Мусо удмурт кырӟан

Page 1

тт


К4Л(*К кЬсрЗвКЬёс


Анае гурзэ эстэм, дыр, но Кылъёсыз Лйво Ивилэн

Анае гурзэ эстэм, дыр, но, Муръётйз ӵыныз потэ, дыр. Корказь выжыяз потэм, дыр, но «Пие бертэ!» — шуэ, дыр. Лтае валзэ сюдэм, дыр, но Тори ужпизэ кыткем, дыр. Букояз гырлы думем, дыр, но «Пимс вас»,— шуэ, дыр. Апае сатин басьтэм, дыр, но «Дэрем вуро»,— шуэ, дыр. Ӝӧк вылэ поныса вандэ, дыр, но Урам укное учке, дыр. Сузэре ӵукна султэм, дыр, но Капка выжыяз потэм, дыр. Гырлы куараез кылэ, дыр, но «Дядяй бертэ»,— шуэ, дыр. Туганэз туган возьма, дыр, но Чильпам ӝӧккышет вӧлдэ, дыр. Ошмес вуэз ваем, дыр, но Самоварзэ пуктэ, дыр.

4


Аналтйд тон монэ, туганэ Аналтйд тон монэ, туганэ, Возь вылысь вож турын ӝужаку. Берлозэ чупалляд бамъёсме, Тэль сьӧры тыр толэзь пуксьыку. Тон шуид вал: «Учкы лыз инме, Учкылы, синъёсыд жадьытозь». Тон шуид вал: «Яраты монэ, Яраты, сюлэмыд кысытозь». Тон эн учкы лушкем мон шоры, Эн иса мынэсьтым сюлэмме. Пӧяськод, кожаськод, тон монэ — Пӧяськод аслэсьтыд сюлэмдэ. Туж ик мусо чебер тусбуед Пӧтаку кадь улэ син азям. Сад пӧлын кырӟаллям куараед Дли но жингыртэ пель сьӧрам. Чупчи шур дуре мон васькыса, Кырӟаса келялляй кӧтӝожме. Выль арган куараен буйгатй Та пинал но мӧзмем сюлэмме.

5


Уӵы меда Уӵы меда туганэ но, Пӧськы меда туганэ?

2 пол

Тй туганэ меда ини, Лулы меда туганэ?

2 пол

Уӵы чирдэ кажной ӝыт но, Малы уг чирды туннэ ӝыт?

2 пол

Туннэ ӝыт но чирдысал но, Чирдон вайзэ чигтйллям.

2 пол

Туган ветлйз кажной ӝыт но, Малы ӧвӧл туннэ ӝыт?

2 пол

Туннэ ӝыт но лыктысал но, Мукет нылъёс кутйллям.

2 пол


«УлокЭ МЬШ4М -

АНянЬкика


Малы силе кикы? Кылъёсыз Г. Романовалэн Крезьгурез М. Оськинлэн

Вало сьӧрысь сьӧд нюлэскын Малы кикы сокем силе? Кин ке чигем пукон вайзэ, Соин, соин со куректэ. Вылын инмын лобӟе тури, Малы сыӵе нёрмыт гурла? Дорзэ кельтэ тулысозьлы, Соин, соин со ӝожоме. Чебер тулыс сяська садаз Ӵуж уӵыед малы бӧрдэ? Ӧвӧл вӧзаз гажан эшез, Соин, соин со чигиське. Ортчоз нунал, ортчоз аред, Йырси вылад пуксёз пужмер. Сюлмад ӧз лу ке кырӟанэд, Юнме ортчоз вань дауред.

48


Мемие Кылъёсыз но крезьгурез Р. но В. Орловъёслэн

Инбамын тюрагай кырӟаку, Пель сьӧрам кылйсько куарадэ. Бусыын сяськаос будыку, Син шорам пуктйсько тусбуйдэ. Чошатод шат тонэ, мемие, Луд вылысь ӵыж-лемлет сяськаен. Бен воштод шат тонэ, мемие, Со дуно чильпырась кузьымен. Утялтйд милемыз, будэтйд, Кивоштйсь луомы шуыса. Азьланяз улыны валэктйд, Сюлмысьтыд милемлы оскыса. Кызьпуос но одйг выжыысь Анайзы котыре ланьырско. Тодйськод: нылъёсыд-пиосыд Бен сыӵе ик тонэ ярато. Тон дорын ми ӧвӧл дыръямы Сюлэммы ваньмылэн тонэныд. Тон доры бертыку гуртамы, Мылкыдмы бурдъяське ваньмылэн.

49


Удмуртия — доре мынам Кылъёсыз Г. Ходыревлэн Крезьгурез Г. Шаклеинлэн

Шунды сиос пальпотыса Сайкатйзы ӵукна. Выль нуналэз ӟечкыласа, Кыре потй огнам. Лудын, тэльын но возь вылын Ветлй мон кырӟаса, Ас вордйськем шаерелы Ортчыт синмаськыса. Огкадь мусо пото мыным Вало, Кильмезь, Чупчи. Я, ку вуом мон мӧзмыны, Татысь ке мон ачим. Кытчы гинэ ас даурам Ой кельты пытьыме, Ноку ӧй вунэты сюлмам Мон вордйськем дорме. Доре мынам Кам шаерын. Уно, уно тылъёс, Вожъяськыса соос шоры Учко кизилиос. Мыным дуно асьме инкуазь, Эркын лёгем сюрес... Мон удмурт пи, мон тапалась, Удмуртия — доре! 76


Удмурт нылкышно Кылъёсыз Л. Тихоновалэн Крезьгуръёссы Е. Антоновалэн но Г. Григорьевлэн

Сайкытлэсь но сайкыт синъёсыд, Муспотон пальышась ымдурыд. Чеберед но, визьмыд но уно, Вирсэрлы тон, удмурт нылкышно.

2 пол

Мылкыдыд но тынад туж шуныт, Сюлэмад ӟырдытэз но тырмыт. Лыз инмысь пӧсь шунды кадь дуно, Сабырлы тон, удмурт нылкышно.

2 пол

Чильпасько, керттйсько киосыд, Учкиськод — серекто ужъёсыд. Кырӟанэд котькытын но куно, Ушъямон тон, Камдор нылкышно.

2 пол

Чагырлэсь но чагыр инбаммы, Мед вордскоз на шудо нуналмы. Со понна, ой, кӧня тыршоно, Тодйськод тон, удмурт нылкышно.

2 пол

Киямы ке туннэ нунымы, Озьыен, сяськая улонмы. Ма быдӟа тон кузё, паймоно, Шӧдйськод-а, удмурт нылкышно?

77

2 пол


сМар кзром Н4, уг лу Зере Яращэмме бормеме...* Л. ТЬкЧи-Пещроб


Мон бакчаям мертто пинал льӧмпу Кылъёсыз М. Федотовлэн Крезьгурез Г. Кузнецовлэн

Мон бакчаям мертто пинал льӧмпу, Арлы быдэ со мед сяськаялоз. Шортдэремзэ вылаз дйсяллякуз, Со тусбуйдэ тодам вайытылоз. Эшшо отчы мертто веськрес кызьпу, Тулыс куазен со мед куаръяськылоз. Шуныт тӧлъя мыным йыбырттыкуз, Со мугордэ тодам вайытылоз. Мон собере кизё на сяськаос, Быдэс гужем монэ вешалозы. Котькуд ӵукна но ӝытазе соос Ымдуръёстэ тодам вайытозы.

154


Мон валай Кылъёсыз П. Семёновлэн Крезьгурез С. Сосновлэн

Чуж уӵы чирдон дыръя Лабырес льӧмпу улын Ныл шоры учкылонъям Яратон гомӟиз тылын. Припев: Усьты вал тон, мусое, Сюлэмдэ мыным. Ворса ваньмызлэсь сое Яратонэным. Сюлэмам поръя тылпу, Мылкыды лэйка тӧлъя. Малы бен верам уг луы Ваньзэ ик таӵе дыръя. Припев. Юа вал но, вера вал но, Малы ке востэммиськем. Кыл но бен таӵе ӧй вал ук Аслэсьтым кылзйськисьтэм. Припев. Тон но, мон но пукиськом ни, Учкыса огмес огмы. Мон валай, яратйськом ми, Но лушкем малпаськиськом. Припев. 155


*Шун.Ь1*»п К & Л Ъ ё с со оапэмлэн. шок4МЪёсЦз~» I Ч ернова


Мар дунэн дунъялод ай анай сюлэмез? Дунъянтэм со ненег но чылкыт. Курытэз но ческыт, Пеймытэз но югыт. А. Кузнецова

Яратэмед улэ бурдояса, Сюлэмыным сое мон шӧдйсько. Кисыриё бамдэ чуп карыса, Синвуостэ ачим ӵушылйсько... С. Перевощиков

Чебер улон Анай-атай юртын. Вордскем дорын Вордске бурдъясь кужым. В. Ивашкин

«Кышномурт — ӝыны юрт»,— шуиллям удмуртьёс, Бен, озьы шуиськом на одйг дышемъя... Кышномурт — быдэс юрт, Кышномурт — нылпиос, Гажано кышномурт — со шудбур но семья.

244


Минутэн лыдъяськом радъямтэ улонмес, Со ӧвӧл ке, уз луы нылпи но семья. Гажано кышноос! Та шуныт кылъёсмес Вераськом пиосмурт сюлэммы косэмъя. Д. Яшин

Ой, тй, нылкышноос, нылкышноос! Музъем вылэ малы вордскиськоды? Зарни тусъем италмасъёс, италмасъёс, Пиосъёслэсь йырзэс сураськоды. Ф. Васильев

Мумид тыныд вайиз чебер улон, Кызьпу нюлэс сётйз веськрес мугор, Инбам кузьмаз чагыр-чагыр синъёс, Шунды вешаз-буяз йырсиостэ, Удмурт калык сйзиз шырыт сюлэм. М. Федотов

Тямыс мартэ кызьы-о вунэтом Зечкыланы чагыр синмоосмес? Соос ук, вайыса пӧсь яратон, Жуто сйялтйськем мылкыдъёсмес. Ныллэн палыютэмез, вань тусбуез Куашкам мылкыдъёсты но улӟытэ. Соин но туж умой — та нуналэз Калык вазь тулысэн ик ортчытэ. С. Перевощиков

245


Лулысь-сюлмысь кенешонъя Куно медам усьы умме. Шудэз-бурез валамея Мыто, эсьма, кырӟан гурме. В. Ванюшев

Пуксе ке ӝӧк сьӧры куно, Солы «Сябась!» шуиськомы. Матысь эшлы Одйг кылын Зеч гажаммес вераськомы. Ф. Васильев

Зеч мылкыд — ӝыны шуд. Тон солы Котьку сёт вань сюлэм шуныттэ. Ф. Васильев

Озьы мед луысал Ялан та улонын: Медам вунэты вал Ӟечлы ӟеч луыны. П. Поздеев


П уш тросэз Удмурт к ал ы к кы рӟанъёс Анае гурзэ эстэм, дыр, но. Кыпъёсыз Айво И в и л э н ...........4 Аналтйд тон монэ, туганэ........................................................ 5 Из но, му но пилиське н о ........................................................ 6 Кытысен мон тонэн пум иськи................................................7 Лемлетэзлы синмаськыса........................................................ 8 Лымы тӧд ьы ................................................................................ 9 Марлы меда. Крезьгурез П. Кузнецовлэн .......................... 10 Марлы тйяй................................................................................ 11 Мынэсьтым но гаж ан м е........................................................ 12 Самовардэ пукты али...............................................................13 Сирень сяська ..........................................................................14 Сьӧд дэреме жаль уг поты...................................................... 15 Та ньыльдон вить а р е с м е ...................................................... 16 Ум люкиське ............................................................................17 Уӵы меда .................................................................................. 18 «Улонэ м ынам — возьмаськон бугор...» Л. Нянькина Анаелы. Кылъёсыз но крезьгурез Ю. Кузьминалэн .........20 Буртчин возьмы вылын. Кылъёсыз Г. Романовалэн, крезьгурез Н. Трубачевлэн........................................... 21 Вай, ошмесэ. Кылъёсыз Н. Байтеряковлэн, крезьгуръёссы Г. Ганьковлэн но Н. Трубачевлэн. . . . 22 Вашкала быдӟым крезь. Кылъёсыз А. Перевозчиковлэн, крезьгурез Г. Бекм ановлэн........................................... 23 Вождэ эн вай, гуртэ. Кылъёсыз Л. Хрулёвалэн, крезьгурез Н. Трубачевлэн........................................... 25 Вордскем гуртэ. Кылъёсыз но крезьгурез А. П лотниковалэн.......................................................... 26 Выль арен, эшъёсы... Кылъёсыз Г. Касимовлэн, крезьгурез Г. Кузнецовлэн............................................. 27 259


Выльысь берыктысал. Кыльёсыз И. Бобровлэн, крезьгурьёссы А. Плотниковалэн но П. Кузнецовлэн.................................................................28 Гуртэ, мынам гуртэ. Кыльёсыз но крезьгурез Г. Корепанов-Камскийлэн............................................. 29 Даур. Кыльёсыз Ашальчи Окилэн, крезьгурез Н. Постниковлэн......................................... 31 Дауре быриз. Кыльёсыз Л. Тихоновалэн, крезьгурез С. К ирилловлэн........................................... 32 Зарни бугоре. Кыльёсыз Л. Кутяновалэн, крезьгурез Н. У т киналэн............................................. 33 Зорые. Кыльёсыз Л. Кутяновалэн, крезьгурез Н. У т киналэн............................................. 34 Зеч лу, институт! Кыльёсыз М. Покчи-Петровлэн, крезьгурез Н. Ш к ляевлэн............................................. 35 Капи-кап. Кыльёсыз А. Кузнецовалэн, крезьгурез А. К орепановалэн.......................................36 Котьмалэсь мусогес. Кыльёсыз но крезьгурез Г. Ганьковлэн................................................................... 37 Кӧл ни, пие. Кыльёсыз Л. Тихоновалэн, крезьгурез А. Ураськинлэн........................................... 38 Куноын. Кыльёсыз А. Белоноговлэн, крезьгурьёссы П. Кузнецовлэн но Г. Ганьковлэн.........39 Кырӟа, арганэ! Кыльёсыз А. Шибановлэн, крезьгурез Г. М атвеевлэн............................................. 40 Кырӟа, гитара. Кыльёсыз И. Пельтемовлэн, крезьгурез И. Григорьевыхлэн.....................................41 Кырӟало ай. Кыльёсыз Я. Майковлэн, крезьгурез Г. Ганьковлэн................................................42 Кырӟась сюлэмъёс. Кыльёсыз но крезьгурез Н. Постниковлэн ....................................... 43 Лемлет малпанэ. Кыльёсыз Н. Соколовалэн, крезьгурез Н. У т киналэн............................................. 44 Лулы мынам. Кыльёсыз Ашальчи Окилэн, крезьгурез Н. Постниковлэн......................................... 45 260


Лымы вылын пужы, пужы. Кылъёсыз М. Федотовлэн, крезьгурез Г. Кузнецовлэн............... 46 Льӧмпу сяськаос. Кылъёсыз Н. Байтеряковлэн, крезьгурез Н. Шкляевлэн................................................47 Малы силе кикы? Кылъёсыз Г. Романовалэн, крезьгурез М. Оськинлэн................................................48 Мемие. Кылъёсыз но крезьгурез Р. но В. О рловъёслэн...................................................... 49 Мемиелы. Кылъёсыз но крезьгурез Вл. Сам соновлэн.............................................................50 Мемиелы. Кылъёсыз Л. Тихоновалэн, крезьгурез А. К орепановалэн.......................................51 Мемиен люкиськон. Кылъёсыз но крезьгурез В. Ш оркинлэн............................................. 52 Мертгы тон льӧмпу... Кылъёсыз Ф. Васильевлэн, крезьгурез Н. Карповлэн................................................53 Мусо кылъёс. Кылъёсыз А. Белоноговлэн, крезьгурез Г. Корепановлэн........................................... 54 Насьток но Исьток. Кылъёсыз А. Лужанинлэн, крезьгурез Г. Корепанов-Камскийлэн.......................... 55 Нёжало шаере. Кылъёсыз Н. Байтеряковлэн, крезьгурез Н. Постниковлэн......................................... 57 Нош вуиз тупые. Кылъёсыз Г. Сабитовлэн, крезьгурез Н. Шкляевлэн................................................58 Ныл дыр. Кылъёсыз С. Широбоковлэн, крезьгурез А. Корепановалэн....................................... 59 Нэнйелы. Кылъёсыз А. Вотяковлэн, крезьгурез Н. Шкляевлэн................................................60 Ой, дуно но мусо нэнйе. Кылъёсыз Ф. Суворовлэн, крезьгурез О. Зориналэн................................................61 Ортчись аръёс. Кылъёсыз но крезьгурез П. К узнецовлэн........................................... 62 Ой луы кивалтйсь мон. Кылъёсыз А. Кузнецовалэн, крезьгурез Г. Ганьковлэн................................................63 Паймисько. Кылъёсыз но крезьгурез В. К от ковлэн.........64 261


Палкышно. Кылъёсыз Г. Касимовлэн, крезъгурез Н. Постниковлэн......................................... 65 Сюрес дурын. Кылъёсыз Ашальчи Окилэн, крезъгурез Н. Постниковлэн......................................... 67 Та дунне вылэ лыктй мон. Кылъёсыз И. Бобровлэн, крезьгуръёссы П. Кузнецовлэн но Р. Шкляевалэн.........69 Тодам лыкто. Кылъёсыз Ф. Суворовлэн, крезъгурез Г. Бекм ановлэн........................................... 70 Тон сярысь. Кылъёсыз М. Федотовлэн, крезъгурез Н. Ш абалинлэн........................................... 71 Топольёс. Кылъёсыз Н. Байтеряковлэн, крезъгурез Н. Ш кляевлэн..............................................72 Трос-а кулэ милемлы? Кылъёсыз Т. Черновалэн, крезъгурез П. К узнецовлэн........................................... 73 Туриос. Кылъёсыз Н. Байтеряковлэн, крезъгурез П. К узнецовлэн........................................... 74 Тыпылэсь меда, бадярлэсь меда. Кылъёсыз А. Уваровлэн, крезъгурез Н. Постниковлэн............... 75 Удмуртия — доре мынам. Кылъёсыз Г. Ходыревлэн, крезъгурез Г. Ш аклеинлэн............................................. 76 Удмурт нылкышно. Кылъёсыз Л. Тихоновалэн, крезьгуръёссы Е. Антоновалэн но Г. Григоръевлэн. . . . 77 Уд пересьмы. Кылъёсыз А. Ермолиналэн, крезъгурез А. Плотниковалэн....................................... 78 Улйськод ке кырӟанэн. Кылъёсыз А. Белоноговлэн, крезъгурез П. К узнецовлэн........................................... 79 Улон шур уг нуныя... Кылъёсыз Л. Кутяновалэн, крезъгурез С. Белы хлэн..................................................80 Улонэ мынам. Кылъёсыз Л. Нянъкиналэн, крезъгурез Н. Ут киналэн..............................................81 Ум вунэтэ. Кылъёсыз Ф. Суворовлэн, крезъгурез А. Корепановалэн.......................................82 Ӵукна. Кылъёсыз И. Гавриловлэн, крезъгурез И. Краснопёровлэн.....................................83 Эн аналты монэ. Кылъёсыз но крезъгурез П. Кузнецовлэн ...............................................................84 262


Эх, мынам шаян йыры. Кыльёсыз А. Леонтьевлэн, крезьгурез Н. Постниковлэн......................................... 85 Эшъёсын пумиськон. Кыльёсыз А. Белоноговлэн, крезьгурез Н. Постниковлэн......................................... 86 Яратй. Кыльёсыз И. Бобровлэн, крезьгурез Р. Ш кляевалэн..............................................87 «Мар каром на, уг лу бере яратэмме вормеме...» М. Покчи-Петров Арганчилы. Кыльёсыз Г. Касимовлэн, крезьгурез В. Ш оркинлэн..............................................90 Асьмеос кулэ ог-огмылы. Кыльёсыз Л. Тихоновалэн, крезьгурьёссы А. Ураськинлэн, Л. Лихачёвлэн но А. Протопоповлэн.......................................................... 91 Асьметэк тӧлӟиз льӧмпу. Кыльёсыз Г. Романовалэн, крезьгурьёссы Н. Шкляевлэн но Н. Трубачевлэн . . . 92 Басьты шаль. Кыльёсыз Л. Кутяновалэн, крезьгурез О. Зориналэн................................................93 Верен вай сюлэмме. Кыльёсыз И. Зоринлэн, крезьгурез Г. Ш аклеинлэн............................................. 94 Берпуметйез вальс. Кыльёсыз Л. Кутяновалэн, крезьгурез Г. Б екм ановлэн........................................... 95 Бер сйзьыл. Кыльёсыз А. Вотяковлэн, крезьгурез И. Краснопёровлэн.....................................96 Бертозы туриос. Кыльёсыз но крезьгурез Л. Л азаревлэн..............................................97 Биниське вож туг. Кыльёсыз А. Белоноговлэн, крезьгурез Н. М ат веевалэн......................................... 99 Бусъёсын шобырскизы. Кыльёсыз А. Лужанинлэн, крезьгурез Г. Корепановлэн......................................... 100 Вало кузя возьёс вылтй. Кыльёсыз М. ПокчиПетровлэн, крезьгурез Н. Ш кляевлэн......................101 Вамыштомы артэ. Кыльёсыз Н. Байтеряковлэн, крезьгурез М. Оськинлэн............................................. 102 Вера на огпол. Кыльёсыз Ф. Васильевлэн, крезьгурез М. Оськинлэн............................................. 103 263


Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.