ოაზისი

Page 1

#1 15/06/2014


kultura

sarCevi kultura

sazogadoeba

6 8 9 12 15 18

mosawveviT moptiJebuli sikvdili macaco giorgiZe polieTileni - mega problema sofo qozaSvili fatima salome boWoriSvili qarTuli tradiciebi mariam wignaZe tradiciebi da Tanamedroveoba ana zankaliani naleqi, romelsac istoria tovebs iana geneliZe

21 22 24 26 28 32

qarTuli Teatris realoba levan xubaSvili sawvavi xatia WaniSvili studentebi xelovnebisTvis TamTa jojua adgili, sadac mniSvnelovanze laparakoben Tamar suluaSvili fotoreportaJi wignebis festivalidan naTia bregvaZe

“eSmakni” - fiodor dostoevskis romaniwinaswarmetyveleba irakli modebaZe

36 39

wignebi studentis Tarodan nino abdalaZe moxetiale wignebi mariam jibuti

41 45 46 48 50 51 52 54

martin skorseze cocxali legenda ana nikifi CineDoc TamTa qarqaSaZe 50’s music veriko gelaSvili Citis motanili ambavi Teko gergedava evrovizia 2014 mariam dvaliSvili kleptomania - varskvlavuri seni xatia CaxvaSvili parizSi pikasos muzeumi gaixsneba TinaTin baRaTuria rac Seufasebelia da ar vafasebT lika fulariani

sporti

56 58 60

msoflio Cempionati brazilia 2014 giorgi samyuraSvili kapitani wavida beqa rexviaSvili La Decima naTia bregvaZe

sxvadasxva

62 64 66 70 72 74 75

TV 11 - axali arxi satelevizio sivrceSi Tamar nikoleiSvili

meaTe muzad saxeldebuli legendaruli poeti qali Tu... sofo qozaSvili veneciis dResaswauli qeTi babuciZe qorwinebis TariRebi qeTi babuciZe erTi dRe kulinariis akademiaSi macaco giorgiZe Cqim yardaS - anu me darina qamadaZe

s.h xatia WaniSvili


redaqcia mTavari redaqtori: naTia bregvaZe stilist-koreqtori: TamTa qarqaSaZe xatia WaniSvili Tamar nikoleiSvili

dakabadoneba: nino abdalaZe ana zankaliani

Jurnalistebi: lika fulariani darina qamadaZe qeTi babuciZe sofo qozaSvili macaco giorgiZe mariam jibuti mariam wignaZe TinaTin baRaTuria giorgi samyuraSvili irakli modebaZe TamTa jojua Tamar suluaSvili xatia CaxvaSvili veriko gelaSvili mariam dvaliSvili salome boWoriSvili iana geneliZe ana nikifi beqa rexviaSvili levan xubaSvili Teko gergedava

redaqtoris sveti xelmZRvaneli: maia toraZe

naTia bregvaZe mxolod kedlebi ar zRudaven Tavisuflebas. miuxedavad imisa, rom kacobriobis istoriis manZilze diqtatorebi mudam cdilobdnen Zalauflebis mopovebas sxvisi Tavisuflebis SezRudvis sanacvlod, es kedlebi mainc ingreoda. Tavisufali suli da azrovneba mis napralebSi mainc atanda. magram xSirad Tavisufleba monobaze uaresi rodia. es maSin, roca es sityva egzotikuri xiliviT magidaze gidevs da ar ici rogor gafrcqvna. devs da uyureb, rogorc didi xnis nanatr, saocnebo ideals, romelsac ver ekarebi. amitom isic TavisTvis lpeba da Senc SimSiliT kvdebi. ase daemarTa qarTul sazogadoebas, roca samocdaaTwliani agoniidan gamosuls daaviwyda ras niSnavda erT dros vaJas poemebSi amokiTxuli suli, - Tavisufali nebis gamomxatveli. ukve aRar iyo kedlebi, iyo didi sivrce, qaosuri, axlo warsulidan darCenili uamravi qviSiTa da Soreuli, istoiruli, saamayo warsulidan monaberi qariT, romelic zogjer ise Zlierad dauberavda, rom qviSas xvetda, haerSi itacebda da sadRac Sors mihqonda, magram arc Zalian Sors – sadme axal qviSis mTas dgamda. ase gaCnda kedlebis adgilas udabno, Tavisufali, usazRvro, magram mainc udabno. bevri ,,mose” iyo, magram Cveni aqedan gayvana ver SeZlo. albaT Cven ar movindomeT, an isini ar iyvnen ,,moseebi”. faqtia, am udabnoSi dausrulebeli wyvdiadi Camowva, adamianebma ,,RvTiuri mananis” magivrad erTmaneTis Wama daiwyes, amas daemata undobloba, gautanloba, Suri, narkomania, nihilizmi. zogierTebma gapobil wyalSi gasvla moaswres, da ukeTesi momavlis saZieblad sxva qveynebSi wavidnen. amboben, rom xSirad udabnoSi moxetiale adamianis erTaderTi nugeSi miraJia. wyurvilisgan,SimSilisa da sicxisgan 5

gadaRlils eCveneba is, risi warmodgenac yvelaze metad unda. icis, rom es mxolod fantaziaa, magram mainc fuWi moCveneba urCevnia sastik realobas. qarTvelma xalxmac bevrjer gamoigona da daijera. yovel sazogadoebas sakuTari Tavisa da momavali Taobis rwmena unda hqondes, raTa gadarCes. realurad unda gausworos Tvali movlenebs da rac ar moswons imis ardasanaxad Tavi qviSaSi ar unda Cargos. Tvalebis daxuWviT ubedureba ar qreba, arc SiSi qreba. samagierod Cndeba gulgriloba, - yvelaze ufro mtkivneuli iaraRi erTmaneTTan sabrZolvelad. Cven avirCieT, sxvanairad vibrZoloT, gadavwyviteT, realoba sibrtyeze ki ara – sivrceSi aRviqvaT. cxovreba ar aris mxolod TeTri an Savi, arc adamianebi arian calsaxad keTilebi da borotebi. isini rTuli arsebebi arian, erTaderTni da unikalurni. maT CarCoebSi ver moaqcev, verc saTadarigo WanWikiT Secvli. isini gansakuTrebulebi arian, radgan gansxvavebulad fiqroben, aRiqvamen da qmnian. swored SemoqmedebiToba, kultura da xelovnebaa Cveni Jurnalis mTavari Tema. is, raSic sulis Tavisufleba Cans, da is, rac angevs yvelaze Zlier kedlebs, oRond maT adgilad udabnoebis magivrad oazisebs tovebs.


sazogadoeba

“janmrTeli glaxaki sneul mefeze bed- dros atarebs, nieria” (arTur Sopenhauzeri). savsea rokmefobaze pretenzia SeiZleba bevr ada- viT, RreobiT, mians hqondes,magram vin arian is adamivnebaTa Relanebi, romlebsac cxovrebis TviTmiznad viT da... maTi gadauqceviaT ,,mefoba“. vin da sad cdinorCi suli lobs gamefebas, es sxva sakiTxia, magram payvela Tu Sopenhauzeris azrs gaiTvali- sakuTar siwinebs da mis siRrmiseulobas gaiazrebs, trons cocxles iTxovs, magram patroni uars ityvis ,,mefobaze“ da ,,janmrTeli araamqveyniuri TvalebiT iyureba, glaxakoba“ moundeba. ifiqrebs, Turme araordinalurad iqceva, gasacodavmefeebic avaddebiano da isev janmrTelobas amjobinebs, jansaRi cxovrebis ebuli, gawbilebuli suli patronis wess airCevs da sicocxles rudunebiT fexebTan ecema. gaagrZelebs. saidan unda daiwyo eris am tkivimainc romel asakSi xvdeba adamiani lis moSuSeba? vin unda daiwyos da ,rom janmrTeloba Seudarebeli sim- ratom unda daiwyos? didrea, jansaRi wesiT cxovreba ki albaT, arsebobs Sesabamisi samsaxmomavlis imedi da rwmena. Cemi azris urebi, romlebic am globalur sakiTxs gansamtkiceblad isev did moazrovnes, unda akontrolebdnen, albaT arsebobs _ dalai lamas davesesxebi. Sesabamisad prevenciuli zomebic, ma„mas Tavisi momavali ise anaRvlebs, gram, vai rom, marto arsebobs, ramderom awmyosagan siamovnebas ver iRebs. nad vsargeblobT da realizacias saboloo jamSi, is arc awmyoTi cxov- vukeTebT sazogadoebaSi, sakiTxavi ai robs da arc momavliT. is cxovrobs es aris. raRac mgonia ,rom am bolo ise,TiTqos arasodes mokvdeba, da kvde- dros ideebis WidilSi varT, saqmem ki ba ise, TiTqos arasodes ucxovria!“ daigviana. gacilebiT ufro mwarea reaxla sainteresoa, visi fuli ixarjeba imaSi, rom rodesac dalai lamas HhkiTxes, ra gaocebT 15-16 wlis axalgazrdebma yvelaze metado, man upasuxa: ,,adamiani. sicocxliT tkbobaze uari ratom? - is swiravs janmrTelobas, rom gamoiTqva da gza siberemde daimoklos, suli daiava- muSaosfuli,Semdegswiravsfuls,romdaibrudon da sakuTar momavals nos janmrTeloba". laxvari Cascen. es aris gza, romelsac hqvia narkomania, - tkivili, kerZo kacisgan dawyebuli, aloba, vidre amas aSuqeben. erSi gamZafrebuli, eris sulieri da Cveni qalaqebis ubnebSi sxedan da fizikuri tkivili. iseT patara qveyana- ,,mosawevebs sakTari umanko sisxliT Si, rogoric saqarTveloa Tavisi geo- uweren da ugzavnian sikvdils“. Cven grafiuli radiusiT da mosaxleobis ki ras velodebiT? ras vuyurebT,maSin odenobiT, dagenaneba Tvalmercxala roca jiSiani vaJkacebi da, ara marto gogo- biWebi am scenisaTvis. vaJkacebi, atmis rtosaviT ayvavebuli garemo, sadac axalgazrda Taobis gogonebi eris momavals unda asazrgarkveuli nawili dRe-Ramis umetes doobdnen, mravlde

6

oazisi

ivnisi 2014

mosawveviT mopatiJebuli sikvdili... macaco giorgiZe

nu gasinjav...

7


sazogadoeba

polieTileni - mega-problema erTxel, maRal sarTulze, uzarmazari fanjridan didxans vuyurebdi sifrifana celofans, romelic Citebze maRla dafrinavda caSi. gakvirvebuli imiT, rom ase maRla SeiZleba qarma parki aafrinos da adamianma amden xans uyuros mas. vardisferi polieTileni sifrifana da haerovani TevziviT dacuravda haeris talRebSi, xan mzis sxivebis horizontze aRmoCndeboda da mas veRar vxedavdi, xan ki mwvane mTis fonze mkveTrad Canda. msoflioSi aseTi uwyinari nair-nairi parkebi yoveldRiurad tonobiT iwarmoeba. maT yvelafris SesafuTavad iyeneben, radgan yvelas siamovnebs, SeZenili produqti sufTad da esTetikurad rom devs safirmo CanTaSi. sasiamovnoa aseT CanTaSi Cadebuli saCuqaric, radgan prezentis originalobas amtkicebs. magram Tu saCuqari namdvilad xarisxiani da pativsacemi brendisaa, is aucileblad devs ara polieTilenis, aramed _ muyaos safirmo CanTaSi da SefuTulia ara priala celofniT, aramed qaRaldiT. garda imisa, rom, Cemi azriT, aseTi CanTebi gacilebiT sada da lamazia, isini nakleb problemebs qmnian, isini kargad iwvian... polieTilenis CanTebi, romlis winaaRmdegac msoflios ekologiis Tayvanismcemlebma brZola ukve daiwyes, mas Semdeg, rac usargeblo nivTebad anu nagvad gadaiqcevian (da es gardauvalia), sxva nagvis msgavsad ar iwvian, radgan qimiur naerTebs warmoadgenen. isini ukvalod ar

qrebian da ekologias safrTxes uqmnian. Semdeg dafrinaven quCebSi, xandaxan Citebze maRlac... ucxoeTSi, magaliTad, evropaSi, am problemas gansakuTrebuli ZalisxmeviT ebrZvian, maRaziaSi sakuTari naWris CanTiT midian – moZvelebuliT, garecxiliT. ra Tqma unda, aseTi CanTebi usiamovno sanaxavia, uSnoa, magram adamiani, romelsac masSi produqti udevs, amayad miabijebs, magaliTad, londonis quCebSi, radgan is ekologiis damcvelia, is polieTilenis megaproblemas ebrZvis. arada, saqarTveloSi sul axlaxan dadga dro, roca celofanis parkebs aRar recxaven da aSroben, erTjerads mravaljer rom aRar iyeneben. amitom, ra Tqma unda, nebismieri ,,TanamedroveobiT ganebivrebuli� qarTveli diasaxlisi gaaprotestebs droSi dabrunebas. polieTilenis mega-problema xSirad gvxvdeba Cvens kurortebze, zRvaze (zRvaSi) an mTaSi, sadac, wesiT, sufTa haeris gamo davdivarT dasasveneblad. iq haeri met-naklebad jer kidev sufTaa, radgan ekologiis damcvel adamianebTan erTad dabinZurebas TviT bunebac ebrZvis. dedamiwa xom cocxali organizmia, romelsac TviTreabilitaciis unari aqvs. mTavaria, Cven mas xeli ar SevuSaloT. mTavaria, Cven mas ar moverioT...

8

salome boWoriSvili NDI -is 2014 wlis martisa da aprilis monacemebis mixedviT, gamokiTxuli mosaxleobis 62% miiCnevs, rom umcirsobebis uflebebis dacva qveynis demokratiuli ganviTarebisTvis umniSvnelovanesia, 26% umciresobebze saubrisas pirvel rigSi religiur umciresobas miiCnevs, 73% -is azriT religiuri umcireosbebis dacva mniSvnelovania, eTnikuri umciresobis uflebebis dacvas mniSvnelovnad ki 78% miiCnevs. statistikuri monacemebis miuxedavad Tanamedrove periodSi aqtiurad ganixileba sakiTxi, ramdenad tolerantulia qarTuli sazogadoeba umciresobebis, am SemTxveaSi sxva religiuri konfesiis warmomadgenlebis mimarT, sakiTxis gaqtiurebas ki, bolo wlebSi ,saqarTveloSi muslimebsa da qristianebs Soris momxadrma incidentebma Seuwyeo xeli. nigvzianis, TeTriwyaros da baTumis meCeTis garSemo ganviTarebuli movlenebi, sazogadoebis nawilis mier Sefasda, rogorc aratolerantuli qmedeba.Nnawili ki mas provocirebulad miiCnevs da saubrobs, rom yoveldRiur cxovrebaSi marTlamdidebluri umravlesobisa da sxvadasxva umciersobebis Tanacxovreba mSvidia. saqarTvelo istoriulad religiuri da eTnikuri mravlferovnebiT gamoirCeoda, 2002 wels mosaxleobis aRwerisas, religiuri kuTvnilebis mixedviT adamianebis raodenobiT, pirvel adgilze marTlmadideblobaa, meoreze islami da mesameze ki somxurgrigorianuli konfesia. 9

moqmedi erTaderTi meCeTia, sadac yovel paraskevs erTad loculoben sxvadasxva erovnebis saqarTveloSi mcxovrebi da drobiT myofi muslimebi, Siitebic da sunitebic,

gagrZeleba ix. gv. 10

oazisi

ivnisi 2014

sofio qozaSvili

fatima

islamis mimdevrebi saqrTveloSi pirvelad meSvide saukuneSi gamoCndnen da mas Semdeg sxvadasxva eTnikuri jgufis warmomadgeneli muslimebi qveynis sxvadasxva kuTxeSi cxovroben. YeTnikurad qarTveli muslimebi ZiriTadad aWaraSi saxloben, azerbaijanuli erovnebis warmodgenelni ki arian kaxeTSi da qvemo qarTlSi. oficialuri informaciis mixedviT , saqarTveloSi daaxlovebiT 311 meCeTi momqdebs, maTi umetesoba ki aWaraSia. muslimTa gamoCenis Semdeg TbilisSi ramdenime meCeTi arsebobda, erTerTi yvelaze didi meCeTi Siituri iyo, romelic gadmocemis mixedviT iranis Sahma meTeqvsmete saukuneSi aaSena. is 1950 wels metxis xidis mSeneblobisas daangries. dRes TbilisSi moqmedi meCeTi qalaqis Zvel nawilSi botanikuris quCaze mdebareobs, romlic XVIII saukuneSi osmalebs auSenebiaT, dRevandeli saxe ki XX saukuneSi miiRo rekonstruqcis Semdeg. dRes is dedaqalaqSi


sazogadoeba

locva pirvel saaTze iwyeba, erTi saaTiT adre morwmuneni Sekrebas da locvisaTvis mzadebas iwyeben. fatima asaniZe 2 wlis win gavicaniT meCeTSi stumrobisas, saqarTveloSi eTnikuri da religiuri umciresobis warmomadgenlebis cxovrebis, yovldRiurobis, Sesaxeb masTan gasaubreba gadavwyvite. meCeTSi xalmxravloba iyo da iq sadac adre qalebi loculobdnen, axla mamkacebi arian, amitom mandilosnebi, romlebic tradiculad simravliT ar gamoirCevian patar oTaxSi ikribbeian salocavad, rogorc TviTon gvixsnian, bolo wlebSi ucxoeli muslimebis xarjze meCeTSi momlocvelTa raodenoba imdenad gaizrda, rom adgili ar aris sakmaris da maT am oTaxSi uwevT locva. dRes ramadnis marxvis dawyebis samzadisis gamo gansakuTrebuli xalxmravlobaa. oTaxSi sxvadsxva erovnebis, asakis 7 mandilosani damxvda. aq fatimas yvela icnobs da yvelas uyvars, TiTqos maspinZelia. -“1949 wlis 13 oqtombers daRestanSi davibade, 20 wlamde iq vcxovrobdi, iq davamTvare samedicino teqnikumi da Semdeg dauswrebelze vswav-

me da Cems meuRles mxolod xeli gavqvs mowerili, roca davqorwindiT maSin religiuri qorwineba ar iyo, aTeizmi iyo. me 15 welia rac islami miviRe, minda, rom Cemma qmarmac miiRos islami, magram mas ar surs.

lobdi samedicino universitetSi, eqTani var. 1971 wels gavTxovdi da sacxovreblad saqarTveloSi wamovedi. meuRle asaniZe iosebia, dabadebuli suramSi, romlis dedac leki iyo TbilsSi dabadebuli, mexuTe Taoba. Cemi meuRle Cemze 10 wliT ufrosia, TiTqmis 44 welia saqarTveloSi vcxovrob. sad cxovrobT qalbatono fatima? me da Cemi meuRle bolnisSi vcxovrobT, orive pensionerebi varT. Tqveni meuRle qristiania Tu muslimi? arcerTi ar aris, Cemi meuRle aTeistia. mec aTeisti viyavi,sabWoTa kavSirSi dabadebuli pioneri. rodis miiReT islami da ratom? 40 wlis win, maSin roca biblia aravis hqonda, me mqonda, axla is Cems qaliSvils miveci, romlic itliaSi cxovrobs, sul vkiTxulobdi mas, vicodi da vicavdi aTi mcnebas, qristiani viyavi, magram Semdeg islami miviRe 14 wlis win, RmerTma damayena am gzaze. ratom miiReT islami? islami miviRe, imitom rom aseTi iyo alahis neba.rac vicodi me medicinidan, wlebi saoperacioSi viyavi eqTani, piradi higienis mniSvneloba adamianis janmrTelobisTvis, es yevlaferi islamSi ase vTqvaT dakanonebulia, yoveli locvis win dReSi xuTjer unda ganibano. sul avad viyavi, axla ki araferi mawuxebs, adre Tu saxsrebi mawuxebda axla saaTobiT SemiZlia viyo muxlebze daCoqili da viloco. Cem qmars smenis problema aqvs, me ara, radgan dReSi xuTjer viwmend yurebs, sul veubnebi, rom miiRos islami, magram ar mijerebs. islamis wesebis mixedviT muslim qals ar aqvs ufleba sxva sarwmunoebis mamkacze qorwinebis. TqvenTan

10

di wavsuliyavi magram msurvelebi ar iyvnen, rom jgufi wasuliyo. Semdeg iasi xoja damexmara, baqodan wasulebs gavyevi, Cemma siZem damafinasa. TxuTmeti dRe viyavi wasuli, ulamazesi iyo yvelaferi, ver aRwer unda naxo. siriaiordanis gavliT CavediT meqaSi, maSin omi ar iyo da am gziT wavediT, axla siria sul dangreulia, Semdeg medinaSic gadavediT, mociqul muhamedis saflavze, imam Samilis saflavzec viyavi, is daRestnelia da 25 weli ebrZoda rusebs. gaTxovebis Semdeg samSobloSi yofilxarT? 15 wlia ar vyofilvar, bolos Cemi siZis dasaflavebaze viyavi, exla sazRvrebia Caketili da Casvla garTulebulia. Tqveni gansxavebuli religiisa da erovnebis gamo problemebi gqoniaT? AmTeli cxovreba eqTani viyavi saavadmyofoSi, Semdeg sabavSo baRSi vmuSaobdi 10 weli axla pensiaze var, magram probolema arasdros mqonia, arc mas Semdeg rac islami miviRe, ori kviris win operacia gavikeTe da yvela nacnobi, megobari yofili TanamSromlebi Cems gevrdiT iyvnen. Aar giWirT bolnisidan aq siaruli yovel paraskevs? A65 wlis var da wlebia davdivar aq, ar miWirs, gasuli 2 kvira ver Camovedi, operaciis Semdeg mdgomareoba gamirTulda rasac Zalian ganvicdidi, magram axla alahis nebiT kargad vgrZnob Tavs da aq var, paraskevis locvis ESesruleba morwmunisTvis aucilebelia, vcdilob davicva yvela wesi.

,,me locvebSi yovelTvis vixseneb Cemi ojaxis wevrebs, miuxedavad imisa rom mulimebi ar arian�

11

oazisi

ivnisi 2014

dasawyisi ix. gv. 9

SemTxvevaSi es rogor moxda? Mme da Cems meuRles mxolod xeli gavqvs mowerili, roca davqorwindiT maSin religiuri qorwineba ar iyo, aTeizmi iyo. me 15 wlia rac islami miviRe, minda, rom Cemma qmarmac miiRos islami, magram mas ar surs. Tqveni Svilebi romli konfesias mikeuTvnebian? Cemi erTi qaliSvili, qristiani, marTlmadidebeli iyo italiaSi gaTxovda misi meuRle kaTolikea, jvris dawera undodaT da Cemi Svili kaTolike gaxda, meore qaliSvils apirebs, rom iahovas konfesias SeuerTdes, mesame ki qristiania. aseTi religiuri da eTnikuri mravalferovan ojaxSi ar kamaTobT religiur sakiTxebze? Aara , yevla pativs vcemT erTmaneTis arCevans, me locvebSi yivelTvis vixseneb Cemi ojaxis wevrebs, miuxedavad imisa rom mulimebi ar arian, alahhi Seismens Cems locvas. Hhaji Sevasrule 5 wlis win da amaSi Cemi qristiani siZe da qaliSvili damexmarnen, maT damafinanes. maSin aravin dadioda saqarTvelodan, me viyavi mxolod da CemTan erTad kidev erTi qali baqodan amierkavkasiidan danarCeni sul mamkacebi iyvnen amierkavkasiidan wamsvlel jgufSi. haji, islamis 5 burjs Sorisaa da yvela morwmunisTvis didi wyalobaa, Tumca bevrs ar aqvs amis ESesaZlebloba, rogor grZnoba dagrCaT? sul vtirodi, Zalian mindoda wavsla iranis saelCoSi viyavi, vcdilov-


sazogadoeba

ivnisi 2014

qarTuli tradiciebi

Tu qarTvel xalxs SeuZlia, ramiT iamayos, esenia qarTuli xalxuri folklori, xalxuri musika da cekvebi.

musika

mariam wignaZe

qarTuli sufra Cveni yofiTi da, SeiZleba iTqvas, sulieri kulturuli tradiciis mniSvnelovani monapovaria. dResdReobiT igi qarTvelobis

erT-erTi saidentifikacio niSania. qarTuli sufris struqtura martivia. misi elementebia: Rvino, puri (zogadad, sakvebis mniSvnelobiT), sadRegrZelo da simRera.

am oTxi elementis urTierTmonacvleoba da harmoniuli Sexameba qarTul sufras qmnis. TiToeuli regionisTvis qarTuli sufris tradicia gansxvavebulia (gurulebis sufra, kaxuri sufra, imeruli sufra da a.S). sufris tradiciasTan mWidrodaa dakavSirebuli meRvineobis tradicia. qarTveli xalxi saukuneebis ganmavlobaSi qmnida meRvineobis kulturas, imuSavebda, rogorc sufris Rvinoebis (kaxuri, qarTlis, imeruli, raWa-leCxumis, afxazuri da sxva), ise _ sadeserto Rvinis miRebis teqnologias. amas adasturebs arqeologiuri gaTxrebis Sedegad saqarTvelos teritoriaze napovni uZvelesi sagnebi: Tixis qvevrebi, oqros, vercxlisa da brinjaos fialebi da sxva nivTebi. saerTod, CvenTan Rvinos odiTganve blomad svamdnen, magram saqmec is iyo, iSviaTad Tvrebodnen. frangi mogzauri Jan Sardeni me-17 saukuneSi qarTvelebze werda: “arsad ise blomad da ise surnelovan Rvinos ar svamen, rogorc saqarTveloSi.”

mkvlevarebi aRniSnaven, rom qarTuli xalxuri musikis gacnobisas, pirvel rigSi, adamians TvalSi xvdeba misi saxeTa simdidre da mravalferovneba. qarTuli xalxuri musika Seicavs vokaluri da instrumentuli musikis uZveles nimuSebs (rogorc aRniSnaven, is uaRresad arqaulia). rusi musikaTmcodne v. beliaevi werda: “saqarTvelos xalxuri musikaluri xelovnebis ZiriTad Taviseburebas warmoadgens originaluri, natifad damuSavebuli gunduri mravalxmianobis arseboba, romelic aseve gamoyenebulia saeklesio musikaSi, romlis wiaRSic X saukuneSi warmoiqmna erovnuli musikaluri damwerloba.” qarTuli musikaluri folklori mdidaria Janrobrivadac. is moicavs SromiTi, sayofacxovrebo, sawesCveulebo, saqorwilo, istoriul, sagmiro, sasiyvarulo, saxumaro, saferxulo simRerebs, Sairebs, moTqma-tirils. mTeli Tavisi mravalferovnebiT es Janri sam xmaSi imRereba. Cvenamde moRweuli orxmiani simRerebi, upiratesad SromiTi, sawesCveulebo, saferxulo da sacekvao simRerebia.

qarTuli cekva: qarTveli kacis upirveles Tvisebad, ucxoelebi mkveTrad gamoxatul artistizms, anu Teatralurobas miiCneven. artistizmSi ki sami ZiriTadi komponentia: mimika, metyveleba da plastika. swored es ukanasknelia mTavari maxasiaTebeli qarTveli kacisa da miT umetes, qarTveli msaxiobisa. qarTuli cekva aTaswleulTa siRrmidan modis. Cvenamde moRweuli arqeologiuri da werilo-

(giorgi balanCivaZe), msoflio sabaleto, rogorc saSemsruleblo, aseve sabaletmaistero xelovnebaSi gadatrialeba moaxdina. plastikaSi gancxadebulma qarTulma genma Tvisebrivad axali ZaliT nino ananiaSvilSi ifeTqa. nino ananiaSvili msoflio donis primabalerinaa. msoflios sabaleto scenebze imarTeba gala-koncertebi saxelwodebiT “nino ananiaSvili da msoflios baletis yvela varskvlavi.” mis gverdiT cekva yvela mocekvavisTvis didi prestiJia.

gagrZeleba ix. gv. 14 12

13

oazisi

saqarTvelo uZvelesi da umdidresi tradiciebis qveyanaa. rwmenasTan erTad, garkveulwilad, swored tradiciebma gadagvarCina. qarTuli tradiciebis Sesaxeb saqarTveloSi Camosuli yvela stumari Zalian bevrs ismens, magram Ees tradiciebi imaze swrafad icvleba, vidre xalxs hgonia. Bevri e.w. “tradicia” bolo xanebSi gaCnda. amis miuxedavad, qarTvel xalxs axasiaTebs garkveuli kulturultradiciuli niSnebi, romlebsac saqarTveloSi mcxovrebi yvela erovnebis warmomadgeneli cnobs. magaliTad: stumarTmoyvareoba, megobrobisa da ojaxisadmi erTguleba.

biTi ZeglebiT dasturdeba, rom qarTuli xalxuri qoreografiis uZvelesi gamovlena nayofierebis RvTaebisadmi miZRvnili samonadireo cekva _ ferxuli yofila. XXsaukuneSi qarTuli xalxuri cekvis aRorZineba _ popularizaciaSi didi damsaxureba miuZRviT gamoCenil qoreografebs _ j. bagrationsa da d. javriSvils. am mxriv, gansakuTrebulia iliko suxiSvilisa da nino ramiSvilis Rvawli, romelTa mier Seqmnilma qarTuli xalxuri cekvis ansamblma qarTuli cekvis dideba msoflios TiTqmis yvela qveyanaSi gaitana. simRerasTan erTad, qarTveli kacis plastika (cekva) sruliad gansxvavebulia. igi Cawerilia qarTvelis genetikur kodSi, romelic aTaswleulTa siRrmidan modis. amitom, savsebiT kanonzomieria, rom rodesac XX saukuneSi, amisi pirobebi Seiqmna, orma genialurma qarTvelma, Wabukianma da balanCinma


sazogadoeba

ტრადიციები და თანამედროვეობა

dasawyisi ix. gv. 13 qorwili umniSvnelovanesi dRea TiToeuli adamianis cxovrebaSi. gansxvavebulia am dRis aRniSvnis wesebi sxvadasxva eris adamianebSi. qarTvelebs ki, rogorc erT-erT uZveles xalxs, Tavisi xasiaTisa da cxovrebis wesis Sesabamisi saqorwilo rituali, wes-Cveulebebi SeuqmniaT da poezia SeumuSavebiaT. qarTuli saqorwino ceremoniali ramdenime safexurs iTvaliswinebda: dakvleva-darigeba, dawindva, anu niSnoba, sapatarZlosTan gamoTxoveba, qorwili da patarZlis samuSaoze gayvana.

tradicia - istoriulad Camoyalibebuli, Taobidan Taobaze gadacemuli wes-Cveulebebi, yofa-qcevis normebi, Sexedulebebi da a.S. ana zankaliani

iumori, sicili, simRera, cekva-TamaSi saqorwino ceremoniis aucilebeli atributebi gaxlavT.

tradiciuli qarTuli samosi iseve, rogorc sxva erebis warmomadgenlebi, qarTvelebic uZvelesi droidanve originalurad, Taviseburad imosebodnen. mamakacebs Coxa-axaluxi emosaT, xolo qalebs _ grZeli, sartyeliani kaba ecvaT da Tavsarqmeli _ umetesad Cixti-kopi exuraT. saqarTvelos teritoriaze mopovebuli arqeologiuri masala adasturebs, rom samoselis dasamzadeblad uZvelesi droidan iyenebdnen selis, kanafisa da matylis qsovilebs. dasamagreblad da mosarTavad xmarobdnen Rilebs, xrikebs, qinZisTavebs, balTa-abzindebs da a.S. qarTuli tansacmlis istorias, arqeologiur masalebTan erTad, avsebs ucxoel mogzaurTa cnobebi.

14

saxelmwifos erT-erTi mTavari Semadgeneli nawilia kultura, romelic ganaTlebis, mecnierebis, xelovnebisa da eris sulieri cxovrebis sxva dargebis nakrebia. kulturis TviTmyofadobis umniSvnelovanesi gmomxatveli ki tradiciaa, romelic, Tavis mxriv, uzrunvelyofs am TviTmyofadobis SenarCunebas. qarTuli tradiciebi yalibdeboda gansxvavebul pirobebSi, rigi moTxovnilbebis dakmayofilbisTvis, mravali garemo faqtoris zemoqmedebiT da gadaecemoda Taobidan Taobas. tradiciebi eris TviTgamoxatvis saSulebaa, romlis warTmevac sazogadoebis sulisa da xasiaTis dakninebas moaswavebs.

15

imisTvis, rom tradiciebi SenarCundes, is unda moergos Tanamedroveobas. moZvelebuli tradiciebi unda Canacvldes axliT an transformirdes da miiRos Tanamedroveobis Sesabamisi forma. dResdReobiT saqarTveloSi me vxedav gadagvarebul da amazrzen sanaxaobad qceul mankierebebs zogierTi tradiciis saxiT. me minda swored am meningitiT daavadebul Cveulebebze visaubro, romelic tradiciebis faseulobas da mis Rirsebas aknineben. es yvelaferi ki, sabolood, qarTuli sazogadobis mentalobas aqveiTebs. tradiciebi ki sworedac rom mentalobasa da azrovnebaze axdens gavlenas.

gagrZeleba ix. gv. 16

oazisi

ivnisi 2014

tradiciuli qarTuli qorwili:


dasawyisi ix. gv. 15 Semdegia aRdgomaze saflavebze gasvlis tradicia. aRdgomis dRsaswauli aRvniSneT, saflavzec gavediT, magram ra marazmic iq xdeba, rac ar unda wminda iyos, yvela dResaswauls farsad aqcevs. aRdgomaze, TiTqmis yovelTvis, sofelSi Cavdivar bebia-babuasTan da ra Tqma unda, yovel aRdgomas sflavzec mivyvebi xolme Cems ojaxs. Cems sofelSi kvira dRes gadian saflavze (rogorc mere aRmovaCine, bevr sxva raionSic eseTi wesia) da miuxedavd imisa, rom saflavze gasvla, miT umetes, aRdgoma dRes kuWsa da tvins matkiebs, mainc mivdivar ojaxis xaTriT. es arc maT moswonT, magram roca vkiTxe orSabaTs ratom ar adixarT-Tqo, bebiam mipasuxa: -“ra vqna Svilo, arc me momwons, magram egra wesi da me ver Sevcvli”o... vuxlovdebi sasaflaos da mesmis Jriamuli, vxedav gamopranWul qalebs, “Cahalstuxebul” kacebs da ori vagoni xalxis samyof saWmel-sasmels TiToeul magidaze. wiTeli kvercxebi, paskebi, sanTlebi evrivear... erTi sityviT, bazarSi mgonia Tavi. meore sity-

viT ki – gamofenaze. es aris adgili sadac xalxi modis axali varcxnilobis, karieruli miRwevebis, axali manqanisa Tu sxva aTasi “dastoinstvebis” gamosamzeureblad. viRaca dgas TeTr perangSi gamowyobili, gverdiT udgas saamayo Svili, romelic wels universitetSi moewyo 100%-ini grantiT da wiTeli kvercxebiT jibegamotenils atarebs saflavidan saflavze. yvela yvelasTan unda mivides da itrabaxos imiT, rac satrabaxo aqvs da Tu magaliTi gverdiT udgas xom miT ukeTesi! Tuki pirveli Semovlis mere oTxiT ar mobrunda, meore Semovlis jeri dgeba... aseT dros me gansakuTrebiT maocebs im qalbatonebis vaJkacoba, romlebic uSiSrad icvamen wvrilquslin fexscmels, Tamamad dadian saflavebs Soris talaxian gzaze da ukan nkvlevad itoveben patara Rrmulebs (Tu daakvirdebiT, aRdgomas yovelTvis wvims da am udrekma xalxma es icis). megona, eseTi situacia marto sofelSi iyo, magram TbilisSic msgavsi suraTi rom davinaxe, mwared Camecina. unda aRvniSno, rom TbilisSi 16

es tradicia ufro maRal “levelzea” ayvanili, gansakuTrebiT ki “keTilSobilTa” sasafloebze. ase vuwodeb mdidrTa sasaflaoebs, sadac miwis fasi mxolod privilegirebuli fenisTvisaa xelmisawvdomi da marmarilos xarisxic ufro maRalia. aqve unda davamato oriode sityva imis Sesaxeb, ratom gamoiyureba dRevandeli saflavebi ise, rogorc gamoiyureba. saflavebze Zeglebis aRmarTva, misi SemosazRvra da Zvirfasi qviT gaformeba arc ise Zveli tradiciaa. misi fesvebi sabWoTa kavSiris periodSi unda veZeboT, roca xalxisTvis piradi sakuTreba ar arsebobda da erTderTi, rac sabWoTa xelisuflebas xalxisTvis ar enaneboda, saflavis miwa iyo. daTo turaSvilis wignSi “jinsebis Taoba”, naTladaa gadmocemuli es periodi: -“qarTvelis gemovnebac swored sabWoTa periodSi gadagvarda, radgan erTaderTi, rac mis sakuTrebas warmoadgenda, saflavi iyo da iseTi saflavebis Seqmna daiwyo, rac mas arasodes qonia. manamde qarTuli saflavi yovelTvis iyo ubralo da genialuri. sabWoTa saqarTveloSi ki ara mxolod saflavebisadmi, aramed sikvdilisadmi damokidebulebac Seicvala da qarTul saflavebze gaCnda marmarilos skamebi da magidebi, motocikletebi da manqanebic ki.” bolos minda visaubro wina tradiciebisgan gansxvavebul, qaliSvilobis institutze. bevri Semedaveba, rom es araa tradicia, magram statiis dasawyisSi tradiciis ganmarteba swored imitom movitane, rom msgavsi gaugebroba amecilebia Tavidan. es aris sazogadoebaSi damkvidrebuli Sexeduleba, rac ukve qarTul tradiciadaa qceuli. iseTi ojaxi, romelic qarTuli tradiciebis dacvis sadarajoze dgas, ojaxSi araqaliSvils ar SeuSvebs. jer imiT daviwyoT, ra ubedurebaa termini – “qaliSvilobis instituti”!? manaxeT erTi adamiani mainc, visac an di plomi aqvs aRebuli, an serTifikati17

Taa dajildoebuli kursis warmatebiT daxurvisTvis. mere kidev, rogoraa damaxinjebuli am terminis Sinaarsi. saocrad lamazi da pativiscemis Rirsia, roca qali gadawyvets misi Rirseba da mTeli Tavisi Tavi erT mamakacs miuZRvnas. es gadawyvetileba aris Zalian wminda da saTuT midgomas saWiroebs. dReisTvis ki qliSviloba sazogadoebriv dogmad da qalurobis Sefasebis kriteriumadaa qceuli. am trdiciis istoriul fesvebs Tu CavuRrmavdebiT, SesaZloa misi warmoSobis mizezsac mivakvlioT. saukuneebis win, mtris Semosevebis dros, qalebis gaupatiureba da misi daorsuleba xSiri SemTxveva iyo. saZulveli mtris Svili ki xalxisTvis miuRebeli iyo. swored amitom, xalxma moindoma gamoericxa es SesaZlebloba da sabolood, daamkvidra azri, rom qali qorwinebamde unda yofiliyo wminda da spetaki, anu – qaliSvili. dRes ki ra xdeba: qaliSvilobis SenrCuneba qalisTvis sakuTri survili ki ara, aucilebeli pirobaa imisTvis, rom sazogadoebaSi daimkvidros adgili da ar gairiyos msubuqi yofqcevis qalis statusis mikerebis gamo. eg ki ara, ganaTxovar qalsac ki eWvis TvaliT uyureben, is xom avtomaturad garicxulia institutidan... tradiciebis erTi kargi Tviseba is aris, rom gansazRvravs ara imas, Tu ra gadaices memkvidreobiT, aramed imasac, Tu rogor gadaices. es imas niSnavs, rom drois sxvadasxva periodSi gansxvavebul saxes unda iRebdes. qarTul tradiciebs ki es unari dakarguli aqvs... tradiciebs ver gavamtyunebT, mas ar SeuZlia gardaqmnas sakuTari Tavi da moargos xalxs. tradiciebis “CamorCenilobaSi” damnaSave TviTon sazogadoebaa, vinaidan is TviTon uyris safuZvels yvela wes-Cveulebas da am tradiciebis gardaqmna missive xelSia.

oazisi

ivnisi 2014

sazogadoeba


“naleqi, romelsac istoria tovebs...” iana geneliZe TiTqos yvelam kargad icis ra aris kultura, magram mainc ra aris is? erTi SexedviT martivia misi ganmarteba. Tumca Tu davfiqrdebiT, sulac ar aris ase. kulturis mniSvneloba didi da mravalferovania. Aam fenomens yvela sxvadasxvagvarad aRiqvams. zogi xelovnebasTan aigivebs, zogs kultura mxolod kino da Teatri hgonia, zogisTvis ki igi ubralod qcevis wesebTan asocirdeba. Mxolod mxatvroba an baleti kultura ar aris, is yvelaferSi vlindeba. sayvareli sportuli gundis mxardaWerasac ki Tavisi kultura sWirdeba. igi Zalian mniSvnelovania da adamianuri cxovrebis yvela sferos moicavs. amitomaa, rom ”kultura”, rogorc termini, farTod gamoiyeneba yoveldRiur yofacxovrebasa da samecniero literaturaSi. kulturis cnebis uamravi ganmarteba arsebobs. sxvadasxvagvaria mahaTma gan-

dis, samuel batleris, ciceronis, neil smelzerisa da fridrix nicSes ganmartebebi, me piradad upiratesobas klaid klakhoniseuls (amerikeli sociologi) vaniWeb da igi yvelaze Sesaferisad mimaCnia: ”...kultura naleqia, romelsac istoria tovebs...”. msoflio kulturis saganZurSi gansakuTrebuli adgili bizantiur da arabulmuslimur kulturas uWiravs. Cemi interesis sagans ukanaskneli warmoadgens da Sevecdebi masze mokled da sainteresod visaubro. am terminSi (arabul-muslimuri kultura) moiazreba arabeTis naxevarkunZulisa da im qveynebis kultura, romlebmac arabTa dapyrobebis safuZvelze arabizacia ganicades. Tavis droze, es maRalganviTarebuli kultura ukidegano sivrces moicavda (pireneis naxevarkunZulidan dawyebuli, axlo da Sua aRmosavleTis indoeTamde, aseve Crdilo afrikas). arabul-muslimuri kultura mTeli

18

rigi TaviseburebebiT xasiaTdeba. maTgan erT-erTi ZiriTadi is aris, rom xsenebuli kultura arabul niadagze aRmocenebuli tradiciebis gamgrZelebladac gvevlineba, da amave dros, wina aziis kulturul xalxTa Zlier zegavlenasac ganicdis. Aaqedan momdinareobs arabul-muslimuri kulturis aranakleb mniSvnelovani sxva maxasiaTebeli. masSi organulad iyo Serwymuli aRmosavluri da dasavluri warmoSobis kulturuli elementebi: aRmosavleTidan (irani, Sua azia, indoeTi) humanitaruli mecnierebebi, dasavleTidan (berZnul-romauli samyaro) sabunebismetyvelo dargebi. arabul-muslimuri kulturis Tavisebureba ki mainc ganpirobebulia islamiT , romelic ara ubralod msoflio religiaa, aramed kulturaTaMmTel erTobliobas ganasaxierebda: filosofiis, xelovnebisa da mecnierebis sxvadasxva dargs, adaT-wess, tradicias, samarTals. profesori valerian gabaSvili Tavis gamokvlevaSi (am sakiTxebTan dakavSirebiT: aRmosavluri kultura, arabul-muslimuri kultura) xazs usvams, rom ueWvelad gasaTvaliswinebelia is mniSvnelovani garemoeba, rom ”arabi” da ”muslimani” an ”araboba” da ”islami” sruliadac ar faravs erTmaneTs... maTi erTobis gaTiSva maSin moxda, roca islami msoflio reliagiad iqca. ase rom, araboba da islami erTmaneTTan dakavSirebuli iyo mxolod adrindeli islamis arsebobis periodSi anu me-7 saukunis pirveli meoTxedidan me-8 saukunis 50-ian wlebamde. rac Seexeba winaislamur-warmarTuli xanis arabul kulturas igi cnobilia jahiliis saxeliT, rac arabulad arcodnas,

19

umecrebas niSnavs. Mmuslimebma am sityvas gansakuTrebuli mniSvneloba mianiWes da ganmartes WeSmariti rwmenis anu islamuri religiis arcodnad. swored amitom samecniero literaturaSi es saxelwodeba im periodis aRsaniSnaSvad gamoiyeneba, romelic uSualod win uZRoda islamis warmoSobas. Mislimuri TvalsazrisiT, jahilia islamis ganaTlebulma epoqam Secvala.

jahiliis periodSi arabeTis naxevarkunZulze dasrulda Sromis sazogadoebrivi ganawileba-xelosnoba gamoeyo miwadmoqmedebas, maRal ganviTarebas miaRwia saqaravno vaWrobam. rogorc ukve aRvniSne, arabul-muslimuri kulturis arsebiT elements warmoadgenda arabuli ena, romelic ganuyoflad iyo dakavSirebuli yuranTan. yuranisTvis komentarebis gakeTebis aucileblobis wyalobiT daiwyo arabuli enis siRrmiseuli kvleva-Zieba. yurani xels uwyobda arabuli enis poziciebis ganmtkicebas yvelgan, sadac arabebi an gamuslimanebuli sxva xalxi cxov

gagrZeleba ix. gv. 20

oazisi

ivnisi 2014

sazogadoeba


sazogadoeba

robda. es ki imiT iyo gamowveuli, rom yvela muslims ganurCevlad unda SeZleboda yuranis citireba arabulad da, amdenad, scodnoda arabuli ena. amrigad, arabizacia muslimuri kulturis formirebis umTavres elements warmoadgenda. am kulturis ganviTarebaSi aranaklebi wvlili miuZRviT sparselebs, indoelebs da islamizebuli sxva qveynebis warmomadgenlebs, rogorc didi islamuri sazogadoebis wevrebs. pirvel samecniero centrebs islamur samyaroSi warmoadgenda meCeTebi. maTma didma nawilma universitetebis statusi moi pova arabul-muslimuri mecnierebis istoriaSi. magaliTisaTvis davasaxeleb osmaelTa did meCeTs damaskoSi (723 weli, siria) da kairos al azharis meCeTs (970-972weli, egvi pte) Tavisi medreseTi, romelic istoriul-Teologiuri disci plinebisa da arabuli filologiis swavlebis centrad iqca mTel axlo aRmosavleTSi. Aaucileblad unda aRiniSnos, rom arabul-muslimuri kultura win uswrebda imdroindel evropul kul-

20

qarTuli Teatris realoba levan xubaSvili saqarTveloSi odiTganve ewyoboda Teatraluri sanaxoabebi, jer kidev Cvens welTaRricxvamde, Tumca ara iseTi saxiT, rogorc DdRes gvevlineba qarTuli Teatri. arqeologiuri gaTxrebis Sedegad dadginda, rom saqarTveloSi uZvelesi droidan imarTeboda sanaxaobebi da warmodgenebi. Zveli qalaqebis nangrevebSi aRmoCenilia nagebobebis kvali, romelTac etyobaT, rom es nangrevebi adre Teatris scena iyo. amasTanave, arsebobs amfiTeatris msgavsi nagebobebis kvalic, rac adasturebs imas, rom aseTi warmodgenebisTvis arsebobda specialuri TavSeyris adgilebi, sadac xalxi sanaxaobebiT erToboda. “qarTuli Teatris dRes” safuZveli Caeyara 1850 wlis 14 ianvars, rodesac TbilisSi daidga pirveli speqtakli _ giorgi erisTavis “gayra”. “saqarTvelos Teatraluri sazogadoeba” Seiqmna 1945 wlis 9 agvistos. aqedan moyolebuli saqarTvelos Teatri nelnela viTardeboda da gadioda aRorZinebis gzas. qveyanaSi idgmeboda speqtaklebi, iyo mayurebeli da es yvelaferi damokidebuli iyo msaxiobTa siZlieresa da mondomebaze, miawvdidnen Tu ara msaxiobebi xalxs im produqtsa da momsaxureobas, romliTac xalxi kmayofili iqneboda, SeZlebdnen Tu ara msaxiobebi xalxis msoflmxedvelobis Camoyalibebas ise, rom es yvelaferi sasikeTo yofiliyo erisTvis. Teatris gamoxatvis specifikuri saSualebaa scenuri moqmedebebi, romlebic sruldeba publikis winaSe, msaxiobTa gamosvlis (TamaSis, rolis Sesrulebis) dros. Teatri xelovnebis iseTi reliqviaa,romelic gadaecema Taobidan Taobas,rogorc mamisgan Svils misi gvari da aseTi jaWvis gawyveta SeuZlebelia. mTeli msofilios masStabiT idgmeboda speqtaklebi, romlebic dafuZnebuli iyo namdvil ambavze, am ambavs ki reJisori fuTavda ise, rom mayureblisTvis saintereso da advilad gasagebi yofiliyo, speqtaklidan

21

adamianma sxvis Secdomebze unda iswavlos, cxovrebiseuli gamocdileba miiRos. dRevandeli qarTuli speqtaklebi aris agebuli Cvens realobaze da Cvens yoveldRiur cxovrebaze. ganawyenebulia Teatri _ igi uCivis qarTveli mayurebelis simcires, _ mxolod adamianTa mcire raodenoba Tu miva da datkbeba TeatrSi yofnis siamovnebiT. bevri kiTxulobs, “Teatri mokvda?!” Teatri ar kvdeba, igi ukvdavia! Ubralod, mimdinareobs faseulobaTa gadafaseba, es yvelaferi ki arTulebs kavSirs da urTierTobas Teatrsa da cxovrebas Soris. Teatrma dakarga sazogadoebrivi funqcia da amasTan erTad mayurebelic, Tumca mxolod Teatri ar aris damnaSave am yvelaferSi, igi aRar aris masobrivi sanaxoaobis adgili, misi sivrce sakmarisze metad SezRuda da Seaviwrova televiziam, internetma da masobrivma sanaxaobebma. dro da axali teqnologiuri gamogonebebi yvelafers cvlian. aseve icvleba dro, icvlebian adamianebi, mayurebelebi da yvelaferi, rac TeatrTanaa dakavSirebuli. Tumca, vfiqrob, rom TeatrSi mosiarule xalxis simcire TiToeuli qarTvelis saerTo problemaa. Teatri yoveldRe viTardeba, miuxedavad xalxis simcirisa. Teatri, es is adgilia, sadac Sens cxovrebas gverdidan uyureb. SeiZleba, moulodnelad, romelime msaxiobSi sakuTari Tavic amoicno, kinosgan gansxvavebiT, TeatrSi yvela sityva, grZnoba da moqmedeba ufro mZafria da realuria. Tumca am yvelafris gageba dRevandel saqarTveloSi, samwuxarod, gaWirda. amis erT-erTi mizezi ki gaxlavT, yoveldRiuri sazrunavi, romelic gaWirvebas moutania. zogi adamiani ityvis, ra dros Teatria, ra dros sulieri sazrdoa, rodesac yovel meoTxe adamians xorcieli sazrdo ar aqvso, aseTi adamiani ki marTalic iqneba, rac unda idavo masTan da ramdenjerac ar unda SeewinaaRmdego. swored amitom mimaCnia, rom xalxSi ki ara, problema ufro maRlaa, _ iq, sadac xalxi meorexarisxovania. L

oazisi

ivnisi 2014

dasawyisi ix. gv. 19

kultura

turas. mis(arabul-muslimuri) qarTulTan urTierTobis ganxilvisas akademikosi korneli kekeliZe werda, rom arabebi veluri qveynidan gamovidnen, magram maT male ganuviTardaT interesi bunebrivi Sromisadmi, romelic gansakuTrebiT gacxovelda abaselTa dinastiis dros (750-1258ww). isini krebdnen, Targmnidnen da avrcelebdnen berZnul xelnawerebs. erTi sityviT, maT surdaT saxalifoSi mecniereba daenergaT da es survili ar iyo unayofo, ramdenadac isini gaxdnen antikuri filosofiis damcvelebi da gamavrceleblebi evropul qveynebSi. arabTa saxalifos qveynebis kulturis Camoyalibebam erTmaneTs dauxlova aRmosavleTis sxvadasxva xalxebi: arabebi, sparselebi, sirielebi, qarTelebi, somxebi, koptebi (qristiani egvi ptelebi). arabebma udidesi roli iTamaSes msoflio istoriaSi da mravali eris (xalxis) politikur Tu kulturul cxovrebaSi. maTi damsaxureba msoflio mecnierebis yvela sferoSi didia. am da sxva uamravi mizezis gamo, arabul-muslimur kulturas msoflio kulturis saganZurSi damsaxurebulad uWiravs wamyvani adgili.


warmogidgenT: xatia WaniSvili

"sawvavi"

kote marjaniSvilis saxelobis saxelmwifo dramatuli Teatris mcire scenaze axali speqtaklis premiera Sedga... ameli notomis piesaze “sawvavi” axalgazrda reJisori _ TaTa popiaSvili, msaxiobebi _ miSa gomiaSvili, koko roiniSvili da ana qurTubaZe erTi wlis ganmavlobaSi muSaobdnen. aRsaniSnavia, rom speqtakli festival “durujze” gaitanes. sazogadoebaSi am speqtaklma didi interesi gamoiwvia, amitom gadavwyviteT, gavsaubrebodiT reJisor TaTa popiaSvilsa da msaxiob ana qurTubaZes.

TaTa, rogor daibada idea, rom swored am piesaze dagedga speqtakli? saocar atmosferoSi, simSvideSi damebada es idea. sajaro biblioTekaSi vijeqi da ameli notomis “sawvavs” vkiTxulobdi. marTalia, es iSviaTad memarTeba, magram mivxvdvi, rom es piesa Semiyvarda adamianiviT, dResac bavSviviT miyvars, veloliavebi... wakiTxvisTanave vifiqre, rom am nawarmoebze muSaoba CemTvis Zalian komfortuli

iqneboda da SemeZlo, raRac faseulis Seqmna... ra princi piT SearCie msaxiobebi? kiTxvis procesSive profesoris rolze miSa gomiaSvili warmovidgine da amas bolomde mivyevi, rac Seexeba anas da kokos, ar vici, ubralod, rom davinaxe, mivxvdi, rom es ti paJebi mWirdeboda da ara sxva. muSaobis procesSi ra sirTuleebs waawydi? marTalia, sirTuleebis gareSe arc erTi saqme ar gamodis, Cemi azriT, magram, vfiqrob, es sasiamovno sirTuleebi iyo, romlebmac “gagvzarda” yvela. piradad me miSasTan muSaobam Zalian bevri ram maswavla, ara marto me _ dameTanxmebian anac da kokoc, rom Zalian “gavizardeT” yvelani. es piesa saqarTveloSi pivelad daidga? rogorc aRmoCnda, erTdroulad aviReT orma reJisorma, samwuxarod, saxeli da gvari ar maxsovs, Tumca vici, rom goris TeatrSi daidga es speqtakli. ramdeni xani muSaobdiT speqtaklze? daaxloebiT weliwad-naxevari, Tumca intensiurad 3 Tvis ganmavlobaSi vmuSaobdiT da, SeiZleba iTqvas, rom am sam TveSi daidga speqtakli. premieris Semdeg gamarTlda Tu ara is molodini, romelic gqonda? speqtakli sabolood arasdros gamodis iseTi, rogoric reJisors aqvs warmodgenili. ase moxda axlac. ar vambob, rom cudia. piriqiT, rasac velodi, imaze kargia, imitom, rom araCveulebrivi msaxiobebi TamaSoben. Teatrmcodneebisgan, da ara xolod maTgan, Tu moismineT Sefasebebi an kritika? ra Tqma unda, mohyva, Tumca, jer mxolod samjer viTamaSeT, amitom jerjerobiT ar dawerila iseTi araferi, magram vici, rom

22

bevri apirebs. ra molodini gaqvs festival “durujisgan”, romelzec Seni spqtaklia wardgenili? simarTle rom vTqava, me axlaxan gavige, rom marjaniSvilis Teatrma waradgina es speqtakli am festivalze, zustad arc is vici, ra rogor xdeba, magram Cven viTamaSebT, Tu movigebT, ra Tqma unda, gagvixardeba, Tu _ vera, arc es iqneba tragedia. ana, rogoria Seni personaJi? unda aRvniSno, rom moqmedeba xdeba maSin, roca gareT omia. es imitom aris mniSvnelovani, rom aseT dros adamianebi iseTebi arian, rogoric sinamdvileSi. raRac princi pebs yuradRebas aRar aqceven. Cemi personaJi _ marina oci wlisaa, hyavs Seyvarebuli, profesoris asistenti, Tumca me mainc mgonia, rom mas Tavidanve raRac interesi aqvs TviTon profesoris mimarTac. miuxedavad imisa, rom bolos sakuTar saqciels amarTlebs siciviT, me mainc mimaCnia, rom is manamdec fiqrobda profesorze. sabolood, vamarTleb marinas, is aris laRi, Tavisufali. maxsovs Cemi Tavi 20 wlisa _ maSin megona, dedamiwis RerZi me viyavi, asevea marina, amitom ar SemiZlia misi gansja. ki, ra Tqma unda, cudia is, rac Caidina, magram vfiqrob, sxva gamosavali ubralod ver gamoZebna. is aris gamoucdeli gogo, romelic aRmoCnda situaciis msverpli. “sawvavi” CemTvis aris marina. aris Tu ara msgavseba Sensa da marinas Soris? erTaderTi, rac SeiZleba msgavsebad CaiTvalos, aris is, rom 20 wlis asakSi mec daaxloebiT iseTive laRi da Tavisufali viyavi, rogoricaa marina. sxva raime msgavsebas me Cemsa da marinas Soris ver vxedav. Cven Zalian ganvsxvavdebiT. Tumca, Zalian miyvars Cemi personaJi, vgulSematkivrob da misi mesmis, es asec unda iyos, radgan me Tu ar SemiZlia misi gageba, verc viTamaSeb. rTuli iyo marinad gardaqmna? Zalian bevri fiqri damWirda, roca am

23

rolze vmuSaobdi. yvelgan da yvelaferSi veZebdi marinas, zogjer megona, rom gavgiJdi. erTxel metroSi bavSvs mivamsgavse, romelmac fuli mTxova, Semdeg sakmaod didxans velaparakebodi mas. erTxel quCaSi gavesaubre usaxlkaro qals, romelic TavisTvis laparakobda da svamda. mokled, mTeli dRis ganmavlobaSi sul marinaze vfiqrobdi. vwerdi kidec, is bloknoti dRemde maqvs, marina hqvia.… saboolod, sruliad axali adamiani Sevqmeni marinasgan, prototi pi me ar amiRia, albaT, sadme iarsebebs marinas msgavsi adamiani. rogori gancdaa, roca Seni partniorebi arian miSa gomiaSvili da koko roiniSvili? bavSvobidan vocnebobdi, meTamaSa miSa gomiaSvilTan, rezo CxikviSvilsa da zura yifSiZesTan, qarTvel mssaxiob mamakacebs vgulisxmob am SemTxvevaSi. aqedan 2 ukve amixda. rezo CxikviSvilTan viTamaSe “musikis hangebSi”, sadac var misi ufrosi qaliSvili, lizeli. maSin ufro patara viyavi, mesamekurseli. es aris miuzikli, araCveulebrivi speqtaklia daviT doiaSvilisa, Tumca “sawvavi” ufro seriozuli samuSao iyo CemTvis. Tan es dramatuli speqtaklia da dRes rom vinmem mkiTxos, vin aris Seni pedagogi, vin gagzarda, rogorc msaxiobi, vfiqrob, rom esaa miSa gomiaSvili da TaTac, Cveni reJisori, romelic asakiT Cemze pataraa, magram man Zalian bevri SeZlo. rac Seexeba kokos, masTan didi xania vmegobrob, scenaze aqamde erTad arasdros gviTamaSia, Tu ar CavTvliT serial “Sua qalaqs”. koko Zalian kargi partnioria, me misi imedi maqvs, ar vnerviulob. mokled, masTan erTad TamaSi CemTvis Zalian komfortulia. mniSvnelovania, roca partniori gyavs kargi, am mxriv Zalian gamimarTla, Cemi azriT, yvelam unda inatros miSa gomiaSvilisa da kokos msgavsi partniorebi scenaze.

oazisi

ivnisi 2014

kultura


kultura

qarTuli Teatris istoria Soreul warsulSi iRebs saTaves. nayofierebis RvTaebisadmi miZRvnili uZvelesi ritualuri dResaswaulebi Teatraluri xelovnebis elementebs Seicavda. XX saukunis 60-70-iani wlebidan novatoruli Ziebebisa da sxvadasxva Teatralur-esTetikuri mimarTulebis damkvidreba Tanamedroveobis gamoCenil reJisorebs - mixeil TumaniSvils, robert sturuasa da Temur CxeiZes ukavSirdeba. r. sturua da T. CxeiZe dResac ganapirobeben qarTuli sasceno xelovnebis maRal SemoqmedebiTobasa da saerTaSoriso avtoritets. dResdReobiT saqarTveloSi funqcionirebs dramatuli, musikaluri, pantomimuri, Tojinuri da marionetuli Teatrebi. scenis aRiarebul ostatebTan erTad moRvaweobs msaxiobebis, reJisorebis, dramaturgebisa da scenografebis axalgazrda Taoba. saqarTvelos universitetebSi bevri moqmedi Teatria, romlebSic sxvadasxva specialobis studentebi (araprofesionali msaxiobebi) warmatebiT arTmeven Tavs sx-

vadasxva rolebis Sesrulebas. Tbilisis saxelmwifo universitetis Teatri “sxveni,” saqarTvelos teqnikuri universitetis Teatri “modi, naxe,” “iliaunis” Teatri, agraruli universitetis Teatri da mravali sxva, sadac studentebi didi mondo-

mebiTa da enTuziazmiT cdiloben scenaze sxvadasxva personaJebis gacocxlebas. iliaunis Teatri, romelic 2010 wels gaixsna vakis Teatraluri sardafis bazaze, qarTul saganmanaTleblo sivrceSi arsebuli pirveli da jerjerobiT erTaderTi profesiuli Teatria. “iliaunis” Teatris profesiul warmodgenebSi cnobili msaxiobebis gverdiT yovelTvis arian dakavebulebi universitetis studentebi da kursdamTavrebulebi, rac maTi profesiuli zrdisTvisaa mniSvnelovani. sauniversiteto Teatrma pirveli sezoni 2010 wlis 30 seqtembers gaxsna a. cagarelis vodeviliT: “Wkuisa mWirs!” (reJisori oTar egaZe). 2000 wlis 15 seqtembers reJisorebis giorgi gomuraSvilis, mamuka gurCianisa da samxatvro xelmZRvanelis - Tengiz yuraSvilis iniciativiT daarsda “Tsu”-s plastikis Teatri “sxveni,” romelic kulturis centris xelSewyobiTa da msaxiobebis ZalisxmeviT garemontda. saxelwodebac adgilmdebareobis mixedviT SeirCa. aq pirvelad reJisor g. gomuraSvilis mier pantomimis JanrSi daidga vaJa-fSavelas “stumarmaspinZeli.” amas mohyva novelebze agebuli “balagani” (2002w) da “mxiaruli novelebi” (2003w), d. kldiaSvilis “samaniSvilis dedinacvali” (2004w) “Svidi iumoreska” (2005w)... saqarTvelos teqnikuri universitetis Teatri - “modi, naxe,” sadac Zalian aqtiurad mimdinareobs samuSao procesi. aq pirveli dramatuli dasi Seiqmna 1945 wels amave saswavleblis studentTa iniciativiT da arqiteqturis fakultetis student dorian kitias xelZRvanelobiT, SemdgomSi Teatralur dass reJisorobdnen qarTuli Teatraluri xelovnebis iseTi TvalsaCino moRvaweebi, rogorebic arian avTandil imnaZe, nodar CxeiZe, kote maxaraZe, mixeil TumaniSvili, boris wifuria da sxva. 1975 wli-

24

dan dRemde Teatralur dass saTaveSi udgas, amave universitetis kursdamTavrebuli da gamoCenili qarTveli reJisoris, sabWoTa kavSiris saxalxo artist- dimitri aleqsiZis da saqarTvelos saxalxo artistis - boris wifurias studenti nugzar bucxrikiZe. 1945-2013 wlebSi dadgmulia 250-mde qarTveli da ucxoeli avtoris nawarmoebebi. Teatrs mWidro kulturulSemoqmedebiTi kavSirebi aqvs msoflios sxvadasxva qveynis SemoqmedebiT koleqtivebTan. am urTierTobebma SemdgomSi safuZveli Cauyara karlruesa da Tbilisis teqnikuri universitetis saqmian urTierTobebs, romlis Sedegadac xdeba ori umaRlesi saswavleblis studentebisa da profesor-maswavleblebis, aseve, SemoqmedebiTi koleqtivebis gacvla. “modi, naxe”-Si eqsperimentuli xasiaTis Ziebebi mimdinareobs da Sedegi mudam maRalia. aRsaniSnavia, rom studenturi Teatri mudmiv ganaxlebadia, rac dadebiTad moqmedebs Teatris muSaobaze. ras niSnavs iyo msaxiobi da ramdenad rTulia es profesia, amaze pasuxs teqnikuri universitetis Teatris msaxiobi, 24 wlis amiko gogolaZe gagvcems. ras niSnavs TqvenTvis Teatri? CemTvis Teatri yvelaferia, yvelaze didi xelovneba, yvelaze maRali wertili... rogor daiwyo yvelaferi? bavSvobidan davkavdi TeatrSi speqtaklebze, faqtobrivad aq gavizarde. ojaxma gadamwyveti roli iTamaSa CemSi Teatris mimarT gaRvivebul siyvarulSi, gansakuTrebiT, dedam, romelmac mimaCvia da Semayvara, maziara did xelovnebas. apirebT gaagrZeloT es profesia? me sxva arafris keTeba ar minda da verc warmomidgenia, ra unda vakeTo cxovrebaSi, Tu ara _ vidge scenaze. saer-

25

Tod naTqvamia, erTxel Tu moiwamlebi scenis mtvriT, mere Znelia scenas Seelio. advilia scenaze dgoma? scenaze dogma, me vityodi, Zalian rTulia, urTulesi. rodesac TamaSob speqtakls, sxva adamianad gardaisaxebi, mzad unda iyo, rogorc fsiqologiurad, ise vizualurad da Sinaganad. unda daijero, rom Sen xar is, vis personaJsac asaxiereb. am yvelafers realurad Zalian didi energia sWirdeba. es yvelaferi didi muSaobis Sedegad miiRweva. Znelia, iyo kargi msaxiobi da idge scenaze. rogor xvdeba mayurebeli Tqvens gamosvlas? mayureblis reaqcia mainc msaxiobzea damokidebuli, _ rogorc iTamaSeb, ise Segxvdeba mayurebelic. romelia Tqveni sayvareli speqtakli? ramdenime sayvareli speqtakli maqvs. gamorCeuli mainc, albaT, “kavkasiuri carcis wrea”. aRsaniSnavia saocari reJisura da saocari msaxiobebis gundi. Tqveni pirveli roli... pirveli da seriozuli roli, albaT, mainc iyo WeiSvilis roli “TeTr bairaRebSi:, romelic CemTvis yvelaze sayvareli roli iyo, aris da darCeba. am rolis TamaSiT udides siamovnebas viReb yovelTvis. TqvenTvis sasurveli roli... rom vTqva, sasurveli da saocnebo roli ar maqvs. gansakuTrebiT romelimes gamoyofa gamiWirdeba. msaxiobi, romelsac yvelasgan gamoarCevdiT... kaxi kavsaZe... ra roli aqvs musikas speqtaklSi? musikas speqtaklSi da zogadad TeatrSi udidesi mniSvneloba aqvs. dinamika, ritmi... faqtobrivad, musika speqtaklis xerxemalia. erT-erTi mTavari faqtoria speqtaklis msvelobis dros.

oazisi

ivnisi 2014

TamTa jojua

studentebi xelovnebisTvis


adgili, sadac mniSvnelovanze laparakoben Tamar suluaSvili

“risTvis var me? risTvis varT Cven? ranairebi varT? am yvelafris ukeT gasaazreblad aris adgili, sadac mniSvnelovanze laparakoben” – ase moixseniebs mas mixeil TumaniSvili. igi SeqspirisTvis sarke iyo, kote marjaniSvilisTvis _ saxli, piter brukisTvis _ cxovrebis metafora, romelic sakuTar cxovrebasTan daaxloebaSi gvexmareba. saboloo jamSi ki, yvela am mosazrebas daniSnulebis erT adgilamde mivyavarT – es Teatria... misi genialoba swored isaa, rom masze yvelaferi SegiZlia Tqva, Tu ki masSi Seneul Rirebulebas aRmoaCen. is nebismieri ram SeiZleba iyos, rasac

Cven, mayureblebi, gamadidebeli SuSiT vakvirdebiT da sakuTari Tavebis amocnobas vcdilobT. Teatrze SegviZlia, Tamamad vTqvaT, rom qarTvelebi xelovnebis am dargSi msoflios arc erT qveyanas ar CamovrCebiT. qarTuli Teatris ganviTareba saTaves iRebs jer

kidev qristes Sobamde ramdenime saukuniT adre. prokofi kesarieli, bizantieli istorikosi, gvamcnobs rom kolxul qalaq afsaruntSi iyo Teatris Senoba, xolo kldeSi nakveT qalaq ufliscixeSi (Zv.w 3-2ss.) SemorCenili saTeatro nageboba Tavisi sceniT, orkestratiTa da mayureblisTvis gankuTvnili nawiliT cxadyofs, rom Zvel saqarTveloSi maRal doneze iyo ganviTarebuli Teatraluri kultura. saqarTveloSi qristianobis saxelmwifo religiad gamocxadebis Semdeg, aseve, Seiqmna saeklesio Teatri da drama. paralelurad ki viTardeboda xalxuri Teatraluri sanaxaoba – “berikaoba”, mogvianebiT – “yeenoba”. berikaoba bunebis ganayofierebisa da ganaxlebis sakulto wes-Cveulebas warmoadgenda. is saqarTvelos yvela kuTxeSi gazafxulis dResaswauls ukavSirdeboda. berikaoba soflis movliT, kardakar CamovliT, ezoSi an saxlis win sruldeboda, Tumca mayurebeli xSirad sagangebod mowyobil moednebsa da saTamaSo adgilebze iyrida Tavs. xalxuri gadmocemiT,berikebisaTvis mefe erekles sasaxleSi “saoxunjo darbazic” ki yofila gamoyofili. rac Seexeba “yeenobas”, es iyo saxalxo sanaxaoba, sakarnavalo dResaswauli, romelic asaxavda qarTveli xalxis brZolas ucxoel dampyrobelTa winaaRmdeg. masSi monawileobas mTeli sazogadoeba iRebda. cota mogvianebiT, Sua saukuneebSi, ganviTarda sasaxlis karis Teatri, e.w. “saxioba”, rac warmoad genda niRbosanTa warmodgenebs musikis TanxlebiT. mefeebic ki zrunavdnen, rom wvlili SeetanaT qarTuli Teatris ganviTarebaSi. magaliTad, Teimuraz pirvelma da arCil meorem Seqmnes dialogebi da polemikuri dramaturgiis nimuSebi e.w “gabaasebani”.

26

miuxedavad imisa, rom iqmneboda literaturuli nawarmoebebi, meTvramete saukunis bolomde dramaturgia arc Tu ise ganviTarebuli iyo. iakob gogebaSvili meTvramete saukunes miiCnevs kulturuli aRorZinebis xanad. am periodSi moxda profesiuli samsaxiobo dasis Seqmna, romelsac saTaveSi giorgi avaliSvili edga. Tumca, mis dass didi xnis sicocxle ar ewera, radgan aRamahmad xanis Semosevebis dros msaxiobTa dasis didi nawili brZolis velze daeca. mecxramete saukunis inteligencia mudmivi Teatris arsebobis deficits ganicdida, amitom Teatraluri warmodgenebi aleqsandre WavWavaZis, meliton baraTaSvilis, mamia gurielis, manana orbelianis saqveynod cnobil literaluturul salonebSi imarTeboda. mefisnacval voroncovis TbilisSi Camosvla ki saqarTvelosTvis kulturuli cxovrebis ganviTarebis sawindari gaxda. dimitri yifianisa da giorgi erisTavis didi ZalisxmeviT 1850 wels Seiqmna profesionaluri qarTuli dasi, romelsac saTaveSi Tavad giorgi erisTavi Caudga da 1851 wels Tbilisis klasikuri gimnaziis SenobaSi Catarda pirveli warmodgena – g. erisTavis “gayra”. samwuxarod, am Teatrma mxolod 6 weli iarseba, magram man didi roli iTamaSa erovnuli TviTSegnebis gaRviZebaSi. mogvianebiT, 1879 wels ilia WavWavaZisa da akaki wereTlis TaosnobiT aRdga Tbilisis profesionaluri Teatri da male mniSvnelovan warmatebasac miaRwia. qarTuli Teatris aRmavloba, axali saTeatro formebisa da profesiuli reJisuris principebis damkvidreba dakavSirebulia ori didi reJisoris – kote marjaniSvilisa da sandro axmetelis saxelebTan. maT qarTul TeatrSi gansakuTrebuli epoqa Seqmnes, romelic sasceno xelovnebis ganviTarebis mimarTulebebsa da tendenciebs dResac ganapirobebs. meoce saukunis 60-70-iani wlebidan novatoruli Ziebebisa da sxvadasxva

27

oazisi

ivnisi 2014

kultura

Teatralur-esTetikuri mimarTulebis damkvirdreba Tanamedroveobis gamoCenil reJisorebs – mixeil TumaniSvilis, robert sturuasa da Temur CxeiZis saxelebs ukavSirdeba. r.sturua da T.CxeiZe dResac aqtiurad moRvaweoben da dRemde rCebian saerTaSoriso avtoritetebad Teatris sferoSi. aRsaniSnavia, rom SoTa rusTavelis saxelobis saxelmwifo Teatrma r.sturuas xelmZRvanelobiT jer kidev sabWoTa reJimis dros msoflios xuTive kontinentze triumfaluri sagastrolo turneebi gamarTa. dResdReobiT saqarTveloSi funqcionirebs dramatuli, musikaluri, pantomimuri, Tojinuri da marionetuli Teatrebi. scenis “korifeebTan” erTad moRvaweobs msaxiobebis, reJisorebis, dramaturgebisa da scenografebis axalgazrda Taoba, romelsac SemdegSi unda daeyrdnos qarTuli Teatri. dRevandeli globalizaciis pirobebSi xom Teatri erTaderTi saSualebaa, romelsac SeuZlia mayurebels guliscema auCqaros da daanaxos is, risi danaxvac Tavad uWirs. da bolos,ra iqneboda rom ara Teatri?! ara, Teatri aucileblad iqneboda... iqneboda, radgan Seqspirs ase uTqvams - “Teatris azri uwinaresad es yofila da dResac is aris, rom bunebas sarked gauxdes, saTnoebas misi saxismetyveleba aCvenos, biwierebas misi umsgavsoeba, droebasa da xalxs misi viTareba da nakvalevi.”


kultura

UNICEF-is wignebis kuTxe

sanam mSoblebi wignebs arCeven

fotoreportaJi wignebis festivalidan naTia bregvaZe

miniaturuli saganZuri - “bednieri kaci yofilxarT? - ratom? - ratom da win iseTi bedniereba geliT, me ki es bedniereba ukve gavlili maqvs. eeh... - ra bedniereba? - pirvelad wakiTxvisa.� guram doCanaSvili

28

29


kultura

"oTaxi wignebis gareSe igivea, rac sxeuli sulis gareSe."

zogi nanatri wignis kiTxvas pavilionSi iwyebs

ciceroni

an ezoSi...

"erT dRes wigni wavikiTxe da mTeli Cemi cxovreba Seicvala" orhan famuqi

30

31


ivnisi 2014

kultura

"eSmakni"-fiodor dostoevskis romaniwinaswarmetyveleba irakli modebaZe “eSmakni” fiodor dostoevskis erT-erTi bolo nawarmoebia. igi dawerilia XIX saukunis 70-ian wlebSi. rogorc cnobilia, mwerals biZgi misca realurma movlenebma: 1869 wels revolucionerTa jgufma, vinme niCaevis xelmZRvanelobiT, politikuri motivebiT mokla TavianTi TanamebrZoli imis SiSiT, policiaSi ar dagvasminoso. garda amisa, Tavad dostoevskic axalgazrdobaSi revolucioneri iyo. amitomac miRebuli gamocdilebac asaxa Tavis nawarmoebSi. LalbaT, logikuricaa, rom nawarmoebi iwyeba igaviT maTes saxarebidan, sadac moTxrobilia eSmakebiT Sepyrobili kacis ambavi: mas Semdeg, rac qristem gandevna misgan eSmakebi, isini Roris koltSi Sevidnen da kldidan gadaCexes... am monakveTSi alegoriulad aris asaxuli ruseTSi moRvawe revolucionerTa saqmianobis arsi da maTi saboloo bedi: eS-

Ziralaa: mas ar gaaCnia aranairi Rirebuleba, garda Zalauflebisken swrafvisa. igi gaqnili avantiuristia. misTvis araferi wminda ar arsebobs, mas ar swams arc samSoblosi, arc eklesiis, piriqiT, Zalisxmevas ar iSurebs imisTvis, rom sabolood gaanadguros erTic da meorec. Rirseba, patiosneba, zneoba, morali misTvis dromoWmuli da usargeblo cnebebia. Dda raoden gasakviric ar unda iyos, Tavisi miznebis misaRwevad igi iyenebs aristokratias: raRac gaurkveveli manqanebiT, adamianebi, romlebmac unda izrunon sazogadoebis winsvlasa da progresze, sruliad ucxo da gaugebar Temebze msjeloben, magaliTad: jarisa da flotis gauqmebis aucileblobaze, memkvidrobis, ojaxis da mRvdlobis mospobaze, rusuli anbanis laTinuri asoebiT Canacvlebaze da a.S. am yvelaferze msjeloben ara viRac vigindara da qurdbacaca adamianebi, aramed mwerlebi, poetebi, mecnierebi da a.S. rCeba STabeWdileba, rom es “raRac” erTgvari modaa, Tavsmoxveuli da gaugebari. swored amgvar garemoSi moqmedeben verxovenski da misi mimdevrebi. maT yvelgan iReben, pativs scemen da maTs azrs iwoneben. metic, sazogadoebaSi karg tonad iTvleba socialist revolucionerebTan, rogorc axal makebi arian revolucionerebi, xolo Rorebi da progresul ideaTa matareblebTan, urTieris xalxi, SemoqmedebiTi energiisgan daclili, Toba. verxovenskim kargad auRo alRo am axRirebulebebis armqone nihilistebi, romleali modis Taviseburebebs, erTgan is ambobs: bic iqcevian brma iaraRad revolucionerTa “me ukve giTxariT: xalxis wiaRSi SexelSi da sabolood kldidan gadaiCexebian. vatanT-meTqi. iciT, rom axlac Zalian Zlierni romanSi, SeiZleba iTqvas, ori centralvarT? Cvenebi gana marto isini arian, vinc Jlets, uri figuraa. erTi mxriv, axalgazrda socialbugavs, tyvias isvris Tu ikbineba. aseTebi mxisti verxovenski, xolo, meore mxriv, Tavadi olod xels gviSlian. Mme disci plinas yvelaze nikolai stavrogini. verxovenski ti puri namaRla vayeneb. Mme xom aramzada var da ara so-

"jer arcerT ers ar mouwyvia Tavisi cxovreba mecnierebisa da gonebis sawyisebze. Amis magaliTi jer ar yofila da Tu iyo, mxolod wuTierad da isic sibriyviT. socializmi Tavisi SinaarsiT ukve aTeizmia, rameTu pirvelive striqonidan acxadebs, rom is aTeisturi moZRvrebaa da ganzraxuli aqvs, mxolod da mxolod mecnierebisa da gonebis safuZvlebze moawyos yvelaferi."

32

cialisti! gamigoneT, yvela egeni TiTebze myavs CamoTvlili: maswavlebeli Tu ymawvils RmerTsa da damarwevel akvans uqiaqebs, ukve Cvenia. veqili Tu ganaTlebul mkvlels icavs, aqaoda, naswavli kacia da rom ar moekla, fuls ver Caijibavdao Cvenia. Mmowafeebi Tu glexkacs moklaven, aba ras vigrZnobTo, isinic Cvenia. borotmoqmedTa gamamarTlebeli msajulebi Cvenia. Pprokurors Tu sasamarTloze acaxcaxebs, sakmarisi liberaloba ver gamoviCineo xom Cvenia da Cveni. Aadministratorebi, literatorebi... o, Cvenebi bevria, saocrad bevri da arc ician es! iciT ramdens mivaRwevT mxolod mzamzareuli ideebiT?” verxovenskim zustad icis, rogor da ra pirobebSi SeeZleba Zalauflebis xelSi Cagdeba: “ erTi Tu ori Taoba mainc saWiroa,rom rom garyvnili iyos, warmoudgenlad, gaugonrad garyvnili. Aadamiani bilw, laCar, gulqva TavkerZa araraobad unda iqces da cota sisxlsac SeeCvios, ai, ra gvWirdeba Cven!” Aamitomac, misi da misi damqaSebis saqmianoba swored iqiTkenaa mimarTuli, rom rac SeiZleba male moxdes sazogadoebis transformacia am mimarTulebiT. swored amitom sWirdebaT maT narCev sazogadoebaze gavlenis mopoveba, raTa erTeulebis saSualebiT TavianTi ideebi aTasebze gaavrcelon... rusuli aristokratia ki, am yvelafrisTvis xelis SeSlis nacvlad, Tavadve ebmeba dagebul maxeSi da didi gulmodginebiTa da aRtyinebiT mieqaneba ufskrulisken. verxovenskis uSualo daqvemdebarebaSi sul ramdenime adamiania, magram moxerxebulobis wyalobiT, faqtobrivad, mTeli qalaqis cxovrebas ganagebs. Tumca, miznis saboloo realizaciisTvis mas sWirdeba beladi. miuxedavad imisa, rom igi daxvewili intrigania, mas mainc ar hyofnis Sinagani muxti saimisod, rom namdvil beladad iqces. Mmas sWirdeba Zlieri sulis mqone adamiani, nebisyofiani, mtkice da mamaci. swored amitom, igi arafers iSurebs imisTvis, rom nikolai stavrogini daiTanxmos revoluciuri moZraobis saTaveSi mosvlaze. rac Seexeba stavrogins, igi namdvilad gamorCeuli adamiania. is ufro nicSeseul zekacs hgavs, vidre fuqsavat aristokrats. Mmas arafrad uRirs arc sakuTari da arc sxvisi sicocxle, igi eZebs xifaTs-nadirobs daTvebze da barierze mdgari Subls uSvers mowinaaRmdegis tyvias, xolo Tavis dambaCas haerSi isvris. saerTod ar ainteresebs sazogadoebis

azri da amis dasamtkiceblad colad mohyavs sulierad avadmyofi koWli qali. stavrogini namdvilad Zlieri sulis mqone adamiania, magram igi TiTqos arc sikeTes scnobs da arc borotebas, ubralod, ganze dgas. igi amoraluria da misTvis erTi fasi aqvs wmindanobasac da uRvTo garyvnilebasac. garkveuli periodi isic Sedioda socialistTa rigebSi, magram male daaneba Tavi revoluciur saqmianobas. samagierod, misi Sinagani ZaliTa da simtkiciT monusxuli verxovenski mas ase advilad veRar SeeSveba. mxolod da mxolod stavroginis meSveobiT SeiZleba didi saqmeebis keTeba da revoluciis Semdeg (Tuki is saerTod moxda) misi Sedegebis SenarCuneba. verxovenskisTan nacnoboba stavroginisTvis sabediswero xdeba...

romanis kidev erTi saintereso personaJia 30 wlis inJineri, aseve revolucioneri socialisti Satovi. verxovenskis ar iyos, isic monusxulia stavroginiT. Mmagram, mas stavroginis sxva ideebma daaxvia Tavbru da isic, misi sityvebis ar iyos, diadi ideis lodis qveS matliviT gasresilad grZnobs Tavs. “jer arcerT ers ar mouwyvia Tavisi cxovreba mecnierebisa da gonebis sawyisebze. Amis magaliTi jer ar yofila da Tu iyo, mxolod wuTierad da isic sibriyviT. socializmi Tavisi SinaarsiT ukve aTeizmia, rameTu pirvelive striqonidan acxadebs, rom is aTeisturi moZRvrebaa da ganzraxuli aqvs, mxolod da mxolod mecnierebisa da gonebis safuZvlebze moawyos yvelaferi. Ggoneba da mecniereba adamianTa cxovrebaSi mudam mxolod meorexarisxovan rols TamaSobda dasabamidan; asec iqneba JamTa dasasrulamde. xalxebs sul sxva

gagrZeleba ix. gv. 34 33


kultura

Zala qmnis da amoZravebs, sxva Zala warmarTavs. Mmagram ra warmoSobs am Zalas, aravin icis da verc amoxsnis. Ees aris daucxromeli survili Caswvde yvelafers bolomde da amavdroulad uarhyo igi. Mmizani yoveli erisa aris RmerTis Zieba, diax, uTuod sakuTari RmerTis Zieba. RmerTi aris sinTezuri pirovneba xalxisa, dasabamidan dasasrulamde. Calkeul xalxTa gaqrobis niSani saerTo RmerTis aRiareba gaxlavT. roca RmerTebi saerTo xdeba, ispoba RmerTebic, ispoba xalxic da ispoba rwmenac. rac ufro Zlieria xalxi, miT ufro gansakuTrebulia RmerTi misi. ar arsebula jer xalxi religious gareSe, anu sikeTisa da borotebis cnebis gareSe. Yyvela xalxs sakuTari cneba aqvs sikeTisa da borotis, sakutari sikeTe da boroteba gaaCnia. roca xalxebs saerTo cnebebi eqmnebaT sikeTisa da borotbisa, iq iwyeba maTi gadagvareba da maSin iSleba zRvari sikeTesa da borotebas Soris. Ggonebas Tavis dReSi ar SeeZlo sikeTisa da borotebis garCeva da mudam samarcxvinod urevda maT erTmaneTSi...� raoden ucnauric unda iyos, nikolai stavrogins ekuTvnis es sityvebi, romlebmac Tavgza aubnies Satovs da TandaTanobiT CamoaSores socialistur moZraobas. metic, igi maT mtrad iqca. swored amaSia stavrognis Zala: mas erTnairi warmatebiT SeuZlia

oazisi

dasawyisi ix. gv. 33

xalxSi rogorc nihilizmisa da uzneobis, ise patriotuli ideebis STanergva da maTi daZvra samoqmedod. Aamitomac sWirdeba is verxovenskis... rac Seexeba revolucionerebs, SeiZleba iTqvas, rom aq metwilad gaiZvera da avantiuristi xalxia Tavmoyrili: Sigilovi, li putini, erkeli... am xalxs araferi wminda ar gaaCnia da demonuri gaafTrebiT ebrZvis sxvis Rirsebasa da siwmindes, Tumca isini erTmaneTisTvisac saSiSni arian. Aamitomac, stavroginis rCeviT, verxovenski moawyobs Satovis mkvlelobas, romelSic zemoT CamoTvlili adamianebic monawileoben. verxovenskis CanafiqriT, saerTo ZalisxmeviT Cadenilma borotmoqmedebam isini erTmaneTs unda SeaduRabos, raTa Seiqmnas mtkice revoluciuri kavSiri. sabolood, socialistebis Zalisxmeva mainc amao aRmoCndeba: bolos da bolos,areulobis, mkvlelobebisa da mRelvarebis fonze Zlierni ama qveynisani gons modian, magram, SeiZleba iTqvas, ukve gviania-daRvrilia udanaSaulo adamianebis sisxli, xolo am yvelafris organizatori, piotr verxovenski dausjeli rCeba. SeiZleba iTqvas, rom misia Sesrulebulia: im Rorebis msgavsad, demonebma rom gadaCexes kldeze, axalgazrda socialistma Tavisi mimdevrebi Seatova cixesa da saxalxo siZulvils, Tavad ki ugzoukvlod gauCinarda. stavrognima ki Tavi moikla... unda iTqvas, rom mweralma 50 wliT adre iwinaswarmetyvela is movlenebi, romlebic mohyva oqtombris revolucias, iseve, rogorc naTlad aRwera revolucionerTa miswrafebebi da maTi saxe. samwuxarod, rusul sazogadoebas arc maSin da arc Semdgom ar eyo windaxeduloba, rom sworad Seefasebina movlenebi da Tavidan aecilebina is tragikuli movlenebi, romlebsac milionobiT adamiani Seewira. Tumca, Tavisi mniSvnelobiT romani bevrad ufro farToa da masSi wamoWril problemebs dRemde ar daukargavs aqtualoba. aravin aris dazRveuli imisgan, rom momavalSi swored is gaxdes axali li putinebisa da verxovenskebis msxverpli...

"mizani yoveli erisa aris RmerTis Zieba, diax, uTuod sakuTari RmerTis Zieba. RmerTi aris sinTezuri pirovneba xalxisa, dasabamidan dasasrulamde. calkeul xalxTa gaqrobis niSani saerTo RmerTis aRiareba gaxlavT. roca RmerTebi saerTo xdeba, ispoba RmerTebic, ispoba xalxic da ispoba rwmenac. rac ufro Zlieria xalxi, miT ufro gansakuTrebulia RmerTi misi."

34

35


kultura

kiTxva bavSvobidan miyvars. maxsovs,pirveli wigni, romelic Tu ar vcdebi, 7 wlis asakSi wavikiTxe “tom soieris Tavgadasavali” iyo. Semdeg “pepi grZeli winda” da “karlsoni” gavicani, ufro mogvianebiT ki Jiul vernis Tavgadasavlebma gamitaca. SemeZlo erT dReSi mTeli wigni wamekiTxa. Tumca, es im SemTxvevaSi, Tu marTla momwonda is rasac vkiTxulobdi. iseve rogorc yvelas, mec wamikiTxavs wignebi mxolod imitom, rom “unda wamekiTxa”. aseTi wignebis kiTxva TveobiT iweleboda, dasasruls ki aranairi kiTxvebi da emocia ar miCndeboda. wigni yvelaze metad studentobis periodSi davafase. leqciebisgan da usas-

ramdennairi sicocxle minaxavs.” bevri mogzaurobis Semdeg ki minda Cemi gamocdileba sxvasac gavuziaro da im wignebis Sesaxeb visaubro, romlebic studentebs datvirTuli cxovrebisgan Sors waiyvans. “Zilis win sakiTxavi wigniao” – amboben. aseTi wignebi marTlac arsebobs. martivi, msubuqi eniT dawerili, yovelgvari zedmeti filosofiuri Sexedulebebisgan Tavisufali. maTi wakiTxvis Semdeg momdevno 45 wuTi ar giwevs ifiqro imaze, Tu risi Tqma undoda avtors an ras gulisxmobda. “danaSauli Cvens varskvlavebSi” (The fault in our stars) swored Zilis win sakiTxavi wignia. ase hqvia amerikeli mwerlis jon grinis romans, romelic 2013 wels daibeWda. es ar aris morigi wigni uiRblo siyvarulis Sesaxeb, romlis borulo gamocdebisgan daRlilma yovelTvis vici, rom saRamos wigns gadavSli da los erT-erTi personaJi aucileblad unda sul sxva samyaroSi aRmovCndebi. rogorc mokvdes. mkiTxvels ti piuri sasiyvarulo guram doCanaSvili ambobs Tavis moTxro- romanis nacvlad Zalian saintereso, emobaSi “kaci, romelsac literatura Zlier ciuri wigni SemrCeba xelT. swored iseTi, uyvarda”: - “sad ar vyofilvar, misalo- erTi amosunTqviT rom waikiTxav da cdicebo, ra ar momivlia, gaRunuli daniT – lob, rac SeiZleba meti dagamaxsovrdes. maCeteTi ekliani buCqebi – kaatinga mi- erTi fraza gansakuTrebiT CaibeWda Cems kafia, okeaneSi TeTr mtredebs davdevdi, mexsierebaSi:-“swored es aris tkivilis mgoni miyvarda, mTaTa mwvervalze mioc- damaxasiaTebeli: is iTxovs, rom igrZnon”. wignSi yvelaze met mowonebas pernebia da amisTvis oo rogor vuwamebi- var, katas cxra sicocxle aqvs, me ki, vi- sonaJebi imsaxureben. avtorma SeZlo da sac ase miyvars yovelive es, hee, ramdeni, Seqmna sasiamovno, saintereso da gansa-

36

laparakobdnen da romelsac dResac ixseneben. wignSi aseve detaluradaa aRwerili Tu rogor dagegmes biWebma TviTmfrinavis gataceba da riTi dasrulda es yvelaferi. daTo turaSvilis wignSi “TviTmfrinavis biWebi” gmirebad arian warmodgenili. Tumca Znelia am sakiTxze sworxazovani Sexeduleba gqondes. mTavari isaa, Tu ra kuTxiT SevxedavT momxdar ambavs. faqti erTia, rom maT Tavisufleba surdaT, risTvisac sastikad daitanjnen.

37

gagrZeleba ix. gv. 38

oazisi

ivnisi 2014

wignebi studentis Tarodan nino abdalaZe

kuTrebuli gmirebi. romanis mTavari personaJi, heizeli, romelsac filtvebis kibo sWirs, sakuTar Tavze da garSemomyofebze gamudmebiT xumrobs. misi damokidebuleba cxovrebis, ojaxis, siyvarulis mimarT Zalian axlos aris ara marto CemTan, aramed bevr axalgazrdasTan. biWi, romelic heizels Seuyvardeba, avgustusi, Tavidan ti piuri e.w. “babniki” Cans. Tumca mogvianebiT mkiTxveli aRmoaCens, rom mas kibos gamo marcxena fexi ar aqvs, gamoirCeva kargi iumoris grZnobiT da Zalian Zlieri siyvaruli SeuZlia. mis qcevaSi yvelaze dasamaxsovrebelia erTi ucnauri Cveva: avgustusi moukidebel sigarets eweota iverielebi – es jinsebis Taobaa. biWebi, da. rac niSnavs imas, rom is momakvdinebel romlebsac 1983 wlis 18 noembers TviTmfrinivTs sakuTar TavTan axlos uSvebda, ma- navis gatacebiT Tavisuflebis mopoveba ungram imis Zalas ar aZlevda, rom moekla. dodaT. maTi mizani sabWoTa reJimisgan TaamiT is Tavs ufro Zlier pirovnebad mi- vis daRweva iyo. laR da sicocxliT savse iCnevda. faqtia, rom es personaJi sxva wig- axalgazrdebs ar surdaT iseT qveyanaSi nisa Tu filmis gmirebs arafriT ar hgavs. cxovreba, sa saerTo dac ar arsejamSi, es ar soso wereTeli, beri Teodore, kaxa da paa- bobda sityva aris seriota iverielebi – es jinsebis Taobaa. biWebi, rom- “ s a k u T a r i ” zuli Janlebsac 1983 wlis 18 noembers TviTmfrina- da yvelaferi ris romani, vis gatacebiT Tavisuflebis mopoveba undodaT. mxolod sabr o m e l i c WoTa kavSirs mkiTxvels ekuTvnoda. cxovrebiqveyanaSi, sadac jinsebi mxolod imitom seul rCevebs miscems. es aris wigni, ro- iyo akrZaluli, rom sabWoTa mTavrobam Tamelic bevrjer moggvriT Rimils da vad ver SeZlo misi Seqmna. swored asebevrjer dagafiqrebT imaze, Tu ram- Ti cxovrebisgan Tavis daRweva surdaT denad mniSvnelovania, rom cxovrebis “TviTmfrinavis biWebs”. maT egonaT, rom TiToeuli wamisgan siamovneba miiRoT. SeZlebdnen amerikaSi Casvlas, sadac gmire meore wigni sruliad gansxvavdeba biviT Sexvdebodnen. Tumca es naklebad pirvelisgan. es aris Tanamedrove qarTveli Seesabameboda simarTles. sabolood moxmwerlis daTo turaSvilis romani “jin- da ise, rom isini sakuTar ocnebas Seewirnsebis Taoba”. wigni, romelic SeuZlebelia en. TiToeuli maTgani sabWoTa mTavrobam emociisa da cremlebis gareSe waikiTxo. daxvrita, cocxali mxolod Tina gadarCa. es ambavi, aravis datovebs gulgrils daTo turaSvilis wignSi zustad aris da misi daviwyeba Zalian rTulia. aRwerili momxdari movlenebi, is Tu rogega kobaxiZe, Tina fetviaSvili, gia tabiZe, gor daiwyo gegasa da Tinas siyvarusoso wereTeli, beri Teodore, kaxa da paa- lis istoria. ambavi, romelzec didxans


kultura

amboben, bolo lukma yvelaze gemrieliao. mec bolosTvis poloneli mwerlis milan kunderas “yofis autaneli simsubuqe” movitove. es aris fsiqologiur-filosofiuri romani, romelSic avtori personaJebis daxmarebiT gadmogvcems sakuTar damokidebulebas samyarosa da cxovrebis mimarT. tomaSi da tereza, tereza da tomaSi – wigni swored maT garSemo brunavs. tomaSi erTi ubralo eqimia, romelsac bevri sayvareli hyavda da sulac ar apirebda colis moyvanas. tereza ki dabadebidan martosuli adamiani iyo, romelic sakuTar dedasac ar uyvarda. Tumca es yvelaferi manam, sanam isini erTmaneTs gaicnobdnen. tomaSma terezas saxiT gzaabneuli bavSvi i pova, romelsac misi mzrunveloba yvelaze metad sWirdeboda. terezasTvis ki tomaSi cxovrebis azrad iqca. is iyo misTvis realobac, sizmaric, fiqrica da ocnebac. milan kundera Zalian kargad xatavs am ori, sruliad gansxvavebuli adamianis siyvaruls, romelic savsea RalatiT, egoizmiT, SecodebiTa da imediT. tomaSs ufro metad ecodeboda, vidre uyvarda tereza. mas ar SeeZlo, winaswar mimxvdariyo ra iyo swori saqcieli da ra ara, radgan, rogorc avtori ambobs: - “miRebuli

is msaxiobs hgavs, romelic urepeticiod TamaSobs rols. rad Rirs es cxovreba, Tu pirveli repeticia cxovrebisTvis TviT cxovrebaa? amitomac aris, rom cxovreba yovelTvis eskizs waagavs, romelic arasdros iqceva naxatad”. tereza ti piuri qalia, romelmac mTeli Tavisi cxovreba qmars miuZRvna: “rodesac Tundac kaqtusebs uRebT fotoebs, es mainc Tqveni cxovrebaa, magram rodesac mxolod qmrisTvis cxovrobT, es ukve aRar aris Tqveni cxovreba”. terezas marTlac ar hqonda sakuTari cxovreba, iseve rogorc bevr sxva qals. milan kunderas, albaT, imis Tqma undoda, rom cxovrebaSi yvelas unda hqondes raRac gataceba, saqme, romelic mas siamovnebas aniWebs. terezasa da tomaSis cxovreba CexeTis sabWoTa okupaciis fonze mimdinareobs. avtori nel-nela gviyveba “praRis gazafxulis” Sesaxeb (1968 weli). es wigni am kuTxiTac sainteresoa, radgan bevrma ar icis Tu ra xdeboda praRaSi rusuli okupaciis dros. milan kundera ki am yvelafers Zalian martivi, yvelasTvis gasagebi eniT yveba. “yofis autanel simsubuqes” gansakuTrebuls xdis is faqti, rom avtori TviTonve xsnis TiToeuli personaJis saqciels, ise, rogorc sakuTar TavSi darwmunebuli, gamocdili fsiqologi. giCndeba SegrZneba, rom milan kundera Tavad giyveba Tavisive daweril istorias. ambavs, romelic bevrisTvis gadawyvetilebis sisworis Semowmeba Seu- Zalian axloa, bevrs ubralod ainteresebs, Zlebelia, radgan ar gvaqvs saSualeba, bevrmac sakuTar Tavze gamocada. tereza rames SevadaroT. adamiani erTxel cxov- da tomaSi xom Cvens Sorisac arseboben. robs da, Tanac, sruliad moumzadeblad.

38

mariam jibuti

moxetiale wignebi

“ sad karceri da sad luqsi ? mainc ar arsebobs dedamiwaze iseTi ori sityva , odesme erTmaneTs rom ar Seexamos, axlac asea, – es iqneboda karceri-luqsi , wignebiani TaroebiT savse, rbili, moxerxebuli savarZliT, koxta magidaze naTura -sokoTi, es iqneboda karceri - ocneba yoveli wignis moyvarulisaTvis .ras izam yvelas ar SeuZlia biblioTekaSi kiTxva, da vinc Tavisi fexiT Seva Cems mier SemoRebul mowyobilobaSi, maSin es oTaxi iqneba ubralod –luqsi , mravalTaTvis ki karceri-luqsi. “ guram doCanaSvili

oazisi

ivnisi 2014

dasawyisi ix. gv. 37

SeemCnia patara skveri, romlis pirdapir oriode kviris win, quCebSi uamravi kli- dgas wignebiT savse oTaxi. arc maRazmis ocnebis asruleba daiwyes da wigne- ia, arc jixuri an biblioTeka, ubralod, bi gamouSves saxetialod. bevri ixetia- oTaxi, Tanac wignebiT savse. sadac Segiles Tu cota, wignebi ise gamravldnen, Zlia Sexvide, wigni aiRo da wasakiTxad rom dRes karcer-luqsebis Seqmnis idea waiRo, Semdeg ki sxvisTvis gaimeto. gaCnda. idea, romelic dafinansebas elo- mokled, yvelaferi ase daiwyo : “ idea deba da sul male marjaniSvilze, erT daibada sruliad spontanurad , rodesac patara skverSi daidebs binas. gaixsneba vfiqrobdi Cemi wignis efeqtur da xelmiwignebis dasabinavebeli punqtebi, sadac sawvdom gzebze, cxadia ar velodi Tu amxmoxetiale wignebi Seisveneben da axal ela gamoxmaureba mohyveboda da Sedegma patrons daelodebian. warmoidgineT yovelgvar molodins gadaaWarba. idea Taras ityoda klimi, quCaSi gavlisas rom vis TavSi itevda farTo masStabebs, Tumca gavimeoreb , msgavs Sedegs ar velodi”. ai ase gaxda axalgazrda mwerali jaba zarqua sulisCamdgmeli im ideisa, romelmac or dReSi mTeli qalaqi moicva, sazRvrebsac gascda da sxva qalaqebic „daavirusa“. “moxetiale wignebis” saxeliT cnobili TamaSis wesebi Zalian martivia, wignze toveb Semdegi Sinaarsis warweras : „gamarjoba. ar davkargulvar, me ubralod moxetiale wigni var. damimgzavre da erTad moviaroT msoflio literatura. wakiTxvis Semdeg ki isev saxetialod gamiSvi. TariRi da adgili damawere ,rom ar davikargo“. amis Semdeg wigns toveb xalxmraval adgilas da nebismier gamvlels Cuqni pirveli wakiTxvis siamovnebas. mTeli qalaqi davirusda. sadarbazoebSi, samarSruto taqsebSi, saswavleblebSi, skverebsa Tu baRebSi- yvelgan gamoCdnen qalaqis axali wevrebi da axali patronebis ZiebaSi yvelaferi moiares. quCaSi xSirad SexvdebiT gaocebul

39

gagrZeleba ix. gv. 40


kultura

martin skorseze-msoflio kinematografiis udidesi klasikosi da cocxali legenda ana nikifi

ivnisi 2014

da bednier mgzavrebs , romlebic axal megobarTan erTad brundebian saxlSi. aravin eloda, magram am TamaSma saswauli moaxdina. feisbuqis gverdze, moxetiale wignebma erT RameSi 10 000 mimdevari gaiCines, momdevno dRes ki am ricxvma 20 000-s miaRwia. warmartebis saidumlo veravin amoxsna, TviT ideis avtori da organizatorebic gaocebuli arian: “ ar vici zustad, am faqtis gaanalizeba jer ar damisrulebia, Tumca faqtia, rom yvelanairi reklamis gareSe aitaca gverdi momxmarebelma da ukve 40 000-ze meti varT” – acxadebs jaba zarqua. 40 000 momxmarebeli yoveldRiurad acarielebs sakuTar biblioTekas da imetebs wigns sxvisTvis, an Tavad xdeba sxvisi gacemuli wignis mflobeli, oRond droebiT da yoveldRiurad es xdeba aramxolod TbilisSi, aseve baTumSi, rusTavSi, foTSi, zugdidSi, TelavSi da TiTqmis mTel saqarTveloSi. proeqtma, romelic mkiTxvelebisTvis samoTxes qmnis, gadawyvita, sazRvrebs gascdes, oRond pirdapiri gagebiT da Seecados sazRvrispira soflebSi gauSvas wignebi saxetialod. TamaSi imdenad saintereso gaxda, rom aramxolod internetsivrce, aramed mTeli mediac dai pyro. “moxetiale wignebma” SeZlo da moergo aramxolod mkiTxvelTa interesebs, aramed daainteresa sazogadoebis is nawili, romelsac ar hqonda Sexeba an, samwuxarod, CamoSorebuli iyo literaturas. TamaSis ideam da azartma SeZlo interesis gaRviveba . rogorc mkiTxvelebi amboben, SeiZleba, sul ar gindodes da ar gqondes gagebuli im wignis Sesaxeb, romelic quCaSi Segxvda, magram aucileblad dainteresdebi , radgan iq ar devs marto wigni. Sen gxvdeba istoria erTi adamianisa, romelsac wig-

ni inaxavs. TamaSis monawileebi miiCneven, rom proeqti aramxolod mkiTxvelebis gavrcelebas uwybos xels, amasTanave adamianebs akavSirebs da kontaqtebs qmnis, amaze ki metyvelebs socialur qselSi gamoCenili postebi- wigni vi pove, patroni Semexmianos. proeqtma erTnairad daavirusa axalgazrda Taoba da ufrosebic, yvelaze sasiamovno ki patara mkiTxvelebis gamoCenaa, romlebic Tamamad uSveben saxetialod maT sayvarel literaturas. aRsaniSnavia is faqtic, rom hi peraqtiuri moTamaSeebic gamoCnden, romlebic ara erT an ors, aramed Zalian bevr wigns imeteben sxvisTvis. gverdze rekodsmenic ki dasaxelda gacemuli wignebis raodenobiT, romelic Tqveni mona morCili gaxldiT. sabednierod, aman jansaRi konkurencia gamoiwvia da gamoCndnen iseTebic, romlebic erTbaSad oTx da xuT wigns uSveben saxetialod. garda amisa, gamoCdnen iseTi wevrebic, romlebic yvelasTvis gasakvir nabijebs dgamen. erT-erTma momxmarebelma qindli gauSva saxetialod, riTac Zalian didi enTuziazmi gaaRviva sxvebSi. Tumca medals ori mxare aqvs da negativmac ar daagviana gamoCena. bukinistebma xelSi Caigdes moxetiale wignebi da maTi gayidva daiwyes. organizatorebi afrTxileben momxmarebels, Tavi aaridon aseTi produqciis SeZenas da gaafrTxilon damrRvevi, radgan es maT biznesze cudad aisaxeba. ai, ase SeZlo saxetialod gamosulma erTma wignma qarTuli realobis Secvla da gaumjobeseba. da dRes Tbilisis farTo quCebSi jaba zarquas wignTan erTad seirnobs stendali, orueli, londoni, ualdi da Cveni WilaZe, morCilaZe, WavWavaZe, turaSvili, janikaSvili da bevri sxva. dae, iaron, iaron!

40

oazisi

dasawyisi ix. gv. 39

Cems filmebSi asaxuli Zaladobis gamo xalxs Caketili da braziani adamiani vgonivar. marTlac aseTi var, magram imasac amboben, rom iumoris grZnoba saerTod ar gamaCnia. arada, iumoris grZnoba Cemi macocxlebeli Zalaa. 41


ivnisi 2014

ana nikifi jer kidev meore msoflio omis dawyebamde, Carlz da ketrin skorsezebi mSobliuri siciliidan amerikaSi gaemgzavrnen. rogorc sxva emigrantebi, maTac imedi hqondaT , rom iq ukeTes cxovrebas naxavdnen: is xom didi SesaZleblobebis da didi fulis qveyana iyo, sadac ,yvelasTvis Riaa gza warmatebisTvis, mTavari mondomebaa. yvela ver naxulobs gzas mwvervalisken,bevrs es arc sWirdeba.skorsezes ojaxs hqonda safunTuSe “patara italiaSi” ,manhetenis yvelaze kriminalur kvartalSi. martin markantonio luCiano skorseze daibada omis dros 1942wlis 17 noembers. misi megobrebi iseTive italieli emigrantebis Svilebi iyvnen,rogorc TviTon da mTeli bavSvoba man omisSemdgomi niu-iorkis mousvenari italiuri raionebis quCebSi gaatara. es iyo msxvili mafiozuri dajgufebebis dro,romlebmac qalaqSi Zalauflebis sisxliani gadanawilebis Semdeg Tavis gavlena mTel amerikaSi gaavrceles-italieli emigrantebi Sevidnen aSS-is did biznesSi da politikaSi Tavisi gambedaobis da zewolis wyalobiT.martins gasisxlxorcebuli hqonda ganqsteruli quCebis romantika,rodesac is quCis dabinZurebuli haerisgan imaleboda sxvadasxva kinoTeatrebSi da xarbad iwovda axal da axal saukeTeso filmebs.

smogi xels uSlida sunTqvaSi.is asTmis mZime formiT iyo daavadebuli sami wlidan,amis garda alergia,filtvebis anTeba da haimoriti awuxebda. “rac Tavi maxsovs, sul avad viyavi.mTeli bavSvoba uamravi wamlis ylapvaSi gavatare. deda Tan matanda wamlebs,rom saaTobrivad mimeRo,da miwevda megobrebis TandaswrebiTamis gakeTeba. Amitom, maT”mister wamali” Semarqves. maSin man jer ar icoda, rom kino misi mowodeba gaxdeboda.ar icoda,rom istoriaSi Sevidoda ,rogorc msoflio kinematografiis udidesi klasikosi,rom ekranebze gamovidoda martin skorsezes filmebi. martinis mSoblebi Rrmad morwmune kaTolikebi iyvnen da Svilic Sesabamisad aRzardes. bavSvobaSi mas mudam awuxebda danaSaulis grZnoba imis gamo, rom avadmyofobis mizeziT xSirad acdenda sakvirao mesas. am codvis gamo jojoxeTSi rom ar moxvedriliyo gadawyvita Tavi uflisTvis mieZRvna da 14 wlis asakSi seminariaSi moewyo. 17 wlis asakSi is mixvda , rom es ar iyo gza, romelsac undoda sicocxlis bolomde gahyoloda da mSoblebis winaaRmdegobis miuxedavad miatova seminaria da swavla niu-iorkis universitetis kinoskolaSi ganagrZo. swavlis dros is muSaobda memontaJed erT-erT kinostudiaSi. erTxel is Seejaxa Zvel nacnobs, romelsac araerTxel Sex-

42

vedria niu-iorkis quCebSi.es iyo damwyebi msaxiobi robert de niro. isini saukeTeso megobrebi gaxdnen. aravisTan ar hqonia skorsezes gadasaReb moedanze iseTi urTierTgageba ,rogorc de nirosTan isini sulidan xorcamde niu iorkelebi iyvnen,isini icnobdnen da uyvardaT es qalaqi da grZnobdnen mis atmosferos,isini erTad izrdebodnen. orive italo-amerikeli,gaizardnen mezobel quCebze,bavSvobidan icnobdnen erTmaneTs.de niro gaxda skorsezes alter-ego, mis filmebSi-misi erT-erTi sayvareli msaxiobi. rogorc martini ambobda,robertTan muSaoba erTi siamovneba iyo. moindoma reJisorma skorsezem,rom filmisTvis taqsis mZRoli(1976 weli) deniros ,,Signidan“ Seeswavla Tavisi gmiris cxovreba da roberti,ukve oskarosani msaxiobi,mTeli Tve dReSi 12 saaTi taqsistad muSaobda. vercerTma klientma ver icno is. dasWirda skorsezes,rom rolisTvis filmSi,,cofiani xari“ (1980 weli) deniro 40 kilogramiT gasuqebuliyo -da momxibvleli msaxiobi TveobiT miirTmevda yvelaze kaloriul sakvebs da rodesac Zlivs varjiSobda saqsafonze filmisTvis ,,niu-iorki’’(1977 weli) man ise daamuSava tuCebi,mTeli Tve wesierad saWmels ver Wamda. martin skorsezes filmebi ekranebze gamoCnda 1963 wlidan.pirveli damoukidebeli filmi,romelic man 21 wlis asakSi gadaiRo,iyo filmi saxelwodebiT “ras akeTebs TqvenisTana mSvenieri gogona aseT adgilas? “ (What’s a nice girl like you doing in a place like this ?) Tumca gogonebSi skorseze maSin jer kidev ver erkvevoda da ar icoda , rogor midgomoda maT.es iyo imis mizezi ,rom misi pirveli qorwineba daufiqreblad moxda. man coloba sTxova samsaxiobo ganyofilebis student gogonas larain brenans. male naCqarev qorwinebaSi bzari gaCnda.laraini axalgazrda da pativmoyvare iyo,ocnebobda brwyinvale samsaxiobo

43

karieraze.is araCveulebrivi megobari da sayvareli iyo,mzrunveli deda,magram saerTod ar vargoda rogorc medda. martins ki ara coli, aramed usazRvrod momTmeni mowyalebis da sWirdeboda. am moklexniani kavSiridan mas darCa qaliSvili ketrini. gamwvavebulma asTmam da danaSaulis grZnobam,romelic mas bavSvobidan awuxebda, gadaaqcia is fobiebiT Sepyrobil nevrotikaT.reJisor skorsezes panikurad eSinoda TviTmfrinavebis, magram Tu frena

gardauvali iyo, is adioda bortze TilismebiT datenili jibeebiT.aseve mas eSinoda Tvalis,demonebis da avi sulebis.da rac yvelaze ucnauria,mas eSinoda sruliad uwyinari 11 ricxvis. is yvela xerxebiT cdilobda aeridebina es ricxvi.veraferi aiZulebda mas rom is gaCerebuliyo sastumros oTaxSi romlis karebze fataluri 11 nomeri ewera.erTxel avtosadgomze erTaderTi Tavisufali adgili 11 nomriT iyo.martinma Secvala Tavis gegmebi da ukan mobrunda.bolos skorsezem fsiqoanalitikosis daxmarebas mimarTa,magram arc aman uSvela.wameba iqamde gagrZelda sanam is ar Sexvda sendi uaintraubs, korporacia”uorner brazers”-is cnobili Cinovnikis qaliSvils. am Sexvedridan skorsezes cxovrebaSi axali etapi daiwyo.sendi gaxda misi megobari mTeli 12 wliT.is yvelanairad uwyobda xels

gagrZeleba ix. gv. 44

oazisi

martin skorseze-msoflio kinematografiis udidesi klasikosi da cocxali legenda


kultura

dasawyisi ix. gv. 43

martinis da sendis daSorebis mizezi gaxda. Julian kameroni ara mxolod niWieri Jurnalisti da momxibvleli qali aRmoCnda,aramed kargi scenaristic.man SesTavaza skorsezes siuJeti filmisTvis “niu-iorki,niu-iorki”(1997).idea maTi rTuli Tanacxovrobis Sedegad warmoiqmna.aseTi sirTuleebi ori Semoqmedi adamianis Soris ara iSviaTia. “niu-iorkis” gadaRebebze skorsezes Seuyvarda mTavari rolis Semsrulebeli laiza mineli,romelsac maSin romani de nirosTan hqonda. rodesac Juliam erT-erT saRamoze minelis xelSi dainaxa medalioni,romelic mas ekuTvnoda,es gaxda bolo wveTi da man moiTxova ganqorwineba miuxedavad imisa rom rva Tvis orsuli iyo. qaliSvili dominika daibada maSin rodesac isini ukve ganqorwinebulebi iyvnen. bedis ironiiT skorsezes cxovrebaSi ganmeorda sasiyvarulo siuJeti.martinis saxlSi gaisma satelefono zari da viRac axalgazrda qalbatonma interviu sTxova. es aRmoCnda izabela rozelini,cnobili reJisoris roberto rozelinis da kinovarskvlav ingrid bergmanis qaliSvili,momavali msaxiobi,supermodeli da mwerali.im dros ki is mxolod da mxolod damwyebi Jurnalisti iyo.da ganmeorda igive, rac JuliasTan. magram maTi qorwineba Tavidanve tropikul qariSxals mogagonebdaT-Seejaxa ori mSfoTvare italiuri temperamenti. martinis eWvianobas lamazi da iRbliani meuRlis mimarT paranoiduli eWvianoba erqva. man kerZo deteqtivic ki daiqirava meuRles saTvalTvalod.rodesac rozelinim arc Tu ise

mkacr CacmulobaSi gadaiRo suraTebi erTerTi sqelkaniani JurnalisTvis,skorsezes gaaxsenda , rom is kaTolikur ojaxidan iyo da axalgazrdobaSi mRvdloba undoda.es gaxda maTi daSorebis mizezi. misi mexuTe coli gaxda barbara de fina. iseve rogorc sendi uaintraubi ,man Tavis Tavze aiRo martinis movla.amasTan erTad is gaxda praqtikulad yvela misi filmis prodiuseric,romlebic 90-ien wlebSi gadaiRo .is dRemde ganagrZobs skorsezes gverdiT muSaobas miuxedavad maTi ganqorwinebisa. meeqvse colis kandidatura martinSi eWvs badebda.bevri WoWmanis Semdeg man arCevani mSvid,gawonasworebul da mzrunvel gamomcemel elen morisze gaakeTa. aravis sjeroda ,rom 56 wlis reJisorisTvis es ukanaskneli qorwineba iqneboda. wavida is dro, rodesac martin skorsezem ar icoda, rogor moexibla qalebi. axla isini TviTon ibrZvian misi yuradrebis mosapyroblad, miuxedavad misi fobiebis da ucnauri xasiaTiasa. mTeli misi cxovrebis gamocdileba asaxulia mis did Tu patara filmebSi, romlebisganac mesamedi marTlac udidesi kinolentebia. miuxedavad imisa, rom kinoakademia didxans uvlida gverds skorsezes “oskariT”, aravisTvis aRar aris saidumlo, rom is-cocxali klasikosia.miuxedavad imisa,rom man gadaiRo iseTi genialuri filmebi,rogoricaa ,,vin akakunebs Cems karebze’’, ,,avi quCebi’’, ,,ali-

sa aq aRar cxovrobs’’,romlis qalis mTavri rolis Semsrulebelma elen berstinma oskari aiRo, ,,SiSis koncxi’’, ,,komediis mefe’’ , ,,kazino’’ , ,,aviatori’’ da sxva,man mxolod 65 wlis asakSi gadaRebul udidesi kriminaluri dramisTvis ,,micvalebulebi’’ moi pova oskari saukeTeso reJisurisTvis. es filmi 2006 wels, aRiares axal etalonad am JanrSi.

44

CineDOC –Tbilisi TamTa qarqaSaZe CineDOC –Tbilisi pirveli saerTaSoriso dokumenturi kinofestivalia kavkasiaSi , romlis fokusSia SemoqmedebiTi dokumenturi filmebi. 14-19 oqtombers TbilisSi saerTaSoriso dokumenturi kinofestivali Catardeba. Mmayurebeli gaecnoba sxvadasxva Janris dokumentur kinos, romlebsac saavtoro xedva, originaluri vizualuri koncefcia , saxasiaTo personaJebi da Zlieri istoriebi aerTianebs. Ffestivali Sedgeba sami seqciisagan. E Eesenia: • saerTaSoriso sakonkurso programa, • focus Caucasus • CineDOC Young. saerTaSoriso sakonkurso programa Tbilisis saerTaSoriso kinofestivalis mTavar seqcias warmoadgens. Aam seqciaSi warsadgenad dokumenturi filmi gadaRebuli da dasrulebuli unda iyos 2013-2014 wlebSi da filmis qronometraJi ar unda iyos 50 wuTze naklebi. seqciis Jiuri airCevs 12 films , romlebic festivalis farglebSi iqneba naCvenebi rogorc qarTveli, ise saerTasioriso mayureblebisaTvis. Ffilmebi erTmaneTs Seejibrebian mTavari jildosaTvis CineDOC –Tbilisi , romelsac dokumenturi kinos eqspertebiT, filmis kritikosebiTa da reJisroebiT dakompleqtebuli Jiuri gadascems gamarjvebuls. Focus Caucasus – is seqcia eZRvenba kavkasiis regionis dokumentur kinos. aRniSnuli seqciisTvis SeirCeva 10 dokumenturi filmi, romlebic warmoewbulia kavkasiaSi an exeba am regions , fokusiT saqarTveloze, somxeTxe , azerbaijansa da mezobel qveynebze, rogorebicaa ruseTi da TurqeTi. Ddokumenturi filmi gadaRebuli da dasrulebuli unda iyos 2012-13-14 wlebSi. Aam seqciaSi filmis qronometraJi araa SezRuduli. Focus Caucasus –i konkursTan erTad TanamSromlobis regionalur plaTformasac warmoadgens samxreT kavkasiaSi.

45

CineDOC Young - am seqciis farglebSi naCvenebi iqneba dokumenturi filmebi, romlebic mniSvnelovania axalgazrda Taobis ganviTarebisaTvis: • mozardTa portretebi • demokratia • adamianis uflebebi • genderi • ekologia da sxva. safestivalo jgufi winaswar estumreba skolebsa da saganmanaTleblo centrebs, sadac waradgens filmebs, romlebic naCvenebi iqneba CineDOC Young- is farglebSi . amasTanave maswavleblebs

saSualeba eqnebaT, moamzadon esse an vizualuri arti, maTi naSromebi gamoifineba safestivalo veniuze. Ffilmis Cvenebis Semdeg diskusiebs gauZRvebian bavSvTa fsiqologebi, maswavleblebi da samoqalaqo sazogadoebis aqtivistebi , romlebic aqtiurad arian CarTuli mozardTa ganviTarebaSi. “kavkasiaSi pirveli dokumenturi filmebis festivali wels ukve meored umaspinZlebs saerTaSoriso reJisorebs, prodiuserebs, mediis profesionalebs TbilisSi da kinomoyvarulebs dauviwyar erT kviras SesTavazebs . SarSandelma gamocdilebam gviCvena, rom dokumenturi kinosadmi interesi CvenTan namdvilad didia da gvsurs, mayureblis molodini gavamarTloT,”- Aacxadebs CineDOC –Tbilisi- s saerTaSoriso stumrebis koordinatori mariam axalkaci.

oazisi

ivnisi 2014

martins,zrunavda mis janmrTelobaze,uxmod itanda misi italiuri temperamentis gauTavebel afeTqebebs.erTxel skorsezes intervius asaRebad saxlSi estumra Jurnalisti Julia kameroni,romelic Semdgom


veriko gelaSvili 50-iani wlebi cvlilebebis droa. Mmeore msoflio omSi gamarjvebuli qveyana materialuri keTildReobiT, optimizmiTa da patriotuli ideebiT aris moxibluli, amis paralelurad ki amerikul musikaSi namdvili afeTqeba xdeba. sakoncerto darbazebi xalxiT ivseba, imdorindel momRerlebs ki aRmerTeben. Aam musikas mohqonda udidesi enregia. rok-en-roli, anu Tavisuflebis musika, rogorc mas uwodeben, swored am periodSi Caisaxa da udidesi gavlena iqonia amerikul kulturasa Tu cxovrebis wesze. mas 1952 wels Caeyara safuZveli, rodesac klivlendis radiosadguris dijeim im drioisaTvis akrZaluli Canawerebis gaSveba gabeda eTerSi.Aswored isaa avtori am mimdinareobis saxelwodebisac. sul ramdenime welSi rok-en-roli saocrad popularuli gaxda da man gaaerTiana amerika. es misi pirveli yvelaze kaSkaSa varskvlavis, rok-en-rolis “Savi-mefis” damsaxureba iyo.

Cak beri iyo pirveli momRerali, romelmac SeZlo, zRvari waeSala TeTrkanian da Savkanian msmenelTa Soris. 50-60-iani wlebis gasayarze Cak beris musika gascda amerikis farglebs da is liverpulSi im droisaTvis yvelasaTvis ucnobi jgufis “bitlzis” SesrulebiT gaJRerda. 46

rok-en-rolze saubari warmoudgenelia misi namdvili mefis, elvis preslis gareSe. axalgazrda, Zalian momxibvleli biWi misisi pidan, saocari qarizmiTa da gabedulebiT, romlis gamorCeuli saSemsruleblo manera da “uxerxuli” moZraobebi mkarcma amerikam Tavidan gaaprotesta, Tumca elvisi Tavisi gamorCeulobiT gaxda im drois yvelaze popularuli momRerali. misi hitebi 36 kviris ganmavlobaSi ar Tmobdnen pirvelobas hitaRlumebSi. 1956 wels man eqvsi “oqros diski” gamouSva, firfitebi mravalmilioniani tiraJiT gaiyida. rok-en-roli gaxda yvelaze Semosavliani musikaluri mimdinareoba. Eelvisis aseTi komerciuli warmatebis

Semdeg rok-en-roliT umsxvilesi xmis Camweri studiebi dainteresdnen da nadiroba daiwyes damwyeb niWier Semsruleblebze. Amis Semdgeg rok-en-rolis istroriaSi Cndebian sxva kaSkaSaA varskvlavebic: jeri li luisi, badi holi, litl riCardi. 47

oazisi

ivnisi 2014

50’s music


kultura

Citis motanili ambavi “ambavi Citma momitanao meubneboda pataras deda, ormoci wlisas man maiZula me leqsad wera rom gamebeda. es iyo Citi, Citi RvTiuri,RvTis kalTebidan gamogzavnili,sxeuli mercxals Camougavda,mzeriT mimino iyo namdvili. “ ase iwyeba cnobili momRerlisa da poetis, nikolSous solistis, gia nikolaZis poema „qarTuli zRapari_ai ia“. gias mier poemis dawera oTaxSi SemTxveviT Semofrenil namgalas ukavSirdeba, romelmac mis cxovrebaSi seriozuli gardatexa moaxdina...Citis motanili ambavi man xuT dReSi galeqsa,poemisTvis „margalitebis“ Sesasxmelad ki ramdenime weli dasWirda ,amisTvis wmindanTa sibrZneebi da biblia gamoiyena. gia nikolaZe - „Citi Semofrinda Cemi oTaxis fanjaraSi da xelSi daviWire, meore dRes xelze amotvifruli

mqonda raRac simboloebi, sakuTar Tvalebs ar vujerebdi, swored amis mere daviwye leqsebis da poemebis wera, yovel Rame vdgebodi da CemTvis uCveulo rames vakeTebdi .. leqsebs vwerdi“

gias CitebTan urTierToba poemiT ar dawyebula. bunebaze Seyvarebul momRerals pirvelad CitebTan Sexeba bavSobisas, qarTul filmSi hqonda. swored Citebis mimarT gansakuTrebuli damokidebuleba gamoamJRavna originaluri ideebiT ganTqmulma giam 1995 wels,satelevizio dajildoveba „manaze“, romlis ideis avtoric Tavad iyo...gia nikolaZem erT_erT nominaciaSi gamarjvebulis gamosacxadeblad mtredebi gamoiyena da iqve sanaxaobiT aRfrTovanebuli mayureblis winaSe piroba dado, rom am mtredebs filmSi gadaiRebda.ramdenime weliwadSi ki piroba Seasrula da Citebi panTeonSi gadaiRo . garda imisa rom gia nikolaZe kargi momReralia ,igi kargi poeti da reJisoricaa...mravalmxrivi niWiT dajildovebuli igi, farTo sazogadoebisTvis ufro metad Tavisi simRerebiT aris cnobili,yvelaze didi popularoba mas jguf „nikolSous“ Seqmnam da pirvelma simReram „Seberilma“moutana. oTxi Zmisagan Seqmnili jgufi male mTelma saqarTvelom Seiyvara. gia nikolaZe- „nikolSou Seiqmna sruliad spontanurad, Cemma erTerTma Zmam Zalian mTxova, rom Camovsuliyavi moskovidan da Segveqmna jgufi“ iyo ramdenime simRera48

49

oazisi

ivnisi 2014

Teko gergedava

revolucia,Semdeg pauza...TiTqmis 5 wliani pauzis Semdeg monatrebuli nikolSou msmenelis winaSe axali simReriT warsdga...“dedamiwa“ase hqvia simReras ,romlis teqstic giam Tavisi poemidan amoiiRo da romelic mTelma saqarTvelom aitaca. simRera ,romelmac Tavisi SinaarsiT sasuliero pirebis mowoneba daimsaxura...“am simReram sakuTari Tavi Tavad gaikeTa, me arafer SuaSi ar var, sxvaTaSoris ,mamaoebs Zalian moswonT“ 2010 wels giam kidev erTxel daarwmuna qarTuli sazogadoeba Tavis udides niWierebaSi. musikalur festivalze ,sadac axal baTumze daweril simRerebSi Sedga konkursi, giam mis mier dawerili simRera Seasrula. simReram, sadac momReralma da teqstis avtorma colisa da baTumis siyvaruli gaaerTiana mas gamarjveba moutana...igi grampris mflobeli gaxda... 80–iani wlebis TbilisSi dabadebuli,ticianis quCaze baRCiTa da yvavilnariT damSvenebul sakuTar saxlSi gazrdil gia nikolaZes xSirad nostalgia i pyrobs da ramdenime aTeuli wlis ukan gayidul saxlze ocnebobs..Zvel saxlze sadac bavSvoba gaatara...axla meuRlesTan da or SvilTan erTad berZeniSvilze, binaSi cxovrobs .igi mudam megobrebiT aris garemoculi .xalxisgan did siyvaruls da siTbos iRebs da TviTonac uxvad gascems. gia nikolaZe- „vizrdebodi xexilian baRSi, ZiriTad dros iq vatarebdi, TiTqmis yovel Rame is ulamazesi adgili mesizmreba, Cemi ocnebaa, rom is saxli davibruno, udidesi nostalgia maqvs“. gulRia da emociuri momRerali da poeti ,misTvis gansakuTrebul SemTxvevas mudam aRwers...erT–erTi movlena, romelmac gia nikolaZeze waruSleli STabeWdileba datova saqarTveloSi“ Cveneburebis“ vizits ukavSirdeba...ambavi giam Tavis narkvevSi aRwera...“es iyo

2004 wlis 5 oqtombers,uwmindesi da unetaresi Cveneburebs locavda... qarTveli qalis qandakebamde gveliviT aklaknil gzaze Sefenili CanCqerebidan droSebs afrialebda 366 Coxosani Wabuki,yoveli Wabuki droSebs afrialebda da gugunebda didebas saqarTvelosi. dablobSi, vakeSi, SadrevnebTan,ilias gamzirze asasvlel kibeebTan mosCanda kaTalikos patriarqi sruliad saqarTvelosi...samoTxeao da qarTa veliao yoveli ,ase amkobda deda samSoblos da qarTlis dedamac ar daayovna, zvaviviT moswyda brinjaos qalis caSi awvdil xels abreSumis fardagad daxveuli veeberTela droSa sruliad saqarTvelosi da mis SemyureT RvTaebriv sanaxaobad gadaeSala.uwmindessa da unetaress jvari gaexsnao,vin icis winaparT codvebi dagvexsnao ,viRac morwmunem Tavis azri gamoTqva da amden xalSi odnav xmamaRla warmosTqva“


kultura

kleptomania - varskvlavuri seni

E,,evrovizia 2014-is” gamarjvebuli avstrieli konCita vursti gaxda mariam dvaliSvili Eevrovizia, es is musikaluri proeqtia, romelic yovelwliurad wlis simReras irCevs. vroviziis simReris konkursis organizatori evropis mauwyebelTa kavSiria (EBU), evrofestivalze konkursantis wardgenis ufleba evropis mauwyebelTa kavSiris wevr mauwyeblebs aqvT.

2014 wlis evrovizia 6 maiss daiwyo. rigiT 59-e konkursis maspinZeli qveyana dania iyo. am konkursze wels saqarTvelos saxeliT mariko embraliZe da jgufi ,,Sini” iRebda monawileobas. jgufi ,,Sini” ukve oci welia, rac qveynis farglebs gareT moRvaweobs, kerZod ki germaniaSi. evropaSi maT sakmaod kargad icnoben. jgufi qarTuli folklorisa da sxvadasxva musikaluri mimdinareobis sinTez-

iT imgvar harmonias qmnis, romelic qarTvel da ucxoel msmenels gulgrils ar tovebs. simRera, romelic qarTvelma monawileebma ,,evroviziis” meore sakonkurso dRes Seasrules, iyo ,,sami wuTi dedamiwaze”(Three Minutes Tu Earth), romelic specialurad am konkurisisTvis ,,Sinis“ wevrma zaza miminoSvlma dawera, inglisurenovani teqsti ki iugen elius ekuTvnis. qarTveli konkursantebi swored am dRes gamoeTiSnen proeqts, radgan yvelaze dabali qula miiRes. Ggamarjvebuli ki gaxda 25 wlis avstrieli momRerali tomas noivitri, romelic konCita vurstis saxeliTaa cnobili. man Seasrula simRera ,,feniqsiviT aRsdeqi“ (Rise like a Phoenix) da 290 qula aiRo, ris Sedegadac konkursantebi sagrZnoblad Camoitova ukan. konCita vursti sakmaod didi popularobiT sargeblobs avstriaSi, rac misma sasceno imijma moutana. ,,es simRera eZRvneba yvelas, visac sjera Tavisuflebisa da momavlis, Tqven icnobT sakuTar Tavs, Cven erTni varT da ar gavCerdebiT”-ganacxada transgenderma momReralma konCita vurstma. meore adgilze holandiuri jgufi gavida, xolo mesame adgili wilad xvda SvedeTs. tradiciulad momavali ,,evrovizia 2015” gamarjvebuli qveynis dedaqalaqSi gaimarTeba. maspinZeli ki amjerad qalaqi vena iqneba.

50

kleptomania _ es aris xSirad impulsuri, zogjer ki zedmiwevniT dagegmili miswrafeba qurdobisken yovelgvari angarebis gareSe. Mis erTgvar fsiqologiur daavadebadac miiCneva. xSirad kleptomani gaucnobiereblad i paravs nivTebs. bolo periodSi momravlebuli SemTxvevebis gamo kleptomanias varskvlavur daavadebadac moixsenieben. kvlevebis mixedviT es daavadeba arc Tu ise gavrcelebulia da msoflioSi 10 aTasi adamianidan mxolod erTi avaddeba, xolo amerikuli konos varskvlavebs Soris TiTqmis yoveli mesame itanjeba am seniT. kanadaSi Catarebulma kvlevebma aCvena, rom kleptomaniiT daavadebulTa umetesoba qalbatonebi gaxlavT, romelTa asakic saSualod 36 welia. yvelaze skandaluri SemTxveva, romelic dResac ar aviwydeba sazogadoebas, oskarosani msaxiobis, vainona raideris gamoWera iyo. is 2001 wels 5 aTasi dolaris odenobis tansacmlis moparvis mcdelobisas daakaves erT-erT maRaziaSi. SemTxvevis dros vainonas jibeSi rva saxeobis fsiqotropuli preparati aRmouCines. msaxiobis winaaRmdeg saqme sami muxliT aRiZra: qurdoba,

abamisad Caecva. didi xnis msjelobis Semdeg sasamarTlom sami wlis pirobiT sasjelTan erTad msaxiobs iZulebiTi Terapiac miusaja. kidev erTi cnobili kleptomani dastin hofmania, romelic Tavad gamotyda, rom am daavadebis msxverplia da xelmrudobis wyalobiT suvenirebis kargi koleqciac Seqmna. rac Seexeba lindsi loans, romelic skandalebSi xSirad exveva, arc am sakiTxSi CamorCa kolegebs. msaxiobi da momRerali “yvelaze saSiSi filmi 5-is” gadaRebisas tansacmelebis qurdobaSi gamoiWires, magram saqme sasamarTlomde ar misula, Tumca yvelas gvsmenia cnobili andaza “koka yovelTvis wyals ar moitanso”. asec moxda _ 2008 wels manhetenis erT-erT klubSi, daxurul wveulebaze, kolumbiis universitetis studentma maria markovam Tavisi wavis qurqi versad i pova. mogvianebiT ki zustad aseTi qurqiT, erT-erTi Jurnalis fotoSi, lindsi loani iwonebda Tavs. gogonam sasamarloze daamtkica, rom qurqi misi iyo da daibruna kidec is,damatebiT 10 aTas dolarTan erTad. unda aRvniSnoT, rom kleptomania mxolod am saukunis seni araa da aseTi ti pis qurdobebs safuZveli bevrad ufro adre Caeyara. amis TvalsaCino magaliTi ki, arc meti, arc naklebi, safrangeTis mefe anri IV gaxlavT. gadmocemis Tanaxmad, hyvarebia stumrad yofnisas Zvirfasi an umniSvnelo nivTebis moparva, romelTac Semdeg patrons ubrunebda da daudevrobisTvis dascinoda kidec. kleptomanebi erTgvari keTilSobili qurdebi arian. maTTvis yvelaze Zvirfavandalizmi da e.w. sagangebo siaSi Semavali si nivTic ki ar warmoadgens materialZliermoqmedi preparatebis ukanono Senax- ur faseulobas. isini am nivTebiT vaWrova. sasamarTlos mesame sxdomaze msaxiobi bas sulac ar apireben. maTi Tvaliereba qalbatoni gamWirvale samosiT warsdga, da Senaxva ki did siamovnebas aniWebT. romlis qveSac aSkarad Canda Savi lifi da am gziT isini ixsnian stress, TavisuflTeTri trusi. mosamarTlem vainona raideri debian Sinagani daZabulobebisgan, Semdeg darbazidan gaaZeva da urCia, viTarebis Ses- ki xelaxali qurdobisTvis emzadebian.

51

oazisi

ivnisi 2014

xatia CaxvaSvili


kultura

parizSi masStaburi rekonstruqciis Semdeg pikasos muzeumi gaixsneba TinaTin baRaTuria naxats, skulpturas, keramikas, suraTebsa da dokumentebs. pikasos Semoqmedebis garda, damTvaliereblebs SeeZlebaT, gaecnon matisis, renuarisa da sezanis ramdenime namuSevars. espaneli mxatvris muzeumi pirvelad parizSi 1985 wels gaixsna. gamofenili naxatebis umetesoba, pikasos anderZis Tanaxmad, 1973 wels misi gardacvalebis Semdeg gadaecaT frangebs. misma qvirvma, Jaklinma Sekriba 1,000ze meti namuSevari, romlebic 1995 wels muzeums gadaeca. kulturis ministries, aurelia fili petis gancxadebiT sazogadoebisaTvis muzeumi seqtemberSi gaixsneba. “marTalia ZiriTadi samuSaoebi aprilis bolos dasrulda, magram yvelafris mosawesrigeblad saWiroa dro’’, - aRniSna fili petem. gaxsnamde ramdenime dRiT adre muzeums safrangeTis prezidenti fransua olandic ewveva.

momeciT muzeumi da me mas gavavseb.

52

53

oazisi

parizSi masStaburi rekonstruqciis Semdeg pikasos muzeumi gaixsneba. informacias safrangeTis kulturis saministro avrcelebs: ,,xuTi wlis Semdeg gaixsneba muzeumi, romelic espaneli mxatvris msoflioSi yvelaze mravalferovan koleqcias inaxavs.” saministros gancxadeba gamoexmaura pikasos vaJis moTxovnas, romelic ase JRers: ,,mTavrobam yvelaferi unda gaakeTos, raTa is gaixsnas ivnisSi, rogorc galeriis prezidentma ana baldasarim daaanonsa’’, aRniSna klaud pikasom. Jan-franko bodini, rekonstruqciis mTavari arqiteqtori acxadebs, rom ,,muzeumi gaixsneba ivnisis bolos, rogorc iyo gansazRvruli da is tradiciulisa da modernulis saocari nazavi iqneba’’. meCvidmete saukunis saxl-muzeumi amJamad 52 milion evrodaa Sefasebuli. ganaxlebis Semdeg misi fasi sakmaod gaizarda. muzeumi iqneba uzarmazari sagamofeno centri, romelic Seinaxavs 5,000


kultura

rac Seufasebelia da ar vafasebT

mxatvrebi muSaoben Cveni sazogadoebis simaxinjeebi rom dagvanaxon, gvibiZgon gamosworebisken, gvanaxeben samyaros yoveldRiuri erTferovnebis da sakuTar cxvirs iqiT, yvelaze mTavars – fiqrs gvaiZuleben. bevri saintereso namuSevrebis gamofena tardeba, Tundac marto TbilisSi, Tumca maT sanaxavad mxolod avtoris axloblebi da 1-2 gzaabneuli turisti Tu Seivlis, danarCeni nawilisgan ki xSirad mesmis “axali da saintereso aRaraferi iqmneba”, “am Taobas ar hyavs geniosebi”, “Zvelad iyvnen niWierebi, Tu iyvnen”, am yvelafers ki xelovanebis mimarT amboben adamianebi, romlebsac wlebia arc erTi speqtakli, gamofena Tu dadgma ar unaxavs. ise vafasebT TanamedroveTa Semoqmedebas, arc ki vnaxulobT naSromebs. iqneb maT Soris imaze meti geniosia, vidre wina TaobebSi. iqneb am qalaqSic cxovroben pikaso da dali. imedia, metad davinteresdebiT xelovnebiT, manamade ki Tanamedrove keramikosis merab gugunaSvilis namuSevrebis gamofenas gTavazobT.

oazisi

ivnisi 2014

lika fulariani

“saxlidan gamosuli ukve sociumis sakuTreba xar. pirveli, rasac grZnob da xedav _ mzeraa _ SiSveli Tvalebi, romlebic yoveli mxridan gakvirdebian da gakontroleben. pirveli, rasac xedav da grZnob _ ararsebuli niSnebi, wesebi da kanonebia, romlebic gaiZuleben gamoiyurebode da moqmedebde ise, rogorc yvela. Sen irgvliv myofTa nawili xar da ar gaqvs ufleba iyo individi, winaaRmdeg SemTxvevaSi Sublze wvas igrZnob da Zalian swrafad mixvdebi, rom es Seni socialuri stigmaa. stigma ki mocemul konteqstSi aris sircxvilis damRa _ TvalSi sacemi da sazogadoebisTvis Semawuxebeli. yvela Tavs valdebulad Tvlis mogaSoros sircxvilis niSani ama Tu im gziT Tu saSualebiT. mizezi _ gaurkveveli tradiciebi, dauwereli kanonebi, gamogonili wesebi.”

54

55

fotoebi: giorgi bazaevi


sporti

msoflio Cempionati brazilia 2014

ivnisi 2014

giorgi samyuraSvili

erT Tveze naklebi darCa msoflio Cempionatis dawyebamde , romelsac wels brazilia maspinZlobs da maTi organizatorebi gvpirdebian, rom udavod yvelaze gamorCeuli mundiali iqneba , radgan tardeba braziliaSi da aq iyris Tavs msoflios rCeuli nakrebebi . gadavxedoT jgufuri etapis wyvilebs, romlebic ukve cnobilia da gansakuTrebul yuradRebas iqcevs . pirvelad, ra Tqma unda, A jgufiT daviwyoT, sadac brazilia udavod favoritia. braziliis

nakrebi axalgazrda fexburTelebiT aris dakompleqtebuli. neimari, romelic barselonaSi axlaxan gadavida, arc Tu ise kargi sezoni hqonda. mundialze albaT ormagi ZaleiT Seudgeba Tavis saqmianobas da im valdebulebebs, romlebic skolarim daakisra, Tavs gaarTmevs. aseve halki, romelic sankt-peterburgis „zenitSi“ asparezobs. misTvis es transferi ar iyo kargi gadawyvetileba, radgan Tu mas karieraSi winsvla da warmateba undoda, romelime evropul grandSi gadavidoda. aq mTavari mainc fulis faqtori iyo. rogorc qarTvelebi ityvian, „fuls daxamda“, ma-

gram is kargi da gamorCeuli fexburTelia, romelsac yumbarisebuli dartyma aqvs , imsaxurebs nakrebSi TamaSs. aseve brazilias hyavs iseTi varskvlavebi, rogorebic arian tiago silva, oskari, vilani da sxvebi . guldasawyveti faqti iyo is, rom skolarim ronaldinio ar gamoiZaxa nakrebSi da verc gafarToebul ganacxadSi moxvda, is braziliaSi TamaSobs da arc Tu urigod, magram skolarim Tavisi saqmis icis, albaT, ar CaTvala saWirod misi gamoZaxeba. braziliasTan erTad jgufSi xorvatiis, meqsikisa da kamerunis nakrebebi arian. aq meore adgilisTvis brZola meqsika xorvatias Soris iqneba, Tumca arc kameruni aris xelwamosakravi gundi, mas samuell etoo kapitnobs. B jgufs ori gamokveTili favoriti hyavs. eseni holandiis da espaneTis nakrebebi arian. es ukanaskneli wina msoflios da evropis Cempionatis gamarjvebulia . braziliasTan erTad erT-erT favoritTagans warmoadgens , delboskes da vangaalis gundebi pirvel- meore adgilisTvis ibrZoleben, xolo Cilesa da avstraliis nakrebebi Rirseul winaaRmdegobas gauweven am or bumberaz da gamocdil nakrebs. C jgufi am jgufs gamokveTili favoriti ar hyavs da oTxive gunds (kolumbia, saberZneTi, kot-divuari, iaponia) Tanabari Sansebi aqvs imisa, rom Semdeg etapze iasparezos . kolumbiis Sansi SedarebiT mcire iqneba, radgan am nakrebis varskvlavs da erT-erT saukeTeso Tavdamsxmels radamel falkaos travma aqvs da saTuoa misi mundialze TamaSi.

l i az

Br 56

4 1 20

D jgufi , yvelaze gamorCeul da, rogorc ityvian, “sikvdilis jgufs“ warmoadgens. inglisi, romelic bolo wlebia ver asparezobs ise, rogorc fexburTis Semqmnelma qveyanam unda iasparezos . mas stiven Jerardi ukapitnebs, romlisTvisac bolo msoflio Cempionatia da Rirseuladac gadaulocavs kapitnobas nakrebis gamorCeul, „manCester iunaitedis“ varskvlavs uein runis. italiis nakrebi, romelic yovelTvis siurprizebiT savseaa da SeuZlia, sawadels miaRwios . am nakrebs „udiriJorebs“ andrea pirlo, romelic, asakis miuxedavad, saocar fexburTs TamaSobs da marTlac guli da sulia am nakrebis. karSi janluiji bufoni, TavdasxmaSi „super mario“. yvelaferi aqvT imisTvis, rom mundialze sawadels miaRwion. da urugvais nakrebi, gamorCeuli nakrebi kargi fexburTelebiT da eqstra klasis TavmdasxmelebiTluis suaresi da edison kavani. aq mgoni yvelaferia naTqvami da ar unda dagvaviwydes diego forlani, romelsac, asakis miuxedavad, isev gaaqvs goleba da gundis erT-erTi lideria. kostra rikas ki namdvilad ar gaumarTla. E jgufi : Sveicaria , ekvadori , safrangeTi da hondurasi . aq pirvel adgils, savaraudod, safrangeTi daikavebs, Tu araferi moxda iseTi . meore adgilisTvis ki darCenili gundebi ibrZoleben. F jgufi aq argentinis nakrebi gamoirCeva , is erT-erTi mTavari favoritia. argentineli varskvlavi leo mesi Hpirdeba sakuTar gulSematkivrebs, rom Tavs ar dazogavs oqros medlebis mosapoveblad. bosnia da hercogovina , iranis da nigeriis nakrebebi aqac meore adgilis mopovebas Seecdebian. G jgufi. germania da portugalia- es ori nakrebi ibrZolebs pirveli - meore adgilisTvis

57

. germania - nakrebi, saves varskvlavebiT, romlebic marTlac rom saukeTesod asparezoben TavianT klubebSi . marko roisi , mario giotce, mesuT ozili da sxvani . portugalia- maTi mTavari imedi am wlis triumfatori, oqros burTis mflobeli kristiano ronaldoa, romelmac saocar matCSi, ibrahimoviCis SvedeTs sZlia da Tavis nakrebs braziilis sagzuri moupova . ronaldos mcire travma awuxebs da Cempionatamde gauvlis, mTeli portugalia xom mis imedzea. ganas da amerikis nakrebebs ki kargi da lamazi fexburTis TamaSisken movuwodoT. H jgufi. belgia, romelsac gansakuTrebuli nakrebi hyavs. axalgazrda biWebi, romlebic mundialze Tavis gamoCenas Seecdebian. maTi “xelmZRvaneli” ki erT-erTsaukeTeso da gamorCeuli mcveli vinsent konpani iqneba. aseve Semdeg etapze gasvlas ruseTis, alJirisa da koreiis respublikis nakrebebi Seecdebian. kargi da sanaxaobrivi msoflio Cempionati gvelodeba, imedia, im molodins gaamarTlebs, romelic milionobiT adamians gaaCnia . da bolos, ibrahimoviCma, romelis nakrebi portugaliis nakrebTan damarcxda da braziliis sagzuri ver moi pova, ganacxada, rom is mundialis yurebas ar apirebda. amis gamgone brazilielebma ki „fenomenos“ (ronaldo) xelmZRvanelobiT kli pi moamzades, romelSic mouwodebdnen ibrahimoviCs, Casuliyo braziliaSi da Tvali edevnebina CempionatisTvis. aravin icis, naxa Tu ara es kli pi ibrahimoviCma da Tu naxa, isic ucnobia, gaiTvaliswinebs Tu ara brazilielTa Txovnas.


sporti

kapitani wavida ivnisi 2014

beqa rexviaSvili 10 maisi. “seria AA-s” 37- turi. “stadio juzepe meacaze” damswre sazogadoeba mTeli matCis ganmavlobaSi skandirebda – “Zaneti!”. romis “laciosTan” gamarTul matCSi “didi kapitani” gulSematkivars daemSvidoba. 19 wlis ganmavlobaSi interis maisuriT asparezobda da, Sesabamisad, klubis qomagebsac Zalian Seayvara Tavi. ocdaorwliani profesionaluri karieris Semdeg Zaneti didi fexburTidan wavida. xavieri argentinaSi, buenos-airesSi daibada da gaizarda. is swavlobda, varjiSobda da, amavdroulad, mamasTan erTad muSaobda rZis kompaniaSi. 19 wlis asakSi ukve profesionalur kontraqts moawera xeli da ramdenime weliwadSi milanis “interSic” gadavida. maleve gamoiZaxes argentinis nakrebSic, sadac Catarebuli matCebis raodenobiT xavierma yvela drois rekordi daamyara (145 matCi). aRsaniSnavia isic, rom rigi mizezebis gamo, is jer 2006 wlis msoflio Cempionatze ar gamoiZaxa mwvrTnelma, Semdeg ki 2010-Si.

vcxovrob da vcdilob, yovelTvis formaSi viyo – es aris da es. araviTari saidumlo ar arsebobs”. STambeWdavia mis mier mogebuli titulebi: 5-jer moigo “seria A”, 4-jer “italiis Tasi”, 4-jer “italiis superTasi”, daeufla “uefas CempionTa ligas”, “uefas Tass” da “fifas” msoflios saklubo Cempionatis Tassac. Zanetis sxva, cnobili yofili Tu moqmedi fexburTelebi ixsenieben, rogorc legendas, sportsmens romelmac moaxerxa, Seeqmna sakuTari epoqa iseT did klubSi, rogoricaa milanis “interi”, sadac TamaSobda msoflio donis araerTi varskvlavi, Tumca Zaneti darCeba yovelTvis maT Soris gamorCeulad. is cxovrebis bolomde milanSi darCenas gegmavs da surs, gundis xelmZRvanelobaSi imuSaos. “interi CemTvis Zalian bevrs niSnavs. me yovelTvis klubis madlobeli viqnebi. raRac mizezebis gamo aq yovelTvis ise vgrZnobdi Tavs, rogorc saxlSi. ai, amitom arasodes mifiqria aqedan wasvla.ze”, – ambobs xavieri. italiuri masmediis informaciiT, klubis xelmZRvanelobam gadawyvita, rom xavier Zanetis pativsacemad samudamod “dablokos” oTxnomriani maisuri. ase rom, interis vercerT fexburTels oTxi nomriT moTamaSes veRar vixilavT.

“argentinaSi, qorwilis dRes savarjiSod wavedi. Cemma meuRlem icoda Cemi vnebis Sesaxeb fexburTis mimarT da mimiRo iseTi, rogoric dRemde var.“ – xavier Zaneti

58

59

oazisi

1999 wels Svidwliani Tanacxovrebis Semdeg daqorwinda paulaze. “argentinaSi, qorwilis dRes savarjiSod wavedi. Cemma meuRlem icoda Cemi vnebis Sesaxeb fexburTis mimarT da mimiRo iseTi, rogoric dRemde var. “ – ai, ase xsnis meuRlesTan harmoniul urTierTobas Zaneti. wyvils sami Svili hyavs. xavieri fexburTisadmi uzumo siyvarulTan erTad. meojaxeobiTac gamoirCeva. Zanetim paulasTan erTad daarsa saqvelmoqmedo fondi, romlis daarsebis idea mas Semdeg gaCnda, rac argentinaSi arsebulma ekonomikurma krizisma milionobiT adamiani TavSesafris gareSe, siRatakeSi datova. organizaciis mizania Rarib ojaxebSi mcxovrebi bavSvebis daxmareba da maTi socialuri integracia, zruna maT kvebasa da Semdgom ganaTlebaze. interis maisuriT Zanetim 614 matCi Caatara. is gamoirCeoda universalurobiT,SeeZlo orive flangze TamaSi, rogorc dacvaSi, ise_ naxevardacvaSi, flobda SesaniSnav teqnikas da, asakis miuxedavad, SeinarCuna siswrafe da gamZleoba. Tavis erT-erT komentarSi ambobs: “xSirad mekiTxebian, raSi mdgomareobs Cemi saidumlo, rogor vaxerxeb, rom wlebis ganmavlobaSi fexburTs maRal doneze vTamaSob. 40 wlis asakSi fexburTis TamaSi zogs jadoqroba hgonia. yvelaferi Zalzed martivad aris. madloba bunebas, romelmac Cems janmrTelobaze izruna. jansaRi cxovrebis wesiT


sporti

,,La Decima”

erTi klubia, romelsac 10-jer aqvs es tituli mopovebuli, verc erTi evropuli grandi jer am ricxvs ver miuaxlovda. ,,madridis reali” samefo klubia da misgan gulSematkivrebi yovelTvis mogebas moiTxoven. klubis prezidentis, florentino peresis dapirebam, rom wels ,,reali” marTlac moigebda nanatr CempionTa ligas, gaamarTla. rekordul Tanxad SeZenilma fexburTelebma daamtkices,

gulSematkivrebi, romlebmac lisabonSi wasvla ver moaxerxes ,,santiago bernabeuze” Seikribnen da did monitorze adevnebdnen favoriti gundis TamaSs Tvals. TamaSis sawyis wuTebSi ,,realis’ fexburTelebi aqtiurobdnen, aRsaniSnavia, rom karlo anCelotis klubs travmis gamo pepe, xolo diskvalifikaciis gamo Cabi Aalonso aklda. arc ,,atletiko” TamaSobda optimaluri SemadgenlobiT. di-

60

ego simeones koStas gamocvla maleve mouxda, radgan fexburTels travma awuxebda, gunds ver exmareboda Turani, Tumca pirveli goli ,,atletikos” fexburTelebma gaitanes. iker kasilasis SecdomiT diego godinma isargebla. miuxedavad uamravi mcdelobisa, ,,relis” fexburTelebma TamaSis ZiriTad droSi angariSis gaTanabreba ver SeZles, sanam, matCis damatebiT, 93-e wuTze, kuTxuridan Camowodebuli burTi serxio ramosma TaviT ar gagzavna karSi.AZiriTadi dro damTavrda, 1:1. aman ,,realis” fexburTelebs fsiqologiuri upiratesoba moutana da damatebiT taimebSi samjer aiRes metoqis kari. jer dimarias STambeWdavi Setevis Semdeg beilma SeZlo golis gatana, Semdeg marselom, xolo bolos, kristiano ronaldom, penaltiT dasva saboloo wertili, 4-1. aRsaniSnavia, rom es CempionTa ligis mimdinare gaTamaSebaSi ronaldos me-17 goli iyo, riTac man rekordi daamyara. aqamde arc erT fexburTels ligis erT sezonSi 17 goli ar gautania. ase moi pova ,,blankosma” meaTe CempionTa Tasi. zeimi lisabonis quCebSi daiwyo da madridSi gagrZelda, sadac sayvarel gunds uamravi ,,madridista” daxvda. fexburTelebi, tradiciulad, qalRmerT ,,sibelesis” qandakebasTan mividnen, sadac vice-kapitanma da TamaSis udavo gmirma, serxio ramosma qandakeba ,,realis” droSiT ,,Semosa” da eambora. es tradicia ,,realis” legendam, raulma daamkvidra, da mas Semdeg samefo klubis fexburTelebi da gulSematkivrebi yvela gamarjvebas swored miTiur qandakebasTan aRniSnaven, romelic miwis da nayofierebis qalRmerTi iyo. Aamis Semdeg ,,realis fexburTelebi” madridis mers, ana boteias Sexvdnen, romelmac fexburTelebs mogeba miuloca da madloba gadauxada, rom madridis saxeliT gamarjveba moi poves. daskvniTi RonisZieba ki ,,madridelebis” stadionze, ,,santiago bernabeuze” Sedga, sadac fexburTelebma gulSematkivrebs Tasi miutanes da

61

oazisi

rom isini marTlac saukeTesoni arian. finalamde ,,realma” sakmaod rTuli gza gaiara, Tumca gadamwyveti dapirispire ba, naxevarfinalSi Sedga ,,miunxenis baiernTan”, romelsac yvela ligis favoritad naTia bregvaZe miiCnevda. madridelebma isini ori matCis jamSi 5:0 gaanadgures da finalis sagzuri am dRes ,,madridis realis” gulSematkivre- moi poves. finalSi ki maTi mowinaaRmdege bi 12 weli elodnen. swored 2002 wels, Tanaqalaqeli ,,madridis atletiko” aRglazgoSi izeimes bolos madridelebma moCnda, romelmac aseve Rirseulad moi pova CempionTa ligis mogeba. maSin gadamwyveti lisabonSi TamaSis ,,saSvi”. aRsaniSnavia, goli ,,leverkuzenis baiernis” karSi fex- rom CempionTa ligis istoriaSi pirvelad, burTis legendam, zinedin zidanma gaitana. finalSi gavida ori gundi erTi qalaqidan. wels finalur dapirispirebas por mas Semdeg gundma uamravi formacia ganicada, Tumca swored karlo anCelotis tugaliis dedaqalaqi lisaboni maspinZlob,,SesaniSnavma TerTmeteulma” moaxerxa ,,evro- da, romelic madrididan sul raRac 600 pis mefeebisaTvis” Zveli didebis dabruneba. kilometris daSorebiT mdebareobs da istoriuli ,,La decima”, romelic es- sadac uamravi espaneli Cavida TavianTi panurad meaTes niSnavs yvela ,,madridis- klubebis mxardasaWerad. 60 000-ze meti tas” didi xnis ocneba iyo. ,,reali” erTad- gulSematkivari stadionidan akvirdeboda TamaSis mimdinareobas. ,,madridis realis”

mxardaWerisaTvis madloba gadauxades. Semdeg ki karlo anCelotisTan erTad, specialurad am dRisTvis dawerili simRera ,,Hala Madrid” Seasrules. RonisZiebis bolos ,,realis” moTamaSeebma samaxsovro fotoebi gadaiRes da stadionze TavianT patara SvilebTan erTad iTamaSes. finalis mogebas yovelTvis axlavs sanaZleoebi. SesamCnevi iyo luka modriCis axali imiji da Ddaniel karvaxalis qerad DSeRebili wveri. modriCis TqmiT, igi Tanagundelebs dapirda, rom mogebis SemTxvevaSi Tmas SeiWrida da piroba TamaSis damTavrebisTanave Seasrula. aseve moiqca karvaxali da wveri qerad SeiReba. realis guSematkivrebma da fexburTelebma saocnebo ,,decima” moi poves, win superTasebis finalebi elodebaT. evropis superTasis finalSi, 12 agvistos, ,,reali” ,,sevilias” daupirispirdeba, xolo espaneTis superTasisaTvis brZolaSi isev ,,madridis atletikos”.


sxvadasxva

TV11 – axali arxi satelevizo sivrceSi

ivnisi 2014

qarTul satelevizio sivrceSi daaxloebiT 4 Tvis win axali arxi _ „TV11” gamoCnda. gasarTob-SemecnebiTi arxi, romelic “Ramis Sous studiam” daafuZna, qarTuli mediasivrcisTvis sruliad axali da gansxvavebuli specifikiT xasiaTdeba. arxis Sesaxeb TandaTanobiT ufro da ufro meti mayurebli igebs da, Sesabamisad, misi popularobac izrdeba. mayureblebis umravlesobas moswons “axali sityva” qarTul satelevizio iumorSi, Tumca arian iseTebic, vinc am azrs ar iziarebs. 21 wlis studenti, sofo SubiTiZe TV11-s aqtiuri mayurebelia, Tumca, misi TqmiT, arxis Sesaxeb Tavdapirvelad sxva warmodgena hqonda: “TV11-is gamoCenas mediasivrceSi Tavidan skeptikurad vuyurebdi, radgan megona, morigi uxarisxo gasarTobi Souebis da uniWo msaxiobebis krebuls vixilavdi, Tumca, roca gavecani internetiT gavrcelebul videoebs, warmodgena garkveulwilad Semecvala. am SemTxvevaSi, mgonia, rom iumoris daniSnuleba moklevadiani Tavis Seqceva

araa. is “Sefaruli dacinva”, rac am arxs axasiaTebs, kargi iqneba momavalSi raimes Sesacvlelad Tu ara, dasafiqreblad mainc”, - aRniSnavs sofo. misi TqmiT, arxis gadacemaTa qronometraJic momgebiania: “kargia, rom TV11 25 wuTiani videoebiT “ar gvanebivrebs” da konkretulad gadmoscems saTqmels”, - ambobs sofo. TV11-sa da “Ramis Sous studiis” erTerTi damfuZnebeli, irakli kakabaZe ambobs, rom arxis mizani swored xarisxiani iumoris gavrceleba da sazogadoebisTvis im naklovanebebis Cvenebaa, romelTa gamosworebac SesaZlebelia. igi arxis gansxvavebuli formatis Sesaxebac saubrobs: “es gansxvavebuli formatis arxia _ maqsimum 10-15 wuTiani videoebi, romlebic gansazRvruli sixSiriT meordeba. aq ar aris mxolod iumoristuli gadacemebi, “Club11”-s sketCebi, “selavi” da a.S. SemecnebiTi xasiaTis gadacemebsac sakmaod didi adgili ukavia. magaliTad, Zalian popularulia “Cais Tema”, “sarCevi” da ukve “marketeric”,romelic sul axlaxans daviwyeT. garda amisa, Tundac “qarTveli vaJkaci” raRac kuTxiT SemecnebiTicaa”, _ acxadebs kakabaZe. axalgazrdebSi arxi gansakuTrebuli popularobiT sargeblobs. Tumca maTi umetesoba arxs internetis saSualebiT uyurebs. 24 wlis fsiqologi, malina sajaia fiqrobs, rom TV11-s internet-televiziad ufro aRiqvams, vidre Ria mauwyeblad. “TV11-s internetiT vuyureb da dRe62

TV11-is mayurebeli, irakli gedeniZe axal arxs skeptikurad uyurebs: “bevri ram iwyeba kargad CvenTan. magram, ZiriTadad, yvela cudad mTavrdeba an verc xvdebian, rom dasamTavrebelia. ase daemarTeba, albaT, am arxsac. Torem, ise, is, rasac axla vuyureb, kargia, axalia, gansxvavebulia, sainteresoa. isic ki mgonia, rom sazogadoebas ganaviTarebs da ukeTess gaxdis, magram mTavaria, TviTon ar gafuWdes”, _ ambobs irakli. arxis erTerTi scenaristi, giorgi jafariZe am safrTxes xedavs, Tumca fiqrobs, rom TV11-s didi perspeqtiva aqvs: “roca arxi 4 Tvea eTerSia da

zogjer imaze meti reitingi aqvs, vidre, vTqvaT, arxebs, romlebic 10 welia arsebobs, e.i. am arxs didi perspeqtiva aqvs. mTavaria, rogorc qarTul teleproduqtTa umetesobas emarTeba, mayurebelTa raodenobis zrdam xarisxis kleba ar gamoiwvios,” _ ambobs is. TV11-is Sesaxeb arsebuli statistika miuTiTebs, rom am arxis mayurebelTa raodenoba izrdeba. miaRwevs Tu ara is mizans, gaaumjobesos sazogadoeba, es damokidebulia, rogorc arxis SemoqmedebiT jgufze, aseve TviTon am sazogadoebaze.

63

oazisi

Tamar nikoleiSvili

Si erTxel mainc vamowmeb saits, rom araferi gamomrCes. magram televizors iSviaTad vuyureb da amitom mxolod mSoblebis saxlSi CarTul televizoSi Tu momikravs Tvali ase erTianad arxisTvis. ise cal-calke videobis naxvas var miCveuli. bevri ram momwons da miyvars, sayvareli xumrobebic ki maqvs, magram ar mxiblavs is, rom bolo dros uxamsi sityvebiT cdiloben xalxis gacinebas “Club11”-Si, magram mesmis, rom mayurebels es sWirdeba da es arxi gansxvavebuli adamianebisTvisaa. umetesobas ki es moswons”, _ ambobs malina. arxis kidev erTi damfuZnebelsa da amasTanave, scenarists, irakli vaxtangiSvils skabrezuli iumoris Sesaxeb sakuTari mosazreba aqvs da fiqrobs, rom xandaxan am ti pis iumoric SeiZleba iyos xarisxiani da TV11 amas amtkicebs. irakli aRniSnavs, rom “Ramis Sous studia” saqarTveloSi yovelTvis iyo siaxlis iniciatori: “am studiam gaakeTa jer pirveli Ramis Sou _ “Ramis Sou daTo gogiCaiSvilTan erTad”, Semdeg pirveli “siTkomi” _ “Sua qalaqSi”, Semdeg iyo seriali “gogona gareubnidan” da amaT pararelurad kidev bevri sxva warmatebuli proeqti. Mme mgoni, am proeqtebma daamtkica, rom “Ramis Sous studias” SeuZlia, iyos siaxlesTan da xarisxTan asocirebuli iumoris sferoSi. TV11c aucileblad SeZlebs amas, razec ukve metyvelebs arxis popularobis zrda”, _ aRniSna vaxtangiSvilma.


sxvadasxva

meaTe muzad saxeldebuli legendaruli poeti qali Tu...… udidesi filosofosi, sokrate mas ulamazess uwodebda…misi Tanamedrove alqiusi amgvarad moixseniebs: ,,iisferTmiani, sufTa, tkbiliRimiani safo...’’ mesame saukunis filosofosi maqsimus tiriusi aRwerda, rogorc dabalsa da Savgremans (muqs) ... istoriam Semogvinaxa misi saxe, _ saukuneebs gamovlili portretebidan gvicqeris axalgazrda qali, arc mTlad mzeTunaxavi, magram aSkaraa, Sinagani samyaro udavod mimzidvels, idumals xdida, amSvenierebda. erTxel, xelovnebaze saubrisas, sityviT platoni gamovida: _ ,,ese igi, Tqven ambobT, rom mxolod cxra muza arsebobs. cdebiT, safo lesboseli WeSmariti muzaa, meaTea! ase rom, muzaTa ricxvi aTia da ara cxra!’’ misma nawarmoebebma gavlena moaxdina Zveli romis iseT cnobil poetebze,

baSi monawileobisTvis kunZul siciliazec gadaasaxles, magram Tavisi cxovrebis udidesi nawili kunZul lesbosze gaatara. safos mamis Sesaxeb araferia cnobili. misi erTi poemis fragmentis mixedviT,dedas kleisi erqva (es saxeli Tavis qaliSvilsac uwoda). Zalian pataras, eqvsi wlisas mSoblebi daeRupa. qveyniereba metismetad didi aRmoCnda patara, oboli gogonasTvis, amitomac gamoigona sakuTari samyaro da iq Caiketa, sadac Tavs dedoflad grZnobda. mere didi siyvaruli ewvia, colad gayva serkolass, romlisganac gogona SeeZina. bebias pativsacemad kleisi uwoda. papirusis fragmentebze Semonaxulia nawyvetebi poetis poemidan: ,,me myavs mSvenieri bavSvi, romelic hgaqvs oqros yvavils, Cemi Zvirfasi kleisi...’’ safos idilia xanmokle aRmoCnda, _ bedisweram mama-Svili ,,sulebis samefoSi gadaasaxla’’, poetis sityvebiT, ,,saiqio wyvdiads SeuerTdnen’’... isev marto darCa... ukve aRar hyofnida Tavisi samyaro... unda Tavisi samyaros kari sxvebsac gauRos, oRond yvelas ara. mxolod maT, visTvisac cxra muzasTan idumali kavSiri ucxo ar iqneboda. axrogorebic iyvnen katulusi da ovidiusi. laddaarsebul saidumlo salons safom safo _ antikuri xanis legendaruli ,,muzebis msaxurTa saxli’’ uwoda. cnobipoeti qali iyo. mis cxovrebaze metisme- lia, rom Zv.w. VI saukunemde kunZul lestad mwiri informacia mogvepoveba, Cvenamde bosze qalebi monaTesave ojaxebidan qmver moaRwia misma Semoqmedebamac... mx- nidnen amgvar salonebs. safos bohemurma olod ramdenime poemis nawyvetma gauZlo salonma male gaiTqva saxeli, mis mosassaukuneebs. istoriul wyaroebze dayrd- menad ucxo qveynebidanac ki Cadiodnen nobiT is Zv.w.aR. 630-612 wlebSi daibada, Turme. safo aqac dedofali iyo, bevri aRkunZul lesbosze, qalaq mitilenSi. tiran merTebda, uamravi Tayvanismcemeli SeiZina. pitakosis winaaRmdeg mowyobil ajanyeis eoliur dialeqtze qmnida. hqonda dam-

64

65

kuTari Zmis coli Seuyvardao, sul Cxubi hqondaT da-Zmaso da bolos sxva mxares gadaxvewila Zma Tavisi coliT. mzeTunaxavi faraons mowonebia da qmrisTvis waurTmevia. safos araerTi siyvaruliT savse leqsi swored am ,,dakargul qals” eZRvneba. idumali poeti qalis sikvdilic saidumloebiTaa moculi. arsebobs legenda safos didi siyvarulis Sesaxeb. misi trfialebis obieqti apolonis msgavsi Wabuki _ faoni gamxdara, romelsac mgzavrebi mdinaris erTi napiridan meoreze gadahyavda. Tavidan Turme imedi asuldgmulebda, sapasuxo siyvaruls miviRebo, magram maleve mimxvdara, is arasodes Seiyvarebda. cxovrebis azri daukargavs, veRarc werda.… bevri aRar ufiqria, rogorc amboben, adga da zRvaSi gadaeSva.man miiRo da ukan aRar gamouSva. dRes miiCneven, rom es legendaa mxolod da mxolod da istoriul sinamdviles ar Seefereba. safos Tayvanismcemlebma SeTxzes is, TavianTi kerpisTvis “Cirqi” rom CamoecilebinaT da heteroseqsualad warmoeCinaT.

safos saxelma saukuneebs gauZlo, magram imdenad burusiTaa moculi misi realuri saxe, aravin icis, vin iyo sinamdvileSi, platonis mier meaTe muzad saxeldebuli uniWieresi,legendaruli poeti qali,Tu meamboxe, garyvnili, aRviraxsnili…da tragikuli...

oazisi

ivnisi 2014

sofo qozaSvili

axasiaTebeli stili,riTma,romelsac mogvianebiT safoseuli uwodes. misi ubralo, vnebiani lirika xalxur eposTan ufro axlos iyo, vidre namdvil literaturasTan. ucnobia, Tu rogor vrceldeboda da rogor aRwevda mkiTxvelamde misi poeturi qmnilebebi. misi sikvdilidan 200_300 wlis Semdeg misi Semoqmedeba aT wignad iyo gaerTianebuli. maTgan 9 lirikuli iyo, erTi ki _ elegiebis krebuli. me_9 saukunemde moaRwia misma poeturma qmnilebebma, Semdgom daikarga da mxolod citatebi Tu fragmentebia SemorCenili misi poemebidan, romlebsac sxva mwerlebi iyenebdnen. poeti Tavisuflad werda. ar erideboda sxvaTa azrebs da Sexedulebebs. misTvis ar arsebobda kanoni da dogma. mis poetur qminelebebSi wamyvani adgili eWira siyvarulsa da siZulvils, megobari qalebis naz urTierTobas, silamazes. misma striqonebma ukvdavyves megobrebis saxelebi. swored amitom, mas moixsenieben rogorc lesbosels, romelic mxolod mSobliuri kunZulis saxelwodebidan ar gamomdinareobs. marTalia, lesbosuri siyvarulis mimdevrobis mtkicebulebebs safos leqsebis Cvenamde moRweul fragmentebSi ver aRmovaCenT, magram misi Tanamedrove antikuri avtorebi sxva maxasiaTeblebzec saubroben. magaliTad, maqsimus tiriusi mis urTierTobas megobar qalebTan adarebda sokrates homoseqsualur urTierTobas mowafeebTan. misi saxeli wyevlas warmoadgenda homofobebisTvis. safos Semdgomi Taobis berZeni poeti anakreoni werda, rom kunZul lesbosidan aranormaluri ubedureba vrceldeba da es unda daiZlioso. is arc mamakacebis mimarT iyo Turme gulgrili, meuRlis gardacvalebis Semdeg misTvis arsebobda ,,qalebi, kacebi da Rvino’’, am ukanasknels ,,afrodites rZes ’’ uwodebda. mis saxelTan erTi Semzaravi informaciaa dakavSirebuli. amboben, sa-


veneciuri dResaswauli qeTi babuciZe „karnavali is dResaswaulia, sadac yvela oins gasavali aqvs”, – ase amboben apeninebis naxevarkunZulze. Amitomac Tebervlis susxian dReebSi vis aRar gadaeyrebiT qalaqis quCebSi: imperatorebs, ufliswulebs, mekobreebsa Tu mewaReebs, bumbulasxmul didgvarovan baronesebsa da maT laqiebs, romlebic mzes uCrdilaven TavianT qalbatonebs. es yvelaferi ki veneciis karnavalze xdeba. karnavali dRes aRdgomis religiur dResaswaulTanaa dakavSirebuli. is yovelwliurad Tebervlis TveSi, didmarxvis dawyebamde, yvelieris kviraSi imarTeba. Tumca, cnobebi msgavsi sanaxaobebis Sesaxeb, jer kidev antikur wyaroebSi gvxvdeba: Zveli romaelebi sakarnavalo zeims 17-23 dekembers marTavdnen RvTaeba saturnis sadideblad, mosavlis moyvanis Semdgom, zamTris buniobis dros da aRiniSneboda masobrivi gaseirnebiT. msvlelobis monawileebs saxeze specialuri sakarnavalo niRbebi ekeTaT. am dResaswaulze monebs SeeZloT, patronebTan erTad esadilaT erT magidasTn da socialuri sxvaobis gamo rom ar gaefuWebinaT ganwyoba saxeebs malavdnen niRbebis qveS. Zveli berZnebi ki TavaSvebuli lxiniT dionises kerps miagebdnen pativs. apeninis naxevarkunZulze karnavali TiTqmis yvela qalaqSi met-naklebi pompezurobiT aRiniSneba. istorias axsovs Sua saukuneebSi pontifikosebis mier agonesa (dRevandeli piaca navona) da testaCoze gamarTuli didebuli karnavalebi, romlebic ebraelTa getoebidan finansdeboda. karnavali xorcTan gamoTxovebis dResaswaulia. Sua saukuneebSi, rodesac sakvebi isedac rTulad iSoveboda, cxovelur produqtze nebayoflobiT uaris Tqma, garkveulwilad,msxverplis gaRebas niSnavda. amitom romSi, didmarxvis wina dReebSi, antikuri tradiciebis TiTqmis zedmiwevn-

66

67

iTi dacviT marTavdnen erTkvirian sanaxaobebs da moednebze apurebdnen xalxs. am dResaswauls dRes gamorCeulad zeimoben viarejosa da astiSi. Tumca yvelaze pompezur sanaxaobad,tradiciulad,veneciis karnavali miiCneva,romelsac safuZveli 1094 wels doJma vitale falierma Cauyara, 1296 wels ki veneciis respublikis senatma is oficialur dResaswaulad cno. im droidan veneciis doJebi sakarnavalo dReebs zeimobdnen didgvarovnebisa da ucxoeli sapatio stumrebis garemocvaSi. sxvadasxva periodSi imarTeboda Teatraluri sanaxaobebi: magaliTad, muslimebisa da qristianebis brZola, rac, bunebrivia, am ukanasknelTa gamarjvebiT sruldeboda; mavritanuli cekva – sacekvao nomeri sabrZolo elementebiT; xaris gangmirva doJebis moedanze da misi xorcis ganawileba; Tokze akrobatulad gavla da tyveTa Sewyaleba. karnavalis mTavari atributi sadResaswaulo kostiumebi da, bunebrivia, veneciis savizito baraTebad qceuli niRbebia. veneciaSi niRbebiT siaruli ara mxolod sakarnavalo dReebSi, aramed TiTqmis yvela gamorCeul dResaswaulze iyo SesaZlebeli. mecxramete saukunis meore naxevridan ki SeniRbuli saxiT misvla qalaqis mravalricxovan TeatrebSic gaxda dasaSvebi. niRbis gamoyeneba mxolod dasaojaxebel qalwulebs ekrZalebodaT. karnavalis dReebSi veneciis quCebSi yvelaze xSirad komedia del artes personaJebis: pantalones, arlekinis, kolom


ivnisi 2014

mimarTavdnen faruli vnebebis dasamalad. mxiaruleba uZvelesi veneciuri dResaswauliT- Festa Delle Marie -iT iwyeba. es dResaswauli istoriidan mekobreebis mier motacebuli venecieli sacoleebis gaTavisuflebas eZRvneba. san markos moedanze mayureblis winaSe gamodis qalaqis Svidi yvelaze lamazi gogona,Svidi maria, romelTagan erT-erTs karnavalis dedoflad asaxeleben. iqve TamaSdeba warmodgena „komedia del arte“, romlis dasasruls mayureblebs zecidan tonobiT kanfets ayrian. mxiaruleba quCebSi inacvlebs. dolebze urtyamen, sayvirebs

68

69

san markos moedanze, Gran Caffé LavenaLSi, sadac, rogorc amtkiceben, vagners uyvarda stumroba, sadResaswaulo koqteilis dros specialur sadRegrZelos warmoTqvamen „karnavalis aRorZinebisTvis“. iqve, axlos, kafe Quadri -Si karnavalis dros miRebulia cxeli Sokoladis mirTmeva tkbileulTan erTad. veneciis respublikis dacemis Semdeg, 1797 wlidan, am qalaqSi karnavali meoce saukunis meore naxevramde

aRar uzeimiaT. mxolod 1979 wels, veneciis mcxovrebTa ZalisxmeviT, planetis yvelaze romantikul qalaqSi ori saukunis Tavze aRdga yvelaze pompezuri dResaswaulis tradiciebi. dRes veneciis karnavalze mTeli msofliodan Cadian turistebi, es maTi erT-erTi sayvareli dResaswaulia bevri feradi niRbiT da mxiarulebiT.

oazisi

binas formebSi gamowyobil adamianebs gadaeyrebiT. Tumca, im adamianebSi, visac sadResaswaulo kostiumebisTvis didi Tanxebis gadaxda ar enaneba, yvelaze didi popularobiT didebuli da mistikuri veneciuri kostiumi – ,,bauta” sargeblobs. ,,bauta” tradiciuli Savi masiuri mosasxamisgan, tabarosa da niRbisagan Sedgeba. kacebis niRabi TeTri Seferilobisaa da larva hqvia, rac TargmanSi moCvenebas niSnavs. qalebi ki upiratesobas ruxi feris ovalur „moretas” aniWeben. ,,bauta” venecielebs saSualebas aZlevda,SeenarCunebinaT anonimuroba da kargad daefaraT ara mxolod saxe, aramed sqesic. es yvelaze Sesaferisi kostiumi gaxldaT akrZaluli sasiyvarulo TamaSebis dasawyebad mkvidrTaTvis im qalaqisa, romelic sasiyvarulo intrigebiTaa saxelganTqmuli da romelsac bevri cnobili adamianis sasiyvarulo Tavgadasavali ukavSirdeba, dawyebuli kazanovaTi, damTavrebuli gabriele danunciosa da eleonora duzes romaniT. rogorc amboben, bauta gamorCeulad uyvardaT axalgazrda veneciel patricebs da sakarnavalo dReebSi maT mRvdelmsaxurebic xSirad

axmaureben, petardebi skdeba, nel-nela molaslaseben plaTformebi, romlebzec papie-maSes giganturi Tojinebia ganlagebuli. e.w. sazogadoebrivi, anu ufaso programa Seicavs: mTavar moedanze gamarTul grandiozul warmodgenas niRbebiT, CiraRdnebiT da dolebis xmauriT. iqve, did arxze, mowyobil feradi navebis da gondolebis aRlums bal-maskarads, Cannaregio -Si ki fantastikuri donis seirnobas, da mxolod karnavalis dReebisTvis damzadebuli yvelanairi tkbileulis degustacias. sruliad uangarod gaarToben mayureblebs Jongliorebi,musikosebi da fakirebi. bavSvebisTvis specialuri karnavali tardeba san paolos moedanze. namdvili sakarnavalo sigiJe uZveles sasaxleebsa da ZviradRirebul sastumroebSi, bal-maskaradebze, anu niRbebian wveulebebze maRali sazogadoebis Sekrebebsa da saRamoebze mimdinareobs. amgvar RonisZiebebze moxvedra arc ise advilia. palacoebi yvela msurvels ver miiRebs, bileTebi Zviria da winaswar ijavSneba, daxurul saRamoebze e.w. „dres-kodic“ ki umkacresia. karnavalis centrad kafe „floriani“ miaCniaT, sadac yvela niRbis erTad naxva SeiZleba. sadResasawaulo tansacmelSi gamowyobili sazogadoeba, moTavsebuli rbil savarZlebSi, saaTobiT, gauTaveblad saubrobs da msoflioSi saukeTeso yavas miniaturuli Wiqebidan miirTmevs. am kafeSi fasebi mravali nuliT mTavrdeba, magram es veravis aCerebs.


sxvadasxva

qorwinebis TariRebi

rogorc amboben, Cveni qorwineba zecaSi wydeba, cxovreba ki dedamiwaze gviwevs. colqmruli cxovreba sakmaod rTulia, magram erTmaneTs siyvaruli, bavSvebze zrunva amad Rirs. ra Tqma unda, xSirad gsmeniaT vercxlis, CiTis da oqros qorwilis Sesaxeb. Mmainc ras niSnavs es saxelwodebebi? Tu dagainteresebT, maSin Cven agixsniT, ufro sworad, gagacnobT, Tu ras fiqroben amis Taobaze frangebi. qaRaldis qorwili zeimoben daqorwinebis wlisTavze. Aam periodis saqorwino urTierToba Tavisi TvisebebiT qaRalds mogvagonebs. Zalian iolia misi daxeva, daWmuWna, gaWuWyianeba da dawva. col-qmris urTierToba sufTa furclidan iwyeba da mxolod maTzea damokidebuli, am furcelze ras daweren. Ees periodi maTgan da maTi axloblebisgan gansakuTrebul sifrTxiles moiTxovs. muyaos qorwili 2 weli gavida. col-qmris urTierToba ufro gamyarda, vidre erTi wlis win iyo. igi ukve aRar waagavs qaRalds, magram muyaos uaryofiTi Tvisebebi mainc aqvs – advilad tydeba, isvreba, iwvis. CiTis qorwili 3 weli Sesrulda. Qqorwineba CiTs daemsgavsa – jerjerobiT arc ise Zvirad Rirebulia, magram gicavT da gaTbobT. igi rbilia, kargad irecxeba, uTovdeba. Tumca amavdroulad am periodSi qorwineba, CiTis msgavsad, ixeva da ixrwneba. xis qorwili

xis qorwili zeimoben mexuTe wlisTavze. am periodSi qorwineba xis msgavsad ikrebs Zalas da mis CrdilqveS SegiZliaT daisvenoT, sicxes moeridoT da foTlebis SrialSi CaiZinoT. qorwineba, iseve rogorc xe, nayofs isxams, magram xis darad, SesaZloa, susti da aramdgradi aRmoCndes, vinaidan xe xSirad avaddeba, ixrwneba da wamierad iwvis. Salis qorwili 7 weli. Aam periodSi col-qmris urTierToba Tbili, msubuqi da myudroa. bavSebic wamoizardnen. Yyvelaferi kargadaa, Tumca zogjer igrZnoba, rogor iCxvliteba Salis qsovili da kidev... Sali Zalian uyvars CrCils. ratomRac xalxSi gavrcelebulia azri, rom ojaxuri cxovrebisTvis meSvide weli gansakuTrebiT saxifaToa.

70

71

oazisi

ivnisi 2014

qeTi babuciZe

K kalis qorwili U 10 weli. Aam wlebis ganmavlobaSi colqmruli urTierToba metalis Tvisebebs iZens. jerjerobiT igi arc ise magaria, kalasaviT rbili da drekadia. Aasevea col-qmris urTierTobac – rbili, damTmobi, mimtevebeli, magram kala Zalian mgrZnobiarea dabali temperaturis mimarT da Tuki mas ,,kalis Wiri” Seeyara, katastrofa gardauvalia. Bbrolis qorwili misi rigi me-15 wels dgeba. Ees periodi bevr safrTxes moicavs. qorwineba broliviT myari da lamazia, magram sifrTxile gamoiCineT! Bbroli xom imsxvreva, advilad tydeba da mas saTuTad moepyariT. F faifuris qorwili am TariRs ojaxuri wyvili 20 wlis Semdeg aRniSnavs. am periodSi qorwineba, faifuris msgavsad, myifea da saTuT movlas moiTxovs. vercxlis qorwili 25 weli, marTlac rom RirsSesaniSnavi TariRia, rac ojaxis simtkicize metyvelkebs. igi iseTive lamazia, rogorc Zveleburi vercxli da col-qmarsac TmaSi vercxli gamoeria. M margalitis qorwili aRniSnaven qorwinebis 30-e wels. Oojaxuri cxovreba bunebrivi margalitiviT aris, romelic iseve ar Savdeba, rogorc col-qmris urTierToba ar ,,gaSavda”, magram qorwinebas, margalitis msgavsad, unda gaufrTxildeT, raTa man silamaze SeinarCunos. Llalis qorwili 40 weli lalis qorwilis TariRia. col-qmris urTierToba ukve sisxliT gaerTianda: lali – sisxlis feria. Qqorwineba laliviT myaria da yvela gamocdas uZlebs. Ooqros qorwili 50 weli – erTad. marTlac rom AaraCveulebrivi TariRia. colqmruli urTierToba moqnili da myaria, mas aseve ar emuqreba korozia, rogorc samefo metalisgan damzadebul nivTebs. Pplatinis qorwili Nnaklebad cnobili TariRia da mas ojaxis Seqmnidan me60 wlisTavze zeimoben. col-qmris urTierTobas platinis Tvisebebi aqvs – myaria, mZime da cecxlgamZle. Bbriliantis qorwili is bednieri wyvili zeimobs, vinc erTad 70 weli icxovra da yvelafers erTad briliantis simtkiciT gauZlo. aseTi qorwili iseTive iSviaTobas warmoadgens, rogorsac msxvili, bunebrivi almasi. Mmuxis qorwili colqmruli urTierTobis 80 weli Sesrulda. igi beberi ZarRviani muxis msgvasia, romlisganac albaT, maT ukanasknel sasaxles daamzadeben. sxvaTa Soris, portugaliis q. JvoraSi mcxovrebi momavali col-qmari, erTsa da imave dRes, 1801 wlis pirvel ianvars daibada. maT bednierad erTad 80 weli icxovres da erT dRes, 1899 wlis 31 dekembers gardaicvalnen.


sxvadasxva

erTi dRe kulinariis akademiaSi macaco giorgiZe

oazisi

ivnisi 2014

praqtikis dawyebamde Teoriuli swavleba

yasabis masterklasi SegirdebisTvis soko koniakis dresingiT

72

73

Segirdi nika xinklis coms akeTebs


sxvadasxva

Cqim yardaS, anu me -gagabrazes, “devoCka”?-siciliT miTxra. -ho, ra vici,-Sekavebuli braziT vupasuxe. -ra iyo, agresiisTvis ar damirekavs. -aba risTvis damireke? -mokiTxvisTvis. -madloba, ara miSavs. -kai,-gakvirvebuli xmiT miTxra. -kargad iyavi. -Cven erTad didi Zala varT,-ase miTxra erT dRes, roca erT adamianTan iumoristuli kamaTisas xumrobebi SevaSvele da misi mxare daviWire. -Caartyi,-xeli gamomiwoda. Cavartyi. marTla didi Zala viyaviT. -me araraobas ganvicdi maTTan. rogor agixsna. warmoidgine, urTierTobde erTdroulad aT adamianTan da maT Soris arcerTs ar gaaCndes mizani, interesi... Tema ver gamonaxo sasaubro...-masTan vCiodi. -ara, Sen arafrobas ganicdi, sxvadasxvaa. imedia, ganmanaTleblobas ar apireb am mokle droSi?!-siciliT mkiTxa. -me ra vici, rom sxvisi ganaTleba movindomo. -SedarebiTia yvelaferi. magram marTla ar moifiqro eg, marto xar da sakuTar Tavs dagakragav maT Soris, mets verafers gaxdebi. -rodis vi pove, rom davkargo... -roca ici, rom sapovni gaqvs, imedi aris, ai roca azrze ar xar da arc kiTxva giCndeba vin xar, maSin cudad aris Seni saqme... princi pSi, esec SedarebiTia-vis rodis aqvs saqme cudad. -me axla maqvs cudad. -uaresadac geqneba. -didi madloba . -ar miTxra, rom nugeSis cema ginda.

-rodis miTxovia? -ho, ra vici. -mikvirs, rogor ar aRizianebT adamienbs fraza-“yvelaferi kargad iqneba”, roca orive mxarem icis, rom TavisiT araferi iqneba. an-“ar idardo”, roca ician, rom ubarlod SeuZlebelia dardis gareSe. -kai, nu gautie-siciliT gamaCera. aRar gavutie, isec esmoda. Cemi dabadebis dRe iyo, ar maxsovs ramdeni wlis gavxdi, mgoni, Cvidmetis. saxlSi aRvniSne. Uuceb im TiTqmis ockacian sufrasTan ucnaurad martod vigrZeni Tavi, TiTqos SemTxveviT movxvdi da sulac ar iyo Cemi adgili iq. rom avmdgariyavi da wavsuliyavi, mTeli saRamo Tu ara, ori-sami saaTis ganmavlobaSi mainc veravin SeamCnevda Cem aryofnas. aRar vicodi, ra meqna, kartisgan aSenebul saxls rom erT karts gamoacli da CaifuSeba, ise vgrZnobdi Tavs.stumrebi rom gavacile, davureke da naxva vTxove. zRvis piras gaviseirneT. Cemi Civilis mosmenis Semdeg miTxra: -saerTod dabadebis dRis aRniSvna didi sisulelea. mTeli dRe emzadebi, ggonia, Seni dRea, cdilob, Tavi gansakuTrebulad igrZno, ra gacinebs, xSir SemTxvevaSi sworedac rom cdilob, SeuZlebelia, marTla sxvanairad igrZno Tavi, imitom rom, magaliTad, dRes 5 oqtomberia da Seni dabadebis dRea. mere modian stumrebi, romelebsac calk-calke unda mixedo da miaqcio yuradReba, aravin ar unda moiwyinos, yvelasTvis unda gamonaxo dro 74

-pativmoyvareobis droc gaqvs am didi depresiis Jams? -gexutebi. -vin var me SenTvis? -magari kiTxvaa-ukmayofilo saxiT mpasuxobs. -marTla, marTla. erTma megobarma miTxra rom, misTvis, Turme meore naxevari vyofilvar -da ra ginda? giTxra, rom CemTvis pirveli xar? -ara, Sen rac ginda, is miTxari -gaiareT, gogona. miTxra. erTxel megobars vuTxari, minda xandaxan me da Cemi meore naxevari erTdroulad vfiqrobdeT erTsa da imave rames. Tavad gamovitane daskvnaalbaT, gvinda, Cveni usityvod esmodeTmeTqi. Cven usityvod gvesmis erTmaneTis da am dros ar aqvs mniSvneloba, romeli romeli naxevari varT, Cven erT mTels vqmniT.

oazisi

ivnisi 2014

Ddarina qamadaZe

da aRmoaCen, rom sxva ki ara, Tavad veRar uTmob sakuTar Tavs dros. Mmokled, Sen garda yvela mxiarulobs Sens dabadebis dReze da sxvisi garTobis dRed aris naqcevi. ai aseTi sasiamovno pontia dabadebis dRis aRniSvna. -yovel dabadebis dRes mgonia, rom viRac Tu raRac aklia... -da masec gegoneba sanam erT Cveulebriv dRed ar aqcev dabadebis dRes. -Cveulebrivi dReebi isec bevri maqvs, cnobisTvis. -sjobs, Cveulebrivi dRe aqcio araCveulebrivad, vidre araCveulebrivi geqces Cveulebrivad. -araCveulebrivi dRe rodis aris? -aseTi dRe ar arsebobs. Aadamianebi rom ar arsebobdnen da ar qmnidnen dResaswaulebs, romeli dRe iqneba araCveulebrivi? -ar iqneba, TavisiT rogor iqneba? -hoda, mec mand var. axla Camexute. -Sen Camexute.

s.h xatia WaniSvili s.h yvelam icis Cvens quCaze, didi supermarketis win dgas, diliT xalisianad mogesalmeba da fuls arasdros gTxovs, ase ambobs, misalmeba fuli ar Rirso... saintereso kacia s.h. pirvelad rom vnaxe, araferi gansakuTrebuli ar SeminiSnavs, Cveulebrivi iyo, visac xurda Cavugde WiqaSi, Tumca es iyo, rom manamde Cemi saxlis qvemoT arasdros menaxa... es 3 wlis win iyo, mas Semdeg mgoni arc erTi dila ise ar gasula, s.h rom ar momsalmeboda da lamazi dRe rom ar esurvebina.... ise, bevri laparaki ar uyvars, ramdenjerme vcade, laparaki gameba, magram davmarcxdi... saerTod, s.h ar hgavda sxvebs, imaT, visac WiqaSi xurdebs vugdebdi, sxvanairi iyo, marketis karebTan atuzuli idga, Tavi daxrili hqonda, xeli gamowvdili, gamxmar, beber xes hgavda, romelsac mxolod erTi toti SerCenoda... ase, daaxloebiT 35 wlis iqneboda, lurji qudi exura, kidev xelze Zafebisgan gakeTebuli samajuri

75

ekeTa, romelic, albaT, Tavidan momwvano iyo, axla fers veRar gaarCevda kaci... s.h yvelas uyvarda, Tumca, aravin icoda, ratom... masze saerTod aravin araferi icoda, an saidan movida, 3 weli maincdamainc aq ratom idga.... mokled, erTi mTeli interesi iyo... Tumca s.h-Ti mgoni yvelaze metad mainc me viyavi aRfrTovanebuli... s.h-m mgoni Cemze(da ara mxolod) yvelaferi icoda, verafers gamoaparebdi, Tumca TqmiT arasdros aravis arafers eubneboda... erTi biWi macilebda xolme saxlamde, mere daiRala am

gagrZeleba ix. gv. 76


sxvadasxva

dasawyisi ix. gv. 75 gacileba-mocilebiT da saxlSi wavida, vis garda, mas ezizReboda sakuTari Tavi, an sxvagan, ar vici. ramdenime kviris SemsakuTari fiqrebi, grZnobebi, romlebic deg s.h-m kidev marto mosuli rom damiufasurni iyvnen, arafers warmoadgendnen naxa sadarbazosTan, damiZaxa, mec mivedi, da verc gaxdebodnen faseulni, amitomac sad aris is biWio, pirdapir mkiTxa. me cdilobda, koconze daewva cocxlad cota davibeni, ar vici-meTqi, - vuTxari, sakuTari Tavi, nel-nela da wamebiT... ginda rom icodeo? mainc ver gavigeb-meTqi, Tumca cecxls arasdros anTebda Tavad, xelisCaqneviT vupasuxe, anu gindao, Tavi mis irgvliv yovelTvis iyvnen adamianebi, maRla aswia, aba ratom gauSvio? ravici, romlebic nakverCxals nacrad gadaqcease gamovida-meTqi. iqneb wasvla sul ar vis saSualebas ar aZlevdnen, oRond amis undodao. Tu ar undoSesaxeb araferi da, arc aravin aZalebicodnen... Tumca s.hme Cemi varskvlavi vaCvene, da-meTqi,- gavbrazdi m yovelTvis icoda, me da caSi avixede, ras Cemi kaSkaSa varskvlavi. Cemrodis unda gaeCereuyurebo mkiTxa. me Cemi Tvis yvela varskvlavi erTbina wva, rodis daevarskvlavi vaCvene, Cemi nairiao, miTxra... hoda, me Cemi sxa cotaodeni wyali kaSkaSa varskvlavi. Cemam nakverCxlisTvis, varskvlavis gverdiT patara Tvis yvela varskvlavi rom mere isev vinme varskvlavi davanaxe da gCuq- sxvas mTeli SemarTeerTnairiao, miTxra... hoda, me Cemi varskvbiT Seebera suli da ni-meTqi vuTxari... gaecina... lavis gverdiT patara axali cecxliT kidev varskvlavi davanaxe da SeegrZno s.h-s, rom is gCuqni-meTqi vuTxari... kvlav gamarjvebulia gaecina... davemSvidobe da sadarbazoSi da damrcxebuli sakuTari Tavi damwvari Sevedi. advilad nu daTmobo, momaZaxa... xeliT adgams Tavze gvirgvins... dRemde ver gavige, ratom dainteresda am s.h TandaTan xvdeboda, rom sakuTari suleluri ambiT.... Tavi imdenad Cakla, rom masSi raindma manam, sanam s.h gaxdeboda... gaiRviZa da gadawvita, rom cecxli Caeqro, Cveulebrivi biWi iyo. skolaSi dadioda, Tumca brZolis Sewyvetas ar apirebda, niWieri iyo, dadioda sxvadasxva wreSi, radgan kargad icoda, yuradRebis odnavi mSoblebs undodaT, yvelaferi scodnoda moduneba da 1 wamSi nakverCxlad Tavad maTs erTaderT Svils, masac undoda. ase iqceoda... amitom sxva xerxi moifiqra, amas rom, yvelafers edeboda da yvelafers sisustesTan TamaSi daarqva... erT dRes swavlobda, Tumca, es iyo, rom yvelaferi saxlidan gavida da qalaqis meore mxares male bezrdeboda, magram ara imitom wavida, didi supermarketi amoarCia da rom iRleboda, ubralod, egona, rom ukve mis win dadga, is ubralod idga, aravis yvelaferi kargad icoda... erTxel skola- arafers sTxovda, dRe-naxevari idga ase, Si iCxuba, icoda, im biWs ver moereoda, mere moSivda, saxlSi wasvla daapira, mamagram mainc eCxuba, saxlSi rom wamovida, gram TamaSis wesebi amas ukrZalavda, s.h-s cxviri gatexili hqonda, magram bednieri xeli ar emorCleboda, magram ukve imdenad iyo, bednieri iyo, rom sakuTar Tavs ajoba Sioda, rom cnebebi: morali, sircxvili da SiSic sadRac gaqra, rom im biWTan da kidev aTasi abstraqtuloba SeeZlo 1 Cxubs verasdros gabedavda... mTavari aq funTuSaSi gaecvala.... mere Tavi daRuna is ar iyo, vis gautydeboda cxviri an Tavi, da gamxmar xes daemsgavsa 1 totiT... maSin mTavari aq sxva ram iyo, s.h im biWs ki ara, mixvda, rom am brZolaSi mogebuli mxsakuTar Tavs eCxuebeboda da man es Cxubi olod SimSili iyo... misi TamaSis mizani triumfiT daasruala, gvrigvini sakuTarma ki is iyo, rom imdenad Zlieri gamxdariyo, Tavma gadasca.... sakuTari sircxvili iqve mdgom nagvis mere gaizarda, gaizarda, magram arasurnaSi Caegdo, sinamdvileSi viRac masze dros akmayofilebda Tavisi asaki. yovZlieri aRmoCnda... da Tu SimSils SeeZlo elTvis egona, rom imaze didi iyo, vidre masze gamarjveba, nebismieri grZnoba masze sinamdvileSi, yvelas egona, rom s.h saZlieri aRmoCndeboda sxva dResa da sxva myaros ebrZoda, magram aravin icoda, mis garda, rom is aravis ebrZoda, sakuTari Ta-

76

wels... mas Semdeg 3 weli gavida, s.h yovel dRe sakuTar Tavs umtkicebda, rom SimSilis gareSec SeuZlia gamarjveba.... mas Semdeg, rac s.h gavicani... diliT leqciaze mivdiodi, sadarbazodan rom gamovedi, pirvelad maSin davinaxe... 15 ivnisi iyo (gamocda mqonda da magitomac maxsovs), jibeSi fuli movZebne, ise, arc mifiqria amaze da WiqaSi Cavugde, Tavi daxrili hqonda, Tvalebi ar daminaxavs, 3 dRe yovel diliT Cavdiodi da imaves vimeorebdi, Tumca saxe mainc ver davinaxe, verc Tvalebi... meoTxe dRes xurda rom Cavugde WiqaSi, Semomxeda da dila mSvidobisao miTxra, me sulelurad gaviRime da mis Tvalebs CavaSterdi, lamaz dRes gisurvebo daamata, am frazam gamomafxizla, mivxvdi, rom Zalian momenatra „lamazi dRe“ da saSinlad mominda s.h-s Cavxutebodi... magram araferi miTqams.... 3 weli s.h yovel diliT lamaz dRes misurvebda xolme, TiTqos tradiciad meqca... sadarbazodan rom gavdiodi, vicodi, rom iq s.h damxvdeboda da momesalmeboda, vicodi, rom is arsad wavidoda da misgan kidev erTxel movismendi lamaz dRes, romelsac ise SeveCvie, rogorc yavas yovel diliT... awmyo - axlandeli dro... zafxuli daiwyo... me zafxulze vgiJdebi, s.h-sac uyvars zafxuli, Tanac gareT ar civa... diliT momesalma, lamazi dRe misurva... es ise, Cveulebriv... saxlSi rom vbrundebodi, ukve bneloda, s.h Cveul adgilas idga, rogor Caiara dRem- meTqi, vkiTxe, gaeRima... sadarbazoSi Sesvlas vapirebdi, momabruna... Sen rogor xaro mkiTxa, gamikvirda... Cemi ambebi rom movuyevi, gaCerda da moulodnelad miTxra, me kargad varo, ratomRac gamixarda... am xnis ganmavlobaSi arc erTxel uTqvams, rom kargad iyo... ratom wavida s.h... s.h 3 weli idga didi marketis win, yovel dRe sakuTar Tavs apataravebda da

77

TviTon izrdeboda, giganturi xdeboda, yovel dRe axali gvirgvinic emateboda, Tumca diadi mizani yoveldRiurad elvarebas kargavda, radgan gvirgvinis dadgma imdenad Cveulebrivi gaxda, rogorc mzis amosvla da Casvlac.... erTxelac s.h mixvda, rom gvirgvini aRar daadges, mizezis Zieba daiwyo da aRmoCnda, rom sakuTari Tavi, anu is, vinc gvirgvins gadascemda, sadRac gaqra... aRar iyo... sakuTari Tavi arsad Canda... s.h bednieri unda yofiliyo, magram ara, man xom es abstraqtuli cnebebi 1 funTuSaze gacvala 3 wlis win... s.h bednieri ar yofila... arc mizani yofila diadi, arc gvirgvini - siZliere... s.h idga da xvdeboda, rom yvelaferi SeiZleba amoiwuros da gamoilios, yvelaferi, sakuTari Tavis CaTvliT... s.h dafiqrda, iqneb monatreboda sakuTari Tavi... iqneb monatreboda da im wuTas igrZno, rom am fiqrma gaabedniera... mas moenatra, sakuTari Tavi moenatra, romelic damarcxebuli da koconze damwvari datova sadRac... s.h mixvda, rom bedniereba es Tavadaa sakuTari Tavis Seqmna da ara povna... s.h Tavs kargad grZnobda, man zustad icoda, ra iqneboda xval.... meore diliT s.h iq wavida, sadac 3 wlis win Canacrebuli grZnobebi, emociebi da abstraqciebi datova... meore dila... yava davlie da gareT gavedi... liftidan rom gamovedi, kedelze feradma warweram Seityua Tvalebi, arc ise didi asoebiT ewera: „lamazi dRe Sen“ ... gareT gamovedi, s.h arsad Canda... mivxvdi, rom arc gamoCndeboda... 27 ivniss Cemi sadarbazos win trotuarze patara nekerCxali Cavrge... nergi patara iyo da erTi toti hqonda... yovel diliT, liftidan gamosuls, s.h lamaz dRes misurvebs, arc ise didi asoebiT, magram mTavaria, rom is am ferad minawerSi CarCa...



Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.