12 MMNieuws 2011 # 6
SAMEN DE MOUWEN OPSTROPEN
De do’s en don’ts van de creatieve regio
Zes experts schoven op 22 november rond de tafel in het hoofd- kantoor van BMC om het hoofd te buigen over de creatieve stad of regio. Waarover hebben we het precies als we die termen in de mond nemen? Is de creatieve stad een slim marketingconcept of werkt ze ook echt als aanjager van inventiviteit in stad of regio?
DE TAFELGENOTEN: Cor Wijn is adviseur cultuurbeleid bij BMC, adviesbureau voor de publieke sector. Erik Akkermans is als senior consultant verbonden aan BMC. Daarvoor vervulde hij verschillende leidersfuncties in de culturele sector. Per 2012 vestigt hij zich als zelfstandig adviseur. Roy van Dalm is hoofddocent Stedelijke Identiteit aan de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen (HAN). Hij is verbonden aan ARCCI, het Arnhems Centrum voor Creatieve Economie en Innovatie. Isjah Koppejan is projectmanager bij Waag Society, adviseur bij het Fonds voor Cultuurparticipatie en initiator van Creative Urban Renewal NorthWest Europe.
Sonja Scholten is sociaal geograaf en werkzaam als zelfstandige op het gebied van regionaal-economische ontwikkeling. Ze is onder andere projectleider bij de stichting Kreatieve Industrie Zwolle (KIZ). Simon de Wijs is docent en onderzoeker aan de NHTV. Hij is onder meer teammanager van de specialisatie Management in Creative Indusstries en projectleider van creatief netwerk Colin. Menno Heling is eigenaar van Buro Menno Heling en uitgever van MMNieuws. Lonneke Kok en Stefan Penders waren aanwezig namens de redactie van MMNieuws.
Tekst: Lonneke Kok
De creatieve regio, het thema van dit nummer van MMNieuws dat voor u ligt: wat behelst die eigenlijk? Is de ‘creatieve regio’ voornamelijk een marketingconcept dat steden en regio’s gretig inzetten om zichzelf over het voetlicht te brengen, of bestaat de creatieve regio wel degelijk als nieuwe sociale en economische samenlevingsvorm die de traditionele steden en dorpen, met hun scheidslijn tussen werk en privé en tussen de afzonderlijke disciplines, vervangt? Wat is creatief? Maar daaraan voorafgaand is er nog de vraag: wat is de betekenis van ‘creatief’ hier eigenlijk? Roy van Dalm spreekt over een ‘verwaterde term’ als hij waarschuwt voor het gevaar dat aan het gebruik ervan kleeft. ‘Veel overheden lijken te denken: als we de creatieven maar stimuleren, dan zijn we een creatieve regio of stad. Maar dat is helemaal niet hoe Charles Landry het bij zijn introductie van de term bedoelde. Er is niets mis mee om de creatieve industrie als groeisector te benaderen en daar een faciliterend beleid voor te ontwikkelen. Maar de term “creatieve stad” heeft niks te maken met het stimuleren van per se de creatieve industrie, die kan alle sectoren omvatten.’ Een stad is dan creatief door inventief, gezamenlijk, sectoroverstijgend naar
oplossingen te zoeken voor gedeelde problemen, niet per se door een zo hoog mogelijk aantal kunstenaars, ontwerpers of architecten in huis te halen. Media Valley Om de gedachten op scherp te zetten haalt gespreksleider Cor Wijn een voorbeeld aan uit de actualiteit: Pieter Broertjes, de nieuwe burgemeester van Hilversum, heeft onlangs het startsein gegeven voor de ontwikkeling van de Media Valley, zich uitstrekkend over Amsterdam, Amersfoort, Almere, Haarlem, Utrecht en Hilversum, met die laatste stad als middelpunt. Overheden, bedrijfsleven en kennisinstellingen in dat mediacluster zullen zich de komende jaren inzetten om deze valley tot internationaal topniveau op te stuwen. Met opleidingen, werkgelegenheid, studio’s, ontmoetingsplekken en kennisuitwisseling moet de Media Valley binnen een paar jaar op de kaart staan als hét mediagebied van Europa. Maar ‘is het nou écht iets, die creatieve regio’s,’ vraagt Wijn zich hardop af, ‘of is het iets wat burgemeesters inzetten als het ze uitkomt, als pr-verhaal? Heeft het substantie, kortom, of is het een marketinginstrument?’ Roy van Dalm, die zich bij de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen bezighoudt met stedelijke identiteit, plaatst direct een sceptische noot
bij het gegeven van Broertjes’ soort valley. ‘Dit valley-denken lijkt ingegeven door de gedachte: “We hebben een speerpunt en gaan daar geld voor aanvragen.” Maar een goed werkende valley – denk aan Silicon Valley in Californië, onderscheidend door zijn hightech industrie – werkt zo helemaal niet. In Silicon Valley deelt iedereen dezelfde drijfveer. Het maakt niks uit of je daar in je pyjama loopt of in driedelig grijs, wie een goed idee heeft krijgt daar geld voor. In Nederland zie je het omgekeerde: we creëren valleys om de randvoorwaarden goed te regelen, maar van de inhoudelijke drijfveren van de mensen in de regio weten we niks.’
‘De term “creatieve stad” heeft niks te maken met het stimuleren van per se de creatieve industrie, die kan alle sectoren omvatten.’ Het concept van de valley in Nederland lijkt zo een lege huls, voornamelijk afgeschoten om geld uit Den Haag binnen te halen. Isjah Koppejan erkent dat het een prachtig middel