

και Τουρκία

ξεπέρασαν την Ελλάδα

Η παγκόσμια παραγωγή ελαιολάδου, σύμφωνα με στοιχεία των ISMEA, IOC και ΕΕ, την περίοδο 20212022 ανήλθε στους 3,09 εκατ. τόνους. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Unaprol (Italian Olive Oil Consortium), την περίοδο 20212022 η Ιταλία με παραγωγή 315.000 τόνων κατατάσσεται δεύτερη παγκοσμίως, ενώ την πρώτη θέση καταλαμβάνει η Ισπανία με παραγωγή 1,3 εκατ. τόνων, μειωμένη κατά6,4% σε σύγκριση με την περίοδο 2020-21. Καθώς οι καύσωνες πλήττουν τη χώρα της Ιβηρικής Χερσονήσου και μπορεί να αποδειχθούν καταστροφικοί, ενδεχόμενη μείωση της παραγωγής της θα επιφέρει νέο κύμα ανατιμήσεων στην τιμή του. Η Ελλάδα, την περίοδο 2021-2022, με εκτιμώμενη παραγωγή 225.000 τόνους (-18,2% σε σύγκριση με την προηγούμενη περίοδο), κατατάσσεται στην 5η θέση παγκοσμίως (2η θέση το 2020), καθώς την 3η και 4η θέση καταλαμβάνουν αντίστοιχα η Τυνησία με παραγωγή 240.000 τόνους (αύξηση +71,4%) και η Τουρκία με παραγωγή που αναμένεται στους 228.000 τόνους (αύξηση +8,3%).

Την 6η θέση καταλαμβάνει το Μαρόκο με 200.000 τόνους (+25%), την 7η η Πορτογαλία με 206.235 τόνους ( +20%) και την 8η η Αλγερία με 98.000 τόνους (+39%). Τα 2/3 της παγκόσμιας παραγωγής και κατα-

ο πληθωρισμός έχει στείλει στα ύψη τις τιμές των τροφίμων, τα διαδοχικά κύματα καύσωνα και τα προβλήματα ξηρασίας στην Ευρώπη απειλούν ευθέως εφέτος την παγκόσμια παραγωγή ελαιολάδου πιέζοντας ανοδικά τις τιμές. Την ίδια ώρα, η πλειονότητα των παραγωγών στην Ελλάδα επιλέγει να το εξάγει χύμα στην Ιταλία (απορροφά σε όγκο το 75% των ελληνικών εξαγωγών) σε τιμές πολύ χαμηλές, με τη γείτονα να το επανεξάγει τυποποιημένο, κερδίζοντας την υπεραξία τυποποί-

Σύμφωνα εξάλλου με τις εκτιμήσεις

τραπεζών, η τυποποίηση και η

ελληνικού

ολάδου, αλλά και απροσδιόριστος αριθμός μικρών μονάδων που λειτουργούν χωρίς έγκριση. Όπως εκτιμάται, το γεγονός ότι μεγάλο μέρος των καταναλωτών έχουν οι ίδιοι παραγωγή ελαιολάδου ή συγγενείς με παραγωγή ελαιολάδου δεν ευνόησε την κατανάλωση του τυποποιημένου ελαιολάδου στην εγχώρια αγορά. Αποτρεπτικά λειτούρ-

γησε και το γεγονός ότι καταργήθηκε η ενίσχυση στο επώνυμο ελαιόλαδο, ενώ παράλληλα οι συνεταιρισμοί έχουν στην πλειονότητά τους ως κεντρική κατεύθυνση την πώληση χύμα ελαιολάδου στην Ιταλία. Οι έλληνες παραγωγοί δεν κατάφεραν να εκμεταλλευτούν τη διεθνή δυναμική των τελευταίων ετών, με αποτέλεσμα το μερίδιο

από τους καταναλωτές της Β. Αμερικής, της Αυστραλίας και μεγάλων χωρών της Ασίας.

τηςΕλλάδαςστηδιεθνήαγοράτυποποιημένουελαιολάδουναέχει περιοριστείπλέονστο4%από 6%τηδεκαετίατου1990.Οιαιτίεςπουδρουνπεριοριστικάστη δυναμικήτουκλάδουστηνΕλλάδααφορούνκυρίωςδιαρθρωτικέςαδυναμίεςσεόλαταστάδια παραγωγής:κατακερματισμένη

εισάγεται σε μορφή χύδην και χρησιμοποιείται για την παραγωγή μείγματος ελαιολάδου, το οποίο στη συνέχεια πωλείται

Σύμφωναμετουπουργείο ΓεωργίαςτωνΗνωμένων Πολιτειών(USDA),τηνπε-

δομήτουελληνικούκλάδουελαιοπαραγωγής,χαμηλόςβαθμόςτεχνολογικήςεξέλιξηςκαικυρίως υψηλόποσοστόμικρών(καισε μεγάλοβαθμόσυνεταιριστικών)

50%στηνΙσπανίακαι80%στην Ιταλία).

μενηστους2,9εκατ.τόνους,αφετέρουκατά-8%απότον κυλιόμενομέσοόροτηςτελευταίαςπενταετίας.Ημείωσητης

επιπλέον μήνας που διαρκεί η πολεμική σύγκρουση Ρωσίας – Ουκρανίας, εντείνεται ο κίνδυνος της επισιτιστικής κρίσης και θα συνεχίζεται η άνοδος των τιμών ενέργειας, με ιδιαίτερα αρνητικές συνέπειες τόσο στις ανεπτυγμένες όσο και στις αναπτυσσόμενες οικονομίες. Πλέον, η Παγκόσμια Τράπεζα εκτιμά ότι οι τιμές των αγροτικών εμπορευμάτων όσο και της ενέργειας θα παραμείνουν σε ιστορικά υψηλά επίπεδα έως το τέλος του 2024, ανατρέποντας τις μέχρι σήμερα εκτιμήσεις για αποκλιμάκωση των τιμών στη διάρκεια του 2023. Η αύξηση των τιμών της ενέργειας τα τελευταία δύο χρόνια είναι η μεγαλύτερη από την πετρελαϊκή κρίση του 1973. Οι αυξήσεις των τιμών για τα βασικά είδη διατροφής – μεγάλοι παραγωγοί των οποίων είναι η Ρωσία και η Ουκρανία – και τα λιπάσματα, τα οποία βασίζονται στο φυσικό αέριο για την παραγωγή τους, είναι οι μεγαλύτερες από το 2008. «Συνολικά αυτό ισοδυναμεί με το μεγαλύτερο σοκ στον τομέα των εμπορευμάτων που έχουμε

ό,τι ήταν το 2021, ενώ οι τιμές του άνθρακα αναμένεται να είναι 80% υψηλότερες, καταγράφοντας ιστορικό υψηλό. «Οι αγορές εμπορευμάτων βιώνουν ένα από τα μεγαλύτερα σοκ προσφοράς των τελευταίων δεκαετιών λόγω του πολέμου στην Ουκρανία», δήλωσε ο Ayhan Kose, διευθυντής του τμήματος Προβλέψεων της Παγκόσμιας Τράπεζας, που εκπόνησε την έκθεση. «Η αύξηση στις τιμές των τροφίμων και της ενέργειας που παρακολουθούμε έχει σημαντικό ανθρώπινο και οικονομικό τίμημα

1.Καινοτομία και Πράσινη Μετάβαση στη Μεταποίηση Αγροτικών Προϊόντων

Την

νομικός

Αγροτικού Τομέα».

Η αξιολόγηση των αιτήσεων θα είναι άμεση, καθώς θα γίνεται αυτοτελώς και με βάση τη χρονική σειρά υποβολής τους, όπως θα πιστοποιείται από τον αριθμό πρωτοκόλλου που θα εκδίδεται από το Πληροφοριακό Σύστημα Υποβολής των Αιτήσεων (ΠΣ) και μέχρι εξαντλήσεως των διαθέσιμων πόρων. Από εκεί και πέρα, οι δικαιούχοι θα έχουν προθεσμία 18 μηνών – με δυνατότητα παράτασης 6 μηνών για λόγους ανωτέρας βίας – για να υλοποιήσουν τα επενδυτικά τους σχέδια.

Σε ό,τι αφορά την υποβολή αιτήσεων, για τη δράση «Καινοτομία και Πράσινη Μετάβαση στη Μεταποίηση Αγροτικών Προϊόντων» η καταληκτική ημερομηνία είναι η 30ή Σεπτεμβρίου. Η δράση στοχεύει στη δημιουργία οικονομιών κλίμακας και βιώσιμων εκμεταλλεύσεων, ενώ το ποσό της Δημόσιας Δαπάνης, δηλαδή τα κεφάλαια που καλύπτει το Ταμείο Ανάκαμψης, ανέρχεται σε 181,5 εκατ. ευρώ. Το νέο πρόγραμμα επιδοτεί σε ποσοστό έως 55% επενδυτικές δαπάνες για μονάδες μεταποίησης ομάδων

γεωργίας. Τα όρια του αιτούμενου προϋπολογισμού ξεκινούν από τα 500.000 ευρώ και φτάνουν έως τα 7,5 εκατ. ευρώ για πολύ μικρές, μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, ενώ για τις μεγάλες ορίζονται από τα 2 εκατ. έως 12,5 εκατ. ευρώ. Στο πλαίσιο του μέτρου καθορίζεται το ακόλουθο καθεστώς ενισχύσεων, που περιλαμβάνει: α. Ενισχύσεις στη «μεταποίηση και εμπορία γεωργικού προϊόντος: αφορά σε κάθε επέμβαση επί γεωργικού προϊόντος από την

οποία προκύπτει επίσης γεωργικό προϊόν, με εξαίρεση τις εργασίες εντός της γεωργικής εκμετάλλευσης που είναι απαραίτητες για την προετοιμασία προϊόντος ζωτικής ή φυτικής προέλευσης για την πρώτη του πώληση. β. Ενισχύσεις στη μεταποίηση και εμπορία μη γεωργικού προϊόντος: αφορά σε κάθε επέμβαση επί γεωργικού προϊόντος, ως πρώτη ύλη της παραγωγικής διαδικασίας. γ. Ενισχύσεις στους τομείς της βιοτεχνίας, της χειροτεχνίας, της παραγωγής ειδών μετά την πρώτη μεταποίηση και του εμπορίου. Δικαιούχοι της ενίσχυσης είναι συλλογικά σχήματα, οργανώσεις παραγωγών και σχή-

που εφαρμόζουν Συμβολαιακή Γεωργία, εφόσον μεταποιούν γεωργικό ή μη γεωργικό προϊόν και κατ’ ελάχιστον

γεωργίας.

επόμενο επενδυτικό πρόγραμμα ο «Πράσινος Αγροτουρισμός», που έχει ως στόχο

ανάπτυξη του αγροτικού τουρισμού και

διασύνδεσή του με την Πρωτογενή Παραγωγή και τη Μεταποίηση.

κεφάλαια που καλύπτει το Ταμείο Ανά-

ξύσεις,

βρεις

κάτω κυρίως

αγρότη, δευτερευόντως

εργάτη και πολλές φορές και τα δύο». Ο ιστορικός Δημήτρης Παναγιωτόπουλος έχει δίκιο. Η αγροτιά αφορά βιωματικά τους περισσότερους Ελληνες, όμως ακόμα και σήμερα παραμένει η μεγάλη άγνωστη και υποτιμημένη σελίδα της Ιστορίας μας, με τις αποσπασματικές γνώσεις να συντηρούν μύθους και στερεότυπα. Μέχρι που η εισβολή της Ρωσίας στον σιτοβολώνα της Ευρώπης έφερε τα προϊόντα της ταπεινής γης στο τραπέζι των ισχυρών του κόσμου. «Ο πόλεμος όπως και κάθε πόλεμος επαναφέρει στην ανθρωπότητα τον πανάρχαιο φόβο της πείνας και της αρρώστιας», λέει ο καθηγητής της Ιστορίας του Αγροτικού Κόσμου και της Γεωπονικής Επιστήμης στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, σημειώνοντας ότι οι ανεκμετάλλευτες δυνατότητες του πρωτογενούς

κονομίας που είναι πάντοτε -το βλέπουμε και

αυτή

κρίση- το στάρι και γενικά

δημητριακά για να θραφεί ο κόσμος, το λάδι, το αμπέλι, τα κηπευτικά, τα φρούτα». Όμως για να ξέρεις τι να κάνεις, πρέπει να ξέρεις τι προηγήθηκε. Την ιστορία της μεγάλης αυτής πληθυσμιακής ομάδας, από τα χρόνια της Επανάστασης μέχρι την εποχή της παγκοσμιοποίησης, αφηγείται ο Δημήτρης Παναγιωτόπουλος στο βιβλίο «Οι αγρότες στην ελληνική Ιστορία». Πόσοι είναι σήμερα οι ενεργοί αγρότες στην Ελλάδα; Οι αγρότες σήμερα είναι αρκετοί, περίπου 650 χιλιάδες (1112% του συνολικού εργατικού δυναμικού), ενώ γενικά η γεωργία συνεισφέρει το 3,5% του

Τα αντίστοιχα ποσοστά

Ευρώπη

Τα

μοντέλα πρόβλεψης του κλίματος στη Δυτική Ελλάδα, μας προετοιμάζουν για ακραία καιρικά φαινόμενα, με έντονη ξηρασία και καύσωνες, λιγότερες βροχές και χιονοπτώσεις με παράλληλη αύξηση της στάθμης της θάλασσας.

Η αναγνώριση των μελλοντικών επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής, απασχόλησε την Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας που πολύ συνετά και σοφά επέλεξε να καταρτίσει ένα σχέδιο για την κλιματική αλλαγή το οποίο εγκρίθηκε από το Περιφερειακό Συμβούλιο. Εγκρίθηκε με συντριπτική πλειοψηφία από το Περιφερειακό Συμβούλιο η Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων που αφορά το Περιφερειακό Σχέδιο για την Κλιματική Αλλαγή, επιταχύνοντας έτσι τις διαδικασίες που αφορούν τη γρήγορη ολοκλήρωση επικύρωσης του Σχεδίου προσαρμογής στη Δυτική Ελλάδα.

Κατά τη διάρκεια της εισήγησής του, ο αρμόδιος Αντιπεριφερειάρχης, Λάμπρος Δημητρογιάννης, περιέγραψε τη στρατηγική της Περιφέρειας, μέσω του σχεδίου, απέναντι στην κλιματική αλλαγή με βασικό στόχο τη μείωση της ευπάθειας της Περιφέρειας στις επιπτώσεις που προκύπτουν από την κλιματική αλλαγή, και τη θωράκισή της έναντι αυτής.

με τη δημιουργία μηχανισμού παρακολούθησης, την ενδυνάμωση των διοικητικών δομών της Περιφέρειας για έγκαιρη και έγκυρη αντιμετώπιση καθώς και την επικοινωνία και διάχυση της πληροφορίας για ενημέρωση των τοπικών κοινωνιών» τόνισε μεταξύ άλλων ο Αντιπεριφερειάρχης. Σημειώνεται ότι από την ανάλυση που προέκυψε, το κλίμα της Δυτικής Ελλάδας θα είναι τις επόμενες δεκαετίες πιο θερμό και ξηρό, με σημαντική μείωση των βροχοπτώσεων και χιονοπτώσεων, και με αύξηση της συχνότητας εμφάνισης ακραίων φαινομένων, κυρίως ξηρασία, πλημμύρες και κύματα καύσωνα. Στις κλιματικές μεταβολές που αναμένεται να επηρεάσουν την Περιφέρεια συγκαταλέγεται και η άνοδος της στάθμης της θάλασσας. Επιπλέον, ο κ. Δημητρογιάννης ανέφερε τρία ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του Σχεδίου Κλιματικής Αλλαγής της Δυτικής Ελλάδας, σε σχέση με άλλα περιφερειακά σχέδια: Την ενσωμάτωση της περιβαλλοντικής διάστασης σε κάθε υλοποίηση έργου ή προγράμματος.

Την εφαρμογή Δικτύου Συλλογής Δεδομένων για ολική και συνεχόμενη παρακολούθηση των κλιματικών συνθηκών. Τη

Αντιμετώπισης

Ύστερα

γησης, ο κ. Δημητρογιάννης δήλωσε: «Ευχαριστώ το Περιφερειακό Συμβούλιο για την αποδοχή

σαρμογή στην Κλιματική Αλλαγή. Αποδεικνύεται με αυτό τον τρόπο η σημαντικότατη προεργασία που έχει γίνει για ένα μείζον θέμα για όλους μας. Το σχέδιό μας αναμένεται να έχει ιδιαίτερα σημαντική θετική επίδραση στο σύνολο των περιβαλλοντικών παραμέτρων που εξετάζονται, γεγονός που οφείλεται στο ότι ο σχεδιασμός έχει γίνει με στόχο την προσαρμογή των τομέων της οικονομίας και των γεωγραφικών περιοχών της Π.Δ.Ε. στην κλιματική αλλαγή. Η εφαρμογή του σχεδίου για την κλιματική αλλαγή θα δράσει θετικά σε όλους τους τομείς, προασπίζοντας την ανθρώπινη υγεία και το περιβάλλον, και θα περιορίσει οικονομικές ζημιές από τις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης». Το επόμενο διάστημα αναμένεται να εκδοθεί ΚΥΑ για τους περιβαλλοντικούς όρους του Περιφερειακού Σχεδίου, τα μέτρα και οι δράσεις του οποίου αναμένεται να καθοριστούν σύντομα σε νέα συνεδρίαση του Περιφερειακού Συμβουλίου.

θέτοντας τους σχετικούς φακέλους και τα απαραίτητα δικαιολογητικά, όπου και υπέγραψε τα σχετικά αιτήματα. Με αυτό τον τρόπο ουσιαστικά υποβλήθηκε η έγκριση αδειοδότησης του έργου από τις αρμόδιες υπηρεσίες. Αξιοσημείωτο είναι ότι πρόκειται για το μεγαλύτερο έργο αυτοπαραγωγής και εικονικού συμψηφισμού στη χώρα. Με την ολοκλήρωση της υποβολής αιτήματος για αδειόδοτηση του έργου κι ενώ έχουν προηγηθεί τα στάδια σύστασης των Ενεργειακών Κοινοτήτων και της ολοκλήρωσης των μελετών, προγραμματίζονται τα επόμενα βήματα που αφορούν τα τεχνικά στοιχεία, τη χρηματοδότηση και την προκήρυξη του έργου. Επιπλέον, το επόμενο διάστημα αναμένονται συναντήσεις με θεσμικούς φορείς για την καλύτερη προετοιμασία του έργου.

«Ολοκληρώσαμε ένα ακόμα σημαντικό βήμα. Με σκληρή δουλειά και τη στήριξη των συνεργατών μας και όλων των συμμετεχόντων στις Ενεργειακές Κοινότητες, προχωράμε αποφασιστικά προς την υλοποίηση του τελικού μας στόχου, που είναι η

Ελλάδας, την παρακολούθηση υλοποίησης και αποτελεσματικότητας δράσεων

Στρατηγικής Μελέτης

Αίτημα αδειοδότησης για το έργο των Ενεργειακών Κοινοτήτων Την κατάθεση των αιτημάτων για την έγκριση των όρων σύνδεσης του μεγάλου έργου των Ενεργειακών Κοινοτήτων για τη Δυτική Ελλάδα υπέβαλλε ο Πρόεδρος των Ενεργειακών Κοινοτήτων και Αντιπεριφερειάρχης Βιώσιμης Ανάπτυξης, Ενέργειας και Περιβάλλοντος, Λάμπρος Δημητρογιάννης. Συνοδεία συνεργατών και μελετητών του έργου, ο κ. Δημητρογιάννης μετέβη στις κεντρικές υπηρεσίες του ΔΕΔΔΗΕ, κατα-