Παναγιώτης Τασιαδάμης
Σρόλογοσ Φο ναυάγιο του ατμoπλοίου Μλειϊ είναι ζνα από τα πλοία τα οποία τράβθξαν περιςςότερο το ενδιαφζρον μου ςτισ προςωπικζσ μου καταδφςεισ, ακόμα και αν ότι ζχει απομείνει από αυτι κυμίηει ελάχιςτα πωσ πρόκειται για πλοίο.. Κςωσ λοιπόν, να μθν είναι «αυτό που μζνει ςτο βυκό» το ουςιαςτικότερο, αλλά αυτό που «φζρνει» ςτο μυαλό.. Φθν πρϊτθ φορά που καταδφκθκα ςτο ναυάγιο μαηί με τουσ ςυνδφτεσ μου, Μϊςτα Ναδά, Χαράλαμπο Οτιριντι και Ξιχάλθ Μοκολάκθ, δεν γνϊριηα οφτε καν το όνομα του πλοίου και φυςικά αγνοοφςα και οτιδιποτε ςχετικό με το ιςτορικό του. Η αφορμι για να αναηθτιςω περιςςότερεσ πλθροφορίεσ δόκθκε από μια τθλεοπτικι εκπομπι, που εςφαλμζνα παρουςίαηε το ςυγκεκριμζνο πλοίο ωσ το τραγικό πλοίο «Χειμάρα» το οποίο βυκίςτθκε ςτισ 20 Ιανουαρίου 1947, λίγα μόνο μίλια βορειότερα από τθν βραχονθςίδα «Δίψα». Φο λάκοσ αυτό τθσ τθλεοπτικισ εκπομπισ με ζςπρωξε να αναηθτιςω περιςςότερεσ πλθροφορίεσ για το ναυάγιο τθσ Δίψασ, και ιμουν αρκετά τυχερόσ κακϊσ θ ψθφιακι βιβλιοκικθ τθσ Εκνικισ Βιβλιοκικθσ τθσ Ελλάδοσ, θ οποία διακζτει τεφχθ παλαιϊν εφθμερίδων και κυρίωσ τθσ εφθμερίδασ «Σκρίπ» μου παρείχε τισ περιςςότερεσ από τισ πλθροφορίεσ που περιλαμβάνονται ςτο ςυγκεκριμζνο άρκρο ςχετικά με το ναυάγιο, τθν ακτοπλοϊα τθσ εποχισ αλλά και άλλεσ ιδιαίτερα ςθμαντικζσ λεπτομζρειεσ, οπότε το μόνο που χρειάςτθκε να κάνω είναι να τισ βάλω ςε μια λογικι ςειρά για να αποτυπϊςω τθν ζρευνα μου. Υκοπόσ τθσ ζρευνασ αυτισ, πζραν από τθν «αποκατάςταςθ» τθσ αλικειασ, είναι να αποδείξω πωσ θ κατάςταςθ ςτθν οποία μπορεί να βρίςκεται ζνα ναυάγιο, δεν είναι πάντα ανάλογθ με το ενδιαφζρον που μπορεί να προκαλζςει ςτον αυτοδφτθ που το επιςκζπτεται. Σολλζσ φορζσ το ιςτορικό του και μόνο είναι ικανό να δθμιουργιςει τθν ανάγκθ διερεφνθςθσ τθσ ιςτορίασ του. Εξ άλλου τόςο το προςωπικό , όςο και το γενικότερο όραμα των Χδροναυτϊν είναι ακριβϊσ θ ανάδειξθ των Ελλθνικϊν καταδυτικϊν προοριςμϊν, με κφριο «όπλο» τθν ιςτορία τουσ.. Θα ικελα να ευχαριςτιςω ιδιαίτερα τουσ αγαπθτοφσ φίλουσ Ξιχάλθ Μοκολάκθ για τθν διάκεςθ του ςκάφουσ του ςτισ καταδφςεισ που πραγματοποιικθκαν, Οίκο Γκίκα για τθν γενικότερθ βοικεια που μου παρείχε ςτισ καταδφςεισ και τθν φωτογράφιςθ ςτθν περιοχι του ναυαγίου όπωσ και τουσ Μϊςτα Θωκταρίδθ και Δθμιτρθ Γκαλϊν για τθν πολφτιμθ βοικεια τουσ ςτθν ιςτορικι ζρευνα και ςτθν ςυγκζντρωςθ όςο το δυνατό περιςςότερων ςτοιχείων ςχετικά με το πλοίο «Μλειϊ». Για τισ ανάγκεσ τισ ζρευνασ, ιρκα ςε επικοινωνία και με ζναν παγκοςμίου επιπζδου γνϊςτθ τθσ ναυτικισ ιςτορίασ, τον ςυγγραφζα και ερευνθτι Αlistair Deayton, από τον οποίο και πιρα κάποιεσ πολφτιμεσ πλθροφορίεσ. Αυτό που ςίγουρα κα παρατθριςετε πωσ λείπει, είναι κάποια φωτογραφία του ίδιου του πλοίου. Ξετά απο μια ζρευνα που κράτθςε κοντά ζνα χρόνο, μπόρεςα να βρϊ κάποιεσ φωτογραφίεσ, αλλά είναι αδφνατο να εξακριβωκεί πωσ όντωσ το εικονιηόμενο πλοίο είναι το Μλειϊ. Σροτίμθςα λοιπόν να αφιςω τθν φανταςία μασ να μασ "φανερϊςει" το πλοίο, παρά να χρθςιμοποιιςω εικόνεσ χωρίσ να είμαι ςίγουροσ πωσ πράγματι δείχνουν αυτό που κα ικελα, απο ςεβαςμό και προσ το άρκρο μου, αλλά και προσ τθν ιςτορία του πλοίου αυτοφ..
©Σαναγιϊτθσ Φαςιαδάμθσ – www.ydronaftes.gr Σαναγιϊτθσ Φαςιαδάμθσ –: Nαυάγιο «Μλειϊ»
Υελίδα 2
Απαραίτθτθ διευκρίνιςθ Ρι θμερομθνίεσ που αναφζρονται ςε ολόκλθρθ τθν ζρευνα, δεν ζχουν μετατραπεί όπωσ κανονικά κα ζπρεπε βάςθ του νζου θμερολογίου, το οποίο τζκθκε ςε ιςχφ ςτθν χϊρα μασ ςτισ 10/3/1924. Επζλεξα να διατθριςω αυτό το «λάκοσ», διότι το κομμάτι τθσ ζρευνασ που με ςυνεπιρε περιςςότερο ιταν θ αίςκθςθ που μου μετζδωςαν οι εφθμερίδεσ τθσ εποχισ που προςωπικά ζνιωςα ωσ ζνα ταξίδι «πίςω ςτον χρόνο» και κα ικελα να αφιςω ακζραιο το περιεχόμενο τουσ. Για τθν ακρίβεια του άρκρου, όμωσ όποιοσ επικυμεί να κάνει αναγωγι ςτο νζο θμερολόγιο, κα πρζπει να υπολογίηει ωσ θμερομθνία βφκιςθσ του πλοίου τθν 19ι Ιανουαρίου 1904, δθλαδι να προςκζςει 13 θμζρεσ ςτισ παρακάτω αναφερόμενεσ θμερομθνίεσ.
Η τοποκεςία του Οαυαγίου και χάρτθσ τθσ ευρφτερθσ περιοχισ
Ειςαγωγι Πνιιέο θνξέο, έρνπκε δεη λα αλαθέξνληαη ζην λαπάγην ηεο βξαρνλεζίδαο Γίςαο, θαη λα ην πξνζδηνξίδνπλ σο ην ηξαγηθό «Χεηκάξα», ή σο θάπνην θνξηεγό πνπ δηαιύζεθε ζηα βξάρηα θάπνπ ζηελ δεθαεηία ηνπ 1960. Η αιήζεηα όκσο όρη κόλν είλαη δηαθνξεηηθή, αιιά θαη αξθεηά..παιαηόηεξε. Σα ζπληξίκκηα ινηπόλ πνπ κπνξεί θάπνηνο λα δεη ζηελ ζπγθεθξηκέλε βξαρνλεζίδα ηνπ Ννηίνπ Δπβντθνύ, έρνπλ λα δηεγεζνύλ κηα πνιύ παιηά ηζηνξία, πνπ έξρεηαη από ηηο αξρέο ηνπ πξνεγνύκελνπ αηώλα θαη πνπ κε ηελ βνήζεηα ησλ εθεκεξίδσλ ηεο επνρήο, ζα δνθηκάζνπκε λα αθνύζνπκε θαη ζήκεξα. Η εξσίδα ηεο ηζηνξίαο καο ινηπόλ, δελ έρεη λα επηδείμεη ζπνπδαία θαη ζαξαιιέα δξάζε, δελ έκεηλε ζηελ ηζηνξία γηα ηελ νκνξθηά ή ηελ ηαρύηεηα ηεο, θαη ήηαλ ε κνίξα ηεο λα κελ γίλεη ηόζν γλσζηό ην όλνκα ηεο, όζν..άιιεο εξσίδεο. Σν όλνκα απηήο..Κιεηώ, θαη καδί ηεο ζα «ηαμηδέςνπκε» θάπνπ ζην1900.. Άιισζηε, ην όλνκα ηεο πξνέξρεηαη από ηε ξίδα θιέσ/θιείσ πνπ ζεκαίλεη αφηγούμαι.. Καη ηη θαιύηεξν από ην λα μεθηλήζνπκε ηελ αθήγεζε, από ηα πξώηα βήκαηα ηεο ζύγρξνλεο Διιεληθήο λαπηηιίαο, ιίγν πξηλ ην ράξακα ηνπ 19νπ αηώλα..
Σαναγιϊτθσ Φαςιαδάμθσ –: Nαυάγιο «Μλειϊ»
Υελίδα3
Ελλθνικι Ατμοπλοΐα – Η πρϊτθ ςφγχρονθ Ελλθνικι ναυτιλιακι εταιρεία Η Ελλθνικι ατμοπλοΐα ιδρφκθκε το 1856 από τον Ηλία Μεχαγιά ςτθν Ερμοφπολθ τθσ Υφρου θ οποία αποτελοφςε το κζντρο τθσ Ελλθνικισ βιομθχανίασ και εμπορίου εκείνθ τθν εποχι, με ςκοπό να ςυνδζςει τα Ελλθνικά νθςιά, αλλά και να βοθκιςει ςτθν ανάπτυξθ του εμπορίου με τθν υπόλοιπθ Ευρϊπθ και τθ μζςθ Ανατολι. Σερίπου το μιςό μετοχικό κεφάλαιο ανικε ςτο κράτοσ και τθν Εκνικι τράπεηα, οι οποίοι ςτιριξαν ωσ εγγυθτζσ τθν εταιρεία ςε πολφ μεγάλο βακμό. Φο 1957 διζκετε τρία μεταςκευαςμζνα πλοία, τα «Σανελλινιον», «Βαςίλιςςα τθσ Ελλάδοσ» και «Ψδρα» και τα κφρια δρομολόγια τθσ γίνονταν με προοριςμό τον Σειραιά και τθν Σελοπόννθςο. Ξε τον καιρό ζφταςε να ζχει ςτον ςτόλο τθσ 14 πλοία, τα οποία ταξίδευαν από τθν Θεςςαλονίκθ μζχρι τθν Μριτθ, αλλά και ςε λιμάνια τθσ Φουρκίασ. Ρι εγκαταςτάςεισ τισ εταιρείασ ςτθν Υφρο, περιλάμβαναν και ναυπθγεία , ςτα οποία γίνονταν επιςκευζσ από το ζτοσ 1861 και ζπειτα, υπό τθν κακοδιγθςθ του Βρετανοφ μθχανικοφ David Smith, και αυτό τθν κακιςτοφςε αρκετά ιςχυρι κακϊσ δεν υπιρχε κάτι αντίςτοιχο ςτθν Ξεςόγειο, οπότε ιταν αμζτρθτα τα πλοία τα οποία πζραςαν από το ναυπθγείο τθσ.
Η Υφροσ τθν περίοδο τθσ ναυτιλιακισ ακμισ τθσ (Φωτογραφικό Αρχείο τησ Βιβλιοθήκησ τησ Ουάςινγκτον)
Από το ηενίκ..ςτο ναδίρ Υτα τζλθ του 1880, θ εταιρεία άρχιςε να αντιμετωπίηει τθν κρίςθ, που τθν οδιγθςε ςτθν πτϊχευςθ. Ανάμεςα ςτουσ πικανοφσ λόγουσ που τθν δθμιοφργθςαν, ιταν θ διάνοιξθ του Ιςκμοφ τθσ Μορίνκου, που άλλαξε ριηικά τα δρομολόγια των πλοίων που πλζον μποροφςαν να παρακάμπτουν τθν Υφρο, θ ανάπτυξθ των Ελλθνικϊν ςιδθροδρόμων που προςζφερε εναλλακτικοφσ τρόπουσ μεταφοράσ αλλά κυρίωσ θ ανάπτυξθ του λιμζνα του Σειραιά, θ οποία ουςιαςτικά εκτόπιςε τθν Υφρο, και ζγινε αυτόσ το κζντρο των εμπορικϊν και ναυτιλιακϊν δραςτθριοτιτων. Βλζποντασ πωσ ο ανταγωνιςμόσ ςιγά ςιγά ζςπρωχνε τθν εταιρεία προσ τθν χρεοκοπία, ζγιναν κάποιεσ αποτυχθμζνεσ προςπάκειεσ για να «αναβακμιςτεί», με αποτζλεςμα ςτα τζλθ του 1882 θ εταιρεία να κθρυχτεί ςε κατάςταςθ πτϊχευςθσ. Σαναγιϊτθσ Φαςιαδάμθσ –: Nαυάγιο «Μλειϊ»
Ρ Σειραιάσ το ζτοσ 1890. Διακρίνεται κάποιο ατμόπλοιο τθσ εποχισ (Φωτογραφία αγνώςτου)
Υελίδα 4
Η ναυτιλιακι εταιρεία του «Φηων» Ρ Φηων Mc Dowall, γεννικθκεςτο Johnston τθσ Υκωτίασ το1829 ι 1830. Υποφδαςε τθν μθχανικι τζχνθ και υπθρζτθςε ςτο Αγγλικό ναυτικό ωσ μθχανικόσ. Αργότερα, βρζκθκε ςτθν Ελλάδα ξεκινϊντασ τθν καριζρα του ωσ μθχανικόσ ςτο ατμόπλοιο «Ρμόνοια» τθσ ατμοπλοϊασ Υφρου. Γφρω ςτο 1864 ανζλαβε ζνα τεράςτιο για τθν εποχι ζργο, τθν καταςκευι του ατμόμυλου Υεφερλι, και αφοφ το ολοκλιρωςε με επιτυχία, προςελιφκθ από αυτόν ωσ ςυνζταιροσ. Φο 1873, και αφοφ πρϊτα ζχει εργαςτεί ςτο μθχανουργείο του Βαςιλειάδθ, ιδρφει δικό του μθχανουργείο με τθν επωνυμία «’Ηφαιςτοσ» με προςωπικό 260 ατόμων και ειδικοφσ Άγγλουσ εργοδθγοφσ/τεχνίτεσ. Ματαςκεφαηαν βιομθχανικά και γεωργικά μθχανιματα. και μάλιςτα κατόπιν ζρευνασ διαπίςτωςα πωσ υπάρχουν κάποια ελαιοτριβεία, που διακζτουν ςε πλιρθ λειτουργία μθχανιματα καταςκευαςμζνα από τθν εταιρεία του Φηϊν Ξακ Δοφαλ.Φο 1890, ςυνζςτθςε με τον γαμπρό του, Γουλιζλμο Βαρβοφρ και ατμοπλοΐα με δφο ατμόπλοια, με τθν επωνυμία «ΕΝΝΗΟΙΜΗ ΑΦΞΡΣΝΡΛΑ ΞΑΜ ΔΡΧΕΝ ΜΑΙ ΒΑΤΒΡΧΤ»
(Ημερολόγιο Κωνςταντίνου Σκόκου)
Αργότερα, προςτζκθκαν και τα πλοία Σοςειδϊν, Ήρα, Ξαργαρίτα, Εφβοια, Θζτισ, Αφροδίτθ και θ γνωςτι μασ, «Μλειϊ». Υφντομα, κατάφερε να γίνει ζνασ από τουσ μεγαλφτερουσ παράγοντεσ τθσ Ελλθνικισ εμπορικισ ναυτιλίασ ςτισ αρχζσ του αιϊνα, ζχοντασ ζναν αξιοςζβαςτο «ςτόλο» από πλοία , ςτα οποία ςυνικιηε να δίνει αρχαιοελλθνικά ονόματα. Ρ «Ξπαρμπα Φηϊν» όπωσ τον αποκαλοφςαν πολλζσ φορζσ ιταν ζνα πρόςωπο ιδιαίτερα αγαπθτό κακϊσ είχε υιοκετιςει πλιρωσ τον Ελλθνικό τρόπο ηωισ και μάλιςτα διετζλεςε δθμοτικόσ ςφμβουλοσ από το 1891 ζωσ το 1895. Σζκανε ςτισ 17 Ρκτωβρίου του 1897 και ετάφθ ςτον μεγάλο αλλά λιτό οικογενειακό τάφο που είχε ιδθ αποκτιςει ςτο Οεκροταφείο τθσ Ανάςταςθσ Σειραιά και είχε οριοκετιςει με χαμθλό κάγκελο κατά πάςα πικανότθτα καταςκευαςμζνο ςτο εργοςτάςιό του. Φο επιτφμβιο γλυπτό τθσ προτομισ του τον απεικονίηει με φζςι, όπου το κυρίαρχο διακοςμθτικό ςτοιχείο είναι ο μαίανδροσ. Φο ςφμβολο που «Υτολίηει» τθν προτομι του, είναι ο διαβιτθσ, ζνα όργανο που ςτα χζρια του Φηϊν, πραγματικά ζκανε καφματα για πολλζσ δεκαετίεσ.
Ο Τάφοσ του Τηϊν ςτο νεκροταφείο Ανάςταςθσ του Πειραιά. Σαναγιϊτθσ Φαςιαδάμθσ –: Nαυάγιο «Μλειϊ»
Υελίδα 5
Φο ατμόπλοιο «Μλειϊ» Φο ατμόπλοιο «Μλειϊ» Η Μλειϊ, προςτζκθκε ςτον ςτόλο τθσ ναυτιλιακισ εταιρείασ «ΕΝΝΗΟΙΜΗ ΑΦΞΡΣΝΡΛΑ ΞΑΜ ΔΡΧΕΝ ΜΑΙ ΒΑΤΒΡΧΤ» το ζτοσ 1899. Ματαςκευάςτθκε το ζτοσ 1870 από το ναυπθγείο Blackwood & Gordon ςτο Port Glasgow τθσ Βρετανίασ ςτθν πλατφόρμα 98 με αρικμό καταςκευισ 105. Διζκετε δυο μθχανζσ 120 ίππων θ κάκε μία, καταςκευισ του μθχανουργείου του ναυπθγείου, και θ κακζλκυςθ του ζγινε τθν Σζμπτθ, 28/07/1870. Φο πρϊτο όνομα που τθσ δόκθκε ιταν SOUTH WESTERN και κακελκφςτθκε τθν 28θ Ιουλίου του 1870 με Βρετανικι ςθμαία για λογαριαςμό τθσ εταιρείασ Ardrossan Steam Navigation Co. Φο 1883 πουλικθκε ςτον Gustaf Gollcher που είχε ζδρα τθν Ξάλτα και μετονομάςτθκε ςε «LA VALETTE». Φο 1890 πουλικθκε ςτον John McCallum ο οποίοσ είχε ωσ ζδρα τθν Γλαςκϊβθ και το μετονόμαςε ςε «QUIRAING», Φο 1896 αγοράςτθκε από τθν Ιρλανδικι εταιρεία David Rowan Jr & Walter Bain που το 1897 το μετονόμαςε ςε «MERRICK» και το 1899 αγοράςτθκε από τον Alexander Wylie, ο οποίοσ το μεταπϊλθςε ςτθν ΕΝΝΗΟΙΜΗ ΑΦΞΡΣΝΡΛΑ ΞΑΜ ΔΡΧΕΝ ΜΑΙ ΒΑΤΒΡΧΤ οποφ και απζκτθςε το όνομα με το οποίο τθν γνωρίηουμε ςιμερα. Φο ςιδερζνιο αυτό πλοίο, είχε μικοσ 58,1 μζτρα, πλάτοσ 8 μζτρα και το πλοίο είχε 156 ΜΜΧ (Μόρουσ Μακαρισ Χωρθτικότθτασ). Η «Μλειϊ» ιταν ζνα από τα γρθγορότερα πλοία τθσ εποχισ, με ταχφτθτα που ζφτανε τουσ 12 κόμβουσ. Φα πρϊτα χρόνια τθσ υπθρεςίασ τθσ, τθν ςυναντοφμε ςε δρομολόγια Σειραιά-Μριτθ, και μάλιςτα ςε ζνα από αυτά το ζτοσ 1901, ερχόμενο από τθν Μριτθ μζςω τθσ Υερίφου, με 60 επιβάτεσ και φορτίο προςάραξε ςε φφαλο κοντά ςτον Σάτροκλο προκαλϊντασ μεγάλο ριγμα ςτα φφαλα του ςκάφουσ, και ο πλοίαρχοσ αναγκάςτθκε να το προςαράξει ςτισ ακτζσ του Σατρόκλου. Σαρά τον πανικό που ακολοφκθςε, το ατμόπλοιο «Χίοσ» τθσ «Οζασ Ελλθνικισ Ακτοπλοϊασ» που ερχόταν από το λιμάνι του Βόλου, περνοφςε κοντά από τθν περιοχι και περιςυνζλεξε τουσ επιβάτεσ και δεν υπιρξε κανζνα κφμα. Νίγεσ μζρεσ μετά, ο Φηϊν με το προςωπικό του, ζκαναν μια πρόχειρθ επιςκευι ςτο πλοίο και το ρυμοφλκθςαν μζχρι τον Σειραία όπου και επιςκευάςτθκε για να επιςτρζψει ςφντομα ςτα κακικοντα του. Υτα τελευταία χρόνια το ςυναντάμε να εκτελεί δρομολόγια από τθν κεντρικι-βόρεια Ελλάδα προσ τον Σειραιά και αντίςτροφα. Υε ζνα από αυτά ζμελλε να ολοκλθρϊςει οριςτικά τα ταξίδια τθσ.
Η Μλειϊ, ςυναντάει τθν μοίρα τθσ Ήταν το ξθμζρωμα τθσ 6θσ Ιανουαρίου 1904, όταν μεταφζροντασ 97 άτομα, επιβάτεσ και πλιρωμα, προςζκρουςε ςτθν βραχονθςίδα «Δίψα». Χαρακτθριςτικι είναι θ είδθςθ, όπωσ μεταφζρκθκε ςτθν εφθμερίδα «ΥΜΤΙΣΦ» τθν επόμενθ του ναυαγίου, και όπωσ κα δοφμε περιλαμβάνει πολλζσ ανακρίβειεσ ςχετικά με το ατφχθμα τθσ Μλειοφσ. Θεϊρθςα ςκόπιμο να ςασ μεταφζρω κατά λζξθ, με τισ ορολογίεσ τθσ εποχισ τθν ςχετικι είδθςθ:
Σαναγιϊτθσ Φαςιαδάμθσ –: Nαυάγιο «Μλειϊ»
Υελίδα 6
«H «ΚΛΔΗΩ» ΣΟΤ ΣΕΩΝ ΚΑΣΑΒΤΘΗΕΟΜΔΝΖ ΠΑΡΑ ΣΟΝ ΩΡΩΠΟΝ Τξνκεξόλ λαπάγηνλ αλήγγεηιε ρζέο ηειεθσληθώο πξνο ην ππνπξγείνλ ησλ Ναπηηθώλ ν ελ Ωξσπώ εθπιεξώλ ηα ιηκεληθά, πεξί ηελ 8 ½ ώξαλ ηεο εζπέξαο δηα ηνπ ηειεθώλνπ Γεθειείαο Αλαθηόξσλ. Η Κιεηώ ηνπ Τδώλ θαηεξρόκελε εθ Χαιθίδνο πξνο ηνλ Πεηξαηά θαη ζέινπζα λα πξνζεγγίζεη εηο ηελ ζθάιαλ ηνπ Ωξσπνύ, πξνζέθξνπζε θαηά ηηλα βξαρώδε αθηή ηεο πξν ηνπ Ωξσπνύ λεζίδνο Σηνπξνλήζη. Η πξώξα ηεο εξξάγε θαηά ηα ύθαια θαη δηα ηνπ ξήγκαηνο εηζώξκεζαλ ηα ύδαηα θαη ήξρηζαλ λα θαηαθιύδνπλ ην θύηνο. ΟΗ ΔΠΗΒΑΣΑΗ Τεο Κιεηνύο επέβελνλ ελελήθνληα ηέζζαξα ελ όισ άηνκα, ζπκπεξηιακβαλνκέλνπ θαη ηνπ πινηάξρνπ ηεο θαη ηνπ ινηπνύ πιεξώκαηνο απηήο. Οη πιείζηνη ησλ επηβαηώλ ηεο είρνλ επηβή εθ Βόινπ θαη Σηπιίδνο θαη αηελ ώξα δε ηεο πξνζθξνύζεσο νη πεξηζζόηεξνη εθνηκνύλην. Από ηνλ θξαδαζκόλ όκσο αθππλίζζεζαλ θαη ελ ζπνπδή αλήιζνλ είο ην θαηάζηξσκα, αξρίζαληεο γνεξώο λα θξαπγάδνπλ. ΟΤΓΖ ΔΠΝΗΓΖ Χάξηο όκσο εηο ηελ ςπρξαηκίαλ ηνπ πιεξώκαηνο ν παληθόο αθηεπλάζζε νύησ δε εδπλήζε ζαλ άπαληεο κέρξηο ελόο λα επηβηβώζη ησλ ιέκβσλ ηνπ ζθάθνπο αο θαζείιθπζαλ, θαη λα δηαπεξαηώζηλ εηο ηελ ζθάιαλ ηνπ Ωξσπνύ ζώνη θαη αβιαβείο. Ζ ΚΛΔΗΩ ΔΒΤΘΗΘΖ Δλ ησ κεηαμύ ην ζθάθνο εβπζίδεην. Φαίλεηαη όκσο όηη ην ξήγκα δελ ήην επξύ θαη ηα ύδαηα εηζέξξενλ βξαδέσο εληόο ηνπ θύηνπο, νύησ δε ερξεηάζζε πνιιή ώξα δηα λα βπζηζηεί εληειώο ε Κιεηώ ήηηο θαη πξάγκαηη εβπζίζζε. ΑΠΟΣΟΛΖ ΠΟΛΔΜΗΚΩΝ ΠΛΟΗΩΝ Μόιηο αλεγγέιζε ηνύην εηο ην ππνπξγείνλ ησλ λαπηηθώλ, έζπεπζαλ λα εηδνπνηήζνπλ ηνλ ππνπξγόλ ησλ λαπηηθώλ θ. Σ. Κνπκνπλδνύξνλ, όζηηο έζπεπζε λα δεηήζεη ιεπηνκέξεηαο πεξηζζνηέξαο. Δλ ησ κεηαμύ, ν ελ πιεξώλ ηα ιηκεληθά ελ Ωξσπώ είρελ αλαθέξεη όηη πάληεο νη επηβάηαη θαη ην πιήξσκα ζσζέληεο επξίζθνληαλ επη ηνπ Ωξσπνύ, εθηεζεηκέλνη εηο ηελ βξνρήλ θαη ην ςύρνο, έρνληεο αλάγθελ ζπλδξνκήο. Ο ππνπξγόο ησλ λαπηηθώλ δηέηαμελ ακέζσο ηειεθσληθώο δηα ηνπ ιηκελαξρείνπ Πεηξαηώο ηνπο αηκνκπνδξόκνλαο Πελεηόλ θαη Δπξώηαλ λα απνπιεύζνπλ πάξαπηα εθ πεηξαηώο θαη θαηεπζπλζνύλ επη ηόπνπ. Πξάγκαηη δε πεξη ηελ 2αλ ώξαλ ηνπ Μεζνλπθηίνπ απέπιεπζαλ ελ ζπνπδή ηα δπν ηαύηα ζθάθε. Οπδεκία άιιε ιεπηνκέξεηα εγλώζζε δηόηη ε ηειεθσληθή γξακκή Ωξσπνύ δηεθόπε πεξη ην κεζνλύθηηνλ. Αιι΄νύηε ην ελ Πεηξαηά πξαθηνξείνλ Τδώλ εγλώξηδε ηίπνηε.»
Σαναγιϊτθσ Φαςιαδάμθσ –: Nαυάγιο «Μλειϊ»
Υελίδα 7
Σαναγιϊτθσ Φαςιαδάμθσ –: Nαυάγιο «Μλειϊ»
Υελίδα 8
Ψάχνοντασ για το ιςτορικό τθσ βφκιςθσ Γηαβάδνληαο ηηο εθεκεξίδεο ηεο επνρήο, κπνξεί θάπνηνο πνιύ εύθνια λα απνπξνζαλαηνιηζηεί, θαζώο νη πιεξνθνξίεο πνπ πξνθύπηνπλ από ηα άξζξα, είλαη ζε αξθεηά ζεκεία..αληηθαηηθέο, όπσο γηα παξάδεηγκα ην δξνκνιόγην πνπ εθηεινύζε ην πινίν, πνπ άιιεο θνξέο αλαθέξεηαη πσο εξρόηαλ από ηελ Χαιθίδα πξνο ηνλ Πεηξαηά, θαη άιιεο ην αληίζεην. Φο ςθμείο που πραγματικά με δυςκόλεψε ιδιαίτερα είναι το ςχετικό με τισ ςυνκικεσ που επικρατοφςαν τθν ςτιγμι τθσ πρόςκρουςθσ του πλοίου ςτθν βραχονθςίδα. Άλλεσ φορζσ διαβάηουμε για ξαφνικι και ζντονθ τρικυμία, και άλλεσ φορζσ για ςυνκικεσ που κφμιηαν γαλθνεμζνθ λίμνθ όπωσ χαρακτθριςτικά αναφζρεται ςε κάποιο άρκρο. Θα προςπακιςω να αφιςω ζξω από τθν παροφςα διιγθςθ όλα αυτά τα ςθμεία, παρουςιάηοντασ τθν ιςτορία του ναυαγίου, όπωσ αυτι προκφπτει από τισ διθγιςεισ των ναυαγϊν και από τα λογικά ςυμπεράςματα που προκφπτουν.
Η Βύζηζε ηνπ πινίνπ Η Μλειϊ ξεκίνθςε από το λιμάνι του Σειραιά, το βράδυ τθσ Δευτέρασ, 5 Ιανουαρίου 1904 με τελικό προοριςμό το Βόλο και ενδιάμεςεσ ςτάςεισ ςτο Ναφριο, τθ Χαλκίδα τθ Νίμνθ Ευβοίασ και τθν Υτυλίδα. Σραγματοποίθςε τθν πρϊτθ ςτάςθ για επιβίβαςθ επιβατϊν ςτο Ναφριο και μετά τα μεςάνυχτα τθσ Τρίτησ, 6ησ Ιανουαρίου ζπλεε με ταχφτθτα 11,5 μιλίων προσ τθν Χαλκίδα. Μάτω από ςυνκικεσ που δεν είναι εφκολο να διευκρινιςτοφν γιατί οι πλθροφορίεσ που παίρνουμε από τισ εφθμερίδεσ τισ εποχισ είναι κάπωσ ςυγκεχυμζνεσ, το πλοίο ζχαςε τθν πορεία του με αποτζλεςμα να «καρφωκεί» πάνω ςτθν βραχονθςίδα Δίψα. Ρι εκδοχζσ που δίδονται, είναι δυο. Η πρϊτθ κζλει τον υποπλοίαρχο Αργφρθ Σαππά, ο οποίοσ ανζλαβε τθν διακυβζρνθςθ του πλοίου από τον πρϊτο καπετάνιο Δ. Ματςοφλθ μετά τθν αναχϊρθςθ του από το Ναφριο (Ξζςα ςτθν γενικι ςφγχυςθ των άρκρων των εφθμερίδων, υπάρχει και αναφορά για το αντίκετο), να αποκοιμικθκε πάνω ςτο τιμόνι τθσ Μλειοφσ, με αποτζλεςμα να χάςει τθν πορεία του πλοίου και θ δεφτερθ αναφζρει ότι λόγω πολλϊν μεταλλικϊν αντικειμζνων που υπιρχαν μπροςτά ςτθν γζφυρα, θ πυξίδα του πλοίου δεν λειτουργοφςε με τθν ακρίβεια που κα ζπρεπε. Ξε τθν πρϊτθ εκδοχι να υπεριςχφει, όχι μόνο γιατί οι περιςςότερεσ αναφορζσ τθν υποδεικνφουν αλλά γιατί ο ανταγωνιςμόσ ςτθν ακτοπλοΐα τθσ εποχισ ανάγκαηε τα πλθρϊματα να εκτελοφν πολλά δρομολόγια χωρίσ να ζχουν καν τον απαραίτθτο χρόνο για να αναπαυκοφν, το αποτζλεςμα είναι δεδομζνο.. Η Μλειϊ, βρίςκεται πάνω ςτα βράχια τθσ «Δίψασ» βαριά πλθγωμζνθ και θ βφκιςθ τθσ είναι απλά κζμα χρόνου. Ρ πλοίαρχοσ ζκανε προςπάκεια να ςκαλϊςει το πλοίο πάνω ςτθν βραχονθςίδα, αλλά οι μθχανι του πλοίου «κράτθςε» και εφϋ όςον δεν κατάφερε να αποτρζψει τθν επερχόμενθ βφκιςθ, προςπάκθςε να «δζςει» το πλοίο από τθν πλϊρθ του πάνω ςτθν βραχονθςίδα, και ςτθν ςυνζχεια, γφριςε (διπλάρωςε) το πλοίο κατά μικοσ ςτθν πλευρά τθσ βραχονθςίδασ, ϊςτε να μπορζςουν οι επιβάτεσ να αποβιβαςτοφν πάνω ςτθν Δίψα, όπωσ και ζγινε.
Σαναγιϊτθσ Φαςιαδάμθσ –: Nαυάγιο «Μλειϊ»
Υελίδα 9
Οη πεξηζζόηεξνη επηβάηεο ηελ ζηηγκή ηεο πξόζθξνπζεο βξίζθνληαλ ζηα θξεβάηηα ηνπο, θαη ήηαλ επόκελν λα αθνινπζήζνπλ ζηηγκέο παληθνύ πάλσ ζην πινίν. Πνιινί ήηαλ απηνί πνπ πξνηίκεζαλ λα πεδήμνπλ ζηελ ζάιαζζα θαη λα βγνπλ ζηελ βξαρνλεζίδα, θαη αλάκεζα ηνπο θαη ην κνλαδηθό ζύκα ηνπ λαπαγίνπ, ν Βαζίιεο Κνπξνπζόπνπινο, έλαο από ηνπο ελλέα επηβάηεο ηεο πξώηεο ζέζεο ν νπνίνο βξήθε ηξαγηθό ζάλαην όηαλ ην ίδην ην πινίν ηνλ ζπλέηξηςε πάλσ ζηα βξάρηα, θάηη πνπ καο νδεγεί ζην ζπκπέξαζκα πσο δελ ζα ήηαλ δπλαηό λα επηθξαηεί ε γαιήλε πνπ επηθαιείηαη ην ζπγθεθξηκέλν άξζξν ηεο εθεκεξίδαο. ηελ ζπλέρεηα ν πινίαξρνο δηέηαμε ηνπο λαύηεο ηνπ λα δεκηνπξγήζνπλ κηα ηερλεηή γέθπξα αλάκεζα ζην πινίν θαη ηελ βξαρνλεζίδα, νπόηε θαη από απηήλ εγθαηέιεηςαλ ην πινίν κε αζθάιεηα όινη νη ελαπνκείλαληεο επηβάηεο θαη ην πιήξσκα. Γπν ώξεο κεηά ηελ πξόζθξνπζε , ε Κιεηώ απνραηξεηνύζε νξηζηηθά ηελ επηθάλεηα θαη αλαθέξεηαη ραξαθηεξηζηηθά πσο θαηά ηελ βύζηζε ηεο, ε ζθπξίρηξα πνπ βξηζθόηαλ ζην θνπγάξν ερνύζε, κέρξη πνπ ράζεθε ζηα λεξά ηνπ Δπβντθνύ.
Προςπακϊντασ να αποδϊςω τισ ςυνκικεσ που επικρατοφςαν τθν ϊρα που θ «Κλειϊ» βυκιηόταν, τροποποίθςα μζςω επεξεργαςτι εικόνασ ζναν πίνακα του ηωγράφου Ken Howard που απζδωςε τθν βφκιςθ ενόσ άλλου πλοίου και πιςτεφω πωσ κάπωσ ζτςι φανταηόμαςτε όλοι τα όςα διαδραματίςτθκαν πάνω ςτθν “Δίψα” εκείνο το βράδυ.
Σαναγιϊτθσ Φαςιαδάμθσ –: Nαυάγιο «Μλειϊ»
Υελίδα 10
Η νδύζζεηα ησλ επηβαηώλ μεθηλάεη.. Φο ξθμζρωμα τθσ Φρίτθσ, θμζρα των φϊτων, βρίςκει τουσ επιβάτεσ του πλοίου πάνω ςτθν βραχονθςίδα, απελπιςμζνουσ, χωρίσ προμικειεσ και χωρίσ τρόπο να προςτατευτοφν από το κρφο και τθν βροχι που τουσ ςυνόδευε κακόλθ τθν παραμονι τουσ ςτθν «Δίψα». Μαι ιταν τζτοια θ απελπιςία τουσ, που είχαν τθν εντφπωςθ πωσ θ βροχι που ζπεφτε ςε όλθ τθν περιοχι, αρνοφταν να πζςει και πάνω ςτο νθςί, για να τουσ ξεδιψάςει. Φο πλιρωμα, ενταφίαςε το κφμα του ναυαγίου πάνω ςτθν βραχονθςίδα ςε μια άτυπθ «τελετι» και πλζον όλοι παρακαλοφςαν να τουσ εντοπίςει κάποιο από τα πλοία που εκτελοφςαν δρομολόγια ςτθν περιοχι. Ξα όταν τα παρακάλια φάνθκαν να πιάνουν τόπο και είδαν το πλοίο «Ήπειροσ» να περνάει από τθν περιοχι, θ απογοιτευςθ που ακολοφκθςε βλζποντάσ το να προςπερνάει και να χάνεται ςτον ορίηοντα, ιταν ακόμα μεγαλφτερθ Σροςπάκθςαν να ςυγκεντρϊςουν οτιδιποτε μποροφςε να κάει και άναψαν φωτιζσ ςε διάφορα ςθμεία τθσ βραχονθςίδασ, ελπίηοντασ πωσ κάποιοσ κα τουσ δει. Ξάλιςτα, μπόρεςαν και μετζφεραν ζνα ςπαςμζνο κατάρτι από το πλοίο πάνω ςτθν βραχονθςίδα, και χρθςιμοποιϊντασ μια μικρι κόκκινθ παιδικι κουβζρτα, το ζςτθςαν εν είδθ ςθμαίασ ϊςτε να γίνει ευκολότεροσ ο πικανόσ εντοπιςμόσ τουσ από τα περαςτικά πλοία. ταν ο ιςτόσ κατάφερε να ςτθκεί, εμφανίςτθκαν δυο ουράνια τόξα πάνω από τθν Δίψα, γεγονόσ που ζδωςε μια ιδζα ελπίδασ ςτουσ ναυαγοφσ.
Αθαλήο ήξσαο Αμηνζεκείσην είλαη ην πσο δόζεθε ε πιεξνθνξία γηα ηελ βύζηζε ηνπ πινίνπ ώζηε λα θηλεηνπνηεζνύλ νη πξνζπάζεηεο γηα ηελ δηάζσζε ησλ λαπαγώλ. Ξέξνπκε πσο γύξσ ζηηο 13.00, έγηλε ην πξώην ηειεθώλεκα πξνο ην «ππνπξγείν ησλ λαπηηθώλ», ην νπνίν ελεκέξσλε πσο ε Κιεηώ είρε λαπαγήζεη, ρσξίο λα κπνξεί λα δώζεη πνιιά πεξηζζόηεξα ζηνηρεία. Σελ πιεξνθνξία απηή ηελ έδσζε έλαο επηβάηεο ηνπ πινίνπ, ν νπνίνο έπεζε ζηελ ζάιαζζα θαη θαηάθεξε λα βγεη θνιπκπώληαο ζηα ηύξα. Άξαγε γηαηί επέιεμε λα θαιύςεη κηα απόζηαζε 5,5 λαπηηθώλ κηιίσλ κέρξη ηα ηύξα, αληί λα δνθηκάζεη λα βγεη ζηελ άθξε ηνπ θόιπνπ ηνπ ρνηληά, πνπ απείρε κόιηο 2,7? Σν πηζαλόηεξν είλαη πσο εθεί κπόξεζε λα δηαθξίλεη θώηα, νπόηε θαη πξνο ηα εθεί θηλήζεθε, θάλνληαο πξαγκαηηθά ππεξάλζξσπε πξνζπάζεηα, πνπ ζπκίδεη ηνλ άζιν ηνπ Φεηδηππίδε ηνλ θαηξό ηεο κάρεο ηνπ Μαξαζώλα.. Αυτι τθν διαδρομι κατάφερε να καλφψει ο ναυαγόσ τθσ «Κλειοφσ» ςε ςυνκικεσ πραγματικά δραματικζσ, γεγονόσ που ςίγουρα του αποδίδει τον τίτλο του ιρωα Του ναυαγίου Κλειϊ. Ο άνκρωποσ αυτόσ ονομάηονταν Θ. Ντοβάνοσ και ςίγουρα κα διθγοφνταν για πολλά χρόνια τθν απίςτευτθ περιπζτεια που πζραςε. Σαναγιϊτθσ Φαςιαδάμθσ –: Nαυάγιο «Μλειϊ»
Υελίδα 11
Η διάςωςθ Νίγο πριν πζςει το φϊσ, φάνθκε ςτον ορίηοντα ζνα πλοιάριο να πλθςιάηει τθν βραχονθςίδα και θ ελπίδα άρχιςε να ανατζλει ςτθν Δίψα. Σράγματι, ζνα ψαροκάικο πλθςίαςε και ο καπετάνιοσ του, Αντϊνιοσ Υακελλαρίου, προςπάκθςε να δϊςει κουράγιο ςτουσ ναυαγοφσ. Νόγω των ςυνκθκϊν ιταν αδφνατο να προςεγγίςει τόςο κοντά ϊςτε να επιβιβαςτοφν ςε αυτό όςοι άνκρωποι πικανϊσ χωροφςαν, και μόνο ο δεφτεροσ πλοίαρχοσ Αργφρθσ Σαππάσ μαηί με το λοςτρόμο κ. Υκορδι κατάφεραν να ανζβουν ςτο πλοιάριο και να φφγουν προσ ανεφρεςθ βοικειασ. Ξάλιςτα λζγεται πωσ όταν ο πλοίαρχοσ βρζκθκε τελικά ςτα Υτφρα, και πρίν οργανωκεί θ αποςτολι βοικειασ, εξαφανίςτθκε προσ άγνωςτθ κατεφκυνςθ.. Ενϊ το πλοιάριο ανοιγόταν, φάνθκε θ καλαμθγόσ «Άννα Υερπιζρθ»., που ανικε ςτα ορυχεία του Ναυρίου που άκμαηαν εκείνθ τθν εποχι και βλζποντασ το ψαροκάικο να το προςεγγίηει, οι ναυαγοί πίςτεψαν πωσ τα βάςανα τουσ τελείωςαν. Αλλοίμονο όμωσ.. Ξαφρθ απελπιςία τουσ ζπιαςε όταν το είδαν να ςυνεχίηει τθν πορεία του αντί να επιςτρζψει και να τουσ παραλάβει. Φο ψαροκάικο γφριςε πάλι πίςω ςτθν Δίψα, και ο καπετάνιοσ Ψαράσ τουσ είπε πωσ ο πλοίαρχοσ και ο λοςτρόμοσ επιβιβάςτθκαν ςτο «Άννα Υερπιζρθ» για να φζρουν βοικεια. Φότε, κάποιοι από τουσ ναυαγοφσ, μπόρεςαν να επιβιβαςτοφν ςτο καΐκι, και ζφυγαν με τον καπετάνιο του για τα Υτφρα για να φζρουν προμικειεσ ςτουσ ναυαγοφσ. Υτισ τρείσ το ξθμζρωμα, από τθν περιοχι πζραςε και το πλοίο «Σελοπόννθςοσ» που ανικε ςτθν ατμοπλοΐα Γουδι, και οι ναυαγοί ζβαλαν όλεσ τουσ τισ δυνάμεισ για να τουσ εντοπίςει, κάποιοι αςτυνομικοί που ςυνόδευαν ζναν φονιά πυροβολοφςαν ςτον αζρα, αλλά το πλοίο..τίποτα. Υτισ επόμενεσ μζρεσ κα μάκουμε πωσ ο καπετάνιοσ είδε τθν φωτιά που είχαν ανάψει οι ναυαγοί ςτθν βραχονθςίδα, αλλά δεν ζδωςε ιδιαίτερθ ςθμαςία και ςυνζχιςε τον δρόμο του. Ρ καπετάνιοσ του ψαροκάικου, με τον ναυαγό που είχε επιβιβαςτεί ςτο καΐκι, ςτα Υτφρα φόρτωςαν δυο καΐκια με προμικειεσ και επζςτρεψαν ςτθν βραχονθςίδα και τουσ πειναςμζνουσ ναυαγοφσ το ξθμζρωμα τθσ Φετάρτθσ. Νίγο αργότερα, ζφταςε και το πλοίο του Υερπιζρθ, οπότε τα καίκια παίρνοντασ τουσ ναυαγοφσ κατά ομάδεσ, τουσ μετζφεραν ςτο πλοίο που είχε δζςει λίγο πιο πζρα. Γφρω ςτισ εννζα το πρωί, όλοι οι ναυαγοί είχαν εγκαταλείψει τθν βραχονθςίδα, ζχοντασ ιδθ ςυμπλθρϊςει τριάντα ολόκλθρεσ ϊρεσ πάνω τθσ, γεμάτεσ πόνο και απελπιςία. Φο «Άννα Υερπιζρθ» τουσ μετζφερε ςτθν Χαλκίδα, οποφ φιλοξενικθκαν ςε ξενοδοχείο τθσ περιοχισ και μπόρεςαν επιτζλουσ να αφιςουν ςτθν άκρθ τθν ταλαιπωρία τουσ.
Ρι Ατμομυοδρόμωνεσ «Ευρϊτασ» και «Σθνειόσ» που είχαν διαταχκεί να ςπεφςουν για βοικεια, ζφταςαν ςτθν βραχονθςίδα μετά τθν επιβίβαςθ των ναυαγϊν ςτο «»Άννα Υερπιζρθ» (Φο οποίο αναφζρεται και ωσ «Αννζτα»), και οι οδθγίεσ που ζλαβαν τότε είναι να πάρουν από τθν Χαλκίδα τουσ επιβάτεσ που ικελαν να προωκθκοφν ςτο λιμάνι τθσ Υτυλίδασ ι του Βόλου με το ζνα πλοίο και προσ το λιμάνι του Σειραιά με το άλλο. Χπζρ των ναυαγϊν ζγινε ζρανοσ για να προμθκευτοφν τα ςτοιχειϊδθ αγακά, ενϊ φιλοξενικθκαν ςτο ξενοδοχείο «Ακθνϊν» για κάποιεσ μζρεσ. Αρκετοί φρόντιςαν να ςτραφοφν άμεςα νομικά κατά τθσ εταιρείασ «Φηϊν" για να τουσ αποκαταςτιςει για όςα ζχαςαν μαηί με το ναυάγιο. Αυτό που δεν διευκρινίηεται είναι το τι απζγινε θ ςωρόσ του κφματοσ, Βαςιλείου Μουρουςόπουλου που κάφτθκε πάνω ςτθν αφιλόξενθ βραχονθςίδα.
Σαναγιϊτθσ Φαςιαδάμθσ –: Nαυάγιο «Μλειϊ»
Υελίδα 12
Ρ “Ρδυςςζασ”, και το κζατρο του παραλόγου Σα ηξαγειαθηθά πεξηζηαηηθά πνπ έγηλαλ, δελ είραλ ηειεησκό. Κάηη ηδηαίηεξα ραξαθηεξηζηηθό, είλαη ην ηη ηξάβεμε ν λαπαγόο πνπ είρε ζπεύζεη κε ηνλ θαπεηάλην ηνπ Ψαξνθάηθνπ λα θέξεη βνήζεηα ζηνπο λαπαγνύο. Ο ηδηνθηήηεο ηνπ θατθηνύ πνπ είραλ θνξηώζεη ην ςσκί θαη ην θνληάθ, Πέηξνο Κνξδώλεο, δελ ηνλ άθεζε λα αλέβεη ζην θαξάβη καδί κε ηνπο ππόινηπνπο, θαη επεηδή ηα αγαζά πνπ κεηέθεξε έκεηλαλ αδηάζεηα θαη δελ ηνλ ηθαλνπνηνύζε ην πνζό πνπ είρε ζπγθεληξώζεη από ηα ηηκαιθή πνπ πεηνύζαλ νη λαπαγνί ζηελ βάξθα ηνπ, ηνλ νδήγεζε ελώπην δηθαζηεξίνπ γηα λα ηνπ ηα πιεξώζεη ν ίδηνο θαη ιίγν έιεηςε λα ηηκσξεζεί ν δύζηπρνο λαπαγόο.. Καη ε αηπρία ηνπ δελ ζηακάηεζε εθεί, κηαο θαη πξνζπαζώληαο λα βξεη ηξόπν λα επηζηξέςεη ζηελ Αζήλα, κπήθε ζε έλα ςαξνθάηθν, θαη έκειε λα βξεζεί μαλά ζηελ βξαρνλεζίδα, κέρξη πνπ ηνλ πεξηζπλέιεμε άιιν ζθάθνο θαη κπόξεζε επηηέινπο λα βγεη ζηελ Ραθήλα. Ο Σταύρος Μπαφέρος ινηπόλ, δηθαηνύηαη λα ζεσξείηαη σο ν «Οδπζζέαο» ηεο Κιεηνύο, θαη ζίγνπξα αμίδεη κε ην παξαπάλσ ην λα κλεκνλεύνπκε ην όλνκα ηνπ.
Κάπνηα πνιύ ζεκαληηθά ζηνηρεία πνπ καζαίλνπκε είλαη πσο ην πινίν δελ ήηαλ αζθαιηζκέλν (Όπσο θαη όια ηα ππόινηπα πινία ηνπ Σδώλ). Καη θπζηθά, δεκηνπξγνύληαη θάπνηα εύινγα εξσηήκαηα, όπσο ην γηαηί δελ ρξεζηκνπνηήζεθαλ ζσζηηθέο ιέκβνη, θαη γηαηί αλαγθάζηεθαλ λα κείλνπλ ηξηάληα νιόθιεξεο ώξεο νη λαπαγνί ζην λεζί, γηα κηα ηνπνζεζία πνπ είλαη ηόζν θνληά ζε ιηκάληα ηξηγύξσ, όπσο θαη οι λόγοι που τα δθμοςιεφματα ανζφεραν πωσ νη λαπαγνί επηβηβάζηεθαλ ζηηο ιέκβνπο ακέζσο κεηά ηελ πξόζθξνπζε θαη βγήθαλ ζώνη ζηνλ Ωξσπό.. Δξσηήκαηα, πνπ ίζσο ηειηθά δελ έρνπλ θαη λόεκα λα απαληεζνύλ.. ίγνπξα όκσο ηα πξαθηηθά ηεο δίθεο πνπ έγηλε ζηελ Χαιθίδα, πέληε ρξόληα κεηά ηελ βύζηζε ζα είραλ εμαηξεηηθό ελδηαθέξνλ.. Απόςπαςμα από εφθμερίδα τθσ εποχισ ςχετικά με τθν δφςκολθ κατάςταςθ των ναυαγϊν
Μεηά ηελ δηάζσζε Όηαλ ηα πινία πνπ είραλ δηαηαρζεί λα ζπεύζνπλ γηα βνήζεηα, όπσο ην «Αζελά» ηεο ίδηαο εηαηξείαο ην νπνίν έζηεηιε ν δηεπζπληήο ηεο εηαηξείαο, Ναηζνύιεο, έθηαζαλ ζηελ βξαρνλεζίδα, πνιύ απιά δελ βξήθαλ..θαλέλαλ λα δηαζώζνπλ. Δπίζεο, ηδηαίηεξα πεξίεξγν είλαη ην όηη πξηλ θαιά θαιά νη λαπαγνί επηζηξέςνπλ ζηα ζπίηηα ηνπο, είραλ ζηείιεη ήδε ην πινίν «Δξκήο», κε πινίαξρν ηνλ θν Ρίρηεξ γηα λα εμεηάζεη ηελ πηζαλόηεηα αλέιθπζεο ηνπ πινίνπ, θπζηθά όρη γηα λα απνθεπρζεί ηπρόλ κόιπλζε όπσο ζα πεξίκελε θαλέλαο ζήκεξα, αιιά γηα λα ελεξγνπνηεζεί θαη πάιη ζηελ αθηνπινΐα. Μάιηζηα, ην πινίν δελ θαηάθεξε λα νινθιεξώζεη ηηο έξεπλεο ιόγσ θαηξηθώλ ζπλζεθώλ, θαη ρξεηάζηεθε λα εγθαηαιείςεη, γηα αλ επηζηξέςεη θαη πάιη ηηο επόκελεο εκέξεο. Σν ζεκείν ηνπ λαπαγίνπ επηζθέθζεθε κε ην πινίν ηνπ Σδώλ «Αζήλα» θαη ν αξρηκεραληθόο ηνπ Σδώλ, Κπξηάθνο Βέθηνο γηα λα εθηηκνύζε θαηά πόζν ήηαλ πηζαλή ε αλέιθπζε ηνπ λαπαγίνπ. Σαναγιϊτθσ Φαςιαδάμθσ –: Nαυάγιο «Μλειϊ»
Υελίδα 13
Σα δεκνζηεύκαηα ηεο επνρήο Υίγουρα αξίηει και με το παραπάνω μια ανάγνωςθ ςτα φφλλα τθσ εποχισ, Ρι αναφορζσ των ναυαγϊν για τισ ςτιγμζσ που ζηθςαν, οι κατθγορίεσ τουσ πωσ οι ναφτεσ ζτρωγαν κρυφά και δεν μοιράηονταν οι προμικειεσ, οι αναφορζσ για ανζλκυςθ τθσ, χωρίσ καν να ζχει γίνει περιςυλλογι των ναυαγϊν από τθν βραχονθςίδα, οι αντιφατικζσ αναφορζσ για τον ρόλο των πλοιάρχων, οι αναφορζσ ςτον ανταγωνιςμό μεταξφ των εταιρειϊν, τα παράπονα για τα κονδφλια τοποκζτθςθσ φάρων, που τελικά δεν τοποκετικθκαν ποτζ, τα τθλεπακθτικά φαινόμενα που ςχετίηονται με τθν βφκιςθ του πλοίου.. και όλα αυτά μεταξφ άρκρων για ερωτικά δράματα, κεραπεία αιμορροΐδων, προςκλιςεισ για παραλαβι δωρεάν κουκουλόςπορου και διαφθμίςεισ τθσ White Star lines για ταξίδια Ευρϊπθσ – Αμερικισ…
Σαναγιϊτθσ Φαςιαδάμθσ –: Nαυάγιο «Μλειϊ»
Υελίδα 14
Η «Γίςα» ζήκεξα Ξάλλον ςτθν Μλειϊ, οφείλει θ Δίψα τθν τοποκζτθςθ φάρου πάνω τθσ. Ξάλιςτα, μετά από αυτό αρκετοί ναυτικοί τθν ονόμαςαν και «Υπίκα», οπότε είναι αρκετά πικανό να ακοφςετε να αναφζρονται ςε αυτιν με αυτό τον τρόπο και ςιμερα. Πζροντασ πλζον τθν ιςτορία τθσ, ςίγουρα κα είναι κάτι παραπάνω από μια απλι βραχονθςίδα για τον επιςκζπτθ τθσ. Ξάλιςτα, μια περιιγθςθ πάνω ςτθ νθςίδα αυτι, μπορεί να φανερϊςει πολλά ςθμάδια από τα όςα ςυνζβθςαν εκεί, πάνω από 100 χρόνια πριν. Μαι αν πλζον υπάρχουν λίγα πράγματα και από τθν ίδια τθν Μλειϊ ςτον βυκό τθσ μιασ και είχε τθν ίδια μοίρα με τα περιςςότερα ναυάγια τθσ εποχισ που πουλικθκαν για παλιοςίδερα, ο γνϊςτθσ τθσ ιςτορίασ τθσ λίγο κα νοιαςτεί και ςίγουρα κα είναι δφςκολο το να ςυγκρατιςει τθν φανταςία του από το να προςπακιςει να επιςτρζψει πίςω ςτο 1904, προςπακϊντασ να δει τουσ επιβάτεσ να χρθςιμοποιοφν τισ ςκάλεσ που υπάρχουν ακόμα, τισ πόρτεσ και τισ ςκουριαςμζνεσ λαμαρίνεσ τθσ.. Μαι αν κάποιοσ μπορεί να ακοφςει τισ ιςτορίεσ που μποροφν να διθγθκοφν, ςίγουρα κα τα αντιμετωπίςει με ιδιαίτερο ςεβαςμό.
Περιιγθςθ ςτθν βραχονθςίδα Η ζρευνα για τθν ιςτορία τθσ Μλειοφσ, ςίγουρα δθμιουργεί τθν επικυμία για μια περιιγθςθ πάνω ςτθν βραχονθςίδα ςτθν οποία εξελίχκθκαν οι δραματικζσ ςτιγμζσ των ναυαγϊν. Η προςζγγιςθ δεν είναι αυτό που κα χαρακτθρίηαμε εφκολθ και ςίγουρα αν ςκεφτοφμε το ότι τόςα άτομα κατάφεραν να επιβιβαςτοφν πάνω τθσ, μζςα ςε ςυνκικεσ πανικοφ, ςτο ςκοτάδι τθσ χειμωνιάτικθσ νφχτασ και με το πλοίο να ετοιμάηεται για το τελευταίο ταξίδι του ςτον βυκό, κα ςκεφτοφμε πωσ είναι πραγματικά εντυπωςιακό το ότι υπιρξε μοναχά μια απϊλεια ηωισ. Υτο μεγαλφτερο μζροσ τθσ βραχονθςίδασ, υπάρχουν κοφτά, κάκετα βράχια που δεν επιτρζπουν τθν αναρρίχθςθ χωρίσ ειδικό εξοπλιςμό. Μαι είναι εξαιρετικά πικανό, το ςθμείο που επιλζξαμε για να ανεβοφμε ςτο νθςί, να ιταν ακριβϊσ το ίδιο με αυτό που πζραςαν και οι ναυαγοί τθσ Μλειοφσ, αν βαςιςτοφμε ςτισ διθγιςεισ των ναυαγϊν. Εξ ίςου πικανό είναι να πρόκειται και για το ςθμείο που βρικε τραγικό κάνατο το μοναδικό κφμα του ναυαγίου. Σάνω ςτο νθςί, με όπλο τθν φανταςία μασ, μποροφμε
Η Βορειοανατολικι πλευρά τθσ Δίψασ, με τουσ κοφτοφσ βράχουσ
Το πικανό ςθμείο τθσ αποβίβαςθσ των ναυαγϊν
να «δοφμε» τα ςθμεία τα οποία είχαν επιλζξει οι ναυαγοί για να προςτατευτοφν ςχετικά από τισ καιρικζσ ςυνκικεσ, κακϊσ και το ποφ άναψαν τισ φωτιζσ, ι που ζςτθςαν τον ςπαςμζνο ιςτό τθσ «Μλειουσ».. Σαναγιϊτθσ Φαςιαδάμθσ –: Nαυάγιο «Μλειϊ»
Υελίδα 15
Απομεινάρια του πλοίου θ ότι απζμεινε από τον πρϊτο φάρο? Υε πολλά ςθμεία τθσ βραχονθςίδασ, και κυρίωσ ςτθν πλευρά που «βλζπει» προσ το ςθμείο βφκιςθσ του πλοίου υπάρχουν διάφορα ςυντρίμμια . Από ςυνομιλίεσ που είχα με ντόπιουσ, μου ανζφεραν πωσ είναι πικανό τα απομεινάρια που βλζπουμε πάνω ςτθν Δίψα, να μθν προζρχονται από το πλοίο αλλά από τον πολφ παλαιό καταςτραμμζνο μεταλλικό φάρο που τοποκετικθκε ςτθν βραχονθςίδα το 1913. Μάποιεσ λαμαρίνεσ όμωσ ζχουν πάχοσ 1,5 εκατοςτϊν και αρκετά μεγάλο μζγεκοσ, οπότε παραπζμπουν περιςςότερο ςε πλοίο, παρά ςε φάρο.
Σαναγιϊτθσ Φαςιαδάμθσ –: Nαυάγιο «Μλειϊ»
Υελίδα 16
Ματάδυςθ ςτο Οαυάγιο Φο ναυάγιο, απζχει λίγα μόνο μίλια από τον Υχοινιά, και δεν είναι ιδιαίτερα δφςκολο να εντοπιςτεί ακόμα και χωρίσ βυκόμετρο. Υτθν πλευρά τθσ βραχονθςίδασ θ οποία βλζπει προσ τον Ξαρακϊνα, και ςτο αριςτερό τθσ μζροσ κα δοφμε ζναν μικρό φάρο κακϊσ και κάποια ςυντρίμμια προφανϊσ από τθν εποχι που γίνονταν οι εργαςίεσ κοπισ και ανζλκυςθσ του πλοίου, οι οποίεσ και άφθςαν ελάχιςτα μόνο κομμάτια του ςτον βυκό.
Υτθν βραχονθςίδα Δίψα υπάρχουν και ςε άλλα ςθμεία ενδείξεισ για ναυάγια, αλλά δεν είναι ότι φρονιμότερο να τα πλθςιάςουμε κακϊσ δείχνουν πωσ είναι κατά πολφ παλαιότερα. Επίςθσ υπάρχουν και κάποια ςφγχρονα επιβεβαιωμζνα ναυάγια, τα οποία και χριηουν ειδικισ αναφοράσ ςτο μζλλον. Φο ναυάγιο (τι από αυτό φυςικά απζμεινε μετά από πζραν του αιϊνοσ παραμονι ςτον βυκό) βρίςκεται ςτα 27 μζτρα βάκουσ, οποφ κάποιοσ κα δει το "κατωκάραβο" (Φο κάτω μζροσ του) μαηί με διάφορα ςυντρίμμια και κομμάτια που δεν είναι εφκολο πλζον να αναγνωριςτοφν. Εντυπωςιακζσ είναι κάποιεσ ςκάλεσ, που πλζον οδθγοφν ςτο πουκενά, και αν κάποιοσ παρατθριςει καλά ςτο βυκό πικανό να δει κομμάτια από μπουκαπόρτεσ, ςπαςμζνα πιάτα και άλλα αντικείμενα. Η ορατότθτα ςυνικωσ είναι καλι, ενϊ γφρω από το ναυάγιο μπορείτε να δείτε ζναν όμορφο βυκό με αρκετι ηωι και πολλά χρϊματα. Μάποια κομμάτια του πλοίου, βρίςκονται και ςε μεγαλφτερο βάκοσ. Πεχωρίηει το φουγάρο του πλοίου που είναι ςχεδόν ολόκλθρο, μια ςιδερζνια υπερκαταςκευι και κάτι που πικανόν είναι ο καυςτιρασ του πλοίου ενϊ ανάμεςα ςτα ςυντρίμμια κα ξεχωρίςουμε κομμάτια από κάγκελα, φινιςτρίνια και τα «δεςίματα» του ςκελετοφ του πλοίου, τα οποία ορκϊνονται ακόμα προσ τθν επιφάνεια, 106 χρόνια μετά τθν βφκιςθ του.
Επίλογοσ Σολλζσ φορζσ, διαφωνϊ με καλοφσ μου φίλουσ ςχετικά με το τι μπορεί να κεωρθκεί "καλό" ναυάγιο για κατάδυςθ. Θζλω να πιςτεφω πωσ το άρκρο που διαβάςατε, αποδυκνείει ακριβϊσ αυτό που αναφζρω και ςτθν αρχι του. Φο ουςιαςτικό, δεν είναι αυτό που υπάρχει ςτον βυκό λοιπόν, αλλά το ταξίδι που μπορεί να φζρει ςτο μυαλό μασ..
Σαναγιϊτθσ Φαςιαδάμθσ –: Nαυάγιο «Μλειϊ»
Υελίδα 17
Σαναγιϊτθσ Φαςιαδάμθσ –: Nαυάγιο «Μλειϊ»
Υελίδα 18
Σαναγιϊτθσ Φαςιαδάμθσ –: Nαυάγιο «Μλειϊ»
Υελίδα 19
©Hellenic Underwater Times Σαναγιϊτθσ Φαςιαδάμθσ –: Nαυάγιο «Μλειϊ»
Υελίδα 20
Σαναγιϊτθσ Φαςιαδάμθσ –: Nαυάγιο «Μλειϊ»
Υελίδα 21
www.ydronaftes.gr