Bioveta news 01 2014 polsko by NETservis

Bioveta News CZASOPISMO INFORMACYJNE FIRMY BIOVETA DLA LEKARZY WETERYNARII

1/2014

BioBos IBR marker inact. nowa szczepionka markerowa

Biosuis APP 2,9,11

www.bioveta.eu

nowa szczepionka dla trzody chlewnej

TRICHOBEN AV popularny produkt w nowej postaci Bioveta i jej sukcesy w świecie

CONTENTS

LIBOR BITTNER PREZES ZARZĄDU BIOVETA Będąc jeszcze studentem wydziału ekonomicznego, Bi ner zwyciężył w konkursie na wicedyrektora ds. ekonomicznych w spółce Bioveta. Było to w 1991 roku. Jego pierwszym zadaniem było przeprowadzenie prywatyzacji tradycyjnego zakładu produkcji leków i biopreparatów dla zwierząt. W roku bieżącym wspólnie z trzema wspólnikami oczekuje przychodów w wysokości około miliarda oraz zysku około 200 milionów czeskich koron. W jaki sposób udało mu się przetransformować zacofany zakład z czasów komunistycznych w drapieżną firmę kapitalistyczną? Bi ner na początku zdecydował, iż jedyną drogą do sukcesu jest usunięcie z por ela Biovety produktów, które w przyszłości nie rokują szans na sukces, i opracowanie nowych, które będą miały potencjał, aby przynieść firmie pozycję lidera na rynku. W związku z tym w wyraźny sposób ograniczono produkcję. Okazało się, iż firmie udało się postawić na właściwe produkty. Przebojem stał się na przykład preparat, który z wyglądu przypomina czeskie ciasteczko Fidorka. Nie należy jednak dać się zmylić, chodzi o szczepionkę przeciwko wściekliźnie dla lisów. Źródło: FORBES, marzec 2014 r., zdjęcie: David Turecký

Źródło: FORBES  marzec 2014  foto: David Turecký

Ernst & Young Entrepreneur Of The Year

Województwa południowomorawskiego za 2013 r previous page

2013 Uczestnik ﬁnału CONTENTS

SPIS TREŚCI

Bioveta to silna europejska spółka farmaceutyczna

6 10

BioBos IBR marker inact. Nowa szczepionka markerowa

Kolibin RC Neo i BioBos Respi Dobre rezultaty zastosowania szczepionek w hodowli bydła mięsnego w Republice Czeskiej

13 Nowoczesne metody

Kompleksowych szczepień przeciwko zespołowi oddechowemu bydła Bioveta, a.s.

16 TRICHOBEN AV Popularny produkt w nowej postaci 18 Biosuis APP 2,9,11 Nowa szczepionka dla trzody chlewnej 20 Biosuis M.hyo Narzędzie walka z trzodą chlewną enzootycznej zapalenie płuc

22 Weryﬁkacja skuteczności szczepionek BIOSUIS M W terenie (współpraca z lekarzem weterynarii – praktykiem w Republice Czeskiej)

24 ERYSIN SINGLE SHOT

Bezpiecznie chroni prosięta przed różycą już po podaniu jednej dawki

26 PARVOERYSIN 27 Eksportowane do Danii

Szczepionki Biovety dla prosiąt w dalszym ciągu eksportowane do Danii

28 PMV‐Salmo‐Vac

Inaktywowana szczepionka przeciw salmonellozie oraz pomorowi rzekomemu gołęb

Szanowni Państwo Pozwólcie mi przywitać Was jak najserdeczniej w roku 2014 i przedstawić nowości, które nasza firma dla Was przygotowała. Miło mi również poinformować o tym, że firma Bioveta działa w Polsce już 2 lata i przez ten krótki lecz intensywny czas dużo osiągnęliśmy na polskim rynku. Powiększyliśmy portoflio oferowanych produktów, wdrożyliśmy różne innowacje, prowadziliśmy szkolenia i zatrudniliśmy dodatkowych przestawicieli handlowych aby zapewnić naszym klientom obsługę na najwyższym poziomie. W 2014 roku mamy zamiar bardziej dynamicznie rozwijać ten kierunek. W tym roku przewidujemy rejestrację 9 nowych produktów. Pod koniec ubiegłego roku udało nam się również zarejestrować szczepionkę PMV Salmo‐Vac przeciwko paramyxowirozie i salmonellozie gołębi. Jesteśmy świadomi, że innowacja to podstawa i dlatego nasze laboratorium pracowało nad udoskonaleniem naszego popularnego produktu Trichoben AV, który jest obecnie bardziej zkoncentrowany i szczepionka może być używana już od pierwszego dnia życia zwierzęcia. Nowością, którą przygotowujemy do szczepienia bydła i prosiąt są szcepionki zapobiegające chorobom IBR o nazwie Biobos IBR Marker Inact i pleuropneumonii u świń Biosuis APP 2,9,11. Bardziej obszerną informację na ten temat przedstawiamy na str. 6 i 18. W biuletynie Bioveta News znajdziecie Państwo nie tylko informacje o naszych produktach, ale również artykuły o działaniach naszych przedstawicieli w Azji i innych państwach oraz o pres żowej nagrodzie dla naszego Prezesa Inz. Libora Bi nera. Wiosenny okres był dla nas pełen targów, kongresów i szkoleń. Z niektórymi z Państwa mieliśmy okazję spotkać się na naszym stoisku w Łodzi podczas IV Kongresu Praktyki Weterynaryjnej Ve orum, który odbył się w dniach 5 – 6 kwietnia 2014 oraz w Puławach podczas Miedzynarodowej Konferencji Naukowej „Immunoprofilaktyka swoista i nieswoista w zwalczaniu chorób bydła”, którą organizował prof. Dariusz Bednarek w dniach 25‐26 kwietnia 2014. Oczywiście nie mogliśmy być nieobecni na tradycyjnej XIX Miedzynarodowej Konferencji Naukowej „Zdrowotne i genetyczne uwarunkowania chowu świń w Polsce” organizowanej przez prof. Zygmunta Pejsaka w dniach 3‐4 czerwca 2014 w Puławach. Szanowni klienci, partnerzy, pragnę Wam podziękować za to, że wykorzystujecie nasze produkty w swojej pracy i życzyć Państwu dużo zrowia i sukcesów w biznesie oraz w życiu prywatnym w 2014 roku. Nela Malíková Country Manager Bioveta Polska

30 PESTORIN MORMYX

Jego skuteczność udowodniono za pomocą rozszerzony w kilku kraje europejskie

33 Mustelvac D

Jedyna monowalentna szczepionka przeciwko nosówce na polskim rynku zarejestrowana dla fretek i lisów

34 Borrelym 3 Sezon szczepienia nadchodzi 36 Konferencji w Bostonie

Lek. wet. MVDr. Jiří Nepeřený, PhD., lider Biovety w dziedzinie rozwoju szczepionek przeciwko boreliozie, wzbudził zainteresowanie czołówki światowej medycyny weterynaryjnej swoimi odkryciami i badaniami przedstawionymi na konferencji w Bostonie

38 Najbardziej rygorystyczny

Najbardziej rygorystyczny audyt dobrej praktyki produkcyjnej przeprowadzany przez australijski urzą

39 Lista produktów ﬁrmy Bioveta

zarejestrowanych i sprzedawanych w Polsce

CONTENTS

Bioveta to silna europejska spółka farmaceutyczna BIOVETA, a. s. TO NOWOCZESNA I DYNAMICZNA SPÓŁKA, PRODUKUJĄCA WYSOKIEJ JAKOŚCI, SKUTECZNE I BEZPIECZNE PREPARATY WETERYNARYJNE W KONKURENCYJNEJ CENIE, KTÓRE S P R Z E DA J E P O D W Ł A S N Y M Z N A K I E M H A N D LOW Y M LU B C H R O N I O N Y M I Z N A K A M I T O WA R O W Y M I PA R T N E R Ó W KONTRAKTOWYCH. JEST TO ZNACZĄCY DOSTAWCA PREPARATÓW WETERYNARYJNYCH NIE TYLKO W REPUBLICE CZESKIEJ, ALE RÓWNIEŻ W CAŁYM REGIONIE ŚRODKOWOEUROPEJSKIM ORAZ NA RYNKACH ŚWIATOWYCH. OBECNIE PORTFOLIO PRODUKTÓW FIRMY BIOVETA A.S. ZAWIERA 180 RODZAJÓW PREPARATÓW, Z K TÓ RYC H N A J BA R DZ I E J Z N AC Z ĄC Ą G R U P Ę T WO R Z Ą SZCZEPIONKI I PREPARATY HORMONALNE. SZEREG PRODUKTÓW JEST ZAREJESTROWANY I EKSPORTOWANY DO 70 KRAJÓW.

Siedziba ﬁrmy Bioveta

Zwiększenie zdolności produkcji dzięki nowej hali biotechnologicznej

Rosnące zainteresowanie większością preparatów Biovety, a w szczególności szczepionkami dla psów Biocan, było impulsem nie tylko do wprowadzenia pracy wielozmianowej, ale przede wszystkim do koncepcyjnego rozwiązania zdolności produkcyjnej. Efektem tego było wybudowanie nowej hali biotechnologicznej, która jest największą inwestycją Biovety w trakcie istnienia spółki. Koszty budowy i wyposażenia hali osiągnęły kwotę dwunastu milionów Euro. Hala biotechnologiczna posiada nowocześnie zaprojektowaną produkcję preparatów wirusowych na kulturach komórkowych przygotowywanych w fermentatorach, dwie linie napełniające oraz urządzenie do lioﬁlizacji, które zwiększy zdolność produkcji szczepionek lioﬁlizowanych i płynnych o 200 %. Znaczącą część hali stanowi również jednostka do produkcji bakteryjnych szczepionek dla ludzi. Pełna eksploatacja nowej hali biotechnologicznej zostanie rozpoczęta jesienią 2014 roku. Hala biotechnologiczna

CONTENTS

Nowy system testujący W związku z możliwością prowadzenia własnych testów biologicznych na potrzeby własnego i kontraktowego rozwoju nowych preparatów, Bioveta zakończyła budowę systemu testującego dla dużych zwierząt. Jest to nowoczesny system typu barierowego umożliwiający ścisłą kontrolę przepływu materiałów i osób (kontrolowany tryb wejścia i wyjścia, sterowana dekontaminacja odpadów, układ podwyższonego ciśnienia wewnątrz obiektu).

Atestowany sprzęt

Nowe centrum badawcze i rozwojowe technologię farmaceutyczną i umożliwi prowadzenie badań i częściową produkcję i n nyc h n o wo c ze s nyc h p re p a rató w farmaceutycznych. Spółka oczekuje na uruchomienie eksploatacji tego nowego centrum w roku 2015.

Budowa centrum badań i rozwoju

Nowe Centrum Badawcze ‐ wygląd po ukończeniu budowy

W celu podwyższenia jakości preparatów, spółka bezustannie unowocześnia już istniejące produkty. Jednocześnie pracuje nad rozwojem kompletnie nowych preparatów weterynaryjnych, które odpowiednio uzupełnią istniejący asortyment. Bioveta dysponuje własnym działem rozwoju nowych leków generycznych i oryginalnych. Wcześniej Bioveta skoncentrowana była przede wszystkim na produkcji weterynaryjnych preparatów immunobiologicznych (szczepionki, surowice, diagnostyka). W związku z charakterem badań farmaceutycznych w celu uzupełnienia por olio produkcji o ważne preparaty farmaceutyczne, Bioveta podjęła decyzję o budowie nowego centrum farmaceutycznych badań i rozwoju. Centrum zostanie wyposażone w najbardziej nowoczesną

CONTENTS

BioBos IBR

nowość

marker inact. Przeznaczona do aktywnej immunizacji bydła w celu ograniczenia intensywności i czasu trwania objawów klinicznych spowodowanych przez zakażenie wirusem BHV-1 (IBR) i zmniejszenia wydalania wirusa terenowego. Zalecana do systematycznego uwalniania stad bydła od zakaźnego zapalenia nosa i tchawicy w ramach programów uwalniania od choroby i następnie utrzymanie hodowli wolnych od tego zakażenia. Szczepionka nie powoduje tworzenia przeciwciał przeciwko glikoproteinie E wirusa BHV-1 – szczepionka markerowa. Ta właściwość użytego wirusa szczepionkowego umożliwia laboratoryjne odróżnienie serologiczne zwierząt zaszczepionych od bydła zakażonego wirusem terenowym BHV-1. W wyniku szczepienia mamy zwierzę chronione skuteczną szczepionką i równocześnie mamy dostęp do informacji o ewentualnym kontakcie zwierzęcia z terenowym wirusem w przeszłości i w przyszłości.

BioBos IBR marker inact. BioBos IBR marker inact. to szczepionka: zawierająca inaktywowany herpeswirus bydlęcy typu 1 (BHV‐1), szczep Bio‐27: IBR gE ‐  zawierająca adjuwant w postaci wodorotlenku glinu wzmacniający jej właściwości immunogenne  przeznaczona do szczepienia bydła w wieku powyżej 3 miesięcy  która może być stosowana także w czasie ciąży i laktacji  bez okresów karencji dla mięsa i mleka bydła 

Schemat szczepień: szczepienia począwszy od wieku 3 miesięcy  dawka szczepionki to 2 ml domięśniowo w okolicach szyi lub w mięsień pośladkowy  druga dawka zawierająca identyczną ilość szczepionki podawana jest po upływie 3 tygodni  szczepienie jest następnie powtarzane co 6 miesięcy 

Wykształcenie pełnej odporności: 3 tygodnie po podaniu drugiej dawki Czas utrzymywania się odporności: 6 miesięcy po przeprowadzeniu szczepienia podstawowego Szczepionka jest dostarczana w opakowaniach po 10 × 10 i 100 ml (25 i 50 dawek)

CONTENTS

Bioveta, a. s. oferuje rozwiązania w zakresie uwalniania hodowli bydła od IBR IBR zaliczana jest do tzw. chorób produkcyjnych i jest powodowana przez herpeswirus bydlęcy typu 1 (BHV 1), który jest rozpowszechniony w hodowlach bydła, nie tylko w Europie.

Wielu lekarzy weterynarii i hodowców bydła w Polsce z pewnością zna aktualną sytuację w zakresie występowania „zakaźnego zapalenia nosa i tchawicy bydła“ ( I B R ) w gospodarstwach znajdujących się pod ich opieką. Problemy z objawami klinicznymi choroby (tzw. ogniska aktywne) w stadach mogą być bardzo dramatyczne i powodować duże straty ekonomiczne, jednak nawet w hodowlach z enzootycznie zarażonym stadem występowanie i cyrkulacja wirusa stanowią parametr pogarszający rentowność. Tutaj ponadto ze względu na obecność latentnie zakażonych zwierząt powstaje sytuacja o charakterze bomby zegarowej, ponieważ w każdej chwili może nastąpić rozwój różnych objawów klinicznych choroby u różnej liczby zwierząt.

Objawami klinicznymi IBR są najczęściej zakażenia układu oddechowego dotykające w największym stopniu bydło opasowe, ale także bydło mleczne. Objawy schorzenia układu oddechowego mają różny charakter, począwszy od niewidocznych, poprzez chorobę z niską gorączką aż po ostre zapalenia w szczególności górnych dróg oddechowych z wysoką gorączką. Stanom tym bardzo często towarzyszą powikłania powodowane przez inne patogeny wirusowe lub bakteryjne. Do najczęściej występujących towarzyszących czynników chorobotwórczych należą w szczególności bydlęcy syncytialny wirus oddechowy (BRSV), wirus parainfluenzy typu 3 (PI 3), wirus wirusowej biegunki bydła i choroby błon śluzowych (BVD/MD) i niektóre inne mniej znaczące i inwazyjne wirusy (adenowirusy, koronawirusy, enterowirusy, parwowirusy, reowirusy). Spośród bakteryjnych czynników towarzyszących tym zakażeniom najczęściej znajdywane są Mannheimia (Pasteurella) haemolytica, Pasteurella multocida (serotyp A,D) , Histophilus (Haemophilus) somni, czy mykoplazmy. W przypadku dorosłych krów powodują one przede wszystkim zaburzenia układu rozrodczego z objawami otrętu bydła (IPV), natomiast u samców zapalenie żołędzi i napletka (balanopostitis). Patogenne działanie BHV 1 na błony śluzowe może powodować także poronienia i zapalenia jelit. Wirus powodować może zapalenia mózgu, uogólnione choroby nowo urodzonych cieląt i wiele innych dolegliwości. Patogeneza: Zakażenie wnika do organizmu najczęściej poprzez błony śluzowe górnych dróg oddechowych lub układu rozrodczego. Następnie rozpoczyna się replikacja patogenu i powstaje stan zapalny ograniczony do miejsca replikacji, przy czym następuje zniszczenie komórek nabłonkowych błon śluzowych. Na tym etapie choroby zakażone zwierzę wydala wirus do środowiska wraz z wszystkimi wydzielinami i wydalinami, stając się głównym źródłem zakażenia. Wirus rozprzestrzenia się wśród wrażliwych zwierząt nie tylko w wyniku bezpośredniego kontaktu, ale często także pośrednio przez sprzęt, obsługę, lub też zabiegi zootechniczno – weterynaryjne. Rozprzestrzenianiu zakażenia sprzyja także nieprzestrzeganie zasad bioasekuracji. Zachorowalność sięga od 20 do 100%. Poziom śmiertelności jest bardzo zmienny i może sięgać do 15%. Ostre zakażenie BHV‐1 charakteryzuje się gorączką, depresją, utratą apetytu, przekrwieniem i zmianami w błonach śluzowych oraz obecnością wydzieliny z nozdrzy. Czasami schorzenie to przyjmuje formę podkliniczną. Zakażenie wirusem IBR u krów ciężarnych może prowadzić do ronień. Zakażone zwierzę w tej fazie wytwarza przeciwciała po czym spontanicznie zdrowieje w ciągu

CONTENTS

Straty wynikające z zakażenia wirusem IBR u bydła:      

Upadki cieląt i młodego bydła z powodu chorób układu oddechowego Straty w produkcji mleka do 180 kg w laktacji Spadek zawartości białka w mleku do 5,3 kg w laktacji Spadek parametrów reprodukcji ( niska skuteczność krycia, ronienia ) Zahamowanie wzrostu i obniżenie parametrów tuczu Podwyższona śmiertelność i brakowanie, ograniczenia w handlu zwierzętami

2 tygodni. Często jednak pojawiają się powikłania wynikające z działania innych patogenów a objawy kliniczne stają się bardziej poważne. W fazie wiremii następuje rozprzestrzenianie się wirusa BHV 1 w całym organizmie. Charakteryzuje się on bowiem jednym z najszerszych tropizmów tkankowych, może więc powodować różnego rodzaju upośledzenia w wielu innych miejscach. Jego charakterystyczną cechą jest także zdolność powodowania latentnej infekcji utrzymującej się przez całe życie, w wyniku przeniknięcia do neuronów zwojów czuciowych które unerwiają błonę śluzową w miejscu zakażenia. Tutaj może oczekiwać na następną okazję w postaci osłabienia organizmu, któremu towarzyszy stan obniżonej odporności, i ponownie zapoczątkować fazę replikacji z wszystkimi wyżej opisanymi konsekwencjami.

Co powodują zakażenia IBR w hodowlach bydła: 

straty u młodego bydła z powodu chorób układu oddechowego



straty w produkcji mleka w przypadku krów z pozytywnym wynikiem IBR sięgające 180 kg w laktacji



straty w wyniku pogorszenia parametrów mleka w wyniku obniżenia zawartości białka nawet o 5,3 kg w laktacji



straty w zakresie reprodukcji poprzez utrudnione zacielenie i poronienia cielnych krów



straty w wyniku opóźnienia rozwoju i nieosiągania wymaganych parametrów tuczu



straty w wyniku nadmiernego brakowania i padnięć



straty w wyniku ograniczeń handlu zwierzętami i eksportu do niektórych krajów

Bioveta rozszerza swoją gamę szczepionek, aby w pełni zaspokoić potrzeby hodowców Wynik gE ELISA

Wynik konwencjonalny ELISA

Status zwierzęcia

negatywny

NIEZAKAŻONE

negatywny

pozytywny

NIEZAKAŻONE ZASZCZEPIONE SZCZEPIONKĄ MARKEROWĄ

pozytywny

ZAKAŻONE lub ZASZCZEPIONE szczepionką konwencjonalną

CONTENTS

Jako rozwiązanie pozwalające na uwolnienie hodowli bydła od IBR oferuje się 3 możliwe warianty: 1. Metoda radykalna – oznacza całkowitą depopulację stada i po skutecznym odkażeniu i pozostawieniu obiektu „odłogiem“ , wprowadzenie do niego nowo zakupionych zwierząt wolnych od IBR. 2. Metoda eliminacji – jest niekiedy wykorzystywana w przypadku stad o bardzo niskim stopniu prewalencji wirusa IBR (do ok. 10 %), kiedy po powtarzanych badaniach serologicznych natychmiast eliminowane są zwierzęta z pozytywnym wynikiem a na ich miejsce kupuje się bydło z hodowli wolnych od IBR. 3. Metoda eliminacji z zastosowaniem powszechnych szczepień stad szczepionką markerową – w tym przypadku po badaniu serologicznym wszystkich zwierząt w wieku powyżej 3 miesięcy bydło z wynikiem pozytywnym zostaje oznaczone, aby zapewniona była możliwość jego identyfikacji, i rozpoczyna się szczepienia wszystkich zwierząt w wieku powyżej 3 miesięcy (ewentualnie maksymalnie 6 miesięcy) szczepionką markerową. Szczepienia są kontynuowane zgodnie z instrukcjami producenta szczepionek do chwili usunięcia ostatniego seropozytywnego zwierzęcia z hodowli. W ciągu tego procesu uwalniania stada od choroby trwającego kilku lat (zazwyczaj 5–8) na bieżąco powtarzane są badania serologiczne ze względu na konieczność monitorowania progresji programu. Także w Republice Czeskiej od 2006 r. zdecydowano się na rozwiązanie sytuacji w hodowlach bydła w ramach Krajowego programu zwalczania IBR przeważnie z zastosowaniem metody eliminacji przy użyciu powszechnych szczepień szczepionką markerową. W tym przypadku w szczepieniach stosowane są wyłącznie monowalentne szczepionki markerowe. Szczepionki poliwalentne zawierające wirus IBR są do tego celu całkowicie nieodpowiednie – jeżeli szukamy szybkiego, mniej obciążającego pod względem ekonomicznym i przede wszystkim skutecznego rozwiązania, nie można polecić stosowania szczepionek niemarkerowych (zawierających „pełny wirus“ ). Cząstka wirusowa czynnika chorobotwórczego (BHV‐1) składa się, między innymi, z kilku dziesiątków glikoprotein ‐ gp). Spośród tych glikoprotein sześć uważane jest za immunodominujące, to znaczy, że poziom przeciwciał przeciwko tym sześciu glikoproteinom jest wyraźnie wyższy w stosunku do innych. Określamy je jako glikoproteiny B, C, D, E, H oraz I. W programach uwalniania od choroby stosowane są szczepionki "gE delecyjne", czyli szczepionki zawierające BHV‐1 z brakującym genem glikoproteiny E (gE). Czasami możemy spotkać się z określeniem ‐ szczepionka DIVA (Differentiating of Infected from Vaccinated Animals). Wy b ó r g E j a ko m a r ke ra w y n i ka z rez u l ta tó w e ks p e r y m e n tó w przeprowadzanych zarówno in vivo, jak in vitro. Glikoproteina E bowiem nie jest niezbędna do replikacji wirusa w zakażonych komórkach, co umożliwia opracowanie szczepionki. Równocześnie jednak wywołuje odpowiedź serologiczną po zakażeniu zwierząt z negatywnym wynikiem serologicznym, co pozwala na przeprowadzenie diagnozy różnicowej. Stosowanie tych rodzajów szczepionek w połączeniu z testami diagnostycznymi badającymi obecność przeciwciał przeciwko gE pozwala na odróżnienie zwierząt zaszczepionych od zwierząt zakażonych, i to wyłącznie serologicznie. Jeżeli wynik dodatni w badaniu serologicznym potwierdza obecność przeciwciał nie wytworzonych na skutek szczepienia, świadczy to, że zwierzę przebyło postać ostrą zakażenia BHV‐1 i najprawdopodobniej jest w stadium zakażenia latentnego i należy je jak najszybciej eliminować ze stada, aby zapobiec zakażaniu się kolejnych osobników.

Czy jest rada na zakażenia układu oddechowego bydła rogatego? BioBos Respi 3 i BioBos Respi 4 stanowią rozwiązanie BioBos Respi 3 Szczepionka inaktywowana przeciwko zakażeniom układu oddechowego bydła rogatego (BRSV, PI3 i M.haemoly ca)  zawiera inaktywowane patogeny Virus respiratoris syncy alis bovis, Virus parainﬂuensis 3 bovis oraz Mannheimia (Pasteurella) haemoly ca serotypu A1

BioBos Respi 4 Szczepionka inaktywowana przeciwko zakażeniom układu oddechowego bydła rogatego (BRSV, PI3, BVD i M.haemoly ca)  zawiera inaktywowane

patogeny Virus respiratoris syncy alis bovis, Virus parainﬂuensis 3 bovis, Mannheimia (Pasteurella) haemoly ca serotypu A1 oraz inaktywowany Virus diarrhoeae bovis w celu ograniczenia zakażeń i jego działania immunosupresyjnego.



CONTENTS

szczepionki najlepiej jest stosować począwszy od wieku 8 tygodni w dawce 2 ml s. c.; druga dawka zawierająca identyczną ilość szczepionki po upływie 2–4 tygodni wykształcenie pełnej odporności w ciągu 3 tygodni od podania drugiej dawki następnie w problematycznych hodowlach zalecane są szczepienia przypominające co 6 miesięcy

ZAKAŻENIA ŻOŁĄDKOWO‐ JELITOWE I ZAKAŻENIA UKŁADU O D D E C H O W E G O S TA N O W I Ą P R O B L E M , Z K TÓ R Y M C Z Ę S TO BORYKAJĄ SIĘ LEKARZE W E T E RY N A R I I W H O D OW L AC H KRÓW MLECZNYCH, NATOMIAST W P R Z Y PA D KU BY D Ł A M I ĘS N EG O TRZYMANEGO NA PASTWISKACH TEGO RODZAJU DOLEGLIWOŚCI WYSTĘPUJĄ RACZEJ WYJĄTKOWO. DLATEGO POPROSIŁEM LEK. MED. M V D R. I VA N A S T U D E C K I E G O O PODZIELENIE SIĘ JEGO D O Ś W I A D C Z E N I E M W R O Z W I Ą Z Y WA N I U T E G O T Y P U P R O B L E M Ó W. P A N D O K T O R STUDECKÝ PROWADZI PRAKTYKĘ W POWIEC IE BRUNTÁL (MO RAWY PÓŁNOCNE, 25 KM OD GRANICY POLSKI) I ZA JMUJE SIĘ OPIEKĄ WETERYNARYJNĄ NAD H O D OW L A M I BY D Ł A I T R ZO DY CHLEWNEJ.

Dobre rezultaty zastosowania szczepionek Kolibin RC Neo i BioBos Respi 4 w hodowli bydła mięsnego w Republice Czeskiej

MVDr. Michaela Trněná (Bioveta, a. s.) a Vít Kolátor (musher)

CONTENTS

NA POCZĄTKU CHCIAŁBYM PANA PROSIĆ O SCHARAKTERYZOWANIE HODOWLI, O KTÓREJ DZISIA J ROZMAWIAMY. Chodzi o hodowlę bydła mięsnego liczącą ok. 500 sztuk, przeważnie krzyżówek rasy Charolais. Zwierzęta są trzymane na pastwiskach przez cały rok, tylko w zimie dokarmianie odbywa się w oborze, która kiedyś służyła do odchowu młodego bydła. Stado hodowane jest w cyklu zamkniętym, kupuje się tylko buhaje do rozrodu w zależności od potrzeb. Rozród odbywa się więc drogą naturalną, sezonowo. Czas krycia dobiera się w taki sposób, aby krowy cieliły się od marca do maja. W stadzie nie prowadzono żadnych działań proﬁlaktycznych ani odrobaczania.

KIEDY POJAWIŁY SIĘ PROBLEMY ZDROWOTNE I JAKI BYŁ ICH CHARAKTER?

KOLIBIN RC NEO

W poprzednich latach wystąpiła pewna liczba zachorowań na choroby układu oddechowego lub biegunki u cieląt, nie stanowiły one jednak większego problemu. Cielęta były leczone indywidualnie z zadowalającymi rezultatami. Sytuacja uległa jednak gwałtownemu pogorszeniu w 2012 r. W tym czasie u większości cieląt biegunki lub dolegliwości oddechowe pojawiały się w ciągu 1 – 2 dni po urodzeniu. Oczywiście wiele spośród nich zdradzało objawy obydwu zespołów. Także reakcja na terapię była istotnie gorsza. W celu dokładnej diagnozy przeprowadzano kilkakrotnie sekcje zwłok w Państwowym Instytucie Weterynaryjnym w Ołomuńcu i następnie badania bakteriologiczne. Z wymazów z nosa wyizolowano bakterie Pasteurella multocida oraz Mannheimia haemoly ca, natomiast z jelit przeważnie szczepy hemolityczne E. coli. Badań wirusologicznych i serologicznych nie prowadzono. Sezon 2012 r. zakończył się stratą około 20 % cieląt, co spowodowało wzrost niekorzystnych wskaźników ekonomicznych w hodowli.

NA TYM ETAPIE KONSULTOWAŁ PAN ZE MNĄ RÓŻNE MOŻLIWOŚCI ROZWIĄZANIA SYTUACJI, NA JAKIE DZIAŁANIA OSTATECZNIE PAN SIĘ ZDECYDOWAŁ? Jest zrozumiałe, że hodowca żądał ode mnie jakiegoś rozwiązania, ponieważ wyniki roku 2012 były w dalszym ciągu nie do zaakceptowania. Na podstawie objawów klinicznych, wyników laboratoryjnych i różnych konsultacji jesienią 2012 r. przedstawiłem hodowcy propozycję zalecanych przez pana szczepień proﬁlaktycznych przy użyciu szczepionek Kolibin RC Neo oraz BioBos Respi 4. Celem było zaszczepienie cielnych krów i poprawa stanu zdrowia nowo urodzonych cieląt w wyniku nabytej przez nie odporności siarowej. Po szczepionce Kolibin RC Neo spodziewałem się nabycia przez cielęta, w drodze szczepienia krów cielnych, odporności siarowej na E. coli, rotawirusy i koronawirusy, będące prawdopodobnie głównymi czynnikami odpowiedzialnymi za biegunki u młodych cieląt. Biobos Respi 4 można natomiast zastosować zarówno u krów, jak i u cieląt począwszy od wieku dwóch tygodni jako ochronę przed zakażeniem BRSV, PI 3, BVD oraz Mannheimia haemoly ca, które także należą do częściowo potwierdzonych a częściowo domniemanych czynników chorobotwórczych powodujących dolegliwości układu oddechowego u cieląt.

CONTENTS

BioBos Respi 4

JAKIE KONKRETNE ŚRODKI ZARADCZE PAN ZASTOSOWAŁ? Hodowca zgodził się na zaproponowane szczepienia, pomimo tego, iż szczepienia podstawowe i powtórne całego stada obydwoma szczepionkami były związane z istotnym obciążeniem ﬁnansowym. Oprócz tego należało określić odpowiedni termin, ponieważ właściwym czasem na podanie szczepienia jest 6 tygodni przed porodem z powtórką po 3 tygodniach. Zastosowanie tego zalecanego schematu w przypadku bydła na pastwiskach jest jednak w praktyce nierealne. Terminy szczepień podstawowych i powtórnych wyznaczono więc w taki sposób, aby pierwsze krowy cieliły się w ciągu 1‐2 tygodni po szczepieniu powtórnym. Obydwie szczepionki podałem równocześnie. Szczepionkę Kolibin RC Neo podawałem domięśniowo do mięśnia pośladkowego, natomiast BioBos Respi 4 podskórnie za łopatką, w zalecanej dawce 2 ml.

Kolibin RC Neo

PRZEJDŹMY DO TEGO, CO NAJWAŻNIEJSZE – JAKIE BYŁY WYNIKI? Muszę stwierdzić, że już od pierwszych wycialeń były one bardzo obiecujące. Obydwa zespoły chorobowe wprawdzie w dalszym ciągu występowały, jednak wyłącznie u starszych cieląt, pojawiały się około 2‐3 tygodni po porodzie. Cielęta także lepiej reagowały na terapię indywidualną. Całkowite straty za 2013 r. mieściły się w granicach 7‐8 %, co nadal nie jest idealne, jest to jednak wyraźnie lepszy wynik, niż w poprzednim roku.

JAKA JEST PANA OCENA KOŃCOWA ZASTOSOWANEGO ROZWIĄZANIA? W poprzednich latach wystąpiła pewna liczba zachorowań na choroby układu oddechowego lub biegunki u cieląt, nie stanowiły one jednak większego problemu. Cielęta były leczone indywidualnie z zadowalającymi rezultatami. Sytuacja uległa jednak gwałtownemu pogorszeniu w 2012 r. W tym czasie u większości cieląt biegunki lub dolegliwości oddechowe pojawiały się w ciągu 1‐2 dni po urodzeniu. Oczywiście wiele spośród nich zdradzało objawy obydwu zespołów. Także reakcja na terapię była istotnie gorsza. W celu dokładnej diagnozy przeprowadzano kilkakrotnie sekcje zwłok w Państwowym Instytucie Weterynaryjnym w Ołomuńcu i następnie badania bakteriologiczne. Z wymazów z nosa wyizolowano bakterie Pasteurella multocida oraz Mannheimia haemoly ca, natomiast z jelit przeważnie szczepy hemolityczne E. coli. Badań wirusologicznych i serologicznych nie prowadzono. Sezon 2012 r. zakończył się stratą około 20 % cieląt, co spowodowało wzrost niekorzystnych wskaźników ekonomicznych w hodowli.

CONTENTS

PANIE DOKTORZE, DZIĘKUJĘ ZA ROZMOWĘ I ŻYCZĘ PANU ZADOWOLENIA Z NASZYCH PRODUKTÓW.

Nowoczesne metody kompleksowych szczepień przeciwko zespołowi oddechowemu bydła Bioveta, a.s. (BRDC‐ bovine respiratory disease complex) Zespół chorób układu oddechowego bydła (BRDC) rozwija się praktycznie zawsze w wyniku łącznego oddziaływania czynników wirusowych i bakteryjnych. Najczęściej dotyka młode bydło w wieku powyżej 3 miesięcy, wyjątkowo także wcześniej. Spośród czynników chorobotwórczych wirusowych są to przede wszystkim bydlęcy syncy alny wirus oddechowy (BRSV), wirus parainﬂuenzy typu 3 (PI3), wirus zakaźnego zapalenia nosa i tchawicy (IBR) oraz wirus biegunki bydła i choroby błon śluzowych (BVD/MD). Głównymi patogenami bakteryjnymi powodującymi powikłania są w szczególności Mannheimia (wcześniej Pasteurella) haemoly ca, Pasteurella multocida, Haemophilus somnus oraz Arcanobacterium (wcześniej Corynebacterium) pyogenes. Krytyczny wiek cieląt przypada od 6. do 8. miesiąca życia. Leczenie antybiotykami w sytuacji, kiedy nie są dokładnie znane czynniki chorobotwórcze oraz ich wrażliwość na antybiotyki, jest problematyczne. Stosowanie antybiotyków jako jedynego środka zaradczego przy pojawieniu się zakażeń w hodowli nie jest więc skuteczne. Najpoważniejszymi patogenami, powodującymi ogromne straty głównie w hodowlach cieląt, są M. haemoly ca, spośród wirusów natomiast BRSV oraz PI 3. Te trzy patogeny na obszarze europejskim stanowią główną przyczynę zakażeń układu oddechowego nawet w 80 % przypadków, powodując obecnie w stadach niezaszczepionych nawet 30% upadki w kategorii młodego bydła. Inne straty o charakterze pośrednim wynikają z problemów z oddychaniem, które powodują opóźnienie rozwoju i uniemożliwiają osiągnięcie optymalnej kondycji . W chorobie uczestniczą także wirus BHV 1, jako czynnik wywołujący IBR‐IPV, oraz pes wirus powodujący BVD‐MD. Ich obecność w stadzie – a tym samym także odpowiedź serologiczna – w żaden sposób nie jest wyjątkiem, jednak niekoniecznie musi być związana z zagrożeniem rozwojem postaci klinicznej choroby dotykającej różne układy narządowe. Uwzględniając inne negatywne właściwości tych wirusów, w szczególności w zakresie reprodukcji i immunosupresji, kraje

CONTENTS

europejskie odgrywające znaczącą rolę w h o d o w l i b yd ł a d e c yd u j ą s i ę n a ogólnokrajowe programy zwalczania chorób, których celem jest zmniejszenie presji infekcyjnej na danym obszarze a tym samym także obniżenie ryzyka rozwoju klinicznej formy schorzenia. Takie programy związane ze stosowaniem wielu środków zaradczych trwają kilka lat i ko r zysta s i ę w n i c h w y ł ą c z n i e z nowoczesnych szczepionek markerowych (delecyjnych). Dzięki stosowaniu tych szczepionek można o wiele taniej, a przy tym z dużą dokładnością odróżnić serologicznie zwierzęta zaszczepione od z a k a żo ny c h w i r u s e m t e r e n o w y m , osiągając stopniowo wyeliminowanie wszystkich zainfekowanych zwierząt z hodowli w celu uwolnienia stada od choroby. Przed rozpoczęciem planowego i powszechnego szczepienia zawsze dobrze jest poznać sytuację epizootyczną w hodowli oraz uwzględnić także wyniki badań laboratoryjnych. Na podstawie tych w y n i kó w n a l e ż y w y b ra ć j e d n ą ze s zc ze p i o n e k l u b i c h o d p o w i e d n i e połączenie.

„BioBos Respi 3 oraz BioBos Respi 4„

Jeżeli presja infekcyjna w hodowli młodych cieląt poniżej 3 miesięcy wieku nadal trwa, konieczne jest powtarzanie szczepienia co pół roku w taki sposób, aby najpóźniej w okresie 3‐5 tygodni przed planowanym porodem została podana tylko jedna dawka.



zawierają standardowy układ antygenów, są produkowane w trybie Dobrej Praktyki Produkcyjnej (GMP ) i są skierowane przeciwko najczęściej występującym i najbardziej niebezpiecznym czynnikom chorobotwórczym. Obydwie są przeznaczone do szczepienia zarówno cieląt i młodego bydła, jak i krów oraz jałówek. Obydwie szczepionki są inaktywowane, w żadnym wypadku więc nie ma ryzyka przejścia żadnych żywych, osłabionych czynników chorobotwórczych zawartych w szczepionce w szczep w pełni wirulentny i jego późniejszego rozpowszechniania w hodowli.

„BioBos IBR marker inact.„ to standardowa szczepionka markerowa (DIVA) przeznaczona do aktywnej immunizacji bydła w każdym wieku począwszy od 3. miesiąca życia, w celu ograniczenia intensywności i czasu trwania objawów klinicznych spowodowanych przez zakażenie wirusem BHV‐1 (IBR) i zmniejszenia wydalania wirusa terenowego. Podobnie jak inne nowoczesne szczepionki markerowe przeciwko IBR, także ten produkt pozwala na serologiczne odróżnienie zwierząt zaszczepionych od zwierząt zakażonych wirusem terenowym (test ELISA przeznaczony do wykrywania przeciwciał swoistych dla antygenu gE wirusa BHV‐1 )

Zalecane szczepionki: 

BioBos Respi 3 (BRSV, PI3, M. haemoly ca) w dawce 2 ml s.c. 2 × z odstępem 3 tygodni



BioBos Respi 4 (BRSV, PI3, BVD, M. haemoly ca) w dawce 2 ml s.c. 2 × z odstępem 3 tygodni



BioBos IBR marker inact. (BHV‐1) w dawce 2 ml i.m. 2 × z odstępem 3 tygodni

W specyﬁcznej, nowoczesnej proﬁlaktyce choroby BRDC można wykorzystać: 1. Szczepienia krów i jałówek ‐ szczepienie ciężarnych krów i jałówek ma na celu wywołanie wysokiego miana przeciwciał, które są następnie przekazywane z siarą cielętom i chronią je we wczesnym okresie postnatalnym. Jeżeli tłumimy wczesne zakażenie cieląt poprzez szczepienia ciężarnych matek, przed rozpoczęciem szczepień niezbędne jest sprawdzenie jakości siary, czasu pojenia i ilości podawanej siary.

2. Szczepienia cieląt i młodego bydła ‐ cielęta uzyskują odporność bierną pobierając od zaszczepionych matek przeciwciała zawarte w siarze, które jednak w ciągu kilku tygodni zanikają. Dlatego konieczna jest immunizacja cieląt przy użyciu identycznej szczepionki, aby wykształcić u nich odporność czynną. W związku z utrzymywaniem się przeciwciał zawartych w siarze i zdolności do aktywnej odpowiedzi immunologicznej można brać pod uwagę immunizację cieląt najlepiej od 5 – 8 tygodnia życia, z powtórnym szczepieniem po upływie 2 do 3 tygodni. Cieląt z zaawansowanymi objawami klinicznymi schorzenia nie można szczepić.

Zalecenia dotyczące szczepień dla stad z zespołem BRDC u cieląt w wieku poniżej 3 miesięcy: 

przy wystąpieniu objawów ze strony układu oddechowego (kaszel, wyciek wydzieliny z nosa, podwyższona temperatura) u cieląt w pierwszym tygodniu życia niezbędne jest szczepienie krów i jałówek przed porodem. Najwcześniej po 5 tygodniu (optymalnie po 8 tygodniu) życia można rozważać szczepienie cieląt.



W przypadkach, kiedy cielęta są umieszczone w indywidualnych budkach do wieku 6 – 8 tygodni, ewentualnie także dłużej, i nie wykazują objawów klinicznych choroby, można szczepić tylko cielęta, najwcześniej od 5 tygodnia (optymalnie od 8 tygodnia) i powtarzaniem szczepienia poprzez podanie jednej dawki co 6 miesięcy.



W wyjątkowych przypadkach przy bardzo niskiej presji infekcyjnej może wystarczyć szczepienie tylko ciężarnych krów i jałówek.

CONTENTS

BioBos Respi 4

BioBos Respi 3

Możliwości stosowania przetestowane przez lekarzy weterynarii – praktyków w Republice Czeskiej: Szczepionki BioBos Respi można stosować u krów i jałówek oddzielnie od szczepionki BioBos I B R marker po upływie 1 – 2 tygodni, lub łącznie, w tym samym dniu po przeciwległej diagonalnie części ciała (np. którąś ze szczepionek BioBos Respi podskórnie po lewej stronie karku, natomiast BioBos I B R marker domięśniowo w prawy mięsień p o ś l a d ko w y ) . M o ż l i w e j e s t t a k że rozpoczęcie szczepień podstawowych w trybie tzw. „sztafetowym“, czyli przy p o d a n i u d r u g i e j d a w k i p i e r w s ze j szczepionki równocześnie podajemy pierwszą dawkę drugiej szczepionki.

Zalecenia dotyczące szczepień dla hodowli z zespołem BRDC u cieląt w wieku powyżej 3 miesięcy: Na początku należy określić okres krytyczny rozwoju chorób układu oddechowego i na tej podstawie dobrze zaplanować rozpoczęcie szczepień w taki sposób, aby pierwsza dawka została podana optymalnie mniej więcej 6 tygodni przed okresem krytycznym (ponieważ druga dawka podawana jest 2 ‐ 3 tygodnie po pierwszej a za kolejne 3 tygodnie cielę jest w pełni chronione).



Jeżeli konieczne jest przemieszczenie cieląt do wspólnych pomieszczeń w trakcie okresu szczepień, to konieczne jest podanie pierwszej dawki 2‐3 tygodnie przed zmianą miejsca, natomiast drugą dawkę należy podać natychmiast po transporcie, później szczepienie powtarzane jest co 6 miesięcy pojedynczą dawką.



Jeżeli jest to niezbędne, należy kontynuować szczepienia co 6 miesięcy.

Zalecane szczepionki: 

BioBos Respi 3 (BRSV, PI3, M. haemoly ca) 2 ml s.c. 2 × z odstępem 3 tygodni



BioBos Respi 4 (BRSV, PI3, BVD, M. haemoly ca) 2 ml s.c. 2 × z odstępem 3 tygodni



BioBos IBR marker inact. (BHV‐1) 2 ml i.m. 2 × z odstępem 3 tygodni od 3. miesiąca życia

Poprzez skojarzone zastosowanie szczepionek „ BioBos Respi 3(4) oraz BioBos IBR marker „ można uzyskać: 

ograniczenie występowania klinicznej postaci chorób układu oddechowego u cieląt nawet o 90 %



stopniowe znaczące obniżenie cyrkulacji wirusa BHV‐1 (IBR) w stadzie



obraz bieżącego stanu zakażeń wirusem BHV‐1 (IBR) w stadzie



znacznie mniejsze koszty badań laboratoryjnych w kierunku IBR



eliminację wirusa ze stada i uznanie go za wolne od zakażenia BHV‐1



pres ż i korzyści ekonomiczne w handlu bydłem i produktami pochodnymi

Możliwości stosowania przetestowane przez lekarzy weterynarii ‐ praktyków w Republice Czeskiej: W przypadku stosowania szczepionek BioBos Respi u cieląt lepiej jest podawać je oddzielnie od szczepionki BioBos IBR marker z odstępem 1–2 tygodni. Możliwe jest także rozpoczęcie szczepień p o d s t a w o w y c h w t r y b i e t z w. „sztafetowym“, czyli przy podaniu drugiej dawki pierwszej szczepionki równocześnie podajemy pierwszą dawkę drugiej szczepionki. W przypadku powtarzania szczepień co 6 miesięcy można podawać szczepionki także równocześnie w tym samym dniu w przeciwległej diagonalnie części ciała (np. którąś ze szczepionek BioBos Respi podskórnie po lewej stronie karku, natomiast BioBos IBR marker domięśniowo w prawy mięsień pośladkowy).

Ogólnie można stwierdzić, że największe problemy z zakażeniami układu oddechowego cieląt zazwyczaj obserwujemy od jesieni do wiosny. Dlatego dobrze jest zaplanować rozpoczęcie szczepień w hodowlach często borykających się z tym problemem na koniec lata lub początek jesieni.

W celu eliminacji wirusa i uzyskania stada wolnego od zakażeń BHV‐1 (IBR) niezbędne jest sporządzenie indywidualnego planu dla konkretnego gospodarstwa oraz szczepienie wszystkich sztuk w stadzie przez kilka lat, przy równoczesnym stosowaniu cyklu zamkniętego w hodowli. Przez cały czas prowadzenia szczepień konieczny jest regularny monitoring serologiczny przy pomocy testu ELISA przeznaczonego do wykrywania przeciwciał swoistych dla antygenu gE wirusa BHV‐1 w surowicy osoczu lub mleku bydła, który potraﬁ przy stosowaniu szczepionki markerowej, odróżnić zwierzęta zaszczepione od zwierząt zakażonych wirusem. Jednak nawet najlepsza szczepionka szczepionka nie przyniesie oczekiwanych wyników jeśli równocześnie ze szczepieniem nie będzie prowadzone monitorowanie i eliminowanie innych niekorzystnych czynników , w zakresie organizacji hodowli, higieny , pielęgnacji, żywienia czy też warunków środowiskowych.

CONTENTS

BioBos IBR marker inact.

Trwa okres podwyższonego ryzyka rozwoju e cj a w o n in trichofitozy bydła Profilaktyka swoista firmy Bioveta, a.s. Republika Czeska: W Polsce od kilku lat zarejestrowana jest szczepionka oparta na awirulentnym szczepie Trichphyton verrucosum - TRICHOBEN AV. Preparat w 2012 r. został poddany modyfikacji. Dzięki zwiększeniu stężenia antygenu w opakowaniu jednostkowym szczepionki możliwe było zmniejszenie dawkowania i skróceniem czasu pomiędzy podaniem pierwszej i drugiej dawki. W testach klinicznych potwierdzono także efekt terapeutyczny bez konieczności zwiększania podawanej dawki szczepionki i czas utrzymywania się odporności, który wynosi 1 rok od szczepienia podstawowego. Przedstawiamy zestawienie najważniejszych informacji dotyczących szczepionki po modyfikacji. Szczepionka ta będzie dostarczana także na polski rynek:

Dawka: cielęta w wieku do 3 miesięcy

2 ml domięśniowo z powtórnym szczepieniem po 5‐14 dniach

młode bydło w wieku powyżej 3 miesięcy

4 ml domięśniowo z powtórnym szczepieniem po 5‐14 dniach



przy powtórnych szczepieniach zaleca się iniekcję w mięsień pośladkowy po przeciwnej stronie, niż przy pierwszym podaniu.



odporność wykształca się w ciągu 1 miesiąca po podaniu drugiej dawki.



przy leczeniu osobników z bardziej zaawansowaną chorobą można podać dodatkowo trzecią dawkę po 14‐28 dniach po powtórnym szczepieniu

opakowania: 5 × 10ml , 40 ml i 80 ml (zawsze lioﬁlizat z rozpuszczalnikiem) ODPORNOŚĆ PO SZCZEPIENIU PRZECIWKO TRICHOPHYTON VERRUCOSUM UTRZYMUJE SIĘ CO NAJMNIEJ PRZEZ 1 ROK

CONTENTS

Jest to stosunkowo znana zoonoza, w 99,1 % powodowana przez spory grzyba Trichophyton verrucosum. W największym stopniu atakuje cielęta i młode bydło, u którego zmiany skórne najczęściej występują w okolicach oczu („okulary”). U młodych buhajów bardzo często pojawiają się także na szyi i na łopatkach, u krów i jałówek także w okolicy nasady ogona na klatce piersiowej i kończynach ( w postaci uogólnionej ). Zmiany skórne występują pojedynczo i w wyniku utraty sierści na powierzchni ciała pojawiają się plamy o strupowatej powierzchni. W przypadku zaatakowania głębszych warstw skóry może towarzyszyć im ropienie powodowane przez wtórne zakażenia bakteryjne. Choroba rozwija się nagle, pojawia się głównie w streﬁe klimatu łagodnego, w jesiennych lub wiosennych miesiącach roku, stopniowo rozprzestrzeniając się w stadzie. Okres ten charakteryzuje zmniejszone natężenie światła słonecznego, w oborach utrzymuje się wyższy poziom wilgotności i amoniaku a w organizmie bydła po zimie w naturalny sposób znajduje się mniej witamin i mikroelementów, wobec czego jest ono o wiele bardziej narażone na zakażenie. Chore sztuki powinny być trzymane osobno, aby nie dochodziło do rozprzestrzeniania się choroby, a leczenie należy rozpocząć możliwie najwcześniej. Można tutaj z powodzeniem zastosować terapeutycznie szczepionkę opartą na awirulentnym szczepie Trichophyton verrucosum ‐ TRICHOBEN AV. Ze względu na to, że charakteryzujący się dużą odpornością organizm Trichophyton verrucosum jest w stanie przetrwać w środowisku nawet 6 do 8 lat, szczepienie stanowi pożądaną pomoc w zwalczaniu patogenu w stadzie i środowisku. Prewencja obejmuje przede wszystkim regularne proﬁlaktyczne szczepienia młodego bydła a także wszystkich nowo nabytych zwierząt w stadzie.

Przypominamy 7 zasad właściwego podawania szczepionek, których przestrzeganie pozwala na uzyskanie maksymalnych efektów: 

Nie zaleca się podawania doustnego leków o działaniu przeciwgrzybiczym w całym okresie prowadzenia szczepień oraz do czasu wykształcenia się odporności u szczepionych zwierząt, czyli przez 35 dni od podania pierwszej dawki. Szczególnie u cieląt w okresie przejścia z pokarmu mlecznego na roślinny należy unikać także długotrwałego podawania starterów lub koncentratów paszowych z dodatkiem środków przeciwgrzybicznych, ponieważ może to w wyraźny sposób wpływać na skuteczność szczepienia (terapii).



Nie należy prowadzić żadnych innych zabiegów immunoproﬁlaktycznych (szczepień) w okresie od 10 dnia przed podaniem pierwszej dawki szczepionki do 20 dnia po podaniu drugiej lub trzeciej dawki. Trzeba o tym pamiętać także w związku z powszechnymi szczepieniami przeciwko IBR w ramach trwających krajowych programów uwalniania od tej choroby w niektórych hodowlach i dobrze zaplanować zabiegi szczepienia.



Szczepionka do chwili jej podania powinna być przechowywana w lodówce i w ciemności, także w czasie jej przewozu do miejsca, w którym ma odbyć się zaplanowane szczepienie.



Cielętom należy podawać szczepionkę czystą igłą o wystarczającej długości (2,5 – 3 cm), głęboko domięśniowo w mięień pośladkowy w pobliżu kości krzyżowej.



Szczepionkę należy zawsze podawać czystą, sterylną strzykawką ( pistoletem ), nie wolno jej mieszać z innymi szczepionkami i lekami.



Szczepionkę należy zużyć najpóźniej w ciągu 2 godzin po jej rozcieńczeniu.



Należy przestrzegać zalecanych odstępów czasu pomiędzy podaniem pierwszej i drugiej dawki szczepionki, optymalnie w granicach 5 – 14 dni, w celu uzyskania odporności na dostatecznie długi okres, w którym zwierzę jest chronione przed chorobą.

CONTENTS

BIOVETA, a.s. Republika Czeska poszerza linię szczepionek dla prosiąt do celów zwalczania PRDC (Porcine respiratory diseases complex)

BIOSUIS BIOSUIS Respi2,9,11 E APP Emulsja do wstrzykiwań dla świń



zawiera wyłącznie zabite bakterie należące do powyższych serotypów



zawiera składnik toksoidowy ze standaryzowaną ilością toksoidów APX I, II i III



nowy sposób produkcji w przygotowaniu przyniósł podniesienie stopnia ochrony



nowoczesny adjuwant Montanide ISA 35VG ogranicza do minimum odczyny poszczepienne



obniżenie dawki szczepionki do 1 ml zwiększa komfort podawania i postępowania ze zwierzętami



szczepienia prosiąt można prowadzić standardowo od 6. tygodnia życia



zalecamy zaplanowanie szczepienia z wystarczającym wyprzedzeniem przed okresem krytycznym

CONTENTS

BIOSUIS APP 2,9,11

nowość

Polscy lekarze weterynarii i hodowcy trzody chlewnej od lat wiedzą o tym, że hodowle trzody chlewnej, w szczególności zaś tuczników, bardzo często borykają się z problemami związanymi z układem oddechowym. Te schorzenia stanowią poważne zagrożenie ekonomiczne czy to w wyniku bezpośrednich strat związanych z padnięciami tuczników o wyższej masie, jak i strat pośrednich w wyniku pogorszenia parametrów tuczu i z tym związanych problemów w zakresie osiągania oczekiwanej rentowności. Dziś, kiedy hodowla trzody chlewnej nie tylko w Europie podlega silnej presji ekonomicznej, skuteczne zapobieganie takim negatywnym skutkom jest więc konieczne. Schorzenia układu oddechowego prosiąt obecnie należą do najczęściej występujących problemów w hodowlach tuczników a w krajach o zaawansowanym systemie hodowli, takich jak Dania i obejmują 50% wszelkich dolegliwości zdrowotnych w tej branży. Najczęstszym powodem strat jest:

Pleuropneumonia prosiąt powodowana przez Ac nobacillus pleuropneumoniae (APP) Chodzi o typowy patogen pierwotny z wysokim powinowactwem do prosiąt. Dotychczas udało się wyizolować 14 różnych serotypów (oznaczonych numerami 1–14), pomiędzy którymi nie wykazano prawie żadnej odporności krzyżowej. W hodowlach intensywnych prosiąt APP znajdywany jest w osoczu bardzo często i dotyczy niemalże 100% hodowli. Sytuacja epizootyczna w państwach o wysokim poziomie hodowli w Europie Północno‐Zachodniej i Środkowej okresowo się zmienia, wobec tego hodowcy trzody chlewnej i lekarze weterynarii w dalszym ciągu spotykają się nie tylko z rozpowszechnionymi niebezpiecznymi serotypami 2 i 9, ale coraz częściej także z serotypem 11, u którego również nasila się chorobotwórczość. To było głównym powodem, dla którego pracownicy działu rozwoju Bioveta a.s. jakiś czas temu skoncentrowali się na poszerzeniu por ela szczepionek, tak aby uwzględniona została zmieniająca się sytuacja w tym obszarze zakażeń. W ten sposób nawiązano do dotychczas dobrze się sprzedającej szczepionki Polypleurosin APX Plus IM, wprowadzając całkowicie nową szczepionkę:

Wszystkie podane właściwości szczepionek zostały przetestowane przez pracowników spółki Bioveta a.s. Republika Czeska w ramach weryﬁkacji w warunkach terenowych kilku różnych hodowli prosiąt. Przy przestrzeganiu wskazówek podanych na ulotce informacyjnej potwierdzono bardzo dobre tolerowanie preparatu przy ograniczeniu ogólnych i lokalnych odczynów poszczepiennych do minimum. Współpracujący lekarze weterynarii i uczestniczący hodowcy ocenili ją bardzo pozytywnie także w porównaniu do podobnych preparatów na rynku w Republice Czeskiej. Użyty wyraz podobne preparaty jest całkowicie na miejscu, ponieważ obecnie na europejskim rynku środków weterynaryjnych nie ma innego w pełni porównywalnego preparatu przeciwko APP.

CONTENTS

Narzędzie walka z trzodą chlewną enzootycznej zapalenie płuc

BIOSUIS M. hyo Długookresowy monitoring efektów regularnych szczepień przeciwko EPP wykazał:

 zwiększenie przyrostów dziennych o 20–60 g

 zmniejszenie zużycia paszy о 7–28 kg na sztukę

 skrócenie okresu tuczu o 3–9 dni

 wyraźne zmniejszenie wydatków na leczenie i zużycia antybiotyków

 zmniejszenie ilości konﬁskat w rzeźni

BIOSUIS M.hyo

CONTENTS

BIOSUIS M.hyo

 inaktywowana szczepionka z adjuwantem olejowym (Montanide) wzmacniającym właściwości immunogenne

 redukuje zmiany w tkance płucnej spowodowane przez zakażenie Mycoplasma hyopneumoniae

 dawka 2 ml i.m. (domięśniowo) w okolicach karku  jednokrotne podanie po osiągnięciu 10 dnia życia  (przy dużej presji infekcyjnej w stadzie można zastosować dwie dawki z odstępem 21 dni począwszy od wieku 7 dni)

 wykształca odporność czynną w pełnym zakresie w ciągu 21 dni po szczepieniu

 zapewnia ochronę przez cały okres tuczu  może wywoływać jedynie minimalne miejscowe i uogólnione odczyny poszczepienne

 ma zerowy okres karencji

Bioveta, a.s. zaleca: 



W stadach, w których już co najmniej od 2 lat prowadzone są szczepienia przeciwko EPP i nastąpiło 

zmniejszenie presji infekcyjnej Mycoplasma hyopneumoniae



zmniejszenie występowania wcześniej często obserwowanego suchego kaszlu wśród tuczników



po uboju w rzeźni zaobserwowano zmniejszenie występowania zmian w tkance płucnej powodowanych przez mykoplazmy poniżej 20 %



możliwość stabilizacji sytuacji w zakresie występowania EPP przez podanie TYLKO JEDNEJ DAWKI SZCZEPIONKI W WIEKU POWYŻEJ 10 DNI

W stadach, które nie spełniają któregokolwiek z powyższych kryteriów 

MINIMALNIE PRZEZ 18‐24 MIESIĘCY SZCZEPIĆ PRZECIWKO EPP, PODAJĄC 2 DAWKI W WIEKU 7 I 28 DNI

CONTENTS

Weryﬁkacja skuteczności szczepionek

BIOSUIS M.hyo w terenie (współpraca z lekarzem weterynarii – praktykiem w Republice Czeskiej) Od trzech lat na rynku w Republice Czeskiej z powodzeniem stosowana jest szczepionka przeciwko enzootycznemu zapaleniu płuc świń (EPP) ‐ BIOSUIS M.hyo. Pragniemy podzielić się dobrymi doświadczeniami w zakresie jej stosowania w jednej z hodowli średniej wielkości na terenie południowych Moraw.

Podstawowe wskaźniki produkcji:      

liczba hodowanych loch 320 szt. liczba odchowanych prosiąt za 2012 r. ‐ 23,2 szt. na lochę przyrost w okresie odchowu 435 g/dzień przyrost w okresie tuczu 780 g/dzień współczynnik konwersji paszy 1: 3,1 ( 3,1 kg paszy/1 kg przyrostu m.c.) upadki (straty): prosięta w porodówce – 6 %, odchów – 6‐11% tucz – 1‐3% włącznie z brakowaniem

Charakterystyka hodowli: hodowla w cyklu zamkniętym 2,37 miotu na lochę za rok  35% remont stada podstawowego 



Schemat szczepień: loszki: różyca + parwowiroza, zakaźne zanikowe zapalenie nosa, kolibakterioza,  lochy: różyca + parwowiroza, zakaźne zanikowe zapalenie nosa, kolibakterioza  prosięta w porodówce: mykoplazmoza (EPP)  knury: zakaźne zanikowe zapalenie nosa, różyca + parwowiroza 

Podawanie leków ‐ proﬁlaktyczne: wyłącznie odchów (po odsadzeniu): CTC, tylozyna oraz preparaty na bazie cynku przez 14 dni MVDr. Stanislav Mikulášek

Terenowa weryﬁkacja skuteczności szczepionki Biosuis M.hyo wykazała u szczepionych zwierząt między innymi zwiększenie dziennych przyrostów, obniżenie spożycia karmy i znaczące zmniejszenie kosztów leczenia oraz zużycia antybiotyków.

Historia problemów zdrowotnych oraz sposobów ich rozwiązania: Przed 8 laty w hodowli pojawiły się w tuczu zachorowania na rozrostowe zapalenie jelit świń (Lawsonia intracellularis), natomiast w odchowie ‐ zakażenia powodowane przez paciorkowce. Wprowadzenie cyklu zamkniętego, remont stada podstawowego z własnej hodowli i podniesienie poziomu zoohigieny przyniosły stopniową eliminację wymienionych problemów zdrowotnych. Obecnie utrzymuje się tylko PRDC – szczególnie EPP + zakażenia P. multocida.

CONTENTS

Główne powody wprowadzenia szczepień przeciwko EPP (BIOSUIS M.hyo): Przed 2 laty zaobserwowano pierwsze zachorowania na EPP w hodowli związane z upadkami macior przeznaczonych do rozrodu z powodu PRDC. W lutym 2012 r. ponownie upadki ok. 10% spośród 250 sztuk hodowanych loszek o masie ciała 60‐80 kg. Przy sekcji zwłok powzięto podejrzenie, iż chodzi o EPP z możliwym współudziałem wirusa PRRS oraz P. multocida. W tym okresie obserwowano także w coraz większym zakresie zmiany tkanki płucnej po uboju u powyżej 40 % osobników. W 2012 r. rozpoczęto szczepienia przeciwko EPP w celu zapewnienia lepszej ochrony przed negatywnym oddziaływaniem mikroklimatu w halach dla tuczników w chłodniejszej części roku. Zawsze obserwowano poprawę sytuacji w grupie zaszczepionej, w grupie niezaszczepionej natomiast całkowita liczba padnięć mieściła się w zależności od pory roku w granicach 5–10 %.

Szczepienia przeciwko EPP (BIOSUIS M.hyo): Szczepienia rozpoczęto wiosną 2012 r. u prosiąt w wieku 2‐3 tygodni w formie jednorazowego podania 2 ml szczepionki na prosię domięśniowo. W czerwcu szczepienia przerwano na okres letni, ponownie rozpoczynając powszechne szczepienia prosiąt jesienią 2012 r.  24.1.2013 r. w hodowli rozpoczęto porównawczą terenową weryﬁkację skuteczności szczepienia przeciwko EPP. 106 szt. prosiąt zaszczepiono szczepionką BIOSUIS M.hyo w dwóch porodówkach. Szczepione prosięta były w wieku 10–25 dni (przeważnie około 14 dni). Po szczepieniu nie obserwowano żadnych odczynów poszczepiennych, nawet u słabszych prosiąt (włącznie z osobnikami o ok. 1,5 kg żywej masy) w czasie dwóch godzin po podaniu. Równocześnie w tej samej chlewni utworzono grupę kontrolną prosiąt niezaszczepionych liczącą 135 sztuk.  W okresie odchowu we wspólnych kojcach trzymano oddzielnie prosięta szczepione oraz prosięta niezaszczepione, w okresie tuczu częściowo łączono zaszczepione zwierzęta z niezaszczepionymi, przy czym wszystkie były tuczone w ramach jednego gospodarstwa w tej samej hali. 

BIOSUIS M.hyo

Na podstawie tych wyników hodowca i lekarz weterynarii nadal kontynuują proﬁlaktyczne szczepienia przeciwko EPP u wszystkich nowonarodzonych prosiąt, zaś Bioveta, a.s. jest wdzięczna za doskonałą współpracę przy przeprowadzeniu terenowych badaniach skuteczności działania nowego produktu Biosuis M.hyo emulsja do wstrzykiwań dla prosiąt. MVDr. Pavel Raška Menedżer Produktu Bioveta, a.s.

Wyniki używania Biosuis M.hyo:  zaobserwowano wyraźną poprawę ogólnego stanu zdrowia oraz spadek objawów klinicznych EPP w grupie prosiąt zaszczepionych

 w chwili przeniesienia prosiąt z odchowu do tuczu (masa około 45 kg) widoczna była różnica pod względem kondycji i przyrostu prosiąt na korzyść zaszczepionych (średnio 423 g/dzień) w odróżnieniu od niezaszczepionych (średnio 410g/dzień)

 odchowano i wytuczono większą liczbę prosiąt, niż w poprzednim okresie. Zmniejszenie strat związanych z padnięciami i brakowaniem w okresie odchowu o 3 – 5% oraz w okresie tuczu o 1%.

 W porównaniu obydwu grup w okresie zimowym w grupie prosiąt zaszczepionych całkowite straty wynosiły poniżej 3 %, w grupie niezaszczepionej natomiast procent strat związanych z padnięciem osiągnął 6 %.

 Nie zaobserwowano wyraźnego skrócenia czasu tuczu prosiąt, co hodowca tłumaczył problemami z pozyskiwaniem paszy (brak jęczmienia z poprzednich zbiorów), w związku z czym od ok. 60–70 kg żywej masy prosiąt zmuszony był do dodawania do paszy typu „Grower”8%, natomiast do paszy typu „Finisher” 10% otrębów, w ostatnich dwóch miesiącach tuczu.

 Hodowca ocenia pozytywnie ograniczenie stosowania antybiotyków w okresie tuczu (tylozyna) i leczenia ostrych zachorowań zwierząt na PRDC (tulatromycyna)

 Badanie płuc natychmiast po uboju w rzeźni wykazało u prosiąt zaszczepionych (98 szt.) i podobnej liczby prosiąt z grupy kontrolnej (111 szt.) istotny efekt szczepienia w postaci zmniejszenia występowania typowych zmian powodowanych przez mykoplazmy i mniejszej ilości poubojowych konﬁskat płuc.

 Różnica w zakresie zmian chorobowych miąższu płuc pomiędzy tymi dwoma grupami wynosiła 11,09%, co oznacza poprawę w stosunku do stanu przed szczepieniami o 84%.

CONTENTS

Szczepionka

ERYSIN SINGLE SHOT bezpiecznie chroni prosięta przed różycą już po podaniu jednej dawki Różyca, a w szczególności jej forma przewlekła, powoduje w wielu hodowlach trzody chlewnej w dalszym ciągu straty ekonomiczne. Czynnikiem chorobotwórczym jest gram‐dodatnia, niesporująca pałeczka Erysipelothrix rhusiopathiae. W środowisku zewnętrznym charakteryzuje się wysoką odpornością na warunki środowiskowe, co utrudnia likwidację źródeł infekcji. Patogen został wyizolowany z błon śluzowych i tkanek ponad 50 rodzajów zwierząt, w większości przypadków chodzi o nosicieli bezobjawowych. W przypadku 50 % pozornie zdrowych świń E.rhusiopathiae znajduje się w migdałkach i w wyniku oddziaływania czynników stresowych może w każdej chwili stać się źródłem uogólnionego zakażenia. Duże zagrożenie różyca stanowi dla ludzi ( zoonoza ), najczęściej przebiega w postaci zmian skórnych, ale może przebiegać też w postaci posocznicowej, z zapaleniem wsierdzia i śmiertelnością do 40% lub w postaci zapalenia stawów. Po przechorowaniu człowiek nie nabiera naturalnej odporności na ponowne zarażenie! Źródłem zakażenia bywa w większości mięso, które nie zostało poddane wystarczającej obróbce cieplnej. Człowiek zaraża się poprzez spożycie takiego mięsa lub częściej podczas jego obróbki, ewentualnie także poprzez bezpośredni kontakt z chorym zwierzęciem.

RÓŻYCA JEST CHOROBĄ ZARAŹLIWĄ DLA LUDZI I DLATEGO WYKRYCIE ZMIAN RÓŻYCOWYCH U PROSIĄT W RZEŹNI STANOWI POWÓD DO KONFISKATY MIĘSA

ERYSIN SINGLE SHOT

CONTENTS

W hodowlach trzody chlewnej, w których endemicznie występuje różyca, prosięta w naturalny sposób zarażają się wkrótce po urodzeniu. Źródłem bakterii są przede wszystkim odchody oraz wydzielina z nosa i jamy ustnej dorosłych zwierząt (macior). Mniej więcej do ósmego tygodnia życia prosiąt chronią je przeciwciała matczyne. Zakażenie w hodowli niekoniecznie musi pojawić się u dużej liczby zwierząt, w większości dotyka kilku sztuk lub małych grup. Prośne lochy mogą ronić, dochodzi do mumifikacji płodów, u karmiących macior często występuje bezmleczność, co stanowi zagrożenie dla potomstwa. Śmiertelność mieści się w granicach od 0 do 100 %, wyższa śmiertelność z reguły odnotowywana jest u zwierząt w drugiej połowie okresu tuczu, czyli u sztuk o masie 45–90 kg. W przypadku wystąpienia ostrej formy choroby u kilku tylko sztuk stosunkowo trudno na podstawie takich niespecyficznych objawów klinicznych postawić diagnozę, że jest to różyca. Dotknięte sztuki wykazują apa ę, brak apetytu i gorączki 40 – 42°C. Jeżeli wystąpią objawy kulawienia lub sztywność ruchów, sinica tarczy ryja i uszu oraz zmiany skórne z rumieniem (o kształcie rombu w szkarłatnym kolorze), prawdopodobieństwo różycy jest wysokie. Różyca może się także ujawnić w trakcie przewozu do rzeźni lub nawet po nim. Takie osobniki z objawami skórnymi są następnie konfiskowane w rzeźni, co powoduje straty ekonomiczne dla hodowcy. W przypadku przewlekłego przebiegu choroby różyca powoduje wyraźny spadek wskaźników ekonomicznych w tuczu. Typowymi objawami klinicznymi są przewlekłe zapalenie stawów i zapalenie wsierdzia, któremu towarzyszą wyraźne deformacje zastawek serca przypominające kalafior. Tuczniki padają wśród objawów ostrej niewydolności serca lub zawału. Przy zapaleniu stawów stawy są początkowo gorące, z obrzękami i bólem, w późniejszym stadium sztywne i powiększone. W wyniku degeneracji chrząstki stawowej dochodzi do zesztywnienia stawów jednej lub większej liczby kończyn. Wyjątkowo zmiany dotykają także połączeń międzykręgowych, co bardzo ogranicza ruchliwość zwierząt. Diagnostyka pośmiertna różycy polega na izolacji patogenu na podłożu z krwi lub wywaru. Formę przewlekłą choroby w hodowli można rozpoznać przy pomocy testu ELISA. Pomimo tego, że istnieje około 28 serotypów Erysipelothrix rhusiopathiae, najczęściej izolowane są serotypy 1 i 2. Typ 1 powoduje przede wszystkim nagłe, posocznicowe i bezobjawowe padnięcia prosiąt, natomiast typ 2 odpowiada przede wszystkim za powstanie podostrej oraz przewlekłej formy choroby.

Jedyną szczepionką na rynku zapewniającą kompleksową ochronę przed wszystkimi typami różycy jest szczepionka inaktywowana oferowana przez spółkę Bioveta, a. s., Republika Czeska: ERYSIN Single Shot zawierająca trzy szczepy serotypu 2 oraz jeden szczep serotypu 1 .

CONTENTS

Proﬁlaktyka swoista przy użyciu szczepionki ERYSIN SINGLE SHOT  szczepienie prosiąt w wieku



powyżej 8 tygodni szczepionką inaktywowaną ERYSIN SINGLE SHOT pełna ochrona po podaniu jednej dawki szczepionki (2 ml s. c.) odporność po szczepieniu zostaje w pełni wykształcona w ciągu 21 dni i utrzymuje się przez 6 miesięcy u loszek i knurów przeznaczonych do rozpłodu należy powtarzać szczepienie co 6 miesięcy w przypadku pojawienia się choroby w hodowli należy dostosować zoohigienę do sytuacji i wprowadzić system hodowli „ all‐in all out “ przeprowadzić odkażenie poideł, systemu rurowego do karmienia „na mokro”i automatów paszowych, także zbiorników i przestrzeni pod rusztem podłogowym jako rezerwuarów zarazka

Do szczepienia podstawowego młodych zwierząt przeznaczonych do rozpłodu (loszek i knurków) służy immunoproﬁlaktyka niebezpiecznej choroby wirusowej powodującej zaburzenia w rozrodzie ‐ parwowirozy ‐ a następnie utrzymywanie odporności na obydwie choroby poprzez regularne powtarzanie szczepień przy użyciu szczepionki skojarzonej next page

PARVOERYSIN Po szczepieniu tworzą się specyﬁczne przeciwciała chroniące osobniki poddane immunizacji przed wszystkimi formami różycy. Zarodki i płody loszek i macior są chronione przed parwowirozą przez cały okres ciąży. W przypadku knurów wysokie miana przeciwciał zapobiegają replikacji parwowirusa w narządach płciowych, co ogranicza ryzyko zakażenia przy kryciu. Maksymalny poziom przeciwciał przeciwko parwowirozie stwierdza się w 35. dniu po szczepieniu i utrzymują się one przez 6 miesięcy. Odporność na różycę w pełni wykształca się w ciągu 21 dni i utrzymuje się przez 6 miesięcy.

LOSZKI I MACIORY: jedna dawka szczepionki PARVOERYSIN inj.  2‐4 tygodnie przed kryciem  powtarzanie szczepienia zawsze 2‐4 tygodnie przed każdym kolejnym kryciem Loszki z wysokim ryzykiem utrzymywania się przeciwciał matczynych ( mogą utrzymywać się do 5 miesiąca życia ) lepiej zaszczepić dwukrotnie,  1 dawka: 4 tygodnie przed kryciem  2 dawka: 2 tygodnie przed kryciem

PARVOERYSIN

KNURY: jedna dawka szczepionki PARVOERYSIN inj.  najpóźniej 2 tygodnie przed kryciem  szczepienie należy powtarzać podając jedną dawkę co 6 miesięcy

Zalety Parvoerysin inj. w porównaniu z konkurencyjnymi szczepionkami:  w przypadku różycy nie jest konieczne powtarzanie szczepienia  zawiera oba patogenne serotypy różycy –1 i 2

CONTENTS

Szczepionki Biovety dla prosiąt w dalszym ciągu eksportowane do Danii Spółka Bioveta, a. s. eksportuje szczepionki dla świń do Danii

Przedstawiciele spółki Bioveta i duńskiej dystrybucyjnej i innowacyjnej ﬁrmy Salfarm Danmark A / S.

BIOVETA EKSPORTUJE DO DANII

Pierwszy w UE Pogłowie trzody chlewnej w hodowlach w Danii długookresowo utrzymuje się na poziomie ok. 12,3 miliona sztuk. Trzeba jeszcze dodać, że Dania jest jedynym państwem członkowskim UE, w którym pogłowie macior pozostaje na tym samym poziomie. Za główny powód zmniejszającego się pogłowia macior w innych krajach UE oprócz wymogu stosowania kojców grupowych obowiązującego niektóre państwa już od 2013 r. uważane są przede wszystkim rosnące ceny pasz. Dania w dalszym ciągu pozostaje czołowym producentem wieprzowiny i największym eksporterem produktów wieprzowych w UE.

Bioveta, a.s. przy współpracy z duńskim partnerem eksportuje do Danii część produktów przeznaczonych do zapewnienia proﬁlaktycznego programu szczepień w hodowlach trzody chlewnej. Duńscy lekarze weterynarii doceniają w szczególności nasze szczepionki przeciwko chorobom układu oddechowego. Już w 2008 r. w nawiązaniu do cieszącej się dużym powodzeniem szczepionki Polypleurosin A P X Plus I M zarejestrowano szczepionkę przeciwko pleuropneumonii świń pod nazwą Hyobac APP 2 Vet zawierającą zabite bakterie Ac nobacillus pleuropneumoniae serotypu 2 oraz toksoidy APX II i APX III. Szczepionka BIOSUIS APP 2,9,11 pod nazwą Hyobac APP Vet 2 jest obecnie najlepiej sprzedającą się szczepionką przeciwko pleuropneumonii świń w Danii. Następnie opracowano kolejne szczepionki, które są już znane i chętnie stosowane w Republice Czeskiej – przeciwko parwowirozie i leptospirozie świń BIOSUIS Parvo L(6), przeciwko różycy świń Erysin Single Shot (pod nazwą Erybac Uno Vet ) oraz przeciwko zakaźnemu zanikowemu zapaleniu nosa świń Rhinisin DNT (pod nazwą Hyosin DNT Vet ).

SZYBKA ODPOWIEDŹ NA WYMAGANIA RYNKU Dwa lata temu Bioveta we współpracy z duńskim partnerem ﬁrmą Salfarm w odpowiedzi na stale zmieniającą się sytuację na rynku trzody chlewnej i pojawianie się nowych na danym terenie, zjadliwych serotypów Ac nobacillus pleuropneumoniae, opracowała i wprowadziła na rynek czeski szczepionkę BIOSUIS APP 2,9,11, która zapewnia doskonałą ochronę przed skutkami pleuropneumonii świń.

BIOSUIS APP 2,9,11 doskonała ochrona prosiąt przed pleuropneumonią wywoływaną przez Ac nobacillus pleuropneumoniae (APP)

I w dalszym ciągu opracowuje dla duńskich partnerów także inne modyﬁkacje sprawdzonych szczepionek przeciwko APP, które cieszą się niezwykle dużym zainteresowaniem. Współpraca poza wspomnianym obszarem rozwoju, jest także na polu innych produktów modularnych w dziedzinie szczepionek dla trzody chlewnej. previous page

CONTENTS

Inaktywowana szczepionka przeciw salmonellozie oraz pomorowi rzekomemu gołębi

Pomór rzekomy oraz salmonelloza to najpoważniejsze i najbardziej destrukcyjne choroby zarówno hodowlanych, jak i dzikich gołębi.

U gołębi zakażonych salmonellą lub paramyksowirusem rozwija się postać podkliniczna lub kliniczna choroby, mogąca spowodować śmierć. Znaczna liczba gołębi, które uda się wyleczyć, jest trwale niezdolna do wysiłku ﬁzycznego, wycieńczona, osłabiona i bezpłodna. Co więcej, gołębie takie rozprzestrzeniają drobnoustroje chorobotwórcze w środowisku. Dlatego też niniejsza praca przedstawia krótką charakterystykę obu chorób i sugeruje środki zapobiegawcze oraz kontrolne. W ramach tych wysiłków spółka Bioveta a.s. wprowadziła na rynek inaktywowaną szczepionkę (PMV‐salmo‐vac) przeciwko obu tym chorobom.

PMV‐salmo‐vac emulsja do wstrzykiwania dla gołębi. Skład: Salmonella typhimurium subspp. copenhagen, szczep 1, 4, 12 : i: 1, 2, inac vatum RP ≥ 1, Paramyxovirus pseudopes s avium, szczep NDV SL‐93, inac vatum RP ≥ 1.Adiuwant: Montanide ISA 70 VG Dawka: Jedna dawka zawiera 0,3 ml Wskazania: Aktywna immunizacja gołębi przeciw paratyfusowi (salmonellozie) i pomorowi rzekomemu (PPMV‐1) Gatunki docelowe: Gołębie Dawkowanie: 0,3 ml Harmonogram szczepień: Szczepienie wstępne w wieku 3‐4 tygodni; szczepienie powtórne po 4 tygodniach od pierwszego szczepienia. Zaleca się przeprowadzanie corocznych szczepień Odporność: Pełna odporność po 4 tygodniach od pierwszego szczepienia Środki ostrożności: Szczepić wyłącznie ptaki zdrowe. Odnośnie paratyfusu przed szczepieniem należy sprawdzić, czy żaden ptak nie jest zakażony salmonellozą lub przeprowadzić leczenie odpowiednimi antybiotykami. Okres przechowywania: 18 miesięcy od daty produkcji. Otwarte ﬁolki zużyć w ciągu 10 godzin PMV‐Salmo‐Vac

Opakowanie: Szklane ﬁolki o poj. 10 ml. (1 × 25 dawek lub 10 × 25 dawek) i 20 ml (60 dawek), oraz plas kowe ﬁolki o poj. 50 ml (150 dawek)

CONTENTS

Salmonella u gołębi

Paramyksowirus gołębi (PPMV‐1) Paramyksowirus gołębi (PPMV‐ 1) jest antygenową odmianą ptasiego paramyksowirusa typu 1 (A P M V‐1) wywołującego pomór rzekomy drobiu (Newcastle Disease, N D ). Wrażliwe są wszystkie gatunki ptaków. U drobiu ND jest jedną z najpoważniejszych chorób, w której śmiertelność może dochodzić do 100% zakażonego stada. Z t e g o t e ż p o w o d u p o m ó r r z e ko m y z n a j d u j e s i ę w w y k a z i e choróbwymagających zgłoszenia, zawartym w Kodeksie zdrowia zwierząt lądowych OIE. Unia Europejska (EU) przyjęła środki, których celem jest zapobieganie rozprzestrzenianiu się ND (Dyrektywa Rady 92/66/EWG). W tym kontekście ND na całym świecie utrudnia wprowadzanie zwierząt i produktów odzwierzęcych na rynek. W Polsce ND należy do chorób zwalczanych z urzędu. Choroba przenosi się drogą oddechową lub pokarmową. PPMV‐1 dotyka jedynie gołębi. Występuje dość często i ma ciężki przebieg, choć u ptaków hodowlanych infekcję można podejrzewać dopiero po wystąpieniu kilku bezobjawowych zgonów. Z drugiej strony gołębie są bardziej podatne na zakażenie ptasim wirusem typu APMV‐1. Wirus ND może przenosić się także na człowieka, wywołując krótkotrwałe zapalenie spojówek, lecz dotyczy to jedynie pracowników laboratorium oraz osób podających żywe szczepionki. Do głównych źródeł zakażenia gołębi należą dzikie ptaki oraz pobliskie kurniki, w których występowały przypadki ND. Pewną rolę w rozprzestrzenianiu infekcji mogą odgrywać także gryzonie i robactwo. Do mechanicznego przeniesienia wirusa może dojść za pośrednictwem karmy, wody, a także obsługi. U gołębi ND może objawiać się biegunką, czasem o charakterze wodnistym, w kolorze zielonkawym. Gołębie są przygnębione i wykazują oznaki utraty apetytu przy jednoczesnym zwiększeniu zapotrzebowania na wodę, słabości i niechęci do wysiłku ﬁzycznego. W niektórych przypadkach śmierć jest pierwszą oznaką choroby. Czasami przed objawami biegunki występują objawy ze strony układu nerwowego w postaci drżenia skrzydeł i głowy. Może pojawić się także częściowy paraliż skrzydeł i nóg ze skręcaniem szyi, (tor collis). Po przechorowaniu gołębie są słabe ﬁzycznie i niezdolne do lotu, a w niektórych przypadkach utrzymują się objawy ze strony układu nerwowego. Pomór rzekomy jest chorobą endemiczną w wielu krajach świata. W UE choroba ta jest ściśle kontrolowana w przemysłowych hodowlach drobiu, lecz w małych hodowlach kurcząt i gołębi zdarzają się jej sporadyczne przypadki. Choroby gołębi wywołane paramyksowirusem występują w Europie od roku 1981. Pomór rzekomy gołębi ostatnio zgłoszono we Włoszech w czerwcu 2012 r. W lutym 2013 r. Bułgaria zgłosiła wybuch ND w domowej hodowli drobiu w regionie Kardzali. W czerwcu 2013 r. nadeszły wieści z Cypru, gdzie odnotowano 13 ognisk ND. Podobne ogniska choroby u drobiu regularnie zgłaszają Turcja i Izrael. Z punktu widzenia epidemiologicznego, gołębie narażone są na infekcję przede wszystkim w wyniku kontaktów z dzikim ptactwem lub skażonym środowiskiem. Źródłem zakażenia gołębi są także migrujące ptaki wodne. Dlatego też kontrola tej choroby możliwa jest wyłącznie dzięki zapewnieniu ścisłego bezpieczeństwa biologicznego, odpowiedniej higieny i skutecznej dezynfekcji w połączeniu ze szczepieniami.

CONTENTS

Salmonelloza gołębi zwana jest paratyfu‐ sem. Wywołują ją bakterie Salmonella enterica subspp. enterica serotyp Typhimurium wariant Copenhagen PT2 lub PT99. U gołębi te dwa szczepy (Copenhagen PT2 lub PT99) prowadzą do poważnej choroby ogólnoustrojowej. Bakterie wydalane są z kałem oraz wydzielinami zakażonych gołębi. Do zakażenia może dojść w drodze zjedzenia lub wdychania bakterii wydalonych przez zainfekowane gołębie lub pocho‐ dzących od dzikich ptaków, szczurów i myszy. Do możliwych źródeł zakażenia należą karma, woda i zanieczyszczony sprzęt. Innym problemem, przedłużają‐ cym występowanie zakażenia w hodowli, jest pionowe przenoszenie choroby za pośrednictwem zapłodni‐ onego jaja. Paratyfus u gołębi może objawiać się w różnej postaci: nadostrej, gdzie pierwszym objawem jest śmierć, lub ostrej, gdzie choroba ptaków trwa co najmniej 3 dni, przebiega z biegunką i zwiększonym przyjmowaniem wody. Paratyfus gołębi ma jednak przeważnie przebieg przewlekły, w którym gołębie stopniowo tracą na wadze. U nosiciela nie muszą występować objawy kliniczne. Przebieg przewlekły, w którym bakterie przenoszone są do różnych organów, wywołując zapalenie ziarniniakowe, obejmuje takie organy jak nerki, płuca, wątrobę, centralny układ nerwowy, śledzionę i organy rozrodcze. Wynikiem paratyfusu są takie objawy jak tor collis, zapalenie stawów, ropnie podskórne i bezpłodność. Opuchnięte, bolesne stawy, utrata wagi, zmniejszona płodność, bezpłodność, śmiertelność płodów, czarne jaja, mniejsza liczba składanych jaj lub obecność tylko jednego jaja, deformacje jaj, ślepota jednostronna lub obustron‐ na, martwe potomstwo w gnieździe, luźne stolce, przykry zapach, podatność na inne choroby, osłabienie, zaniec‐ zyszczone okolice odbytu itp. to skutki przewlekłego paratyfusu. Chore ptaki można leczyć, lecz ciężko zapewnić całkowite w yplenienie choroby ze względu na fakt, że ptaki sprawiające wrażenie zdrowych mogą wydalać bakterie w kale. Do zalecanych środków proﬁlaktycznych należą ścisłe przestrzeganie higieny, dokładna dezynfekcja, skuteczne leczenie oraz systematyczne szczepienia.

PESTORIN MORMYX Jego skuteczność udowodniono za pomocą rozszerzony w kilku kraje europejskie 

Wysoce immunogenne szczepy zawarte w szczepionkach powodują szybką i wystarczającą odpowiedź immunologiczną.



Czas utrzymywania się odporności został potwierdzony w wielu badaniach, w których zakażano króliki wysoce zjadliwymi szczepami wirusa.



Optymalny wiek dla szczepienia pierwotnego to 6 tygodni, co zostało zweryﬁkowane w szeroko zakrojonych badaniach, z uwzględnieniem skuteczności szczepionek przy wysokim poziomie odporności matczynej.



Szczepionki produkowane są przy użyciu najnowszych procedur technologicznych.



Bezpieczeństwo szczepionek zweryﬁkowano poprzez zastosowanie dziesięciokrotnej dawki u osobników w najmłodszych grupach wiekowych.



Długi termin ważności – 24 miesięcy.



Szczepionki są sprawdzone dzięki ich długotrwałemu stosowaniu w wielu krajach europejskich.

PESTORIN MORMYX

CONTENTS

Odsetek chronionych królików w hodowli i czas wykształcenia się odporności w dniach po szczepieniu

Myxo RHD

Protecție de iepuri (%) 120% 100%

100%

80% 60%

100% 100%

75% 50%

50%

40% 25%

20%

De zile de la vaccinare

0% 3

Protecție la iepuri (%) 100%

100%

Myksomatoza

100%

98%

97%

96% 94%

93%

92% 90% 88% 3

9 Luni de la vaccinare

Durata imunității contra bolii hemoragice (luni de la vaccinare) Titruri de an corpi împotriva bolii hemoragice 180

Króliki szczepione

160 Króliki nieszczepione

140 120 100 80 60 40 20 0 0

Prędkość wykształcenia się odporności została sprawdzona u młodych królików w wieku 6 tygodni poprzez porównanie dwóch grup szczepionych i nieszczepionych zwierząt. W regularnych odstępach czasu po szczepieniu, czyli trzeciego, piątego, siódmego i dziewiątego dnia przeprowadzono u zwierząt w obydwu grupach test prowokacyjny przy użyciu wysoce wirulentnego szczepu wirusa myksomatozy i wirusowej krwotocznej choroby królików(RHD). W okresie 21 dni po infekcji obserwowano stan kliniczny zwierząt. Króliki poddane proﬁlaktyce przy użyciu szczepionki Pestorin Mormyx są w 100 % odporne na zakażenie myksomatozą już od piątego dnia po szczepieniu. Przed wirusową krwotoczną chorobą królików (RHD) 100 % osobników w hodowli chronione jest od dziewiątego dnia, co jest w pełni zgodne z wymogami OIE (World Organisa on for Animal Health).

Czas utrzymywania się odporności przeciwko myksomatozie po szczepieniu szczepionką Pestorin Mormyx został zweryﬁkowany w badaniach kontrolnych.

Odporność poszczepienna przeciwko myksomatozie (liczba miesięcy po szczepieniu) 100%

Wykształcenie się odporności przeciwko myksomatozie i wirusowej krwotocznej chorobie królików (RHD)

Długość okresu ochrony królików szczepionych przeciwko myksomatozie została potwierdzona w badaniu kontrolnym, w trakcie którego w regularnych odstępach czasowych trzech, czterech, pięciu, sześciu i dziewięciu miesięcy zwierzęta z grupy szczepionej i nieszczepionej były poddawane wysoko wirulentnym szczepom wirusów myksomatozy. Stuprocentowa ochrona szczepionych zwierząt została potwierdzona w okresie 5 miesięcy. Sześć miesięcy po szczepieniu ochrona była nadal bardzo wysoka i osiągała 97 % populacji. Jeszcze w ciągu dziewięciu miesięcy po szczepieniu odporność stwierdzono u 93 % królików w grupie szczepionej przy pomocy szczepionki Pestorin Mormyx.

Okres utrzymywania się odporności przeciwko wirusowej krwotocznej chorobie królików (RHD) u osobników poddanych proﬁlaktyce szczepionką Pestorin Mormyx wyrażony jako miano przeciwciał w ciągu dwunastu miesięcy po szczepieniu Okres utrzymywania się ochrony u szczepionych królików przeciwko wirusowej krwotocznej chorobie królików (RHD) został potwierdzony w monitoringu poziomu przeciwciał poszczepiennych prowadzonym w trzymiesięcznych odstępach czasu – po upływie 6, 9 i 12 miesięcy - i poprzez porównanie z grupą kontrolną królików nieszczepionych, u których poziom przeciwciał osiągał maksymalnie miano 1:20. W dwanaście miesięcy po szczepieniu średnie wartości ochronnego miana przeciwciał wynosiły powyżej 1:80. Stuprocentową ochronę zaszczepionych królików potwierdzono w okresie 12 miesięcy od podjęcia szczepienia. Równocześnie przeprowadzono test prowokacyjny przy użyciu zjadliwego szczepu wirusa RHD, podczas którego wszystkie niezaszczepione króliki padły w ciągu 48-72 godzin po zainfekowaniu. W grupie królików szczepionych odnotowano brak śmiertelności.

Luni de la vaccinare

Organizm reaguje na szczepienie, tworząc przeciwciała w ciągu kilku dni po szczepieniu. W teście prowokacyjnym, w którym równocześnie badana jest odporność komórkowa, 60 % królików wykazuje ochronę od piątego dnia po szczepieniu. Poziom ochronny osiągany jest przez przeciwciała pomiędzy siódmym a dziesiątym dniem, zgodnie z zaleceniami OIE. Szczepionki zawierają wysoce immunogenne szczepy terenowe wywołujące doskonałą odpowiedź immunologiczną i wykształcające odporność krzyżową przeciwko szczepom terenowym wirusa myksomatozy i wirusa choroby krwotocznej królików. Szczepionki są bezpieczne a bezpieczeństwo ich stosowania zostało potwierdzone przez podanie dziesięciokrotności dawki szczepionek bez skutków ubocznych. Odczyn poszczepienny występuje sporadycznie.

CONTENTS



MYXOREN sicc. ad us. ve

PESTORIN

SZCZEPIONKA PRZECIWKO MYKSOMATOZIE KRÓLIKÓW

inj. ad us. vet

ISZCZEPIONKA PRZECIWKO WIRUSOWEJ KRWOTOCZNEJ CHOROBIE KRÓLIKÓW (RHD)

 Szczepionka przeznaczona do szczepienia przeciwko

myksomatozie królików niewykazujących klinicznych objawów choroby w wieku od dziesiątego tygodnia życia.

 Szczepionka przeznaczona do szczepienia przeciwko

wirusowej krwotocznej chorobie królików (RHD) niewykazujących klinicznych objawów choroby w wieku od dziesiątego tygodnia życia.

 W przypadku niekorzystnej sytuacji epidemiologicznej

można prowadzić szczepienia już począwszy od czwartego tygodnia życia, przy czym szczepienie przypominające należy wykonać po sześciu tygodniach.

 W przypadku niekorzystnej sytuacji epidemiologicznej

można prowadzić szczepienia u królików w wieku powyżej sześciu tygodni, przy czym szczepienie przypominające należy wykonać po czterech tygodniach.

 Szczepienia przypominające należy wykonywać w

odstępach sześciomiesięcznych.

 Szczepienie należy powtarzać

 Dla królików hodowanych

corocznie jedną dawką.

hobbystycznie jest do dyspozycji także opakowanie z pojedynczą dawką.

 Dla królików hodowanych

hobbystycznie jest do dyspozycji także opakowanie z pojedynczą dawką.

 Szczepionkępodaje się

podskórnie w dawce 1 ml.

 Szczepionkę podaje się

 Opakowanie 1 × 10 dawek,

podskórnie w dawce 1 ml.

5 × 1 dawka.

 Opakowanie 1 × 10 dawek,

5 × 1 dawka.

Czynniki wpływające na skuteczność szczepień przeciwko myksomatozie

PESTORIN MORMYX inj. sicc.



Utrzymywanie się odporności przekazanej przez siarę u młodych królików poniżej czwartego tygodnia – przeciwciała matczyneinterferują z antygenami szczepionkowymi.

SZCZEPIONKA PRZECIWKO WIRUSOWEJ KRWOTOCZNEJ CHOROBIE KRÓLIKÓW (RHD) I MYKSOMATOZIE



Szczepienie zwierząt w fazie prodromalnej choroby – nowe przypadki zachorowań mogą wystąpić jeszcze w 14 dni po szczepieniu, gdyż tyle wynosi okres inkubacji myxomatozy .



Niewłaściwe przechowywanie szczepionki i sposób dezynfekcji igły może prowadzić do inaktywacji żywego antygenu szczepionkowego.

 Szczepionka przeznaczona do szczepienia przeciwko

myksomatozie i wirusowej krwotocznej chorobie królików(RHD) niewykazujących klinicznych objawów choroby w wieku od dziesiątego tygodnia życia.  W przypadku niekorzystnej sytuacji epidemiologicznej

można prowadzić szczepienia u królików w wieku sześciu tygodni, przy czym szczepienie przypominające należy wykonać po czterech tygodniach.  U zwierząt hodowlanych zaleca się wykonywanie

szczepienia przypominającego co sześć miesięcy.

ZASADY WŁAŚCIWEGO WYKONYWANIA SZCZEPIEŃ ŻYWĄ SZCZEPIONKĄ MYXOREN 

Przestrzegać schematu szczepień



Szczepić tylko zdrowe króliki



Podczas szczepienia należy przestrzegać zasad aseptyki



Szczepić wszystkie osobniki w hodowli, włącznie z młodymi królikami



Transportować pojemnik ze szczepionką w niskiej temperaturze

 Szczepionkę podaje się



Należy przestrzegać czasu trwałości szczepionki po rozpuszczeniu, który wynosi 4 godziny

 Opakowanie 1 × 1 dawka,

 Dla królików hodowanych

hobbystycznie jest do dyspozycji także opakowanie z pojedynczą dawką. podskórnie w dawce 1 ml 1 × 10 dawek.

CONTENTS

Jedyna monowalentna szczepionka przeciwko nosówce na polskim rynku zarejestrowana dla fretek i lisów

Mustelvac D Skuteczność szczepionki Mustelvac D została zweryﬁkowana w licznych badaniach, które potwierdziły



Wykształcenie odporności po jednym podaniu w ciągu 10 dni



Okres utrzymywania się odporności po jednym podaniu 6 miesięcy



Okres utrzymywania się odporności po szczepieniu uzupełniającym (booster) 12 miesięcy



Testowanie wpływu odporności matczynej – ochrona już w trzy tygodnie po zaszczepieniu młodych z wysokim mianem przeciwciał matczynych

SKUTECZNOŚĆ SZCZEPIONKI Mustelvac D ZAWIERAJĄCEJ ŻYWY ATENUOWANY WIRUS NOSÓWKI CDVÚ 39 BYŁA BADANA W RAMACH TESTÓW PROWOKACYJNYCH W GRUPIE ZWIERZĄT O WYSOKIM POZIOMIE PRZECIWCIAŁ MATCZYNYCH, U KTÓRYCH RÓWNOCZEŚNIE ZWERYFIKOWANO TAKŻE EFEKTYWNOŚĆ SCHEMATU SZCZEPIEŃ. Młodym fretkom i lisom podano szczepienie pierwotne w wieku 6 tygodni i następnie przeprow‐ adzono szczepienie przypomi‐ nające w wieku 10 tygodni, test p r o w o k a c y j n y w y ko n a n o trzy tygodnie po szczepieniu powtórnym, czyli w wieku 13 tygodni. Po kontakcie ze zjadliwym wirusem nosówki u żadnego z zaszczepionych młodych nie wystąpiły objawy kliniczne nosówki ani podwyższ‐ ona temperatura ciała. W ten sposób została potwierdzona skuteczność zalecanego sche‐ matu szczepień podstawowych młodych fretek i lisów w wieku powyżej 6 tygodni.

Mustelvac D

CONTENTS

orrelym 3

zawiesina do wstrzykiwań

dla psów

Szczepionka Borrelym 3 zawiera imunogenne proteiny OspA oraz OspC dla wszystkich trzech patogennych genogatunków Borrelia burgdorferi sensu stricto, Borrelia garinii i Borrelia afzelii. Szczepionka Borrelym 3 zawiera imunogenne proteiny OspA oraz OspC dla wszystkich trzech patogennych genogatunków Borrelia burgdorferi sensu stricto, Borrelia garinii i Borrelia afzelii.

Sezon szczepienia

nadchodzi 

Jedyna szczepionka na rynku, która chroni równocześnie przed trzema patogennymi grupami genogatunków Borrelia burgdorferi sensu lato – Borrelia garinii, Borrelia afzelii i Borrelia burgdorferi sensu stricto



Szczepionkę można stosować u młodych psów w wieku od dwunastego tygodnia życia.



Szczepionka stanowi niezawodną ochronę przed chorobą już w miesiąc po szczepieniu przypominającym.



Szczepionka jest inaktywowana, co uniemożliwia rozpowszechnianie się krętków w organizmie.



Bezpieczeństwo szczepionek zostało zweryﬁkowane poprzez zastosowanie jednej podwójnej dawki i szczepienia przypominającego u młodych psów w wieku dwunastu tygodni. W ramach badania obserwowano czy występuje odczyn poszczepienny uogólniony w reakcji na szczepienie i szczepienie przypominające, włącznie z reakcjami lokalnymi i temperaturą badaną per rectum.



Badania kontrplne potwierdziły skuteczność szczepionek utrzymującą się przez okres dwunastu miesięcy. W badaniu prowokacyjnym zwierzęta zostały zainfekowane krętkami z wszystkich trzech grup równocześnie.



Szczepionka ma dwuletni okres trwałości



Opakowanie: 2 × 1 dawka, 10 × 1 dawka

Zasada działania szczepienia przeciwko boreliozie Zasada działania szczepienia przeciwko boreliozie W odpowiedzi immunologicznej organizmu znaczącą rolę odgrywają białka główne Osps – OspA i OspC, w których następują zmiany jakościowe i ilościowe przed nassaniem się kleszcza i w trakcie ssania. Po przyssaniu się nimfy lub dorosłego kleszcza do nowego żywiciela spirochety zaczynają się szybko dzielić. Do udanej kolonizacji wektora, czyli kleszcza, służy antygen p ow i e r zc h n i ow y O s p A w y ra żo ny na krętku w jelicie nienassanego kleszcza. Bez tego białka spirocheta nie jest w stanie przeżyć wewnątrz kleszcza. O p ró c z a nt yge n ów O s p A i O s p C do zasiedlenia jelit kleszcza przez bakterię Borrelia burgdorferi (krętek) przyczynia się także TROSPA – receptor w j e l i c i e k l e s zc za p r ze z n a c zo ny specjalnie dla antygenu OspA. Ma takie samo znaczenie jak antygen powierzchniowy OspA. W wyższym stężeniu występuje w larwach i nimfach kleszczy. W ślinach kleszcza znajduje się także białko Salp 15, które chroni krętka p r ze d o d d z i a ł y w a n i e m sy s t e m u odpornościowego żywiciela, przede wszystkim spowalnia aktywację limfocytów T. Podczas ssania białko powierzchniowe OspA przekształca się w proteinę OspC ułatwiającą migrację z jelit kleszcza do gruczołów ślinowych. Stąd krętek

Borrelym 3

CONTENTS

WE WSZYSTKICH TYCH KRAJACH SZCZEPIONKA BORRELYM 3 ZAPEWNIA OCHRONĘ PRZED BORELIOZĄ: Belgia, Dania, Luksemburg, Francja, Wielka Brytania, Norwegia, Szwecja, Finlandia, Polska, kraje bałtyckie, Ukraina, Węgry, Rumunia, Włochy, Holandia, Portugalia, Słowenia, Słowacja, Czechy.

przedostaje się już deﬁnity wnie do organizmu ży wiciela. Rozwój spirochety i jej migracja do ciała żywiciela trwa przez 2‐3 dni, co oznacza, że kleszcz musi być przyssany przynajmniej przez 48 godzin, aby nastąpiło zainfekowanie żywiciela, którym jest ptak lub ssak. Właściwe zrozumienie tych zmian w lipoproteinach powierzchniowych bakterii tłumaczy zarówno fazę zastoju (lag phase), która jest niezbędna do zainfekowania żywiciela, jak i fakt, iż w jego organizmie nie można potwierdzić obecności przeciwciał przeciwko białkom OspA. Aby szczepienie było skuteczne, w krwi żywiciela ciepłokrwistego muszą znajdować się przeciwciała przeciwko antygenowi OspA już przed przyssaniem się kleszcza. Biorą one udział we wstrzymaniu wzrostu bakterii i kolonizacji gruczołów ślinowych kleszcza, który zassał krew za s zc ze p i o n e g o p s a . O d p o r n o ś ć p o s zc ze p i e n n a m a p o c z ą te k j u ż w samym kleszczu, ponieważ przeciwciała uniemożliwiają wniknięcie krętka do organizmu psa. Do ciała żywiciela ciepłokrwistego bakterie p r z e n i k a j ą t y l k o w t e d y, k i e d y po zassaniu krwi krętki wytworzą w otoczce antygen OspC

Na polskim rynku dostępne są dwie szczepionki przeciwko boreliozie produkowane przez naszą spółkę – Biocan B i Borrelym 3. Fachowcy wybierają tę, która odpowiada sytuacji epidemiologicznej na danym terenie.

Borrelym 3 

Borrelia burgorferi sensu stricto



Borrelia afzelii



Borrelia garinii

Biocan B 

Borrelia afzelii



Borrelia garinii

CONTENTS

PhD., Lek. wet. MVDr. Jiří Nepeřený, PhD ., lider Biovety Biovety w w dziedzinie dziedzinie rozwoju rozwoju szczepionek szczepionek przeciwko przeciwko lider boreliozie, wzbudził wzbudził zainteresowanie zainteresowanie czołówki czołówki światowej światowej boreliozie, medycyny weterynaryjnej weterynaryjnej swoimi swoimi odkryciami odkryciami ii badaniami badaniami medycyny przedstawionymi na na konferencji konferencji w w Bostonie Bostonie przedstawionymi W dniach od 18 do 21 sierpnia 2013 r. odbyła się XIII Międzynarodowa konferencja o boreliozie i pozostałych zakażeniach przenoszonych przez kleszcze. Konferencję gościła stolica amerykańskiego stanu Massachuse s – Boston położony na północno‐wschodnim wybrzeżu Stanów Zjednoczonych. Konferencja została zorganizowana w reprezentacyjnych pomieszczeniach centrum konferencyjnego Harvard Medical School. Jej uczestnikami było ponad 500 specjalistów z całego świata. W tej pres żowej konferencji wzięło aktywny udział także dwóch specjalistów Biovety, lek. wet. MVDr. Jiří Nepeřený, Ph.D. oraz MVDr. Vladimír Vrzal, CSc., którzy zaprezentowali wyniki swojej pracy w formie plakatu naukowego pt. „Sensi vity of different Borrelia genomospecies to dog serum complement“. Konferencja była podzielona na kilka sekcji, w ramach których przebiegały prezentacje ustne czołowych światowych specjalistów w tej dziedzinie. Głównymi omawianymi tematami były ekologia, patogeneza, odporność bakterii, diagnostyka kliniczna, leczenie i profilaktyka choroby, epidemiologia i genetyka populacji, mikrobiologia i genetyka, interakcja wektora i żywiciela oraz biologia molekularna. W wyznaczonym czasie przebiegały także fachowe dyskusje przy wystawionych posterach. Z prezentacji ustnych i dyskusji przy posterach wybieramy niektóre fakty i doniesienia, które naszym zdaniem mogą zainteresować nasze środowiska weterynaryjne. Głównie w USA, ale w zasadzie ogólnoświatowo odnotowano duże nasilenie zachorowań ludzi na boreliozę. Obecnie nigdzie w świecie nie stosuje się żadnej szczepionki dla ludzi przeciwko tej chorobie. W związku z tym w Stanach Zjednoczonych nasilają się głosy żądające ponownego wprowadzenia szczepionki dla ludzi Lymerix, która została wycofana z rynku ze względu na podejrzenie, iż może być przyczyną powstawania chorób autoodpornościowych. Kolejna opracowywana szczepionka przeciwko boreliozie dla ludzi została przedstawiona przez firmę Baxter BioScience z Wiednia. Jest to mul walentna szczepionka typu OspA, która powinna chronić zaszczepionych ludzi przed wszystkimi znanymi serotypami patogennymi krętka na całym świecie. Przedstawiono wyniki I i II etapu badań klinicznych na ludziach. Przewiduję się, że szczepionka ta zostanie wprowadzona na rynek w ciągu 6 do 8 lat. Zaprezentowano także kilka opracowań dotyczących występowania nowego patogennego serowaru krętka pod nazwą Borrelia miyamotoi. Ten rodzaj krętka spowodował ostatnio wiele przypadków klinicznych choroby, w szczególności w Rosji, a specjaliści poświęcają mu dużo uwagi. Kilka wystąpień poświęconych było immunizacji zwierząt domowych przeciwko boreliozie. Immunizacja daje dobre rezultaty i jest zalecana w celu zapewnienia ochrony zwierząt przed tą chorobą. Na razie prowadzi się eksperymentalnie immunizację drobnych, dziko żyjących zwierząt (gryzonie myszowate) przy pomocy peletów z liofilizowaną proteiną OspA. Zwierzęta na danych terenach mają wysokie miana przeciwciał OspA i wydaje się, iż są chronione przed zachorowaniem na boreliozę. Dzięki temu nie mogą stać się żywicielami krętka, a występowanie choroby na terenach, na których prowadzone są szczepienia, radykalnie się zmniejsza. Weryfikacja wyników trwa, w przyszłych latach zobaczymy, czy szczepionka ta znajdzie zastosowanie w praktyce. Żywa dyskusja dotyczyła możliwości szczepienia zwierząt przeciwko kleszczom i

CONTENTS

W AMERYKAŃSKIM BOSTONIE ODBYŁA SIĘ KONFERENCJA POŚWIĘCONA BORELIOZIE I POZOSTAŁYM ZAKAŻENIOM PRZENOSZONYM PRZEZ KLESZCZE

zapobiegania w ten sposób przenoszeniu róż nyc h c zy n n i kó w c h o ro b o t wó rc zyc h z zakażonych kleszczy na te gatunki zwierząt, które mogą być ich żywicielami. W użytku komercyjnym obecnie są dwie szczepionki na bazie białka rekombinowanego Bm86 pod nazwą G AVA C (Ameryka Łacińska) oraz T i c k G u a rd ( A u s t ra l i a ) . S zc ze p i o n k i s ą z powodzeniem stosowane także w walce przeciwko Boophilus microplus oraz Boophilus annulatus w hodowlach bydła rogatego. Weryﬁkuje się także inne obiecujące białka rekombinowane, których zastosowanie komercyjne będzie uzależnione od pozytywnych wyników przeprowadzonych badań klinicznych. Spośród innych zakażeń przenoszonych przez kleszcze w największym zakresie dyskutowano o Ehrlichiosa i Anaplasmosa. Wydaje się, iż pod wpływem zmian klimatycznych następuje zwiększone rozpowszechnianie tych chorób, które atakują zarówno ludzi, jak i zwierzęta. Konferencja bostońska poświęcona boreliozie i zakażeniom przenoszonym przez kleszcze przedstawiła całościowy i aktualny obraz tej problematyki. Stworzyła także możliwość odbycia wielu osobistych rozmów z czołowymi światowymi specjalistami. I co nie mniej ważne, pozwoliła na zaprezentowanie wysokiego poziomu fachowości i wiedzy pracowników spółki Bioveta, a. s.

MVDr. Jiří Nepeřený, Ph.D. z prezentacji pracy przeznaczonej dla Bioveta podczas XIII Międzynarodowej Konferencji nt. boreliozy z Lyme w Bostonie

MVDr. Vladimír Vrzal, CSc. zastępca dyrektora spółki menedżer projektu

CONTENTS

Bioveta z powodzeniem odbyła najbardziej rygorystyczny audyt dobrej praktyki produkcyjnej przeprowadzany przez australijski urząd NAJBARDZIEJ RYGORYSTYCZNY ORGAN SANITARNY PRZEPROWADZIŁ INSPEKCJĘ W BIOVECIE Z WYNIKIEM POZYTYWNYM Wynikiem inspekcji przeprowadzonej przez Pana Johnsona było stwierdzenie, iż spółka Bioveta, a. s. przestrzega standardów jakości w zakresie dobrej praktyki produkcyjnej, które są koniecznym warunkiem rejestracji a n a stę p n i e d o staw p ro d u któ w weterynaryjnych z oferty Biovety na rynek australijski.

Po audycie przeprowadzonym przez amerykański urząd USDA jest to kolejny olbrzymi sukces Biovety

BIOVETA SPEŁNIA WYSOKIE WYMAGANIA DOTYCZĄCE DOBREJ PRAKTYKI PRODUKCYJNEJ WEDŁUG ŚWIATOWYCH KRYTERIÓW Przy współpracy z czeskim Instytutem Państwowej Kontroli Biopreparatów i Leków Weterynaryjnych (czeski skrót ÚSKVBL) w spółce Bioveta, a. s. na początku marca 2013 r. przeprowadzony został rygorystyczny audyt kontrolny jednego z najbardziej uznanych światowych organów kontrolnych – Australian Pes cides and Veterinary Medicines Authority pod kierownictwem inspektora Pana Bruce Ronalda Johnsona. Inspekcja dotyczyła dwóch obszarów. Pierwszym z nich było potwierdzenie, iż ÚSKVBL jest organem zdolnym do zapewnienia, w ramach prowadzonej przez niego działalności w zakresie nadzoru oraz przestrzegania standardów dobrej praktyki produkcyjnej u czeskich producentów leków weterynaryjnych. Ten element audytu był ważny w celu potwierdzenia kompetencji czeskiej agencji lekowej w zakresie audytów, co pozwoli na wyeliminowanie audytów bezpośrednich przeprowadzanych przez agencję australijską na terenie Republiki Czeskiej. Drugim obszarem było potwierdzenie, iż spółka Bioveta jest podmiotem przestrzegającym w ramach prowadzonej działalności zasad dobrej praktyki produkcyjnej, nie tylko zgodnie z ustawodawstwem obowiązującym w Europie, ale także w zgodzie ze specyﬁcznymi wymogami organów pozaeuropejskich, w tym przypadku urzędu australijskiego. W praktyce taki audyt przekłada się na dopuszczenie ﬁrmy Bioveta jako producenta weterynaryjnych produktów leczniczych na kolejny rynek światowy. Po pozytywnym wyniku audytu amerykańskiego urzędu USDA jest to kolejny bardzo istotny sukces w historii spółki Bioveta. Przygotowania do wizyty inspekcyjnej Pana Johnsona przebiegały we wszystkich działach spółki – począwszy od produkcji, kontroli oraz działu zapewniania jakości aż po logistykę i ekspedycję. Cały proces był koordynowany przez sekcję zapewniania jakości, podobnie jak w przypadku innych audytów dobrej praktyki produkcyjnej, które odbywają się w spółce kilka razy w roku. Wizyta ta była szczególna ze względu na udział inspektorów z Instytutu Państwowej Kontroli Biopreparatów i Leków Weterynaryjnych, którzy przed rozpoczęciem audytu przedstawili Panu Johnsonowi informacje dotyczące stosowanych przez nich zasad i podejścia w stosunku do producentów leków weterynaryjnych w Republice Czeskiej. SPÓŁKA BĘDZIE EKSPORTOWAŁA SWOJE PRODUKTY TAKŻE DO AUSTRALII Australijski inspektor przekonał się bezpośrednio w zakładzie Biovety przy wizycie w dziale produkcji i pomieszczeniach nieprodukcyjnych oraz przy prezentacjach naszych pracowników o wysokim poziomie standardów dobrej praktyki produkcyjnej stosowanych w spółce. Przestrzeganie rygorystycznych wymogów ustawodawstwa w Biovecie zostało wreszcie potwierdzone nie tylko w audytach prowadzonych przez przedstawicieli wielu innych światowych agencji lekowych, ale także znaczących partnerów zewnętrznych Biovety, kluczowych graczy na polu medycyny weterynaryjnej.

CONTENTS

Lista produktów ﬁrmy Bioveta zarejestrowanych i sprzedawanych w Polsce: Preparaty dla bydła OESTROPHAN 0,25 mg/ml Preparat hormonalny zawierający Kloprostenol o działaniu luteolitycznym 1 × 10 ml, 10 × 2 ml

BioBos Respi 3 Inaktywowana szczepionka przeciwko infekcjom dróg oddechowych u bydła (BRSV, Pi3 i M.haemoly ca) 10 ml, 10 × 2 ml

BioBos Respi 4 Inaktywowana szczepionka przeciwko infekcjom dróg oddechowych u bydła (BRSV,Pi3, BVDV i M.haemoly ca) 10 ml, 10 × 2 ml

KOLIBIN RC NEO Szczepionka przeciwko infekcjom wywoływanym przez rotawirusy, koronawirusy i E. coli u nowonarodzonych cieląt 1 × 10 ml, 10 × 2 ml

innowacje

TRICHOBEN AV Awirulentna lioﬁlizowana szczepionka przeciwko grzybicy skórnej bydła 80 ml, 5 × 10 ml

BioBos IBR marker delet

nowość

szczepionką markerowa przeznaczoną do czynnej immunizacji bydła przeciwko zakaźnemu zapaleniu nosa i tchawicy (IBR) 10 × 10 ml, 100 ml

CONTENTS

Trzoda chlewna Oestrophan 0,25 mg/ml Preparat hormonalny zawierający Kloprostenol o działaniu luteolitycznym 1 × 10 ml, 10 × 2 ml

KOLISIN NEO inj. ad us. vet. Szczepionka przeciwko kolibakteriozie nowonarodzonych prosiąt 10 ml, 50 ml, 100 ml

ERYSIN SINGLE SHOT inj. ad us. vet. Inaktywowana szczepionka przeciwko różycy u świń 10 ml, 50 ml, 100 ml

PARVOERYSIN inj. ad us. vet. Inaktywowana szczepionka przeciwko parwowirozie i różycy u świń 10 ml, 50 ml, 100 ml

BIOSUIS M. hyo Inaktywowana szczepionka przeciwko enzootycznemu zapaleniu płuc u świń 10 × 10 ml, 100 ml

nowość

BIOSUIS APP 2,9,11

Szczepionka zawiera inaktywowane całokomórkowe antygeny Actinobacillus pleuropneumoniae s.2, s.9 i s.11 oraz toksoidy APX I, APX II i APX III. 10 ml, 50 ml, 100 ml, 250 ml

CONTENTS

Pies Biocan DP

Biocan C

Żywa szczepionka przeciwko nosówce i parwowirozie psów od 6 tygodnia życia

Szczepionka przeciwko koronawirozie 10 × 1 dawka

10 × 1 dawka

Biocan Puppy Specjalna szczepionka do wczesnego uodporniania szczeniąt przeciw nosówce i parwowirozie od 5 tygodnia życia 10 × 1 dawka

Biocan M Proﬁlaktyka i leczenie grzybicy skóry u psów i kotów powyżej 12 tygodnia życia 10 × 1 dawka

Biocan DHPPi

Biocan B

Szczepionka jest przeznaczona do czynnego uodporniania szczeniąt powyżej 6 tygodnia życia i dorosłych psów

Szczepionka inaktywowana przeciwko boreliozie (Borrelia afzelii, Borrelia garinii) 10 × 1 dawka

10 × 1 dawka

Biocan DHPPi+L Szczepionka do czynnego uodporniania szczeniąt powyżej 8 tygodnia życia i dorosłych psów 10 × 1 + 1 dawka

Borrelym 3 Szczepionka inaktywowana przeciwko boreliozie (Borrelia afzelii, Borrelia garinii, Borrelia burgdorferi sensu stricto) 10 × 1 dawka, 2 × 1 dawka

Biocan DHPPi+LR Szczepionkę do aktywnego szczepienia psów od 12 tygodnia życia 10 × 1 + 1 dawka

Biocan R Szczepionka przeciwko wściekliźnie 10 × 1 dawka, 10 × 10 dawek

CONTENTS

Kot Biocan M Proﬁlaktyka i leczenie grzybicy skóry u psów i kotów powyżej 12 tygodnia życia 10 × 1 dawka

Biocan R Szczepionka przeciwko wściekliźnie 10 × 1 dawka, 10 × 10 dawek

Królik MYXOREN inj. sicc. ad us. vet. Szczepionka przeciwko myksomatozie królików 5 × 1 dawka, 10 × 5 dawek, 20 × 5 dawek

PESTORIN inj. ad. us. vet Szczepionka przeciwko pomorowi królików 5 × 1 dawka, 5 × 20 dawek, 1 × 10 dawek, 10 × 10 dawek

PESTORIN MORMYX inj. sicc. ad us. vet. Szczepionka przeciwko pomorowi I myksomatozie 5 × 1 dawka, 5 × 10 dawek, 5 × 20 dawek

CONTENTS

Inne Mustelvac D Monowalentna szczepionka przeciwko nosówce dla fretek i lisów 5 × 40 dawek

Biocan R Szczepionka przeciwko wściekliźniedla fretek 10 × 1 dawka, 10 × 10 dawek

PMV-Salmo-vac Inaktywowana szczepionka przeciw salmonellozie oraz pomorowi rzekomemu gołębi 1 × 25 dawek, 1 × 60 dawek, 1 × 150 dawek

Diagnostyka Avitubal 28 000 Do pojedynczej tuberkulinizacji kur, indyków i świń oraz do porównawczej tuberkulinizacji bydła. 1 × 2 ml, 10 × 2 ml

Bovitubal 28 000 Preparat służy do rozpoznawania gruźlicy bydlęcej u bydła i świń poprzez wywoływanie reakcji alergicznej typu późnego u zwierząt zakażonych Mycobacterium bovis 1 × 2 ml, 10 × 2 ml

CONTENTS

Produkty Bioveta, a. s. zarejestrowane w Polsce dostępne są w hurtowniach weterynaryjnych na terenie całego kraju

Bioveta jest reprezentowana w Polsce przez BIOVETA POLSKA Sp. z o.o. Wszelkie pytania dotyczące produktów Bioveta prosimy kierować do Bioveta Polska, tel: 22 631 24 75

BIOVETA POLSKA Sp. z o.o. ul. Erazma Ciołka 11A, lok. 102a 01‐445 Warszawa tel.: 22 631 24 75 info.polska@bioveta.eu

Ing. Nela Malíková Country Manager

lek. wet. Maciej Dyba Sales Representa ve

Tel. kom.: +48 517 951 963 malikova.nela@bioveta.eu

Tel. kom.: +48 503 968 063 dyba.maciej@bioveta.eu

lek. wet. Halina Witkowska Key Account Manager

Mgr Piotr Zientara Sales Representa ve

Tel. kom.: +48 797 344 701 halina.witkowska@bioveta.eu

Tel. kom.: +48 503 968 053 zientara.piotr@bioveta.eu

W razie jakichkolwiek pytań dotyczących naszych produktów prosimy o kontakt z biurem lub z naszymi przedstawicielami handlowymi, którzy z przyjemnością odwiedzą Państwa i osobiście odpowiedzą na wszystkie pytania.

Importerem produktów Bioveta jest:

P.P.H.U INEX sp. j. ul. Białostocka 40, 11‐500 Giżycko, tel.: +48 87 429 17 19, www.inexwet.pl

Produkty weterynaryjne ﬁrmy Bioveta są dostępne w hurtowniach na terenie Polski, takich jak: BAYLEG 59-216 Kunice, ul. Krzywa 18 tel.: 76 855 00 87

tel.: 81 855 46 77

tel.: 89 535 23 88

CENTROFARB Sp. z o.o. 20-329 Lublin, ul. Chemiczna 11b tel.: 81 443 04 07

Hurtownia Leków Weterynaryjnych Ryszard W.Karpiński i Spółka z o. o. 87-100 Toruń ul. Polna 124-126 tel.: 56 660-50-80

PRO-WET KOSZALIN 75-736 Koszalin, ul. Okrężna 11 tel .: 94 346 44 05

CENTROWET BIAŁYSTOK Sp. z o.o. 15-703 Białystok, ul. Zwycięstwa 26d tel.: 85 651 12 07

KOLME Sp. z o.o. sp. k. 02-572 Warszawa, ul. Kazimierzowska 22 tel.: 22 845 14 51

DOWET 19-300 Ełk, ul. Suwalska 46a tel.: 87 621 63 00

MEDIVET S.A. 63-100 Śrem, ul. Szkolna 17 tel.: 61 896 82 82

PPH ESKULAP s.j. 44-105 Gliwice, ul. Elsnera 6 tel.: 32 270 02 07

MULTI-VET Śrem 63-100 Śrem, ul. Staszica 2A tel. 61 283 56 49

GOVI Sp. z o.o. 26-110 Skarżysko-Kamienna, ul. Grota Roweckiego 45 tel.: 41 252 22 82

Przedsiębiorstwo Zaopatrzenia Farmaceutyczno-Weterynaryjnego Centrowet Sp. z o. o. w Białymstoku Odział w Olsztynie " BIO-FARMA" 10-701 Olsztyn ul. Warszawska 10

HOVET Sp.j. 21-100 Lubartów, ul. Leśna 25

CONTENTS

POLWET-CENTROWET Sp. z o.o. 98-100 Łask, ul. Konopnickiej 21 tel.: 43 676 16 22 ROLVET Sp.j. 64-310 Lwówek, ul. Nowotomyska 33 tel.: 61 441 22 00 PHUP STS Cezary Suchecki 05-140 Serock, ul. 3 Maja 22 tel.: 22 782 79 16 VET-FARM 80-286 Gdańsk, ul. Piecewska 2a tel.: 58 345 77 43 WETERPOL Sp. z o.o. 99-100 Łęczyca, Gawrony 98 tel.: 24 722 33 73 WETLEK 09-400 Płock, ul. Dąbrowskiego 7 tel.: 24 262 32 22