irina gogoriSvili ekonomikis doqtori, iv. javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo universitetis asocirebuli profesori saqarTvelo, Tbilisi konkurenciisa da praqtikuli saqmianobis saerTaSoriso regulireba nacionaluri praqtikuli saqmianobis SezRudvis saeTaSoriso regulireba SedarebiT axali movlenaa. sabazro ekonomikis pirobebSi saxelmwifo nacionalur doneze Tavisufali konkurenciis dacvis ukve sakmarisi gamocdileba arsebobs. Tavisufali konkurencia sabazro urTierTobebaTa qvakuTxedia. jer-jerobiT adamianTa cnobierebaSi konkurenciisgan Tavisufali sazogadoeba ganwirulia, rom moixmaros dabali xarisxisa da maRali fasis mqone saqoneli. aseT sazogadoebaSi mwarmoeblebi ar ibrZvian momxmarebelTaTvis radgan amis motivacia maT ar gaaCniaT. aseTi mdgomareoba mravali wlis ganmavlobaSi arsebobda ssrk-Si da dResac ar aris aRmofxvrili gardamavali ekonomikis mqone qveynebSi. amave dros aucilebelia vaRiaroT, rom relevanturi da idealuri bazari mxolod Teoriuli modelia da abstraqcia. dRes SedarebiT Tavisufali konkurenciis mdgomareoba SeiniSneba mxolod or SemTxvevaSi: calkeul masobrivi moTxovnis saqonlis warmoebis sawyis etapze da ganviTarebuli warmoebis etapze, rodesac erT an ufro xSirad ramdenime monopoliasTan erTad bazarze wvril da saSualo mewarmeTa didi jgufi funqcionirebs. msoflioSi sasaqonlo bazrebis umetesoba arasrulyofili konkurenciis bazrebad xasiaTdeba. ,,arasrulyofilebis� donis mixedviT isini Semdegnairad klasificirdeba: monopolisturi, duopolsturi, oligopolsturi da monopolisturi konkurenciis konkurenciis bazriT saqonlis diferenciacirebuli produqtiT. unda davsZinoT, rom sufTa monopolia _ anu dargi, romelic Sedgeba erTi firmisgan, warmoadgens iseT abstraqcias, rogoric aris misi sawinaaRmdego movlena _ absoluturad sruli konkurenciis bazari. monopoliebi dRevandel dRes, rogorc wesi axali prduqtis warmoebis sawyis etapze arsebobs, maTTan aseve axlos dgas saerTo moxmarebis sagnebis warmoeba da saxelmwifo korporaciebi, ZiriTadad samxedro da komunalur sferoebSi, romlebic egreT wodebul bunebriv monopoliebs warmoadgens. sazogadoebis cnobierebaSi da Sesabamisad bevr sakanonmdeblo aqtebSi, monopoliur bazrebad moixsenieba iseTebi, romlebic ekonomikuri Teoriis mixedviT oligopoliur bazrebs ekuTvnis- anu, romlebic warmodgeba ramdenime SedarebiT msxvil movaWre monawilisgan. bazris aseTi mdgomareoba ekonomikur mecnierebaSi `samewarmeo monopolia~ _ saxeldeba. aseTi bazris tipuri magaliTia: aSS-is avtomobilebis bazari, sadac warmoebis didi nawili sam firmaze modis _ `fordi~, `kraisleri~ da `jeneral motorsi~. oligopolistur bazarze iqmneba kargi pirobebi saidumlo molaparakebebisTvis safaso politikis, gasaRebisa da Sesyidvebis bazris dayofis da sxva. am sferoSi yvelaze cnobil aqts amerikuli, Sermanis antitrestuli kanoni warmoadgens, romelic 1890 welsaa miRebuli da aregulirebs trestis formis yvela sakontraqto gaerTianebas an sxva gaerTianebis formebs da Statebs an saxelmwifoebs Soris komerciul garigebebs, romlebic Tavisufali vaWrobis SezRudvisTvis ideba, kanonsawinaaRmdegod Tvlis. aseve kanondamrRvevad CaiTvleba ekonomikuri subieqti, romelic Seecdeba Statebs Soris, an ucxour qveynebTan ra-
50