Hoogtelijn nummer 1 januari 2012

www.nkbv.nl | februari 2012 | NR 1

Hoogtelijn BERGS PORT M AGA Z INE VAN DE KONINKLI J KE NE DERLAN D S E KLI M - EN BERGS PORT VERENIGING

Bergsportdag 5 februari 2012 Struinen

met zicht op

de écrins

stubai n i n e g i e t s r e klett n ze? e n n u k t a w , n IJsbore pecteur s n i g n i t s a l e m mende b i l k t e m w e i v Inter

Bever is dé specialist voor iedereen die actief buiten wil genieten.

De bergen in, de hellingen af of de wandelpaden op deze winter? Bij ons kun je niet alleen terecht voor waterdichte schoenen, rugzakken en warme kleding maar ook voor je winterspor tbenodigdheden zoals ski’s, snowboards en schoenen.

Laat je inspireren!

www.bever.nl Bestel nu ook online op 34 winkels! of bezoek één van onze

>>> inhoud >>> hoogtelijn 1-2012 >>> Actueel 6 8 15 16 42 44 49 52 54 80 82

De NKBV voor jou Op de Hoogte Sterke verhalen Bergsportdag Focus Interview Mick Fowler 18de-eeuwse maquette Mont Blanc Cima Immink Jenny Visser-Hooftprijs voor Staartjes Recensies & Signalementen Vooruitblik

18 Met zicht op de Écrins Bergwandelingen in de Franse Alpen

Bergwandelen 18 24 34 62 70

Met zicht op de Écrins Klettersteigen in Stubai Wilder Kaiser Bergvakantie met kinderen Gemarkeerd

30 Cursus à la Carte Stel je eigen cursus samen

Alpinisme 30 Cursus à la Carte 56 IJsklimmen in het Maltatal 58 Freneypijler op Mont Blanc

Sportklimmen 66 Kalymnos

Uitrusting 72 Markt & Materiaal 77 IJsboren

En verder 38 Basiskamp Park Ela

58 Freneypijler

Topprestatie op de Mont Blanc

meer informatie? kijk op: www.nkbv.nl www.hoogtelijn.nl www.twitter.com/nkbv

4|

hoogtelijn 1-2012

>

hoogtelijn 1-2012 >>> redactioneel > 110 Jaar Bergsport

44

Interview met een belastinginspecteur

Expeditieklimmer Mick Fowler

38 Basiskamp in natuurpark Ela

Toerskiën, sneeuwschoenlopen en.... sleetje rijden en schaatsen

In 1902 wordt de Nederlandsche Alpen-Vereeniging opgericht in het etablissement In den Vergulden Turk in Leiden. Vier enthousiaste vrouwen en zestien mannelijke liefhebbers van de bergen vinden het tijd hun sport onder te brengen in een vereniging. In 1952 wordt deze zelfs Koninklijk.

Vanaf 1949 is in ons land zonder bergen nog een tweede vereniging actief, de Sektion Holland van de Oesterreichische Alpenverein, vanaf 1972 onder de naam Nederlandse Bergsport Vereniging. In 1998 fuseren beide clubs, waarvan de Koninklijke Nederlandse Klim- en Bergsport Vereniging, kortweg NKBV, het resultaat is. Dit jaar herdenkt de NKBV het 110-jarig bestaan van georganiseerde bergsport in ons land.

De Bergsportdag, een evenement dat uitgroeit tot een gevarieerd en interessant evenement voor iedereen die actief de bergsport beoefent, staat al stil bij dat jubileum, onder andere via een openbaar interview tussen de éminence grise van de Nederlandse bergsport Tom de Booij en de jonge big wallbeklimmer Martin Fickweiler.

Hoogtelijn-2 van dit jaar is voor een groot deel gewijd aan het jubileum, onder andere met aandacht voor de 110 door onze leden genoemde mooiste tochten en met de lancering van de ‘Canon van de Nederlandse bergsport’.

De Bergsportdag is het Accent van dit eerste nummer van 2012. Daarin onder anderen de vrouwelijke klimmers van Cima Immink en de winnares van de Jenny Visser-Hooft Trofee; een nieuwe bergwandelgids over de Écrins; het samenstellen van een eigen tour of cursus; een workshop klettersteigen; bergwandelen met kinderen; de maquette van de Mont Blanc.

Voor elk wat wils, nietwaar?

Graag tot ziens op de Bergsportdag in Nieuwegein!

Peter Daalder Hoofdredacteur Hoogtelijn peter.daalder@hoogtelijn.nl

66 Zon, zee en strand

Klimmen op het Griekse eiland Kalymnos

77

IJsboren Wat doen ze?

Op weg naar de Glacier Blanc met op de achtergrond het Pelvouxmassief in het nationaal park Écrins in Frankrijk.

Foto Robert Eckhardt hoogtelijn 1-2012 |

5

DE NKBV VOOR JOU ^^^ DE NK elen & bergwandteigen

kle ers

ŠSid Houtman

n fahetmberilgspyorfu tkamp

alpinisme &

sportkli en

zomer 2012wwwwww orkshops * Kennismakingsw * Wandeltochten n * Bergsportkampe * Alpiene Tochten Voettochten Vreemde *

zomer 20 12wwww ww * Kennismaking sworkshop * Alpiene Cur s sussen * Alpiene Toc hte * Sportklimmen n * NKBV Specia ls

in

r hut Van hut n

r P r nat

genieten

h galpien

op het dak van

europa sportkli en

de kick van

vertic l

Uitgelicht

PM 12/7/11 12:52

over def.indd

2_Wandel-c

01_BR_201

Bivak oefenen in de winter Eind januari. Het vriest, er ligt een flink pak sneeuw, het is vroeg donker. Buiten slapen. Ja, juist dan gaan verschillende regio’s op stap, onder andere om een gedwongen bivak in de bergen te oefenen. Zo ook de Regio Rijnland op 28 en 29 januari. Voor het bivakweekend gaat alles om te overleven in de rugzak.

Voedsel, water voor twee dagen, een brander, hoofdlampje en, nee... geen tent.

Een bivakzak mag, verder een goed isolerend matje en een warme slaapzak. De route is minimaal vijfentwintig kilometer. Voor het donker wordt in een bos een slaapplek gezocht. In alle stilte en zonder zaklampen wordt de maaltijd klaargemaakt en opgegeten. Als het duister invalt, ligt iedereen in de bivakzak. Een ijskoude nacht is met goed materiaal om te toveren tot een comfortabele nacht in de natuur.

Zo kun je je bivakmateriaal voor het alpiene werk onder koude omstandigheden testen. Bovenal is het spannend, inspannend en heel gezellig. Wie mee wil, kijkt op http://rijnland.nkbv.nl of op de website van je eigen regio.

Ledenkorting 15%

1

01_r01_BR2012_Alpie

n-cover def.indd 1

Start jouw avontuur

erbrochures? eren door de NKBV-zom Heb jij je al laten inspir verschillende rdevol wandelreizen op De wandeleditie staat boo : dagtochsen g van ervaren wandelgid niveaus onder begeleidin tochten se aag pension, maar ook meerd ten vanuit een hotel of t. van berghut naar berghu t ĂŠĂŠn van de rt dan jouw avontuur me Sta n?

Ga je liever klimme met de je en oef ek durende een we bergsportcursussen. Ge balanceren te en okk sbl rot om soepel op groep en een berggids rsteekt. euwveld of gletsjer ove en hoe je veilig een sne izen.nl Kijk op www.bergsportre

Ledenvoordeel Doorlopende annuleringsverzekering bij de NKBV Voor maar ₏ 40,- per jaar kun je bij de NKBV een doorlopende annuleringsverzekering afsluiten. Natuurlijk ga je er niet van uit dat je een reis moet annuleren of afbreken. Maar als zich onverhoopt iets voordoet waardoor dit nodig is, heb je bij de NKBV de zekerheid van een goede dekking. Meer info op www.bergsportverzekering.nl

tdag bezoek de bergspor

sneeuwschoenen bij Bever Wandelen in een winters landschap onder een prachtige blauwe hemel in glinsterende poedersneeuw?

NKBV-leden krijgen 15% korting op alle sneeuwschoenen bij alle filialen van Bever.

Op vertoon van je lidmaatschapspas krijg je tot 1 maart 2012 15% korting. * niet geldig in combinatie met andere kortingsacties

6|

hoogtelijn 1-2012

Kom naar de Bergsportdag op 5 februari in de Blokhoeve in Nieuwegein. De start van het bergsportseizoen!

Inspirerende sprekers, allerlei stands met bergsportmaterialen, gebieds­informatie en uiteraard alles wat de NKBV te bieden heeft.

Kijk op: www.bergsportdag.nl voor nadere informatie.

De NKBV houdt je op de hoogte De maandelijkse NKBV-nieuwsbrief bevat interessante weetjes, acties ĂŠn leuke aanbiedingen. Via Facebook en Twitter ben je snel op de hoogte van het laatste nieuws, filmpjes en activiteiten. Bij de NKBV-LinkedIn groep kun je meepraten over de meest uiteenlopende bergsportonderwerpen.

Voor een overzicht van de social media van de NKBV en directe links neem je een kijkje op de contactpagina op www.nkbv.nl/nkbv/contact.

De NKBV houdt je op de hoogte!

12/7/11 11:54 AM

KBV VOOR JOU ^^^ DE NKBV VOOR JOU ^^^ De 55.000 leden van de NKBV delen een passie met elkaar: de liefde voor de bergen, het hele jaar door, een leven lang.

Als lid van de NKBV heb je veel voordelen. Zo krijg je korting in meer dan 2000 hutten in de Alpen, ben je met de voordelige NKBV-bergsportverzekering goed verzekerd als je wandelt, klimt of skiet en ontvang je vijf maal per jaar het prachtige magazine Hoogtelijn. Daarnaast helpt de NKBV jou om op een goede en veilige manier de bergsport te beoefenen met cursussen en bergsportreizen, en ook met actueel veiligheids- en materiaaladvies. Dichtbij huis is de NKBV eveneens actief. Binnen de regio’s en in de sectie 50+ wordt een scala aan activiteiten georganiseerd. In samenwerking met klimcentra vinden er elk jaar wedstrijden plaats. Als NKBV-lid kun je in diverse hallen met korting klimmen.

De NKBV biedt niet alleen voordelen voor jezelf. Je ondersteunt met je lidmaatschap ook het onderhoud aan paden en hutten in de Alpen, waarmee je een bijdrage levert aan het behoud van dit bijzondere gebied.

Passie voor bergsport begint bij de NKBV. Daarom ben je lid!

Nog geen lid? Ga naar www.nkbv.nl/aanmelden

agenda winterperiode IJsklimmen op natuurijs bij voldoende vorst, houd hiervoor de site in de gaten.

februari 3 5 11-12

Uitreiking BergsportAwards Bergsportdag, Blokhoeve 1, Nieuwegein Fiets- en wandelbeurs

maart 3 Workshop gps, Loonsche/Drunense Duinen 4 Workshop klettersteigen, Bergschenhoek 10 Workshop gps, Maastricht 10 Dutch Mountain Film Festival, Heerlen 16-18 Workshop bergwandelen met kinderen (8-14 jaar),

Sy België 17 Workshop weerkunde voor de bergen,

omgeving Drenthe 23-25 Workshop bergwandelen, Sy België 30/3-1/4 Workshop gps, Sy België

april 1 Workshop trailrunning, Gulpen 13-15 Workshop bergwandelen met kinderen(2-7 jaar),

Sy België 14 Workshop weerkunde voor de bergen,

omgeving Eindhoven 22 Workshop speleologie, Tilff België 29 Worshop klettersteigen met kinderen (10-14 jaar),

Bergschenhoek Data onder voorbehoud, kijk voor meer informatie op nkbv.nl

Bergsport in de regio Lezingen, workshops, klimweekends, cursussen en wandel- of mountainbiketochten. Als je gek bent van de klim- en bergsport, kun je je hart ophalen in de NKBV-regio’s. Liefhebbers onder elkaar, wat wil je nog meer? Voor een overzicht en meer informatie over de regio’s: kijk op www.nkbv.nl/nkbv/regio’s

Erop uit met leeftijdgenoten Binnen de NKBV zijn twee secties actief die activiteiten organiseren voor leeftijdgenoten: de sectie Studenten en de sectie 50+. De sectie Studenten vertegenwoordigt de studerende bergsporters in Nederland.

De NSAC (Nederlandse Studenten Alpen Club) biedt een zomer- en winterprogramma, leuke weekends, sportklimcursussen en wedstrijden. De sectie 50+ heeft prachtige wandelingen, meerdaagse activiteiten, klimweekends en speciale bergsportreizen in het aanbod. Meer informatie: www.nkbv.nl/nkbv/secties

NKBV-berghut in de Ardennen Een winters weekend wandelen in het heuvelachtige landschap van de Ardennen?

Met een beetje geluk stap je vanuit onze eigen ‘berghut’, de Tukhut, een witte wereld in. Net als in de Alpen slaap je op een ‘Lager’. Er staat een keuken tot je beschikking waarin je zelf kunt koken, maar op loopafstand bevinden zich ook diverse restaurants. De Tukhut is elk weekend en tijdens de vakanties geopend. NKBV-leden betalen slechts € 7,- per nacht (kinderen € 4,-). Introducés kunnen - tegen geringe meerkosten - mee. Kijk voor informatie op www.tukhut.nl

Lidmaatschap Kijk voor alle informatie over jouw lidmaatschap, de door jou afgesloten producten en eventuele opzegging op mijnkbv.nl.

hoogtelijn 1 -2012 |

7

+++ Op deOp dhoogte +++ op de hoogte +++ e Hoogte, uws voor jn.nl eli Heb je nie gte@hoogt o o h e d p O ar l. mail het na atie@nkbv.n ic n u m m o c rden en/of naar ogtelijn wo o H e z e d ie in Alle links d k vinden op o o je n u k jn genoemd er Hoogteli d n o l .n jn li te . www.hoog oudsopgave h in e d p o v.nl 1/2012. Klik p www.nkb o s w u ie n g Meer ber

Nieuwe boulderhal in Enschede Het is voorlopig nog een proef, maar toch: Nederland heeft er een splinternieuwe boulderhal bij. Op 20 november opende Cube Bouldergym in Enschede, een initiatief van klimmer, NKBV-kaderlid en gepassioneerd klimrouteschroever Herman Engbers.

De boulderhal is onderdeel van een groter project op het oude Polaroid fabrieksterrein in Enschede waar een zogeheten Performance Factory, met als pijlers onderwijs, kunst en sport, ontwikkeld wordt. Als de testfase een succes blijkt, wordt het boulderoppervlak begin 2012 uitgebreid van de huidige 150 vierkante meter naar 500 vierkante meter.

De entree tijdens deze eerste fase is slechts vijf euro. Voor dat bedrag kan er volop geboulderd worden.

Meer informatie: www.cubebouldergym.nl

8|

Oud-alpinist Thierry Schmitter gehandicapte sporter van het jaar Voormalig alpinist Thierry Schmitter is begin december uitgeroepen tot gehandicapte sporter van het jaar 2011. Schmitter liep in 1998 als gevolg van een lawine een dwarslaesie op. Na zijn revalidatie begon hij weer met sporten, onder meer handbiken, waterskiën, skiën en wedstrijdzeilen. Als zeiler won hij in 2004 een bronzen medaille bij de Paralympics. Bij de spelen in Beijing in 2008 haalde hij de vijfde plek. In 2011 werd hij zowel Nederlands als wereldkampioen.

Schmitter heeft als klimmer deelgenomen aan verschillende expedities, onder meer in de Kaukasus en de Pamir in de voormalige Sovjet-Unie. In 1995 was hij lid van de Nederlandse K2-expeditie. Drie jaar later beklom hij de Shisha Pangma in Tibet.

Oostenrijkse alpenvereniging 150 jaar De Oostenrijkse alpenvereniging OeAV viert in 2012 haar 150-jarig bestaan met een speciale jubileumtrein die dagelijks van Bregenz naar Wenen rijdt. De treindienst verbindt onder meer Imst, Ötztal, Innsbruck, Salzburg en Linz. Volgens vice-voorzitter Andreas Ermacora besloot de OeAV haar naam te verbinden aan de intercity omdat zorg voor het milieu een van de thema’s van het jubileum is. “Als ‘Advocaat van de Alpen’ willen we het belang van een milieuvriendelijke aanreis met het openbaar vervoer benadrukken.”

Meer over het jubileum van de OeAV is te vinden op www.150jahre-alpenverein.at De dienstregeling van de jubileumtrein is te vinden via tinyurl.com/8a8vwvg.

hoogtelijn 1-2012 | tekst onder redactie van Ernst Arbouw

©Norbert Freudenthaler

In de Duitstalige landen wordt het bereiken van een top vaak gevierd met de uitroep ‘Berg Heil’. Deze traditionele berggroet, volgens de overlevering ooit uitgevonden door een Weense alpinist, is niet langer meer de vanzelf­ sprekende groet na een geslaagde klim. Inmiddels denken velen bij het horen van de uitroep niet alleen aan de liefde voor de bergen, de gezamenlijke belevenissen en alpiene prestaties, maar ook aan het nationaalsocialistische ‘Sieg Heil’ en de daarbij behorende ideologie. De Duitse Alpenvereniging DAV heeft eind november in het honderdjarige Münchener Alpines Museum een tentoonstelling geopend onder de titel ‘Berg Heil’ en een gelijknamig boek gepubliceerd dat het alpinisme tussen 1918 en 1945 belicht.

Het antisemitisme zowel in de DAV als in de Oostenrijkse Alpen Vereniging en de verering van succesvolle Duitse bergbeklimmers die als helden van de natie door Hitler c.s. ontvangen en als propaganda gebruikt werden, zetten de georganiseerde bergsport in een slecht daglicht. ‘Berg Heil’ als exponent van die periode en als politieke stellingname wordt steeds vaker ter discussie gesteld, onder anderen door DAV-president Josef Klenner die bij de opening van de expositie aangaf welke grote schuld de Alpenvereniging op zich geladen heeft.

In Hoogtelijn 2/2012, die op 6 april verschijnt, kun je meer lezen over deze tentoonstelling.

De tentoonstelling in het Alpines Museum duurt tot 24 juni. Adres: Praterinsel 5, München.

©Archief Delta Loyd

‘Berg Heil’ ter discussie

OeAVpresidenten Helmut Ohnmacht en Ermacora wachten de trein op.

Op de hoogte +++ op de hoogte +++ op Meldpunt bergsportongelukken Ongelukken bij het bergwandelen en bij alpinisme kunnen vanaf nu worden gemeld via de website klimongevallen.nl. De site was eerder alleen bedoeld voor melding van ongelukken en bijna-ongelukken bij het sportklimmen, maar initiatiefnemers NKBV, VeBON en de Branchevereniging Klimsport hebben besloten de dienstverlening uit te breiden.

Incidenten die bij de website worden aangemeld, worden geanonimiseerd en daarna openbaar gemaakt. Het is de bedoeling dat bergsporters zo van elkaars fouten kunnen leren.

Volgens de initiatiefnemers zijn de meest uiteenlopende incidenten de moeite van het melden waard.

“Van ongevallen met lichamelijk letsel tot een ongepland bivak wegens een weeromslag tot een potentieel gevaarlijke situatie waar het maar net goed ging. Het doel van de site is dat je van andermans fouten en gevaarlijke situaties kunt leren,” schrijven zij.

Meer informatie: www.klimongevallen.nl

Tweede editie Dutch Mountains Film Festival Filmgeeks, bergsportbuffs en alle andere belangstellenden kunnen op 10 maart terecht op de tweede editie van het Dutch Mountains Film Festival in Heerlen. Het filmfestival, georganiseerd door het filmhuis De Spiegel en de Stichting Moving Mountains, wordt dit jaar gehouden in de Heerlense schouwburg. Het festival heeft dit jaar een middag- en avondprogramma waarvoor aparte kaartjes kunnen worden gekocht. “Er is ook een passepartout voor mensen die alle films willen zien,” zegt initiatiefnemer Toon Hezemans.

Volgens Hezemans is de organisatie op dit moment bezig met de definitieve selectie van de films. Meer informatie is vanaf januari te vinden op www.dmff.nl. Tickets voor het DMFF kosten € 15,(middag- of avondprogramma) of € 25,- (passe-partout). Kaarten voor het festival zijn te bestellen via de website.

Terugroepacties Geregeld roepen fabrikanten producten terug omdat ze mogelijk niet veilig zijn. Op de NKBV-site vind je een overzicht van alle relevante terugroepacties: www.nkbv.nl/nkbv/voorlichting/ veiligheid/terugroepacties Er zijn nu onder meer problemen met de Ortovox S1 en de ABS TwinBag. Vergeet ook niet dat de handgrepen van alle ABS airbags een vervaldatum hebben. In de handgreep zit een kleine explosieve lading die de Airbag triggert als je er aan trekt. Na verloop van tijd werkt die niet meer.

3D Een tijdbesef

Verwarrend is dat, zo’n wandeling door de Alpen.

In etappes gehakte wandelingen waar elke middag de Strudel wacht, en elke avond een groo t glas bier staat te dampen op het terras van een berghut. Daartussen grauw geworden zweet tussen de gemzen. Hoe simpel kan het zijn? Het is een lijn die men wandelt, desnoods in een cirk el wanneer begin- en eindpunt samensmelten.

Toch, verwarring. De tijd speelt me part en. Die gaat op een hoop. Er is geen besef meer van een lineair verlopen tijd, de tijd heeft geen beginen eindpunt. Ik wandel in een bel, een bubbel van tijd, waarin ik langzaam door de berg en drijf, zonder gevoel voor richting.

Naar me later blijkt moet je oostwaar ts, naar de Grieken, om te begrijpen wat hier gebe urt. Een Griek zegt in volle ernst: ‘de toekomst ligt achter ons’. Wanneer tijd altijd weer terugkomt waar hij begint, in trage cirkels, dan kan de toekomst achter je liggen. Dan sluit de herfst naadloos aan op de volgende herfst zond er een jaar verder te zijn. Dit cyclisch tijd sbesef, dat hebben wij westerlingen niet, of niet meer. Het is iets oosters, en naar historici zegg en, in het westen iets middeleeuws. Oftewel, iets wat we verloren zijn of is vervangen door iets wat we gewonnen hebben. Iets wat we vooruitg ang en beschaving noemen. En dat ons dwingt voor uit te lopen, langs de meetlijnen van de lini aal, tot we, aan het eind gekomen, er pardoes van afkukelen. Vooruitgang dus.

Maar elke avond wacht ons bier op een terras, waar we ook verdwaald zijn in de tijd . Koud beslagen koolzuur. En zo bubbel ik maar voort, door de Alpen, gelukzalig in opperste verw arring.

Ivar Schute

hoogtelijn 1-2012 |

9

+++ Op de hoogte +++ op de hoogte +++

SPORTKLIMNIEUWS Verhoeven klimt 9a – en wint NK Lead

©Katharina Saurwein

Jorg Verhoeven in Pure Imagination.

Partners van het Nederlands Team

beklimming van 9a en een vliegreisje vanuit de VS, sleepte Verhoeven op 12 november ook nog de eerste plaats in de wacht bij het NK Lead in Tilburg. De titelstrijd werd beslist in een superfinale met Tim Reuser, nadat beide heren zowel de halve finale als de finale wisten te toppen. De derde plaats bij de heren ging naar Elko Schellingerhout, die op een haar na de superfinale miste.

Bij de dames verraste de 17-jarige Tabitha Buma door in de spannende finale haar grote concurrente Rachel Nilwik te verslaan. Dit was Buma’s eerste NK bij de senioren. De derde plaats ging naar Roelien van de Vrie.

En dan werd er ook nog gedrytoold in Bussum, waar het winterseizoen op 20 november werd afgetrapt met het Dutch Drytool Event in klimhal Rock Steady. Het was voor het eerst in zeven(!) jaar dat er een Nederlandse drytoolwedstrijd werd gehouden. De laatste wedstrijd was in 2004 bij The Globe in Den Haag, in de jaren daarvoor organiseerde Rock Steady een jaarlijkse ijsklimdag. Dit jaar bundelde de hal in Bussum de krachten met de NKBV, sponsor Petzl en het Nederlands IJsklimteam, dat onder leiding van de internationale wedstrijdijsklimster Marianne van der Steen vijftien drytoolroutes bouwde.

Bij de heren ging de overwinning naar Dennis van Hoek, op enige afstand gevolgd door Jurgen Lis en, vlak daarachter, Fedor Broekhoven.

De eerste plaats bij de dames ging naar Rachel Nilwik, gevolgd door Noël Diepens en Vera van Es. ©Tim van der Linden

De Nederlandse Innsbrucker Jorg Verhoeven klom in november zijn derde 9a van 2011: Pure Imagination, 5.14d (9a) in Red River Gorge, Kentucky. Verhoeven maakt een roadtrip van een half jaar door de Verenigde Staten, waarbij hij verschillende beroemde klim- en bouldergebieden aandoet. Kort na de 9a-beklimming onderbrak hij zijn trip voor deelname aan het NK Lead in Tilburg en de Lead World Cup in Kranj, Slovenië. Daarna vloog hij weer terug naar de Verenigde Staten.

Behalve de 9a klom Verhoeven in Red River Gorge ook nog twee 8c+-routes: 50 Word for Pump (5.14c) en Southern Smoke 5.14c.

Naar eigen zeggen klom hij daarnaast nog een stuk of 25 routes variërend tussen 7c+ en 8b, voor het overgrote deel on-sight of flash.

Niet gehinderd door jetlag, stijve onderarmen of alle andere ongemakken waarmee normale mensen worstelen na de

Tot slot was er het Nederlands Studenten Kampioenschap Boulderen, op 17 december bij Mountain Network Arnhem. Niet minder dan 115 (!) studenten deden mee aan de wedstrijd, die werd georganiseerd door de Wageningse Studenten Alpen Club Ibex. Bij de dames ging de eerste plek naar Roelien van de Vrie, de tweede en derde plaats waren voor Elisabeth Keijzer en Iris Hoogendoorn. Het kampioenschap werd bij de heren gewonnen door Jeroen Jeurissen, gevolgd door Sytse Roos, en Koen Swinkels op een derde plek.

Tabitha Buma wint het NK senioren

Op de hoogte +++ op de hoogte +++ op Lead World Cup-seizoen ten einde Zowel voor de senioren als de jeugd is het internationale Lead World Cupwedstrijdseizoen ten einde. Jorg Verhoeven, die afgelopen seizoen niet aan alle wedstrijden meedeed, eindige op de elfde plaats in de worldcupranking. Elko Schellingerhout eindigde op de de 68e plaats.

Bij de dames bereikte Nikki van Bergen de 56e plek, gevolgd door Rachel Nilwik op de 86e plaats.

Mede door de goede resultaten van Jorg dit seizoen – vier finaleplaatsen in

vier worldcups – eindigde Nederland als veertiende in de landenranking van het leadklimmen.

Nikki van Bergen heeft haar laatste seizoen bij de junioren afgesloten met een vijfde plaats in de ranking. Ook Daan Groskamp presteerde goed: hij behaalde dit jaar onder meer twee vierde plaatsen en sloot daardoor het seizoen af met een zesde plaats in de Jeugd B-categorie.

Aan de lijn met Tabitha Buma

Jeeej! Nederlands Kampioene! Had je het verwacht?

Nee, ik had het niet verwacht. Ik hoopte wel op een podiumplaats maar ik had niet verwacht van Rachel Nilwik te kunnen winnen. Eigenlijk ook niet van Roelien, maar ik wist dat die mogelijkheid er wel was. Ik had natuurlijk het geluk dat Nikki van Bergen niet meedeed vanwege de laatste European Youth Cup van het jaar.

Maar Rachel was in september tijdens de worldcup in Puurs beter dan Nikki, denk je niet dat je Nikki ook had kunnen verslaan?

Ha ha, nee hoor. Nikki’s niveau ligt echt hoger. Ze traint meer en intensiever dan ik, ook specifieker. Ze durft zichzelf denk ik ook meer uit te dagen en stapt sneller moeilijkere routes in dan ik.

Van de bondscoach hoorde ik dat hij supertrots was en dat jullie in de laatste weken nog wat puntjes op de i hebben gezet… welke puntjes waren dat?

Nou, ik moest bijvoorbeeld werken aan mijn lichaamsspanning in de wand. Ik ga vaak uitgezakt aan de wand hangen.

Dat klinkt heel ontspannen, is dat niet goed?

Nee… als je meer spanning op je lichaam houdt dan verplaats je je gewicht meer naar je voeten en benen. Dan hang je minder aan je armen, dus dat is beter.

Hoe ben je eigenlijk begonnen met klimmen?

Nou mijn vader klimt al zo’n 23 jaar, alleen recreatief buiten. Ik had dus wel eens geklommen met mijn ouders maar tijdens een kinderfeestje kwam ik erachter dat ik het echt heel leuk vond. Toen ben ik bij een trainingsgroepje gegaan. Mijn moeder is daarna ook begonnen met klimmen.

Hoe vaak train je per week?

Drie à vier keer per week. In Monk bouldergym in Eindhoven,

klimcentrum Nijmegen en ook in Neoliet Tilburg of Eindhoven. Ik doe Atheneum 5 maar omdat ik op het SSGN in Nijmegen zit, een Topsport Talentschool, krijg ik tijd om te trainen. Als ik klaar ben met mijn studie dan denk ik dat ik een jaartje pauze houd waarin ik lekker veel ga klimmen.

Op je IFSC-profielpagina is te lezen dat je bent geboren in Torrance… waar ligt dat?

Dat ligt in Amerika, daar heb ik familie.

Maar toen ik drie maanden oud was ben ik naar Nederland gekomen.

Mijn moeder komt uit de Filippijnen, daar heb ik ook veel familie wonen.

Je hebt wel eens gezegd dat het geloof voor jou en je familie belangrijk is. Heeft dit invloed op de manier waarop je met je sport omgaat?

Ja zeker. Ik geloof dat dingen op een bepaalde manier gaan omdat God dat wil. Dat geeft vertrouwen. Voordat ik een route instap vraag ik om rust en de kracht om alles uit mijzelf te halen wat erin zit.

Ga je volgend jaar senioren worldcups klimmen, je bent er nu oud genoeg voor?

Ik streef ernaar om 7c te kunnen klimmen, als dat lukt word ik misschien wel uitgezonden naar een senioren worldcup. Het Jeugd Wereldkampioen­ schap is in 2012 in Singapore! Dat is echt zo tof. Daar wil ik echt héél graag aan mee doen!

©Joost Hofman

Tabitha Buma, 17 jaar oud, werd in september Nederlands Kampioen bij de senioren tijdens het NK Lead 2011 in Neoliet Tilburg. Het was haar eerste deelname aan een senioren NK. Ze is meervoudig Nederlands Jeugdkampioen in lead en boulder en wist in 2010 op een 9de plaats te eindigen bij een European Youth Cup. Ze maakt deel uit van het Nederlands Team Sportklimmen.

©Jelle Staleman

©Jelle Staleman

xxxxx

+++ Op de hoogte +++ op de hoogte +++

Bivak op de Grandes Jorasses.

Expeditienieuws ©Jelle Stal

eman

Heftige route voor Van Veen en Staleman

Tweede mi xed lengte.

Niels van Veen en aspirant-berggids Jelle Staleman klommen dit najaar de Colton-McIntyre route op de noordwand van de Grandes Jorasses. De route (voor liefhebbers: VI 6, A1, 90°, 1150m) gold bij de eerstbeklimming in 1976 als een van de heftigste routes van de Alpen en staat nog steeds bekend als een zeer serieuze onderneming. Voor zover bekend is de route slechts één keer eerder door een Nederlander geklommen, in 1995 door Thierry Schmitter met een Belgische tochtgenoot.

De beklimming, die twee dagen duurde, leverde Van Veen en Staleman een nominatie voor een NKBV BergsportAward. Een uitgebreid verslag van de tocht, inclusief foto’s en video, is te vinden via www.nkbv.nl/BergsportAwards/Genomineerden

ijsstorm. Er waren wel wat klimmers onderweg, maar voornamelijk omlaag richting warmere oorden,” aldus Van der Gragt.

Jan van den Bos bereikte op 1 november de top van de Baruntse (7130 meter) in Nepal. Hij beklom de berg als deelnemer van een commerciële expeditie van het bedrijf SummitClimb. De expeditie stond onder leiding van Nederlander-in-Nepal Arnold Coster. Kijk verder op baruntse.blogspot.com.

Elders in de Alpen bedwongen Jeroen Vels en Wouter van Dijk een andere moderne klassieker: de Barry-Nicholls route op de westwand van de Gletscherhorn (3983 meter) in het Berner Oberland. Het team wilde oorspronkelijk de noordwand beklimmen, maar besloot vanwege de slechte condities uit te wijken naar de westwand. Na de beklimming (TD, WI3, M4, max 85º) bivakkeerden Vels en Van Dijk bij -18 graden op de gletsjer.

Het is niet bekend of de route eerder door Nederlanders is beklommen.

Kijk ook op: www.youtube.com/watch?v=7mykYfwtXq4

©Jeroen Ve

Expeditieklimmer Elwin van der Gragt moest in november een toppoging op de Ama Dablam afblazen vanwege barre weersomstandigheden. Volgens Van der Gragt is de expeditie op zich wel geslaagd; drie leden van het Neder-Poolse team bereikten bij een eerdere poging de top. Toen hij zelf een laatste poging deed, was het weer verslechterd: “Ama stak haar anders zo vriendelijke hoofd in de straalstroom en de bovenste hellingen werden daardoor geteisterd door een

ls

De 37-jarige Robert de Vries uit Waalwijk bereikte eerste kerstdag de top van Mount Vinson (4892 meter), de hoogste berg van Antarctica. Met de beklimming van Mount Vinson voltooide De Vries als zevende Nederlander de zogeheten Seven Summits, de beklimming van de hoogste toppen van de zeven continenten. De Vries beklom in 2004 Mount Mc Kinley in Alaska; daarna volgde in 2007 Mount Everest, gevold door Elbrus en Aconcagua (2008), Kilimanjaro (2009) en Carstensz Piramide (2010).

In Hoogtelijn 5/2011 stond abusievelijk dat De Vries de zesde Nederlander zou worden die de Seven Summits volbrengt. Dat klopt niet. De zesde Nederlander die de zeven hoogste toppen beklom was René Bergsma. Hij voltooide zijn ronde op 21 mei 2011 met de beklimming van Mount Everest.

12 |

hoogtelijn 1-2012

©Archief Patrouille des Glaciers

Op de hoogte +++ op de hoogte +++ op

Eerste NK toerskiën komt eraan NKBV-voorzitter Frits Vrijlandt is de drijvende kracht achter de organisatie van het eerste Nederlands Kampioenschap Toerskiën, eind maart in Chamonix. Vrijlandt deed zelf vorig jaar mee aan de Moeder van Alle Toerskiwedstrijden – de fameuze Patrouille des Glaciers van Zermatt via Verbier naar Arolla.

Het Nederlands Kampioenschap toerskiën, wat moet ik me daar in Koning Wintersnaam bij voorstellen?

Toerskiën is in Alpenlanden een heel populaire sport waarin elk weekeinde meerdere wedstrijden gehouden. Simpel gezegd: het is een kwestie van zo snel mogelijk een parcours afleggen op toerski’s. We haken aan bij een van de wedstrijden die toch al wordt gehouden, op 31 maart in Chamonix. Heel toepasselijk, omdat in Chamonix, in 1924 bij de eerste Winterspelen, ook een toerskiwedstrijd werd gehouden – destijds nog met een geweer op je rug.

De snelste Nederlandse deelnemer wordt Nederlands Kampioen, maar het kan dus zijn dat die aan alle kanten wordt ingehaald door Franse skiërs.

Is dat niet een beetje optimistisch?

Vergis je niet; toerskiën is best groot in Nederland. We hopen natuurlijk ook dat er een hoop jeugd meedoet, en we proberen studenten enthousiast te krijgen. En misschien zijn er wel mensen van het Korps Mariniers die mee willen doen.

Het kan zijn dat er dit jaar nog relatief weinig deelnemers zijn, omdat het de eerste keer is. Dat betekent ook dat je veel kans hebt om te winnen. Op die manier heb ik in 1990 nog een keer een sportklimwedstrijd gewonnen, hahaha.

Hoe win je eigenlijk een toerskiwedstrijd?

Het belangrijkste is dat je snel kunt stijgen. Hoe sneller je omhoog gaat, hoe beter. De afdaling gaat vrij snel, dus daar is het tijdsverschil tussen de deelnemers vrij klein.

Er zijn ook langere wedstrijden, waarbij je onderweg een aantal keer moet stijgen en dalen. Dat betekent dat je onderweg ook een paar keer vellen moet wisselen.

De kans is niet zo groot dat de beker straks bij de familie Vrijlandt op de schoorsteenmantel staat?

Ik verwacht het niet, maar ik ga natuurlijk wel m’n best doen.

Hoeveel deelnemers verwacht je eigenlijk?

Toch wel enkele tientallen…

NK Toerskiën

Het NK Toerskiën wordt – onder voorbehoud – gehouden op 31 maart 2012 in Chamonix. Kijk voor inschrijving en definitieve informatie over de wedstrijd op www.nkbv.nl.

Wie zijn de favorieten?

Moeilijk te zeggen hoor. Ik in ieder geval niet…

Wat is eigenlijk de lol van een toerskiwedstrijd?

Het is buitenspelen. Ja, eh, hoe zal ik het zeggen? Het gevoel dat je buiten bezig bent, in de bergen in de winter en dat je een competitieve prestatie neerzet. Dat hoeft niet eens te zijn om te winnen. Het kan ook zijn dat je voor jezelf een bepaalde tijd wilt halen. We hebben ook geen ingangseisen, iedereen kan meedoen. hoogtelijn 1-2012 |

13

©Michaele Cavalare vv

+++ Op de hoogte +++ op de hoogte +++

Schulte en Verhoeven halen routebouwersdiploma Oud-International Ferdinand Schulte en Sven Verhoeven zijn beiden geslaagd voor de boulderroutebouwopleiding van de internationale sportklimfederatie IFSC. De opleiding werd gegeven bij het trainingscentrum van het Franse nationale klimteam in Fontainebleau door Chief Routesetter – en legendarische sportklimmer – Jacky Godoffe.

De eenweekse opleiding bestond uit een mix van teamopdrachten, discussies en het afleggen van verschillende proeven van bekwaamheid. Aan de opleiding namen twintig potentiële routebouwers uit verschillende Europese landen deel.

Schulte en Sven Verhoeven hebben nu officieel de status van Aspirant International Routesetter en kunnen als bouwers aan de slag bij wereldbekerwedstrijden.

S

P O R T

&

A

D V E N T U R E

VACATURE ASSISTENT-BEDRIJFSLEIDER JIJ BENT

Nieuw bivak in Mont Blancgebied Klimmers aan de zuidkant van het Mont Blancmassief kunnen voortaan bijkomen van hun fysieke inspanningen in het nieuwe Gervassutibivak, een supermoderne en duurzame bivakhut die balanceert op een rotsrandje aan de oostzijde van de Petites Jorasses. De hut beschikt over twaalf bedden, een woongedeelte, een keuken en toilet. Zonnepanelen op het dak voorzien het bivak van stroom en een ingebouwde computer geeft informatie over het weer. Een panoramaraam biedt uitpuffende alpinisten een fantastisch uitzicht over de omliggende bergen.

De hut, op een hoogte van 2835 meter, dient als vervanging van het oude Gervasuttibivak.

Meer informatie en een uitgebreide fotoserie op tinyurl.com/coyjeaw.

zowel een “hands-on” ondernemer als teamspeler met inlevingsvermogen; je houdt van aanpakken en bent oplossingsgericht; je bent toe aan een nieuwe uitdaging in je carrière.

JIJ HEBT een ondernemersmentaliteit en de nodige werkervaring in het domein van de klimsport, outdoor/adventure en sportieve evenementen.

WIJ BIEDEN een veelzijdige managementfunctie en een uitstekende beloning.

Kijk op

rocca.nl/actueel

voor een volledige vacaturebeschrijving

ROCCA Sport & Adventure - www.rocca.nl - T 043 450 47 47

14 |

hoogtelijn 1-2012

Sterke verhalen n e g n i t e o m t n Verrassende o Bergsporters en sterke verhalen: het is een gouden combinatie! Wie reist kan veel verhalen, en voor wie in de bergen op stap is, geldt dat dubbelop. Daarbij is er genoeg tijd is om ’s avonds in een hut of voor de tent de avonturen te vertellen. En soms een beetje aan te dikken. In deze serie zijn we op zoek naar sterke verhalen. De eerste aflevering staat in het teken van verrassende ontmoetingen.

E

erst mijn eigen verhaal, dat ik als ‘starter’ op Linkedin plaatste. “Op een zonnige middag in september 1997 sta ik alleen op de Mt Blanc. Van de Mt Maudit komt nog een gids met een klant naar boven. We zijn de laatsten van de dag. Zij maken foto’s. Ik heb geen toestel bij me, maar de gids biedt aan een topfoto van me te maken. Als ik mijn adres bij het gidsenbureau in Chamonix achterlaat, dan zal hij me een foto sturen (dat ging nog niet digitaal). Zo gezegd, zo gedaan en na een paar weken valt een envelop met foto op de mat. Een bijzondere herinnering, die nog aan waarde wint als ik lees wie de afzender van de foto is.

Het korte briefje is getekend: Balmat. Voor mij is het toch alsof ik, voor het eerst op de witte berg, in contact heb gestaan met de eerstbeklimmer uit 1786...”

Dit verhaal leidde tot een aantal reacties.

Pieter Hubrechtse heeft net met zijn vriendin de derde route in een sportklimgebiedje onder de Sellapas geklommen, als ze ineens iemand horen kuchen. Als Pieters vriendin Esther mompelt dat het gekuch wel erg Nederlands klinkt, zegt een stem: “Inderdaad ja” en komt ineens een oude vriendin uit de struiken tevoorschijn! Zij was met haar vriend zomaar wat aan het rondrijden, toen ze de auto van Pieter en Esther herkende. “Erg leuk als vrienden ineens onverwacht onder aan de rots staan.

We besloten daarom direct om mee naar beneden te gaan om thee en koffie te maken. Van klimmen kwam die dag niet veel meer...” Dat laatste is dan wel weer jammer.

Een ontmoeting komt soms bijna letterlijk uit de lucht vallen. Peter Ambagtsheer beklimt op ski’s vanuit de Cabane des Dix de Pigne d’Arolla. Een klim waar je een aardige kluif aan hebt! Op de top lijkt hij in een James Bondfilm aanbeland! In

sneltreinvaart landen helikopters en stijgen ze weer op, met achterlating van offpiste-skiërs. Terwijl Peter de met moeite meegesleepte Schnaps opentrekt ontdekt hij dat één van de groepen begeleid wordt door een oude bekende: de gids, die hem twee jaar eerder door het Berner Oberland heeft geloodst. Peter kan het niet laten die gids ter verantwoording te roepen voor de onethische klus die hij heeft aangenomen.

‘I love the skiing’, zegt die, ‘but I hate these tourists. I’m sorry I brought them here’.

Soms herken je een oude bekende pas als je naar zijn handen kijkt! Frans Welkamp: “Net nadat wij het dorp Na op 4200 meter, in Rolwaling (Nepal) binnenwandelen, hoor ik achter me: ’Sir-Frans”. Ik kijk achterom en zie een oude Sherpa (…). Ik zie zijn handen met afgevroren vingertop-

pen en herken hem als mijn oude vriend Lost Finger Dorge-Lakpha. Hij is één van de oude klimsherpa’s met wie menig Engelsman, Nederlander, Koreaan en Japanner, op een top in de Himalaya heeft gestaan. Trots laat hij mij zijn ‘nieuwe’ Naks (vrouwtjesyaks) zien. We drinken thee en praten over vroeger.” Ja, zo stellen we ons een onverwachte ontmoeting in het Rolwaling dal inderdaad voor!

kaas?

Maden in de ing van Hoogtelijn meer sterke verhalen!

l over aflever n goed verhaa In de volgende Dus heb je ee … in de kaas? en er en di ad n: de weg of m Thema is da op n re be , nt or de te nijlpaarden vo bv.nl ! hoogtelijn@nk ar na t Stuur he

Tekst Ico Kloppenburg Illustratie Toon Hezemans | hoogtelijn 1-2012 |

15

BERGSPORTDAG 2012

110 jaar georganiseerde klim- en bergsport in Nederland

ZONDAG 5 FEBRUARI 9.30 - 17.00 UUR NBC, BLOKHOEVE 1, NIEUWEGEIN

GRATIS TOEGANG

EXPOSANTEN NKBV • NKBV Bergsportreizen • Arc’teryx • Basecamp • Bergans • Berghaus • Bever • Black Diamond • Canyonguide & outdoor coach • Canyoning - Escalade • Carl Denig • Cima Immink • Climb for Climate • Demmenie • Eureka • Exped • GORE-TEX • HT Wandelreizen • Innovation Norway • Keen Footwear en Respect the Mountains • Klimwinkel.nl • Klimboeken.nl • Klimvereniging Climb Up • La Sportiva • Lift Magazine • Lowe Alpine • Mammut • Mercer • Met uitzicht op de Écrins • Montane • Mountain Network • Mountain Equipment • Noorderlicht Outdoor • Optimus • Petzl • Pied à Terre • Rab • Sectie Lienz • Snowleopard • SNP • Tirol Werbung • Toerisme België Wallonië & Brussel • Treinreiswinkel • Trentino • Valle di Ledro, Trentino, Italia • Vaude • Wine from the Alps • Yosemite • Zwerfkei Outdoor & Travel Centre • Zwitserland Toerisme en meer!

WWW.NKBVBERGSPORTDAG.NL

BETER DE BERGEN IN MET DE NKBV b er gw a ndel en · s por t kl i m m en · a l pi ni s m e

ACTIVITEITEN

SLACKLINEN • SPEEDKLIMMEN • CLIMBSTATION • GEOCACHING VOOR JEUGD • KLETTERSTEIG EXPERIENCE • PRESENTATIE NEDERLANDS TEAM SPORTKLIMMEN 2012 LEZINGEN SPIRIT OF ADVENTURE - MICK FOWLER Een lezing door Piolet d’Or en Golden Piton winnaar Mick Fowler, voorzitter van de Britse Alpine Club. Fowler vertelt over zijn avonturen, van het zwemmen naar onbeklommen rotspijlers langs de Schotse kust tot alpiene beklimmingen in de Himalaya. Uiteraard komt ook zijn recente eerste beklimming van de Mugu Chuli (6310m) in Nepal aan bod!

PACIFIC NORTH WEST TRAIL - CHRIS TOWNSEND De Engelse ‘Beroepswandelaar’ Chris Townsend neemt je in zijn lezing mee over de Pacific North West Trail in Amerika. De 1931km lange wandelroute loopt van Chief Mountain aan de oostkant van de Rocky Mountains richting het westen naar Cape Alava aan de Grote Oceaan. De route kruist drie nationale parken en kent veel hoogteverschillen. Townsend liep de route afgelopen zomer in 75 dagen.

OUD EN NIEUW PRESENTATIE - TOM DE BOOIJ EN MARTIN FICKWEILER In 2012 is het 110 jaar geleden dat de georganiseerde bergsport in Nederland ontstond. Peter Daalder (hoofdredacteur van Hoogtelijn) spreekt met erelid Tom de Booij en Martin Fickweiler over hoe de bergsport zich in deze jaren ontwikkeld heeft. De Booij maakte in de jaren ‘50 fantastische expedities, Fickweiler doet dat in dit tijdperk gecombineerd met bijzondere bigwall beklimmingen.

PAMIR ALAI EXPEDITIE 2011 BAS VAN DER SMEEDE, VINCENT VAN BEEK, BAS VISSCHER EN SASKIA VAN DER SMEEDE Gaan waar nog niemand is gegaan. Deze presentatie gaat over de Nederlandse expeditie naar een bergmassief in het Pamir Alai gebergte in Kirgizië. Een expeditie met een hoog pioniers gehalte, omdat er in dat gebied nog niet eerder klimmers actief waren geweest. De vijf weken durende expeditie was zeer succesvol. Het team heeft zes eerste beklimmingen gemaakt van bergen tussen de vier- en vijfduizend meter.

25 JAAR NEDERLANDSE BERGGIDSEN - EDWARD BEKKER In 1987 behaalde Bekker als eerste Nederlander het internationaal erkende berggidsendiploma. Waarom en hoe koos hij voor deze ongewone carrière? Wat houdt het beroep berggids in? Hoe ziet een werkdag van een berggids eruit? Wat zijn de mooie kanten en wat zijn de minder mooie kanten van het bijzondere vak? Op al deze vragen geeft Bekker antwoord, geïllustreerd door beelden uit zijn loopbaan en dagelijks werk.

Klimster in Le Sirac en Casset 1978, foto: Bernard Tellegen

BERGWANDELEN MET KINDEREN - ANNE VAN GALEN Deze lezing is voor ouders en kinderen die willen weten hoe je van een bergwandeling een mooi avontuur kunt maken. Ook worden vragen behandeld over risicomanagement in de bergen, speciaal gericht op kinderen. De lezing is interactief. Er is voldoende ruimte voor al uw vragen en er kunnen nuttige tips van ouders uitgewisseld worden.

Mogelijk gemaakt door

MIT VORSICHT ZU GENIESSEN - DE GROTE WANDEN VAN DE DOLOMIETEN - ROLAND BEKENDAM Verspreid over de laatste tien jaar heeft Roland Bekendam, met verschillende tochtgenoten, meer dan 25 aansprekende alpiene routes geklommen in de grote wanden van de Dolomieten. Klimmen van alpiene routes in de Dolomieten is avontuurlijk vanwege de steilheid, de soms beperkte zekeringsmogelijkheden en de niet altijd vaste rots, vandaar voorzichtig genieten. Roland vertelt in zijn lezing over de niet altijd vlekkeloos verlopen beklimmingen. De halsbrekende avonturen van de eerste beklimmers van dit soort routes worden ook in deze lezing belicht.

PSYCHOLOGIE VAN DE WILDERNIS: BELEVING EN RISICO’S - MARC VAN DER KLIFT, OLIVIER BELLO Een workshop gegeven door Mountain Wilderness Nederland, de pas opgerichte dochter stichting van Mountain Wilderness International. Gezamenlijk worden de onderlinge relaties tussen de fysieke natuur, onze belevingen en ons gedrag onderzocht.

KIJK VOOR HET VOLLEDIGE LEZINGEN PROGRAMMA OP WWW.NKBVBERGSPORTDAG.NL

gids l e d n a w g r e b e d r e d t Lautier schrijf Om de hoek volgen twee zeer luchtige stapjes (Esparges Fines).

Met zicht op Een goed idee, puike benen en vier maanden tijd zijn niet genoeg om een succesvolle bergwandelgids te schrijven, weet Noes Lautier. Zojuist is haar derde gids van de persen gerold. Met uitzicht op de Écrins is weer zo’n pareltje waar je een vakantielang wandelplezier van kunt hebben. Een kijkje achter de schermen en een voorproefje van de inhoud.

O

m maar meteen een mythe te ontzenuwen: een bergwandelgids publiceren levert géén vette bankrekening op. Waarom dan toch weer een gids schrijven? Omdat het leuk is. In 2009, toen ik net zat bij te komen van het schrijven van mijn twee Mont-Blancgidsen, opperde mijn partner Robert Eckhardt: ”Zullen we samen een derde gids maken, over de oostelijke Écrins, de

18 |

Cerces en de Queyras?” Ik moest er even niet aan denken, maar het zaadje was geplant en ging ongemerkt ontkiemen. De doelgroep werd bepaald – van gezinnen met kinderen tot en met bergwandelaars die een beetje klimmen niet schuwen – en Robert selecteerde de wandelingen. Daarna streken we neer in een appartementje in Champcella, een strategisch gelegen dorp.

De kistjes met topokaarten, wandelgidsen, laptops, camera’s, opschrijfboekjes (lekker ouderwets, maar onovertroffen), balpennen enzovoorts kregen een prominente plek. Het werk kon beginnen.

Goede research Hoeveel voorkennis je ook hebt van een gebied, zonder gebiedsexperts ontdek je de echte geheimen nooit. Daarom klopten we aan bij de locals Rogier van Rijn (fotograaf en Hoogtelijnauteur), Jos Kleverwal (eigenaar van een gîte d’étape),

hoogtelijn 1-2012 | Tekst Noes Lautier | foto’s Robert Eckhardt

Presentatie

op Bergspor t

dag

Robert Eckhar dt en Noes La utier geven op over de nieuw de Bergsportd e bergwandelg ag een presen ids Met uitzic gids daar met tatie ht op de Écrin NKBV-korting s. Uiteraard is én handtekeni gever Robert W de ng te koop in eijdert. Hij en de stand van ui de auteurs ge en over andere tven graag info wandelgebiede rmatie over de n in de Alpen. gids

Lac Laramon, Vallée de la Clarée, Tour de Montbrison.

de Écrins Martijn Schell (berggids en Hoogtelijnmedewerker) en de Française Jocelyne Regembal (fervent bergwandelaar). We vergeleken Roberts selectie met de ideeën van onze experts, schrapten tochten, ontwikkelden routes die nergens beschreven stonden en hadden uiteindelijk genoeg materiaal voor tenminste twee gidsen. Die uitgebreide research was de bron voor het immense wandelplezier dat volgde, ruim vier maanden lang: geen enkele tocht bleek in de praktijk onmogelijk of niet leuk.

Onderweg maak ik twee soorten aantekeningen: een dagboekachtig sfeerbeeld van de tocht voor het stukje ‘Onderweg’ en een minutieuze routebeschrijving. Robert fotografeert elk richtingbord, we maken gps-tracks met waypoints en noteren bij elk belangrijk punt de tijd en op wat voor ondergrond je loopt. Een routebeschrijving maken is dus nogal bewerkelijk. Hoe dat onderweg gaat, lees je in mijn ingekorte dagboekfragment van zondag 29 mei.

De gids

B e rg

ag d t r spo

In het beschreven gebied liggen veel wandelbergen. Van gemakkelijke gezinstoppen tot pittige bergen op de grens van wandelen en klimmen. In één hoofdstukje staan daarom vaak meerdere mogelijkheden. Bijvoorbeeld: een eenvoudige wandeling heen en weer naar een meer (route 1), de beklimming van een berg vanaf het meer (route 2) en via een andere weg terug naar het beginpunt (route 3). Dat heeft een groot aantal kinderwandelingen opgeleverd, maar ook tochten door gebieden waar nooit iemand komt.

De gids staat voor: 67.880 meter stijgen, 69 bergtoppen, twaalf tochten naar een meertje en een onbekend aantal koeien, gemzen, steenbokken, schaapskuddes-met-hond, bossen en bloemenweiden onderweg. O ja, niet te vergeten: we hebben er twee jaar aan gewerkt met heel veel plezier.

hoogtelijn 1-2012 |

19

nt Dagboekfragme Waardering bergwandelroutes

De harde praktijk

Lautier en Eckhardt hanteren de Zwitserse indeling voor het waarderen van bergwandelroutes die varieert van T1 tot en met T6.

T1 goed gebaand pad in vlak of glooiend terrein.

T2 goed aangelegd en herkenbaar pad in soms steiler terrein.

T3 pad is niet voortdurend zichtbaar, oriëntatie veelal op markeringen en steenmannen, soms lastige stukjes met ladders of met staaldraad gezekerd.

T4 er is nauwelijks sprake van een pad, oriëntatie op kaart, kompas en steenmannen, soms handen nodig om vooruit te komen, steile grashellingen en sneeuwvelden met uitglijdrisico.

T5 vaak geen pad, gemakkelijke klimstukjes in geëxponeerd terrein met rotsen, sneeuwvelden of gletsjers waar je kunt uitglijden.

T6 meestal geen pad, klimstukjes tot UIAA II, nauwelijks gemarkeerd, meestal zeer geëxponeerd in tricky terrein met losse rots en gletsjers met hoog uitglijdrisico.

Wekker: op vijf uur. Dag: zondag 29 mei. Route: dagtocht naar de Pic du Lac Blanc in de Vallée de la Clarée, tevens dag 4 van de trektocht Tour de la Clarée. Vertrek: half zes.

Nevelslierten zweven boven het dal, het wordt een mooie en lange dag. Kwart voor zeven: auto geparkeerd bij de tweede kapel boven het dorpje Névache. Eerst de gps aanzetten, waypoint niet vergeten, wandelschoenen aan, tasje met opschrijfboekje, 4 pennen, 1 potlood, 3 sets reservebatterijen en de topokaart om mijn buik gespen. Dan de rugzak op. Bijna vergeten: vertrektijd noteren. Mooie traverse naar het Lac Laramon.

Robert loopt het stuk heen en weer naar Refuge Ricou dat ontbreekt aan de trektochtbeschrijving. Fotosessie bij het meer: twaalf keer heen en weer lopen.

Vlak bij het Lac du Serpent velden vol witte bloemetjes met geel hart (uitzoeken: welk bloemetje?). Naar de Pic du Lac Blanc loop je óp en onder de graat, stukjes klauteren, stukjes pad, T3. Vanaf de pas naar het Lac Blanc afdalen via zeer steil puin-met-grip.

Gedoe bij het meer: pad onduidelijk, kompasrichting belangrijk, zeker half uur verloren met heen en weer lopen en opnieuw oriënteren (aftrekken van totaaltijd). Geniepig sneeuwveld in een supersteile puinflank. Oriëntatiepunt: grote Franse vlag op een immens rotsblok. Dan heerlijk lopen, door bloemenweiden, pauze bij romantische kapel, helaas geen drinkwater. Afdaling langer dan gedacht, lekker schaduwbos. Robert wil een extra variantje onderzoeken, maar ik vind de tocht zo al lang genoeg; dat gaat geen lezer doen. 16.55 uur bij de weg, 17.20 uur bij de auto. Moeilijkheidsgraad: T3, looptijd 7.40 uur, stijgen: 1350 m, geschikt voor kinderen: nee. Tip: Vergeet je kompas niet voor de afdaling vanaf het Lac Blanc.

Lac de l’Étoile, Queyras.

ère.

Refuge Buff

Korting voor N Van € 19 ,95 vooKBV-leden r € 15,NKBV-led en kri

jgen kort de Écrins ing op de . Maak € bergwan 15,- over delgids M Robert W naar reke et zicht o eijdert, m ningnum p e t duidelijk lidmaats mer 6411 e vermeld chapsnu 381 t.n.v. m in m g e van naam r. De gids zonder e , adres e xtra verz wordt u d n endkoste an vanaf van 20 ja n 1 februari to egestuurd nuari t/m . Deze ac 20 februa I n fo: w tie is geld ri 2012 w w.we ig

w w w.n oe

20 |

hoogtelijn 1-2012

ij sla utieder t.n l r.n ll

©Willem Hoogenboom

Voorpro efje

De autuers op deTête du Peyron (2591 m).

Dagtocht met beklimmingen Traverse Esparges Fines (2706 m)

Op de lange traverse via de Esparges Fines gaan ultiem genot en avontuur hand in hand. Want bij deze route is het niet simpelweg een kwestie van de routebeschrijving lezen en de markering achterna lopen. Sterker nog: er ís helemaal geen markering.

Dus: kaart, kompas, eventueel gps, topokaart en deze route­beschrijving mee.

O ja, goedgetrainde benen en een beetje evenwichtsgevoel zijn ook handig.

De route: P Les Grangettes (ca. 1720 m) – Le Clot de Villan (1900 m) – Peyre Murenq (2137 m) – Pic des Esparges Fines (2706 m) – Col du Givre (2575 m) – Croix de Ratier (2613 m) – Pic du Grand Vallon (2581 m) – Pointe de la Cavale (Pt 2488) – Le Clot Malamort (2140 m) – Le Clot de Villan (1900 m) – P Les Grangettes (ca. 1720 m).

Moeilijkheidsgraad: T4 Tijd: 6.45 uur Stijgen: 1300 m Dalen: 1300 m Geschikt voor kinderen: nee Tip: De Pic Ouest des Esparges Fines (2600 m) is T5 (II), in brokkelig gesteente.

Onderweg Alleen op internet is iets te vinden over de Esparges Fines, maar die tocht is minder fraai dan deze. Geniet maar van de jeepweg naar Peyre Murenq (herdershutje), want daarna krijg je supersteile gruis- en grashellingen. De herdershut ligt in een bloedmooie vallei, begrensd door kale rotstoppen en ronde grasbergen. Volg het kompas, overal staan sporen. Het uitzicht op de grijsbruine piramide van de Esparges is mooi. Boven een valleitje met beek gaat de route voornamelijk lángs een puinflank. Vervolgens door met rotsblokken bestrooid gras naar de kale graat van de Esparges. De passage om de eerste rotstoren heen is niet mis: óf rechtsom via twee zeer luchtige stapjes, óf linksom klunen op een onaangenaam steile gruishelling. Ook bij toren twee is het enigszins luchtig. De kale graat van de top naar de Col du Givre is breed genoeg en niet te steil. Na een pittige grastraverse door de flank van de Crête des Esparges Fines begint het grote genieten op de kilometerslange, brede en continu op en neer gaande hoogtelijn 1-2012 |

21

ets. ix Somm D s e d ur p de To Bivak o Afdaling van de Pic du Lac Blanc, Queyras. grasgraat. Rechts uitzicht op een enorme kaalte van rots- en gruistoppen, links beboste hellingen en bebloemde alpenweiden.

Door het steile couloir na de laatste top loopt een prima pad, maar voor het laatste stuk naar de jeepweg bij Malamort is het kompas weer onontbeerlijk in de alpenweiden met zijn nogal hobbelige sporen.

Tijdschema P Les Grangettes (ca. 1720 m) – Peyre Murenq (2137 m) 1.05 uur Peyre Murenq – Pic des Esparges Fines (2706 m) 1.40 uur Pic des Esparges Fines – Croix de Ratier (2613 m) 1.25 uur Croix de Ratier – ‘Pointe de la Cavale’ (Pt 2488) 1.15 uur ‘Pointe de la Cavale’ – Le Clot Malamort (2140 m) 0.35 uur Le Clot Malamort – P Les Grangettes (ca. 1720 m) 0.45 uur Totaal 6.45 uur

is afdaling ‘Pointe de la Cavale’ lastig: buig niet te vroeg Z af, dan kom je in de verkeerde vallei.

Markering: Geen, zelfs geen steenmannetjes.

Kaart: IGN 1:25.000, nr. 3537 ET Guillestre.

Hoogste punt/top: Pic des Esparges Fines (2706 m).

Variant 1: Vanaf Col du Givre (2575 m) afdalen naar Peyre Murenq, duidelijke padsporen.

Variant 2: Van col direct na Croix de Ratier afdalen naar Le Clot Malamort.

BERGWANDELINGEN

Kijk voor de gedetailleerde routebeschrijving op www.hoogtelijn.nl, klik op de cover van Hoogtelijn 1/2012.

Écrins Queyras

UITZICHT OP DE

Praktische info Routekarakter: Avontuurlijke route, grotendeels padloos/eigen weg zoeken, van zeer steil puin en nogal luchtige stapjes tot uiterst relaxt graatwandelen.

Naar beginpunt: Op N94 tussen Argentière-la-Bessée en Guillestre afslag St-Crépin, bij Bibliothèque (vlak bij kerk) omhoog, verderop langs Le Bas Villaron; asfaltweg volgen.

Splitsing onderste weg Le Villard/Les Grangettes. In Le Villard RD Les Grangettes, jeepweg (goed, laatste 2,5 km middelmatig); parkeren net voorbij Les Grangettes bij watergebouwtje en picknickbanken; of iets hogerop, vóór Le Clot de Villan.

Begin-/eindpunt: P Les Grangettes (ca. 1720 m).

Beste periode: Juli-okt.

Let op: Kompas, hoogtemeter, evt. gps, 1:25.000-kaart, mooi weer én goed zicht onontbeerlijk. Deze route naar Pic Esparges is beste en mooiste: neem niet padsporen in valleitjes westelijker. Bij mist

22 |

hoogtelijn 1-2012

FRANSE ALPEN

Cerces

ÉCRINS 72 dagtochten 5 meerdaagse tochten Kindertochten Toppentochten

Noes Lautier Robert Eckhardt

U i t ge ve r ij Ro b e r t We ij d e r t

Korting voor NKBV-leden Van € 19,95 voor € 15,NKBV-leden krijgen korting op de bergwandelgids Met zicht op de Écrins. Maak € 15,- over naar rekeningnummer 6411381 t.n.v. Robert Weijdert, met duidelijke vermelding van naam, adres en lidmaatschapsnummer. De gids wordt u dan vanaf 1 februari zonder extra verzendkosten toegestuurd. Deze actie is geldig van 20 januari t/m 20 februari 2012.

Info: w ww.weijdert.nl www.noeslautier.nl

Wij doen alles voor uw perfecte wandelvakantie.

Fronalpstock, Centraal-Zwitserland

MySwitzerland.com Met meer dan 60.000 km bewegwijzerde wandelpaden is Zwitserland het wandelparadijs voor iedereen. Voor genieters die zich bij een bordje kaas in een bergrestaurant willen laten betoveren door het adembenemende bergpanorama. En voor iedereen die gewoon van de natuur wil genieten en zijn gedachten wil verzetten.

De beste wandeltips krijgt u op MySwitzerland.com of telefonisch op 00800 100 200 30 – gratis natuurlijk.

Eenza a m ini-D m heid in d olom ie e Dolomie t-achtig t e e n rotsen e Elferma n het ho ssief ka

ogste p rakteris last krijg unt van eren de en van la het Elferko aghang overboo felsteig e nde wo rd; bekij .

M o cht je lken, ge k het ee een fijn en man ns van d gevoel e andere van een kant. H zaamhe et geeft id op de berg.

B

g a d t or p s e rg

n e g i e t s r e t Klet

Stubaital voor

ijzervreters 24 |

hoogtelijn 1-2012

Het Stubaital in Oostenrijk staat vooral bekend om de klassieke Höhenweg en om zijn gletsjers. Tegenwoordig heeft het dal ook klettersteigers veel te bieden: van een oefenklimmetje tot uitdagende steile klettersteigroutes in een hoogalpiene omgeving. Christa Slootman en Arnoud Keizer kozen een lekker lange tocht door de zogenaamde mini-Dolomieten en een korte steig van hoog niveau.

locatie Stubaital, Oostenrijk

zijn zichtbaar en het is lekker warm en droog weer. Al met al niets te klagen dus.

We trotseren de hoge rotswand en niet ver boven ons zien we de hoogste top van de Elferkofelgroep opdoemen. Hoewel opdoemen, de top is niet een klassieke punt. Een groot plateau biedt de klettersteigers genoeg ruimte om een pauze met vergezicht te houden. Ik klik mijn haak vast aan het laatste stuk kabel en hijs mijzelf omhoog. Precies op dat moment besluit de zon door te breken en zet het hele plateau in een goudgele gloed. Wauw, wat is het hier mooi. We zien de bergen en rotsen om ons heen en inderdaad, het lijkt alsof we ons in de mini-Dolomieten bevinden.

We hadden het al gelezen, de rotsen in dit gebied lijken op die in de Dolomieten maar zijn dan wel een stuk minder hoog. We gaan zitten bij het punt dat met de aanduiding 2505 meter laat weten het hoogste te zijn van het Elferkofelmassief. We besluiten nog even te blijven zitten en genieten van de zon op ons gezicht, totdat zij na een kwartier weer besluit te verdwijnen achter de wolken.

Hoog niveau, korte steig Aan het einde van het Stubaital bevindt zich de Fernau-klettersteig. Deze klettersteig is relatief kort, maar door het hoge niveau zeker een uitdaging.

Met de vermoeidheid en spierpijn nog in onze benen - we hebben

Tekst Christa Slootman | foto’s Arnoud Keizer | hoogtelijn 1-2012 |

©Stubaital Tourismus

L

aaghangende wolken zijn vandaag onze metgezel tijdens de lange klettersteigtocht die op ons programma staat. Dat betekent weinig uitzicht, maar zolang het weer goed blijft – lees: zolang het niet gaat regenen – hebben we er geen moeite mee. Mistig weer heeft eigenlijk ook wel zijn charme. Het versterkt het gevoel van eenzaamheid en doet je denken de enige te zijn op de berg.

We lopen op een smal pad met links en rechts rotsen, voor ons een zicht van amper tien meter. Een mystieke sfeer neemt ons in zijn greep. Door de wolken heen zien wij plots de contouren van de Elferkofel opdoemen. Daar aan de voet begint onze klettersteig. De laatste meters naar het houten materiaalhutje - het daadwerkelijke beginpunt - leggen we af in een aarzelend zonnetje dat zijn best doet door de mist te breken.

We hijsen ons in onze klimgordel en klettersteigset en voorzien onze hoofden van een helm. Handschoentjes aan en we zijn er klaar voor. De haken en beugels glinsteren in het schoorvoetende zonnetje. De klim naar boven begint. We klimmen en klauteren lekker een eind weg. Voet rechts op de beugel, handen om die rotspunt klemmen en strekken dat linkerbeen. Het gaat een aantal meters zo door tot we op een graat stuiten. We bewegen ons een tijdje horizontaal en gaan dan... naar beneden?! Maar we zijn toch nog niet op de top van de Elferkofel geweest? Voor de zekerheid raadplegen we onze gids. Ach ja, het is vandaag een tocht van klimmen en dalen. Dat wisten we wel, maar door de laaghangende wolken raak je snel in verwarring. Alles om ons heen lijkt anders dan op de foto’s en kaarten. Goed blijven opletten dus.

Even later blijken we toch niet zo eenzaam en alleen te zijn als we ons voelen. Een stuk achter ons duiken kleurige schimmen op. En wanneer we goed luisteren horen we het onmiskenbare geluid van het vastklikken van klettersteighaken aan de ijzeren kabels. Tjak tjak, zo klinkt het in de verte. Ze zijn nog ver. Dan stijgt een wolk op en schuift voor het groepje mensen. We zijn weer eenzaam en alleen.

Ik plaats mijn voet op de eerste ijzerbeugel van een lange reeks en laat mijn lichaam tegen de rots aanhangen. Via de rand van de berg werken we ons de laatste meters omhoog naar de top van de Elferkofel. Luchtig en uitdagend zijn de kernwoorden voor deze passage. Vooral kleine mensen kunnen hier – en tijdens de hele klettersteig trouwens – moeite ondervinden door hun geringe lengte. Ruime stappen zijn nodig om de ver uit elkaar gelegen beugels te overbruggen. Tijdens dit stuk herinner ik mezelf om de paar stappen eraan niet alleen naar de beugels te kijken. Dat zou zonde zijn! Tijdens deze luchtige passage kun je een prachtig zicht hebben op de bergen om je heen. Mits de wolken natuurlijk meewerken. Ik zie niet veel, maar de sfeer is mooi, de ijzerbeugels

25

#02 Tweede editie!

ZATERDAG 10 MAART 2012 12.00 - 00.00 UUR / THEATER HEERLEN

DUTCH MOUNTAINS FILM FESTIVAL Filmhuis De Spiegel en de stichting Moving Mountains organiseren op 10 maart 2012 alweer de 2e editie van het Dutch Mountains Film Festival. Na het succes van de eerste editie zal het programma dit jaar bestaan uit een middag- en avondprogramma met een spectaculair aanbod van films en beeldmateriaal. Het Dutch Mountains Film Festival staat in het teken van ongeremde passie voor de bergsport en belicht op fascinerende wijze de aangrijpende rol die de bergen kunnen spelen in een mensenleven.

Vertical Sailing Greenland (2011)

The Sphinx (2011)

Een mooi verhaal over een bijzonder groepje jonge klimmers uit België die met ongebreideld enthousiasme op zoek gaan naar maagdelijke big walls in het onherbergzame Groenland.

De film wordt persoonlijk ingeleid door de 75 jarige Schotse kapitein Bob Shepton, die de klimmers in zijn zeilbootje ‘Dodo’s Delight’ meenam.

Een film van Vojko Anzelic en Gregor Kresal (Slovenië) en winnaar van het Spaanse Festival of Mountain Film Unnim.

De film vergelijkt op boeiende wijze de eerste beklimming in 1966 met de eerste vrije beklimming dertig jaar later van ‘the Face of Sphinx’ op de imposante Triglav noordwand in de Julische Alpen.

Nanga Parbat (2010)

Sleepless Night (2011)

Een meeslepende film van Joseph Vilsmaier over de dramatische en omstreden beklimming van de achtduizender in 1970 door de gebroeders Reinhold en Günther Messner. Hoe hoog was de prijs van deze beklimming voor Reinhold en komt de waarheid over de dood van Günther eindelijk aan het licht?

Een alpien drama van Samuel Tilman over bergbeklimmers die ’s nachts vastzitten in een sneeuwstorm, knap verfilmd tot een allesbepalend telefoongesprek tussen klimmer en hulpverlener. De film is onderscheiden met de Magritte Belgian Francophone Film Award.

Naast de hoofdfilms in de Limburgzaal van Theater Heerlen zijn er ook foto-exposities, korte bergsport gerelateerde films en de stomme film ‘South’ over de beginjaren van de Zuidpoolexploraties met speciaal voor dit festival gecomponeerde live piano begeleiding!

Vanaf januari meer informatie en boeken via de website www.dmff.eu. Het Dutch Mountains Film Festival wordt mede mogelijk gemaakt door: NKBV (regio), VVV ZuidLimburg, SnowWorld en Parkstad Limburg Theaters.

Er zijn entreekaartjes voor het middag- of avondprogramma, maar ook een passe-partout voor de hele dag is mogelijk.

Voor degenen die het stilzitten graag afwisselen met meer activiteit zijn er leuke arrangementen beschikbaar met SnowWorld, Mikeys Bike Adventures en de NKBV. Dit jaar kan er ook weer genoten worden van echt ‘bergsteigeressen’.

Organisatie: Filmhuis de Spiegel en Stichting Moving Mountains.

Tickets Middagprogramma: € 15,Avondprogramma: € 15,Dagticket: € 25,-

Ga naar www.dmff.eu en bestel nu je tickets!

www.hetvormlab.nl

Enkele highlights uit het programma:

©Stubaital Tourismus

Elferkofelsteig Begin- en eindpunt: Bergstation van de Elferlifte (1812 m).

Niveau: redelijk zwaar (K3 / C).

Tochtduur: 5 uur, waarvan de tocht naar de klettersteig 2 uur, de klettersteig zelf 1,5 uur en de afdaling 1,5 uur.

Hoogtemeters: 950 meter.

Hoogste punt: Elferspitze (2505 meter).

Markering: rood-wit-rode, gele en blauwe markeringen.

Route

Neem de Elferlift naar het bergstation op 1812 meter hoogte. Volg de weg naar de Elferhütte (2004 m) en ga omhoog richting de Elferturm. Aan het einde van dit pad is een blokkenveld dat gedeeltelijk gezekerd is. Iets ten oosten van de Elferturm staat een klein, houten materiaalhutje. Hier begint de Elferkofelsteig.

Er is ook een alternatief begin voorhanden, namelijk via de Elfer Nordwand klettersteig.

De klettersteig begint met een steile, verticale schoorsteen. Dan over een luchtige graat en aansluitend via de rand van de berg (ijzerbeugels) naar de 2505 meter hoge top van de Elferspitze.

Van hier ga je verder over de zuidgraat van het Elfermassief. Veel stijgen en dalen, waarbij je leuke passages tegenkomt zoals een verticale rij met ijzerbeugels (afdaling) en een zeer smalle rotskloof.

Als laatste ga je via een steile graat omlaag, weinig gezekerd, richting het dichtbij gelegen Zwölfernieder (2335 m).

Daar vervolgens vanaf het Zwölferniederzadel af naar de Panoramaweg en loop via dit pad terug naar het bergstation van de Elferlifte.

gisteren iets te fanatiek de Elferkolfersteig gedaan - besluiten we heel lui de kabelbaan naar boven te nemen naar het middenstation van de Stubaier Gletscherbahn: Fernau. Op het programma staat de relatief korte Fernau-klettersteig. Hoewel het een redelijk zware klettersteig is - sommige gedeeltes hebben niveau D - is de klim goed te doen als je het een dag rustiger aan wilt doen. De Fernau-klettersteig bevindt zich op nauwelijks een kwartier lopen van middenstation Fernau en de te overbruggen afstand is kort.

Terwijl de machines hun werk doen om ons naar boven te brengen, nemen wij enthousiast de omgeving in ons op. De Stubaier Gletscher ligt vol in het zicht en schittert ons met zijn witte pracht tegemoet. We zouden bijna onze gesteldheid vergeten en in ons enthousiasme een tocht naar deze bereikbare gletsjer willen maken. Maar nee, klettersteigen gaan we! De kabelbaan levert ons netjes af bij het middenstation. Dichtbij zien we de Dresdner Hütte al liggen. Vanaf deze hut begint de korte aanlooproute naar de Fernau-klettersteig.

We volgen het goed ingelopen pad naar de rotswand, dat al tijdens onze rit naar boven aanlokkelijk in zicht is gekomen. De wand oogt mooi en verticaal, grillig en luchtig. Een grote kei met daarop in rode letters geschilderd ‘Fernau-klettersteig’ wijst ons richting het laatste gedeelte tot aan de rots. We passeren een gids die een heel gezin in klimgordels hijst en aan klettersteigsets

Zelf Kle tters

t

eigen?

Kom naar de Bergsp o rt dag op zon Op de klim dag 5 febru wand is ee ari in de B n kletterste lucht onde lokhoeve in ig uitgezet r je zolen d Nieuwegein zodat je ku oor een ‘ro . nt ervaren tswand’ te hoe het is klauteren. met Of neem d eel aan ee n NKBV-wo Duitsland! rkshop in N In deze ee ederland o ndaagse w je op een k f net over d orkshop le limwand. e grens in er je de ba sisvaardig Workshop heden en o s bij Monte efen Cervino in voor gezin Bergschen nen met kid h o e k : s 4 /3 29/4/12 /12 en 10/6 Kosten: NK /12. Speci BV-leden € aal 50,-; niet-le Workshop den € 60,s in Emsch e rp a rk Kosten: NK in Duisburg BV-leden € (D): 8/7/1 2 en 4/8/1 55,-; niet-le 2 den € 65,-

bevestigt. Ze kijken wat onwennig en met een zekere onzekerheid naar de rotspartij dichtbij. Waarschijnlijk zullen zij zich niet wagen aan de klettersteig die wij van plan zijn, maar aan de nabijgelegen Übungsklettersteig.

Een duidelijk bordje geeft het exacte begin aan van de klettersteig. De route begint inderdaad al pittig. De haken en kabels leiden ons steil omhoog. De te overbruggen stappen zijn ruim.

Met mijn 1,65 meter ben ik klein van stuk en dat is voelbaar. Met grote moeite - ik sta soms half in de spagaat - klauter ik van de ene rots naar de andere, klik ik van de ene haak in de volgende. hoogtelijn 1-2012 |

27

Fernau-klettersteig Begin- en eindpunt Dresdner Hütte (2308 m) bij het Fernau bergstation, tussenstation van de Stubaier Gletscherbahn.

Niveau Zwaar (K4 / D).

Tochtduur 2 uur 45 minuten, waarvan de tocht naar de klettersteig 15 minuten, de klettersteig zelf 1 uur 45 minuten en de afdaling 45 minuten.

Hoogtemeters 330 meter.

Hoogste punt Egesengrat (2631 meter).

Markering De route is goed aangegeven.

Topografische kaart Österreichische Karte 1:25000 of 1:50000, blad 147 ‘Axams’ en 174 ‘Timmelsjoch’.

Route

Neem vanaf Neustift de bus of rij met de auto naar het einde van het dal: dalstation van de Stubaier Gletscherbahn (Mutterbergalm 1725 m). Er is hier genoeg parkeergelegenheid. Ga met de lift naar het tussenstation van de kabelbaan. Lopen kan natuurlijk ook, vanaf het dalstation ben je in ongeveer 1,5 uur bij het bergstation.

Vanaf dit station loop je naar de dichtbijgelegen Dresdner Hütte (2308 m).

Vanaf de Dresdner Hütte loop je iets richting dal. Vervolgens volg je in noordelijke richting de rode markeringen tot aan het begin van de klettersteig onderaan de rotswand.

Hier hangt een duidelijk bord dat het begin van de Fernauklettersteig aankondigt. Op deze rotswand zijn meerdere

?

te werk

. de Alpen ussen in rs u -c 8 / n e 0 /8-3 chten Klaa -19/7, 26 ersteigto 8/6, 15/7 ook klett -2 t 6 8 d / ie 1/ 4 b 2 -3 : V 8 Zinnen /7, 26/ De NKB rsus Drei : 15/7-20 u n c te ig ie te m rs lo Klette renta Do /8-1/9 igtocht B Alpen: 25 r le Kletterste ta h c e L t h c to ig /7-4/8 Kletterste riglav: 27 igtocht T te rs e tt .n l Kle

et ech r voor h

K ijk

b erg sp o op w w w.

Elferkopfelste

ig

28 |

hoogtelijn 1-2012

r treize

n

klettersteig-routes aangelegd, die allemaal goed zijn aangegeven.

De Fernau-klettersteig begint steil en voert dan over zo nu en dan luchtige passages naar boven. Het laatste gedeelte naar het hoogste punt, de Egesengrat op 2631 meter, is niet gezekerd.

De afdaling terug naar de Dresdner Hütte is goed aangegeven. Volg in westelijke richting het gemarkeerde spoor langs de kam. Ga vervolgens linksaf naar de hut.

Reis

Met het openbaar vervoer reis je vanaf Utrecht in circa elf uur naar Neustift im Stubaital. Neem eerst de trein naar Innsbruck en stap over op de bus richting Neustift im Stubaital / Volderau. Neustift heeft een aantal haltes waar je kunt uitstappen. Voor de Fernau klettersteig blijf je zitten tot de eindhalte. Kijk op www.bahn.de voor de dienstregeling of op de Oostenrijkse OV-app Scotty Mobil. Meer informatie en tickets: www.treinreiswinkel.nl. Ga je vanaf Utrecht met de auto, dan moet je rekening houden met een rijafstand van 910 kilometer.

Accommodatie

In Neustift im Stubaital vind je hotels, appartementen en vakantiewoningen. Kijk op www.neustift-stubaital.net of www.stubai.at voor meer informatie. Het dorpje heeft ook

Halverwege de route komen we uit bij een plateautje met gras.

Op de twee bij twee meter is net genoeg plek voor ons tweeën en we besluiten onze armen en vermoeide benen even rust te gunnen. Terwijl wij knabbelen op een energiereep kijken we recht voor ons op de Stubaier Gletscher. Adembenemend scherp steekt het wit af tegen de blauwe lucht. Wat een prachtomgeving!

Uitdagende passages waarbij zowel de beugels als de rotsen onmisbaar zijn volgen. Dan, geheel onverwacht, stuiten we op een zeer smalle spleet. Hoe kom ik hier nou doorheen? Terwijl ik me als een volleerd acrobaat in allerlei bochten wring, gooit mijn

een camping: Camping Stubai (www.campingstubai.at).

Verderop in Volderau staat Camping Edelweiss (www.camping-edelweiss.at).

Uitrusting

Stevige wandelschoenen, klimgordel, klettersteigset, helm, klettersteighandschoenen, zonnebril, e xtra trui, jack, muts en handschoenen en eventueel wandelstokken.

Andere klettersteigroutes

In het Stubaital en in de directe omgeving van Neustift im Stubaital zijn vele klettersteigroutes. Een mooi overzicht staat op www.stubai.at. Klik door op Sommer, Klettern en vervolgens op Klettersteigen. Je vindt hier routebeschrijvingen, praktische informatie en bij sommige routes kun je zelfs een duidelijke topo downloaden.

Uiteraard vind je de klettersteigroutes ook in onderstaande boeken.

Documentatie

• Klettersteigführer Österreich, Axel Jentzsch-Rabl, Alpinverlag, 2011.

• Hüslers Klettersteigführer Nordalpen, Eugen E. Hüsler, Bruckmann Verlag, 2007.

• www.viaferrata.nl • www.stubai.at

rugzak roet in het eten. Door adem inhouden, hard trekken en vooral hopen dat mijn rugzak hier ongeschonden uitkomt, lukt het me alsnog door de spleet te wurmen. Succes tochtgenoot, jij bent nu aan de beurt. Nadat ook hij met veel moeite door de rotsversmalling is gekomen, zien we dat we al bijna bij ons hoogste punt zijn. Een aantal ijzerbeugels en haken verder kunnen we onze klettersteigset losklikken. Een panaroma-uitzicht wacht ons op de top. We zien de Dresdner Hütte, de gletsjer en sneeuwvelden aan de overkant en de weg die ons straks zal terugleiden naar de hut en de kabelbaan.

eig

letterst

Fernau-k

Cursus

B

g a d t or p s e rg

à la carte el g o k f l a h c S

p de o

n e

m o d n o R

Kunnen jullie een tocht op maat leveren voor een groep van vier met uiteenlopende bergsportervaring? Een tocht waarin we niet alleen de geleerde technieken van het bergsteigen nog eens kunnen oefenen, maar ook een huttentocht maken over een gletsjer, wat toppen beklimmen en misschien wel een graat meepakken. Dat was onze vraag aan de NKBV. Het antwoord was: “Ja dat kan en op welk niveau willen jullie dat?”

E

en tocht op maat dus. Bij voorkeur in Oostenrijk vanuit het Ötztal. C1 en C2 hebben wij gedaan, dus zeg maar C1+ of C2- zou ons prima passen. Ook dat bleek te kunnen. We ontvingen een tochtvoorstel met twee techniekoefendagen en een huttentocht van vijf dagen. Daarin zaten een alpiene klettersteig, twee gletsjers, twee graten en drie toppen. Een niet te versmaden aanbod, zo leerde ons een blik op de kaart van het gebied.

En we hebben genoten. De cursus bood ons de juiste mix van oefenen met de technieken die we geleerd hadden in eerdere cursussen en een tocht met uitdaging op alle fronten.

Uithoudingsvermogen, klimmen, klettersteigen en over sneeuw en ijs. En last but not least: genieten van het landschap op eenzame plekken met uitzicht op de Alpen dat lang in je geheugen blijft hangen. Een cursus op maat heeft daarbij als voordeel dat je zelf je groep kunt samenstellen en je het programma mede kunt vormgeven. Zo sluit de tocht prima aan bij de ervaring van de deelnemers.

Volgend jaar weer? Jazeker! Met dezelfde mannen, maar dan weer een niveautje hoger. C2+? Wie weet!

Oefendagen De eerste twee dagen waren oefendagen. Eerst op ijs en dan op rots. De Rettenbachgletsjer is zeker niet de mooiste gletsjer van

30 |

het Ötztal, hij wordt ontsierd door skiliften en betonnen palen.

Het is wel een indrukwekkende wand die aan het begin wat flauwer, maar allengs steeds steiler opstijgt uit de kom die daar is gevormd. Een mooie plek om te oefenen door met de stijgijzers recht tegen het ijs op te klimmen of er vanaf te lopen. In de klassieke wijdbeense stijgijzerpas.

De volgende dag was het zweten voor ons in de klimtuin van Längenfeld. Voorklimmen, afdalen en tegen de rots op lopen. Gids Sepp is niet snel tevreden. Aan het einde van de middag bedwongen we een van de klettersteigroutes van Längenfeld.

Deze slingert zich langs de waterval soms steil omhoog; er zijn enkele overhangen en ook horizontale passages.

Na drie dagen van inlopen en techniek oefenen begint voor ons de tocht in Obergurgl. Deze dag staat een alpiene klettersteig op het programma. Voorbereiden of inlezen zat er niet in want de route is krap een maand open als wij hem beklimmen. Zelfs Sepp is er nog niet op geweest, dus hij kan ons niet vertellen wat ons te wachten staat.”Mal sehen,” zoals hij dan pleegt te zeggen. Het echte alpiene landschap ontvouwt zich met iedere stap die ons van Obergurgl verwijdert. Ruig en stoer.

De Langtalereckhütte ligt op 2450 m aan de voet van wat eens een lange gletsjertong was. Vanaf hier is de wand van

hoogtelijn 1-2012 | Tekst Arnaud van Holst | foto’s Lars Pothast en Peter Teijgeman

locatie Obergurgl, oostenrijk

Schwärzenkamm waar de klettersteig tegenop loopt al goed zichtbaar. Het pad richting het Hochwildehaus is nu smal, een echt bergpad. Na ongeveer een kilometer treffen we het bordje Klettersteig Schwärzenkamm. Die moeten we hebben. Na een kleine klauterpartij vinden we de instap. Geen gedoe, inhaken, een grote stap en recht omhoog. Twee uur later staan we driehonderd meter hoger op de Schwärzenkamm, nog vol van adrenaline, na te genieten van de klim. Een werkelijk adembenemende klim met vergezichten over het Langtal.

Regelmatig gaat het recht omhoog of hang je aan de loodrechte wand ver boven de grond. Deze klettersteig is van grote kwaliteit, zowel technisch als door de uitdaging die hij biedt. Steunpunten zijn op de juiste plekken aangebracht en moeilijker passages worden niet geschuwd. Ervaring met klettersteigen en/of klimmen is absoluut vereist.

Bovenop de kam loopt het gemarkeerde pad licht stijgend naar het Hochwildehaus.

De ontvangst is daar warm en hartelijk. Christina en de waard verwelkomen de gasten persoonlijk en nemen de moeite om je rond te leiden. Dit is een van de mooist gelegen en gezelligste hutten aan deze kant van de Alpen. Met wat geluk, en dat hebben wij, zingt de waard ‘s avonds onverstaanbare oude Oostenrijkse bergliederen samen met Christina, zijn onvervangbare hulp.

Je eigen tocht of cursus samenstellen Heb je bij de NKBV-bergsportreizen net niet die ene tocht of bestemming kunnen vinden die jij in gedachten hebt? Of ga je liever alleen of juist met familie of vrienden op pad? De NKBV kan voor jou een tour organiseren precies zoals jij het wilt. Bijna alles is mogelijk: van een privétour in de Alpen tot een cursus op maat. De zwaarte van de gewenste reis bepaalt het maximum aantal deelnemers per gids of tochtleider. Zet je wensen op een rij en je krijgt kosteloos een offerte. Mail naar: info@bergsportreizen.nl.

Even wennen Het is altijd weer even wennen. Zes uur opstaan en dan ontdekken dat de hele hut al in beweging is. We vertrekken om zeven uur met alleen proviand en materialen voor een tocht over de gletsjer en om de top van de Hohe Wilde (3461 m) te beklimmen via wat in de verte lijkt op een klettersteig. Dat is dan vooral omdat er een kabel hangt. Maar in de ochtend weten we nog van niets en lopen we over de morene van de Gurgler Ferner in zuidelijke richting. hoogtelijn 1-2012 |

31

nen e f e o

n e g a Na drie d tocht e t h c e

e d

begint

Zodra we op het ijs stappen gaat het omhoog. Eerst richting het Schwärzenjoch met de Mitterkamm aan de rechterhand. Tussen de Mitterkamm en de Annakogel ligt op 3100 m de doorsteek naar de Hohe Wilde. Aan de voet van de top op ruim 3300 meter hangt een stalen kabel. Daar kun je je aan zekeren en dat is geen overbodige luxe. Maar het is oppassen, want met je volle gewicht aan de kabel gaan hangen lijkt niet aan te bevelen; hij is maar losjes verankerd. Over een smalle graat met links en rechts prachtige uitzichten gaat het voetje voor voetje naar de top. In het noordoosten steekt de Wildspitze boven alles uit en naar het zuiden kijken we op Italië.

Beschaving Als onderdeel van het programma zijn we allemaal een keer dagleider. Op de gletsjertocht naar de Falschungspitze (3353 m) is Lars de dagleider. Hij heeft dat eerder gedaan tijdens een C2cursus. Vandaag neemt hij de taak met enige aarzeling op zich, want we zijn gewaarschuwd voor veel onzichtbare spleten op deze tocht. We lopen in zuidelijke richting tot aan het ijs en steken de linkertong van de gletsjer over naar de voet van de Mitterkamm.

Daar gaan de stijgijzers uit en klauteren we over blokken naar de andere kant van de Mitterkamm. Vervolgens gaan we in zuidzuidwestelijke richting omhoog naar de top over een gletsjer en een mix van stenen en ijs. Het uitzicht imponeert. Onder ons gaapt een diep dal en aan de overzijde rijzen steile bergwanden

32 |

hoogtelijn 1-2012

op met hier en daar een plak sneeuw gevangen in kommen die niet door de zon worden beschenen. Rondom zien we enkel ruige toppen. Een ruw landschap zonder tekenen van beschaving. Het is stil, wij zijn stil en genieten.

Top van de wereld Vanuit het Hochwildehaus kijk je uit op de indrukwekkend steile wand van steen en ijs van de Schalfkogel die tot boven de 3500 meter reikt. Doordat de wand deels is ingestort, is de route naar de top lastig en gevaarlijk. We bespreken met Sepp of er een alternatieve route is om de lange puinhelling te vermijden. Die is er, maar toch laten we die links liggen omdat je daar standplaatsen moet bouwen, wat veel tijd kost. We kiezen voor snelheid en willen zo vroeg mogelijk de stukken met veel losliggende stenen passeren.

Langzaam en geconcentreerd gaan we over het Geröll omhoog; een misstap leidt onherroepelijk tot een flinke glijpartij. Telkens rollen er stenen onder onze voeten vandaan. Na twee uur op eieren lopen staan we aan de rand van de gletsjer, die hier behoorlijk steil oploopt. Met een flinke boog omzeilen we de grootste spleten om zo’n tweehonderd meter onder de top de graat op te pikken. Aan kort touw klimmen en klauteren we in opperste concentratie. Aan beide zijden gaat het recht naar beneden, dus hoogtevrees is hier geen goede vriend! Na een dik uur staan we op de top die smal en winderig is. Maar wat een

Met de N

KBV naar

het Ötzt Gedurend al e de hele zo mer zijn e diverse n r vele NK iveaus in BV-cursus het Ötzta trektochte sen op l. Ook sta n op het p an er enk rogramm ele a.

K ijk voo prog r a m r het gedet a il m a op w w l w.bergspeer de or treiz en.n l plek! Ver beneden ons zien we de Gurgler Ferner langs de voet van de berg kronkelen. De omliggende toppen zijn stuk voor stuk lager. Het voelt alsof we op de top van de wereld staan.

Na een korte stop beginnen we aan de lange en zeker niet ongecompliceerde afdaling naar het Ramolhaus. Zo lang mogelijk blijven we de graat volgen om zo de steile ijswanden te mijden.

Pas als we de laatste sneeuwvelden hebben gehad, kunnen we weer om ons heen kijken. Het landschap is van grote schoonheid met hier en daar kleine poelen met smeltend ijs, omringd door rotsblokken die net van de bergen lijken te zijn gevallen. We lopen inmiddels over een licht glooiende berghelling. Aan de ene kant rijzen de bergwanden steil op, aan de andere kant kijken we neer op de tong van de gletsjer met aan de overzijde de Stubaier Alpen.

Steeds als we ons even omdraaien en in westelijke richting kijken, zien we de Gurgler Ferner liggen omringd door al zijn toppen.

Om terug naar Vent te komen moeten we vanuit het Ramolhaus eerst weer 200 meter omhoog om het Ramoljoch op 3200 meter te passeren. De laatste klim is steil en daarom voorzien van een kabel en steunpunten. Niet heel zwaar, maar de kabels komen goed van pas want er staat een stevige wind. Bovenop het Joch kunnen we maar net op de been blijven. Een koufront valt over de berg, het weer slaat om. Wat hebben wij een geluk gehad! In een holletje dalen we af naar Vent om daar achter een groot bord schnitzel en pommes frites te besluiten: Vent en het Ötztal, tot 2012!

Obergurgl

Vervoer

Met het openbaar vervoer reis je in ongeveer 12 uur naar Obergurgl. Eerst met de trein naar Ötz en vanaf daar verder met de bus. Kijk voor de dienstregeling op www.bahn.com.

Voor meer informatie en tickets: www.treinreiswinkel.nl.

Met de auto is het circa 950 kilometer vanaf Utrecht.

Accommodatie

• Haus Eberhard, Familie Eberhard Fimml, tel +43 52548129, info@haus-eberhard.at, www.haus-eberhard.at • Hochwildehaus, open begin juli tot half september, +43 6645268655 of +43 6644245824, http://www. alpenverein-karlsruhe.de/index.php?id=26 • Ramolhaus, open begin juli tot half september, + 43 52566223, ramolhaus@alpenverein-hamburg.de, www. dav-hamburg.de/huetten/ramolhaus • Er zijn diverse campings in het Ötztal; kijk op www. oetztal.at en klik op Unterkünfte.

Documentatie

• Alpenvereinskarte blad 30-1 Ötztaler Alpen / Gurgl en blad 30-2 Ötztaler Alpen / Weisskugel, schaal 1:25.000 • Overzichtskaart Ötztal, schaal 1:35.000 • Alpenvereinsführer Ötztaler Alpen, Walter Klier, Bergverlag Rother, 14de druk 2006 • www.oetztal.com hoogtelijn 1-2012 |

33

r e s i a K

r e d l i W

e d

n i

n e l Wande

Imposante

Ellmau aan de zuidkant van de Wilder Kaiser is de standplaats van de populaire Oostenrijkse televisieserie Der Bergdoktor. Menig Oostenrijker blijft wekelijks een avondje thuis om de avonturen van deze dokter en zijn familie in de Tiroolse bergen mee te beleven. De imposante rotswanden, prachtige berghutten en ontelbare wandelpaden van de Wilder Kaiser vormen het indrukwekkende decor. Wij lieten ons verleiden er te gaan wandelen.

V

roeg in de morgen, als de nationale soapsterren en hun bewonderaars nog liggen te slapen, rijden wij in het donker naar de parkeerplaats van Prama (845m). We schouderen de rugzakken en zoeken met de hoofdlampjes ons pad. Na anderhalf uur knarsen op een breed grindpad zien we de Gaudeamushütte (1263m) in de ochtendschemer tevoorschijn komen.

Dat is maar goed ook, want wandelen op een lege maag mag niet te lang duren. Tijdens het welkome ontbijt op het terras van de hut verandert de zon de coulissen van diep zwart, via oranje en geel naar het eigenlijke grijs van kalkrotsen. We zitten vlak onder de Steinere Rinne, een nauwe doorgang tussen steile rotswanden door die het gebied zo populair heeft gemaakt onder alpiene rotsklimmers. Daar ook bevinden zich de wanden waar in het begin van de vorige eeuw de Duitse klimmer Hans Dulfer zijn kunsten vertoonde. Vandaag de dag zijn Dulfers routes verworden tot klassiekers en nog steeds uitdagende alpiene rotstoeren. Wij

34 |

hoogtelijn 1-2012 | Tekst en foto’s Bram Munnichs

kiezen echter voor een ontspannen wandeling. We spoelen het stugge zuurdesembrood met een tweede kop koffie weg, bedanken de huttenwaard voor het voedzame Frühstück am Berg en nemen het pad richting de Baumgartenköpfl (1572m).

Des Kaisers neue Kleider Boven op deze uitzichtbult weten we niet welke kant we het mooist vinden. Naar het zuiden toe zien we onder ons in een oneindig groene weide de lieflijk Tiroolse dorpjes Ellmau en Going liggen; ver daarachter ontwaren we de vage contouren van de immer glimmende toppen van Oostenrijks hoogste bergen: de Großglockner (3798m) en Großvenediger (3674m). Maar het indrukwekkendst zijn toch de rotsformaties vlak achter ons: van oost naar west zien we een aaneenschakeling van grillige grijze rotswanden die een scherpe zaagtandstructuur tegen de blauwe hemel aftekenen.

rotswanden Verder gaat het, over het pad naar beneden, naar de Obere Regalm (1313m). We dalen nog een stukje verder af en buigen dan af naar het oosten. Door de Niederkaiser wandelen we naar de overhangende wanden bij de Schleierwasserfall. In dit gelijknamige sportklimgebied vind je regelmatig Duitslands en Oostenrijks beste sportklimmers. Hier werd in 1994 door Stefan Glowacz ’s werelds eerste Xde-graads route (8b+) geopend: ‘Des Kaisers neue Kleider.’ Na een tijdje met stijve nek gekeken te hebben, laten we ook dit moderne klimgeweld achter ons en zetten we koers naar ons start- en tevens eindpunt.

Vakantie Met de Kaiserjet – de gratis wandelbus – rijden we daags erop naar de Hintersteiner See. Bij dit bergmeertje op 882 meter hoogte pikken we de Adlerweg op en stijgen gestaag naar de gezellige Walleralm. Helaas hebben we deze ochtend al in het dal ontbeten, dus laten we het vrolijke geroezemoes – letterlijk – links liggen en duiken we met frisse tegenzin het bos in waar we een deel van de Wilder-Kaiser-Steig volgen. Als we bij een puinlawinekegel even uit het bos komen, is het duidelijk dat we aan de zuidzijde staan: de jasjes mogen uit en in T-shirts volgen we het pad dat voert door een terrein waar bos en alm elkaar afwisselen. Het fijne van deze weg is ook dat je om de haverklap een weggetje terug naar het dal hebt. Hierdoor moeten we wel keer op keer de verleiding weerstaan om eerder af te dalen. Excuses als de warmte, het is vakantie

en het lekkere bier in Ellmau winnen het uiteindelijk toch van …; ja, waarvan eigenlijk? En dus dalen we bij de Steiner Hochalm af en genieten aan het eind van de middag in het late zomerzonnetje, in het gras, na van weer een lekkere wandeldag.

Kleine Poort In anderhalf uur rijden we naar de andere kant van de Wilder Kaiser, naar de Griesener Alm (988 m). Hier willen we ons wagen aan een ruigere wandeling: via de kleine Griesener poort naar de onbemande Frits Pflaumhütte (1866 m) en terug via de grote Griesener poort. Waar we bij de twee wandelingen aan de zuidzijde voornamelijk langs de rotswanden scheerden, lopen we nu tussen de imposante rotsformaties in.

Zeker de heenweg door de kleine poort is niet mis: het wandelgidsje van Rother rept niet voor niets van een rode wandeling, dicht tegen het zwarte aan. Langs luchtige paadjes helpen stalen staken ons verder; door rommelige blokkenterreinen klampen we ons – figuurlijk – vast aan de steenmannetjes die ons de weg wijzen. Na bijna drie uur stevig doorwandelen bereiken we de hut. Jammer dat hier geen huttenwaard op ons zit te wachten met de bekende lekkernijen als Kaiserschmarrn en Bergsteigergetränke. Die moeten wachten tot we via de grote poort weer zijn afgedaald naar de Griesener Alm. Eenmaal daar aangekomen heeft de zin in dit drankje al lang en breed plaats gemaakt voor zijn grote witte broer: ein Weissbier. hoogtelijn 1-2012 |

35

ng, i l e d n e wa d aan o e r t

r n a w Ee et z h

n e g te dicht Vervoer

Met het openbaar vervoer reis je vanuit Utrecht in negeneneenhalf uur naar Ellmau. Tot Kufstein met de trein en dan verder met de bus. Kijk voor de dienstregeling op www.bahn. com of gebruik de Oostenrijkse app Scotty Mobil om je reis te plannen. Tickets en meer info: www.treinreiswinkel.nl.

De gratis wandelbus Kaiserjet verbindt de dorpen Going, Ellmau, Scheffau en Söll van eind mei tot midden oktober met elkaar.

Wandeltips

• Feldberg Een wandelberg met prachtige uitzichten op rotswanden vol klimgeschiedenis: Totenkirchl, Fleischbank en Predigtstuhl.

Startpunt Griesener Alm. 6 uur wandelen, 920m stijgen en dalen. ‘blauw’.

• Driedaagse tocht met huttenovernachting Langs de mooiste plekjes van de Wilder Kaiser: Going, Gruttenhütte (overnachting), Hintersteinersee (overnachting), Scheffau. Kijk voor de gedetailleerde routebeschrijving op: www.wilderkaiser.info/de/3-tage-huettenwanderung.html • Steinere Rinne Door deze steile geul loopt een fraaie wandelroute, veelvuldig voorzien van staalkabels, met links en rechts hoge rotswanden met klassieke klimroutes. 6 uur wandelen, 1000 meter stijgen en dalen. Zowel vanaf het noorden (Griesener Alm) als vanaf het zuiden (Gaudeamushütte) te beginnen.

Aan de zuidzijde iets minder steil.

• Frühstück am Berg: zie voor deelnemers en voorwaarden www.wilderkaiser.info/de/fruehstueck-am-berg.html

36 |

hoogtelijn 1-2012

Klettersteigen

Veel bergen in de Wilder Kaiser zijn via klettersteigroutes te beklimmen. Deze zijn veelal beschreven in de groene Alpenvereinsführer Alpin Kaisergebirge.

Accommodatie

In de Wilder Kaiser zijn veel overnachtingsmogelijkheden: van camping tot luxe hotel. Kijk op: www.wilderkaiser.info.

Kinderen

In de Wilder Kaiser zijn veel voorzieningen die gericht zijn op kinderen. Kijk op: • www.wilderkaiser.info/de/bergerlebniswelten.html • www.wilderkaiser.info/de/kinderprogramm.html

Documentatie

• Wandelen in de Oostenrijkse Alpen, Dominicus Adventure­ reeks, Jonathan Vandevoorde e.a., Gottmer & Becht, 2011.

De auteur van dit artikel in Hoogtelijn heeft hierin het hoofdstuk Wilder Kaiser voor zijn rekening genomen.

• Wilder Kaiser. Rother Wanderführer. Sepp Brandl, Berg­ verlag Rother, 2009 • Alpenvereinsführer Alpin Kaisergebirge, Horst Höfler en Jan Piepenstock, Bergverlag Rother, 12de druk 2006 • www.wilderkaiser.info • www.elmau.at • Voor meer vragen over de Wilder Kaiser kun je ook een mailtje sturen naar de auteur van dit artikel: bram@dutchmountaineer.com

erdmannpeisker / Robert Bösch

Extreemtest.

Kortweg. 17 topalpinisten uit de hele wereld hebben de nieuwe Eiger Extreme-collectie getest op de noordwand van de Eiger, die inzake uitrusting geen enkel compromis duldt. Met hun test geven zij een sterk signaal voor het nieuwe Zwitserse alpinetopsegment van Mammut. Ook jij kan kiezen voor beste kwaliteit, maximale functionaliteit en minimaal gewicht: www.mammut.ch

Gore-TeX® Active Shell Kleding voorzien van GORE-TEX® Active Shell, is ideaal voor eendagsactiviteiten met zware lichamelijke inspanning. Zij is speciaal ontworpen voor extreem ademend vermogen en biedt zo comfort in combinatie met duurzame waterdichte en winddichte bescherming.

Mittellegi Jacket Women

Mittellegi Pants Women

Felsturm Jacket Men

Ela k r a rp u u t a N Basiskamp

locatie zwitserland, Natuurpark Ela

De bergen zijn uitermate geschikt voor klassieke bergsporten als klimmen, wandelen en toerskiën. Dat weten wij NKBV’ers al heel lang. Maar er is veel meer te doen.

In de serie Basiskamp koppelt Hoogtelijn een traditionele bergsport aan andere sporten die je in de bergen kunt beoefen.

Basiskamp natuurpark Ela g e w

e d

r e v o

n ë e e Sl

In het Zwitserse natuurpark Ela kunnen veelzijdige wintersporters hun hart ophalen. Behalve toerskiën en sneeuwschoenlopen, kun je hier afstanden schaatsen en sleeën. Ja - je leest het goed - afstanden schaatsen en sleeën!

En pisteskiën, natuurlijk. Hoogtelijn probeerde alles.

J

e bedenkt het niet, maar sommige Zwitsers wel: een schaatsroute over een traject van drie kilometer in een diep dal in de bergen, van Alveneu Bad naar Surava. Niet om op noren af te leggen, maar op kunst- of ijshockeyschaatsen en een helm op je hoofd. Je koopt een kaartje in Surava, stapt op je schaatsen in een afgedankt postbusje dat je naar het begin van route brengt en schaatst terug naar je schoenen, waarbij de gemiddelde daling 1,4 procent is. Aangenaam dus. Voor ons Nederlanders een bizarre ervaring.

Het is al weer tien jaar geleden dat de plaatselijke bevolking zich afvroeg hoe een centje bij te verdienen in het toerisme. Het dal ontbeert twee maanden per jaar zon, voorwaar geen toeristentrekker. Maak van je zwakte je sterkte, zullen ze hebben gedacht.

Geen zon is kou, ofwel: vrieskou, is ijs! Giorgio Bossi, kapper en burgemeester van Surava, nam het initiatief en kreeg een deel van zijn dorpsgenoten mee om de ijsbaan aan te leggen. Inmiddels telt de schaatsbaan zo’n tienduizend bezoekers per seizoen. De dorpsgenoten van Bossi, die inmiddels Mr. Skateline heet, houden de attractie met hun vrijwillige inzet draaiend. En dat geeft charme van begin tot eind.

38 |

hoogtelijn 1-2012 | Tekst en foto’s Mieke Scharloo

B

g a d t or p s e rg

Geld uit het noorden Leuk om te doen, maar eerlijk gezegd laten we ons toch liever opwarmen door de zon. Dat maakt een sneeuwschoentocht naar Alp Flix zo aangenaam. Dit hoogveenplateau is een soort zonneterras in het dal van Tiefencastel naar de Julierpas. Vanuit Sur volg je de Ava dallas Cuorts (zeg maar: het beekje van Cuorts) naar het plateau en dan kun je zonder veel hoogteverschil scharrelen van buurtschap naar buurtschap. Als je goed op de huizen let, zie je dat ze afwijken van de Bündner bouwstijl. Er is meer hout toegepast; ze zijn ooit gebouwd door Walliser boeren. Al sinds de 14de eeuw trokken zij weg uit Wallis op zoek naar bruikbare weidegronden. Omdat de grond in de dalen al veelal in gebruik was, vestigden ze zich op plekken zoals Flix op zo’n 2000 meter hoogte.

Multiculti kun je het dal wel noemen, want behalve Wallisers zijn er ook Italianen neergestreken. Bivio is het enige Italiaanstalige dorp ten noorden van de Alpenhoofdkam, weet Martina Lanz van Hotel Post in dit dorp. Haar familie heette eigenlijk Lanzio, maar zo’n allochtone naam deed het niet zo goed onder de hotelgasten.

“En het geld kwam nou eenmaal uit het noorden,” zegt ze

veelbetekenend. Daarom schrapte overgrootvader rond 1895 de laatste twee letters. Onderling spreekt de familie nog steeds Italiaans, net als de meeste andere inwoners van Bivio. Dit laatste dorp voor de Julierpas is een perfecte uitvalsbasis voor sneeuwschoenlopers en toerskiërs.

Eerste toerskitocht “Sonde?”

“Check!”

“Schep?”

“Check!”

“Pieps?”

“Check!”

Mijn allereerste toerskitocht kan beginnen. Gids Geni Ballat controleert of we alles bij ons hebben en probeert nog even of onze pieps ook daadwerkelijk werken. Gisteren hebben we geoefend met het zoeken, lekker relaxed in het zonnetje met een verstopte handschoen. Dat ging goed... piece of cake. Maar ik vraag me af hoe het is als er een levend iemand onder de sneeuw ligt bedolven en je net zelf bent ontsnapt aan de dood. hoogtelijn 1-2012 |

39

n Op een tapijt va ntjes ontelbare diama Gelukkig heeft Ballat een berg uitgezocht waarvan de stijging van de hellingen niet boven de 30 graden uitkomt en we hebben geleerd dat dan een lawine zeer onwaarschijnlijk is. Bovendien heeft de sneeuw zich redelijk gezet. Weinig risico dus vandaag.

“Dat is het mooie van Bivio. Zelfs bij groot lawinegevaar zijn hier nog touren te maken,” verzekert Ballat enthousiast en hij noemt er een aantal. “Je kunt hier wel drie weken lang elke dag een nieuwe tocht maken. Ook minder ervaren toerskiërs kunnen hier goed uit de voeten,” roemt hij het dal waar hij met zoveel plezier woont en werkt. Hij kent hier elk topje, elke route. Behalve berggids is Ballat ook jachtopziener. Dat is goed te merken, dankzij zijn getrainde ogen zien we stipjes in de verte op de steile hellingen bewegen. Het zijn gemsen, zien we even later door zijn verrekijker.

Vandaag zijn we onderweg met een groepje beginnelingen naar de bijna 2900 meter hoge Muot Cotschen. Waar we starten, lijkt het een onooglijke hobbel in het landschap, lager dan de omringende bergen en weinig spectaculair. Je moet eenvoudig beginnen, zullen we maar zeggen. Vanaf de parkeerplaats aan de Julierpas is het zo’n zeshonderd meter stijgen.

Diamantjes

Nog een beetje onwennig schuiven we over de sneeuw achter onze gids aan. Hij houdt het leerelement er goed in. Om ons uit te dagen gaat hij over een wat steiler richeltje. De toerskiërs gaan er fluitend overheen, maar de mensen met een splitboard hebben meer moeite. Ze krijgen de kanten niet goed in de helling en glibberen weg. Even later is het helemaal feest: Ballat heeft bedacht dat we het Spitzkehren veel moeten oefenen en stippelt zijn route zo uit dat we elke keer zo’n halsbrekende toer moeten uithalen. Na een keer of vijf gaat het steeds soepeler en liggen er steeds minder van ons in de sneeuw te happen.

Even later winnen we hoogte op een tapijt van ontelbare diamantjes, sneeuwkristallen die de zon reflecteren. De omringende toppen en topjes prikken hier en daar in

40 |

hoogtelijn 1-2012

grijsschakeringen door het sneeuwdek. Het is een cliché, maar - echt waar - we gaan door een maagdelijk landschap, alsof er nog nooit iemand is geweest. Ik vind het prachtig en ben verkocht. Toerskiën is geweldig! En dan moet de afdaling nog beginnen.

Downhill

32 kilometer! Ik scheur met 32 kilometer per uur op mijn slee de Albulapas af!

Over de weg! Als een volleerd coureur stuur ik door de bochten over het zes kilometer lange traject van Preda naar Bergün. Althans, zo voelt het. Totdat ik voorbij gesjeesd word door een groep in camouflagepakken. Wat gebeurt hier? Alsof ik figureer in een James Bondfilm. Op weg terug naar boven snap ik wie die camouflagepakken zijn: Zwitserse dienstplichtigen die er even uit mogen. Dat zijn natuurlijk profi’s vergeleken met ons Nederlanders; zij sleeën al sinds ze kunnen lopen, drie maanden per jaar en dan ettelijke kilometers downhill. Da’s andere koek dan een middag per seizoen spelen op het hellinkje op de dijk achter het huis. Ik erken mijn meerderen.

Maar wat een lol kun je beleven aan een dagje sleeën bij Bergün. Als jonge honden rennen we het dorp door om weer zo snel mogelijk in de trein naar Preda te zitten. Nóg een keer!

En die treinrit met de Rhätische Bahn is op zichzelf al een beleving. Het traject is onderdeel van UNESCO werelderfgoed, een sterk staaltje bouwkunst van een dikke eeuw geleden.

Over nog geen zes kilometer moet het spoor zo’n 400 meter hoogte winnen. Dat is mogelijk door de keerlussen die in de rotsen zijn uitgehouwen en de viaducten die het dal overspannen. Zie je Bergün het ene moment vanuit het linkervenster; heb je een slinger door de rotsen gemaakt, ligt het dorp aan je rechterhand. Snel gaat het niet, maar er is genoeg te zien, ook om je heen in de trein: al die nationaliteiten, jong en oud die zich al zitten te verkneukelen over de volgende afdaling.

Toerskiën met de NKBV De NKBV biedt verschillende toerskicursussen voor zowel beginners als (ver)gevorderden.

Kijk voor bestemmingen, data en prijzen op

www.bergsportreizen.nl.

Alvaneu

Park Ela

Filisur Surava Tiefencastel

Natuurpark Ela ligt in Graubünden, grofweg tussen de Julier en de Albula pas. De vormen van het park zijn grillig omdat gemeenten op vrijwillige basis deel uitmaken van het park. Sommige voelen daar niet voor. Uitgangspunt voor de Zwitserse natuurparken die worden gevormd door een combinatie van natuur- en cultuurlandschappen, is zowel de kwaliteit van de natuur als de economie te versterken.

Bergün

N

Albulapas

Savognin

Preda La Punt

Toerskiën

Samedan Bergtop

Alp Flix

Sur

Dorp

Muot Cotschen (2864 m

P Parkeerplaats

SAS Art Studio

Kun je skiën, liefst ook in diepe sneeuw, heb je een redelijke conditie en wil je kennismaken met toerskiën dan is het gebied rondom Bivio een uitgelezen bestemming. De VVV Savognin biedt een zogenaamde Schnupperkurs (kennismakingscursus) aan waarbij je wordt ondergebracht in een hotel in Bivio en vooraf een dagje kunt oefenen in het plaatselijke skigebied: twee lange sleepliften en veel gelegenheid om door ongeprepareerde sneeuw te skiën.

Kijk op www.savognin.ch/skitouren en www.hotelpost-bivio.ch.

Looprichting Col

P

Route

Bivo

Wegen

Sleeën

In de winter is de Albulapas gesloten voor verkeer. De weg tussen Preda (1800 m) en Bergün (1370 m) wordt dan geprepareerd voor het sleeën. Op diverse plaatsen in het dorp en bij het station kun je een slee huren voor 20 tot 25 CHF per dag. Koop ook direct een dagkaart voor de trein, want als je een keer bent geweest, wil je beslist nog een keer... en waarschijnlijk nog een keer (of twee). Kosten voor volwassenen 36 CHF. Een enkele rit kost 13 CHF.

Sneeuwschoenlopen

In en om het natuurpark zijn legio mogelijkheden voor sneeuwschoentochten, ook op lawineluwe plekken. Vanuit Preda en Savognin zijn verschillende routes gemarkeerd. Een toppertje is de tocht over de hoogveenvlakte Alp Flix. Start in Sur, volg de markeringen naar Cuorts (400 meter stijgen).

Dan ben je op de hoogveenvlakte. Ga in zuidelijke richting naar Tigias (restaurant/hotel Piz Platta), Salategnas, Kanonensattel (nog eens 250 meter stijgen), Alp Natons en zak dan af door het lariksbos naar Marmorera of nog verder naar het zuiden richting Bivio. In het dal rijden bussen; liften gaat meestal het snelst.

Check wel van tevoren of de gehele route lawineveilig is. Van het Kanonensattel naar Alp Natons zijn de hellingen steiler.

Schaatsen

Schaatsen op skateline Albula kan, als het vriest, dagelijks. De kosten zijn 8 CHF voor volwassenen. Kinderen betalen 5 CHF. Kijk verder op: www.skateline.ch

Julierpas

Rivieren

Piz da las Coluonnas (2960 m)

Spoor

Pisteskiën

Bergün (23 km piste) en Bivio (35 km piste) hebben elk enkele liften en vormen knusse familiegebiedjes. Savognin is met 80 kilometer skipiste aanzienlijk groter. Vlakbij, aan de zuidkant, ligt het skigebied van het mondaine St Moritz met 360 kilometer piste.

St. Moritz

Skistation

Silvaplana 0 km

0,5 km

Reis

Met de trein reis je binnen elf uur van Utrecht naar Bergün.

Kijk voor de dienstregeling op www.bahn.com. Voor treintickets en meer info: www.treinreiswinkel. Ben je van plan veel met het openbaar vervoer te reizen, dan is een Swiss Pass mogelijk de moeite waard. Meer info daarover ook bij de Treinreiswinkel.

Met de auto is het vanuit Utrecht ongeveer 950 kilometer.

Swiss vliegt dagelijks een aantal keer van Amsterdam naar Zürich, vanwaar je met de trein verder kunt.

Savognin en Bivio zijn vanuit Tiefencastel met de Postauto bereikbaar.

Accommodatie

In Savognin, Bergün en Bivio zijn overnachtingsmogelijkheden in diverse prijsklassen. Kijk op www.berguen-filisur.ch, www.savognin.ch, www.bivio.ch of www.myswitzerland.com.

Documentatie

• Landeskarte der Schweiz, blad 1236 Savognin, schaal 1:25.000 • Landeskarte der Schweiz, blad 1237 Albulapass, schaal 1:25.000 • Landeskarte der Schweiz, blad 1256 Bivio, schaal 1:25.000 • Landeskarte der Schweiz, blad 1276 Val Bregaglia, schaal 1:25.000 • Skitouren Graubünden Süd, Vital Egenberger, SAC, 2010 • www.hikr.org • www.bivo.ch • www.berguen-filisur.ch • www.savognin.ch • www.parc-ela.ch • www.myswitzerland.com hoogtelijn 1-2012 |

41

1 km

^^^ gemarkeerd ^^^ gemarkeerd ^^^ ge

emarkeerd ^^^ gemarkeerd ^^^ focus ^^^ Natuurlijke habitat

T

ot mijn twintigste was er aan mijn horizon nog geen alp verschenen. Dat gebeurde pas op 1 augustus 2001 tijdens een fietstocht door Zwitserland. Toen ik nabij Interlaken in een weiland wakker werd begreep ik na een paar keer kijken pas echt goed wat ik zag: intimiderende hoge bergwanden met besneeuwde toppen... ik had mijn natuurlijke habitat definitief gevonden.

Diezelfde dag nog stond ik na een eerste bergwandeling bovenop Schynige Platte. Aan de horizon verschenen Eiger, Mönch en Jungfrau. De dag - Schweizer Nationalfeiertag - werd in het hele land met vuurwerk gevierd, ook in Grindelwald aan de voet van de Eigernoordwand. Pas jaren later realiseerde ik me welke klimgeschiedenis zich hier heeft voltrokken, en hoe bepalend deze dag zou zijn voor mijn eigen, steeds terugkerende verlangen naar de bergen.

Tien jaar later sta ik samen met Christiaan en Paul, kniediep in de sneeuw op het Monte Rosa Massief. We zijn om 03.00uur vertrokken uit het winterverblijf van de nieuwe hut. Geen spoor en ook geen andere klimmers vandaag, alleen de Matterhorn en andere Penninische alpentoppen samen met een opkomende zon aan de horizon als getuige.

Ruben van Duin videoverslag Monte Rosa tocht: www.rvdario.net/nkbv

Focus o Dat kan p je bureaubla d? dezeof ! Download e e n

a n dere Fo Je kunt c groep H ze vinden ondeus. o r de o g t eli Summitc lub van jn op de NKBV .

Heb jij

o o k een moo voor Fo ie Hoogtelcus? stuur hem foto naar i hoogtel jn: ijn@nkb v.nl

hoogtelijn 1-2012 |

43

n e v e l

e m i Het gehe aar n e t b m a g tin s a l e b

n e van e 44 |

hoogtelijn 1-2012 | Tekst en foto’s xxxxx

ag d t r o p s g B er Mick Fowler

Taxing expeditions…

Belastinginspecteur Mick Fowler is al meer dan drie decennia een van de belangrijkste en meest baanbrekende klimmers ter wereld. In zijn vakanties specialiseert hij zich in gewaagde, onbeklommen lijnen op afgelegen bergen.

Op de Bergsportdag in Nieuwegein op 5 februari vertelt hij over zijn avonturen.

H

ij noemt het zelf ‘een leuke vakantie’: de eerstbeklimming van de 6310 meter hoge Gojung in West-Nepal.

Begin november kwamen Fowler (56) en zijn klimmaat Dave Turnbull terug van de expeditie die door Turnbull nogal droogjes werd omschreven als “Harder than expected…”

Het was, vertelt Fowler, van de eerste tot de laatste dag een avontuur. De beklimming van de Gojung was in alle opzichten een typische Fowlerexpeditie volgens hem: een mooie, onbeklommen berg met een fraaie, technisch moeilijke lijn naar de top. “Vijfde- en zesdegraads ijsklimmen, schat ik.” Extra moeilijkheid: omdat de berg onbeklommen was, hadden de twee klimmers geen goede informatie over de afdaling.

Niet echt een doorsneevakantie geeft hij toe, maar wel degelijk vakantie. In het dagelijks leven werkt Fowler als adjunctdirecteur bij de Britse belastingdienst; voor expedities – om het andere jaar ongeveer vier weken – is hij afhankelijk van zijn schaarse vrije dagen.

“Het was alleen al een uitdaging om er te komen. Als je het vergelijkt met de populaire gebieden in Nepal, dan komen er heel, heel weinig mensen. Ik geloof dat we in vier weken tijd één westerling hebben gezien. Om te beginnen moet je vliegen naar een airstrip in het plaatsje Rara.”

Van dat vliegveldje was het ongeveer tachtig kilometer naar het basiskamp, vertelt Fowler. “Na drie dagen hadden we misschien acht kilometer afgelegd. Er

waren zo ontzettend veel aardverschuivingen omdat het een zware moesson was geweest. We moesten de hele tijd de muilezels afladen, zelf de uitrusting over de aardverschuiving dragen, de muilezels over krijgen en dan weer opladen.”

Door de vertraging hadden Fowler en Turnbull uiteindelijk maar twaalf dagen voor de beklimming – niet heel riant als je ook nog moet acclimatiseren. De beklimming zelf bleek, ondanks het uitstekende weer, technisch lastig. “Daardoor hadden we vier dagen nodig in plaats van de drie die we hadden gepland. Toen we eenmaal op de top stonden sloeg het weer om – dat zul je altijd zien. Tot dan was het weer ab-so-luut perfect, maar juist toen we het nodig hadden, konden we niet zien waar we heen gingen.”

Door het slechte weer hadden de twee klimmers nóg een dag extra dag nodig.

“Daardoor waren we twee dagen te laat in het basiskamp. Op de terugweg moesten we ’s nachts doorlopen om op tijd op de airstrip in Rara te zijn. Heel interessant: we hebben ontdekt dat muilezels kunnen zien in het donker.”

In Rara diende zich nog een probleem aan: “De luchtvaartmaatschappij – als je het wel zo kan noemen – had toen we aankwamen twee vliegtuigen. Tegen de tijd dat we terugkwamen, hadden ze géén vliegtuigen. De één was kapot, de ander – het vliegtuigje waarmee we waren gekomen – was neergestort.”

“Ja, wat gebeurt er op zo’n moment?

Things just happen. Er verscheen uit het niets en heel ander vliegtuig en er was

niemand om in te stappen, behalve wij dus. Uiteindelijk ging het niet naar onze bestemming, maar het bracht ons wel naar een plek aan een weg waar we op één of andere manier vervoer naar Kathmandu konden regelen. En van daaruit waren we keurig op tijd terug zodat ik op maandagochtend weer naar het belastingkantoor kon.”

De hele expeditie was moeilijker – en beter – dan ze hadden verwacht, zegt Fowler. “Harder, better and generally more exciting, maar dat is niet het enige wat telt. Ik merk dat het etnische aspect – de omgeving, de mensen, de cultuur, tot op zekere hoogte zelfs de bureaucratie – steeds belangrijker voor me wordt. Het gaat om de hele ervaring, van het eerste tot het laatste moment. Ik stap één keer per jaar ergens in de wereld over een randspleet, en als je eenmaal aan het klimmen bent, lijken de meeste bergen op elkaar.”

Grensverleggend De beklimming van de Gojung past in een lange rij van indrukwekkende en vaak grensverleggende tochten. Vrijwel elke Fowlerexpeditie gaat met een klein team in alpiene stijl naar een onbeklommen berg – of op zijn minst een onbeklommen lijn. De afgelopen decennia opende hij op die manier routes in Alaska, de Kaukasus, de Andes en in afgelegen streken in Nepal en Tibet.

Fowlers aanpak en zijn keuze voor de meest indrukwekkende, technisch uitdagende wanden, bezorgden hem al vroeg in zijn klimcarrière grote lof. Bergsportlegende Chris Bonington noemde hem in 1981 al ‘de meest succesvolle en innovatieve klimmer van de laatste twintig jaar’. In de Britse krant The Observer werd hij door collega’s uitgeroepen tot ‘the mountaineer’s mountaineer’ – de klimmer onder de klimmers. Voor zijn beklimming van de 6250 meter hoge Siguniang, in 2002 met Paul Ramsden, kreeg hij de prestigieuze Piolet d’Or en de Golden Piton, een prijs voor baanbrekende beklimmingen van het Amerikaanse tijdschrift Climbing.

Door vanaf zijn allereerste expeditie, midden jaren zeventig, in alpiene stijl te klimmen – zonder vaste touwen of kampen – was Fowler een trendsetter. “Nou dat weet ik niet hoor. Mensen zeggen dat, maar zelf heb ik het eigenlijk nooit zo gezien. Het

Tekst ernst arbouw | foto’s laurens aaij | hoogtelijn 1-2012 |

45

doel van die eerste beklimming, de Taulliraju (5830 m) in Peru, kozen we van een foto op een kalender. Het is gewoonweg nooit bij ons opgekomen om op een andere manier te klimmen dan we gewend waren: met z’n tweeën aan een touw…”

“Ook toen we de overstap maakten naar de Himalaya is het nooit opgekomen om het op een andere manier te doen. Ik heb simpelweg niet genoeg vakantiedagen voor het plaatsen van kampen en het aanleggen van vaste touwen; het is bovendien een vrij dure manier van klimmen, dus ik denk niet dat ik het had kunnen betalen. Belangrijker nog: het spreekt me niet aan.”

Rubberbootje

Wie is…

Mick Fowler (Londen, 1956) is al meer dan drie decennia een van de belangrijkste en meest baanbrekende klimmers ter wereld. Als expeditieklimmer specialiseert hij zich in gewaagde, onbeklommen lijnen op afgelegen bergen. Fowler is adjunct-directeur van het Valuation Office van Her Majesty’s Revenue and Customs. Hij schreef twee klimboeken: Vertical Pleasure: The Secret Life of a Tax Man (later herdrukt als Vertical Pleasure: Early Climbs in Britain, the Alps, the Andes and the Himalaya) en On Thin Ice: Alpine Climbs in the Americas, Asia and the Himalaya. Hij is getrouwd en heeft twee kinderen.

1964 Eerste trips naar Harrisons Rock, Southern Sandstone met vader George.

1969 Alpencursus met vader bij Oostenrijkse Alpenvereniging, met onder meer beklimming van de Wildspitze en de Zuckerhütl.

1976 Eerste wintertrip naar Schotland 1977 Nieuwe variant op Eckpfeiler, Mont Blanc 1980 Eerste krijtroute: Crawley’s Crack, Beachy Head 1980 Eiger Noordwand, met Mike Morrison 1981 Eerstbeklimming Dry Ice, White Cliffs, Dover, met stijgijzers en ijsbijlen 1982 Eerstbeklimming van de Tauliraju-zuidwand (5840 meter), alpiene stijl, met Chris Watts 1986 Eerstbeklimming Ushba-westwand (4710 meter), Georgië, met Victor Saunders 1987 Eerstbeklimming van de ‘Gouden Pijler’, Spantik, Pakistan, alpiene stijl, met Victor Saunders 1987 Beklimming bevroren waterval uit lekkend toilet, St. Pancras Station, Londen 1988 Solobekliming Delone-noordwand (4260 meter), Altaigebergte, Centraal Azië 1993 Eerstbeklimming Cerro-Kisthwar-noordwestwand (6155 meter), India, alpiene stijl, met Steve Sustad 1997 Eerstbeklimming Changabang-noordwand (6864 meter), alpiene stijl, met Steve Sustad, gelijktijdig met Andy Cave en Brendan Murphy. Murphy komt bij afdaling om in lawine.

2002 Sigunlang-noordwestwand (6250 meter), China, met Paul Ramsden 2011 Eerstbeklimming Gojung (6130 meter), West Nepal, alpiene stijl met Dave Turnbull

46 |

hoogtelijn 1-2012

Fowler klom als jongetje met zijn vader in Southern Sandstone, een gebiedje onder de rook van Londen waar alleen met toprope wordt geklommen. Wat later begon hij met vrienden weekendtrips te maken, eerst naar de traditionele klimgebieden – Noord-Wales en het Peak District – later ook naar de zeekliffen van Devon en Cornwall, waar in die tijd nog nauwelijks werd geklommen. Na een aantal jaren waarin hij verspreid door het Verenigd Koninkrijk een indrukwekkend aantal technisch moeilijke routes opende, volgde de stap naar beklimmingen die zich het best laten omschrijven als ‘gewaagd’ of zelfs ‘esoterisch’: van modderige schalie in Devon tot brokkelige rotsnaalden aan de Schotse noordkust. “Daarvoor moesten we met z’n vieren in een wrak rubberbootje rond Cape Wrath terwijl niemand van ons enige ervaring had met rubberbootjes op volle zee. Ik heb héél veel moeilijke routes geklommen, maar op een bepaald moment merkte ik dat ik meer lol beleef aan mini-expedities, tochten die veel meer omvatten dan puur technisch rotsklimmen. De beklimming is de reden om ergens heen te gaan, maar het gaat om de hele ervaring. Dat was hier ook zo.”

Ronduit berucht zijn Fowlers beklimmingen op de krijtrotsen bij Dover en Beachy Head – routes op steen die zo zacht is, dat er geklommen wordt met ijsbijlen en stijgijzers. “Ik had ergens gelezen dat Al Mummery – de grote negentiende-eeuwse alpinist – er had geklommen. En het ligt bovendien op een steenworp van Londen, very convenient… We zijn op een bepaald moment maar eens gaan kijken.”

De rotsen bij Dover zitten vol tunnels en oude bunkers, vertelt Fowler. “Allemaal restanten uit verschillende oorlogen. Naarmate de rots erodeert, komen die tunnels open te liggen. Je kunt er naar binnen klimmen en door oude gangenstelsels dwalen. De originele houten betimmering zit nog op de muren.”

De allereerste route in Dover (Dry Ice, 54 meter, III) leverde Fowler en zijn kompanen direct landelijke aandacht – maar niet op de manier die ze hadden verwacht. Voorbijgangers zagen de klimmers op de krijtrotsen en waarschuwden de kustwacht, die vervolgens uitrukte met in het kielzog een nieuwsploeg van de BBC. De hele operatie (reddingsboot, brandweerauto, ambulance, helikopter, boze politieagenten) was ’s avonds uitgebreid te zien in het televisiejournaal. Na een vergelijkbare beklimming van een krijtrots in Frankrijk werden Fowler en zijn vrienden zelfs opgepakt door de Franse politie, al wisten de gendarmes zelf ook niet zo goed wat er verboden was aan rotsklimmen.

Lekkend toilet In de vroege jaren tachtig was Fowler onder klimmers beroemd – en alweer berucht – om zijn Scottish Runs: op vrijdagavond reed

‘Waarom be klim je een waterval uit een lek kend toilet ?

Because it’ s there…’ hij met twee of drie vrienden vanuit Londen richting Noord-West-Schotland om daar op zaterdagochtend in alle vroegte bevroren watervallen te openen. Na twee dagen klimmen reden ze zondagavond weer naar huis om maandagochtend na een trip van tweeduizend kilometer weer precies op tijd weer op het werk te zijn.

“Het record is elf weekenden aan een stuk,” vertelt hij met een lachje.

De verhalen over de weekentrips naar Schotland behoren inmiddels tot de Britse bergsportfolkore; datzelfde geldt ook voor de beklimming van een waterval in hartje Londen, tegen de gevel van St. Pancras Railwaystation in de winter van 1987. “Er zaten drie rioolbuizen tegen de gevel van het station, waarvan er ééntje lekte. Iedere dag groeide de waterval een stukje verder; een prachtig stuk ijs in hartje Londen, volkomen onweerstaanbaar.” Op een avond besloot Fowler, samen met Chris Watts en Mike Morrison het te wagen.

“Twee buizen waren helemaal ingepakt in ijs, de derde buis konden we gebruiken om

zekeringen te leggen. Ja, waarom beklim je een waterval uit een lekkend toilet?

Because it’s there…”

Greater Ranges High Het is verleidelijk om Fowler te zien als een soort alpiene Jekyll en Hyde: overdag een keurige belastinginspecteur – every inch a civil servant – en ’s nachts een extreme expeditieklimmer; bergsport als uitlaatklep voor het weinig opwindende bestaan in het Tax Office. Fowler vindt juist dat er overeenkomsten zijn tussen belastingwerk en bergsport. “Ik houd van een goeie uitdaging. M’n werk bestaat uit het taxeren van ondernemingen en afhankelijk van mijn beslissing moeten bedrijven soms héél veel belasting betalen. De mooiste zaken duren misschien wel een jaar en kunnen uitlopen op complexe bezwaarprocedures en noem het allemaal maar op.

Je kunt de vergelijking trekken met het opzetten van een expeditie: je bent soms meer dan een jaar bezig met mentale voorbereiding om één bepaald doel te

bereiken. Nou ja, belastingwerk is misschien niet zo fysiek…”

Fowler vertelt dat hij heel vroeger wel eens heeft overwogen om van bergsport zijn werk te maken. “Ik weet alleen niet of ik klimmen dan nog wel zo leuk had gevonden. Ik klim nu zuiver en alleen voor m’n eigen plezier. Ik houd bovendien erg van de mentale uitdaging van m’n baan. Het werk bij de belastingdienst is intellectueel erg bevredigend, hoe vreemd het ook klinkt.”

Het werk als belastingambtenaar heeft nog een belangrijk voordeel, legt Fowler uit: onafhankelijkheid. “Ik leef in een ideale wereld: ik klim omdat ik er zin in heb – niemand vertelt me wat ik moet doen, niemand zegt wat ik moet klimmen of met wie ik moet klimmen.”

Omgekeerd heeft Fowler ook nooit serieus overwogen om bergsport op te geven om zich te storten op zijn carrière als civil servant. “Als onze eerste expeditie in Peru was mislukt, was het misschien allemaal anders gelopen. Maar uiteindelijk was die tocht m’n eerste kennismaking met de Greater Ranges High – het opgetogen gevoel dat je hebt na een geslaagde expeditie. Ik kan vrijwel elke touwlengte van elke expeditie die ik gedaan heb, haarscherp voor de geest halen – tot de kleinste details. Als je wilt, dan kan ik de hele route op de Taulliraju navertellen, vrijwel tot op de laatste ijsschroef. Het laat een heel, heel diepe indruk achter en het is een gevoel dat je heel, heel lang bijblijft.

Taulleraju is nu hoe lang geleden? Eens kijken: 29 jaar.” hoogtelijn 1 -2012 |

47

Ideale tour aan het begin van de wandel-seizoen Hutten (met kamers) zijn al open in mei De tour is een wandelweg deel uit van de „Tirolse Adelaar Weg“ Terug met de gratis wandelbus „KaiserJet“

Dag 1 10,9 km + 1.273 hm

effa u

ter

Dag 2 16,6km + 562 hm

Sch

Hin

Go

Gru

ing

tte

nhü

ste in

tte

ers

ee

De drie-daagse tocht van hut naar hut begint bij het Goinger meer naar de Gaudeamushütte tot de kristalheldere Hintersteinersee in Scheffau. De top overwinning op de Scheffauer (2.111 m) is het hoogtepunt van de tour.

Dag 3 10,7 km + 1.302 hm

Accurate beschrijving van de tour en een gratis wandelkaart „Wilder Kaiser“ met de code NL5MM2 op wandern.wilderkaiser.info

gratis

Vakantie Regio Wilder Kaiser · 6352 Ellmau, Dorf 35, Austria T: +43 (0) 50509 · F: +43 (0) 50509 55 ∙ office@wilderkaiser.info www.wilderkaiser.info ∙ www.facebook.com/wilderkaiser

Onder stof en vuil schittert de

Mont Blanc De Mont Blanc is net voor het eerst beklommen. De interesse in de bergwereld begint te ontwaken, stukje bij beetje geven de reuzen van de Alpen hun geheimen prijs. De drang om de Mont Blanc zo exact mogelijk na te maken leverde eind achttiende eeuw prachtige maquettes op. De meest monumentale mini-Mont Blanc staat al meer dan tweehonderd jaar in … Haarlem.

H

et is 1786, Europa is in de ban van de eerstbeklimming van de Mont Blanc door Jacques Balmat en Michel Paccard.

Wetenschappers zoeken naar een manier om de Alpen, die eindelijk bereikbaar worden, in kaart te brengen maar ze slagen er niet goed in. Het fenomeen hoogtelijn, of isohypse zoals dat in de cartografie heet, is eind achttiende eeuw nog niet in gebruik.

Reliëfkaarten zijn de enige manier om bergen op schaal weer te geven, maar het is een moeilijke en tijdrovende methode. In Frankrijk begint mijndirecteur en cartograaf Charles François Exchaquet in 1785 aan een gewaagd project: het exact nabouwen van de Mont Blanc. Hij kent het gebied goed, is er vaak geweest op zoek naar nieuwe ertsaders en heeft ijverig aantekeningen gemaakt. Aanvankelijk boetseert hij met klei maar na veel geploeter bedenkt hij een beter procedé: papier-maché op basis

van hout. Voor de gletsjers gebruikt hij kwartskristalletjes, gips voor de sneeuw. Minutieus breng hij details als boompjes, huisjes en paadjes aan. Riviertjes en watervalletjes schildert hij wit, rotswanden in bruintinten. Zijn reliëfberg valt onmiddellijk in de smaak bij het kunst- en wetenschapminnend publiek en de cartograaf maakt er nog veel meer. De eerste directeur van Teylers Museum in Haarlem ziet er wel wat in en koopt er een.

Schitterend In Teylers Museum staat de monumentale maquette van het Mont Blancmassief sinds 1799 meer dan tweehonderd jaar publiekelijk tentoongesteld, weliswaar in een vitrine, maar toch. Door al die stof verspreidende, zwetende en (vroeger) pijprokende mensen verdween de reliëfberg langzaam maar zeker onder een laagje

Adopteer een stukje Mont Blanc De 18de-eeuwse maquette van de Mont Blanc is toe aan rtauratie. Dat is een kostbare zaak.Er is maar liefst 25 duizend euro voor nodig. Steun deze restauratie door voor € 200,- een stukje van de Haarlemse Mont Blanc te adopteren. Je wordt dan op de hoogte gehouden van de vorderingen en je gift wordt vermeld bij de tentoonstelling en op de website.

Donateurs mogen natuurlijk als een van de eersten de gerestaureerde maquette komen bekijken.

Wanneer er 25 of meer NKBV’ers een stukje Mont Blanc adopteren, dan krijgen zij bovendien gezamenlijk een exclusieve ontvangst en een NKBV-rondleiding in de tentoonstelling Het Topje van de Mont Blanc (19/5/2012 - 16/9/2012).

Het adoptiebedrag kun je overmaken naar rekening 561231419 ten name van Teylers Museum Haarlem, onder vermelding van Mont Blanc / NKBV. Ook bescheidener bijdragen zijn zeer welkom.

Giften zijn onder bepaalde voorwaarden aftrekbaar van de belasting.

De gerestaureerde maquette is het middelpunt van de tentoonstelling ‘Het Topje van de Mont Blanc.’

Tekst Moniek Janssen | foto’s Teylers Museum | hoogtelijn 1-2012 |

49

In de houten vitrine van 106 x 55 x 35 cm zie je van bovenaf het dal van Chamonix, met de bergketen van de Mont Blanc als zuidgrens en die van de Brevent als noordgrens, een gebied van 120 km2 op schaal 1:15000.

Aantekeningen van Exchaquet voor het maken van de maquette.

50 |

vuil. De frisse kleuren verbleekten, het hout barstte waardoor er extra gletsjerspleten ontstonden, voetspoortjes in de gipsen sneeuw werden onzichtbaar; anno 2011 was de maquette smoezelig en ontoonbaar geworden.

De mini-Mont Blanc staat nu in een restauratieatelier in Maastricht, waar restaurateurs met eindeloos geduld de gletsjertjes van kwartskristal, sneeuwveldjes van gips en rotsjes van hout schoonmaken en repareren. Ook een voetspoortje zal tevoorschijn komen, het geschilderde spoor van de allereerste wetenschappelijke expeditie naar de top. Onder het stof en vuil blijkt een knap en historisch staaltje maquettewerk verstopt te zitten waar de firma Märklin jaloers op zou zijn.

de top van de Mont Blanc hij heeft gevolgd. De Saussure staat te popelen om zelf de berg te beklimmen. Al zijn eerdere pogingen om de top te halen zijn mislukt. Waarschijnlijk kan het de welgestelde geleerde niet zoveel schelen dat Balmat en Paccard hem vóór zijn geweest. Het gaat hem niet om de eer, De Saussure heeft heel andere drijfveren: kennis en mineralen verzamelen. Op de top van de ‘vervloekte berg’ is volgens hem het oudste gesteente van de aarde boven gekomen en dat wil hij bewijzen.

Samen met zijn huisknecht en achttien dragers is hij in 1787 de allereerste die een wetenschappelijke expeditie naar de top volbrengt. Onderweg meet en onderzoekt hij alles wat maar los en vast zit: gesteentelagen, fossielen, de flora en fauna, de steeds ijler wordende lucht, de sneeuw... Hij ontdekt vijftien nieuwe mineralen. Zelfs meet hij de diepte van de bergmeren en hoe het kookpunt van water verandert met de hoogte. En hij doet waar hij in de eerste plaats voor kwam: het topje van de Mont Blanc eraf hakken. Zo gaat het verhaal.

Topje van de berg

Geheimen prijs

Het is 1787, een jaar na de eerstbeklimming van de Mont Blanc.

De beroemde Zwitserse wetenschapper Horace-Bénédict De Saussure zoekt Jacques Balmat op, die hem wijst welke lijn naar

Heel wetenschapminnend Europa is vol van de spectaculaire ontdekkingen van De Saussure. Om het tijdsbeeld te schetsen: de aarde bleek ineens veel ouder te zijn dan 6000 jaar, er bleken

hoogtelijn 1-2012

Ovale zaal van het Teylers Museum waar de maquette van oudsher staat.

Het topje van de Mont Blanc De gerestaureerde maquette vormt het middelpunt van de tentoonstelling Het topje van de Mont Blanc die van 19 mei tot en met 16 september 2012 is te zien in het Teylers Museum. Aanleiding voor de expositie is het honderdjarig bestaan van het Koninklijk Nederlands Mijnbouwkundig Genootschap. Bezoekers treden in de voetsporen van de vroegere ontdekkers en zien hoe de eerste expedities voortschrijdend inzicht boden in de geologie, dat de aarde veel ouder was dan 6000 jaar en dat er geen monsters op bergtoppen wonen. Ook is er aandacht voor de hedendaagse bergbeleving op de flanken van de Mont Blanc.

Teylers Museum, Spaarne 16, 2011 CH Haarlem

Standbeeld in Chamonix: Balmat wijst De Saussure de route op de Mont Blanc.

geen monsters op de Mont Blanc te wonen en dieren en planten schenen te kunnen uitsterven. Gesteenten bleken ingedeeld te kunnen worden in verschillende soorten, al naar gelang de vorm van hun kristal. En met zijn hoogtemeting van de berg zat De Saussure er dichtbij: 4775 meter. Huidige, moderne berekeningen komen tot een hoogte van 4807 meter; de nauwkeurigheid van de meting van De Saussure is nog altijd verbijsterend. De Franse mijndirecteur en maquettebouwer Exchaquet speelt handig in op de ontstane opwinding. Met rode voetstapjes schildert hij de route van de expeditie op een van zijn maquettes. En hij zet zijn creatie vol met bordjes bij de plaatsen waar De Saussure zijn metingen verrichtte.

Gered van de ondergang De eerste directeur van Teylers Museum, Martinus van Marum, is een van de bewonderaars van De Saussure. Hij weet ergens tussen 1784, het jaar waarin Teylers werd geopend, en 1799 het vermeende topje van de Mont Blanc en de maquette met de voetstapjes te verwerven. Met vooruitziende blik, het is de enige achttiende-eeuwse bergmaquette van dat formaat die nu nog over is. Alle andere zijn spoorloos verdwenen of onherstelbaar aangeknaagd door de tand des tijds. De restauratie van dit unieke exemplaar moet in de lente van 2012 zijn voltooid; dan wordt hij weer teruggezet in Teylers Museum. Zodat we ons weer kunnen inleven in een achttiende-eeuwer die zich vergaapt aan de mini-Mont Blanc, en die bewonderend de ontdekkingen van pionier De Saussure volgt.

Samen met zijn huisknecht en achttien dragers is De Saussure in 1787 de allereerste die een wetenschappelijke expeditie naar de top volbrengt. Gravure door Christian von Mechel (1737-1817) uit 1790. hoogtelijn 1-2012 |

51

Presteren boven

verwachting Cima Im mink Alpien succes “Terwijl ik zo over de leegstromende camping naar de receptie loop, overvalt me de zogenaamde Yosemite blues ( Jo herkent het ook). Het weggetje door het bos, het ruisen van de beek, het strijklicht van de al wat lager staande zon, de perfecte temperatuur, de houten huisjes her en der….IK WIL NIET NAAR HUIS!!”

D

it schreef Bep Maltha in het gezamenlijke dagboek op de laatste dag van de Cima Immink Alpien week 2011 in Ailefroide. Zij verwoordde de gevoelens van alle veertien deelneemsters aan deze eerste CI Alpien week. Stuk voor stuk hadden ze een fantastische week gehad. Niet alleen vanwege de gezelligheid, maar vooral omdat er boven (eigen) verwachting was gepresteerd.

Voor een aantal van hen was het de eerste keer dat zij louter met vrouwen klommen. Wat hun opviel was de ontspannen sfeer.

Niemand voelde druk om te presteren. Het ging allemaal in harmonie en eigenlijk als vanzelf.

Goddelijke schoonheid Dat blijkt ook uit de notitie van Leonie Seelen en Astrid Bakker in het gezamenlijk dagboek over hun beklimming van de Marche au supplice op de Travers du Pelvoux.

“Een mooie route (...) Het begon met een 5c voor Astrid, gevolgd door een 6c-stap voor Leonie. Ze moest er even voor blokken…

Toen het boven ons licht begon te regenen, bedachten we van welke touwlengte we nog konden abseilen met de twee maillots van Leonie. Toch maar doorklimmen.

De 6a-plaatjes gaan soepel, nog enkele hoge opstapjes en we staan op de standplaats voor de traverse. Astrid doet het 5c-deel, waarna het 6b-stuk voor Leonie is. Een traverse ‘au Grace de Dieux’ volgens de topo. Tja, wat betekent dat? Een schietgebedje of goddelijke schoonheid? Dat laatste blijkt het geval. Genietend klimt Leonie langs de subtiele stapjes.

Cima Immink op Bergsportdag Wil je kennismaken met Cima Immink, kom dan naar de Bergsportdag in de Blokhoeve in Nieuwegein op 5 februari.

Datum Cima Immink Alpien week: 17-25 augustus 2012, Ailefroide, Écrins

52 |

Daarna weer recht omhoog: 6b voor Astrid. Het is een scheur, precies de maat van haar vingers, beetje uithangen, voet erop, dan optrekken. De laatste 6b is weer voor Leonie, een paar lastige pasjes. Daarna maakt Astrid het af. Half twee op de top en de zon schijnt!!! Marche au supplice bleek een mooie ‘wandeling’.”

Slagroom Onder de deelneemsters waren vijf leden van de eerste Nederlandse vrouwenexpeditie naar de Chamlang in de Himalaya in 1988 onder leiding van Frederike Bloemers. Een van hen, Janka, noteerde in het dagboek: “Echt super om weer, spleten omzeilend, over de gletsjer te dolen met ons vertrouwde expeditiegroepje. Prachtige zonsondergangen en -opgangen. En leuk met de andere vrouwen (de jongere generatie, ahum), die als ambitieuze rotsgeiten de wand in duiken. Kortom. Genoten!”

Ze hoopt, zo schrijft zij in het dagboek, dat de doelstelling van Cima Immink om de jongere generatie kennis te laten maken met het alpiene klimmen, wordt doorgezet. “Want de echte bergen met gletsjers en topjes, vormen volgens haar de slagroom op de taart.”

Tijdens Cima Immink Alpien hebben vier dames met uiteenlopende karakters en klimniveaus een hecht team weten te creëren met het beklimmen van Palavar les Flots. Een route die heel veel beklommen wordt. Dat hebben ze geweten! Er waren de nodige ontberingen zoals een zeer gladde inklim, een slang in de route, een Duitse familie die hen van de standplaats afduwde, en een Frans cordée met hun touw in de knoop bij de eerste abseil.

Tijdens een van de laatste abseils (met twee gekleurde touwen) wist Bep het allemaal niet meer zo zeker. Jo wel: “Bij twijfel trekken aan rood!”

Fysiek gelijkgestemd Marrigje Hartman heeft regelmatig met louter vrouwen geklommen. Sinds zij actief is in de werkgroep Cima Immink krijgt zij regelmatig de vraag wat er anders is aan het klimmen met alleen vrouwen. “Ik vind dat een lastige vraag omdat het voor mij de gewoonste zaak van de wereld is. Maar het is inderdaad anders

hoogtelijn 1-2012 | Tekst Marrigje Hartman en Nora Schuylenburg | foto’s Deelnemers Cima Immink

B

g a d t or p s e rg

‘Het is a nders dan klimmen m et mannen ’

hoogtelijn 1-2012 |

53

Cima Immink Girlpower! dan klimmen met mannen. Omdat ik klein ben is voor mij de fysieke ongelijkheid een beperkende factor in een mannenteam.

Vooral bij het rotsklimmen nam ik in mijn beginperiode al snel genoegen met een tweede plaats. Bovendien deed ik mijn uiterste best om niet te langzaam na te klimmen met als gevolg dat ik als ‘mindere’ weinig plezier beleefde aan de tochten.” Daarom is ze al vrij vroeg in haar klimcarrière bewust met vrouwen gaan klimmen en toerskiën omdat zij fysiek gelijkgestemd zijn.

De mooiste ervaring gedurende de CI-week was voor haar een grote alpiene rotsroute met Astrid Bakker. “Zo’n tocht had ik de afgelopen dertien jaar niet meer gemaakt. Ook voor Astrid was dit een nieuwe ervaring. Het was heel vanzelfsprekend dat zij en ik om en om een touwlengte deden en elkaar aanmoedigden bij een pittig stuk waar we uiteindelijk steeds weer in stijl doorheen kwamen.

We waren niet alleen trots op onszelf maar ook op elkaar.”

Wat jij kunt In diezelfde sfeer deden op de laatste dag Emmalie van de Venne en Renske Zwart de multi-pitch Spit on Cup. Emmalie in het dagboek: “Ontzettend leuk, wel erg makkelijk, maar desalniettemin flink gepuzzeld op standplaats bouwen, abseilen, haken zoeken, touw inhalen en noem maar op. Supergoede week gehad.

Doelen bereikt en meer. Namelijk dat ik mij veel zekerder voel met voorklimmen en dat ik zelfstandiger op pad kan gaan. Samen met Renske de wolken in. Yeah!”

Renske kwam tijdens de CI-week voor het eerst in aanraking met het zelfstandig klimmen in de Alpen. Vaak fietst zij daar met mannen. Haar ervaring: ”Mannen willen beter zijn en vinden ook dat ze beter, sterker of sneller moeten zijn dan de vrouwen in hun team. Dat je vervolgens gelijk met ze boven aan de col staat, wordt toch als een hele bedreiging ervaren”. Tijdens de CI- week heeft ze een heel prettige ontspannen manier van sporten ervaren

Cima Immink is een netwerk met tw ee doelen nl. het bevorder en van zelfstandig klim men door vrouwen en dat vrouwen samen klimmen voor hu n plezier.

Het netwerk moe t die vrouwen m et elkaar in contact brengen zodat ze samen ku nnen gaan klim voor jonge vrou men. Juist wen en meiden va na f 16 is dit netwer klimsters te lere k de manier om n kennen. Kom andere naar de bijeenko zomerweek. Da m st en en ga mee met n kun je al vroe de g in je klimcarri kunde van de ‘ou ère profiteren va we rotten’. n de kennis en Kijk v

oor meer info

op www.cimai

mmink.nl

met toch een competitief element. ”Je bent als vrouw onder de vrouwen niet meer bezig met het bevestigen van je vrouwelijke kunnen, van ‘kijk mij nou’, ik, een vrouw, doe hetzelfde als jij, een man. Nee, het was het presteren voor jezelf met een vleugje van wat jij kunt, zou ik ook moeten kunnen. We zijn even sterk en even groot. Dus ik moet ook bij die greep kunnen komen...”

Alle deelneemsters, van 27 tot 61 jaar, aan de Cima Immink Alpienweek hebben het geweldig gehad. Een week waarin ontzettend veel gediscussieerd en gelachen is, waar heerlijk is gegeten en eindeloos koffie en wijn is gedronken. Maar vooral een week waarin vrijwel elke dag is geklommen, beginners spelenderwijs veel hebben geleerd en de stap naar zelfstandig klimmen hebben weten te maken. En dat is toch het belangrijkste doel van Cima Immink: ervoor te zorgen dat vrouwen steeds weer boven zichzelf uitstijgen!

Jenny Visser-Hooft Trofee voor Katja Staartjes Tijdens de laatste Vergadering van Afgevaardigden heeft Frederike Bloemers van Cima Immink Katja Staartjes onderscheiden met de Jenny Visser-Hooft Trofee. De wisseltrofee bestaat uit de pickel van de Nederlandse alpiniste die in het begin van de vorige eeuw opmerkelijke expedities maakte, onder andere in de Pakistaanse Karakoram en wordt doorgegeven aan vrouwen met een opmerkelijke bergsportcarrière.

Katja Staartjes

De prijs

Katja Staartjes: “Mooi dat de Trofee in het leven is geroepen. Het is een ode aan Jenny Visser-Hooft. Ik ben er zeer vereerd mee.”

De winnaars

KS: “Nora Schuylenburg en Frederike Bloemers, die de Trofee eerder hadden, zijn inspirerende vrouwen. Mirjam Verbeek was wat mij betreft ook een goede kandidaat geweest.”

Vrouwelijke klimmer

KS: “Ja, het is een erkenning voor de ondernemingen die ik heb gedaan als expeditieklimmer. Dat ik een vrouw ben, vind ik niet interessant. Feit is wel dat er minder vrouwelijke

54 |

hoogtelijn 1-2012

alpinisten zijn dan mannelijke, dan valt het eerder op als je een paar achtduizenders hebt beklommen en zelfstandige expedities organiseert.”

Een voorbeeld?

KS: “Nee, ik voel me geen voorbeeld voor jonge (vrouwelijke) klimmers. Als ik anderen kan inspireren, met de expedities die we hebben ondernomen, de lezingen die ik geef en de boeken die ik heb geschreven, dan is dat prachtig en dankbaar. Dat kunnen vrouwen zijn die klimmen, maar ook mannen. En mensen die helemaal niet aan bergsport doen. Ik heb ervaren dat ik juist de groep bereik die geen weet heeft van onze magnifieke passie, de bergen. Door de beelden kun je dingen heel krachtig neerzetten. Expedities met al zijn pieken en dalen zijn een prachtige metafoor voor het leven. Je dromen realiseren en je eigen top halen, dat is het mooiste wat er is.”

Je opvolger?

KS: “Ik heb er nog geen seconde over nagedacht hoe lang ik de pickel houd en ik weet ook niet wat de mores daarbij zijn.

Maar, ha ha, ik begrijp de hint en zorg dat ik tijdig uitkijk naar een opvolger!”

FREDRIK SCHENHOLM

FREDRIK SCHENHOLM

ISOGAISA JACKET

SIRDAL PANTS

Light, technical jacket made from 3-layer Dermizax™NX. Available in five colours for men and women.

Technical pants made from 3-layer Dermizax™ NX. Available in five colours for men and women.

PUDDER GLOVES Gloves that will really keep your fingers warm.

TINE HAT Complete your outfit with a snug, warm hat that will match your clothes.

Bergans of Norway has contributed to set the standard for the world’s most advanced outdoor equipment for more than a 100 years.

WWW.BERGANS.COM

da t r o p B e rg s

g

Niet hakken, maar hooken!

56 |

hoogtelijn 1-2012

Maltatal

Het Maltatal biedt ijsklimmers een enorm scala aan mogelijkheden, ook in de wat lichtere gradaties. Veel watervallen zijn met een korte aanloop bereikbaar.

Reis “Zijn jullie berggidsen?” “Nee, wij zijn bergredders!”. Nou, dat is handig, maar toch hoop ik dat ze hun beroep vandaag niet hoeven uit te oefenen. Na twee jaar gaan we weer eens ijsklimmen. Als we het maar niet zijn verleerd.

E

igenlijk zijn we een week te laat. De condities in de watervallen in het Maltatal waren tot vorige week fantastisch, werkelijk overal werden de mooiste lijnen geklommen. Toen zette een noordföhn in, waardoor de temperatuur hier tot dik boven de 10 graden opliep. Bóven nul wel te verstaan. De watervallen die nu nog in conditie zijn, liggen ofwel héél hoog in het dal, of diep in kloven, waar de zon niet doordringt en de koude lucht lang blijft hangen. Ons doel van vandaag.

De pick-up van Michael en Christof Koller is duidelijk een buitensportersauto, vol met klimzooi, touwen, rugzakken, stijgijzers. Er is nog net plek voor vier personen als we de spullen wat aan de kant schuiven. Na tien minuutjes rijden komt een slagboom in zicht die in de zomer het hogere deel van het Maltatal afsluit voor onbevoegden. Maar nu is het winter, de weg is volgesneeuwd, en de bergredding is bevoegd.

Op een parkeerplaats verdelen we het klimmateriaal. Van de Kollerbroertjes lenen we een mooie set moderne ijsbijlen, specifiek voor technisch ijsklimmen. De stelen zijn voorzien van een handvat en ze zijn sterk gekromd, waardoor je fantastisch kunt ‘hooken’. Dat is het haken van je bijl achter de aanwezige structuren in het ijs. Het klimmen hoeft dan minder kracht te kosten.

Archaïsche klimstijl We bereiken de watervallen via wat ’s zomers een wandelpad met uitzichtpunten door de kloof is. Houten trappetjes met een leuning leiden naar een plek waar we de rivier moeten oversteken. Normaal ligt er in deze tijd van het jaar een dikke ijslaag over het water, maar omdat het de afgelopen week zo warm is geweest, is hier flink wat van verdwenen. Je kunt nog wel oversteken, maar resultaten behaald in het verleden… Daarom leggen we snel een ‘Geländerseil’ aan, een touw dat aan beide kanten vastgezet is, zodat we de oversteek beveiligd kunnen maken.

Er is weinig keus, er zijn slechts twee watervallen in conditie hier, een ‘viertje’ en vlakbij een vijfdegraads, die al een beetje in staat van smelten verkeert.

Alleen nog dunne pegels. We besluiten dat we het viertje gaan doen. Ideaal terrein om eens lekker te experimenteren met die hedendaagse bijlen. We hangen via de gemakkelijkste lijn een toprope uit. Van binnen ben ik wel blij met een toprope, want meestal begin ik met een drietje om weer aan het voorklimmen te wennen.

Het gaat me minder soepel af dan ik had verwacht. De hightech bijlen moeten nog even wennen aan mijn archaïsche klimstijl. Pas als ik bijna boven ben, begin ik wat meer te hooken en wat minder te hakken. Bep klimt met een veel subtielere techniek. Hoewel ze op allround stijgijzers klimt, die hier zeker niet ideaal voor zijn, ziet het er sierlijk uit, zo vrijwel zonder geweld, gebruik makend van de structuren die het ijs van nature heeft. Als ze weer beneden is, is ze laaiend enthousiast over de bijlen. Thuis gaan we meteen nieuwe bijlen kopen en volgend jaar de hele winter lang ijsklimmen.

Met de trein reis je vanuit Utrecht in twaalf uur naar Spittal an der Drau. Vanuit daar met de bus in drie kwartier naar het Maltatal. Kijk voor de dienstregeling op: www.bahn.com. Voor meer informatie en tickets: www.treinreiswinkel.nl.

Om bij de watervallen te komen, die verspreid over het dal liggen, is het erg handig om over een auto te beschikken, hoewel er regelmatig een bus rijdt, ook in de winter.

Per auto is het naar het Maltatal ruim 1100 kilometer.

Accommodatie

Bij ijsklimmers zeer bekend en geliefd is het Gästehaus Hubertus: www.gaestehaushubertus.at.

De website van Hubertus levert je ook een schat aan informatie over de activiteiten die je daar kunt doen, inclusief een doorverwijzing naar een tourenportaal.

Nog meer te doen

• Toerskiën kan goed in de minder bekende berggroepen in Karinthië, zoals de Kreuzeckgruppe, Goldberggruppe en Reisseckgruppe.

Veel info op: www.tauernalpin-touren.at. Op deze website vind je ook skitoeren in het Maltatal. Een aantal hiervan is ook geschikt voor sneeuwschoen- en snowboardliefhebbers..

• Wild kijken onder begeleiding van parkrangers op sneeuwschoenen. Info op: www.tauernalpin.at/ nationalpark • In Mühldorf is een nieuwe indoor klimhal, The Rock. Zoals in het buitenland gebruikelijk moet je de meeste routes voorklimmen. Info op: www. therock.co.at • De Danielsberg nabij Kolbnitz is een bijzondere plek. Deze heuvel is blijven bestaan ondanks dat een enorme gletsjer over hem heen heeft gelegen en al sinds ver voor de Romeinse tijd worden er bijzondere krachten aan deze plek toegedicht. Zo kun je er een vijfduizend jaar oude offerplek vinden. Het is er met name erg rustig en vredig, het uitzicht reikt tot aan Spittal en, goed nieuws, er is een goed ingerichte klimtuin en een leuke klettersteig waar je nog lekker in de namiddagzon na het toerskiën of ijsklimmen kunt sportklimmen. www.rudialpin.at

Documentatie

• www.maltatal-alpin.at. Deze site geeft je ook informatie over de actuele condities.

• Eiskletterführer Oberkärnten, Franz Karger en Ingo Neumann, Verlag Edition Neumann 2005.

• www.nationalpark-hohetauern.at • www.kaernten.at

Tekst Peter Verburgh | foto’s Peter Verburgh, Michael Koller | hoogtelijn 1-2012 |

57

C’est une grande

FEte! ˆ

r e l j i p y e n ê r F c n a l B t n Mo

De maan komt op boven het Monte-Rosamassief in het bivak op 4100 meter.

De Frêneypijler op de Mont Blanc is een serieuze ED-tour (Extrême Difficile). Hij is vooral moeilijk door het gecompliceerde terrein dat je moet doorkruisen voordat je bij de pijler bent en door de beperkte mogelijkheden om om te keren. Jelle Staleman waagde zich met collega aspirantgids Dougal in de route. Een onverwacht cadeautje.

I

k slenter door Chamonix, niet wetend wat te doen. Het is prachtig weer en de condities zijn perfect voor een mooie grote bergtour. Het enige wat mist is een klimpartner. Ik bel en sms iedereen die ik ken in Chamonix... geen resultaat. Ook in Nederland laat niemand zich motiveren om deze kant op te komen. Dan maar naar huis.

Juist als ik in de auto wil stappen loop ik Dougal tegen het lijf. Hij heeft ‘wat onenigheid’ met zijn vriendin met wie hij op pad zou gaan. Hij is er even klaar mee en stelt voor ‘dan maar’ de centrale Frêneypijler aan de zuidkant van de Mont Blanc te gaan beklimmen.

Ik trek een brede grijns; dit is precies waarop ik had gehoopt!

Tussen Dougal en de Frêneypijler is een verband. Zijn vader heeft hem vernoemd naar Dougal Haston, een beroemde Britse bergbeklimmer die in het team van Chris Bonington vele eerstbeklimmingen over de hele wereld had ondernomen. Chris Bonington is op zijn beurt een van de eerstbeklimmers van de Frêneypijler. Zijn team beklom de pijler eind augustus 1961, terwijl

58 |

hoogtelijn 1-2012 | Tekst en foto’s jelle staleman

zich er in juli van dat jaar nog een drama had afgespeeld. Toen kwamen vier klimmers om het leven in hun poging als eersten de Frêneypijler te beklimmen. Ronald Naar en Bas Gresnigt deden de route in 1979 als eerste Nederlanders. Ook toen al was het terrein naar de instap gecompliceerd.

Het weerbericht voorspelt voor de komende drie dagen perfect weer. Omdat voorspelling en werkelijkheid in Chamonix toch nog wel eens afwijken, willen we zo snel mogelijk omhoog. Je weet maar nooit of die derde dag echt zo mooi wordt. Het is al vier uur ’s middags. We moeten nog inkopen doen, spullen pakken, door de Mont-Blanctunnel rijden en naar de hut lopen. Om half tien ’s avonds komen we bepakt en bezakt bij de Rifugio Monzino aan, in mijn ogen de mooiste hut van het Mont-Blancmassief .

Verzuurde kuiten De volgende etappe gaat naar het Bivacco Eccles, al een hele onderneming op zich. Het bivak ligt op 3850 meter en de weg ernaartoe voert over een steile spletenrijke gletsjer die 40

Verkeerd geklommen (6C A2). tot 45 graden steil is. Het laatste stuk moeten we drie keer een Bergschrund bedwingen, waar we tot 70 graden steil ijs beklimmen. Best spannend met maar één pickel per persoon.

Het bivak bestaat eigenlijk uit twee hutjes die op een grote driedimensionale puzzel van losse stenen staan. In totaal kunnen er 15 mensen overnachten.

Nu hebben we twee opties: doorklimmen naar de instap van de route en daar een bivak maken of blijven in het Bivacco Eccles en morgen proberen in één keer naar de top te klimmen. Bij de laatste optie is het risico op een bivak hoog in de wand wel groot, terwijl er eigenlijk geen geschikte plek voor is.

Van een berggids in Chamonix hadden we al gehoord dat de route van het Bivacco Eccles naar de instap van de route nogal lastig is.

Vanaf het bivak moeten we een keer abseilen en dan een meter of tweehonderd omhoog klimmen tot aan de Col Eccles. Vanaf daar is het dan nog een keer of twee abseilen en een stuk van de gletsjer traverseren om bij de instap van de route te komen.

We houden beide opties zo lang mogelijk open en gaan de route naar de instap verkennen terwijl we alles meenemen. Na de eerste abseil krijgen we zicht op de route naar de col. Dat ziet er niet echt heel feestelijk uit: zo’n tweehonderd meter blank ijs en een steile Bergschrund. Omdat het ijs toch zo’n vijftig tot zestig graden steil is klimmen we met twintig meter tussen ons in aan een lopende zekering naar de col.

Dat klimmetje levert ons behoorlijk verzuurde kuiten op. Zonder te overleggen weten we al welke optie het wordt: bivakkeren bij de instap. Naar de col was al erg onaangenaam geweest en de ons beloofde abseilpunten zijn in geen velden of wegen te bekennen.

Jelle Staleman passeert op elegante wijze een sneeuwgraatje.

Floep - weg Na in wat losse rommel afgeklommen te zijn, komen we blank ijs tegen. Hier maken we een abalokov om daaraan te abseilen. Als Dougal het tweede touw pakt, laat hij zijn drinkfles vallen. In de hoop dat die nog ergens blijft steken, kijken we hem gespannen na. Wonder boven wonder blijft de fles op de rand van een grote gletsjerbreuk hangen. Niet echt een fijne plek om de fles daar hoogtelijn 1-2012 |

59

Documentatie • IGN blad 3620 OT Chamonix Massif du Mont Blanc, schaal 1: 25.000 • Snow, ice and mixed, Mont Blanc range, François Damilano, 2004

Perfect

op te halen. Toch doen we het... en het gaat goed. Om de tien minuten horen we ijs naar beneden storten.

Ik haal snel het touw door de abalakov tot de einden van het touw weer gelijk zijn en seil ook ab. Beneden aangekomen denken we allebei hetzelfde: zo snel mogelijk hier vandaan! We staan midden op de gletsjer en zo nu en dan schiet er een steen of een stuk ijs langs ons heen. Ik probeer het touw door te trekken. Hoe hard ik ook trek, het lukt me niet. Ik klim als een speer omhoog om te kijken wat er aan de hand is. Vastgevroren. Ik maak het touw snel los en seil nogmaals ab.

Beneden trek ik het touw door en probeer het direct naar Dougal te gooien die iets lager staat. Omdat de eerste worp mislukt, maak ik de knoop los waarmee beide touwen verbonden zijn en werp een van de touwen naar Dougal. In de stress om snel weg te komen van deze gevaarlijke plek let ik niet goed op. Ik hoor een steeds sneller wordende zzzzz en - floep - weg is het tweede touw.

Gevaar reduceren “Could happen to me too,” is het enige wat Dougal zegt, maar ik weet dat hij van binnen behoorlijk over de zeik is. De vraag is nu: gaan we door of niet?

Teruggaan betekent in vervelend terrein afklimmen en abseilen met slechts een enkele streng 8mm-touw waar we waarschijnlijk nog een volledige dag over zullen doen.

Doorgaan met maar één half touw brengt risico’s met zich mee.

Mochten we om de een of andere reden moeten omkeren, dan word dat heel erg lastig, zo niet onmogelijk omdat we maar dertig meter kunnen abseilen. Zolang er niks misgaat, is doorgaan de beste optie. En, hoewel geen goede reden, het speelt wel mee: ik wil heel graag deze route klimmen. Dougal wil ook doorgaan.

Eigenlijk moeten we vanaf hier horizontaal naar rechts de gletsjer op traverseren en dan onderaan de instap loodrecht omhoog, maar daar voelen we weinig voor. Om het gevaar van steen- en ijsslag te reduceren, besluiten we eerst recht omhoog te klimmen en dan onder de beschutting van wat steile rotsen naar rechts te traverseren. Door erg natte sneeuw is het beklimmen van de Bergschrund nog even lastig maar uiteindelijk blijkt het een goede beslissing te zijn. Zo nu en dan zeilt er een stuk rots over ons hoofd. Ons kan het niet deren.

Vijf uur hebben we nodig om naar de instap van de route te komen; volgens de gidsjes staat er twee uur voor.

60 |

hoogtelijn 1-2012

In de tweepersoonsbivakzak kruipen we dicht tegen elkaar aan en kijken ademloos naar de omringende bergen die langzaam paars kleuren. Wat een prachtig uitzicht! Voor ons ligt de gehele Peutereygraat met ver daarachter de Gran Paradiso, de Matterhorn en het Monte-Rosamassief met de volle maan er precies boven. Dit is waar we het voor doen; helemaal alleen op 4100 meter in een doodse stilte de volle maan op zien komen!

Eenmaal donker, vergaat de pret ons snel. Koude rillingen houden ons wakker. Door af en toe wat warms te eten of te drinken, proberen we op temperatuur te blijven.

De zuidoostelijke ligging van de route heeft als groot voordeel dat we ’s ochtends ‘gewekt’ worden door de eerste zonnestralen.

We pakken onze spullen bij elkaar. Nu kan het mooie klimmen beginnen. De rots is perfect.

Het probleem met het touw hebben we deels opgelost door ons dubbel in te binden. Omdat de eerste driehonderd meter van de route tussen de vierde- en vijfdegraads zit, klimmen we aan een lopende zekering. Eerst nog op de grote schoenen omdat we toch regelmatig nog stukken sneeuw tegenkomen.

Door onze erg vage topo is het niet helemaal duidelijk waar de route precies loopt. Gelukkig is de pijler niet al te breed en kunnen we er dus nooit ver naast zitten. Na een meter of tweehonderd stuiten we op een dak met een zwik haken erin getimmerd. Volgens de topo moeten we nu helemaal aan de rechterkant van de pijler zitten. Dit klopt, want rechts naast ons kan ik niets anders ontdekken dan gat. Het enige dat niet klopt, is dat de volgende lengte vijfdegraads moet zijn. Links naast ons zou een route lopen met een 6C A2-dak. Het lijkt erop dat we ons daar bevinden. Omdat we geen idee hebben waar we dan wel moeten zijn, klimmen we maar door het dak heen.

Gelukkig komen de twee routes boven bij elkaar en wordt het routeverloop iets duidelijker.

Indruk Ondertussen vormen zich om ons heen wolken. Dit is niet de plek om in slecht weer terecht te komen. Dat overkwamen een Frans en een Italiaans team, onder wie Walter Bonatti, in juli 1961 bij hun poging als eersten de Frêneypijler te beklimmen.

Van de zeven klimmers kwamen er maar drie levend thuis.

We zetten er de sokken in. Waar we eerst nog geprobeerd hebben alles vrij te klimmen doen we nu nergens meer moeilijk over en trekken ons op aan alles wat we kunnen vinden. Het klimmen is niet extreem moeilijk, maar wel vaak moeilijker dan de waardering doet vermoeden. Daardoor blijft het spannend.

Vlak voor de Chandelle moeten we de D-schoenen en stijgijzers weer aantrekken. Het wordt steiler en de sneeuw ligt eigenlijk zonder enig houvast op de gladde granieten rotsplaten.

Zwemmend gaan we omhoog, want onze stijgijzers krijgen geen grip, niet op de rots en niet op de sneeuw.

Plotseling staan we dan onder die beruchte Chandelle, het is de crux van de route. Dit loodrechte tot overhangende stuk rots

Ik hoor ee n steeds s neller wo rdende zz en - floep zzz - weg is het tweed e touw Jelle Staleman op de Chandelle. maakte behoorlijk indruk! De komende vier lengtes variëren tussen de 6B en de 7A+ en dat op 4600 meter.

De eerste lengte is prachtig en gaat redelijk snel. Bovenin de tweede lengte zit een traverse met een vast ‘touw’. Omdat het vaste ‘touw’ geen buitenmantel meer heeft, maar alleen nog twee strengen van wat ooit de kern moet zijn geweest, is het razend spannend.

Opgelucht Vanaf de volgende standplaats klimt Dougal al na een meter of twee de hoek om en is hij buiten zicht. Het duurt lang voordat ik mag nakomen. Waarom? Dat is me snel duidelijk als ik zelf het hoekje omga. Boven me loopt een versnijding die overgaat in een soort overhangende schoorsteen. Ik trek me op aan de vele haken totdat ik bovenin de schoorsteen met mijn rugzak vastzit. Omdat ik over het algemeen wel wat moeite heb om met een rugzak in 7A-schoorstenen te klimmen, ga ik even in het touw hangen.

Dougal trekt ondertussen gekke bekken. Toch maar doorklimmen.

Boven zie ik dat ons 8mm-touw zich in een scherpe V-vormige spleet heeft getrokken en dat Dougal probeert het daarvandaan te houden. Vandaar die gekke bekken.

Opgelucht klimmen we de laatste twee lengtes, waarna een

abseil volgt. Wat nu nog voor ons ligt is het beklimmen van het laatste stuk van de Inominatagraat. Niet al te moeilijk meer maar met gemengd terrein en nog wat blank ijs nog steeds oppassen geblazen!

Helemaal kapot laten we de Mont Blanc de Courmayeur rechts liggen en na twaalf uur klimmen staan we op de top van de Mont Blanc en om tien uur ’s avonds stappen we de Refuge des Cosmiques binnen. De huttenwaard kijkt vreemd op. Waar we vandaan komen? Het antwoord ontlokt hem een brede lach: “Aha, c’est une grande fête!”

Met de NKBV n

aar de Mont B

la

nc • Mont Blanc via Cosmiquegraat: va n 29 • Gran Paradiso juli t/m 7 sept we en Mont Blanc: kelijks van 29 juli t/m Kijk voor details 7 sept wekelijks en boekingen op www.bergsportre izen.nl

hoogtelijn 1-2012 |

61

Tien punten =

een ijsje n e r e d n i k

t e m

e i t Bergvakan Veel ouders vragen zich af hoe ze hun kinderen enthousiast kunnen krijgen voor flinke wandelingen in de bergen. Sommigen vertellen onderweg verhaaltjes, anderen stellen snoep in het vooruitzicht of gaan met de kabelbaan omhoog. Liesbet Winkelmolen en Ben Vroom wandelen met dochters Tiba en Rosa, 8 en 10 jaar, in de Écrins en plukken de vruchten van hun puntensysteem.

P

lotseling was daar het puntensysteem. Liesbet en ik waren samen met Rosa en Tiba aan het picknicken. Toen we weer verder wilden, misten we de verrekijker.

“Als jullie hem vinden, krijgen jullie één punt!”, riep Liesbet. Even later komt Rosa er triomfantelijk mee voor de dag; hij lag achter een steen.

We lopen verder naar de bron van een riviertje, vlak boven een waterval, Rosa en Tiba voorop. Rosa had de waterval op een eerdere wandeling gezien en op de kaart de bron zien liggen. Dáár wilde ze naartoe! Dat betekent bijna zevenhonderd meter stijgen vanaf de parkeerplaats in Ailefroide, veel meer dan we gewend zijn. Liesbet en ik zijn benieuwd hoe ver we komen.

62 |

hoogtelijn 1-2012 | Tekst en foto’s Ben Vroom

“Wat moeten we nou met dat punt?” vraagt Liesbet aan mij. Ze had het zomaar in een opwelling geroepen. Tja, punten… Ik bedenk hoe moeizaam wandelen in de bergen kan zijn als de kinderen achter je aansjokken en je ze steeds moet aanmoedigen dóór te lopen.

“Jullie krijgen nog twee punten als jullie vóór ons blijven lopen” roep ik naar ze.

“Maar wat krijgen we voor die punten?” roepen de meiden terug.

“Bij tien punten krijgen jullie een ijsje,” aldus Liesbet. Tiba doet alles voor een ijsje.

Nu zie ik mijn kans schoon. Ik wil lange bergwandelingen met ze maken, maar tot nu toe is het daar nog niet echt van gekomen.

Berg v a k a Presenta nties met kinder tie Berg en Wil je mee r weten ove s r bergsport p voor de pre o rtd a g met kinde sentatie va ren, kom d n Anne va Leader erv an naar de n Galen. arin B

gsdeskun Zij is beha ergsportd dige én ze ag lve Interna voor kinde organisee tional Mou ren en voo rt r ntain ja k a in rl deren en h ijks divers Bergsport dag: 5 feb un ouders e bergvak ruari 2012 anties samen.

Toegang is in de Blok gratis. hoeve in N ieuwegein .

B

g a d t or p s e rg

Toen we voor het eerst in de bergen waren, weigerden ze op een gegeven moment om verder omhoog te lopen. Naar beneden ging prima, dus zochten we een gebied met liftjes op. Dit jaar hebben we een paar wandelingen gemaakt en gaat het omhoog lopen beter, maar aan flinke tochten wagen we ons nog niet. Nu lijkt het ijzer heet genoeg…

kunnen we het hele dal overzien. Liesbet en ik genieten van het uitzicht, terwijl Rosa en Tiba nog wat verder klauteren over de stenen van een enorme puinhelling. Zij willen nog doorklimmen naar een sneeuwveld verderop, maar dat wordt ons te gortig. We moeten nog terug. Gelukkig lopen ze ook nu moeiteloos naar beneden. De wonderlijke psychologie van de kinderbeentjes.

Wonderlijke psychologie

Vrolijk kletsend

“Voor ieder record krijg je één punt. Als we het begin van het riviertje bereiken, komen we op 2200 meter, hoger dan ooit, en stijgen we 700 meter, ook een record.”

“Dan kunnen we dus vandaag al 5 punten verdienen!”, constateert Tiba vrolijk. Dat ijsje komt duidelijk in zicht.

Moeiteloos bereiken we de bron van de rivier. Rosa en Tiba lopen steeds vrolijk voorop en zetten het zelfs op een holletje als wij ze naderen. “Kom Rosa, opschieten, ze komen eraan!”

Onderweg schieten hermelijntjes over het pad en zien we gemzen op een steenworp afstand. We kijken op de grijze rotspunten van de Pelvoux (3932 m) en de Ailefroide (3954 m) en uiteindelijk

We kamperen op een kleine camping in Fressinières, aan de oostkant van de Écrins. Rosa en Tiba vinden rotsklimmen leuk en dat kan gemakkelijk vanuit de camping. Wandelen afwisselen met rotsklimmen leek de ideale combinatie voor een geslaagde vakantie in de bergen. Maar nu blijken ze opeens ook stevige wandelingen te kunnen maken. Dat biedt mogelijkheden voor onze laatste wandeldag. Aan het eind van het dal ligt een parkeerplaats vanwaaruit je naar Dormillouse kunt lopen.

Vandaaruit kun je een rondwandeling maken langs meertjes, met uizicht op het dal van Fressinières en de bergen van de Queyras in de verte. Vanaf de parkeerplaats duizend meter stijgen, dat zien hoogtelijn 1-2012 |

63

wij ons nog niet doen, maar tot de boomgrens, zeshonderd meter hoger, moet lukken.

We lopen het pad op naar het dorpje, smullen op een terras van de bosbessentaart met slagroom, en vervolgen onze weg richting de meertjes. Twee punten liggen in het verschiet. Tiba heeft in het begin wel wat moeite met het steile pad en eigenlijk protesteert ze meer dan ons lief is. Wij weten dan nog niet dat onze kinderen startproblemen hebben als het meteen steil begint en alles aankunnen als ze ingelopen zijn en voldoende zin hebben. Dat is onze volgende les in de psychologie van de kinderbeentjes.

Tranen “Zullen we proberen het record van eergisteren te breken?” vraag ik aan Rosa. “Als we nog een stukje doorlopen, stijgen we vandaag 750 meter. We komen hoger én we maken meer kilometers. Drie records, jullie komen in één klap op tien punten.”

Rosa en Tiba zien daar wel wat in. Vrolijk kletsend lopen ze verder omhoog. Om vijf uur zitten we te genieten van het fantastische uitzicht op de omringende bergen in het zachte licht van de late middag, helemaal in ons eentje. Op de terugweg zien we bergmarmotten van dichtbij aan struikjes knabbelen. We kijken hoe ze rondhuppelen en ons in de gaten houden. We vergeten dat we moeten opschieten. Het is zó mooi.

Als we de volgende dag de bergen uitrijden, wijzen we naar buiten: “Kijk nog maar goed, dat zijn de laatste bergen, hierna wordt het

64 |

hoogtelijn 1-2012

veel vlakker.” Liesbet kijkt over haar schouder naar de achterbank en ziet tranen op Rosa’s gezicht. Ze wil in de bergen blijven.

Dooie punt Het jaar erna komen we terug. Plan is een keer in een hut te overnachten, in La Pilatte. Dat lijkt Rosa en Tiba enorm gaaf. Vanaf de camping bij La Bérarde is het ver lopen en 850 meter klimmen.

Zou dat niet te veel zijn voor de kinderbeentjes? Daar moeten we eerst achter zien te komen.

Na een paar korte tochtjes in het dal van Valgaudemar maken we onze eerste stevige wandeling achter in het dal. Na een flink stuk lopen met 400 meter stijgen is het mooi geweest. Allebei vijf punten.

De volgende dagen blijkt opnieuw dat Rosa en Tiba flinke wandelingen hoog door de bergen erg leuk vinden, maar dat de start soms moeilijk is als het meteen steil omhoog gaat. De beentjes zijn nog niet ingelopen, het pad soms breed en saai en zonder spectaculaire uitzichten. Terwijl wij als ouders weten wat er komen gaat, voelen zij alleen de vermoeidheid in de benen, waar op dat moment niets uitdagends tegenover staat. Als het je dan lukt om ze te motiveren om toch door te zetten, kun je uiteindelijk samen de mooiste tochten maken. Sommige ouders gaan dan verhaaltjes vertellen of doen een spelletje om de kinderen af te leiden. Anderen stellen snoep of cadeautjes in het vooruitzicht. Rosa en Tiba vinden het al van jongs af aan leuk om

records te breken, dus wij stellen punten in het vooruitzicht. Maar uiteindelijk gaat het er natuurlijk om dat we het alle vier naar onze zin hebben. Als de kinderen het wandelen in de bergen niet écht leuk vinden, houdt het snel op.

Eerste echte top De laatste week kamperen we in La Bérarde. Vanaf de camping kijken we recht op de Tête de la Maye, een berg die via een steil pad te beklimmen is. Na ruim 800 meter stijgen heb je vrij uitzicht op de omringende bergen, onder andere La Meije (3983 m), de Barre des Écrins (4102 m) en de Ailefroide (3954 m). Op de kaart is het pad deels gestippeld, moeilijk dus. Hier en daar hangen kabels.

Een mooie uitdaging, opnieuw vijf punten waard, vinden wij.

Het begin is ronduit saai en vermoeiend. Rosa houdt het al snel voor gezien en wil terug. Alleen het vooruitzicht dat het snel leuker wordt in combinatie met de vijf punten, houdt haar op de been. We beloven dat we omkeren als ze het over een tijdje nog niet leuk vindt. Gelukkig slaan we snel het smalle, stenige pad richting de top in. De beentjes zijn inmiddels warmgelopen, het pad op de flank van de berg is uitdagend en Rosa en Tiba gaan als klimgeiten omhoog. Van omkeren is geen sprake meer. Na een paar uur bereiken we een klein plateau met een wijds uitzicht, zo’n honderd meter onder de top. Liesbet vindt het welletjes, maar Rosa en Tiba willen per se verder omhoog. Een kwartier later zien we uit op alle bergen en pieken om ons heen. Weer zijn we

hoger dan ooit en we staan voor het eerst op een heuse bergtop.

Supergaaf, aldus de dames. ’s Avonds vraag ik Rosa: “Wat vind je er leuk aan?”

“Nou,” antwoordde ze, “de uitzichten en dat het tijdens het lopen steeds verandert.” Goh, dacht ik, precies wat mij ook zo boeit aan het wandelen in de bergen.

Steeds meer ijs Met het loopvermogen zit het inmiddels wel goed; tijd voor de finale naar de Refuge La Pilatte. Juist nu zit het weer tegen, totdat de weerman twee goede dagen belooft. We bellen de hut, pakken onze spullen en gaan op pad. Mist en miezer zijn ons deel; we gaan over modderige paden en glibberen over ijsveldjes omhoog.

Liesbet en ik overwegen om terug te gaan, maar voor Rosa en Tiba is dat geen optie. Punten doen er opeens niet meer toe, ze willen naar de hut.

Later in de middag klaart het op. Rotsen, sneeuw en ijs prikken door de wolken. Zo naderen we, na vijf uur lopen, het eind van het dal, waar we nog vierhonderd meter over een puinhelling omhoog moeten. Tiba heeft de pas erin en al een uurtje later bereiken we de hut met een adembenemend uitzicht: een kom van hoge bergen met een enorme gletsjer die vanuit de hellingen gevoed wordt. Overal ijs: boven ons, naast ons en onder ons, alles nu blinkend in de zon. Voor iedereen het hoogtepunt van de vakantie, ook al hebben ze híer nou net geen ijsjes. hoogtelijn 1-2012 |

65

Kalymnos s r e m m i l k n e

n e t i Voor ge

66 |

hoogtelijn 1-2012

Het ruikt er naar tijm en de rots is zo scherp dat de handen bloeden. Je kunt er alleen komen met een veerbootje. Bij het klimmen is uitzicht op zee gegarandeerd. Na twee dagen is de wereld zo groot geworden als het eiland klein is. De enige vraag die dan resteert is ‘waar gaan we morgen heen?’ Plaats van handeling: Kalymnos, Griekenland. Een eiland geschapen om te klimmen.

“A

re you a climber, then we have a special offer for you.”

Dat hoor je toch niet vaak als welkomstwoord bij een restaurant. We zijn even uitgestapt in het door terrassen omzoomde haventje van Rina, een van de weinige klimgebieden aan de oostkant van het eiland. Maar zonder ons te laten inlichten wat het ‘special offer’ precies inhoudt, rijden we door. De rotsen aan de westkust lokken, de honger kan wachten.

Masouri, dat is het doel, klimmershoofdstad op een klimmers­ eiland. Een eiland met een bochtige kust waar in de rotswand een weggetje is uitgehakt dat de dorpen verbindt. Boven de weg is de wand zichtbaar, een doorlopend litteken, getekend door klim­ routes waarin kleine stipjes in bonte kleuren hun weg omhoog zoeken. Je zou verwachten dat ze de aandacht trekken van de mensen die passeren; zo niet op Kalymnos, de klimmer is hier de regel, niet de uitzondering.

Stinkende vis In Pothia stinkt het naar vis, in de goede zin van het woord.

Hoewel de Egeïsche zee min of meer leeggevist schijnt te zijn, hangt er toch dat lekker halfbedorven luchtje van havens, de catch of the day en het zout van de golven. Om hier te komen, neem je de veerboot vanaf Kos, een korte oversteek op een minuscuul bootje, alsof je nog even mag overpeinzen waarom je klimt, alsof ze je vragen de rust te vinden voordat je de wand instapt. En ja, ontspannen pakken we onze spullen, lopen de loopplank af, duiken de vislucht van het kleine hoofdstadje in en nemen de bus naar Emporios, het laatste dorp langs die ene weg die het eiland rijk is, gemarkeerd door roze en witte oleander.

We strijken neer in iets dat Harry’s Paradise is gedoopt, een naam die weinig belooft, maar waar de tuin een met liefde aangelegde bloemenzee blijkt te zijn, met een terras waar je eindeloos wilt blijven zitten. In de wetenschap dat we hier aan het einde van elke dag weer neerstrijken, rijden we direct door, of eigenlijk weer terug, naar de eerste instap van de week.

locatie kalymnos, Griekenland

klimeiland zo kenmerken. En daar hangen atletische lichamen op hun kop aan de tufa’s, een Kalymnos-special, een soort kalk­ stenen stalactieten. Tot 9a wordt daar geklommen, in dezelfde sectoren als waar de gewone mens zijn weg mag zoeken. Wij dus.

Het inklimmen doen we echter op het tamste wandje van het eiland, op een klein schiereiland dat bij nader inzien volledig ommuurd blijkt te zijn. Een ruïne siert de top van de rots die dan ook Kasteli heet, sector 20 uit de topo. De routes zijn eenvoudig en druk bezet. Peinzend kijk ik naar een Frans gezin waarvan het zesjarig zoontje een route voorklimt. Even later klim ik ernaast en zie dat het jongetje bang is. Misschien voer voor discussie maar ik geloof niet dat zesjarigen zouden moeten voorklimmen. Hoe oud ze dan moeten zijn, is echter amper te beantwoorden. Zijn zusje is een jaar of tien, voert alle handelingen veilig uit en heeft er zichtbaar plezier in. Het doet me denken aan het debat over het zeilmeisje Laura, dat aan de ene kant neigde naar paterna­ lisme en anderzijds getuigde van het nemen van verantwoorde­ lijkheid. Zeg het me maar, ik had haar laten zeilen maar zou die jongen uit de wand halen. Maar of ik het eens ben met mezelf?

Tufa’s Kalymnos is eigenlijk maar één wand, met ik weet niet hoeveel sectoren. Iedereen hangt aan de westkant van het eiland, aan diezelfde rotswand, boven de azuren zee. Een enkele sector uitgezonderd, zal een keiharde zonneschijn je deel zijn. De extreemklimmers en de beginners hangen vrolijk naast elkaar.

Om de zoveel meter zie je de rode rots van de abri’s die dit Tekst Ivar Schute | foto’s Raymond Haan & John Theunissen | hoogtelijn 1-2012 |

67

a solo 7 r e i h n e m m i l k Geiten

Meeuwen De insecten zijn een maatje groter dan ik wil en er doet zich iets voor dat eigenlijk niet kan, er is geen schaduw, nergens. Een ding lijkt me duidelijk, klim hier niet in de zomer. Het touw loopt door mijn handen, terwijl Nora haar weg zoekt door de uitgebeten, bijna zepige rots. Zout. Achter me de puinhelling naar de golven waar ik de meeuwen mis. Jawel, de zee is leeg.

Ze zijn verkast, naar de Dolphin Bay, maar ook de dolfijnen laten het afweten. Het maakt niet uit, we klimmen op kristallen. Ooit was ik hoog in Noorwegen, daar zag ik dat, kristallen routes, net als hier. Aders van kristal, in hun dofwitte twinkeling keihard om beet te pakken. Als ik zelf mijn weg naar boven zoek, presenteert de Baklava Maniac zoals de route heet, me op een serie bewegin­ gen die voor mij gemaakt lijken te zijn. Een bekend fenomeen, een route die je ligt, ooit voor je geschapen, wachtend tot je langs zou komen. Ik klim in drie bewegingen door het dak heen, daar waar ik normaal aan de zwaartekracht zou toegeven. Wonderlijk om boven te staan, maar ja, deze route is dan ook van mij.

Contrast Het is een bar contrast, een dagje later. Bij het ontbijt tussen de bloemen hadden we besloten om deze dag een lange route te klimmen. Die zijn er niet zoveel, eigenlijk kun je dan beter naar Telendos gaan, het bij-eilandje van Kalymnos. Maar dan hadden we toch vroeger moeten opstaan. Zo gaat dat in Harry’s Paradise.

Dus kiezen we voor een vijf touwlengtes lange route, de Kalymnos 2000. Dat duurt niet lang. Standplaatsen met enkele ringen en grote haakafstanden doen ons overstappen naar de Platon, de route ernaast tussen los gruis en doornstruiken. Net boven ons

68 |

hoogtelijn 1-2012

klimt een stel waarvan we de jongen een beetje flauw Thelonious Monk hebben gedoopt. Voorzichtigheid is hier geboden. We kloppen op de blokken en platen en veel te vaak naar onze zin klinkt dat helemaal niet goed. Ze liggen los. Op sommige platen zitten zelfs haken, en eigenlijk kan dat niet. Het zal deze week het enige minpuntje zijn. En Monk, die valt het allemaal niet op, die swingt zich rustig door de route.

Geiten Wie op Kalymnos klimt, werkt aan zijn zelfvertrouwen. De rots is zo scherp dat een miniem randje grip geeft. Je kunt je schoen op bijna elke plek op de rots zetten en je staat als een huis. Hoe komt die rots zo ruw? Door het zout van de zee? En na een paar dagen wordt ons bovendien duidelijk dat het gebied soepel gewaardeerd is of lijkt. Onvermoede en onver­ kende waarderingen worden afgestreept op het lijstje. Tel er maar een graadje bij, op Kalymnos kan dat. Wat een verschil met onze trouwe Ardenner rotsen, met Freyr vooral. Waar een 4 je al voor problemen kan stellen, waar een ijzeren waardering en spekgladde afgeklommen rots je deel zijn. Twee minuten en je bent al je in Kalymnos opgedane zelfvertrouwen totaal verloren. De formule is eenvoudig: je gaat eerst een weekendje naar Freyr en dan een weekje naar Kalymnos, en je bent helemaal het ventje.

Totdat je de eerste geit ziet.

Je moet niet alles willen relativeren, zeker niet de stille pracht van dit kleine eiland daar in de Egeïsche zee, maar dat de geiten op Kalymnos 7a klimmen - solo, nou ja, daar moet je maar even de ogen voor sluiten.

Klimmen op Kalymnos Karakteristiek

De Italiaan Andrea di Bari zag voor het eerst het klimmers­ potentieel dat Kalymnos herbergt. En in vijftien jaar heeft dit kleine eiland zich ontwikkeld tot het klimmersmekka van Griekenland. Het lijkt wel of de infrastructuur is gemaakt voor klimmers. De hoofdweg van het eiland verbindt de klim­ massieven die voornamelijk aan de westkust liggen. Een korte klim leidt naar de instap van de 53 massieven of sectoren.

Stenen pilaartjes met een piramidedakje geven het begin van de aanloop aan. De meeste routes zijn goed behaakt, soms zelfs met een wat korte haakafstand. De abri’s en de tufa’s, in afwis­ seling met de ‘gewone’ wand maken het eiland tot een plek waar voor elk wat wils is, soms zelfs in dezelfde sector. Het bij-eiland Telendos kent nog eens elf massieven, waar de wat langere routes te vinden zijn, waarvan sommige een volledige werkdag opeisen.

Klimmen op deze eilanden dient niet onderschat te worden.

De rots is er scherp door het bijtende zeezout. Let dus op met topropen. De zon kan genadeloos zijn, zeker aan de westkust.

Dehydratie ligt op de loer. April, mei en oktober zijn de beste maanden om te klimmen.

Masouri geldt als de klimmershoofdstad, met shops, res­ taurants, klimmerskroegen en zeer veel mogelijkheden tot overnachten. Pothia is meer het echte Griekse dorpje, dat je uiteraard niet aan je voorbij mag laten gaan.

Vervoer

Kalymnos is lastig te bereiken. Er is geen internationaal vliegveld. Dat impliceert dat je naar Kos vliegt en in Mastihari de veerboot neemt (desnoods via Rhodos of via Athene met een binnenlandse vlucht). Houd daarom rekening met het tijdverlies, ook al is de oversteek maar drie kwartier.

Het eiland zelf daarentegen is ingericht op klimmers. Het is erg eenvoudig om je met de bus te verplaatsen. Scooters en auto’s huren behoort ook tot de mogelijkheden, zowel in Masouri als Pothia. Telendos bereik je met een veerbootje dat elk half uur vanaf Myrties vertrekt.

Accommodatie

Onderdak is er in ruime mate. Boek van tevoren, zeker in de drukste weken. Maar als je op het laatste moment en op de gok gaat, is er altijd wat te vinden.

Documentatie

• Kalymnos. Rock Climbing Guidebook, Aris Theodoropoulos, Terrain 2010.

Deze uitstekende topo is te koop op www.climbkalymnos.com voor € 38,- (incl. porto).

• Een prima kaart is de 337 Kalymnos, schaal 1:25.000, uitgave van Skai Maps. Deze is overal te koop op het eiland, maar is met de topo in de hand amper nodig. hoogtelijn 1-2012 |

69

gemarkeerd ^^^ wandelroute ^^^ gemar

Italiaanse rozentuin De Rosengarten in het westelijk deel van de Dolomieten is een populaire bestemming. Terecht, je kunt er prachtige bergtochten maken in een geweldige ambiance.

D

e Rosengartenhütte is een populaire bestemming: met enige regelmaat levert de stoeltjeslift vanaf de Frommeralm er groepjes mensen af. Het pad naar de Tschager Joch valt samen met het begin van de klettersteig naar de Santnerpass. Velen doen vast hun klettersteiguitrusting aan; ik niet, want ik ga lekker wandelen vandaag. Na een paadje over een eerste rotsband scheiden de geesten. De klettersteigers gaan naar links en de bergwandelaars naar rechts. Vanuit het dal lijkt het alsof je tegen een gesloten muur kijkt.

Maar eenmaal dicht onder de wand blijken er toch ook plekken te zijn waar je als wandelaar de wand kan bedwingen. En waar de natuur geen mogelijkheid biedt, hebben mensenhanden ingegrepen. Zo zorgen enkele houten trappen in het couloir naar het Tschager Joch ervoor dat ook gewone stervelingen als ik erop kunnen klimmen.

Daarvandaan opent zich een sprookjesachtig

70 |

vergezicht in het Val di Fassa. Frisgroene almen worden omkraagd door grillige grijze rotspieken die prachtig afsteken tegen de met witte watten bezaaide blauwe lucht. Op de mooiste en meest logische rustplaats is het dringen voor een plekje.

Vanuit het dal komen flarden ritmische mystiek aandoende klanken naar boven. Alsof ze bij een middeleeuwse dans horen; ze passen in elk geval bij mijn wandelritme. Pas bij het stijgen naar de Cigoladepas verdwijnt de begeleiding. Jammer, de betovering is direct weer weg en moeizaam geploeter is mijn deel. Vlak voor de Rotwandhütte verschijnt plotseling een rij wandelaars. Uit beleefdheid stap ik uit het pad zodat ze kunnen passeren, maar dat is niet zomaar gebeurd. Pas na 10 minuten kan ik weer mijn weg vervolgen. Het bleek een groep van zo’n honderd mensen. Ieder nadeel heeft zijn voordeel denk ik even: er zal nu vast een plekje voor mij zijn op het terras van de

hoogtelijn 1-2012 | Tekst en foto’s Pieter Dirksz

Rotwandhütte. Niet is minder waar. Ja, het is een populaire wandeling. Ik begrijp wel waarom. Die uitzichten, je kunt er geen genoeg van krijgen!

rkeerd ^^^ wandelroute ^^^ gemarkeerd

Route Vanaf de Rosengartenhütte moet je eerst een rotsband over die op enkele plaatsen is gezekerd met staaldraad en voettreden. Dit is technisch gezien het moeilijkste deel van de tocht. Wat dan volgt is een goed pad dat vlak onder het Tschager Joch af en toe is voorzien van houten trappen. Vanaf het Tschager Joch is het goed om het pad te blijven volgen tot de splitsing van de wegen 550 en 541. Een afsteker richting een uitzichtpunt aan de rand van een kom lijkt aanlokkelijk maar de meeste wandelaars keren om vanwege de toenemende steilte van het pad. Het pad vanaf de splitsing tot aan de Rotwandhütte is goed begaanbaar. Vanaf daar is het een mooie wandeling op hoogte, enkel vlak onder de Rosengartenhütte stijgt het pad even flink (als je tenminste vanaf daar met een stoeltjeslift terug wilt naar de parkeerplaats op de Frommeralm). Het uitzicht is hier verdeeld

over steile rotswanden aan de rechterkant en het beboste voorland tussen de Rosengarten en het Etschtal. De pure looptijd bedraagt ongeveer 4,5 uur.

Alternatieven

Er is ook een groot rondje Rosengarten dat uitwaaiert naar het oosten via de Rifugio Vajolet naar Ciampedie en vandaar terug naar de Rotwandhütte. Dit rondje vergt bijna twee uur extra en er moeten 200 hoogtemeters extra overwonnen worden. Iets verder naar het zuiden ligt de eveneens bekende berggroep Latemar.

De Latemar en het Lago di Carezza hebben een ongeveer gelijke aantrekkingskracht als de Drei Zinnen in het Duitse taalgebied. Aan de zuidkant ligt de enige berghut van de Latemar, de Rifugio Torre di Pisa. De tocht vanaf Oberholz (bereikbaar met stoeltjeslift vanaf Obereggen) is vergelijkbaar met de hierboven beschreven tocht.

Reis

Rosengarten in zo’n 13 uur. Met de trein naar Bolzano en vanaf daar verder met de bus. Kijk voor de dienstregeling op www.bahn.com.

Voor tickets en meer informatie: www.treinreiswinkel.nl.

Met de auto is het circa 1030 kilometer vanaf Utrecht.

Accommodatie

Voor wie vanaf de westkant (de bekendste) de Rosengarten wil verkennen kan onderdak zoeken in Tires/Tiers of Nova Levante/ Welschnofen. In beide dorpen zijn voldoende hotels en pensions te vinden. Ook buiten de dorpen zijn soms prachtig gelegen hotels te vinden waar je vanaf het terras kunt genieten van de fraaie bergpanorama’s. Ook zijn er voldoende berghutten buiten de hier genoemde om een trektocht te kunnen maken.

Documentatie

• Dolomiten 2, Franz Hauleitner, Rother Verlag, 5de druk 2009 • Rosengarten, Maurizio Capobussi, Athesia, 2008 • Schlern-Rosengarten-Latemar-Regglberg, Tabacco, blad 29, schaal 1:25.000

Met het openbaar vervoer vanuit Utrecht ben je in de hoogtelijn 1-2012 |

71

In prijs verlaagd

Met USB-aansluiting

Petzl heeft met de Tikka XP2 Core een koplampje op de markt gebracht voor de hardcore gebruiker. De speciale oplaadbare lithiumbatterij staat daarvoor garant. Met het programma OS by Petzl, dat je kunt downloaden van de Petzlsite, kun je de koplamp instellen op je persoonlijke voorkeuren. Daarbij wordt hij zo energiezuinig mogelijk ingesteld. Het lampje combineert twee lichtbronnen en kan terugvallen op drie AAA-batterijen.

Dat hoor je zelden in de buitensport: in prijs verlaagd. Toch haalt Lowe Alpine deze stunt uit met de Peak Attack 45:55XL. Deze toch al niet zo dure extra lange klimrugzak is recent totaal vernieuwd en 20 euro goedkoper geworden.

Het grote volume dat met 10 liter kan worden uitgebreid maakt hem to een perfecte rugzak voor klim- en toerskitochten. Kijk vooral even op de www.rugzak.nl voor de filmpjes waarop het gebruik van alle features wordt toegelicht. Leuk en leerzaam; zo haal je meer uit je rugzak.

Prijs: € 139,95 Informatie: www.lowealpine.nl

Markt &

Prijs: € 109,95 Informatie: www.petzl.com

Binnenstebuiten

Het Noorse merk Bergans ontwierp in overleg met zijn atleten het Sastrugi Jack, een lichtgewicht donsjas die je voor de variatie - ook binnenstebuiten kunt dragen.

Lijkt het net alsof je twee jassen hebt. Om het dons optimaal zijn werk te laten doen, is een boxconstructie toegepast; doorlopende naden die een koudebrug kunnen vormen, ontbreken. Het jack is winddicht en waterafstotend. De capuchon past over een helm.

Retro

Terug van weggeweest: het wollen houthakkersshirt van Fjällräven dat heel toepasselijk Canada heet. Een hippe isolatielaag die je ook als een jas kunt dragen.

Prijs: € 99,95 Informatie: www.fjallraven.nl

Gewicht: 730 gram Prijs: € 560,Informatie: www.bergans.no

Gewapend voor de winter

Hanwag heeft een nieuw toppertje voor de winter ontwikkeld. De Fjäll Extreme GTX combineert de IceGrip sole en een waterdichte ademende GORE-TEXvoering met een losse isolerende binnenschoen. Zeer geschikt voor sneeuwschoenlopen, maar ook voor andere buitenactiviteiten op winterse dagen.

Prijs: € 259,95 Informatie: www.hanwag.de

72 |

hoogtelijn 1-2012

Deze merken op de Bergsportdag Op de Bergsportdag op 5 februari in de Blokhoeve in Nieuwegein zijn de merken in Markt & Materiaal en nog vele anderen aanwezig. Laat je er informeren en inspireren door hun experts.

Kien

Keen kennen we vooral van de sandalen, die zijn meer voor de zomer. Kien als de Keen-ontwerpers zijn, hebben ze nu ook een winterschoen voor wintertenen ontwikkeld. De Revel is gevoerd, niet alleen rondom de voet, maar vooral ook eronder. En dat merk je meteen. Zoals het een goede winterschoen betaamt is ie ook uitgevoerd met een waterdicht ademend membraan.

Prijs: € 149,95 Informatie: www.keenfootwear.com

l aa i r e t a M Nieuwe trend

Zette Icebreaker de afgelopen tien jaar een trend met de merinowollen onderkleding voor buitensporters, nu komen de Nieuw-Zeelanders met een nieuwe uitdaging: Real Fleece. Ook van merinowol en bedoeld als alternatief voor de kunststof fleece die elke bergsporter draagt. Voordelen? Vochtafvoer en ademend vermogen zijn prima, het voelt zacht aan en het gaat niet zo onaangenaam ruiken na een paar dagen van stevige inspanning. Alleen de prijs kan je nog weerhouden; een kwestie van prioriteiten.

Lekker hip

Lekker hip! Zo mag je de nieuwe uitstraling van de Mammut Extreme serie wel noemen.

Vanaf nu spreken we van Eiger Extreme, gekenmerkt door de toepassing van lichte en gebruiksvriendelijk materialen. De top van deze serie wordt gevormd door het Nordwand Jacket en de Nordwand Pants. Deze jas en broek zijn gemaakt van het zeer slijtvaste en fullstretch drielaags GORE-TEX Pro Shell. Het ontwerp is honderd procent afgestemd op de wensen van alpinisten en klimmers.

Zo past de capuchon goed over een helm, maar functioneert hij ook zonder. De mouwen zijn uitgesneden om klimbewegingen te maken en de zakken zijn zo geconstrueerd dat ze een rugzak of gordel niet in de weg zitten.

De broek is hoog gesneden, en maakt gebruikt van coolmax voor een goede warmtehuishouding.

Verder is hij voorzien van een zeer lange dropseat rits, bescherming bij de enkels en goed afstelbare snowskirts die over de schoenen passen.

De vrouwelijke tegenhanger van de Nordwand heet Miteleggi.

Prijs: € 169.95 Informatie: icebreaker.com

Prijs: € 699.00 (jacks); € 479.00 (broeken) Informatie: www.mammut.ch

Eureka!

Nou, dat mag je zeggen: eureka! De tenten van de gelijknamige firma zijn verrassend interessant.

Niet in het laatst vanwege de prijs. De ontwerpen zitten goed in elkaar – er is vast veel naar de concurrentie gekeken, maar wie doet dat niet? De materialen zijn misschien iets zwaarder dan die worden gebruikt door de high-end-merken, maar ze doen wat ze moeten doen: overeind blijven in een storm en 72 uur stromende regen van zich af laten glijden zonder de ‘inzittenden’ natte sokken te bezorgen. Een voorbeeld: Mountain Lite 2 voor twee personen: 3 kilogram.

Prijs: € 199,95 Informatie: www.eurekaeurope.com

hoogtelijn 1-2012 |

73

Meindl 210x135mm.indd 1

1/4/12 12:05 PM

Winterplezier vor alle zintuigen

nu een

Skigebied Filzmoos -

ideaal voor families geen wachtrijen bij de skilift veel romantische hutten inter-belevings-transfer drie keer per week naar Flachau en Flachauwinkl

super winteraanbieding www.filzmoos.at

Informatie en Reserveringen: Tourismusverband Filzmoos 5532 FILZMOOS / AUSTRIA T: +43 (0) 6453 8235 F: +43 (0) 6453 8685 M: info@filzmoos.at I: www.filzmoos.at

10 denier

agjes Kunststof isola

Het Britse Rab maakt behalve veel donzen producten ook superlichte wind- en isolerende jacks met kunststof vulling. Het Xenon Jacket is gemaakt van Primaloft One (60 g/m2) dat is verpakt in het ultralichte en zeer waterafstotende PertexQuantumGL 10 denier. Het ziet er kwetsbaar uit, maar kan wel degelijk tegen een stootje. Dat heeft de redactie proefondervindelijk vastgesteld.

In het buitenland doen de lichte isolatiejackjes met Primaloft en vergelijkbare materialen het goed; in de Nederlandse winkels zijn ze maar mondjesmaat aanwezig. Ze zijn perfect als extra tussenlaag op koude dagen, maar je kunt ze ook als buitenlaag dragen. Groot voordeel ten opzichte van dons is dat ze weinig te duchten hebben van water.

Het materiaal neemt nauwelijks vocht op, droogt snel en ook in natte toestand blijft het isoleren. ‘Klonten’ blijven je bespaard.

Gewicht: 330 gram Prijs: € 239,Informatie: www.rab.uk.com

l aa i r e t a Markt & M Van twee walletjes

Berghaus, ook uit Engeland, verenigt in het Mount Asgard Hybrid Jacket de goede eigenschappen van dons en kunststof isolatie. De Britse firma heeft op plekken die tijdens het klimmen snel nat worden, zoals de mouwen, Primaloft gebruikt, terwijl het jack op de romp is gevoerd met dons. Dat dons is bovendien zo behandeld dat het water afwijst (hydrophobic). Bij 2 graden Celcius, mist en een stormachtige wind in het Lake District bewees het jack zich als zeer winddicht en lekker warm.

Gewicht: 472 gram Prijs: € 299,95 Informatie: www.berghaus.com

Strak

Arc’teryx gebruikt Coreloft 60 g/m2 als voering voor het Atom LT Hoody jack dat strak is gesneden. De buitenstof is voorzien van een wind- en waterdichte coating.

Gewicht: 375 gram Prijs: € 200,Informatie: www.arcteryx.com

Groen Ook Brits

Mountain Equipment - nog zo’n Britse merk dat weet wat regen is - durft je met het meest beroerde weer op pad te sturen in het Fitzroy Jacket. Het is gevoerd is met Primaloft One (100 g/m2 op romp, verder 60 g/m2).

Gewicht: 650 gram Prijs: € 199,95 Informatie: mountain- equipment.co.uk

Het Khumbu Jacket van het Duitse VAUDE is ook met Primaloft One (100 g/m2) gevoerd. In de oksels is de nylon buitenlaag vervangen door Polartec Power Stretch zodat de afvoer van overtollige warmte goed geregeld is. Het jack is zo groen mogelijk geproduceerd en voldoet aan de eisen van het Bleusign keurmerk.

Gewicht: 630 gram Prijs: € 190,Informatie: www.vaude.nl hoogtelijn 1-2012 |

75

Photos : Š Guillaume Vallot

Adapt...

LYNX

don’t compromise

Looking for a crampon that can do it all without compromise? The new LYNX offers multiple configurations and fits almost any boot, for outstanding performance on snow, rock, and ice.

Easily switch between mono or dual front points

Adjust point length to suit the terrain

LYNX Adaptable technical crampon for use on any terrain

Compatible with any boot with heel welts

Learn how one crampon can do it all: www.petzl.com/LYNX

www.petzl.com

’ … r e t t a m

t o n

s e o d

‘Size

IJsboren

Het leven van een ijsklimmer kan ervan afhangen: een goed geplaatste ijsboor. Maar hoe plaats je die goed? De veiligheidscommissie van de Duitse Alpenvereniging (DAV Sicherheitskreis) heeft er diverse onderzoeken naar gedaan. De inzichten zijn de laatste jaren flink veranderd. In dit artikel de belangrijkste op een rijtje.

A

lle ijsboren die in Europa worden verkocht moeten voldoen aan de CE-norm. Deze vereist dat ijsboren minimaal 10 kN (1000 kg) moeten kunnen houden. De vrijwillige UIAA-norm is strenger en vereist dat een ijsboor minimaal 15 kN kan verduren.

ijskwaliteiten liggen. Dus in welke ijskwaliteit houdt een boor nog hoeveel, en houdt hij een val, ja of nee. Dan kan een ijsklimmer inschatten hoeveel een tussenzekering kan houden. De DAV Sicherheitskreis onderscheidt drie kwaliteiten ijs:

Om te bepalen of ijsboren aan de norm voldoen, wordt getest in kunstmatig gemaakt ijs met een gedefinieerde hardheid. In de praktijk is watervalijs zelden zo uniform als kunstmatig ijs. In hoeverre zegt de norm of een ijsboor jouw eventuele val tijdens het ijsklimmen kan houden?

1. Goed ijs • Compact watervalijs met een goede verankering. Weinig tot geen ingesloten lucht.

2. Gemiddeld ijs • IJs met maximaal 20 procent holtes (ingesloten sneeuw en/of lucht) en zonder goede verankering, bijvoorbeeld een pijler.

Tijdens indraaien is er afwisseling van ijs en lucht.

Belangrijk is om te weten waar de grenzen bij verschillende

IJskwaliteiten

Tekst en foto’s Roeland van Oss | hoogtelijn 1-2012 |

77

Een voorklimmer zal in dit soort ijs regelmatig ijsboren plaatsen, omdat er geen beter ijs voorhanden is.

18,8 kN

3. Slecht ijs • Bros ijspegel-ijs met 30 tot 50 procent holle ruimtes. Hier plaats je normaal gesproken geen ijsboor in.

18,8 kN 18,7 kN 18,3 kN

Gletsjerijs is bijna net zo sterk als goed watervalijs.

10,1 kN

IJskwaliteit 1: g emiddelde waarde van 19,8 kN, met een kleine spreidingsbreedte (verschil tussen max en min).

Alle boren hadden een val gehouden!

IJskwaliteit 2: g emiddelde waarde van 11 kN, 70 procent had een val gehouden.

IJskwaliteit 3: 4 ,6 kN gemiddeld, met een grote spreidingsbreedte. 50 procent had een val gehouden.

Belastbaarheid Wat moet een ijsboor kunnen houden? Uit een test van de DAV Sicherheitskreis blijkt dat de kracht op een tussenzekering in de praktijk tussen de 3 en 9 kN ligt. We kunnen dus zeggen dat tussenzekeringen die meer dan 10 kN houden, veilig zijn.

Vervolgens moest er getest worden wat een ijsboor in watervalijs in de praktijk houdt. HIertoe werden verschillende merken ...

Verschillende merken ijsboren van 16 centimeter werden in een echte waterval geplaatst waarna er in de valrichting kracht op werd gezet. Dit deed men door tussen een boorhaak en de ijsboor een staalkabel met lier te plaatsen. Door de lier strakker aan te trekken kwam er meer spanning op de staalkabel en zo ook op de ijsboor. Aan de staalkabel was ook een krachtmeter geplaatst, zodat de kracht kon worden afgelezen. De kracht op de ijsboor werd langzaam verhoogd totdat de ijsboor uit het ijs werd getrokken.

Draai je een ijsboor drie of meer omwentelingen door holle ruimtes, dan kun je beter de boor ergens anders plaatsen! Je merkt dat je door holle ruimtes boort als er geen ijs meer door de boor naar buiten komt.

Lengte NIet de lengte van de boor is bepalend voor de uitbreeksterkte, maar de lengte van de schroefdraad. Als we kijken naar Black Diamond ijsboren betekent het dat de ijsboor van 13 centimeter vrijwel hetzelfde houdt als de boor van 21 centimeter: de lengtes van de schroefdraden zijn immers gelijk. De ijsboor van 10 centimeter heeft wel een kortere schroefdraad en zal dus ook minder houden.

Bij de tests is ook gemeten wat al langer bekend is; dat hangende boren een hogere uitbreeksterkte hebben dan de schuin opstaande boren. IJsboren worden hangend minder op buiging belast waardoor er geen hefboomwerking van de ijsboor op het ijs is.

B oren loodrecht op het ijs geplaatst of licht hangend houden beduidend meer!

Abalakof.

Sterkte bij verschillende ijskwaliteit Sterkte in kN

Sterkte in kN

Sterkte ijsboren (13-22 cm) in goed ijs 20 18 16

20 18 16

14

14

12

12 10

10 8

18,6

19,5

20,3

20,7

8

6

6

4

4

2

2

0

13 cm

16 cm

19 cm

22 cm

IJsboor lengte

78 |

hoogtelijn 1-2012

19,8

0

11,0

4,6 goed ijs

gemiddeld ijs

slecht ijs

IJskwaliteit

5 kN UIAA Norm

CE Norm

15 kN

Een hangend geplaatste ijsboor is sterker.

Abalakofs Bij abalakofs speelt oppervlakte een belangrijke rol. Hoe groter het oppervlak, hoe sterker de abalakof. Hier is het dus wel belangrijk een lange ijsboor van 19 of 22 cm te gebruiken. Bij de tests bleek dat een bandlus door de abalakof sterker was dan dan een (prusik)touw. Een brede bandlus brengt de kracht beter over op het ijs dan een touw dat als een mes door het ijs snijdt.

ca 10˚-20˚

10 kN

Grivel Ice Screw 360˚ • hendel van ongeveer 10 cm!

• 179 gram bij 16 cm • vanaf € 65,Black Diamond Express Ice Screw • inklapbare hendel van 3 cm • 145 gram bij 16 cm • vanaf € 49,90

Voor het maken van een abalakof gebruik je ijsboren van minimaal 19 centimeter.

Ongeluk met ijsboor

Petzl Laser Sonic • hendel met draaiend oog - kan al ingehangen worden tijdens het indraaien • 185 gram bij 17 cm • vanaf € 48,-

Vorig jaar gebeurde een ongeluk bij het ijsklimmen waarbij één streng van een dubbeltouw tijdens een val bij het ijsklimmen was ‘gebroken’. Vreemd, want er zijn tenslotte, in vergelijking met rots, nauwelijks scherpe kanten aan ijs...

Er werden verschillende scenario’s en vallen nagespeeld totdat de oorzaak was gevonden. De hendel van de ijsboor waar in was gevallen was niet ingeklapt waardoor één streng van het touw bij de val achter de hendel was blijven hangen. Het touw was op deze scherpe stalen kant doorgesneden. Gelukkig hield de tweede streng van het dubbeltouw de val!

Roela nd

De beste Welk merk ijsboor je wilt gebruiken is vooral een persoonlijke kwestie. Alle boren op de markt zijn kwalitatief in orde. Wel zit er verschil in gebruiksgemak en hoe veel moeite het kost om de schroef het ijs in te draaien. Dit kan hem zitten in de schroefdraad (grof of fijn) en de kwaliteit van het materiaal. Hoe gladder de ijsboor, hoe eenvoudiger deze het ijs ingaat.

De meeste merken hebben tegenwoordig een uitklapbare hendel waardoor je de boor gemakkelijker in het ijs kunt draaien. Een grotere hendel maakt het indraaien eenvoudiger (hefboomwerking). Het zorgt ook voor meer volume en gewicht aan de gordel. Als je een volle set boren aan je gordel hebt hangen, merk je dat beslist.

v a n Oss

Roeland van Oss is aspirantwerkt he berggids t grootste en woont deel van Frankrijk en het jaar in . Naast z Chamonix ijn werk verhalen als gids s , en geeft chrijft hij hij lezing www.roe en. Voor landvano meer info ss.com rmatie:

Hendels van ijsboren altijd inklappen!

Documentatie

• ‘Ein nicht ganz alltäglicher Seilriss’ in Berg und Steigen 4/2010, Chriss Semmel & Florian Hellberg • ‘ Schraubwürdige Sicherheit’ in DAV Panorama 4/2008, Chris Semmel & Florian Hellberg • ‘Eiskalt und doch Brandheiss?’ in DAV Panorama 2/2005, Chris Semmel & Dieter Stopper • ‘Volles Rohr’ in Berg und Steigen 1/2003, Pit Schubert • Op de NKBV-website kun je bij de Summitclub filmpjes van de testsbekijken. hoogtelijn 1-2012 |

79

hienveld 1-2 fc.adv 27.3.2003 14.33 B&R Pagina 1

>>> Recensies ^^ Thriller

WIJ Wij VERZETTEN verzetten BERGEN bergen VOOR u U voor ist in SpecialSpecialist ineringen k e z r e v t r rgspo bebergsportverzekeringen W.A. HIENFELD B.V.

W.A. Hienfeld b.v.

Postbus 75133

1070 AC Amsterdam

Postbus 75133, 1070 AC Amsterdam T 0031 (0)20 - 5 469 469 Telefoon 0031(0)20 - 5 469 469 F 0031 (0)20 - 6 427 701 Telefax 0031(0)20 - 6 427 701 E info@hienfeld.nl

E-mail

info@hienfeld.nl

Voor informatie: Koninklijke NKBV te Woerden

Voor informatie: Koninklijke NKBV te Woerden.

Grip is geen boekje over rotsklimmen of een wandelgids, maar een roman die zich - voor een deel - afspeelt op de Lofoten. Een eilandengroep in het noorden van Noorwegen, midzomernachtzon, zee met steile bergen, oprijzend ‘als rijen haaientanden uit een ijzige zee’, dat is ongeveer het decor van deze thrillerachtige roman. Het verhaal: vier twintigers, drie jongens en een meisje, op bergsportvakantie. Een wandeltocht over een graat naar een top, de Reinebringen, bepaalt het verloop van de rest van hun leven; dat kun je wel zeggen. En dan moet je niet aan dramatische valpartijen denken, het is onschuldiger dan dat. Twintig jaar later houden de vier een reünie in Wales. Die begint nog onschuldig al staat iedereen op scherp…. tot zover het verhaal, anders gaat het leesplezier eraf.

De verhoudingen tussen de vier worden knap en gedetailleerd beschreven.

In de manier waarop ze als bergsporters – en als mens - op elkaar reageren herken je de streber, de regelaar, de dramaqueen, het doorbuffeltype, maar dan zonder dat het platte personen worden. De schrijver is duidelijk zelf op de Lofoten gaan kijken en de sfeertekening doet je onmiddellijk naar een Noorse reisgids grijpen. Er zijn zelfs geen muggen, beetje ongeloofwaardig maar vooruit. Stukje bij beetje wordt ieders rol tijdens de gedenkwaardige vakantie onthuld. Soms wens je dat de schrijver een beetje voortmaakt met het verhaal, je wilt weten hoe het afloopt. De bergen raken af en toe ver uit beeld maar de apotheose is de moeite waard, ook voor klimmers. ‘Grip’ gaat over houvast en loslaten, in de bergen en in het leven. Goede stof voor hernieuwde bespiegelingen over je eigen voorbije bergsportreizen en over het leven.

[Moniek Janssen]

Grip Stephan Enter Uitgeverij Van Oorschot, 2011 ISBN 9789028241794 Prijs € 17,50

Een nieuw gezicht In het verleden is er discussie geweest of het traditionele gezamenlijke jaarboek van de Duitse, Oostenrijkse en Südtiroler alpenverenigingen de tijd niet had overleefd. De 136ste editie die nu is verschenen heeft een restyling doorgemaakt om die tand des tijds te kunnen doorstaan. De vormgever heeft het jaarboek een moderner uiterlijk gegeven, zowel het omslag als het binnenwerk. Of dit nu een impuls geeft aan de verkoop, is de vraag. De indeling van de bijdragen is weliswaar veranderd, maar in hoofdlijnen lijkt de opzet gelijk gebleven. Het thema van het jaarboek 2012 is de Dolomieten als werelderfgoed. Bij het boek (als ledenuitgave) is een Alpenverenigingskaart gevoegd (toepasselijk de Brenta dit keer). Nader beschouwd is de opzet en uitvoering niet erg overhoop gehaald. De kracht van dit soort boeken zit in de beschouwelijke aard van artikelen die elders niet of nauwelijks worden gepubliceerd. In dat opzicht is deze editie in mijn ogen geslaagd.

[Pieter Dirksz]

BERG 2012 Verschillende auteurs Uitgegeven door DAV, OeAV en AVS ISBN 9783937530611 Prijs € 17,- (webwinkel NKBV)

^^ signalementen ^^^ Recensies ^^^ Eisklettern

The Western Fells

Will Gadd, Panico Verlag, 2011, ISBN 9783936740271 Leerboek waarin aandacht wordt besteed aan het ijsklimmen, mixed klimmen en drytoolen. De uitrusting, de voorbereiding, technieken en ethiek komen aan de orde.

Mark Richards, Cicerone, 2011, ISBN 9781852845445 Goed en degelijk boek met tochtbeschrijvingen naar 34 toppen in het Lake District (in de omgeving van Wasdale - Buttermere).

Eiskletterführer Südtirol Dolomiten

Wandergipfel in den Alpen

Konrad Auer en Philipp Unteregelsbacher, Panico Verlag, 2010, ISBN 9783936740608 Deze gids maakt duidelijk dat de Dolomieten ook een geweldig gebied is voor ijsklimmers.

Eugen G.Hüsler, Bruckmann verlag, 2010, ISBN 9783765449611 In dit boek worden per gebied zeven tochten voorgesteld. Hüsler heeft zeven gebieden geselecteerd van het Berner Oberland tot de Julische Alpen.

Graubünden Nord

Topoführer Bielatal

David Coulin, SAC verlag, 2011, ISBN 9783859023161 Uitnodiging om sneeuwschoentochten te maken in het gebied tussen Disentis en Davos. Veel foto’s en kleine kaartjes vergezellen 84 tochten. Ongeveer 20 tochten zijn geschikt voor beginners.

Jürgen Schmeiβer, Bergsportverlag Dresden, 2010, ISBN 3933787130 Het Bielatal ligt ten zuidoosten van Dresden (grensgebied met Tsjechië). In deze topo worden 3788 routes voorgesteld. Rotskwaliteit en behaking zijn keurig beschreven. Ook heeft de auteur een persoonlijke waardering toegevoegd (route wel of niet de moeite waard).

Tessin / Misox Roger Welti, SAC verlag, 2011, ISBN 9783859023154 Welti beschrijft 60 sneeuwschoentochten door geheel Tessin die wel kennis vragen over lawinegevaar.

Offa’s Dyke Path Keith Carter, Trailblazer, 2011 (derde editie), ISBN 9781905864355 Een lekker praktisch boek over een langafstandspad op de grens van Wales en Engeland.

The big Walks of the North David Bathurst, Summersdale Publishers, 2010, ISBN 9781849530231 In deze paperback heeft David Bathurst een aantal tochten bijeengebracht in het noorden van Groot-Brittannië. Het gaat om populaire tochten als de Coast-to-Coast, Hadrian’s wall en de Great Glen Way.

Adamello en Presenella Maria en Wolfgang Rosenwirth, Athesia Verlag, 2011, ISBN 9788882667252 Dit is een complete en compacte gids over een mooi wandelgebied. Ook de Alta Via Adamello staat er uitvoerig in beschreven.

Entlebuch - Emmental Ewald Ackermann, SAC Verlag, 2011, ISBN 9783859023246 In deze gids zijn 24 tochtvoorstellen opgenomen met meer dan 50 toppen. De tochten liggen in het gebied tussen Thun-Spiez en Luzern in Centraal-Zwitserland.

tdag

de Bergspor

Bergsportdag pps. Tijdens de na pe al . de n Hoogtelij veel meer apps signaleert voor tatie over nog en es pr n ee Peter Mienes j eft hi ag.nl Nieuwegein ge ww.bergsportd op 5 februari in sportdag op w rg Be de n va ramma Kijk voor prog

p Alpenapps o

GPS-Tracks

EHBO Rode Kruis

itunes.apple.com/us/app/gps-tracks-for-iphone/ id366298619?mt=8 De Ortovox app, die in de vorige Hoogtelijn stond, biedt kaarten incl. 30° steilte-aanduiding, echter alleen voor de kant en klare tourvoorstellen. Met GPS-Tracks kunnen tour- en variantskiërs gratis dit soort kaarten laden op de iPhone (tot schaal 1:17.000)!

itunes.apple.com/nl/app/eerste-hulp-app/ id403206332?mt=8 Van ‘beroerte’ tot ‘zonnesteek’ behandelt deze app de symptomen en behandeling van 54 aandoeningen. Weet jij nog wat je precies moest doen bij een blaar of verstuiking? Bij gebruik in Nederland toont de app ook de route naar het dichtstbijzijnde ziekenhuis.

Tekst onder redactie van Pieter Dirksz | hoogtelijn 1-2012 |

81

>>> vooruitblik >>> vooruitblik <<< Hoogtelijn 2-2012 verschijnt 6 april

110 jaar georganiseerde bergsport in Nederland

Colofon Hoogtelijn is het officiĂŤle tijdschrift van de Koninklijke Nederlandse Klim- en Bergsport Vereniging (NKBV). Het verschijnt vijf keer per jaar.

De redactie staat open voor bijdragen van leden en derden waarbij de redactie het recht heeft, zonder opgave van redenen, de bijdragen niet te plaatsen. Het al dan niet op verzoek van de redactie aanbieden van artikelen aan Hoogtelijn impliceert toestemming voor openbaarmaking en verveelvoudiging ten behoeve van de elektronische ontsluiting van Hoogtelijn.

Overname van (delen uit) artikelen is alleen toegestaan na schriftelijke toestemming van de redactie van Hoogtelijn.

Redactie Peter Daalder (hoofdredacteur), Mieke Scharloo (eindredacteur), Ernst Arbouw, Pieter Dirksz (penningmeester), Frank Husslage, Moniek Janssen, Ico Kloppenburg, Bram Munnichs, Ivar Schute, Christa Slootman.

Medewerkers

110 mooiste tochten van NKBV-leden

Jody Hagenbeek, Peter uijt de Haag, Christine Tamminga, Arnold Tang, Milka van der Valk Bouman (correctie), Saskia Gottenbos (cartografie), Toon Hezemans (cartoons).

Redactie-adres NKBV-Bureau, t.a.v. Secretariaat Hoogtelijn Postbus 225, 3440 AE Woerden hoogtelijn@nkbv.nl, www.hoogtelijn.nl

Advertentie exploitatie ManagementMedia BV postbus 1932, 1200 BX Hilversum tel. 035-6232756, fax 035 6232401 Olger Kooring, Peter Dierdorp olger.kooring@managementmedia.nl peter.dierdorp@managementmedia.nl

Vormgeving Studio ManagementMedia, Meta Pols, Edith van de Giessen (art director)

Druk

Canon van de Nederlandse bergsport

Senefelder Misset, Doetinchem Oplage: 35.500 ISSN: 1387-862X

Koninklijke Nederlandse Klim- en Bergsport Vereniging

Bliksem!

Onweer in de bergen 82 |

hoogtelijn 1-2012

Test: wandelsokken

Bellen 0348-409521 Bezoeken Houttuinlaan 16-A, 3447 GM Woerden Schrijven Postbus 225, 3440 AE Woerden fax 0348-409534, info@nkbv.nl Betalen giro 53477, bank 225337274 IBAN NL35FVLB0225337274 BIC FVLBNL22

mountain-equipment.co.uk

www.zwerfkei.nl

www.kathmandu.nl

Firefox Jacket

GORE-TEX速 Active Shell

Dave MacLeod, Glencoe, Scotland.

mei_Anz_Wagrain 210x135mm.indd 1

1/4/12 12:04 PM